DOCSLIB.ORG

Historia-Kaszubow.-Vademecum.Pdf

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Historia-Kaszubow.-Vademecum.Pdf Ten typ książki wywołuje zawsze żywe zainteresowanie wśród czytelników. Autor Historii Kaszubów dokonał nie lada sztuki, połączył bowiem harmonijnie naukowy wykład z rela- cją historyczną o wybitnych walorach popularyzatorskich. Zwiększa to atrakcyjność danej pozycji w oczach młodego odbiorcy. Chyba z myślą o młodym pokoleniu autor przedstawił ważne fakty historyczne dotyczące m.in. książąt Pomorza Zachodniego czy władców gdańskich; rozbudował wątki biograficzne, przytoczył treści legend tak, by spójna i piękna, zarazem dramatyczna opowieść o Kaszubach i Pomorzu silnie oddziaływała na wyobraźnię czytelnika. Słowem, profesor Józef Borzyszkowski po raz kolejny udowodnił, że o historii można pisać nie tylko kompetentnie, ale i zajmująco, i ciekawie. Stanisław Pestka Prof. zw. dr hab. Józef Borzyszkowski pracuje na Uniwersytecie Gdańskim od chwili jego powstania w 1970 r. Jest historykiem XIX i XX wieku, specjalizującym się w tematyce kaszubskiej i pomorskiej w szerokim kontekście kulturowym, społecznym, politycznym i gospodarczym. Autor i redaktor kilkudziesięciu książek i setek artykułów naukowych oraz popularyzatorskich. Jest twórcą i redaktorem serii „Pro memoria” (dotychczas ukazało się niemal 20 tomów poświęconych ludziom kultury i nauki Kaszub i Pomorza), edytorem bardzo wielu pamiętników i wspomnień, redaktorem wielu prac zbiorowych, w tym kilku monografii wsi i miast pomorskich, organizatorem dziesiątek konferencji itd. Oprócz pracy naukowej bardzo ważne jest także jego zaangażowanie w sprawy publiczne. Prof. Borzyszkowski w latach 1990-1996 był wicewojewodą gdańskim, a w latach 1991-1993 także senatorem RP, reprezentującym Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, w którym przez dwie kadencje – w latach 1986-1992 – był prezesem Zarządu Głównego. W 1996 roku był inicjatorem powstania Instytutu Kaszubskiego – stowarzyszenia ludzi nauki zajmujących się tematyką kaszubsko-pomorską. I od tego czasu jest nieprzerwanie jego prezesem oraz redaktorem naczelnym rocznika naukowego „Acta Cassubiana”. Prof. Józef Borzyszkowski od 2013 roku jest członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a ponadto członkiem licznych towarzystw naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Historycznego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Józef Borzyszkowski HISTORIA KASZUBÓW Gdańsk 2014 Józef Borzëszkowsczi`` HISTORIÔ KASZËBÓW Tłumaczenié na kaszëbsczi jazëk~ Jerzi Tréder Gduńsk 2014 Redaktor serii: Prof. Cezary Obracht-Prondzyński Recenzent: Prof. Cezary Obracht-Prondzyński Konsultanci: Stanisław Pestka Prof. Jerzy Treder Tłumaczenie na język kaszubski: Prof. Jerzy Treder Zdjęcia i ryciny: Archiwum Instytutu Kaszubskiego i Autora Projekt okładki: Agata Przybylska Redakcja i korekta tekstu polskiego: Sławina Kwidzińska Opracowanie graficzne i skład: Anna Maciejewska i Maciej Ostoja-Lniski Projekt został zrealizowany dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji © Copyright by Józef Borzyszkowski, 2014 © Copyright by Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2014 Wydawcy: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Instytut Kaszubski Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnictwa „Bernardinum” Sp. z o.o., Pelplin ISBN 978-83-62137-41-1 ISBN 978-83-63368-48-7 Thomas Kantzow, Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, Szczecin 2005 Spis tresci´ Wstęep ..................................................................................................................................... 8 Część I ´ O DZIEJACH KASZUBÓW. W EPOCE SREDNIOWIECZA I CZASACH NOWOZYTNYCH 1. Nazwa i terytorium... oraz Ÿród³a wiedzy o historii Kaszubów ............................... 22 2. Kaszubia – Kaszuby i Kaszubi w dziejach pomorskiego sredniowiecza´ ............... 