nummer 1 · maart 2016 Bank Wereld

Bankmedewerkers geven bijna 5.000 gastlessen tijdens de Week van het geld

Prof. Clemens Kool (CPB) en Marieke Blom (ING) in gesprek over het voorspellen van de economie

‘We moeten oppassen dat we niet doorslaan met de regelzucht’ - (VVD) Opening 'Week van het geld 2016

FinTech: kans of bedreiging?

FinTech is hot. Met grote snelheid dienen nieuwe initiatieven zich aan. Start-ups, bestaande grote technologische instellingen en zeker ook banken hebben de focus gericht op de mogelijkheden die de technologi- sche vooruitgang klanten en ondernemingen kan bieden. Van betalingsverkeer tot vermogensbeheer, van peer-to-peer-leningen tot crowdfunding, richt een nieuwe generatie van start-ups haar ont- wrichtende kracht op het hart van de industrie. En FinTech groeit snel. Uit recent onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB) blijkt dat de durfkapitaalinvesteringen in FinTech-bedrijven vorig jaar is gestegen van 2 miljard dollar in 2010 tot 20 miljard dollar. McKinsey verwacht dat in de komende vijf jaar een derde van de inkomsten van de banken onder druk zal komen. 10 procent gaat naar nieuwe spelers en de winstmarge zal dalen met 15 procent. Worden banken daarmee in de toekomst overbodig? Dat denk ik niet. Ik geloof dat er altijd plaats zal zijn voor banken die zich met een niet- aflatende nieuwsgierigheid kunnen aanpassen aan de veranderende behoeften van hun klanten. Banken zijn FinTech-bedrijven avant la lettre. Kijk maar naar het in- ternetbankieren en alle vernieuwingen in het betalingsverkeer. Er zijn proeven met het gebruik van de betaalpas in het openbaar vervoer en met iDIN: een nieuwe dienst van de banken waarmee consumenten zich bij andere organisaties online kunnen identificeren, met de veilige en vertrouwde inlogmiddelen van hun eigen bank. Er zijn enorme innovaties aan de gang, en niet alleen bij banken. Een goede samenwerking tussen banken, nieuwkomers, overheid en toe- zichthouders is belangrijk. Om samen te komen tot een sterk financieel digitaal ecosysteem. Dat gaat niet vanzelf. Recent onderzoek van Rabobank, ING Nederland, Holland FinTech en adviesbureau Roland Berger liet zien dat de Nederlandse FinTech-sector oploopt tegen verouderde regelgeving, onvoldoende kennis bij toezicht- houders en gebrekkige samenwerking tussen alle betrokkenen. Daarom is het goed dat AFM en DNB FinTech inmiddels stevig op de agenda hebben gezet en dat minister Dijsselbloem Willem Vermeend heeft aan- Cora van gesteld als ‘FinTech-ambassadeur’ met als doel de aanwezige barrières Nieuwenhuizen, te slechten zodat we geen economische groeikansen missen. Kamerlid VVD Wij trekken graag samen met hem op. Nederlandse banken hebben im- mers een traditie hoog te houden op het gebied van financiële innovatie: Opening 'Week van het geld 2016 van de oprichting van de Amsterdamse Wisselbank in 1609 die de basis legde voor het girale bankverkeer tot online bankieren waardoor we inter- nationaal vooroplopen. En dat moeten we zo houden! Colofon Inhoud

Redactieadres: 2 Chris Buijink 14 Cora van Nieuwenhuizen, Europarlementariër VVD Column Gustav Mahlerplein 29-35 Column Interview 1082 MS Amsterdam Chris Buijink Postbus 7400, 1007JK Amsterdam 4 Bankmedewerkers geven bijna 5.000 gastlessen 16 Het verhaal van de banken Voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken 020 550 2888 tijdens Week van het geld  @chrisbuijink Feiten en cijfers [email protected] Uitgelicht 17 Nieuws Den Haag

6 Openhartige gesprekken over de financiële sector Politiek nieuws Eindredactie: Bart van Leeuwen en Sofia van de Ven Dialoog Redactie: Ivo Bolluijt, Floris Mreijen, Hubert 18 Kort Schokker, Willem de Vocht, Simon Zwagemakers 8 Voorspellers begeven zich op onbekend terrein Korte nieuwsberichten De ontmoeting Fotografie: Marcel Bakker, Hermien Lam, Marcel 19 Ode aan het dwarsdenken Molle, Norbert Waalboer 12 Keer het tij: Hang op! Klik weg! Bel uw bank! Recensie Vormgeving: Gijs Sierman, Amsterdam Campagne Productie: Yardmen, Amsterdam 20 Bank in contact 13 Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink Gastcolumn

2 Bank | Wereld 3 Bank | Wereld 4 5

Frans Woelders CEO Uitgelicht Retail Banking ABN Kidsreporters Arthur Reitsma AMRO geeft gastles

Hoofd Particuliere Dienstverlening Kidsreporters Cato en Seppe hebben verslag gedaan van de opening van de Week van het geld. Kijk op Bankvoordeklas.nl en beleef de opening Bankmedewerkers zoals zij die hebben beleefd! geven bijna gastlessen tijdens 5.000 Week van het geld Medewerkers van vijftien banken gaven dit jaar bijna 5.000 gastlessen kinderen en is afgestemd op de leerdoelen van het Nibud. Dit jaar speelt Met de lespakketten die naar scholen werden gestuurd en de online op zo’n 2.300 basisscholen tijdens de Week van het geld (14 t/m 18 presentatrice Dolores Leeuwin, bekend van het tv-programma het Klok- versie van de Cash Quiz worden nog eens 30.000 leerlingen bereikt. maart). De Week van het geld werd dit jaar voor de zesde keer georga- huis, de hoofdrol in de films die deel uitmaken van de Cash Quiz. Naast bankmedewerkers verzorgden dit jaar ook vier Kamerleden een niseerd. De week is een initiatief van het platform Wijzer in geldzaken Na afloop van de officiële opening van de Week van het geld door -ko gastles. Dat zijn (VVD), (VVD), Aukje de waarin meer dan veertig organisaties samenwerken om de consument ningin Máxima gaven staatssecretaris en voorzitter Chris Vries (VVD), en (CDA). wijzer in geldzaken te maken. Buijink van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) een gastles Leren omgaan met geld wordt steeds belangrijker en ouders kunnen Het gastlesprogramma ‘Bank voor de klas’ is een van de onderdelen op basisschool de Pontonnier in Hoorn. De les vormde de aftrap voor daar best hulp bij gebruiken. De invloed van reclame op bestedingen, van de Week van het geld. Centraal in de gastles staat de Cash Quiz, gastlessen aan meer dan 120.000 kinderen die bankmedewerkers de ontwikkeling waarbij de overheid steeds meer financiële beslissingen een klassikaal teamspel dat past bij de leeftijd en belevingswereld van tijdens de Week van het geld verzorgden op scholen in heel Nederland. overlaat aan burgers en het huidige digitale tijdperk waarin betalingen

