HIRI HONDAKINAK 2016

Tolosan, 2016ko martxoaren 29an TOLOSALDEKO MANKOMUNITATEA UDALERRIAK

28 UDALERRI 19 udalerri 1000 biztanle baino gutxiagorekin

61.548 BIZTANLE Biztanlegoaren %71a lau herritan biltzen da (Tolosa, , Villabona eta Ibarra) BIZTANLERIAREN BILAKAERA HELBURUAK ETA LAN LERROAK

HELBURU NAGUSIAK (EUROPAR BATASUNAREN KUDEAKETA IERARKIA)

• Hondakinen sorrera ahalik eta gehien gutxitzea, prebentzio ekimenak bultzatuz (autokonpostajea). • Hondakinen berrerabilpen programak abian jartzea. • Gaikako bilketak haunditzea

• Etxeko hondakinen bilketa herrien ezaugarrietara egokitu da (itxitura sistema elektronikoa edo gabeko edukiontzien bitarteko bilketa eta atez-atekoa). • Industrigunetako bilketak atez-ateko sisteman jasotzen dira (650 enpresa). • Garbiguneak (Tolosa eta Andoainen), eta hondakin arriskutsuen bilketarako etxolak. ESANGURATSUENA

. Tolosaldeko Mankomunitateak 2016an ere %60ko gaikako bilketa tasari eutsi dio, non herriz herri balore hauek lortu dira; (%84,1), (%81,8), Villabona (%75,8), Ibarra (%74,2), Tolosa (%71,7), (%70,8), Irura (%70,2), (%61), Landa eremua (%58,6) eta Andoain (%31,1).

. Azken urte hauetan bezela, 2016an ere bilketa sistemen aldaketak egon dira; Tolosan, Iruran, Villabonan eta Andoainen (2017an ere Ibarra, Anoeta eta Zizurkilen izango dira).

. Errefusa, ontzi arin eta materia organikoaren karakterizazioak egin dira, kantitate eta kalitatezko gaikako bilketaren alde.

. Auto zein autokonpostajeak hondakinen prebentzioan duen garrantzia nabarmentzen da; landa eremuan materia organikoaren bilketa ezarri gabe, bere presentzia errefusa edukiontzian batazbeste % 27koa izan bait da. Hondakinen sorrera datuetan ageri da ere; landa eremuan 0,57 kilo hondakin sortzen du biztanle bakoitzak eguneko, gainerako herrietan aldiz 0,86 kilo sortzen ditu.

. Batazbeste, herritar bakoitzak 300 kilo hondakin sortu ditu 2016an, horietatik 182 kilo gaikako bilketen bitartez berreskuratu dira eta 118 kilo zabortegian isuri dira.

HONDAKINEN BILKETAREN ANTOLAKETA JATORRIAREN ARABERA ETXEKO HONDAKINEN BILKETA EREDUAK ATEZ-ATE

Alegia, Anoeta, Ibarra, Ikaztegieta eta Zizurkil (biztanlegoaren %19a)

• Irura (2016ko martxoa arte) • Villabona (2016ko urria arte) ETXEKO HONDAKINEN BILKETA EREDUAK 4 EDUKIONTZIEN BITARTEZ

4 EDUKIONTZI • LANDA EREMUKO 19 UDALERRIETAN • MATERIA ORGANIKOA UDALERRIAN KUDEATZEN DA AUTO ETA AUZOKONPOSTAJEAREN BITARTEZ (3.081 familia). HONDAKINEN SORRERAREN PREBENTZIOA AUTOKONPOSTAJEA

Autokonpostajeaz gain hainbat udalerrietan auzokonposta guneak 33 21 72 ezarrita daude. 123 70 -Txarama 74 Auto eta auzo 9 269 154 konpostajearen bitartez Alegia 59 18 52 3.081 familiak kudeatzen 96 Elduaien 86 39 dute sortutako materia 120 40 Tolosa 191 organikoa. 240 82 Villabona 113 Andoain 211 Ibarra 199 Zizurkil 164 Anoeta 251 Ikaztegieta 44 Tolosaldean 3.081 216 Irura 35 ETXEKO HONDAKINEN BILKETA EREDUAK 5 EDUKIONTZIEN BITARTEZ

SISTEMA MISTOA - VILLABONA • 5 EDUKIONTZI (organikoa eta errefusa 5 EDUKIONTZI itxitura sistema • TOLOSA elektronikoarekin) • IRURA (martxoan) • ATEZ-ATE (sortzaile • ANDOAIN- organikoa itxitura berezien kartoi eta sistema elektronikoarekin errefusa bilketarako) (irailean) ETXEKO HONDAKINEN SORRERA DATUAK TOLOSALDEA (2016)

Kilogramoak Herritar bakoitzak 1800000

1600000 sortutako 300 1400000 kilotatik 182 gaikako 1200000 bilketetara bideratu 1000000

800000 ditu.