36 3. Reformacja i autonomia Prus Królewskich a zachowanie kaszubskosci´ na Pomorzu .................................................................................................................. 68 Część II KASZUBI I POMORZE W PANSTWIE´ PRUSKO-NIEMIECKIM 1. Pruskie reformy i ich wp³yw na kondycję spo³eczno-gospodarcz¹ Kaszubów .... 88 2. Rola szkolnictwa a rozwój rodzimej inteligencji...................................................... 102 3. Wiosna Ludów na Pomorzu a Florian Ceynowa – ojciec regionalizmu kaszubskiego .............................................................................................................. 114 4. Stosunki narodowosciowe´ . i religijne na Pomorzu, zw³aszcza Nadwislanskim.´´ Miejsce Zydów i rola Koscio´ ³a katolickiego ................................ 124 5. Prusy – Rzesza Niemiecka a Otto von Bismarck. Ich realna i symboliczna rola w dziejach Kaszubów II po³owy XIX wieku ..................................................... 144 6. Kaszubi a przemys³, handel, ¿egluga i rybo³ówstwo ............................................ 156 7. Problem kaszubski w nauce i polityce a narodziny ruchu m³odokaszubskiego .... 174 8. I wojna swiatowa´ i walka Kaszubów o przy³¹czenie Pomorza do Polski ............ 196 Część III DZIEJE KASZUBÓW W ODRODZONEJ RZECZYPOSPOLITEJ – DRUGIEJ, NIECO W LUDOWEJ I TRZECIEJ 1. Pomorze i Kaszubi między trzema panstwami´ a dwiema wojnami – pocz¹tki nowej rzeczywistosci´ .............................................................................. 206 2. Spo³eczno-gospodarczy rozwój polskiego Pomorza a sytuacja Kaszubów ....... 212 3. Kosció´ ³, szko³a, wojsko i prasa – rz¹dy w Warszawie a pomorskie si³y polityczne; kultura i nauka na Pomorzu a udzia³ Kaszubów w dzia³alnosci´ organizacji pozarz¹dowych..................................................................................... 224 4. Zró¿nicowanie i rozwój ruchu kaszubskiego ......................................................... 242 5. Rola Gdanska´ w dziejach Kaszubów między wojnami a ich sytuacja w Rzeszy Niemieckiej ............................................................................................... 254 6. Dzieje Pomorza i losy jego mieszkanców´ podczas II wojny swiatowej...............´ 266 7. Pomorze i Kaszubi po 1945 roku – w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej – na drodze do III RP ................................................................................................. 286 Bibliografia .......................................................................................................................... 307 6 Spisënk zamk³oscë Wstãp ..................................................................................................................................... 9 Dzél I Ò DZEJACH KASZËBÓW W EPÒCE STRZÉDNOWIEKÙ I EPÒCE NOWÒCZASNY 1. Pòzwa i teritorium... i zdrzód³a wiédzë ò historii Kaszëbów ................................... 23 2. Kaszubia – Kaszëbë i Kaszëbi w dzejach pòmòrsczégò strzédnowiekù .............. 37 3. Refòrmacjô i aùtonomiô Prës Królewsczich a zachòwanié kaszëbskòscë na Pòmòrzim ................................................................................................................ 69 Dzél II KASZËBI I PÒMÒRZÉ W PANSTWIE´ PRËSKÒ-NIEMIECCZIM 1. Prësczé refòrmë i jich cësk na kòndicjã spòlëznowò-gòspòdarsk¹ Kaszëbów .... 89 2. Rolô szkò³owiznë a rozwij domôcy inteligencji ....................................................... 103 3. Zymk Lëdów na Pòmòrzim a Florión Cenôwa – òjc regionalizmù kaszëbsczégò ............................................................................................................. 115 4. Ùprocëmnieniô nôrodowòscowé. i religijné na Pòmòrzim, òsoblëwie Nadwislansczim.´ Môl Zëdów i rolô Kòsco³a katolëcczégò ................................... 125 5. Prësë – Rzesza Niemieckô a Òtto von Bismarck. Jich realnô i symbòlicznô rolô w dzejach Kaszëbów II pò³owë XIX wiekù ...................................................... 