2008

Jaarverslag Inhoudsopgave 3

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord 5

SPOOR 1 – SUBSIDIES 1. Basissubsidies 1.1 Inleiding 9 1.2 Overzichten Basissubsidies 10 1.3 Toekenningen Basissubsidies 15 1.4 Commissie Basissubsidies 18

2. Stimuleringssubsidies 2.1 Inleiding 19 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies 22 2.3 Toekenningen Stimuleringssubsidies 29 2.4 Commissie Stimuleringssubsidies 67

3. Publicatiesubsidies 3.1 Inleiding 71 3.2 Overzichten Publicatiesubsidies 72 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies 73 3.4 Commissie Publicatiesubsidies 80

4. Bemiddelaarssubsidies 4.1 Inleiding 81 4.2 Overzichten Bemiddelaarssubsidies 82 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies 83 4.4 Commissie Bemiddelaarssubsidie 88

SPOOR 2 – INTERNATIONALISERING 5. Buitenland ateliers 5.1 Inleiding 91 5.2 Toekenningen buitenland ateliers 92 5.3 Commissie buitenland ateliers 94

6. Tijdelijke buitenland ateliers 6.1 Inleiding 95 6.2 Toekenningen tijdelijke buitenland ateliers 96 6.3 Werkgroep tijdelijke buitenland ateliers 96 4 Inhoudsopgave Voorwoord 5

Voorwoord 7. Natraject studiereis ‘Power of Place’ 97 Het jaar 2008 was voor het Fonds BKVB buitengewoon enerverend en inspirerend. 8. Stichting het Van Doesburghuis 98 Het was het jaar waarin het nieuwe beleidsplan 2009-2012 door zowel de Raad voor Cultuur als het Ministerie van OCW positief ontvangen werd en het Fonds BKVB zijn SPOOR 3 – BIJZONDERE PROJECTEN nieuwe beleidsvoornemens gesteund zag door alle betrokkenen. Dat betekent dat het 9. TAX-videoclipfonds beleid verder gezet kan worden en de ingeslagen weg als juist en kansrijk beschouwd 9.1 Inleiding 101 wordt. De indeling van dit jaarverslag in drie sporen loopt hierop vooruit. 9.2 Overzichten TAX-videoclipfonds 101 Daarnaast heeft de feestelijke manifestatie Fonds BKVB LIVE voor de nodige dyna- 9.3 Toekenningen TAX-videoclipfonds 102 miek binnen en buiten het Fonds gezorgd. Fonds Live was enerzijds opgezet om het 9.4 Commissie TAX-videoclipfonds 104 twintigjarig bestaan van het fonds te vieren – en anderzijds was het een antwoord op vragen rond de reguliere aanvraagprocedure en de beoordeling. Fonds LIVE 10. Gamefonds stelde aanvragers in de gelegenheid hun plannen en projectvoorstellen persoonlijk 10.1 Inleiding 105 te presenteren en te verklaren ten overstaan van een kleine commissie die elke dag 10.2 Ding! Prijs voor artistieke ontwikkeling games 105 anders was samengesteld. Deze commissie bestond mede uit mensen van buiten de kunstwereld en dat leverde interessante discussies en gezichtspunten op. Fonds 11. Pilotprojecten Live liep officieel van 20 oktober tot 20 november, maar omdat de belangstelling over- 11.1 Inleiding 107 weldigend groot was, duurde het tot in maart 2009 voor alle aanvragers die zich voor 11.2 Nieuwe en lopende Pilotprojecten 107 20 oktober hadden aangemeld, hun plannen konden presenteren. Omdat daarnaast 11.3 Commissie Pilotprojecten 116 de gewone commissievergaderingen doorgingen, betekende dit alles een onevenredig zware belasting voor de Fondsmedewerkers. Dat zij desondanks de stroom aanvragen, ALGEMEEN aanvragers en gasten met vol enthousiasme hebben weten te stroomlijnen, verdient 12. Bezwaar- en beroepsprocedures 119 alle respect. Wie meer wil weten over Fonds BKVB LIVE kan via de website het docu- mentaire essay van schrijfster en publiciste Nausicaa Marbe bestellen. 13. Publieksgerichte activiteiten en communicatie Op het eind van het jaar nam het aantal aanvragen voor een basisstipendium oude 13.1 Tentoonstellingen 121 stijl enorm toe. Tot 31 december hadden kunstenaars en vrije vormgevers de moge- 13.2 Publieksmomenten 122 lijkheid om, in het kader van de overgangsregeling, een basisstipendium oude stijl 13.3 Drukwerk 124 aan te vragen d.w.z. een basisstipendium dat volgens de criteria van de regeling 13.4 Website 125 2005-2008 beoordeeld wordt. Met ingang van 1 januari 2009 zouden de criteria van 13.5 Advertenties en voorlichting 125 de nieuwe regeling gelden. In de laatste week van december kwamen er nog zo ‘n 13.6 Horizontale verantwoording 126 500 aanvragen binnen. Ook de verwerking van deze stroom eiste het nodige van de medewerkers en commissieleden. In de paragraaf ‘Fonds in bedrijf’ is inzichtelijk 14. Fondsbestuur en Fondsbureau gemaakt welk werk er in 2008 door een ieder is verzet. 14.1 Fondsbestuur 128 In 2008 werd Özkan Gölpinar als programmamanager culturele diversiteit aange- 14.2 Fondsbureau 128 trokken. Voor het Fonds BKVB ontwikkelde hij het programma 355°, Art Beyond 14.3 Fonds in bedrijf 130 Borders dat een breed panaroma aan activiteiten omvat die het Fonds verbinden met talloze kunstenaars, groeperingen en instellingen op het gebied van de cultu- 15. Jaarcijfers 2008 133 rele diversiteit. Ook werden in 2008 al de eerste contouren van het nieuwe beleid geschetst. Met vertegenwoordigers uit de wereld van de documentaire fotografie en Colofon 162 de strip werden plannen ontwikkeld om de beoefening van beide disciplines te sti- 6 Voorwoord

muleren. Om die plannen te realiseren, werden twee intendanten aangesteld, zoals in het nieuwe beleidsplan is aangekondigd. Ook werd de vernieuwde, informatieve, veelzijdige site van het Fonds voorbereid; wie nu de site bezoekt kan zich op veel niveaus informeren over zowel de kunstenaars, vormgevers en architecten en hun projecten als over de activiteiten van het Fonds BKVB. Het Fonds hecht erg aan transparantie en het inzichtelijk maken waar het voor staat en wat het vanuit dat standpunt onderneemt en mogelijk maakt. De nieuwe site voorziet daarin. Niet alleen de site geeft informatie over de activiteiten en de subsidieverstrekkingen van het Fonds BKVB, ook de nieuwsbrieven zijn een bron van informatie. Hetzelfde geldt voor dit jaarverslag waar uitgebreid op nog andere activiteiten wordt ingegaan dan hier zijn vermeld. De automatisering werd wegens de verfijnde en toenemende complexiteit van de subsidiemogelijkheden eind 2008 geëxternaliseerd. Dat bracht een langlopende verandering van het systeem en het systeembeheer met zich mee. In 2008 liet de actiegroep ‘Zonder kunstenaars geen Kunst’ van zich horen. Zij stelde, niet ten onrechte, dat de subsidiemogelijkheden voor kunstenaars landelijk gezien 2008 teruglopen omdat regionale en lokale overheden daar steeds minder in voorzien. Gelukkig is dat niet het geval bij het Fonds BKVB. Het aantal subsidietoekenningen over de jaren heen is nog altijd groot, de rijen van gehonoreerde aanvragers zijn dit jaar langer dan ooit. Alleen de aard van de subsidies is veranderd overeenkomstig de veranderde kunstpraktijk en dat onderstreept de vitaliteit van de kunsten en het Fonds BKVB.

Lex ter Braak directeur SPOOR 1 SUBSIDIES 8 SPOOR 1 - 1. Basissubsidies - 1.1 Inleiding 9

1. BASISSUBSIDIES

1.1 Inleiding Basissubsidies bestaan uit basisstipen- dia en productiesubsidies. Beide zijn bedoeld om de beroepspraktijk van beel- dend kunstenaars en vrije vormgevers op basisniveau te continueren. Een basisstipendium bedraagt € 32.000, een bedrag dat is opgebouwd uit een bijdrage in de beroepskosten en een bij- drage in de kosten van levensonderhoud. Een productiesubsidie bedraagt € 10.000 en is een bijdrage in de beroepskosten. Beide subsidies zijn bedoeld voor minimaal 2 jaar en werken met een rekening-courant systeem. Daarmee kan het feitelijke gebruik van het bedrag over een langere periode worden gespreid (zie p. 12), al naar gelang het eigen inkomen en de eigen behoeften. Beide subsidies kunnen maximaal 1 keer in de 4 jaar worden aangevraagd.