Wethouder David Moolenburgh en Arthur Reitsma Hoofd Particuliere Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Jetta Klijnsma en Chris Buijink voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken geven een gastles Kinderen spelen de Cash Quiz Dienstverlening (NVB) geven een gastles

steeds meer via ‘plastic geld’ verlopen, zorgen ervoor dat geldzaken ingewikkelder worden. Het is noodzakelijk om leerlingen daarop voor te bereiden. De bovenbouw van de basisschool is een goede periode om aan die kennis en vaardigheden te werken, want de kinderen krijgen op die leeftijd steeds meer financiële verantwoordelijkheid. De NVB hecht daarom groot belang aan financiële educatie, zodat kinderen verstandig leren omgaan met geld. Meer informatie over Bank voor de klas vindt u via de website Bankvoordeklas.nl. Inmiddels heeft de Week van het geld op initiatief van de NVB navol- ging gekregen in Europa. Tijdens de European Money Week die ook op maandag 14 maart van start ging werden in meer dan 24 landen tal van activiteiten rondom financiële educatie georganiseerd. Daarbij hebben medewerkers van veel Europese banken, van IJsland tot Litouwen, een financiële gastles verzorgd. Meer informatie over de verschillende activi- teiten tijdens de Week van het geld en de European Money Week vindt u via de websites Weekvanhetgeld.nl en Europeanmoneyweek.eu.

Met het luiden van de schoolbel opent Koningin Máxima de Week van het geld 2016

4 Bank | Wereld 5 Bank | Wereld 6

Dialoog Rens van Tilburg Robin Fransman Edward Feitsma Hoofd Toezicht en Financiële Markten Rens van Tilburg is als directeur van het Robin Fransman is Hoofd Financiële Sustainable Finance Lab verbonden aan de Sector bij De Argumentenfabriek. Van Thomas Olivier University School of Economics. 2007 tot en met 2014 was hij adjunct- Conciso Daarvoor was hij senior onderzoeker bij directeur bij het Holland Financial Centre. Openhartige de Stichting Onderzoek Multinationale Daarvoor werkte hij onder meer als Ondernemingen (SOMO). Na zijn studie Senior Equity Manager bij Van Lanschot over de algemene economie aan de Universiteit Bankiers en als senior toezichthouder bij gesprekken van Maastricht werkte hij onder meer bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM). KPMG, GroenLinks en de Adviesraad voor Hij publiceert in diverse media over de het Wetenschaps- en Technologiebeleid ontwikkelingen in de financiële sector. financiële sector (AWT). Hij publiceert regelmatig over de Fransman studeerde politicologie en financiële sector. politieke economie. In het boek ‘Banken, buffers en belastingbetalers’ praten bank- bestuurders en economen open met elkaar over de toekomst van de financiële sector en de maat- regelen die een nieuwe crisis Eind 2013 wordt een groep bankiers en en economen het niet met elkaar eens zijn economen gebruiken een andere terminologie. moeten voorkomen. Bankiers en economen naar de Tweede Kamer geroepen over de manier waarop een crisis kan worden Bovendien redeneren bankiers vaak vanuit economen hebben meer begrip voor een hoorzitting. Het hoogtepunt van de voorkomen. Noch over de vraag of de banken de eigen balans. “Ze zien dat de verliezen op crisis is achter de rug en de politiek buigt inmiddels veilig zijn. De verhitte discussies hypotheken beperkt zijn, terwijl juist het MKB voor elkaar gekregen, vertellen zich over de vraag hoe een toekomstige crisis zijn aanleiding voor de NVB om een aantal problemen oplevert. Dus hoezo is de ruime auteurs Robin Fransman (De kan worden voorkomen. Politici willen de bijeenkomsten te organiseren waar bankiers en hypotheekverstrekking problematisch?”, licht deskundigen aan de tand voelen over de economen met elkaar van gedachten kunnen Van Tilburg toe. “Economen hebben juist Argumentenfabriek) en Rens van veiligheid van de banken en de invoering en wisselen, vertelt Robin Fransman, Hoofd een bredere blik en zien dat door de hoge Tilburg (Sustainable Finance Lab aanscherping van wet- en regelgeving. Tijdens Financiële Sector bij De Argumentenfabriek. hypotheekschuld de bestedingen teruglopen en Universiteit Utrecht). die hoorzitting blijkt dat bankiers De NVB-bijeenkomsten smaken naar en het MKB in de problemen komt.” meer en het idee voor ‘Banken, buffers en Bankbestuurders kregen meer begrip voor de Rens van Tilburg Robin Fransman belastingbetalers’ is geboren. Dat boek holistische benadering van wetenschappers werd geen gebundelde reeks verslagen van ‘Banken, buffers en belastingbetalers’ geeft de bijeenkomsten, maar de weergave van de lezer inzicht in de dilemma’s waar bankiers gesprekken die bankiers en economen later vrijwel dagelijks mee worden geconfronteerd. voerden onder leiding van Fransman en Van Fransman: “Bankbestuurders moeten reke- Tilburg. ning houden met hun klanten, de toezichthou- De grote vraag was hoe ver bankiers wilden ders en hun aandeelhouders. Die verschillende gaan in de gesprekken voor het boek, vertelt stakeholders hebben vaak tegengestelde Fransman. “Sinds het uitbreken van de crisis belangen.” Door de gesprekken realiseren in 2008 zijn bankiers behoorlijk zwijgzaam. economen zich volgens Fransman beter dat Lange tijd was de heersende opinie onder bankbestuurders constant belangen tegen el- bankiers: ‘Als je geschoren wordt, moet je kaar moeten afwegen. Er zijn geen eenvoudige stilzitten’. Maar de gesprekken hadden juist oplossingen voor de dilemma’s van bankiers. een heel open karakter. De sfeer was ronduit Van Tilburg: “Daarom is het zo belangrijk dat goed. Het werd al snel duidelijk dat de relatie we lastige vraagstukken benoemen en met tussen bankiers en economen gebaseerd is op elkaar om tafel gaan. Voor de crisis hebben vertrouwen en wederzijds respect.” we soms teveel gedaan alsof de dilemma’s Die openheid is van groot belang, stelt Van niet bestonden. Dit boekje biedt voer voor Tilburg. “Er is een open dialoog tussen het belangrijke discussies, voor bankiers onderling bankwezen en de wetenschap nodig om lessen en in hun opleiding, maar zeker ook voor we- te kunnen trekken uit de crisis. Veel economen tenschappers, politici, journalisten en andere zien het einde van de crisis als hét moment om geïnteresseerden. Bankieren is nu eenmaal goede nieuwe wet- en regelgeving in te voeren. te belangrijk om aan enkel de bankiers over te De crisis ligt nog vers in het geheugen. Als we laten.” nu niet ingrijpen, lopen we het risico dat het over tien of vijftien jaar opnieuw fout gaat. Banken, buffers en belastingbetalers In economisch goede tijden is nu eenmaal verkrijgbaar bij Amsterdam University Press minder oog voor risico’s.” (www.aup.nl)[KADER] Tijdens de gesprekken zagen Fransman en Van Tilburg dat bankiers en economen meer begrip voor elkaar kregen. Dat was volgens de auteurs niet vanzelfsprekend. Bankiers en