145 6. Kaszëbi a przemës³, handel, ¿eglowanié i rëbaczenié ......................................... 157 7. Problem kaszëbsczi w nôùce i pòlitice a narodzëzna m³odokaszëbsczi rësznotë .. 175 8. I wòjna swiatowô i biôtka Kaszëbów ò przë³¹czenié Pòmòrzô do Pòlsczi.......... 197 Dzél III DZEJE KASZËBÓW. W ÒDRODZONY RZECZPÒSPÒLËTI – DRËDZI, K¥SK W LËDOWI I TRZECY 1. Pòmòrzé i Kaszëbi midzë trzema pañstwama a dwiema wòjnama – zôcz¹tczi nowi jawernotë....................................................................................... 207 2. Spôlëznowò-gòspòdarsczi rozwij pòlsczégò Pòmòrzô a sytuacjô Kaszëbów .... 213 3. Kòscó³, szkò³a, wòjskò i gazétnictwò – rz¹dë w Warszawie a pòmòrsczé pòliticzné së³ë; kùltura i nôùka na Pòmòrzim a bëtnictwò Kaszëbów w dzejnoce pòzarz¹dowëch òrganizacji................................................................ 225 4. Zjinaczenié i rozwij kaszëbsczi rësznotë ................................................................ 243 5. Rolô Gduñska w dzejach Kaszëbów midzë wòjnama a jich sytuacjô w Rzeszë Niemiecczi ................................................................................................ 255 6. Dzeje Pòmòrzô i kawle jegò mieszkañców òbczôs II wòjnë swiatowi ................. 267 7. Pòmòrzé i Kaszëbi pò 1945 rokù – w Pòlsczi Rzeczpòspòlëti Lëdowi – na drodze do III RP .................................................................................................. 287 Bibliografiô .......................................................................................................................... 307 7 Wstęep Niniejsza publikacja ma z założenia być swoistym wademekum – przewodni- kiem po historii Kaszubów w dziejach Pomorza. Kaszubi to rodzima społeczność tej ziemi, (podobnie jak rodzima – plemienna nazwa Pomorza to Kaszubia – Kaszuby). To społeczność, wspólnota etniczno-kulturowa,
Load more

Recommended publications
  • Gerard Labuda – Kaszuba Z Poznania Droga Od „Historii Pomorza” Do „Historii Kaszubo´ W”
    PRZEGLA˛D ZACHODNI 2006, nr 1 JO´ ZEF BORZYSZKOWSKIJo´zef Borzyszkowski Gdan´sk GERARD LABUDA – KASZUBA Z POZNANIA DROGA OD „HISTORII POMORZA” DO „HISTORII KASZUBO´ W” Gerard Labuda – Kaszuba z Poznania Profesor Gerard Labuda – wychowanek Uniwersytetu Poznan´skiego sprzed II wojny s´wiatowej, jego po´z´niejszy, powojenny rektor, a takz˙e dyrektor Instytutu Zachodniego, luminarz – nie tylko Poznan´skiego Oddziału – Polskiej Akademii Nauk, jej przez lata wiceprezes w Warszawie i pierwszy prezes odrodzonej w 1989 r. Polskiej Akademii Umieje˛tnos´ci w Krakowie, niejednokrotnie mo´wił o sobie, iz˙ jest Kaszuba˛ w Poznaniu 1. A Poznan´ – stolica Wielkopolski – jej relacje w konteks´cie Kaszub i Pomorza to temat na oddzielna˛ publikacje˛, ksia˛z˙ke˛. Poznan´ w dwudziestoleciu mie˛dzywojennym w latach młodos´ci G. Labudy, skupiał najliczniejsze grono akademiko´w pomorskich. Mieli oni tu swoje organiza- cje, z kto´rych najaktywniejsza była Korporacja Akademicka „Pomerania”, a doro´w- nywało jej Akademickie Koło Pomorskie. Ich skład, program, działalnos´c´ i szcze- go´lne znaczenie w najnowszych dziejach kaszubsko-pomorskich, nie tylko w proce- sie kształtowania sie˛ kolejnych pokolen´ inteligencji, moz˙emy poznac´ mie˛dzy innymi dzie˛ki wydawnictwom tych studenckich organizacji. Pierwsza pozostawiła nam arcyciekawe trzy Roczniki Korporacji Studento´w Uniwersytetu Poznan´skiego „Pomerania”, (R. III, Poznan´ 1928), a druga Ksie˛ge˛ Pamia˛tkowa˛Akademickiego Koła Pomorskiego przy Uniwersytecie Poznan´skim, Poznan´ 1929, wydana˛ z okazji 10-lecia istnienia organizacji. Oba wydawnictwa zawieraja˛ – obok opracowan´ o charakterze naukowym – multum materiału kronikarskiego, dotycza˛cego mie˛dzy innymi składu osobowego tych stowarzyszen´. Na szczego´lna˛ uwage˛ w składzie osobowym Korporacji „Pomerania” zasługuje mie˛dzy innymi fakt, iz˙ jej kuratorem był prof.
