DOCSLIB.ORG

Voorpagina 2

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Voorpagina 2 Universiteit Gent Academiejaar 2011-2012 Brussel Bedrukt Affiches voor de tentoonstellingen van Brusselse kunstenaarsverenigingen 1880-1914 Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, Voor het verkrijgen van de graad van Master, Door Hadewych Hernalsteen (00803190). Promotor: prof. dr. M. Sterckx. Afbeelding: Georges Lemmen, affiche voor het 18 e salon La Libre Esthétique, 1911 (cat. 56.)... Universiteit Gent Academiejaar 2011-2012 BRUSSEL BEDRUKT Affiches voor de tentoonstellingen van Brusselse kunstenaarsverenigingen 1880-1914 Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, Voor het verkrijgen van de graad van Master, Door Hadewych Hernalsteen (00803190). Promotor: prof. dr. M. Sterckx. ABSTRACT [NL] De affiche kende haar eerste hoogtepunt na de industriële revolutie. Door de uitvinding van de moderne steendrukpers werd het mogelijk om op een relatief eenvoudige en snelle manier een grote oplage te drukken. Grote bedrijven maakten gebruik van de affiche als reclamemedium. Culturele groepen vonden met de affiche een nieuwe manier om zich op de kaart te zetten en hun activiteiten aan te kondigen bij een breed publiek. Dit onderzoek heeft tot doel om de affiches die gemaakt werden voor de belangrijkste Brusselse kunstenaarsverenigingen op het einde van de negentiende eeuw te verzamelen en hen binnen een bredere kunsthistorische context te plaatsen. Het uiteindelijke doel bestaat erin te zien in hoeverre de stijl en vormgeving van de affiches beantwoorden aan het programma van de vereniging waarvoor ze gemaakt zijn. In hoeverre is er een lijn te trekken in de verschillende affiches die voor een bepaalde vereniging werden gemaakt en in hoeverre is er een evolutie zichtbaar in de ontwerpen van deze affiches? Een andere vraag die zal onderzocht worden is in hoeverre de stijl van de ontwerper en de inhoud van de tentoonstelling tot uiting komen in het ontwerp van de affiche. Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de opkomst en werking van drukkerijen in deze periode. De affiches zelf zullen niet enkel onderworpen worden aan een kunsthistorische analyse. Ze zullen steeds in verband gebracht worden met de vereniging waarvoor ze gemaakt werden en de specifieke tentoonstelling die ze aankondigden. Het onderzoek bestaat uit twee delen. Enerzijds het theoretische gedeelte en anderzijds een catalogus die afbeeldingen van de besproken affiches bevat, chronologisch en per vereniging geordend. 1 [ENG] The poster had its first peak after the industrial revolution. Due to the invention of the modern lithographic printing press it became possible to print large editions in a relatively simple and fast way. Big companies used the poster as advertisement. By using the poster, cultural groups found a new way to promote themselves and to announce their activities to a large public. This research aims to collect the posters which were made for the most important Brussels artist associations at the end of the nineteenth century, and to place them in a wider art- historical context. The eventual aim is to determine how the posters reflect the program of the association for which they are made. Is it possible to see a line in the different posters, made for a certain association? And is an evolution visible in the designs of these posters? Also will be examined to what extent the style of the designer and the content of the exhibitions are expressed in the design of the poster. Particular attention will be drawn at the rise and the functioning of printing offices in this period. The posters themselves are not only subjected to an art-historical analysis: the connection with the association for which they were made will be determined, as well as their relation to the specific exhibition which they announced. This research has two parts: on the one hand it contains a theoretical part and on the other hand it holds a catalogue that contains images of the reviewed posters, classified by chrono- logy and by association. 