600000

400000

200000

0 urt ots mar api mai eka uzt abu ira urr aza abe

0,3% 1,7% 12,2%

2,0% 39,4% 11,3%

12,4% ERREFUSA ORGANIKOA BEIRA PAPERA ONTZIAK KARTOIA 20,9% ARROPA LANDARE OLIOA

0 ETXEKO HONDAKINAK GAIKAKO BILKETA HERRIZ HERRI

0,28%

1,69%

12,17%

1,96%

12,39%

11,31%

20,85%

39,36% ANDOAIN MATERIA ORGANIKOAREN BILKETA

• Organikoaren bilketa irailean ezarri zen • Edukiontzi marroiak txartelaren bitartez

29,7% irekitzen dira. 43,25% • Kit banaketa etxetako %60an • Gaikako bilketa %29tik %43ra igo da

ETXEKO HONDAKINEN GAIKAKO BILKETA ALDERAKETA: 2015-2016

ALEGIA IKAZTEGIETA

120 120

100 100

80 80

60 83,15% 81,81% 60 82,87% 84,10% 120 40 40

20 20 100 0 0 LANDARE OLIOA 2015 2016 2015 2016 80 ARROPA ANOETA IBARRA BEIRA 60 KARTOIA 120 120 PAPERA 100 100 40 ONTZIAK 80 80 ORGANIKOA ERREFUSA 70,79% 70,75% 20 60 60 77,31% 74,15%

40 40 0 20 20 2015 2016

0 0 2015 2016 2015 2016 ETXEKO HONDAKINEN GAIKAKO BILKETA ALDERAKETA: 2015-2016

ZIZURKIL TOLOSA 120 120

100 100

80 80 62,52% 72,31% 60,98% 60 71,71% 60

40120 40

20 20 100 0 0 LANDARE OLIOA 2015 2016 2015 2016 80 ARROPA BEIRA IRURA 60 VILLABONA KARTOIA 120 120 PAPERA 100 100 40 ONTZIAK

80 80 ORGANIKOA ERREFUSA 73,82% 70,16% 60 60 20 76,83% 75,81%

40 40 0 20 20 2015 2016

0 0 2015 2016 2015 2016 ETXEKO HONDAKINEN GAIKAKO BILKETA ALDERAKETA: 2015-2016

LANDA EREMUA 120

100

80 59,07% 58,58% 60 TOLOSALDEA 120120 40 100 20 100 80 0 60,4% 60,64% LANDARE OLIOA 2015 2016 60 80 ARROPA ANDOAIN 40 BEIRA 20 60 KARTOIA 120 PAPERA 0 ONTZIAK 100 40 2015 2016 ORGANIKOA 80 31,96% 31,07% ERREFUSA 20 60

40 0

20 2015 2016

0 2015 2016 ETXEKO HONDAKINAK GAIKAKO BILKETAREN BILKAKAERA

60,4% 60,6%

45,3%

32,8%

23,6% 26,4% 24,7% 25,5% 25,3%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ETXEKO HONDAKINEN BILAKAERA (kilo/biztanle/utean) ETXEKO HONDAKINEN BILAKAERA (kilo/biztanle/utean) BEIRA BILKETAREN BILAKAERA (kiloak/biztanle/urtean)

Egun 240 edukiontzi daude, 1/256 biztanleko PAPERA/KARTOI BILKETAREN BILAKAERA (kiloak/biztanle/urtean)

Egun 251 edukiontzi daude, 1/200 biztanleko ONTZI ARINEN BILKETAREN BILAKAERA (kiloak/biztanle/urtean)

Egun 251 edukiontzi daude, 1/200 biztanleko ORGANIKOAREN BILKETAREN BILAKAERA (kiloak/biztanle/urtean)

Egun 155 edukiontzi daude, 1/267 biztanleko ERREFUSAREN BILKETAREN BILAKAERA (kiloak/biztanle/urtean)

Egun 219 edukiontzi daude, 1/281 biztanleko KARAKTERIZAZIOAK

Udalerrietako errefusa, ontzi arin eta materia organikoaren edukiontziak karakterizatu dira.

Karakterizazioen bitartez edukiontzietako hondakinak kualitatiboki eta kuantitatiboki identifikatzen dira.

Analisi hauek hondakinen kudeaketarako lan lerroak finkatzen laguntzen dute.