Met de ingang van het nieuwe beleids- plan voor de periode 2009-2012 is de Regeling Basissubsidies opgegaan in de Regeling Stimuleringssubsidies. In 2008 heeft het Fonds BKVB deze wijziging aangekondigd. In de laatste week van december zijn er nog circa 450 aanvra- gen voor een basisstipendium oude stijl binnengekomen. 10 SPOOR 1 - 1.2 Overzichten Basissubsidies SPOOR 1 - 1.2 Overzichten Basissubsidies 11

1.2 Overzichten Basissubsidies Herbeoordelingen Positieve adviezen 1 Aantal vergaderingen: 52 Negatieve adviezen 14

Adviezen Hertoetsing 8 jaar Totaal uitgebrachte adviezen: 559 Positieve adviezen 3 Negatieve adviezen 0

Beoordeling aanvragen

2008 2007 2006 aantal % aantal % aantal % Formele Negatieve afwijzingen 10 Positief advies 209 * 39 229 40 279 44 productiesubsidies 17 Negatief advies 327 61 340 60 354 56 Totaal 536 100 569 100 633 100

* exclusief hertoetsingen/herbeoordelingen en formele afwijzingen Positieve basisstipendia 207* 2008 2007 2006 aantal % aantal % aantal %

1e toekenning basisstipendium 77 37 80 35 87 31 2e toekenning basisstipendium 49 24 54 23 49 18 3e toekenning basisstipendium 40 18 46 20 51 18 4e toekenning basisstipendium 41 20 42 18 82 30 Toekenning productiesubsidie 2 1 9 4 9 3 Totaal 209 100 231 100 278 100

Negatieve basisstipendia 310

Positieve productiesubsidies 2

* inclusief 1 herbeoordeling die positief is geworden 12 SPOOR 1 - 1.2 Overzichten Basissubsidies SPOOR 1 - 1.2 Overzichten Basissubsidies 13

Onderverdeling 1922 kunstenaars die op 31 december Gebruiksduur van een basisstipendium 2008 gebruikmaakten van de Regeling Basissubsidies. In onderstaand figuur wordt voor de 3432 basissub- sidies die op 31 december 2008 volledig waren opge- bruikt de lengte aangegeven van de periode tussen de datum van ingang en de laatste uitbetaling.

1205

productiesubsidie 45

4e basisstipendium 268 aanvragers Aantal

1e basisstipendium 708

683

576

466

3e basisstipendium 484

278

152 2e basisstipendium 417 55 7 10

0 tot 2 2 tot 3 3 tot 4 4 tot 5 5 tot 6 6 tot 7 7 tot 8 8 tot 9 9 tot 14 Duur subsidie in jaren 14 SPOOR 1 - 1.2 Overzichten Basissubsidies SPOOR 1 - 1.3 Toekenningen Basissubsidies 15

Beroepsmatigheidstoets 1.3 Toekenningen Basissubsidies Florette Dijkstra, Den Bosch Als een kunstenaar 4 jaar na toeken- Anno Dijkstra, Amsterdam ning van een basissubsidie nog beschikt Basisstipendia Guido van Driel, Amsterdam over een restantbedrag moet volgens de Liesbeth Abbenes, Amsterdam Noud van Dun, Amsterdam Regeling Basissubsidies worden getoetst Mohamed Abdulla, Amsterdam Marco van Duyvendijk, Utrecht of hij nog werkzaam is als beeldend Jan Adriaans, Rotterdam Moritz Ebinger, Egmond a/d Hoef kunstenaar of vrije vormgever. In 2008 Wafae Ahalouch el Keriasti, Amsterdam Alfred Eikelenboom, Dordrecht is deze formele toets verstuurd naar 140 Simon Benson, Eindhoven David Elshout, Rotterdam kunstenaars. Antoine Berghs,Maastricht Thomas Elshuis, Amsterdam Corrie Besems, Amsterdam Pietsjanke Fokkema, Bovenkarspel Integrale herbeoordeling na acht jaar Morgan Betz, Amsterdam Ilse Frech, Amsterdam Indien een kunstenaar 8 jaar na toeken- Maura Biava, Amsterdam Lizan Freijsen, Rotterdam ning nog steeds aanspraak wil maken Geeske Bijker, Amsterdam Bert Frings, Rotterdam op het restantbedrag van het basis- Marc Bijl, Rotterdam Michaela Früwirth, Amsterdam stipendium, wordt hij integraal door de Rossella Biscotti, Amsterdam Daniel Geesin, Amsterdam werkgroep beoordeeld voordat er verdere Jac Bisschops, Amsterdam Maryan Geluk, Amsterdam verstrekkingen kunnen plaatsvinden. Dit Henze Boekhout, Haarlem Paul Glazier, Amsterdam betekent dat hij opnieuw een aanvraag Gwenneth Boelens, Amsterdam Eugenie Goldschmeding, Enschede moet indienen. Wanneer is voldaan aan Marius Boender, Breda Bob Gramsma, Zürich de formele voorwaarden, wordt het artis- Maurice Bogaert, Amsterdam Eveline van de Griend,’s-Hertogenbosch tiek functioneren opnieuw beoordeeld. Wim Bosch, Groningen Petra Groen, Enschede In 2008 ontvingen 10 kunstenaars een Steve van den Bosch, Rotterdam Jeanette Groenendaal, Amsterdam verzoek voor een hernieuwde toetsing. Mattijs van den Bosch, Amsterdam Mitsy Groenendijk, Amsterdam Van 7 kunstenaars loopt de procedure Celio de Paula Braga, Amsterdam Loek Grootjans, Breda nog en 3 kunstenaars konden na toetsing Fons Brasser, Haarlem Krist Gruijthuijsen, Amsterdam beschikken over het resterend bedrag. Jasper van den Brink, Amsterdam Erik Habets, Maastricht Hillegon Brunt, Rotterdam Gesine Hackenberg, Amsterdam Kathe Burkhart, Amsterdam Ro Hagers, Amsterdam Geert van de Camp, Rotterdam Frank Halmans, Bilthoven Adrianus van Campenhout, Tilburg Robert Hamelijnck, Rotterdam Gerard Caris, Maastricht Yolande Harris, Amsterdam Gary Carsley, Amsterdam Tom Heerschop, Amsterdam Liset Castillo Valdes, Amsterdam Peter van der Heijden, Amsterdam Tamuna Chabashvili, Amsterdam Mathilde ter Heijne, Amsterdam See Kee Chung, Den Haag Karin Herwegh, Breda Jan Commandeur, Amsterdam Gijsbrecht van der Heul, Amsterdam Mathilde Cuijpers, Amsterdam Philippine Hoegen, Amsterdam Wouter Dam, Amsterdam Miek Hoekzema, Amsterdam Yael Davids, Amsterdam Michiel Hogenboom, Haarlem André Dekker, Rotterdam Adi Hollander, Amsterdam 16 SPOOR 1 - 1.3 Toekenningen Basissubsidies SPOOR 1 - 1.3 Toekenningen Basissubsidies 17

