T.C. Süleyman Demġrel Ünġversġtesġ Sosyal Bġlġmler Enstġtüsü Tarġh Anabġlġm Dali Ġlhanlilar Dönemġnde Anadoluda

T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI ĠLHANLILAR DÖNEMĠNDE ANADOLUDA YAġANAN ASKERĠ VE SĠYASĠ OLAYLAR Semiha SARAÇ 1130204015 YÜKSEK LĠSANS TEZĠ DANIġMAN Doç. Dr. Abdullah BAKIR ISPARTA-2019 ii T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü YEMĠN METNĠ Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum “Ġlhanlılar Döneminde Anadolu‟da YaĢanan Askeri ve Siyasi Olaylar” adlı tezin proje safhasından tamamlanma sürecine kadar ki bütün aĢamalarında bilimsel ahlaka ve geleneklere aykırı düĢecek bir giriĢime baĢvurulmaksızın yazıldığını ve yararlanılan kaynakların Bibliyografya‟da gösterilenlerden oluĢtuğunu, bunlara atıf yapılarak hazırlanmıĢ olduğunu belirtir ve onurumla beyan ederim. Semiha SARAÇ 26/04/2019 iii (SARAÇ, Semiha, “İlhanlılar Döneminde Anadolu‟da Yaşanan Askeri ve Siyasi Olaylar”, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2019) ÖZET Moğollar 1243 Kösedağ bozgunu ile Anadolu‟da hâkimiyetlerini yavaĢ yavaĢ tesis etmeye baĢlamıĢlardır. Bu dönemde Türkiye Selçuklu Devleti‟nin içinde bulunduğu siyasi durum da, Moğol hâkimiyetin oluĢmasına büyük katkı sağlamıĢtır. Türkiye Selçuklu Devleti zamanla Ġlhanlı hâkimiyeti altına girmiĢ ve Ġlhanlıların atadığı kiĢiler tarafından yönetilmeye baĢlamıĢtır. Türkiye Selçuklu Devleti, Ġlhanlı yönetimi altında baĢta siyasi olmak üzere askeri, ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan etkilenmiĢ ve etkileĢimle birlikte toplumun yapısı ve Anadolu‟da kurulmuĢ olan düzen de bozulmuĢtur. Ġlhanlılar‟ın uygulamıĢ oldukları politikalar sebebiyle Anadolu‟da yaĢayan halk zor zamanlar geçirmiĢtir. Bu durum özellikle Anadolu‟daki Türkmenleri rahatsız etmiĢ ve kendi kaderlerini tayin etme hususunda harekete geçmiĢlerdir. Bu hareketler neticesinde Türkmenler, Ġlhanlı hâkimiyetini tanımayarak bazen Türkiye Selçuklu Devleti‟ne bazen de Moğollara karĢı isyan etmiĢlerdir. Anadolu‟daki Moğol iĢgaline Türkmen isyanlarınında eklenmesi, bu topraklarda siyasi karıĢıklıkların ve çatıĢmaların yaĢanmasına neden olmuĢtur. Nitekim bu çatıĢma ortamı Türkiye Selçuklu Devleti‟nin yıpranarak yıkılmasına sebep olurken Beylikler Döneminin ise baĢlamasına vesile olmuĢtur. Öte yandan Ġlhanlı Devleti‟de, gerek kendi iç karıĢıklığından gerekse Anadolu‟da yaĢanan bu siyasi ve askeri mücadelelerden etkilenerek zayıflamıĢ ve Türkiye Selçuklu Devleti‟nin ardından o da yıkılmaktan kurtulamamıĢtır. Anahtar Kelimeler: Moğol Ġmparatorluğu, Türkiye Selçuklu Devleti, Ġlhanlılar, Anadolu. iv (SARAÇ, Semiha,“The military and political events experienced in Anatolia at Ilkhanate period”, Master Thesis, Isparta, 2019) ABSTRACT The Mongol began to state dominance in Anatolia with the defeat of Kösedağ defeat in 1243. The political situation of Turkey Seljuk State had a great contribution to reign of the Mongol. Over time, challenging years started for Turkey Seljuk State which is dominated and managed by the people appointed by Ilkhanid. Turkey Seljuk State, under the management of Ġlhanlı including primarily military, political, economic, cultural and social aspects influenced and corrupted the society's structure and layout, which was established in Anatolia together with the interaction. Because of the policies implemented by the Ilkhanians, especially the people in Anatolia had a hard time. This situation disturbed the Turkmens in Anatolia and mobilized them to determine their own destinies. Turkmens as a result, of this movement, not to recognize the sovereignty of Ġlhanlı sometimes rebelled against the Mongols and sometimes to Turkey Seljuk Empire. The inclusion of the Turkmen revolts to the Mongol occupation in Anatolia led to political conflicts and clashes in these lands. Thus, while this conflict atmosphere wearing down to collapse of Turkey Seljuk empire, it also caused to start the era of seigniory time. On the other hand Ġlhanlı the state, both politically and militarily weakened by the influence of the conflict in Anatolia and Ġlhanlı could not escape from collapsing after the Seljuk Empire collapsed. Key Words: Mongol Empire, Turkey Seljuk State, Ilkhanate, Anatolia. v ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No YÜKSEK LĠSANS TEZ SAVUNMA SINAV TUTANAĞI ....................................... ii YEMĠN METNĠ ............................................................................................................ iii ÖZET .............................................................................................................................. iv ABSTRACT .................................................................................................................... v ĠÇĠNDEKĠLER ............................................................................................................. vi KISALTMALAR .......................................................................................................... ix ÖN SÖZ ........................................................................................................................... x KONU VE KAYNAKLAR HAKKINDA KISA BĠR DEĞERLENDĠRME .......... xii 1. KONUNUN ÖNEMĠ VE SINIRLANDIRILMASI ............................................ xii 2. TEZĠN HAZIRLANMASI AġAMASINDA TAKĠP EDĠLEN METOD ........ xiii 3. KAYNAKLAR ..................................................................................................... xiii 3.1. Ġslam Kaynakları ............................................................................................. xiii 3.2. Bizans Kaynaklari ......................................................................................... xxiii 3.3. Süryani Kaynaklari ....................................................................................... xxiv 3.4. Ermeni Kaynakları ......................................................................................... xxv 4. MENÂKIPNAMELER ...................................................................................... xxvi 5. SEYAHATNAMELER ..................................................................................... xxvii 6. ARAġTIRMALAR ............................................................................................ xxvii 6.1. Yerli AraĢtırmalar ........................................................................................ xxvii 6.2. Yabancı AraĢtırmalar ..................................................................................... xxx GĠRĠġ ............................................................................................................................... 1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM ANADOLU’DA MOĞOL HÂKĠMĠYETĠNĠN BAġLAMASI 1. TÜRKĠYE SELÇUKLU DEVLETĠ’NĠN KURULUġUNDAN MOĞOL ĠSTĠLASINA KADAR ANADOLU’DAKĠ ASKERĠ VE SĠYASĠ DURUM (1075-1237) ............................................................................................................. 33 2. YASSIÇEMEN SAVAġI VE SAVAġ ÜZERĠNDE MOĞOL ETKĠSĠ ............ 50 3. II. GIYÂSEDDĠN KEYHÜSREV’ĠN TÜRKĠYE SELÇUKLU TAHTINA GEÇĠġĠ (1237-1246) .............................................................................................. 54 4. BABAĠ (BABAĠLER) ĠSYANININ ÇIKIġINDA MOĞOL ETKĠSĠ ............... 56 5. KÖSEDAĞ SAVAġI ............................................................................................. 60 6. II. ĠZZEDDĠN KEYKAVÛS’UN TAHTA ÇIKIġI VE MOĞOLĠSTAN’A DAVET EDĠLMESĠ .............................................................................................. 65 7. TÜRKĠYE SELÇUKLULARINDA YAġANAN SĠYASĠ ANLAġMAZLIKLAR VE ĠLHANLI MÜDAHALESĠ ................................... 67 8. ĠLHANLI TÂBĠLĠĞĠNDEKĠ TÜRKĠYE SELÇUKLULARINDA ORTAK SALTANAT DÖNEMĠ’NĠN BAġLAMASI ........................................................ 70 9. II. ALÂEDDĠN KEYKUBÂD’IN MOĞOLĠSTAN YOLUNDA ÖLMESĠ .... 72 ĠKĠNCĠ BÖLÜM ĠLHANLILARIN TÜRKĠYE SELÇUKLU YÖNETĠMĠNE MÜDAHALELERĠ 1. ANADOLU’DA TÜRKĠYE SELÇUKLU-ĠLHANLI MÜCADELELERĠ ...... 75 vi 2. ĠLHANLILARIN TÜRKĠYE SELÇUKLU TAHT MÜCADELELERĠNE KARIġMALARI ................................................................................................... 80 3. II. ĠZZEDDĠN KEYKÂVUS ĠDARESĠNE MÜDAHALELER ........................ 82 4. ĠLHANLILARIN IV. KILIÇ ARSLAN’I TAHTA ÇIKARMASI ESNASINDA VE SONRASINDA YAġANAN ASKERĠ VE SĠYASĠ OLAYLAR ............................................................................................................. 86 5. ĠLHANLILARIN TÜRKĠYE SELÇUKLU ĠDARESĠNE VEZĠR VE DEVLET ADAMLARINI GETĠRMELERĠ ....................................................... 90 5.1. Muineddin Süleyman Pervâne‟nin Sinop‟u Ele Geçirmek Ġçin Abaka Han‟dan Ġzin ve Yetki Alması ......................................................................... 90 5.2. Muineddin Süleyman Pervâne‟nin Ġlhanlıların Yardımıyla IV. Kılıç Arslan‟ı Ortadan Kaldırması ............................................................................ 92 5.3. Türkiye Selçuklularının Ġlhanlıların Desteğini Alan Muineddin Süleyman Pervâne Tarafından Yönetilmesi ...................................................................... 96 5.4. Hatiroğlu ġerefü‟d-Din Mesud‟un Ġlhanlılara KarĢı Ġsyan Etmesi ................ 102 5.5. Anadolu‟da Memlûk-Ġlhanlı Mücadeleleri ...................................................... 106 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ĠLHANLILAR’IN TÜRKĠYE SELÇUKLU ĠDARESĠNE EL KOYMASI VE ANADOLU’NUN ĠLHANLI VALĠLERĠ TARAFINDAN YÖNETĠLMESĠ 1. HÜLÂGÛ HAN VE DÖNEMĠNDE ANADOLU’NUN ĠDARESĠ ................ 113 2. ABAKA HAN’IN TAHTA ÇIKIġI ................................................................... 124 2.1. Abaka Han‟ın Türkiye Selçuklu Yönetimine El Koyması ............................ 126 2.2. Karamanoğulları Ġsyanı ve Alâeddin SiyâvuĢ (Cimri) Olayı ........................

Load more