    [Show full text]
  • Dawna I Współczesna Literatura Kaszubska Główni Twórcy I Ich Dokonania DOI: 0.12775/LC.2019.020
    Adela Kuik-Kalinowska* Dawna i współczesna literatura kaszubska Główni twórcy i ich dokonania DOI: http://dx.doi.org/1 0.12775/LC.2019.020 Streszczenie: Literatura kaszubskojęzyczna to fenomen o szerokim spektrum i trudny do opi- su przez fakt, iż dotyczy względnie małej grupy etnicznej zamieszkującej dzisiejsze tereny Polski i Niemiec. Notowani w historycznych źródłach od wczesnego średniowiecza Kaszubi dopiero od połowy XIX wieku za sprawą Floriana Ceynowy pozostawiali po sobie literaturę, która od tego mo- mentu rozwijać się będzie w mniej lub bardziej zaznaczanej idei samodzielności i samowystarczalno- ści kulturowej. Szkic interpretacyjny ma na celu chronologiczne przedstawienie rozwoju literatury kaszubskiej od jej początków powstania po czasy współczesne. Tego typu obraz piśmiennictwa ka- szubskiego pozwala ukazać tworzące się na przestrzeni wieków pokolenia i grupy literackie, przed- stawić tendencje tematyczno-artystyczne, jakim podlegała twórczość kaszubska, a także wyłonić jej 65 aspekty nowatorskie odcinające się od tradycji tej kultury. Przegląd piśmiennictwa kaszubskiego pozwoli także ukazać przemiany społeczno-kulturowe, jakim podlegała literatura kaszubska, a także ujawnić wpływy innych kultur, od których była zależna, oraz zaprezentować kierunki jej rozwoju, dzięki którym uzyskała swą autonomię. Tego typu ujęcie służy ukazaniu problemów jej istnienia, wskazaniu podstawowych kierunków, w jakich była i wciąż jest realizowana. 2(30) 2019 Słowa-kluczowe: literatura kaszubska, język kaszubski, poezja kaszubska, proza kaszubska, drama- turgia kaszubska * Dr hab., prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku, badaczka literatury XIX i XX wieku w Instytucie Polonistyki, w Zakładzie Antropologii Kultury i Badań Kaszubsko-Pomorskich; poetka. E-mail: [email protected] | ORCID: 0000-0001-7721-6764. LITTERARIA COPERNICANA ISSNp 1899-315X 65–83 ss. Former and Contemporary Kashubian Literature.
    [Show full text]
  • Piaśnica a Scene of German Crimes in Pomerania in 1939
    Piaśnica A scene of German crimes in Pomerania in 1939 Introduction by Monika Tomkiewicz PhD, historian and member of the Regional Commission for Investigation of Crimes Against the Polish Nation in Gdańsk Scientific consultation Prof. dr hab. Bogdan Chrzanowski Text edited by Janosz Józefczyk Mirosław Odyniecki Correction of texts by Mateusz Ihnatowicz, PhD Jacek Pudliszewski, PhD Biographical notes written by Mateusz Ihnatowicz, PhD Cover design by Karol Formela First edition The Stutthof Museum in Sztutowo Wejherowo 2017 ISBN 978-83-946986-5-2 Published by: The Stutthof Museum in Sztutowo for the Branch Office: The Piaśnica Museum in Wejherowo (in organisation) 11/2 Św. Jacka St., 84-200 Wejherowo phone/fax: +48 58 736 11 11 e-mail: [email protected] www.muzeumpiasnickie.pl Table of Contents Introduction. Massacre in Piaśnica ................................................. 4 Piaśnica ......................................................................................... 11 Main Memorial ............................................................................. 13 Crossroads – “Pensive Christ” ...................................................... 14 Grave No. 4 ................................................................................... 15 Grave No. 1 ................................................................................... 16 Grave No. 2 ................................................................................... 17 Monument to Leon Najman – Mirza Kryczyński ......................... 18 Memorial
    [Show full text]
  • Wersja W Formacie
    TOWARZYSTWO NAUKOWE W TORUNIU WYDZIAŁ NAUK HISTORYCZNYCH BIBLIOTEKA UNIWERSYTECKA W TORUNIU ZAPISKI HISTORYCZNE POŚWIĘCONE HISTORII POMORZA I KRAJÓW BAŁTYCKICH TOM LXXVII – ROK 2012 SUPLEMENT BIBLIOGRAFIA HISTORII POMORZA WSCHODNIEGO I ZACHODNIEGO ORAZ KRAJÓW REGIONU BAŁTYKU ZA ROK 2010 Toruń 2012 BIBLIOGRAFIA HISTORII POMORZA WSCHODNIEGO I ZACHODNIEGO oraz KRAJÓW REGIONU BAŁTYKU ZA ROK 2010 wraz z uzupełnieniami z lat poprzednich Opracowali URSZULA ZABORSKA i ADAM BIEDRZYCKI RADA REDAKCYJNA ZAPISEK HISTORYCZNYCH Przewodniczący: Mieczysław Wojciechowski Członkowie: Karola Ciesielska, Jerzy Dygdała, Karin Friedrich, Rolf Hammel-Kiesow, Grzegorz Jasiński, Edmund Kizik, Janusz Małłek, Ilgvars Misāns, Michael G. Müller, Alvydas Nikžentaitis, Stanisław Salmonowicz, Jürgen Sarnowsky, Jacek Staszewski, Janusz Tandecki, Kazimierz Wajda, Edward Włodarczyk, Mieczysław Wojciechowski KOMITET REDAKCYJNY ZAPISEK HISTORYCZNYCH Redaktor: Bogusław Dybaś, zastępca redaktora: Roman Czaja Członkowie: Mirosław Golon, Tomasz Kempa, Przemysław