6 Bank | Wereld 7 Bank | Wereld De ontmoeting

Edward Feitsma Hoofd Toezicht en Financiële Markten

Jasper van de Kerkhof Conciso

Het economisch herstel na de financiële crisis verloopt grillig. Een dubbelinterview met Clemens Kool (CPB) en Marieke Blom (ING) over het voorspellen van economische groei, de lessen van de financiële crisis en de impact van de aangescherpte regelgeving.

Voorspellers begeven zich op onbekend terrein

Wat zou het makkelijk zijn: een glazen bol Niet alleen het CPB houdt zich bezig met het “Maar het is voor onze klanten niet zo relevant De waarin je haarscherp ziet hoe de economie voorspellen van economische ontwikkelingen. of de economie nou met 1,8 of 1,9 procent er over een jaar voorstaat. Maar wie verwacht Dat doen ook de economische bureaus van de groeit. Het gaat vooral om het beeld dat we ontmoeting met er een aan te treffen op de burelen van het grootbanken, zoals het Economisch Bureau schetsen.” Centraal Plan Bureau (CPB) komt bedrogen van ING, maar dan vanuit een ander perspec- Clemens Kool uit. “Onze ramingen zijn geen harde voorspel- tief. “Als ING Economisch Bureau willen we Lessen van de crisis Toen de financiële cri- lingen”, zegt Clemens Kool, sinds maart 2015 economie begrijpelijk en relevant maken”, sis in 2008 toesloeg, bleek eens te meer dat en adjunct-directeur van het CPB. “Het zijn de zegt hoofdeconoom Marieke Blom. “We de economie zich moeilijk laat voorspellen. Marieke Blom best beschikbare inzichten op het moment van delen onze kennis in rapporten, artikelen op Slechts een enkeling zag het naderende onheil publicatie.” internet, presentaties in het land en op social aankomen. Kool: “Juist het voorspellen van De economie is van veel factoren afhankelijk media. Zo helpen we consumenten, onderne- een omslagpunt is heel lastig. De crisis brak en voortdurend in beweging, benadrukt Kool. mers en onze collega’s om betere financiële los na een uitzonderlijk lange periode van Dat maakt vooruitkijken lastig. “Tegelijker- beslis­singen te nemen.” economische rust. Nu de crisis achter ons tijd moet de politiek zich kunnen baseren op ligt, zitten we in een overgangsfase. Het is nog inzichten die zijn verkregen door gedegen en Wordt er wel eens met een schuin oog naar onzeker of we terugkeren naar het oude groei- onafhankelijk onderzoek. Dat is wat het CPB de voorspellingen van een ander geke- pad of moeten wennen aan structureel minder doet.” [zie kader pagina 11] ken? “Natuurlijk houden we in de gaten wat groei.” anderen voorspellen. En het is leuk als je het beter hebt gedaan dan een ander”, zegt Blom.

8 Bank | Wereld 9 Bank | Wereld Marieke Blom Clemens Kool

Marieke Blom is sinds 2014 hoofdeco- Clemens Kool is sinds 2015 adjunct-direc- noom van ING Nederland. Na haar studie teur van het Centraal Plan Bureau (CPB). Algemene en Monetaire Economie aan de Na zijn promotie in 1989 aan de Erasmus Universiteit van Amsterdam ging Blom in Universiteit Rotterdam en aanstellingen als 1999 als trainee aan de slag bij ABN Amro universitair docent en senior econoom bij in Mexico. In 2002 stapte ze over naar de De Nederlandsche Bank (DNB), bekleedde PvdA, waar ze onder andere verantwoor- hij vanaf 1991 verschillende leerstoelen delijk was voor het team dat de verkie- aan de Universiteit Maastricht. Sinds 2003 zingscampagne voedde met strategische is Kool hoogleraar aan de Utrecht University informatie over andere politieke partijen. School of Economics (USE), onderdeel van Van 2007 tot 2013 werkte Blom bij De de universiteit van Utrecht. Tot zijn aan- Argumentenfabriek. Naast het vergroten dachtsgebieden behoren monetaire theorie van het netwerk en de naamsbekendheid en monetair beleid, regulering en toezicht in hield ze zich daar bezig met de kwaliteit de financiële sector en Europese integratie. en uitvoering van projecten in de financiële Naast zijn aanstelling bij het CPB bleef Kool en publieke sector. Mariekeals deeltijdhoogleraar Blom verbonden aan de Universiteit Utrecht.

Wat doet het CPB?

