Malle (Militair Domein)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan voor het militair domein van Malle LIFE-project DANAH Guy Laurijssens, Ruth Vandenberghe, Geert De Blust & Kris Vandekerkhove INBO.IR.2009.20 Eindrapport – oktober 2009 Colofon Auteurs: Guy Laurijssens, Ruth Vandenberghe, Geert De Blust & Kris Vandekerkhove Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Wetenschappelijke instelling van de Vlaamse overheid Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) is ontstaan door de fusie van het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer (IBW) en het Instituut voor Natuurbehoud (IN). Vestiging: INBO Brussel Kliniekstraat 25, 1070 Brussel www.inbo.be e-mail: [email protected] [email protected] [email protected] Wijze van citeren: Laurijssens G., Vandenberghe, R., De Blust G. & Vandekerkhove, K. (2009). Geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan voor het militair domein van Malle. INBO.R.2009.20. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. INBO.IR.2009.20 Opdrachtgever: Agentschap voor Bos- en Natuur Verantwoordelijke uitgever: Jurgen Tack Foto’s titelblad: Hondsviooltje (Foto: M. Jacobs) Roodbont heideuiltje (Foto: M. Jacobs) Vliegveld Malle vanuit de lucht (Foto: J. Braekeveldt) Heivlinder (Foto: M. Jacobs) Rood bekermos (Foto: M. Jacobs) © 2009, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Dankwoord De opmaak van dit geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan was niet mogelijk geweest zonder de inbreng van verschillende personen die beroepshalve en/of in hun vrije tijd nauw bij het militair vliegveld van Malle betrokken zijn (geweest). In eerste instantie bedanken we Marc Thys en Dirk Fleerackers van het Militair Commando van de Provincie Antwerpen voor de aangeleverde gegevens (o.a. de concessies op het militair domein) evenals voor hun bereidwillige medewerking en opvolging van het beheerplanproces. Daarnaast bedanken we boswachter Werner Vanhove en regiobeheerder Guy Heutz van het Agenschap voor Natuur en Bos (ANB) voor de opvolging van het project en de inhoudelijke discussies tijdens enkele terreinbezoeken. Ook enkele INBO-collega’s verdienen een vermelding in dit dankwoord: Piet De Becker voor enkele terreindiscussies en het voorbereiden van de teksten over de waterhuishouding (bijlage 4) van het militair domein, de karteerders van de BWK voor de kartering van het domein in functie van de habitatkaart en dit beheerplan (o.a. Steven De Saeger, Patrick Oosterlinck, Filiep T’jollyn, Lieve Vriens en Hans Bosch) en Luc De Keersmaeker voor de verwerking van de dendrometrische gegevens. Tot slot (last but not least!) bedanken we de verschillende vrijwilligers die zorgden voor de aanlevering van vele inventarisatiegegevens van het militair domein. In de eerste plaatsen bedanken we Maarten Jacobs (mieren, loopkevers, spinnen, goudwespen, spinnendoders, enz.), Wim Veraghtert (paddestoelen, nachtvlinders) en Paul De Cnodder (broedvogels). Op het gevaar af enkele namen te vergeten bedanken we ook de andere inventariseerders van het gebied: Jan Scheirs, Tom Goosens, Peter Vanderschoot, Dieter Heylen, Roger Pynaerts, André Van Hecke, Ilf Jacobs en Indra Jacobs. www.inbo.be Geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan voor het militair domein van Malle 1 Voorwoord LIFE project DANAH Dit beheerplan werd opgemaakt in het kader van het Europese LIFE-project DANAH : Defensie + Agentschap voor Natuur en Bos = Na tuur herstel in militaire gebieden, een natuurherstelproject op 12 militaire domeinen in Vlaanderen waarvoor het ministerie van Landsverdediging en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) hun krachten bundelen. Met de steun van het Europese LIFE-fonds werden op de verschillende militaire domeinen natuurherstelwerkzaamheden uitgevoerd. Het LIFE-project DANAH werd gestart in 2003 en eindigt in 2009. Een laatste stap in het kader van DANAH is de opmaak van beheerplannen voor de verschillende projectgebieden zodat het behoud van de aanwezige natuurwaarden in de toekomst verzekerd kan blijven en de gedane inspanningen niet verloren zouden gaan. Contact LIFE project DANAH: Hans Jochems Projectcoördinator Grauwe steenstraat 7, bus 2 3582 Koersel Beringen Tel: 011/85.06.85 Gsm: 0499/59.31.37 Email: [email protected] Samenstelling Stuurgroep Dit beheerplan werd opgemaakt in samenspraak met en goedgekeurd door de leden van de stuurgroep: Hans Jochems (coördinator LIFE-project DANAH), Guy Heutz (ANB), Werner Vanhove (ANB), Johnny Cornelis (ANB), Marc Thys (Defensie) en Dirk Fleerackers (Defensie). Openbaarheid van het document Dit document volgt niet de gebruikelijke procedure van goedkeuring voor een natuur- en bosbeheerplan. Na afwerking van dit beheerplan zal geen openbaar onderzoek plaatsvinden. Enkel een goedkeuring door de generale staf van Defensie is vereist. Opdrachtgever Dit beheerplan werd opgemaakt in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos. De looptijd bedroeg 20 opeenvolgende kalendermaanden en is gestart op 15 maart 2008. Methode De opmaak van dit geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan volgt de vaste structuur zoals opgelegd in de betreffende wetgeving. De gevolgde methodologie is conform de ‘Technische richtlijnen voor het opmaken van een uitgebreid bosbeheerplan’ van het voormalige Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos & Groen en de richtlijnen voor de opmaak van natuurbeheerplannen (Meeuwis & Willeghems 2004). De looptijd van dit beheerplan bedraagt 20 jaar (cfr. de richtlijnen voor een uitgebreid bosbeheerplan). 