Peter Hoogeboom, Amsterdam Thomas Manneke, Amsterdam Sonia Rijnhout, Rotterdam Tanya Vogelzang, Marken Harmen de Hoop, Rotterdam Dwight Marica, Rotterdam Marie-Jose Robben, Amsterdam Anna Volkova, Amsterdam Robbert van der Horst, Ermelo Klaartje Martens, Arnhem Philip Sajet, Amsterdam Franciscus van de Vooren, Amsterdam Hans van Houwelingen, Amsterdam Katja Mater, Amsterdam Helena Scheerder, Amsterdam Hans de Vries, Amsterdam Nick Hullegie, Arnhem Oumar Mbengue, Amsterdam Adriaan Schouten, Rotterdam Babette Wagenvoort, Den Haag Anya Janssen, Arnhem Janice Mcnab, Amsterdam Joseph Semah, Amsterdam Fiona Weir, Rotterdam Rob Johannesma, Amsterdam Bas Meerman, Amsterdam Anne Semler, Lochem Johannes van Wetering, Maastricht Anja de Jong, Dordrecht Christien Meindertsma, Rotterdam Erik Sep, Dordrecht Freerk Wieringa, Rijssen Rian de Jong, Jersey City Richard Meitner, Amsterdam Han Singels, Amsterdam Justin Wijers, Rotterdam Aletta de Jong, Rotterdam Tilmann Meyer-Faje, Amsterdam Marleen Sleeuwits, Den Haag Barbara Wijnveld, Amsterdam Ad de Jong, Amsterdam Viktorya Mitrychenka, Amsterdam Roland Sohier, Utrecht Susan Youssef, Amsterdam Jeroen Jongeleen, Rotterdam Ingrid Mol, Den Haag Aam Solleveld, Amsterdam Sylvie Zijlmans, Amsterdam Marie-Jose Jongerius, Amsterdam Jurriaan Molenaar, Weesp Dieuwke Spaans, Amsterdam Peter Zwier, Hallum Patricia Kaersenhout, Amsterdam Tim Monaghan, Amsterdam Arjanne van der Spek, Amsterdam Paul Klemann, Tiel Lara de Moor, Haarlem Chantal Spit, Amsterdam Productiesubsidies Robert Knoth, Amsterdam Janpeter Muilwijk, Middelburg Jonas Staal, Rotterdam Isabella Rozendaal, Amsterdam Servet Kocyigit, Amsterdam Paul Nassenstein, Amsterdam Alja Steinvag, Eindhoven Aimee Zito Lema, Amsterdam Leo Kogan, Amsterdam Joep Neefjes, Hoorn Anoek Steketee, Amsterdam Kinke Kooi, Arnhem Marnix de Nijs, Rotterdam Martine Stig, Amsterdam Paul Kooiker, Amsterdam Arno Nollen, Amsterdam Pär Strömberg, Amsterdam Bas van Koolwijk, Utrecht Adrienne Norman, Amsterdam Frans van Tartwijk, Amsterdam Irene Kopelman, Amsterdam Jan van Nuenen, Rotterdam Michael Tedja, Amsterdam Jan Koster, Amsterdam Erik Odijk, Nijmegen Jennifer Tee, Amsterdam Manon van Kouswijk, Amsterdam Miyuki Okuyama, Arnhem Martijn Tellinga, Amsterdam Ton Kraayeveld, Dordrecht Erik Olofsen, Amsterdam Marianne Theunissen, Amsterdam Carla Kranendonk, Amsterdam Arianne Olthaar, Den Haag Gerda ten Thije, Arnhem Judith Krebbekx, Meerssen Maries van Osch, Amsterdam Maurice Thomassen, Amsterdam Marjan Laaper, Rotterdam Marco Pando Quevedo, Amsterdam Jan van der Til, Groningen Joris Laarman, Rotterdam Lon Pennock, Den Haag Liesbeth Touw, Amsterdam Robert Lambermont, Haarlem Malin Persson, Amsterdam Karin Trenkel, Rotterdam Kiki Lamers, Rotterdam Jens Pfeifer, Amsterdam Elizabeth de Vaal, Den Haag Jaqueline Lamme, Amsterdam Antonis Pittas, Amsterdam Esmé Valk, Rotterdam Serge Lammerts, Groningen Sascha Pohle, Amsterdam Reinaart Vanhoe, Rotterdam Sacha Lannoye, Amsterdam Esther Polak, Amsterdam Hanneke van Velzen, Amsterdam Dirk van Lieshout, Rotterdam Henrique van Putten, Gouda Paul Vendel, Amsterdam Lotte van Lieshout, Rotterdam Greg Que, Groningen Peer Veneman, Amsterdam Bart Lodewijks, Gent Mischa Rakier, Amsterdam Marieke Verbiesen, Den Bosch Bas Louter, Amsterdam Axel Reusch, Rotterdam Truike Verdegaal, Amsterdam Margriet Luyten, Den Bosch Rudolf Reutelingsperger, Rotterdam Wouter Verhoeven, Tilburg Frank Malcorps, Eindhoven Jiska Rickels, Amsterdam Arnout Visser, Arnhem 18 SPOOR 1 - 1.4 Commissie Basissubsidies SPOOR 1 - 2. Stimuleringssubsidies - 2.1 Inleiding 19

1.4 Commissie Basissubsidies De selectiecommissie Basissubsidies 2. STIMULERINGSSUBSIDIES NB De tijdelijke buitenland ateliers heeft 50 sollicitaties beoordeeld ten be- vielen in 2008 onder het budget van de Voorzitter hoeve van de hernieuwde samenstelling 2.1 Inleiding stimuleringssubsidies beeldende kunst, Jorinde Seijdel van de Commissie Basissubsidies per 1 Het aantal aanvragen en toekennin- maar worden beschreven in hoofdstuk 6. juni 2008. Hierbij is tevens de eventuele gen voor de bijdrage werkbudget is Leden herbenoeming van zittende commissiele- in 2008 toegenomen. Dit houdt mede Startstipendium Eylem Aladogan** den ter sprake geweest. verband met Fonds BKVB LIVE, de Een startstipendium is bedoeld om Mariska van den Berg manifestatie waarmee het Fonds BKVB beginnende beeldend kunstenaars, Marc Bijl* Van 9 van de zittende leden liep de zijn twintigjarig bestaan vierde. In vormgevers of architecten in staat te Frans Franciscus** benoemingstermijn op 1 juni af. Een september 2008 deed het Fonds BKVB stellen zich verder te ontwikkelen. Met Alex Jacobs** commissielid besloot haar lidmaatschap een oproep aan beeldend kunstenaars, een startstipendium kunnen zij zich op Bastienne Kramer** voortijdig te beëindigen. Met het vertrek vormgevers, architecten en bemiddelaars de artistieke en zakelijke ontplooiing van Cees Krijnen**** van deze leden ontstonden er vacatures om droomplannen, plannen voor een hun werk richten. Ontvangers van een Erik Mattijssen op het gebied van schilderen, tekenen, bijzonder project of een ander goed idee startstipendium kunnen in principe met Rik Meijers keramiek, beeldhouwen, kunst in de aan te melden. Iedereen die dat voor 20 de subsidie doen wat zij voor de start Monica de Miquel Rubio**** openbare ruimte en nieuwe media. oktober 2008 deed werd uitgenodigd om van hun beroepspraktijk noodzakelijk Julia van Mourik De selectiecommissie heeft tijdens haar deze plannen live te presenteren aan achten. Een startstipendium bedraagt Serge Onnen**** bijeenkomsten 10 kandidaten uitgezocht een speciale commissie. In zeer korte € 16.000 voor een periode van 12 Rune Peitersen**** waarvan er 7 geschikt werden geacht tijd kwamen er ruim 900 aanmeldingen maanden. Ilse van Rijn**** voor een plaats in de Commissie Basis- binnen. Het verwerken daarvan heeft tot Marjolein Rothman**** subsidies. 2 commissieleden kwamen in in de eerste maanden van 2009 geduurd. Bart Rutten aanmerking voor een herbenoeming. Vooruitlopend op het nieuwe beleidsplan Lucy Sarneel werden de aanvragen van bemiddelaars Renie Spoelstra** tijdens Fonds BKVB LIVE niet door Rob van de Ven** een aparte commissie behandeld, maar Huib Haye van der Werf*** door de commissie van een betreffende Peter Westenberg** discipline (beeldende kunst, vormgeving Hans Wilschut of bouwkunst). Deze commissies beoor- deelden tijdens Fonds BKVB LIVE ook de * tot 1 mei 2008 aanvragen voor publicaties. Dit verklaart ** tot 1 juni 2008 waarom in hoofdstuk 2.3 plannen voor *** tot 1 augustus 2008 **** per 1 juni 2008 publicaties en projecten van bemidde- laars zijn opgenomen. In verband met Selectiecommissie Basissubsidies de heterogene samenstelling van de com- Lex ter Braak (voorzitter) missies en omdat er elke dag met andere Phillipine Hoegen commissies werd gewerkt, mochten de Tim Vermeulen reguliere commissieleden bij wijze van uitzondering tijdens Fonds BKVB LIVE een aanvraag indienen. 20 SPOOR 1 - 2.1 Inleiding SPOOR 1 - 2.1 Inleiding 21

Bijdrage Werkbudget Praktijksubsidie Publicatiesubsidie Een bijdrage werkbudget kan aange- Een praktijksubsidie kan alleen worden Een publicatiesubsidie stelt de aanvra- vraagd worden door beeldend kunste- aangevraagd door vormgevers en ger in staat een inhoudelijk interessante naars, vormgevers en architecten om architecten. Een praktijksubsidie stelt publicatie over zijn werk te maken die zeer uiteenlopende artistieke plannen te hen in de gelegenheid de productie van zal bijdragen aan de discussie over de realiseren. Bijvoorbeeld voor het maken hun werk op basisniveau voort te zetten ontwikkeling van de beeldende kunst, van nieuw werk of een kunstenaars- (vergelijkbaar met de productiesubsidie vormgeving of bouwkunst en/of het boek, het verrichten van onderzoek, uit de Regeling Basissubsidies voor werk zijn plaats in die ontwikkeling deelname aan een prijsvraag, een stage beeldend kunstenaars en vrije vorm- zal geven. De aanvraag kan zowel op bij een bureau of de voorbereiding, gevers). De subsidie is een bijdrage in een gedrukte als een digitale publicatie ontwikkeling of uitwerking van een de reguliere beroepskosten: de huur betrekking hebben. bijzonder ontwerp. Het is ook mogelijk van een atelier of werkruimte, een bui- Aanvragen van publicatiesubsidies deze subsidie aan te vragen voor een tenlandse reis ten behoeve van de pre- bouwkunst werden door de subcom- reis, een werkperiode of een (vervolg) sentatie van eigen werk of onderzoek, missie bouwkunst beoordeeld. De studie in het buitenland. De bijdragen de productie van promotiemateriaal, aanvragen van beeldend kunstenaars werkbudget zijn bij uitstek bedoeld om materiaalkosten, een reguliere publica- en vormgevers vielen in 2008 nog ruimte te bieden aan alle mogelijke tie over het werk van de aanvrager, etc. onder een gezamenlijke regeling met de plannen met een artistieke inhoud. Een Een praktijksubsidie bedraagt € 10.000 Mondriaan Stichting (zie hoofdstuk 3). plan moet in de tijd begrensd zijn, maar voor 12 maanden. Per 1 januari 2009 zijn bovenstaande hoeft niet noodzakelijk tot een concreet bedragen en criteria aangepast in eindresultaat te leiden. Een aanvrager verband met de ingang van het nieuwe kan er voor kiezen een standaard bijdra- beleidsplan. ge werkbudget aan te vragen (€ 2.000 per maand tot maximaal 6 maanden) of een flexibele bijdrage werkbudget (benodigde bedrag op basis van een begroting). 22 SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies 23