Het CPB maakt sinds 1945 economische beleidsanalyses ter ondersteuning van de politieke besluitvorming in Nederland. Het bekendst is het CPB van het Centraal Eco- nomisch Plan (dat in het voorjaar verschijnt) en de Macro Economische Verkenning (Prinsjesdag). Sinds 2013 vormen de ra- mingen van het CPB de officiële grondslag voor de rijksbegroting. Naast ramingen van de economische ontwikkeling analyseert het CPB de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen en maakt het maatschappelijke kosten-batenanalyses van grote infrastruc- turele projecten. Daarnaast doet het CPB kwantitatief en kwalitatief onderzoek op een groot aantal gebieden.

De crisis heeft laten zien dat een hoge mate Het programma Macro Financieel is gericht kist aankan. Dat illustreert ook het belang van In de maatschappelijke discussie is veel aan- Kennis bundelen In economisch opzicht “Er waren stormachtige discussies”, herin- van economische groei door overmatige kre- op de interactie tussen de financiële sector en de Europese bankenunie, waardoor het incas- dacht voor gevolgen van de aangescherpte begeven we ons op terra incognita. De Neder- nert Kool zich. “Chris Buijink (voorzitter NVB, dietverlening op lange termijn niet houdbaar economische groei. Bijvoorbeeld over de vraag seringsvermogen in geval van faillissement van regelgeving voor de kredietverlening aan landse economie herstelt van een hevige red.) heeft toen het initiatief genomen om een is, stelt Blom. “Het besef is toegenomen dat of de reële sector te lijden heeft onder een een bank wordt vergroot.” bedrijven, en dan vooral het MKB. Duidelijk is crisis, de rente beweegt rond nul procent en aantal discussieavonden te organiseren waar de banken als kredietverstrekkers nauw ver- gebrek aan krediet.” “We moeten bovendien niet vergeten dat de dat het bedrijfsleven in Nederland te afhanke- Europa zoekt naar mogelijkheden om vrucht- we met elkaar van gedachten konden wisselen. weven zijn met de reële economie. Het is goed Nederlandse economie baat heeft bij de posi- lijk is van bankkrediet, vindt Kool. baar samen te werken binnen de monetaire Die avonden heb ik als zeer nuttig ervaren.” dat Europa nu maatregelen neemt, zodat er Kleinere banken Het aanscherpen van de tie als financieel centrum”, vult Blom aan. “Het ontbreken van alternatieven voor bank- unie. Blom: “Juist omdat we ons op onont- Banken kunnen ook zelf bijdragen aan meer een betere balans ontstaat tussen risico en kapitaalseisen is een belangrijke stap die de “Amsterdam is van oudsher een belangrijke financiering is een zwak punt. Wat dat betreft gonnen terrein begeven is het van belang dat begrip vanuit de wetenschap, besluit Blom. groei.” soliditeit van de bancaire sector moet ver- financiële speler in de wereld. We hebben een kunnen wij leren van de VS, waar bedrijven onderzoekers en wetenschappers onderling “Zet de deur nog wijder open, zodat weten- Nieuwe en aangescherpte regels kunnen grote groten. Veel banken stoten activiteiten af en uitstekende financiële infrastructuur, gestoeld voor hun financiering veel minder op de bank kennis uitwisselen.” schappers zich welkom voelen. Laat ze praten gevolgen hebben voor banken en de economie. verkorten hun balansen. De beweging naar een op de dienstverlening aan het multinationale zijn aangewezen.” De banken delen die ana- Die wens kreeg een concrete invulling na met mensen binnen de bank en zien wat er in Het CPB onderzoekt die gevolgen in twee pro- kleiner, minder geconcentreerd bankwezen is bedrijfsleven en ons uitgebreide pensioenstel- lyse, zegt Blom. ”Zij zijn goed gepositioneerd een hoorzitting in de Tweede Kamer over de de machinekamer gebeurt.” gramma’s. Kool: “Het programma Financiële volgens Kool een goede zaak. “We hebben in sel. De sector blijft een belangrijke pijler van om bedrijven te adviseren over alternatieve banken begin 2014. Er bleken grote verschil- Markten gaat vooral over ordeningsvraag- IJsland gezien dat er grote problemen kunnen onze economie, ook al is de omvang de laatste financieringsvormen, al dan niet als aanvulling len van inzicht te zijn tussen de uitgenodigde stukken. Bijvoorbeeld welke invloed wet- en ontstaan als de sector groter is dan de schat- jaren afgenomen.” op bankkrediet.” wetenschappers, bankiers en toezichthouders. regelgeving hebben op de concurrentie, effi- ciency en stabiliteit in de financiële sector.

10 Bank | Wereld 11 Bank | Wereld Campagne AVROTROS Opgelicht?! had in januari jl. de Veilig-bankieren-commercial gaat de grens Lagere fraudecijfers – tij gekeerd? Sinds het Renske Vlek De vijf principes voor veilig bankieren: primeur. Ruim 1,4 miljoen Nederlanders over De nieuwe commercial is ook goed begin van dit decennium is de schade door Communicatieadviseur Betaalvereniging zagen hoe Antoinette Hertsenberg de twee ontvangen in het buitenland. Febelfin, de fraude fors afgenomen. De samenwerking van Nederland — Houd uw beveiligingscodes geheim. spotjes aankondigde. Sinds het uitzenden van Belgische Federatie van de Financiële Sector, banken en andere organisaties, zowel binnen — Zorg ervoor dat uw bankpas nooit door de commercial weten significant meer mensen wilde het spotje over de betaalpas-opstuur- als buiten de financiële sector, leidt ertoe dat een ander gebruikt wordt. wat ze kunnen doen om veilig te internetban- fraude graag gebruiken. De commercial werd fraude vroegtijdig opgespoord en beperkt of — Zorg voor een goede beveiliging van kieren. Meer informatie is uiteraard terug te door hen toegevoegd aan een persbericht zelfs voorkomen kan worden. Er zijn mooie de apparatuur die u gebruikt voor uw vinden via de website www.veiligbankieren.nl. over fraudecijfers. Het filmpje is eveneens resultaten geboekt, maar de lagere fraudecij- Keer het tij: Hang op! bankzaken. — Controleer uw bankrekening. De commercial zal dit jaar meerdere weken op geplaatst op hun eigen online kanalen, waar- fers van de afgelopen vier jaar bieden nog geen — Meld incidenten direct aan de bank en tv te zien zijn. Daarnaast besteden de banken onder www.febelfin.be, en op hun sociale garantie dat het tij blijvend gekeerd is. Voor- Klik weg! volg aanwijzingen van de bank op. het hele jaar door aandacht aan de veilig- media. Tijdens de Europese Week van het Geld lichting en zelf alert zijn blijven belangrijk. bankieren-boodschap via hun eigen communi- in maart werd de commercial getoond op plei- catiekanalen. nen van diverse grote steden. Zo trekken we Meer informatie: www.veiligbankieren.nl samen ten strijde tegen de internetcriminelen. Bel uw bank!