2 Woord Vooraf Toen ik vier jaar geleden deze studie aanving had ik nooit gedacht dat ik ooit mijn masterproef zou maken over affichekunst. Het is pas toen we de opdracht kregen om als onderwerp een nog onontgonnen terrein te verkennen dat ik in contact kwam met affiches. Aangezien de eerste reclameaffiches reeds de handen van verschillende onderzoekers passeerden, besloot ik om te werken rond een ander soort affiches, namelijk de aankondigingen voor tentoonstellingen van kunstenaarsverenigingen. Omdat ik me ging focussen op Belgische verenigingen was de keuze voor Brussel snel gemaakt. Hier huisden de belangrijkste Belgische kunstenaarsverenigingen in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw en bovendien hadden deze verenigingen ook een sterk internationaal karakter. Toen ik merkte dat er ook rond verschillende van deze verenigingen nog bitter weinig onderzoek werd verricht kwamen de eerste moeilijkheden. Het vinden van voldoende verscheidenheid aan informatie werd een waar puzzelwerk. Er waren dan ook momenten dat ik genoeg had van alles wat met kunstenaarsverenigingen te maken heeft. Mijn liefde voor affiches zelf, die vaak prachtige kunstwerken bleken te zijn, werd echter alleen maar groter. Ik heb dan ook geen moment spijt gehad dat deze hele nieuwe wereld voor mij is opengegaan. Er zijn verschillende mensen die ik wil bedanken, zonder wie deze opdracht niet of veel moeilijker tot een einde zou zijn gebracht. Eerst en vooral dank aan mijn promotor, prof. Marjan Sterckx, die me hielp om het onderwerp vorm te geven en bij te sturen waar mogelijk. Haar vele tips, opmerkingen en aansporingen om in gang te schieten waren een ongelooflijke hulp. Graag wil ik ook mijn ouders bedanken voor de vele aanmoedigingen en het nalezen van mijn thesis. Ook Patricia en Liesbeth ben ik dankbaar voor hun bijdrage. Christophe, Rinke en Seroong dank ik voor de beste ontspanning die ik me kon inbeelden en Elias voor het opfleuren van de vele middagpauzes in Brussel. Leen, Cathy, Britt en Jolien dank ik voor de vele aanmoedigende berichtjes en Joachim voor de vrolijke noot. In het bijzonder wil ik ook Veronique Cardon van het KMSKB bedanken voor de leestips, voor de afspraken die ze regelde met de reserves van het museum en voor de vele tijd en moeite die ze stak in de begeleiding tijdens de verschillende momenten waarop ik affiches kon raadplegen in het museum. Ook Bernard Maezele, vrijwilliger in het KMSKB wil ik erg danken om ook steeds aanwezig te zijn wanneer ik affiches fotografeerde in het museum en voor de vele informatie die hij als gepensioneerd drukker wist te geven over het kleurgebruik en de druktechniek van vele affiches. Daarnaast gaat ook mijn dank uit naar Anne Carre van het museum van Elsene zonder wie verschillende prachtige foto’s aan mijn catalogus zouden ontbreken. Tot slot wil ik verschillende medestudenten danken voor de eindeloze thesisbabbels in het salon en voor het meebouwen aan 4 fantastische jaren: Sanne 2, Sara, Marieke, Ellen, Elien, Lieze, Jan,… bedankt! 3 4 Inhoud ABSTRACT ................................................................................................................................................ 1 Woord Vooraf.......................................................................................................................................... 3 Inhoud ..................................................................................................................................................... 5 I Inleiding........................................................................................................................................... 0 I.1 Voorstelling van het onderwerp ................................................................................................ 0 I.2 Status Quaestionis/ stand van het onderzoek ........................................................................... 3 I.3 Vraagstelling en doelstelling ...................................................................................................... 8 I.4 Afbakening en methodiek ........................................................................................................ 10 I.4.1 Geografische en temporele afbakening .......................................................................... 10 I.4.2 Onderzoeksstrategie en methodologie........................................................................... 11 II Drukkunst in de tweede helft van de negentiende eeuw............................................................. 16 II.1 Achtergrond/een beetje geschiedenis................................................................................. 16 II.2 De lithografie ....................................................................................................................... 18 II.3 Brusselse drukkerijen van toen............................................................................................ 27 III Affichekunst................................................................................................................................... 29 III.1 Les XX (1883-1993)............................................................................................................... 35 III.1.1 Tentoonstellingen............................................................................................................ 36 III.1.2 Ontwerpers en drukkers.................................................................................................
