Belgeseller Belges Eller
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANDY GLYNNE BELGESELLER BELGES ELLER ... nas1l yap1hr., nasd dag1tihr Belgeseller Andy Glynne Kalkedon Yaymcthk: 181 Sinema Kitaphgt: 16 Orijinal Adt: DOCUMENTARIES . ..and how to make them Hocapa�a Mah, Kargth Sok, Celal Orman !�ham, No 1/ Kat 3, Daire 32 Sirkeci-1stanbul Telefon ve Fax: 0212 512 43 56 Web: www.kalkedonyayinlari.com e-mail: [email protected] Yayma Haztrlayan: Hakan Tamturan Kapak Tasanm: Semiha �ahin Diizelti: Irmak Yavlal Bu kitap Can Matbaast'nda bastlmt�tu. Davutpa�a Cad. ipek 1� Merkezi, Kat 3 No 17 Topkap1 istanbul. Tel: 0 212 613 10 77 isbn: 978-605-4511-10-5 lngilizce ilk Bask!: Kamera Books - 2009 Tiirk�e ilk Bask1: Kalkedon Yaymlan- Eyliil 20ll Copyright© Kalkedon Yaymlan 2011 BELGES ELLER ... nasd yap1hr, nasd dag1tihr Andy Glynne Tiirkc;esi Zeynep Mertoglu Ogur- Nalan l�tk <::eper TE�EKKUR Bu kitap, belgesel yapimcisi, yonetmeni ve ogretmeni olarak c;;ah�t1g1m y1llann bir meyvesi. Sahip oldugum bilgiyi, tek tek te�ekkur edemeyecegim kadar c;;ok insanm sozcuklerine ve vizyonuna borc;;luyum. Bununla beraber, oyle insanlar var ki, yapuklan dogrudan katkl, bu kitab1 basit bir olas1hktan bir olur haline getirdi. ilk te�ekkur, en ba�mdan beri tamd1g1m ve belgeselci olarak bu yolda devam etmem ic;;in bana ilham ve ren lngiliz Belgesel Yap1mc1lan Birligi'nde (Documentary Filmmakers Group) birlikte c;;ah�ng1m arkada�lanma. Bu ki taptaki baz1 ozel unsurlara katk1 saglamasmm yam sua paha bic;;ilmez bir yard1m kaynag1 olarak hep yammda alan Kerry Mcleod'a ise ozel bir te�ekkur. Zamanlanm ve hikmetli sozle rini benden esirgemeyen ttim film yap1mc1lanna ve katk1 sag layanlara da c;;ok te�ekkur ederim: Andre Singer, Kim Longi notto, Marilyn Gaunt, Emily James, Kevin Macdonald, Al Maysles, Roger Graef, Simon Aeppli, Jerry Rothwell, Sean McAllister, Kevin Hull, Kim Peat, Emma Read, Anton Califa- 6 Belgeseller no, Russell Crockett, Esteban Uyarra, Phil Cox, Jennifer Ab bott, Marc Isaacs, Erik Bafving, Ben Hopkins, Nikki Parrott, Jonathan Hodgson, Miriam Lyons ve Linda Stradling. KATKIDA BULUNANLAR Film endtistrisinden profesyoneller ve sektarden birc;ok ki;;i bu kitap ic;in bana hikmetli sozlerini, ;;upheciliklerini ve tec rtibelerini odtinc; verdiler. i;;te o insanlar ve kim olduklanna dair kisa ozgec;mi;;leri . KIM LONGINITTO- Kim, kadmlann ya;;amlarmdan e;;siz portreler tireten dtinyaca tinlti bir ingiliz belgeselci. Odtillti filmi The Day I will Never Forget (Unutamad1g1m Gun ), Ken ya'daki kadm stinneti uygulamas1 ile Afrika'da bu adete son vermek ic;in cesurca c;ah;;an oncti Afrikah kadmlan anlatlyor. Kamerun'un gtineybatlsmdaki Kumba Kadm Avukatlar Der negi'nin tarihi ba;;anlan hakkmdaki Sisters in Law (f ilmin yar d1mc1 yonetmenligini Florence Ayisi yap1yor ) ise Cannes Film Festivali'nde Sanat ve Deneme (P rix Art et Essai) odtiltinti ka zandL MARILYN GAUNT- Marilyn, BBC de dahil olmak tizt:.re pek c;ok btiytik yaym kurulu;;u ic;in 50'nin tizerinde belgesel 8 Belgeseller <;ekmi�, serbest <;ah�an odiillii bir ingiliz yonetmen. Filmleri nin arasmda, Birmingham'da anneleriyle birlikte kotii bir ev ve saghks1z ko�ullarda ya�ayan Kelly ve be� klzkarde�inin ha yatmi iic;ay boyunca kayda alan BAFTA odiillti Kelly and Her Sisters da var. EMILY JAMES - Emily, Britanya'da Ulusal Film ve Televiz yon Okulu'nda okudu. ilk filmi The Luckiest Nut in the World, geli�mekte olan