De voormalige bankovervaller is digitaal gegaan. Via phishing en Sinds 2007 verzorgen de banken gezamenlijk Gastcolumn Soms kunnen subsidies iets van die onzekerheid wegnemen. In voorlichting over fraude bij internetbankieren andere gevallen moet de ondernemer op zoek naar risicokapitaal. malware proberen fraudeurs om personen en bedrijven informatie te en hoe de consument fraude kan voorkomen. Ineke dezentjé Hamming-Bluemink Misschien is er een participatiemaatschappij of risico-investeerder ontfutselen. Met deze informatie kan fraude met internetbankieren, Door mogelijke fraudesituaties in een com- Voorzitter van de ondernemersorganisatie voor de technologische die wil deelnemen. Van zijn bank mag hij dan verwachten dat deze mercial uit te vergroten worden mensen alert industrie FME met hem meedenkt, ook als een regulier bankkrediet niet tot de pinpassen, creditcards of de identiteit worden gepleegd. Via mail gemaakt. Het maakt hen weerbaarder, wat de mogelijkheden hoort. kunnen criminelen veel potentiële slachtoffers tegelijk benaderen, schade door fraude beperkt. Daarnaast draagt Dat dat ook kan, blijkt uit het AgriFoodTech Innovatiefinancierings- het bij aan een positieve perceptie over de loket, dat in september samen met FME is opgezet door de branche- maar ze schuwen niet om mensen ook via de telefoon te benaderen. veiligheid van het betalingsverkeer. Vreemde organisaties Fedecom en GMV, de banken ABN-AMRO, Rabobank Samenwerking door alle partijen in de betaalketen is nodig om deze en ING en de Nederlandse Vereniging Participatiemaatschappijen Duidelijke boodschap behouden De commer- ogen NVP. AgriFoodTech-ondernemers met kansrijke innovaties kunnen fraude zoveel mogelijk te beperken. En het werkt; de criminelen maken cial uit 2013 had de instructies ‘Hang op! Klik bij het loket terecht voor advies over onder meer marktintroductie, minder geld buit dan een paar jaar geleden. Het aantal phishingmails weg! Bel uw bank!’. Op verzoek van de banken patenten, het vinden van de juiste partners en subsidies, maar ook lanceerde Betaalvereniging Nederland begin De wereld om ons heen verandert sneller dan ooit. De eerste tablet over het vinden van de juiste financieringsvorm. Het AgriFoodTech lijkt echter nog steeds toe te nemen. dit jaar een vervolg op de succesvolle commer- werd pas zes jaar geleden geïntroduceerd. Nu is er in ieder huishou- Innovatiefinancieringsloket is nog maar een pilot. Maar wel een cial. Dit keer aangevuld met een nieuwe bood- den wel een te vinden. Technologische vernieuwing zorgt voor grote mooie stap om samenwerking vorm te geven. schap: ‘Verstuur nooit uw betaalpas!’. doorbraken in bijvoorbeeld de zorg, voedsel en energie. Ik hoop dat dit banken inspireert om de innovatieplannen van de Robotisering, digitalisering en internationalisering bieden bedrijven technologische industrie waar mogelijk te ondersteunen. Door te tal van kansen, maar ze krijgen ook te maken met steeds heftigere luisteren en oplossingen te zoeken in slimme financiering. Samen concurrentie. Om die het hoofd te bieden moeten de bedrijven slim- moet het ons lukken te blijven vernieuwen en zo onze export, werk- mer produceren en met innovatieve producten komen: innovatie gelegenheid en welvaart te doen groeien. bepaalt de concurrentiekracht van de industrie en daarmee ook de export en welvaart. Nederland heeft wat dat betreft een prima uitgangspositie. We heb- ben alles in huis om de digitale revolutie tot een succes te maken: een krachtige industriële basis, een uitstekende ict-infrastructuur en een goed opgeleide bevolking. FME, het ministerie van Economi- sche Zaken, de Kamer van Koophandel en TNO lanceerde het Ac- tieprogramma Smart Industry met als doel bedrijven te stimuleren om de explosieve groei van technologie en digitalisering te benutten voor nieuwe business-kansen. Maar de industrie kan het niet alleen. Wil de Nederlandse industrie serieus meedoen op de wereldmarkt, dan moet er worden samenge- werkt. Met het onderwijs, de bonden, de overheid, maar zeker ook met de banken. Bedrijven hebben immers ook geld nodig om hun innovaties te financieren. Veel startende en bestaande ondernemers uit bijvoorbeeld de AgriFoodTech-sector hebben echter problemen om financiering te vinden voor innovatie. Soms omdat het gaat om mooie vinding waar- voor echter geen reële marktkansen zijn. Soms omdat een gedegen ondernemingsplan ontbreekt. Maar vaak lukt financiering via de bank niet omdat er geen bancaire lening nodig is, maar risicofinan- ciering of risicokapitaal. Innovaties gaan altijd gepaard met onzekerheid waardoor er geen absolute garantie is dat een krediet ook kan worden terugbetaald.