2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies Fig. 1 Percentage van totaal aanvragen Beeldende kunst stimuleringssubsidies beeldende kunst Aantallen/honoreringspercentage

2008 2007 2006 aantal % aantal % aantal % startstipendia positief 67 22% 59 24% 61 20% negatief 231 186 241 totaal 298 245 302

flexibele bijdrage werkbudget positief 242 * 41% 68 32% 76 30,5% negatief 343 143 172 totaal 585 211 248 Standaard bijdrage werkbudget 15% standaard bijdrage werkbudget positief 54 35% 45 31,5% 46 27% negatief 101 97 128 Startstipendia 29% totaal 155 142 174

tijdelijke buitenland ateliers positief 3 5 - negatief 6 48 - totaal 9 53 -

2008 2007 2006 totaal aantal % aantal % aantal %

positief 366 ** 35% 172 29% 183 25% negatief 681 *** 426 541 totaal 1047 598 724

* inclusief 1 aanvrager die zijn plan later heeft teruggetrokken ** inclusief 2 herbeoordelingen die positief zijn geworden *** inclusief 9 herbeoordelingen die negatief zijn gebleven

31 aanvragen werden op formele grond niet in behandeling genomen

Flexibele bijdrage werkbudget 56% 24 SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies 25

VORMGEVING Fig. 2 Aantallen/honoreringspercentage Percentage van totaal aanvragen stimuleringssubsidies vormgeving

2008 2007 2006 aantal % aantal % aantal % startstipendia positief 49 31% 60 36% 56 37% negatief 110 * 104 96 totaal 159 164 152

flexibele bijdrage werkbudget positief 89 50% 27 38% 35 54% negatief 90 44 30 totaal 179 71 65 Praktijk- subsidie 9% standaard bijdrage werkbudget positief 22 59% 14 27% 10 28% negatief 15 37 26 Startstipendia 39% totaal 37 51 36 Standaard bijdrage werkbudget 9% praktijksubsidies positief 24 67% 11 40% 12 48% negatief 12 16 13 totaal 36 27 25

2008 2007 2006 totaal aantal % aantal % aantal %

positief 184 45% 112 40% 113 41% negatief 227 201 165 totaal 411 313 278

* inclusief 1 herbeoordeling die negatief is gebleven. 2 aanvragen werden op formele grond niet in behandeling genomen.

Flexibele bijdrage werkbudget 43% 26 SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies 27

BOUWKUNST Fig. 3 Aantallen/honoreringspercentage Percentage van totaal aanvragen stimuleringssubsidies bouwkunst

2008 2007 2006 aantal % aantal % aantal % startstipendia positief 16 43% 10 28% 16 40% negatief 21 26 24 totaal 37 36 40

flexibele bijdrage werkbudget positief 24 * 36% 9 39% 11 58% negatief 42 14 8 totaal 66 23 19 Praktijksubsidie 12% standaard bijdrage werkbudget positief 1 33% 2 25% 4 28,5% negatief 2 6 10 Startstipendia 29% totaal 3 8 14 Publicatie- subsidie 5% publicatiesubsidies positief 2 33% 1 50% 2 100% Standaard bijdrage negatief 4 1 0 werkbudget 2% totaal 6 2 2

praktijksubsidies positief 7 47% 3 23% 5 31% negatief 8 10 11 totaal 15 13 16

2008 2007 2006 totaal aantal % aantal % aantal %

positief 50 39% 25 31% 38 42% negatief 77 57 53 totaal 127 82 91

* inclusief 2 herbeoordelingen die positief zijn geworden 3 aanvragen werden op formele grond niet in behandeling genomen. Flexibele bijdrage werkbudget 52% 28 SPOOR 1 - 2.2 Overzichten Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 29

Totalen Stimuleringssubsidies (beeldende kunst, vormgeving, bouwkunst) 2.3 Toekenningen Stimuleringssubsidies Eke Kriek, Amsterdam S. Battal Kurt, Dordrecht Startstipendia beeldende kunst Yvonne Lacet, Utrecht Totaal aantal aanvragen Michael Agacki, Enschede Juriaan Langstraat, Amsterdam beeldende kunst vormgeving bouwkunst totaal Johann Arens, Amsterdam Giuseppe Licari, Rotterdam Daniëlle van Ark, Amsterdam Erica van Loon, Amsterdam startstipendia 298 159 37 494 Laurence Aëgerter, Amsterdam Haruka Matsuo-Van Etten, Bussum flexibele bijdragen werkbudget 585 179 66 830 standaard bijdragen werkbudget 155 37 3 195 Roel Backaert, Amsterdam Jeroen Meijer, Amsterdam praktijksubsidies - 36 15 51 Maja Badnjevic, Utrecht Astrid Nobel, Den Haag publicatiesubsidies - - 6 6 Fatima Barznge, Rotterdam Robbert Jan van der Nol, Den Haag tijdelijke buitenland ateliers 9 - - 9 Sabrina Basten, Rotterdam Paulien Oltheten, Amsterdam totaal aantal aanvragen 1047 411 127 1585 Feiko Beckers, Groningen Maartje Overmars, Amsterdam Mathilde van Beekhuizen, Amsterdam Eyal Pinkas, Amsterdam Daniela Bershan, Amsterdam Adriaan van der Ploeg, Rotterdam Totaal aantal aanvragen uitgesplitst in Linda-Maria Birbeck, Amsterdam Tom Rasmussen, Amsterdam 2008 2007 2006 Sabine Bolk, Breda Sanna van Renesse, Amsterdam Ping Cao, Den Bosch Magali Reus, Londen startstipendia 31% 40% 45% Eveline van Dalen, Kampen Joram Roukes, Groningen bijdrage werkbudget (flexibel) 52% 28 % 30% Danitsja van Dijk, Zwolle Kor Smeenge, Uden bijdrage werkbudget (standaard) 12% 18 % 21% Emmy Dijkstra, Breda Lieke Snellen, Rotterdam praktijksubsidies 3% 4 % 4% Linde Faas, Utrecht Wouter Venema, Rotterdam publicatiesubsidies bouwkunst 1% p.m. p.m. tijdelijke buitenland ateliers 1% 4,5 % 5% Andre Fernandes Avelas, Amsterdam Thijs Veraart, Enschede studiereis - 5,5 % - Thijs Fokkens, Den Haag Tom Verbruggen, Eindhoven Claire Fons, Amsterdam Dirk Jan Visser, Rotterdam Paulien Föllings, Heerlen Tao G. Vrhovec Sambolec, Amsterdam Marcin Gajewski, Amsterdam Sjoerd Westbroek, Rotterdam 2008 2007 2006 Vincent van Gerven Oei, Den Haag Rozemarijn Westerink, Utrecht Viola Groenhart, Amsterdam Wessel Westerveld, Enschede Totaal aantal honoreringen 600 335 334 Totaal aantal afwijzingen 984 771 759 Arend Groosman, Enschede Alex Winters, Groningen Gemiddeld honoreringspercentage 38 % 30 % 30 % Patty Groot Bluemink, Amsterdam Mieke Woestenburg, Amsterdam Joost Halbertsma, Rotterdam Katarina Zdjelar, Rotterdam Idan Hayosh, Amsterdam In 2008 werden 35 aanvragen op een formele grond niet in behandeling genomen. Philip Heide, Amsterdam Anna Hoetjes, Amsterdam Vergaderingen Commissie Stimuleringssubsidies (inclusief Fonds BKVB LIVE) Anke van Iersel, Tilburg David Kiers, Amsterdam beeldende kunst 162 Wouter Klein Velderman, Deventer vormgeving 53 Maartje Korstanje, Amsterdam bouwkunst 17 Eva-Fiore Kovacovsky, Weesp Totaal 232 Igor Kramer, Amsterdam 30 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 31