tilkelerdeki flsnklann kar�1 kar�1ya kald1g1 zorluklar hakkmda �ark1 soyleyen anime bir Amerikan yerhs tigmm hikayesini anlat1yor. Emily, belgesellerinde animasyon ve kukla kullanmaya devam etti. Son i�lerinden biri olan tele vizyon dizisi Don't Worry'de ara�nrmaCI gazeteci bir kukla kadrosu rol ahyor. KEVIN MACDONALD - Kevin, 1972 Miinih Olimpiyatla n'm konu alan Oscar odtillti One Day in September (Eyltil'de Bir Gun) filmini c;ekti.Aym zamanda Touching the Void (Bo� luga Dokunmak) ve son odtillti kurmaca filmi (fiction featu re) The Last King of Scotland'm (isko<,;ya'nm Son Krah) yonet menligini yapt1. 1995'ten beri Faber& Faber'de yard1mc1 edi torltik yapan MacDonald, The Faber Booh of Documentary (1997) kitabm1 da yay1ma haz1rlad1. Aynca Emeric Pressbur ger: The Life and Death of a Screenwriter ( Faber, 1994, Britan ya Film Endtistrisi tarafmdan yllm film kitab1 sec;ildi ve edebi yat d1�1 NCR odtiltinde finale kald1) kitabm1 yazd1. ROGER GRAEF - Roger yazar, yonetmen, yaymCI ve krimo nologdur. Ocak 2006'da, Yeni Y1l Onur Listesi'nde (New Year's Honours List) Order of British Empire odiiltinti kazand1g1 a<,;1kland1. 2004'te katkllan ve ba�anlan nedeniyle prestijli in giliz Film ve T elevizyon Akademisi tiyeligiyle odtillendirildi. Roger aynca 2003'te, Flaherty En iyi Belgesel odtiltinti alan Feltham Sings! filminin.yapimCISl olarak da bir BAFTA kazan dl. SO'den fazla filminin yam sua bakanhklardan, polise, mah kemelere, cezaevlerine, gozaln ve sosyal hizmetlere kadar bu- Andy Glynne 9 gi.ine dek kapah tutulan kurumlara girmeyi ba�aran Roger en <;ok bu onci.i c;;ah�nlasiyla tanmmaktadlr. SIMON AEPPLI - "Artist's Film and Video" gec;;mi�i alan Si mon editOr ve yonetmendir. Galler Dniversitesi Cardiff Ensti tlisi.i ve Belgesel Yap1mcllan Toplulugu'nda (Documentary I ilmmakers Group) hocahk yaptl ve Londra'da ARCO PLUS Institute, WAC Performing Arts and Media College, The Place vc New Vic College'de medya egitmenligi gorevini tistlendi. JENNIFER ABBOTT -jennifer belgeselci, ktilttirel aktivist ve sorunlu toplumsal norm ve uygulamalara odaklanan med ya i.iretimiyle ilgilenen bir editOr. The Corporation filminin yard1mc1 yonetmenligi ve kurguculugunun yam s1ra et, ktiltur ve hayvanlan konu alan ve sekiz uluslararas1 odul kazanan belgesel A Cow at My Table'm yapimcihgmi, yonetmenligini ve kurguculugunu tistlendi. JERRY ROTHWELL - jerry, ozellikle sanat, ruh saghg1 ve cgitim konulanna egilen televizyon belgeselciliginde 10 y1lhk tecrubeye sahip bir belgesel yapimcisi ve yonetmeni. Channel 4, Carlton ve BBC ic;;in belgesel, haber programlan ve tiyatro oyunlannm yap1mcihgm1 tistlendi. Deep Water (Golun Sun) filminin yard1mc1 yonetmeni alan jerry, ogrenme gti<;ltigune sahip uyeleri alan bir punk grubunun bir yllm1 anlatan Heavy Load'u c;;ekti. KEVIN HULL - Kevin odullu bir yonetmen olmasmm yam s1ra BBC ve Channel 4 ic;;in c;;ekilen pek c;;ok dizinin yapimcihgi m yapt1. BBC/PBS ic;;in c;;ekilen Fever Road, yllm televizyon bel geseli dahnda One World odulunu kazand1. Daimi olarak Lon don Film School'da belgesel dersleri veren Kevin, National Film School, Belgesel Yap1mc1lan Toplulugu ile Ktiba'daki EICTV Film School'da konuk profesor olarak ders vermektedir. SEAN MACALLISTER - Sean, Britanya'nm en sec;;kin belge sel yonetmenlerinden biri olarak tammyor. Filmleri arasmda Kudus'teki gundelik hayatl anlatt1g1 Settlers ile Saddam Huse- I 0 Belgeseller yin'in, Haberalma