Load more

Recommended publications
  • Des « Symbolistes » Aux « Nabis ». La Genèse D’Un Groupe Et D’Une Catégorie Singulière Catherine Méneux
    UNIVERSITÉ PARIS 1 PANTHÉON-SORBONNE CENTRE DE RECHERCHE HiCSA (Histoire culturelle et sociale de l’art - EA 4100) HiCSA Éditions en ligne CRITIQUE(S) D’ART : NOUVEAUX CORPUS, NOUVELLES MÉTHODES SOUS LA DIRECTION DE MARIE GISPERT ET DE CATHERINE MÉNEUX DES « SYMBOLISTES » AUX « NABIS ». LA GENÈSE D’UN GROUPE ET D’UNE CATÉGORIE SINGULIÈRE CATHERINE MÉNEUX Pour citer cet article Catherine Méneux, « Des “Symbolistes” aux “Nabis”. La genèse d’un groupe et d’une catégorie singulière », dans Marie Gispert et Catherine Méneux (dir.), Critique(s) d’art : nouveaux corpus, nouvelles méthodes, Paris, site de l’HiCSA, mis en ligne en mars 2019, p. 452-539. ISBN : 978-2-491040-02-4 DES « SYMBOLISTES » AUX « NABIS » LA GENÈSE D’UN GROUPE ET D’UNE CATÉGORIE SINGULIÈRE CATHERINE MÉNEUX En 1899, François Thiébault-Sisson rend compte d’une exposition importante organisée en hommage à Odilon Redon chez Durand-Ruel, qui réunit pour la première fois dans ses prestigieuses galeries des jeunes artistes de l’avant-garde 1. Ce début de consécration appelle au retour en arrière et, à propos de certains d’entre eux – les « symbolistes d’antan » –, Thiébault-Sisson se souvient de la « curiosité soulevée » par leur première exposition dans la galerie du marchand Louis-Léon Le Barc de Boutteville en 1891. Le critique évoque alors tour à tour Maurice Denis, Paul Sérusier, Pierre Bonnard, Paul Ranson, Jozsef Rippl-Ronai, Félix Vallotton, Édouard Vuillard, Charles Filiger et Ker-Xavier Roussel, avant de conclure sur une interprétation de leur démarche artistique ponctuée de paradoxes : « on voit que les symbolistes d’antan n’étaient symbolistes qu’à demi.
    [Show full text]
  • List of Works
    ❷1757 ❸ paper, persimmon tannin❹ 20.7×42.4 ❺ Tokyo University of the Arts ❻染織 207-133 ❼ T, 1049 List of Works Tokyo University of the Arts ❻染織 207-5 ❼ T, K M Paper Stencil with Pattern of “Yuri-ni- － － Kawarishima”, Lilies on Stripes 1028 1039 ❷ before 1874 ❸ paper, persimmon tannin❹ Paper Stencil with Pattern of “Aoikarakusa”, Paper Stencil with Pattern of “Misujikôshi-ni- 55.5×41 ❺ Musée de l’Impression sur Etoffes, Arabesques Pattern of Mallows Ran”, Orchids on Lattices Mulhouse ❻ 874.6.15 ❼ T, K, M ❷1758 ❸ paper, persimmon tannin❹ 20.6×42.2 ❺ ❷1830 ❸ paper, persimmon tannin❹ 21.7×40.8 ❺ － Tokyo University of the Arts ❻染織 207-86 ❼ K, Tokyo University of the Arts ❻染織 207-154 ❼ T, 1050 Legend 1006 1017 M K Paper Stencil with Pattern of “Hagi-to-Ichô- • The data on each work are listed in the following Paper Stencil with Pattern of “Shimadori-ni- Paper Stencil with Pattern of “Tai”, Sea － － ni-Tsuyushiba”, Japanese Bush Clovers, order: catalogue number, name of the artist, title Matsuba-ni-Hana”, Stripes, Pine Needles and Breams 1029 1040 Ginkgos and Grasses with Dewdrops of the work, ❶ place of production, ❷ date of Flowers ❷1812 ❸ paper, persimmon tannin❹ 27.2×41.7 ❺ Paper Stencil with Pattern of “Unryû”, Paper Stencil with Pattern of “Hachirashi”, ❷ before 1874 ❸ paper, persimmon tannin❹ production, ❸ materials, ❹ dimensions (in ❷1727 ❸ paper, persimmon tannin❹ 26.3×40.7 ❺ Suzuka City ❻ O9 ❼ M Dragons and Clouds Scattered Leaves 30.5×41.5 ❺ Musée de l’Impression sur Etoffes, centimeters), ❺ owner, ❻ registration number＊ ❻ ❼ Suzuka City ❻ O83 ❼ M ❷ ❸ ❹ ❺ ❷1840 ❸ paper, persimmon tannin❹ 25.2×41.4 ❺ Mulhouse 874.6.32 T, K, M acquisition data and ❼ Initials (T.