Bijdragen werkbudget beeldende kunst boeken van de kunstenaars Ana Men- lege koffer. Een gezworven reis naar o.a. van het interdisciplinair project Requiem Maite Abella (Amsterdam) voor haar dieta en Raymond Pettibon. IJsland, Sarajevo, Gibraltar en Parijs. bij voorbaat. installatie Binnenstebuiten, waar op tien ramen van verschillende huizen in een Gijs Assmann (Amsterdam) voor het Bas van Beek (Rotterdam) voor nieuw Jurriaan Benschop (Amsterdam) voor straat in de Amsterdamse wijk Bos en maken van een kunstenaarsboek met de werk op basis van originele mallen van onderzoek ten behoeve van de tentoon- Lommer projecties zijn te zien van het werktitel Patholoog Anatoom. Uitgangs- Royal Leerdam. Samen met een glas- stelling Malerei in Blick, Niederländer in leven dat zich daarbinnen afspeelt. punt van het boek is een verzameling blazer zocht hij naar manieren om de Berlin over Nederlandse kunstenaars die van boekcovers over, van of met betrek- normale manier van in mallen blazen te werken in Berlijn. Erik Alkema (Amsterdam) voor het king tot Adolf Hitler. verstoren. Hiermee zoekt hij naar wegen project The Impossible Marriage een film om serieproductie te transformeren tot Hans van Bentem (Rotterdam) voor waarin zijn alter ego verhaal gaat halen Silvia B. (Rotterdam) om te werken aan de productie van unica. Het werk werd het maken van een serie sculpturen in bij de Nederlandse politiek, n.a.v. de in een nieuwe beeldengroep voor een o.a. getoond tijdens de tentoonstelling samenwerking met diverse internatio- zijn ogen discriminerende wetgeving tentoonstelling in het Gemeentemuseum Royal Rip Off’s in het Glasmuseum in nale ambachtelijke ateliers. Uiteindelijke rondom zijn huwelijk met een Turkse in Den Haag. Leerdam. zullen deze sculpturen deel uit maken man. van een reizende tentoonstelling. Rosa Barba (Amsterdam) voor het maken Lisa van Beek (Amsterdam) voor een Özlem Altin (Nijmegen) voor de reali- van nieuwe filminstallaties voor groeps- fotoboek waarin het beeldverhaal van Wout Berger (Uitdam) voor een bijdrage satie van het kunstenaarsboek Survival tentoonstellingen in de Kunsthalle Basel immigranten uit Nederlands-Indië is te aan het kunstenaarsboek Like Birds of an Idea bij de solo-tentoonstelling en voor de Torino Triennale. lezen, samengesteld uit het foto-archief waarin met de technische camera Geometrisch Portret in het Museum voor van Leonard Freed, gecombineerd met gemaakte foto’s van landschappen een Moderne Kunst Arnhem. Maria Barnas (Amsterdam) voor de een fictief verhaal gebaseerd op deze gedetailleerde kijk op het landschap uitbreiding van het project The Writing foto’s met in de voetnoten een historisch- geven. Arjan van Amsterdam, Hans Kuiper, Room op basis van haar bevindingen journalistieke verantwoording. Luciano Pinna en Sander Veenhof (Am- in het archief van het Goethe Haus in Boris van Berkum (Rotterdam) voor een sterdam) voor een residency bij Stichting Frankfurt. Het resultaat werd getoond Sandra van Beek (Amsterdam) voor werkperiode in de mozaïek-keramiek­ KIK in Kolderveen om te werken aan het in het Nederlands Fotomuseum. Verder onderzoek naar de oorsprong en geschie- fabriek Esfahan in Iran. project 3X3, een installatie en website startte zij een onderzoek naar de denis van het werk van beeldhouwer waarop zij in experimentele vorm ver- geschiedenis van nieuwsstudio’s ter Marius van Beek en de staat van zijn Sonja Besselink (De Rijp) voor het slag doen van de ontwikkelingen tijdens voorbereiding op nieuw werk. beelden. Het resultaat zal leiden tot een inhoudelijk ontwikkelen en opstarten de residency. publicatie en/of website met database. van de manifestatie Kunst op Kamers - Christiaan Bastiaans (Amsterdam) voor het vervolg. Karin Arink (Rotterdam) voor nieuwe een bijdrage aan de realisatie van de film Elena Beelaerts en Floris Tilanus objecten ten behoeve van installaties Club Mama Gemütlich en de bewerking (Amsterdam) voor het Paleisje voor de Jasper de Beijer (Amsterdam) voor als onderdeel van de solotentoonstelling van setonderdelen uit de film tot sculp- Volksvlijt, een tijdelijk kunstproject in een werkperiode in Berlijn waar hij States of Self in het Stedelijk Museum turen voor een installatie. Dit alles voor een leegstaande bloemenstal in Amster- onderzoek voor een nieuw project wil Schiedam. een solotentoonstelling in het Kröller- dam. Daar zal een jaar lang elke maand doen, daarbij gevoed door de historische Müller Museum. een kunstenaar een project uitvoeren in context van de stad. Ook wil hij in Berlijn Roel Arkesteijn (Antwerpen) voor een samenwerking met iemand uit een an- zijn netwerk binnen de kunstwereld werkperiode in New York en Los Angeles Fredie Beckmans (Amsterdam) voor dere discipline. Daarnaast werken zij aan verder uitbreiden. ten behoeve van zijn onderzoek naar de zijn project Inmaterieel / reizen met een de voorbereiding van het tweede deel 32 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 33

Nico Bick (Amsterdam) voor een nieuwe Herman van den Boom (Amsterdam) overzichtstentoonstelling die in 2010 in Claire Butcher (Eindhoven) voor het pro- fotoserie van zichtbare en onzichtbare voor het tweede deel van zijn fotografie- het MEP in Parijs plaatsvindt. ject The Usual Suspects, een serie van non- ruimtes in de Amsterdamse Bijlmerbajes. project over de streek rond Maastricht. lezingen, waarbij het onwaarschijnlijk is Uitgangspunt voor Chaussée d’amour zijn Jasper van den Brink en Yasmijn Karhof dat de geïnviteerde sprekers (o.a. Jacques Waldo Bien (Amsterdam) in eerste de verlaten interieurs waar prostituees ’s (Amsterdam) voor de realisatie van de Derrida, Frans Hals) komen opdagen. instantie om criteria te ontwikkelen voor nachts hun werk doen. video-installatie Schip (werktitel), waar- Het ‘teleurgestelde’ publiek zet zelf de het behoud van het omvangrijke Artchive voor zij opnames maakten in de Noorse discussie over de niet uitgesproken lezing for the Future van Jacobus Kloppenburg. Paul Börchers, Charlie Dronkers, David stad Bergen. Karhof kreeg tevens een bij- in. De uitkomst van deze discussies wordt Vlak na het indienen van de aanvraag Elshout, Johan Kleinjan, Silas Schletterer, drage voor haar korte film Play within a gepubliceerd op een website waar het werden de 13 containers met werken Michiel Walrave / Antistrot (Rotterdam) Play, bestaande uit 3 sequenties waarin debat online verder gaat. vernietigd. De subsidie wordt nu ingezet voor het maken van een monumentale twee geliefden het sublieme beleven dat voor het ontsluiten van het dossier voor muurschildering op de kunstbeurs Aqua hen confronteert met de grote verhalen Sigrid Calon (Tilburg) voor een werk­ kunsthistorische archieven en internet. Winwood 2008 in Miami. van de wereld. periode in het gastatelier van het Grafisch atelier Daglicht/Beeldenstorm Irina Birger (Amsterdam) bijdrage aan Henk Jan Bouwmeester (Amsterdam) André ten Broeke / Dariusz (Rotterdam) in Eindhoven. een autobiografisch portret, een reis voor onderzoek naar en het maken van voor Space Public, een site specific werk door de tijd langs plaatsen waar zij heeft een ‘fysieke website’: het bouwen van dat hij maakte voor een solotentoonstel- Geert van de Camp en Andre Dekker gewoond, bestaande uit foto’s, korte een installatie die wordt gefilmd en op ling bij fa projects in Londen. / Observatorium (Rotterdam) voor een video’s, tekeningen etc. het internet wordt geplaatst, waarbij een bijdrage aan de architectuurbiënnale interactie ontstaat tussen de gebruikers Sacha Bronwasser (Castricum) een van Venetië 2008. Hiervoor bouwden zij Diana Blok (Amsterdam) voor een van de installatie en de gebruikers van bijdrage voor haar boek Zo werken wij in de openlucht een open museumzaal nieuwe serie van 30 fotoportretten onder de site. (werktitel) waarvoor zij tien Neder- waarin met 1 grote overzichtsfoto al het de titel Gender and it’s Shadow, Istanbul- landse kunstenaars interviewt over hun werk van Observatorium werd gedocu- Amsterdam. Harold de Bree (Den Haag) voor de werkwijze. menteerd. realisatie van de M1 SS Bailey Bridge, Gwenneth Boelens (Amsterdam) om een houten object voor de ingang van Sanne Bruggink (Amsterdam) om met Liset Castillo (Amsterdam) bijdrage samen met Helen Grogan nieuw, proces- een oude, door Mussolini gevestigde, nieuwe technieken te experimenteren voor 2 nieuwe series: de installatie Lava matig werk te maken voor een groepsten- aluminiumfabriek in Bolzano die in 2008 en toe te kunnen werken naar diverse maakte zij o.a. voor de Biennale van toonstelling in Gertrude Contemporary dienst deed als tentoonstellingslocatie presentaties met nieuwe reliëfs bij ver- Havanna, de fotoserie Contamination o.a. Art Spaces in Melbourne in het kader van voor Manifesta 7. schillende galeries in Nederland. voor de Sharjah Biennale in de Verenig- het Next Wave Festival. de Emiraten. Jack Breed (Makkum) voor een installatie Matthijs de Bruijne (Amsterdam) voor de Melanie Bonajo (Amsterdam) voor de bestaande uit 7 eenpersoonspanorama’s eerste fase van het project China Dream Mariana Castillo Deball (Maastricht) en uitwerking van het project Modern Life of die zijn geschilderd aan de binnenzijden Shop waarvoor hij tijdens een reis door Irene Kopelman / Uqbar (Amsterdam) the Soul, dat zij begon tijdens een verblijf van grote bewegende bollen. China dromen verzamelt en inkoopt om voor de realisatie van het project Fuga di in het CCA Warschau. Samen met de later te kunnen verkopen of verhuren. un piano dat zij maakten voor Manifesta Poolse kunstenaar Kinga Kielczynska Koos Breukel (Amsterdam) voor een pu- Met deze vorm van oral history wil hij de 7. Uitgangspunt voor de installatie en werkt zij aan een publicatie, een docu- blicatie van 75 portretten (van Job Cohen Chinese burger een stem geven. bijbehorende publicatie was de erfenis mentaire en een tentoonstelling over de tot Francis Bacon) gemaakt met een 8/10 van het Futurisme. verwijdering tussen mens en natuur. Deardorf camera, behorend bij een grote 34 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 35