Olstowski, Magdalena Niedzielska, Mariusz Wołos Sekretarze Redakcji: Paweł A. Jeziorski, Katarzyna Minczykowska Skład i łamanie: WENA Włodzimierz Dąbrowski Adres Redakcji Towarzystwo Naukowe w Toruniu 87-100 Toruń, ul. Wysoka 16 www.tnt.torun.pl/zapiski www.zapiskihistoryczne.pl e-mail: [email protected] Instrukcja dla autorów znajduje się na stronie internetowej oraz w każdym zeszycie pierwszym czasopisma Pierwotną wersją czasopisma jest wersja drukowana Redakcja stosuje procedury zabezpieczające przed zjawiskami ghostwriting i guest authorship Articles appearing in this journal are abstracted and indexed in „Historical Abstracts” Wydanie publikacji dofi nansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego W przygotowaniu bibliografi i wykorzystano fundusze Rektora UMK ISSN 0044-1791 TOWARZYSTWO NAUKOWE W TORUNIU Wydanie I. Ark. wyd. 28,6 Ark. druk. 24,2 Wąbrzeskie Zakłady Grafi czne Wąbrzeźno, ul. Mickiewicza 15 www.wzg.com.pl SPIS TREŚCI A.
    [Show full text]
  • Euromosaic III Touches Upon Vital Interests of Individuals and Their Living Conditions
    Research Centre on Multilingualism at the KU Brussel E U R O M O S A I C III Presence of Regional and Minority Language Groups in the New Member States * * * * * C O N T E N T S Preface INTRODUCTION 1. Methodology 1.1 Data sources 5 1.2 Structure 5 1.3 Inclusion of languages 6 1.4 Working languages and translation 7 2. Regional or Minority Languages in the New Member States 2.1 Linguistic overview 8 2.2 Statistic and language use 9 2.3 Historical and geographical aspects 11 2.4 Statehood and beyond 12 INDIVIDUAL REPORTS Cyprus Country profile and languages 16 Bibliography 28 The Czech Republic Country profile 30 German 37 Polish 44 Romani 51 Slovak 59 Other languages 65 Bibliography 73 Estonia Country profile 79 Russian 88 Other languages 99 Bibliography 108 Hungary Country profile 111 Croatian 127 German 132 Romani 138 Romanian 143 Serbian 148 Slovak 152 Slovenian 156 Other languages 160 Bibliography 164 i Latvia Country profile 167 Belorussian 176 Polish 180 Russian 184 Ukrainian 189 Other languages 193 Bibliography 198 Lithuania Country profile 200 Polish 207 Russian 212 Other languages 217 Bibliography 225 Malta Country profile and linguistic situation 227 Poland Country profile 237 Belorussian 244 German 248 Kashubian 255 Lithuanian 261 Ruthenian/Lemkish 264 Ukrainian 268 Other languages 273 Bibliography 277 Slovakia Country profile 278 German 285 Hungarian 290 Romani 298 Other languages 305 Bibliography 313 Slovenia Country profile 316 Hungarian 323 Italian 328 Romani 334 Other languages 337 Bibliography 339 ii PREFACE i The European Union has been called the “modern Babel”, a statement that bears witness to the multitude of languages and cultures whose number has remarkably increased after the enlargement of the Union in May of 2004.
    [Show full text]
  • Title: Magic, Devils, and the Power of Darkness in Kashubian Tales and Beliefs
    Title: Magic, Devils, and the Power of Darkness in Kashubian Tales and Beliefs. Author: Agniezka Gutthy, Southeastern Louisiana University Kashubians are an old Slavic group living in the northern part of Poland. Their original homeland extended through the Pomeranian territory from Gdañsk to Szczecin, but with time the process of history moved their territory more and more east of the river Odra. Pomerania has always been a border area between two cultures: Polish and German. For centuries the Kashubian language has survived between those two dominant languages; never studied at schools, pushed into the status of ‘second rate’ language, spoken at home only by supposedly uneducated people, it has survived in the oral form, creating a rich output of legends, tales, and beliefs. It has been only in the last hundred fifty years that it developed literature in written form, created a professional theatre, standardized the rules of spelling and grammar, entered the school programs in Kashubia in Poland, and became a topic of scientific research. Through the work of Stefan Zaromski, Aleksander Majkowski, Günter Grass the Kashubian region has entered not only Polish but also European literature. The present paper will examine some of these Kahubian beliefs and how they spilled beyond the folklore and into literature. It will discuss for instance the use of magic to summon or counteract the powers of darkness, the different incarnations of a devil - Smetek being the one who mostly appealed to literary imagination of writers like Aleksander Majkowski or Stefan Zeromski and poets like Aleksander Labuda. The inexhaustible source of information is the seven-volume Dictionary of Kashubian Dialects compiled over the span of almost ten years, from 1967 to 1976, by a priest, poet and researcher, father Bernard Sychta.