    [Show full text]
  • Press File Openning: 6 December 2013
    Press File Openning: 6 december 2013 Under the High Patronage of Their Majesties the King and the Queen Press service MUSEE FIN-DE-SIECLE MUSEUM BE CULTURE General Manager: Séverine Provost Project Coordinators: Charlotte Materne (FR) [email protected] - +32 (0)484 82 19 43 Lore Lambrechts (DU) [email protected] - +32 (0)478 43 66 67 T: (0)2 644 61 91 - [email protected] - www.beculture.be Communication & External Relations ROYAL MUSEUMS OF FINE ARTS OF BELGIUM Press - Barbara Porteman [email protected] - +32 (0)2 508 34 08 www.fine-arts-museum.be 1 SUMMARY 1. EDITORIAL BY MICHEL DRAGUET 3 2. PRESS RELEASE 7 3. MUSÉE FIN-DE-SIÈCLE MUSEUM, A BEACON OF BELGIAN HERITAGE 8 4. MUSÉE FIN-DE-SIÈCLE MUSEUM WITH EDUCATEAM 20 5. A TECHNICAL CHALLENGE 21 6. A UNIQUE MULTIDISCIPLINARY PARTNERSHIP 24 7. MUSEE FIN-DE-SIECLE MUSEUM AND BASE DESIGN 30 8. EUROPALIA INDIA 31 9. VISITOR INFORMATION 32 2 1. EDITORIAL BY MICHEL DRAGUET Many contemporary studies see a major role for culture and, more particularly, for cultural heritage, in the development of an economy in Europe in order to break out of the crisis. Characterized as “old” and aware of the need to develop an economy based on sustainable development, Europe has to draw a vital impulse from what makes it historically distinctive : a knowledge economy rooted in a heri- tage that brings together, within a single perspective, natural sites and the evidence of an unrivalled past. In 2009 the first edition of the Forum d’Avignon emphasized this dual aspect of the development of our territory that would combine sustainable development with the promotion of our cultural heritage.
    [Show full text]
  • La Réforme, No. 56 (25 Février 1885). Letter from Fernand Khnopff
    1885 Khnopff, Fernand, « Lettre adressée à La Réforme, » La Réforme, no. 56 (25 février 1885). Letter from Fernand Khnopff to La Réforme Lundi soir Monsieur, Vous écrivez dans la Réforme du 23: « M. Khnopff a pris, pour incarner Léonora, la tête, d’une frappante ressemblance, d’une de nos artistes lyriques les plus belles et les plus applaudis. » C’est faux. J’ai trouvé dans la description éparai de Joséphin Péladan (entre pages 2, 23, 69, etc.) les traits caractéristiques de ma figure; lorsque j’ai été averti de la ressemblance, j’ai fait tout ce qui était possible pour l’atténuer et si, à l’exposition, je n’ai pas retiré le dessin, c’est qu’on était loin de s’accorder sur la « frappante ressemblance. » Quant au reproche, venant d’autre part, d’ « avoir abusé de la complaisance de Mme. Caron pour exposer aux tableau dont elle repousse tout espèce de collaboration, alors que j’étais venu chez elle pour faire son portrait en tenue de ville, » il est absolument ridicule. Le portrait—commandé—est vu d’un tout autre coté que le dessin, et si j’avais voulu « prendre la tête » de Mme. Caron, il eut été plus facile et surtout plus rapide de me servir d’une photographe. Veuillez, Monsieur, insérer dans votre prochain numéro ces explications définitives et agréer l’expression de mes sentiments distingués. Fernand Khnopff P.S. Dans l’intérêt de l’art, je conseille à Félicien Rops de ne pas risquer, en ce moment, un exposition de son œuvre, ou ne se comptant plus les « têtes, d’une frappante ressemblance, d’une de nos artistes lyriques les plus belles et les plus applaudis.
    [Show full text]
  • From the Luxurious to the Rustic. Belgian Art Nouveau Ceramics Between Industry and Craftmanship Dr
    Strand 4. Research and Doctoral Thesis in Progress From the Luxurious to the Rustic. Belgian Art Nouveau Ceramics Between Industry and Craftmanship Dr. Mario Baeck Abstract Thanks to the lawyer Edmond Picard, who founded the ground breaking art gallery La Maison d'Art in Brussels, applied arts received a lot of attention in Belgium from the 1890s onwards. As a result, many leading figures from the art nouveau movement - including Henry van de Velde, Alfred William Finch, Omer Coppens, Arthur Craco and Isidore De Rudder - became interested in ceramics. Their work, often strongly influenced by the old Flemish rustic production, received a lot of attention at world exhibitions and in the avant-garde art magazines. Poterie Flamande pottery from the Céramiques de Courtrai (1898-1926), led by the engineer Pieter-Jozef Laigneil, also occupied an important position and was sold in the famous luxury store Liberty in London and even in New York. We discuss Belgian art nouveau ceramics for the years 1890-1914 as shown at ground breaking exhibitions of Les XX and La Libre Esthétique. Keywords: art nouveau ceramics, arts & crafts movement, William Morris, decorative arts in Belgium, Les XX, La Libre Esthétique, Alfred William Finch, Omer Coppens, Arthur Craco, Poterie Flamande 1 The art ceramics at Les XX and La Libre Esthétique in Brussels In the 1890s in Belgium applied arts and the so-called arts industriels - long only presented at world exhibitions - gradually gained more attention and appreciation as well in art circles as from a growing number of buyers, initially mainly at temporary exhibitions such as those of the internationally renowned artists' group Les XX and later La Libre Esthétique 1.
    [Show full text]