Libia Castro en Olafur Olafsson (Rotter- Karin van Dam (Amsterdam) om nieuw de realisatie van een derde en actuele Yvonne Dröge Wendel (Amsterdam) voor dam) voor de realisatie van nieuw werk werk te maken voor een tentoonstelling versie van de Bagdad Out, de culturele de realisatie van verschillende projecten, voor Manifesta 7 in Rovereto (Italië). in Museum Boymans Van Beuningen en agenda van Bagdad, waarmee zij inzicht waaronder de 3D-installatie Een ruimte Geïntrigeerd door de sterke geschiedenis voor een autonoom reisboekje met frag- willen bieden in de gevolgen van agres- die luistert; de voorbereiding van de van vrouwenarbeid in de regio maak- menten uit haar werk en het dagelijks sie op de ontwikkeling van kunst en installatie Item Store voor een soloten- ten zij de video The Caregivers over de leven. cultuur. toonstelling bij Galerie Lumen Travo talloze Oekraïense bejaardenverzorgers en de ruimtelijke installatie Roots are die huis aan huis werken. Dit werk werd Vanessa van Dam, Selene Kolman, Stef Karel Doing (Rotterdam) voor het maken routes voor een groepstentoonstelling in gecompleteerd door een nieuwe versie Kolman, Martine Stig (Amsterdam) voor van een audiovisuele installatie over het Museum van Bommel van Dam. van het vlaggenproject Uterus Flags in ReMapRules, een op-lokatie-gebaseerd ontstaan van de computer en de werking publieke ruimtes in de stad. interactief spel dat zich zowel in de van de hersenen. Charlotte Dumas (Amsterdam) voor een fysieke wereld als online afspeelt. werkperiode bij het ISCP in New York Krijn Christiaansen (Wassenaar) voor een Bart Domburg (Amsterdam) voor het om zich te richten op nieuwe portret- onderzoeksproject over de manier waarop Yael Davids (Amsterdam) voor de realisa- maken van een aantal grote schilderijen tenseries van dieren en om contacten geloof het gebruik van de publieke ruimte tie van een circusproject met gevange- met als uitgangspunt façaden in Berlijn, te leggen met mensen die zich vanuit beïnvloedt. nen als onderdeel van de tentoonstelling New York en Amsterdam. De schilderijen een andere achtergrond professioneel All that is solid melts into air, samenge- zal hij presenteren bij galerie Bourounia bezighouden met dieren die in gevan- Krien Clevis (Amsterdam) voor een artis- steld door het MuHKA in Antwerpen in Berlijn en Vous Etes Ici in Amsterdam. genschap leven. tiek onderzoek naar de ervaring en ma- en de manifestatie Stadsvisioenen in nifestatie van angst en hoe verschillende Mechelen. Annelies Doom (Amsterdam) voor haar Dick Duyves (Amsterdam) voor fotogra- beelden uit kunst en neurowetenschap installatie the Least Resistance Re-enact- fisch onderzoek naar buitenwijken van interfereren met het begrip angst. Jeremiah Day (Amsterdam) voor een ment of a ready-made, een werk dat speelt dorpen en steden en de onopvallende werkperiode met als doel het afronden met de conventies en de regels van en plekken aan de randen van de maat- Adam Colton (Amsterdam) voor het van drie projecten: een serie performan- binnen een museum. Tevens voor de pu- schappij. vervaardigen en afwerken van nieuwe ces tijdens Manifesta 7, een presentatie blicatie The Ceremony, een fotoboek van sculpturen voor een solotentoonstelling voor tentoonstellingen in het Van Ab- een gelimiteerde groep mensen die een Marinus van Dijke (Burgh-Haamstede) bij Museum Boymans Van Beuningen. bemuseum en op verschillende plekken nonvitatie-exvitation heeft ontvangen. voor onderzoek en een werkperiode in in de VS en een installatie over de het textiellab van het Audax/Textiel­ Ronald Cornelissen (Rotterdam) om kraakbeweging voor het SMBA. Jeroen Doorenweerd (Tilburg) om te museum om zijn werk, het observeren en in een atelier van de Fountainhead kunnen werken aan vrij werk voor een registreren van een duinvallei op Schou- Residency te werken aan een installatie Amie Dicke (Amsterdam) voor een werk- tentoonstelling in de Lakenhal in Leiden. wen-Duiveland, verder te verdiepen. voor een groepstentoonstelling bij Locust ruimte/denkplaats in Berlijn waar zij Projects in Miami. gedurende een paar maanden te midden Erwin Driessens en Maria Verstappen Marjolein Dijkman en Maarten vanden van haar eigen kunstwerken kon leven, / Driessens & Verstappen (Amsterdam) Eynde / Enough Room for Space (Rotter­ Sidyon Cucaro (Amsterdam) voor het werken en gasten ontvangen in een voor de verdere uitwerking en productie dam) om tijdens een werkperiode in het maken van een serie schilderijen naar zoektocht naar een nieuwe houding ten van de Sandbox, een installatie waarbij CEAC in Xiamen samen te werken met aanleiding van het boek ‘Meester en opzichte van de (kunst)wereld. de zandoppervlakte in een kijkdoos con- lokale kunstenaars en onderzoek te doen Margarita’ van de Russische schrijver stant aan verandering onderhevig is. naar de restanten van het ambachtelijk Michail Boelgakov. Onno Dirker (Den Haag) en Rudy Luij- productieproces. Dijkman kreeg tevens ters (Brussel) / Atelier Veldwerk voor een bijdrage voor de realisatie van 36 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 37