KARAKTERIZAZIOAK: ERREFUSA LANDA EREMUAN

120

Materia organikoa auto Auto konpostagailuen %45 organikoa eta auzo konpostaren banaketa boluntarioa eta gai bidez kudeatzen da birziklagarriak 100

80

60

40

20

0 Aduna Amezketa Berastegi Lizartza Orendain Orexa Albiztur Berrobi Larraul Alkiza Asteasu Hernialde Gaztelu Abaltzisketa Baliarrain Belauntza Bataz bestekoa

BEREZIAK BEIRA PAPERA-KARTOIA ONTZIAK ORGANIKOA ERREFUSA KARAKTERIZAZIOAK: ERREFUSA HERRI URBANOETAN

Organiko eta errefusaren Organikoaren edukiontziak itxitura sistema ATA sistemarik gabe boluntarioa

78,04% 35,45% 49,01% 42,95% 39,41% 36,28% KARAKTERIZAZIOAK:

120ERREFUSA ESKUALDEAN

100

80 %45 %57,5 %54,4 %67,2 60 %79,9

40

20

0 LANDA EREMUA ATEZ-ATE 5 EDUKIONTZI ANDOAIN TOLOSALDEA

BEREZIAK BEIRA PAPERA-KARTOIA ONTZIAK ORGANIKOA ERREFUSA KARAKTERIZAZIOAK:

120 ONTZI ARINAK Organiko eta errefusaren Organiko eta errefusaren Organikoaren sistema edukiontziak itxitura edukiontziak itxitura boluntarioa sistemarik gabe sistemarekin

13,96% 15,46% 22,11% 30,24% 23,97% 23,97% 12,58% 19,66% 14,34% 100

80

60

40

20

0 ORENDAIN/ADUNA BELAUNTZA ERREFUSA ITXITURA ERREFUSA ITXITURA TOLOSA IRURA VILLABONA ANDOAIN ATA SISTEMARIK GABE SISTEMAREKIN BESTEAK OBRA HONDARRAK EHUNAK EGURRA BESTELAKO METALAK BESTELAKO PLASTIKOAK PAPERA ETA KARTOIA BEIRA MATERIA KONPOSTAGARRIA EGURRA BRIKAK METALAK PLASTIKOAK KARAKTERIZAZIOAK: ORGANIKOA

Organiko eta errefusaren Organiko eta Organikoaren edukiontziak itxitura errefusaren sistema ATA sistemarik gabe edukiontziak itxitura boluntarioa sistemarekin 120

7,62% 6,77% 6,89% 3,4% 0,88% 1,34% 6,9% 3,11% 1,02% 4,91% 100

80

60

40

20

0 TOLOSA IRURA VILLABONA VILLABONA ATA ANDOAIN ALEGIA ANOETA IBARRA IKAZTEGIETA ZIZURKIL

XAHUKETA BEREZIAK ETA ARRISKUTSUAK ERREFUSA ONTZI ARINAK PAPERA ETA KARTOIA BEIRA ORGANIKOA KARAKTERIZAZIOAK ERREFUSA ANDOAIN, 5. EDUKIONTZIA EZARRI AURRETIK ETA ONDOREN

%79,9 organikoa eta gai %78,04 organikoa eta gai birziklagarriak birziklagarriak HONDAKIN ARRISKUTSUEN BILKETA ETXOLAK ZER JASO DAITEKE

•Aparatu eletriko eta elektroniko txikiak •Kotxeko bateriak •CDak eta DVDak •VHS bideo zintak eta musika kaseteak •Merkuriozko termometroak •Pilak eta bateria txikiak •Erradiografiak •Aerosolak •Disolbatzaileak eta garbiketako produktuak NON DAUDE •Tinta eta toner kartutxoak Tolosa, Andoain, Villabona, Ibarra, •Margoak eta brotxak Alegia, Zizurkil, Irura eta Asteasun •Motore olioa •Fluoreszenteak, kontsumo baxuko bonbilak eta halogenoak

INDUSTRIGUNETAKO BILKETA ATEZ-ATE

• 650 enpresa baino gehiago %58,78 gaikako bilketa • Kartoia, enbalajeko plastikoa, egurra eta errefusa jasotzen da.

%41,22 errefusa GARBIGUNEAK

TOLOSA eta ANDOAINEN

• Obra-hondakinak • Kartoia • Lorategiko hondakinak • Burnikiak %52,54 • Plastiko birziklagarriak • Egurra %57,86 • Traste zaharrak • RAEEak, • Hondakin arriskutsuak.

ESKERRIK ASKO tolosaldekomankomunitatea.eus