12 Bank | Wereld 13 Bank | Wereld Europarlementariër VVD

14

Cora van Nieuwenhuizen

Cora van Nieuwenhuizen (1963) is sinds 1 juli 2014 Europarlementariër voor de VVD. Zij is lid van de commissie Economische en mone- taire zaken (ECON) en de bijzondere commis- sie Fiscale rulings (TAXE 2). Van Nieuwenhui- zen begon haar politieke carrière in 1994 als gemeenteraadslid in Oisterwijk. Tussen 2003 en 2010 was zij achtereenvolgens lid van de Provinciale Staten en de Gedeputeerde Staten Noord-Brabant. Daarna was zij van 2010 tot en met 2014 Tweede Kamerlid voor de VVD. Ook was zij voorzitter van de vaste commissie voor Financiën in de Tweede Kamer. Interview met Cora Europarlementariër VVD van Interview Aleid van der Zwan Nieuwenhuizen Hoofd Public Affairs

Thomas Olivier Conciso

U bent sinds 1 juli 2014 Europarlementariër voor de VVD. Hoe bevalt van het systeem in gevaar dreigt te komen. Maar splitsing mag zeker de overstap van de Tweede Kamer naar Brussel? “Ik ben in een heel geen uitgangspunt zijn bij het maken van nieuwe wetgeving. Er is al veel andere wereld terechtgekomen. In Brussel werken 750 parlementariërs nieuwe regelgeving ingevoerd die de stabiliteit van de banken en van het uit 28 landen. Het werk is veel massaler en ook een stuk complexer. In financiële systeem ten goede komt. De kapitaalseisen zijn aangescherpt Nederland kende ik de standpunten van alle partijen. Met zoveel par- en is er een bankenunie. Bovendien verdwijnen risico’s niet door het tijen in het Europees parlement is dat wel anders. Dat maakt het werk opsplitsen van banken. Kijk maar naar Lehman Brothers: dat was een ontzettend uitdagend en erg leuk.” pure zakenbank die het hele systeem aan het wankelen bracht.”

Eind 2015 is een akkoord bereikt over een nieuwe Europese wet voor de U stelde onlangs dat de invoering van het Europees depositogarantie- controle van financiële benchmarks die u hebt geformuleerd. Waarom stelsel leidt tot extra transfers van Noord- naar Zuid-Europa. Ziet u het is die nieuwe wet belangrijk? “Het vertrouwen in benchmarks moet stelsel niet als noodzakelijk sluitstuk van de bankenunie? “Ik ben niet worden hersteld na de manipulatie van de Libor- en Euribor-rentes in tegen het depositogarantiestelsel, maar het mag geen verkapte trans- 2012. Deze wetgeving moet voorkomen dat zulke benchmarks in de ferunie worden. De Zuid-Europese banken lopen nog altijd aanzienlijk toekomst opnieuw gemanipuleerd kunnen worden. Libor en Euribor meer risico dan Noord-Europese banken. Dat komt onder meer doordat vormen de basis voor de rentes op allerlei leningen, van hypotheken voor zij relatief veel staatsobligaties van de zuidelijke lidstaten hebben. Een consumenten tot bedrijfsfinanciering. Ook benchmarks voor grondstof- Griekse staatsobligatie is nu eenmaal iets anders dan een Duitse. Voor- fen vallen onder de wet. Dat is belangrijk, want benchmarks voor olie dat we één garantiestelsel invoeren, moeten de risico’s verder gelijkge- zijn bijvoorbeeld mede bepalend voor de benzineprijs die consumenten trokken worden. Het aantal slechte leningen bij Zuid-Europese banken en bedrijven betalen.” moet omlaag en we moeten andere onderdelen van de bankunie eerst invoeren, zoals de nieuwe regels voor de afwikkeling van faillissementen Wat was de grootste uitdaging bij het tot stand komen van die nieuwe van banken.” wet? “Ik wil nieuwe wetgeving niet nodeloos ingewikkeld maken. Met al die partijen in het Europees Parlement kan dat knap lastig zijn. In dit Hoe kijkt u naar de bankensector in het licht van al die nieuwe regel­ specifieke geval moet de wetgeving ertoe leiden dat grote benchmarks geving? “We moeten oppassen dat we niet doorslaan met de regel- strikt worden gecontroleerd. Tegelijkertijd moest er een soepeler regime zucht. Ik wil vooral voorkomen dat we een afvinkcultuur krijgen, waarin komen voor het grote aantal niet-kritische benchmarks, zoals een index we alleen maar controleren of financiële partijen zich aan alle regels voor olijfolie of een wijnindex. Je wilt al die kleine benchmarks namelijk houden. De vraag moet telkens zijn: draagt nieuwe wet- en regelgeving niet teveel belasten. Wat dat betreft moet de wet ook werkbaar zijn voor bij aan het verminderen van de risico’s? Teveel regelgeving kan onze toezichthouders. In Nederland krijgt de Autoriteit Financiële Markten Europese financiële sector internationaal op achterstand zetten. Dat (AFM) er een nieuwe taak bij.” is bijvoorbeeld het geval als Europese banken verplicht worden opge- splitst, terwijl dat in andere delen van de wereld niet zo is. Ik wil daarom In Europa wordt ook gesproken over de mogelijkheid grote banken te dat nieuwe regelgeving zoveel mogelijk aansluit op internationale af- splitsen in een zakenbank en een consumentenbank om te voorkomen spraken. Zo ontstaat een gelijk speelveld.” dat ze te groot worden. Wat vindt u daarvan? “Toezichthouders moeten de mogelijkheid hebben om grote banken op te splitsen als de stabiliteit