het kunstenaarsboek Theatrum Orbis archief van haar vader dat geschonken is Raviv Ganchrow (Amsterdam) voor de Eveline van de Griend (’s-Hertogenbosch) Terrarum – Gestures, een fotografisch on- aan het Filmmuseum Amsterdam. installatie Inwound waarbij het omge- voor een werkperiode als artist-in-residen- derzoek bestaande uit 2049 beelden uit vingsgeluid van de Potsdamerplatz werd ce in the Bagfactory in Zuid-Afrika. de afgelopen drie jaar. Maarten vanden Titia Ex (Amsterdam) voor een interac- omgezet in een ruimtelijke klankkast als Eynde tevens voor het maken van een tief lichtobject in de wintertuin van de onderdeel van het Tuned City Festival in Jeanette Groenendaal (Amsterdam) voor groot plastic koraalrif op basis van het Hortus Botanicus in Amsterdam. Het Berlijn. een aantal live performances in het land plastic afval dat in de oceaan drijft, een kunstwerk moet de poëzie van de plek van Maas en Waal, als onderdeel van project waarbij hij de milieuproblema- benadrukken en onthullen. Claudius Gebele (Amsterdam) voor een haar filmexperiment Donderpreek. tiek aan de orde stelt. aantal murals in Amsterdam door een Hans Eijkelboom (Amsterdam) bijdrage aantal nationale en internationale grafitti Viola Groenhart (Amsterdam) voor het Moritz Ebinger (Egmond a/d Hoef) voor in het project De toestand in de wereld kunstenaars. volgen van het eerste jaar aan de master- de uitwerking van Radio Rood en de waarvoor hij een jaar lang 8 metropolen opleiding Le Fresnoy, Studio National des eerste drie uitzendingen daarvan. In een bezoekt, elk met een verschillende taal Boris Gerrets (Amsterdam) bijdrage aan Arts Contemporaines in Tourcoing. radiostudio plaatst Ebinger een aantal en cultuur die hij met een zelfontwik- de realisatie van People I could have been kunstwerken, attributen en tekeningen. kelde handleiding en een aantal vast and maybe am, een film die merendeels Voebe de Gruyter (Brussel) voor een Met een medepresentator gaat hij op omschreven instructies als uitgangspunt op de mobiele telefoon is opgenomen. werkperiode in Cuba waar zij een film zoek naar het verhaal achter de objecten. zal fotograferen. In het verhaal over twee mensen die en installatie wil maken over de verhalen De eerste uitzendingen zullen plaats- Gerrets op straat in Londen ontmoette, is die Cubaanse sigarenrollers tijdens het vinden vanuit Museum Boijmans Van Peter Fengler (Rotterdam) voor de de afstand tussen de filmer en zijn per- werk vertellen. Beuningen. realisatie van het project Eight Inches sonages, tussen fictie en werkelijkheid (8”), een serie geluidswerken in beperkte verdwenen. Tevens bijdrage voor zijn Antonio Jose Guzman Jaramillo (Am- Rudolph Eilander (Rotterdam) voor oplage uitgegeven op vinyl. project White Elephants, een onderzoek sterdam) voor de reis, documentaire en onderzoek en ontwerp van een plastic naar de verborgen verhalen van mislukte installatie The day we surrender to the werkeiland gebouwd van zwervend Peggy Franck (Amsterdam) voor mate- ontwikkelingssamenwerkingsprojecten air over zijn persoonlijke connectie tot plastic afval in de Grote Oceaan. riaalonderzoek en de ontwikkeling van in West- en Midden Afrika. migratie, diaspora en identiteit. nieuwe installaties t.b.v. tentoonstellin- Uta Eisenreich (Amsterdam) voor een gen bij o.a. Manuela Klerkx Galerie in Clare van Gool (Amsterdam) voor de Christie van der Haak (Den Haag) voor kunstenaarsboek dat haar fotografisch Milaan en Marion Scharmann Galerie in video-installatie Little Sister, waarbij de het maken van een monumentale, inter- onderzoek van de afgelopen jaren in Keulen. opstelling van de monitoren en de ge- disciplinaire installatie, bestaande uit 2 beeld brengt. De beelden tonen wis- beurtenissen die zich daar afspelen een grote sculpturen en een video. selende combinaties van stereotype Lizan Freijsen (Rotterdam) voor het gesloten televisiecircuit suggereren. In huishoudelijke voorwerpen. De plaatsing maken van de publicatie Starting a de video voeren een man en een vrouw Sander Haccou (Amsterdam) voor de vol- van de voorwerpen wordt bepaald door Universe, over de bronnen van haar werk: een raadselachtig duet uit. tooiing van zijn getekende animatiefilm een onderliggende logica die aanvanke- het onderzoek naar vochtvlekken en het De Wondertuin. De personages reizen lijk makkelijk te vatten lijkt, maar steeds daaruit voortgekomen vlekkenarchief. Florian Göttke en Rebecca Sakoun (Am- door het universum, de tijd en het hoofd ingewikkelder wordt. sterdam) om tijdens een reisperiode in van de maker. Ksenia Galiaeva (Amsterdam) voor het Noord Canada materiaal te verzamelen Joyce Ennik (De Rijp) voor haar project maken van een kunstenaarsboek in de voor nieuw werk op basis van het land- Timon Hagen (Amsterdam) om de stap Stills een serie gomdrukprints naar vorm van een archiefdoos vol foto’s. schap en hun contacten met Inuiten. Ook te zetten naar een schaalvergroting in aanleiding van found footage uit het film- gaven zij er een one minute workshop. zijn werk en de ontwikkeling van een 38 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 39

kunstproject in de openbare ruimte van Lino Hellings (Amsterdam) voor het Jeroen Hofs / Eboman (Amsterdam) voor Ronald Huynen (Amsterdam) voor de een stadsuitbreiding in Amsterdam. opstarten van een internationaal pers- de ontwikkeling van Senna, een online voltooiing van een groot getekend Pano- bureau in ‘tegendraads nieuws’. Het videosampler waarmee het publiek de rama: van Rotterdam naar de zee. Rob Hamelijnck en Nienke Terpsma persbureau werkt op locatie en heeft een informatiebrij op het internet behapbaar (Rotterdam) om op uitnodiging van internationaal netwerk van kunstenaars- kan maken. Salwa Jabli (Zaandam) voor het sculp- Kunsthaus Zürich te werken aan een correspondenten die nieuws maken door tuurproject Kinds af, waarin zij het nieuw nummer van Fucking Good in actie te komen. Het uiteindelijk doel is Arnoud Holleman (Amsterdam) bijdrage seksueel misbruik van kinderen aan de Art. # 20 was onder de titel the Swiss om vanuit een globaal perspectief kunst aan het performance en videoproject Im- orde stelt. En voor het project Schaduw- Issue onderdeel van de tentoonstelling voor de openbare ruimte te maken. movably Centred dat samen met theater­ zijde, een video waarin de toeschouwer ‘Shifting Identities-(Swiss) Art today’ groep Mugmetdegoudentand tot stand gedwongen wordt in de rol van getuige. en had als onderwerp de mechanismes Sarah Mei Herman (Amsterdam) voor kwam in De Appel. Samen met een pu- De video tast de grenzen af tussen het van de kunstmarkt en de hedendaagse het volgen van het eerste jaar van de blicatie vormde dit de afsluiting van een ruimtelijke, het platte vlak en geluid. kunstwereld. masteropleiding Fotografie aan the Royal langlopend onderzoeksproject waarin College of Art in Londen. Holleman zich richtte op de waarderings- Jacomijn Jacobs (Groningen) voor het Melle Hammer (Amsterdam) voor een geschiedenis van het persoonlijke in de uitvoeren van een fictief historiestuk, publicatie in katernen: (Hammer) kookt Inti Hernandez (Amsterdam) voor het beeldende kunst. bestaande uit 48 geschilderde vrouwen- met zout, waarin hij al doende de ver- produceren van een mal voor ijsblokjes koppen. De koppen op de schilderijen schillende professionele werelden bindt waar woorden mee samengesteld kun- Rob Hornstra (Utrecht) voor een bijdrage worden geschilderd naar aanleiding van die hem als typograaf bezighouden. nen worden die zij binnensmokkelde op in het fotoproject 100 Werst rond Sochi. foto’s uit een koffer van de rommelmarkt officiële gelegenheden tijdens de Havana In de aanloop naar de Olympische en staan symbool voor de onbekende en Jeanne van Heeswijk en Dennis Kaspori Biënnale. Winterspelen in 2014 zal hij samen met vergeten vrouwen uit de geschiedenis. (Rotterdam) voor deelname aan de Ar- schrijver Arnold van Bruggen een aantal chitectuur Biennale 2008 in Venetië. De Geert-jan Hobijn / Staalplaat Soundsy- reizen maken naar de regio rond het Mathilde Jansen (Amsterdam) voor een installatie Fields of (inter)action, models stem (Amsterdam) voor de geluidsinstal- Russisch Sochi om de veranderingen artist-in-residence periode bij Warm for collective change had de vorm van latie Composed City, een samenwerkings- gedurende die periode vast te leggen. Heart Art Tanzania om de basis te leggen een levensgroot pop-up boek dat op een verband met Lola landscape architects voor nieuw werk en nieuwe contacten. interactieve manier inzicht gaf in hun re- als onderdeel van het Tuned City Festival Toine Horvers (Rotterdam) bijdrage aan In Tanzania fotografeerde zij succesvolle cente projecten. Van Heeswijk kreeg ook in Berlijn. De installatie was geënt op het de performance Words Live over het ge- bedrijven. Terug in Nederland verwerkt een bijdrage voor een 3-dimensionale terrein van de Wriezener Feiraum, een sproken woord in verschillende kunstdis- zij die foto’s tot collages. installatie waarin verhalen, beelden, on- voormalig station. ciplines: een viering van de orale traditie derzoek en verbanden worden gevisua- in de kunsten waarbij de woorden van Saskia Janssen (Amsterdam) om nieuw liseerd op de gevel en de binnenwanden Philippine Hoegen (Amsterdam) voor dichters, beeldend kunstenaars, musici, werk te maken voor diverse tentoonstel- van het Blauwe Huis in de Amsterdamse het opzetten van Calcite Revolt, een dansers, acteurs en literatuurweten- lingen en artistiek onderzoek te doen wijk IJburg. kunstenaarsorganisatie die bestaande schappers elkaar overlappen. voor het lectoraat Kunst en Publieke verhoudingen in de kunstwereld wil Ruimte van de Rietveld Academie en het Cecile van der Heiden (Amsterdam) voor doorbreken. Jos Houweling (Amstelveen) als bijdrage maken van een kunstenaarsboek n.a.v. een werkperiode in het CEAC in Xiamen, aan het maken van nieuw werk door 44 dit onderzoek dat zich toespitst op haar die zij afsloot met een tentoonstelling Miek Hoekzema (Amsterdam) voor het kunstenaars op verschillende plaatsen ervaringen en projecten met verslaafden onder de titel Monkey Subdues the White- maken van een film over haar alter ego in de wereld, voor het project City One in de gebruikersruimte Blaka Watra. Bone Demon. Illy Lips. Minutes. 40 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 41