    [Show full text]
  • Kaschubische Anthologie
    Slavistische Beiträge ∙ Band 61 (eBook - Digi20-Retro) Ferdinand Neureiter Kaschubische Anthologie Verlag Otto Sagner München ∙ Berlin ∙ Washington D.C. Digitalisiert im Rahmen der Kooperation mit dem DFG-Projekt „Digi20“ der Bayerischen Staatsbibliothek, München. OCR-Bearbeitung und Erstellung des eBooks durch den Verlag Otto Sagner: http://verlag.kubon-sagner.de © bei Verlag Otto Sagner. Eine Verwertung oder Weitergabe der Texte und Abbildungen, insbesondere durch Vervielfältigung, ist ohne vorherige schriftliche Genehmigung des Verlages unzulässig. «Verlag Otto Sagner» ist ein Imprint der Kubon & Sagner GmbHFerdinand. Neureiter - 9783954793389 Downloaded from PubFactory at 01/10/2019 06:11:47AM via free access S l a v is t i c h e B eiträge BEGRÜNDET VON ALOIS SCHMAUS HERAUSGEGEBEN VON HENRIK BIRNBAUM UND JOHANNES HOLTHUSEN REDAKTION: PETER REHDER Band 61 Ferdinand Neureiter - 9783954793389 Downloaded from PubFactory at 01/10/2019 06:11:47AM via free access FERDINAND NEUREITER KASCHUBISCHE ANTHOLOGIE VERLAG OTTO SAGNER • MÜNCHEN Ferdinand Neureiter - 9783954793389 Downloaded from PubFactory at 01/10/2019 06:11:47AM via free access Bayerisch© Staatsbibliothek München ISBN 3 87690 070 0 Copyright by Verlag Otto Sagner, München 1973 Abteilung der Firma Kubon und Sagner, München Druck: Alexander Großmann 8 München 19, Ysenburgstraße 7* Ferdinand Neureiter - 9783954793389 Downloaded from PubFactory at 01/10/2019 06:11:47AM via free access 00046920 Inhalt V о r w о г t ...................................................................................... VII Übersicht über die kaschubische Literatur ................... 1 Die Laute der kaschubischen Literatursprache ............ 20 B ibliographie ...................................................................................... 23 Florian С e у n o w а ................................................................. 26 Jan Hieronim (Jarosz) D e rd ow s к i ...................... 38 Aleksander M a j к о w s к i ...............................................
    [Show full text]
  • The Effects of Stigmatization, Group Sentiment and Standardization Movements on the Future of the Kashubian Language
    Prospects for an Endangered Language: The Effects of Stigmatization, Group Sentiment and Standardization Movements on the Future of the Kashubian Language Patricia S. Vandel A Senior Essay in Linguistics Presented on May 6, 2004 Yale University New Haven, CT BA, Linguistics Berkeley College Advisor: Darya Kavitskaya Department ofLinguistics TABLE OF CONTENTS 1.0 Introduction 3 1.1 Overview ofthe Kashubian Language .4 1.2 Influence ofPolitical Climate on the Study ofKashubian 5 1.3 Linguistic History ofKashubia 6 1.4 Literature 7 1.5 Press and Media 8 1.6 Religion 9 1.7 Education 9 2.0 Use ofthe Kashubian Language 11 2.1 Language versus Dialect ~ .11 2.2 Dialectal Variation within Kashubia 12 2.3 Differences between Kashubian and Polish 13 2.3.1 Phonological Differences 13 2.3.2 Lexical Differences 15 2.3.3 Register Differences 16 2.3.4 Prestige Differences 17 2.4 Cultural Differences 17 2.5 Diglossia 18 3.0 Group Sentiment Among the Kashubs 21 3.1 Ethnicity '" 21 3.1.1 Language as a Symbol ofEthnicity 23 3.1.2 Kashubian Ethnic Identity 24 3.2 Nationalism ; 25 3.2.1 Language and Nationalism 27 3.2.2 Kashubian National Identity and the Post-Communist Transformation 28 4.0 Language Standardization 32 4.1 Adopting a Standard Language 34 4.2 Kashubian Efforts at Standardization 36 4.3 Problems Associated with Standardization 38 5.0 The Future ofKashubian 40 5.1 Efforts to Sustain Language Awareness ; 40 5.2 Language Shift 41 5.3 Why Are Speakers Abandoning the Kashubian Language? 45 6.0 Conclusion •................................................................................