2 Geïntegreerd natuur- en bosbeheerplan voor het militair domein van Malle www.inbo.be Inhoud Dankwoord.............................................................................................................. 1 Voorwoord……………………....................................................................................... 2 Inhoud……………………………………………………………………………………………………….. 3 1 IDENTIFICATIE VAN HET MILITAIR DOMEIN......................................... 9 1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten................................................ 9 1.1.1 Eigendomsituatie en beheerder .................................................................. 9 1.1.2 Militaire oefeningen .................................................................................10 1.1.3 Concessies en vergunningen .....................................................................10 1.1.3.1 Permanente concessies ............................................................................10 1.1.3.1.1 Vliegactiviteiten ......................................................................................10 1.1.3.1.2 Landbouwconcessies................................................................................10 1.1.3.1.3 Gebruik wegennet ...................................................................................11 1.1.3.1.4 Waterwinning PIDPA ................................................................................11 1.1.3.1.5 Natuurstudie...........................................................................................11 1.1.3.1.6 Jachtrecht ..............................................................................................11 1.1.3.2 Tijdelijke concessies ................................................................................11 1.2 Kadastraal overzicht ................................................................................12 1.3 Situatieplan ............................................................................................12 1.3.1 Situering ................................................................................................12 1.3.2 Relatie met andere groene domeinen.........................................................12 1.4 Statuut van wegen en waterlopen .............................................................13 1.4.1 Wegen ...................................................................................................13 1.4.2 Waterlopen.............................................................................................14 1.5 Gewestplan.............................................................................................14 1.6 Ligging in speciale beschermingszones.......................................................14 1.6.1 Internationale beschermingszones.............................................................14 1.6.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden .....................16 1.6.2.1 Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) .............................................................16 1.6.2.2 Beschermde monumenten en landschappen................................................16 1.6.2.3 Landschapsatlas ......................................................................................16 2 ALGEMENE BESCHRIJVING .................................................................. 18 2.1 Cultuurhistorische beschrijving..................................................................18 2.1.1 Historisch overzicht .................................................................................18 2.1.1.1 Ontstaan en evolutie van het heidelandschap in de Kempen .........................18 2.1.1.2 Behoud van het heidelandschap in de militaire domeinen .............................19 2.1.1.3 Een historische schets van het militair vliegveld en de directe omgeving ........20 2.1.1.3.1 Historische kennis ...................................................................................20 2.1.1.3.2 Toponymie .............................................................................................20 2.1.1.3.3 Evolutie zichtbaar op cartografische documenten en luchtfoto’s.....................21 2.1.1.3.4 Aanleg