Bakanhg1'nda <;ah�an iki adamma �efkatli bir kamera tutan Minders da bulunuyor. Belgesel filmi The Li berace of Baghdad (Bagdatl1 Liberace), Sundance Film Festiva li juri ozel odtilti de dahil olmak tizere bir<;ok odtiltin sahibi oldu. KIM PEAT - Kim, Eyltil 200l'de Britanya'mn Channel Five kanahnda gtindtiz yaymlan, sanat ve din programlannm de net<;iligine atand1. EMMA READ - Emma, Sky One, Two ve Three kanallarm da Factual Entertainment and Specialist Factual ve araCI edi tordtir. (araCI (commissioning) editor: <;ah�t1g1 tv kanalmm buu,;esinden belgesel ku�aklanna aynlan pay1 kanab adma en verimli �ekilde kullanarak yatmm yapan ki�i. Commissioning editiirii.n ikili bir rolti var: Bir yandan tv kanalmm haklanm sa vunurken ve onun adma yannm yaparken, diger yandan ortak yap1ma girdigi belgesel film projesini de kanala kar�1 savunu yor ve gerektiginde destegi artumaya <;ah�1yor. Yani tv kana lmdaki 'ortagm1z'). ESTEBAN UYARRA - Odtillii bir yonetmen alan Esteban, BBC'nin de i<;inde oldugu ingiliz televizyon kanallannda kur guculuk ve gortintti yonetmenligi yapt1. Son <;ah�malan ara smda, 200 l Irak Sava�1'nda gazetecilerin roltine odaklanan odtillti War Feels Like War belgesel filmi de var. RUSELL CROCKETT - Russell, aralannda Marc Isaacs'in odtillti Lift filminin de oldugu pek <;ok belgeselde kurguculuk yapt1. LINDA STRADLING - Linda 20 y1ldan fazlad1r TV endiis trisinin i<;inde. Ozellikle biiytik belgesel dizilerinde <;ah�an Linda <;okdeneyimli ve tanmm1� bir yap1mCid1r. AL MAYSLES - ABD'nin onde gelen yonetmenlerinden Al bert Maysles, karde�i ve ortag1 David (1932-1987) ile birlikte, Frans1z 'cinema verite'nin Amerikan versiyonu alan 'dogrudan sinema'mn yaratlc1s1du. I(:INDEKILER c ;tRiS 13 BOLDM 1: PRE PRODOKSlYON 19 1- NEDEN BELGESEL C::EKERiZ 19 2.- BELGESELiNiZ iLGlNC:: BiR FiKRE SAHiP Mi? 2.8 1- BELGESELiNIZ iC::iN ARA�TIRMA YAPMAK 39 ·f- fiKRlN GELl�TiRiLMESl 55 5- PROJE ONERiSI YAZMAK 62. f1- KAYNAK BULMA VE SUNUM YAPMAK 69 BOLOM 2: PROD0KS1YON 89 7- BELGESEL FiLM YAPIMCILIGININ PRATiK i\YRINTILARI: KiM NE YAPAR? 89 H YEN! BA�LAYANLAR lc;:iN FiLM C::EKME REHBERi: ll0L0M l - ZANAATIN ARAC::LARI 97 tJ_ YENi BA�LAY ANLAR iC,:iN riLM C::EKME REHBERi: IIOLOM 2 - KAMERA 113 10. YEN! BA�LAYANLAR lc;:iN FILM C::EKME REHBERi: ll0L0M De;: -AYDI NLA TMA VE SES 12.1 I 1- YENi BA�LAYANLAR IC,:iN FiLM C::EKME REHBERi: 110L0M D0RT- Y0NETMENLIGiN GRAMERi 130 12- R0PORTAJ TEKNiGi 146 IJ- HIKAYE ANLATMA SANATI 154 14- PRODUKSiYONUNUZU YONETMEK 160 BOLOM 3: POST-PROD0KS1YON 181 15- KURGUYA HAZIRLANMAK 18 1 16- BELGESELiNiZi KURGULAMAK 189 17- BELGESELiNiZiN DAGITIMINI YAPMAK 201 B0LOM4 209 18- SON BiRKAc;: SOZ VE CEVAPLANMAMIS BiRKAC:: SORU 209 BOLOM 5: KAYNAKl.AR 215 19- ARASTIRMA KAYNAKLARI 215 2.0- FiLM ONERiLERi 228 2.1- KiTAP 0NERiLERi 250 2.2.- ARACI ED!TORLER LiSTESl 252 2.3- DV C::EKlM REHBERi 270 BOLOM 6: F1LM YAPIMCil.ARI 1LE ROPORTAJLAR 285 24- BOOGIE WOOGIE PAPPA'NIN YONETMENi ERIK BAFVING iLE R0PORTAJ 285 2.5- UFT'IN (ASANSOR) YONETMENI MARC ISAACS iLE R0PORTAJ 291 2.6- fOOTPRINTS (AYAK iZLERt) FILMlN1N Y0NETMEN1 BEN HOPKINS iLE R0PORTAJ 302 27- WAR FEELS LIKE WAR FILMlNIN Y0NETMENi ESTEBAN UYARRA lLE R0PORTAJ 307 BOLOM 7 315 2.8- SOZLOK 315 GIRl� Bu kitab1 c;:ald1ysamz ya da satm veya odtinc;: ald1ysamz, ya da yagmurlu sefil bir Pazar ogleden sonrasmda bir kitapc;:1da oLurup sayfalannda geziniyorsamz, muhtemelen belgesel c;:ek meye ilgi duyuyorsunuz.