    [Show full text]
  • Dr Alexander Majkowski: a Physician and Kashubian Writer and Poet
    Acta medico-historica Rigensia (2010) IX:99-114 DOI: 10.25143/amhr.2010.IX.05 Dr Alexander Majkowski: A physician and Kashubian writer and poet Anna Kotulska, Eugene J. Kucharz Introduction Kashubians known also as Kassubians (in Kashubian language: Kaszëbi) are the Slavonic ethnic group inhabiting the East- ern Pomerania in Poland. They speak the Kashubian language that is classified as the West Slavonic language belonging to the Lekhitic group of languages. Kashubians are the direct descendants of Pomeranians [1]. The Pomeranians came into the north- ern part of Poland about the 5th century AC. The region they lived is now known as Pomerania. The oldest mention of the region’s name is a seal of prince Barnin the First of Pomerania from the 13th century. The primary region inhabited by Pomera- nians was located close to the Parsenta River that was the border separating them Dr Alexander Majkowski. from the region inhabited by Veletians. Photograph from the last years Most of the Pomeranians lost their ethnic of life identity when Pomerania became a part of Germany and the inhabitants were subjected to extensive Germanization. Those who were living in the Eastern Po- merania survived denationalization efforts of the German state. Now in the East- ern Pomerania in Poland, over 300.000 people consider themselves as Kashubians. Some estimation indicates for higher number of Kashubians, i. e. 500.000. Part of them declares Polish nationality. In 19th and 20th century, Poland and Poles even when there was no independent Polish state significantly supported actions 99 A. Kotulska, E. J. Kucharz for saving ethnic identity of the Kashubians (e.
    [Show full text]
  • Verein Für Kaschubische Volkskunde W Latach 1907–1914 Ludoznawstwo Kaszubskie Między Niemieckością a Polskością
    ZAPISKI HISTORYCZNE — TOM LXXX — ROK 2015 Zeszyt 2 http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2015.18 EDMUND KIZIK (Instytut Historii PAN) VEREIN FÜR KASCHUBISCHE VOLKSKUNDE W LATACH 1907–1914 LUDOZNAWSTWO KASZUBSKIE MIĘDZY NIEMIECKOŚCIĄ A POLSKOŚCIĄ Słowa kluczowe: towarzystwo naukowe, folklor kaszubski, Prusy Zachodnie, Kaszuby Mimo ogromnego przyrostu piśmiennictwa dotyczącego problematyki kaszub- skiej mało uwagi poświęcono w nim Towarzystwu Ludoznawstwa Kaszubskiego1. Verein für kaschubische Volkskunde nie doczekał się dotychczas żadnego osobne- go opracowania naukowego2. Działalność organizacji założonej przez Niemca Frie- dricha Lorentza (1870–1937)3 oraz Polaka Izydora Gulgowskiego (1874–1925)4, 1 We współczesnej literaturze używa się często nazwy „Kaszubskie Towarzystwo Ludoznawcze” (m.in. Józef Borzyszkowski, Aleksander Majkowski (1876–1938). Biografia historyczna, Gdańsk– –Wejherowo 2002, s. 244 nn.; i z zastrzeżeniem: Anna Kwaśniewska, Badania etnologiczne na Po- morzu Wschodnim w XIX i XX wieku. Ludzie, instytucje, osiągnięcia badawcze, Gdańsk 2009, s. 178– –174). Jest ono błędne i wypacza pierwotny sens określenia „Verein für kaschubische Volkskunde”. M.in. za Magdaleną Niedzielską używam określenia Towarzystwo Ludoznawstwa Kaszubskiego, zob. Magdalena Niedzielska, Niemieckie towarzystwa naukowe w Prusach Zachodnich w latach 1815– –1920, Toruń 1993, s. 189–190. 2 Artykuły Józefa Borzyszkowskiego (Kaszubskie Towarzystwo Ludoznawcze, Pomerania, 1987, nr 9, s. 10–12; Badacze i twórcy pierwszego muzeum na wolnym powietrzu, [in:] W kręgu badaczy kul- tury Kaszub i Pomorza XIX i XX wieku, red. Józef Borzyszkowski, Słupsk–Gdańsk 2008, s. 88–106) są oparte na pracy: Andrzej Bukowski, Regionalizm kaszubski. Ruch naukowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej, Poznań 1950, s. 136–157. A. Kwaśniewska (Badania etnologiczne na Pomorzu Wschodnim, s. 146–154, 172–179) rekapituluje stan dotychczasowej wiedzy.