14 Bank | Wereld 15 Bank | Wereld Feiten en cijfers Politiek nieuws Aleid van der Zwan Hoofd Public Affairs Laurens Miserus Adviseur Public Affairs Den Haag Het verhaal van de nederlandse Nieuws banken uit Den Haag Rentederivaten Eind 2015 nam de afhande- ten, het waarborgen van de veiligheid van de mogen taxeren bij de aankoop van een woning, ling van het rentederivatendossier een onver- financiële sector en het aangrijpen van nieuwe zodat consumenten die een bestaande woning wachte wending doordat minister Dijsselbloem kansen. Ook de incorporatie en grote investe- kopen niet onnodig op kosten worden gejaagd. Hoeveel van alle consumentenbestedingen werd in 2014 online ge- geven de factsheets een snel beeld van de bancaire sector als geheel, concludeerde dat de herbeoordeling van de ringen in FinTech door bestaande financiële Over het offertetraject is door de minister daan? Hoe hoog is de leverage ratio van de grote Nederlandse banken? maar ook van onderdelen zoals het Betalingsverkeer, Cultuur & Gedrag, betreffende rentederivaten door de banken en instellingen zoals banken worden in de brief duidelijkheid verschaft in het debat. Dankzij Wat is het totale spaargeld en hoe hoog is de hypotheekschuld in ons Kapitaal & Toezicht of Financiële Educatie. het toezicht daarop van de AFM tot dan toe genoemd. Voor de zomer komt de minister met een gezamenlijke motie van de VVD en het land? Deze en veel meer cijfers vindt u terug in de factsheets die sinds U vindt de factsheets op NVB.nl, onder Publicaties - Feiten & Cijfers. niet goed genoeg waren geweest. De minister een nadere analyse van mogelijkheden om de CDA maakt de minister in bepaalde gevallen enige tijd te vinden zijn op de website van de NVB. Deze factsheets zullen geregeld worden geactualiseerd en waar nodig gaf toen overigens aan dat ‘de inzet van de toetreding van nieuwe spelers, veelal innova- modelmatig taxeren bij de aankoop van een In heldere taal geschreven en van verhelderende grafieken voorzien uitgebreid. banken te goeder trouw is geweest’. Na deze tieve partijen, te verbeteren. De inbreng van de woning mogelijk. constatering is er gezocht naar een nieuwe politieke partijen sloot aan bij deze onderde- Er is verder gesproken over de vergoedingen aanpak. Deze aanpak is op 3 april jl.door de len: er is een stevige ambitie uitgesproken om die hypotheekverstrekkers mogen vragen bij Tweede Kamer vastgesteld. De commissie als Nederland tot de koplopers te gaan beho- het oversluiten en vervroegd aflossen van hypo- Financien stemde in met het besluit van mi- ren op het gebied van FinTech. De VVD diende theken – de boeterente. Deze mag volgens de nister Dijsselbloem tot benoeming van drie hiertoe een tienpuntenplan in. Ook de eerdere richtlijn uitsluitend bestaan uit een eventueel onafhankelijke deskundigen. Deze deskundi- benoeming als Special Envoy FinTech van rentenadeel en echte administratieve kosten, gen moeten met de banken tot overeenstem- Willem Vermeend ondersteunt dit doel. Medio en dus niet de winstmarge. De AFM zal een ming komen over een uniform herstelkader februari benoemde het kabinet oud-minister handreiking maken waaruit blijkt waaraan de voor díe gevallen van dienstverlening waarbij Willem Vermeend als speciale afgezant met als berekening van de boeterente moet voldoen, banken in het verleden tekort zijn geschoten. doel de schakel te vormen tussen de FinTech- wat daarin wel en niet mag worden betrokken Doel is dat kader voor de zomer vast te stellen. sector, de overheid, het bedrijfsleven en de en hoe de consument daarover moet worden Banken hebben steeds gezegd dat als blijkt toezichthouders. Hij moet proberen problemen geïnformeerd. Tot slot besloot de minister dat de dienstverlening in het verleden tekort is voor technologische bedrijven in de financiële tegemoet te komen aan de wens van de Kamer geschoten, de betrokken ondernemer een pas- sector op te lossen en Nederland op de kaart te om koppelverkoop te verbieden; denk aan een sende oplossing zal worden aangeboden. Dat zetten als centrum van financiële vernieuwing. verplichte betaal- of spaarrekening bij het moet uiterlijk medio 2017 voor alle klanten verstrekken van een hypotheek. DNB vindt dit feit zijn. Tot slot was er consensus over het op Hypothekenrichtlijn Op 2 maart heeft de verbod onwenselijk, omdat klanten door deze korte termijn uitbreiden van de bevoegdheid Tweede Kamer het wetsvoorstel ter implemen- koppeling gemak en zekerheid ondervinden van de AFM en de DNB om de voortgang op tatie van de hypothekenrichtlijn (Mortgage met betrekking tot rentebetalingen en aflos- dergelijke dossiers bij de verschillende organi- Credit Directive) behandeld. De richtlijn singen. Ook biedt het banken een belangrijk saties individueel te noemen. beoogt een goed functionerende Europese handvat op het gebied van preventie doordat hypothekenmarkt tot stand te brengen met een aan de hand van de betaalrekening vroegtijdig FinTech In de Tweede Kamer is op 21 januari hoog en gelijkwaardig niveau van consumen- af is te lezen of er financiële problemen zijn een rondetafelgesprek over FinTech georga- tenbescherming. De Nederlandse wetgeving die kunnen leiden tot bijvoorbeeld betalings- niseerd. Als vervolg daarop heeft op 17 maart voorziet al in hoge mate in de bescherming achterstanden. Zo zijn er nog meer praktische een algemeen overleg plaatsgevonden. Op de van consumenten. Alle fracties benadrukten bezwaren te noemen. agenda voor het algemeen overleg stond de dat Europese regelgeving niet zou moeten De beoogde implementatiedatum van de richt- kabinetsreactie op FinTech-ontwikkelingen. leiden tot onnodige extra bureaucratie. Twee lijn was 21 maart, maar vanwege vertraging in De minister gaat daarin in op kansen en belangrijke inhoudelijkeN zorgen van de NVB de parlementaire behandeling zal de wet pas risico’s van FinTech en benoemt drie beleids- betroffen onduidelijkheid over het offertetra- voor de zomer in werking treden. sporen: het wegnemen van mogelijke knelpun- ject en de mogelijkheid om modelmatig te