    [Show full text]
  • Kobiety Piszą Po Kaszubsku – Autorki I Tematy
    2017 SLAVIA OCCIDENTALIS 74/2 Doi 10.14746/so.2017.74.26 iSSN 0081-0002 ADELA KUIK-KALINOWSka Akademia Pomorska w Słupsku Wydział Filologiczno-Historyczny Kobiety PiSzą Po KASzubSKu – AUTORKI I TEMATY. SZKIC INTERPRETACYJNY Nadchodzi czas kobiet W ostatnich dziesięcioleciach, kiedy badania filologiczne i literaturoznawcze odznacza- ją się dużą ekspansją w określaniu, definiowaniu oraz analizowaniu literatury kaszubskiej1, niewielka część zarówno szczegółowych, jak też syntetyzujących prac, poświęcona jest literaturze kaszubskiej pisanej piórem kobiet, szczególnie zaś w zakresie twórczości po- etyckiej (o twórczości prozatorskiej i dramaturgicznej Anny Łajming powstało kilka roz- praw i zbiorów o charakterze monografii2). Dzieje się tak z kilku zasadniczych powodów. Po pierwsze literatura kaszubska od jej zaczątków (druga połowa XiX wieku) poprzez 1 Należy w tym miejscu przywołać prace badawcze poświęcone literaturze kaszubskiej i jej rozwojowi, zarówno w perspektywie zjawisk zachodzących w jej obrębie w porządku diachronicznym, jak też synchronicz- nym, powstałe na przestrzeni XX i XXi wieku: W. Pniewski, Przegląd literatury kaszubskiej, „Rocznik Gdań- ski” 1928–1929, t. 2–3; A. bukowski, Regionalizm kaszubski. Ruch naukowy, literacki i kulturalny. Zarys mo- nografii historycznej, Poznań 1950; J. Drzeżdżon, Piętno Smętka. Z problemów kaszubskiej literatury regionalnej lat 1920–1939, Gdańsk 1973; J. Samp, Droga na sabat, Gdańsk 1981; F. Neureiter, Historia literatury kaszub- skiej. Próba zarysu, przeł. M. boduszyńska-borowikowa, Gdańsk 1982; J. Samp, Smętek. Studium kreacji lite- rackich, Gdańsk 1984; J. Drzeżdżon, Współczesna literatura kaszubska 1945–1980, Warszawa 1986; z. Szultka, Język polski w Kościele ewangelicko-augsburskim na Pomorzu Zachodnim od XVI do XIX wieku, Wrocław 1991; t. Linkner, Heroiczna biografia Remusa. W zwierciadle mitu i kaszubskich wierzeń, Gdańsk 1996; Pomo- rze – mała ojczyzna Kaszubów (Historia i współczesność) / Kaschubisch – Pommersche Heimat (Geschichte und Gegenwart), red.
    [Show full text]
  • Functions of Kashubian Literature, Its Educational Potential and the Use of Electronic Media for Its Promotion
    Ars Educandi 12/2015 ISSN 2083-0947 / ISSN (ONLINE) 2657-6058 DOI: 10.26881/ae.2015.12.01 Artur Jabłoński Pomeranian Academy in Słupsk Functions of Kashubian literature, its educational potential and the use of electronic media for its promotion Contemporary researchers define Kashubian literature through the criterion of its language (Kalinowski 2014a). The Kashubs’ first attempts at the creation of their liter- ature date to the second half of the 16th century.1 The alphabet, spelling, and linguis- tic grammar rules for the Kashubian language were developed by Florian Stanisław Ceynowa in the 1840s. For 170 years, Kashubian literature has been a tool used con- sciously and purposefully in the process of communication (Treder 2002: 102). The ba- sic function of literature written in the Kashubian language since its very beginnings until today seems to be the preservation of the identity of the Kashubs, who – owing to their bond, originating from their cultural heritage – are a separate ethic commu- nity (Drzeżdżon 2007). The ancient heritage preserved in the very language, customs, beliefs, and symbols, has been reflected in the works of native Kashubian writers. The identity and myth-creating function Kashubian literature, like other literary traditions, is to evoke joy, sadness, fear, de- sire etc. It is to entertain and educate, but above all, it is to help understand the world. It is to a significant degree identity-focused literature, referring to the self-awareness of its recipients. The Kashubian poetry, prose and drama have been introducing their readers to the world of values passed down from generation to generation since times immemorial.
    [Show full text]