16 Bank | Wereld 17 Bank | Wereld dvd film fotoboek kunst muziek toneel website app architectuur rtKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKo blog Recensie boek dvd film fotoboek kunst muziek toneel website Ode aan het dwarsdenken De kapitaalpositie van banken is versterkt, zo (NVB) steunt het uitgangspunt van DNB app Jaarverslag DNB: staat in het jaarverslag van de Nederlandsche dat het belangrijk blijft om kapitaaleisen architectuur Bank (DNB). 'Banken zijn weerbaarder af te blijven stemmen op onderliggende blog ‘Let’s make some money!’ Deze uitspraak in de film The Big Short had kapitaalpositie geworden tegen financiële schokken'. De risico's, ook bij verdere herziening van de boek in het Nederlands net zo goed kunnen luiden: ‘De een zijn dood is de zogenoemde risicogewogen kapitaalpositie kapitaaleisen vanuit Bazel. dvd ander zijn brood’. De film draait om een kleine groep slimmeriken die Nederlandse banken van banken is aanmerkelijk toegenomen, van film de ineenstorting van de Amerikaanse woningmarkt zien aankomen en minder dan 12% in 2010 naar zo'n 17% fotoboek daarop speculeren, zodat zij uiteindelijk rijk worden van de kredietcrisis versterkt nu. De Nederlandse Vereniging van Banken kunst in 2008. muziek De kredietcrisis en de gevolgen daarvan zijn een inspiratiebron voor uit- toneel eenlopende cultuuruitingen. Films zoals Margin Call en – in Nederland Het aantal plofkraken daalde in 2015 van maatregelen die banken nemen om website app – het boek ‘Dit kan niet waar zijn’ van Joris Luyendijk (hoewel non-fictie) van 53 in de eerste helft naar 3 in de plofkraken te voorkomen en de nauwe architectuur en het theaterstuk ‘Door de bank genomen’ van de Verleiders zijn daar tweede helft van het jaar. Sinds de eerste samenwerking met de politie om daders blog voorbeelden van. The Big Short is de nieuwste loot aan deze stam en Scherpe daling plofkraken in 2008 is het aantal aanvallen op te sporen en te arresteren. De geringe boek werd onlangs gelanceerd in de Nederlandse bioscopen. op geldautomaten niet zo laag geweest als kans op buit en de grotere pakkans maakt dvd Banken komen niet zelden als grote boosdoeners naar voren en dat is in plofkraken in tweede in de laatste zes maanden van 2015. Het dat criminelen op zoek gaan naar andere film The Big Short niet anders. Het verhaal van dit verfilmde boek van Mi- totaal kwam daarmee op 56, 12 meer dan manieren om aan geld te komen. fotoboek chael Lewis is bekend: Amerikaanse banken verstrekken op grote schaal helft van het jaar in 2014. De scherpe daling is het resultaat kunst hypotheken aan mensen die vanwege hun lage inkomen de lasten nau- muziek welijks kunnen dragen. Hypotheken worden vervolgens verpakt in beleg- toneel gingsproducten (securitisaties) die het zicht benemen op de onderlig- Op 8 maart start de eerste pilot met iDIN inloggen op Mijn Belastingdienst. Klanten website app gende risico’s. Ratingbureaus geven deze producten consequent een Banken starten onder regie van Betaalvereniging Nederland. van ING en Rabobank kunnen vanaf de start architectuur triple A-status en daar twijfelt eigenlijk niemand aan. Maar, als iemand iDIN is een nieuwe dienst van de banken meedoen aan de pilot. Klanten van ABN blog zo gek is tientallen miljoenen dollars te investeren in ‘Credit Default pilot met online waarmee consumenten zich bij andere AMRO, SNS en Triodos volgen in april. Lees boek Swaps’ die tot uitbetaling komen als de markt instort, dan reageert een organisaties online kunnen identificeren, met meer op Betaalvereniging.nl. dvd aantal zaken- en investeringsbanken op Wall Street: ‘Be my guest!’. identificatiedienst de veilige en vertrouwde inlogmiddelen van film Als het dan toch misgaat, zorgen deze banken eerst dat zij hun schaap- hun eigen bank. Gedurende de pilotperiode fotoboek jes op het droge hebben voordat andere beleggers hier lucht van krijgen. iDIN kunnen consumenten met iDIN onder meer kunst Geen fijn beeld van zakenbanken in Amerika. Dat beeld is natuurlijk al muziek langer bekend; The Big Short voegt daar uitstekend acteerwerk in rol- toneel len van de ‘dwarsdenkers’ aan toe, zoals Christian Bale in de rol van de De Koning Willem I Prijs is dé nationale B.V.; Interface; Koppert Cress B.V.; OVG Real website app geniale, autistische fondsbeheerder Dr. Michael Burry die zijn beleggers ondernemingsprijs voor het MKB die Estate; Udea B.V.; Van Dorp. architectuur keihard negeert en daarmee uiteindelijk tegen zichzelf beschermt. En tweejaarlijks wordt toegekend door de Uit deze Top 12 worden drie genomineerden blog enkele schitterende ‘intermezzi’ ingebouwd in de verhaallijn van de film Koning Willem I Stichting. Ondernemingen gekozen voor de Koning Willem I Plaquette boek die technisch ingewikkelde zaken op een toegankelijke manier duidelijk die de afgelopen jaren durf, daadkracht, voor Duurzaam Ondernemerschap 2016. Het dvd maken, zoals een toren van Jenga-blokjes die hypotheekpakketjes voor- duurzaamheid, doorzettingsvermogen en goed bestuur van de Koning Willem I Stichting film stelt. Nominaties Koning ondernemerschap hebben getoond, komen in maakt de genomineerden uiterlijk in de fotoboek Eigenlijk is de film een ode aan het dwarsdenken. Want de enkelingen aanmerking. Dit jaar zijn de genomineerden: tweede helft van april bekend. Deze bedrijven kunst hadden gelijk en de gevestigde orde (banken, ratingbureaus, ‘Wall Willem I Plaquette CONO Kaasmakers; De Vegetarische Slager; kunnen zich ook inschrijven voor de EBAE, muziek Street’, de media) hield zichzelf in een veel te rooskleurige houdgreep. Direct Current B.V.; Dopper B.V.; Eosta; de European Business Awards for the toneel Het is goed dat Nederlandse banken een cultuurverandering hebben 2016 bekend Fairphone; Fujifilm Manufacturing Europe Environment. website app ingezet waarbij juist ook dwarsdenkers worden aangemoedigd om zich architectuur uit te spreken over ongewenst en roekeloos gedrag. The Big Short is blog een belangrijke waarschuwing voor de gevaren van maatschappelijk boek onverantwoord­ bankieren. dvd film BvL fotoboek kunst muziek toneel website app 18 Bank | Wereld architectuur 19 Bank | Wereld blog boek dvd film fotoboek kunst muziek toneel website Op Twitter is maar liefst 3.113 keer getwitterd over #weekvanhetgeld, #EMW2016 (European Bank in contact Money Week), #bankvoordeklas tijdens de Week van het geld (14 t/m 18 maart).  Volg de Nederlandse Vereniging van Banken op Twitter: @bankensector Hieronder een greep uit de vele berichten.

          

#EMW2016 #weekvanhetgeld #bankvoordeklas