Twan Janssen (Amsterdam) voor de Guusje Kaayk (Tiel) voor het project Geert van Kesteren (Amsterdam) om wandschildering in W139, de afsluiting productie van een nieuwe film in de ReAnimatie2. Zij zal hiervoor een een printversie te ontwikkelen van het van het Rainbow Soulclub project in Pilot-serie: computeranimaties waarin animatiefilm maken die samen met een fotomateriaal dat hij gebruikte voor zijn Suriname en de kunstopdracht Wobbling scènes uit het leven van de hoofdpersoon dansvoorstelling van Conny Janssen publicaties Bagdad Calling en Why Mister Stage voor een school in Den Haag. zijn nagebouwd. The Stockholm Syndrome Danst een geheel zal vormen. Why. Het werk dat zo ontstaat werd ten- met bijbehorende rekwisieten presen- toongesteld in the Barbican Art Gallery Geer van der Klugt (Amsterdam) om zijn teerde hij tijdens Art Rotterdam 2009 en Patricia Kaersenhout (Amsterdam) voor in Londen. werk een nieuwe richting in te sturen en in galerie Flach-Thulin in Stockholm. een bijdrage aan de publicatie Invisible te kunnen werken aan een serie grote te- Men, geïnspireerd door een boek van Friso Keuris (Amsterdam) voor een serie keningen die uiteindelijk tentoongesteld Irene Janze (Amsterdam) voor Logoleng- Ralph Ellison. Dit resulteert in 56 teke- fotoportretten van Dutchbatters die in worden bij W139 in Amsterdam. tes op de Zuidas, een onderzoeksproject ningen, gemaakt op pagina’s van een Screbrenica gelegerd zijn geweest. naar de lengte van beeldmerken op oud biologieboek. Sofie Knijff (Amsterdam) voor een serie bedrijven aan de Amsterdamse Zuidas Gideon Kiers (Rotterdam) David Kiers, fotoportretten van kinderen in Neder- en over de onderliggende betekenis van Natasja van Kampen (Den Haag) voor (Amsterdam) Lucas van der Velden land, België, Mali, India en Zuid-Afrika. logo’s en hun geschiedenis. een werkperiode bij Raid Projects in Los (Rotterdam) / Telcosystems voor de Angeles waar zij haar tekeningen verder totstandkoming van twee nieuwe werken Servet Koçyigit (Amsterdam) om onder- Hewald Jongenelis / Sylvie Zijlmans wil ontwikkelen. die op een andere manier de relatie tus- zoek te doen en nieuw werk te maken (Amsterdam) voor het maken van een sen beeld en geluid benaderen. Tevens voor verschillende tentoonstellingen in korte film als vervolg op een project dat Sidi el Karchi (Maastricht) voor een voor het maken van de generatieve binnen- en buitenland. zij in 2008 in Xiamen uitvoerden. Des- werkperiode bij ISCP in New York. multichannel installatie 12_Series. tijds lieten zij in China 10 kostuums Leo Kogan (Amsterdam) voor de multi- maken voor hun zoon en voor Jongen- Ram Katzir (Amsterdam) voor een werk- Gert Jan Kocken (Amsterdam) om nieuw media installatie Windows of Opportunity, elis zelf. In de film is te zien dat deze periode als artist-in-residency in Kyoto werk te maken waarmee hij een aantal bestaande uit schilderijen, sculpturen en kostuums in grootte oplopen, over elkaar waar hij voor zijn project Bullet Train Tea bestaande fotoseries wil aanvullen ten multimedia elementen. heen passen en uiteindelijk tegelijkertijd Ceremony onderzoek doet naar tradi- behoeve van drie tentoonstellingen, res- worden gedragen. tionele theeceremoniën en de daarbij pectievelijk in het Nederlands Fotomu- Esther Kokmeijer (Rotterdam) voor het behorende rituelen in een zich voortsnel- seum, bij Het Stuk in Leuven en in het fotoproject Overal Thuis waarin zij op Marie-Jose Jongerius (Amsterdam) voor lende Shinkansen. Autocenter in Berlijn. zoek gaat naar diversiteit in cultuur en de afronding van het project Edges of the de traditie van wonen in 27 landen van Experiment, waarin het landschap van Ca- Iris Kensmil (Amsterdam) om nieuwe Jean Bernard Koeman (Amsterdam) om de Europese Unie. lifornië, Arizona en Nevada centraal staat. werken te maken voor een solotentoon- te werken aan het kunstenaarsboek stelling in het museum Jan Cunen in Everything Beautiful is Far Away. De Aleksander Komarov (Rotterdam) voor Hugo Kaagman (Amsterdam) voor een Oss en groepstentoonstellingen in o.a. publicatie is tevens onderdeel van een de film Art at Work waarin hij de wereld bijdrage in het project Kunstruimte de Nieuwe Kerk en W139 in Amsterdam. installatie die hij in samenwerking met van het lege hoofdkantoor van de Deut- Station RAI, gevestigd in een glazen Het werk voor de verschillende tentoon- een aantal Chinese kunstenaars zal sche Bank samenbrengt met verlaten kiosk tussen twee sporen op Station stellingen reflecteert op verschillende maken bij het MCAF/CAAW in China en koperbergen uit de Oeral. De film werd RAI, Amsterdam. Kaagman beoogt met wijze op postkoloniale onderwerpen en voor de Europalia in Brussel. getoond tijdens een solotentoonstel- dit project het publiek op het station en het zwarte bewustzijn. ling in de Kunsthalle van Winterthur in de treinen met kunst in aanraking te George Korsmit (Amsterdam) om te kun- (Zwitserland). brengen. nen werken aan de uitvoering van een 42 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 43

Krijn de Koning (Amsterdam) voor het rale elementen en video voor soloten- met masterclasses, workshops en forum- is. Tevens bijdrage aan de realisatie van maken van een maquette voor de setting toonstellingen bij het Stedelijk Museum discussies georganiseerd. Teeuwen ont- De Laatste Rokersvlucht, een fatalistisch van de opera Bernarda Albas Haus. Het Bureau Amsterdam en bij Gazonrouge ving tevens een bijdrage voor het project filmkunstwerk. betreft een maquette voor een locatie- in Athene. Verwoest Huis, een fotoserie en installatie voorstelling waarbij het publiek letterlijk over afbraak en opbouw. Alon Levin (Den Haag) voor deelname plaatsneemt in het gebouwde object Susanne Kriemann (Rotterdam) bijdrage aan het visiting artist programma van waarin ook de opera plaatsvindt. aan de foto-installatie en publicatie One Martyn Last (Hilversum) voor de ontwik- de State University New York. Afgezien Time One Million. Het werk was te zien keling van een beeld, Het ParkBanken­ van het studieprogramma wil hij een Nol de Koning (Amsterdam) voor het bij het SMBA en wordt tentoongesteld bij Project, dat in de huidige tijd van kre- grootschalig nieuw werk maken voor voortzetten van zijn studie naar de Uqbar in Berlijn en bij IASPIS in Stock- dietcrisis zwervers en bankmedewerkers de tentoonstelling ‘Double Dutch’ in het mythologische figuur Palinurus ter voor- holm, waar Kriemann het onderzoek samen moet brengen. Hudson Valley Center of Contemporary bereiding op een webopera. voor de installatie startte. Tevens bijdra- Art in Peekskill. ge aan de realisatie van het fotoproject Uwe Laysiepen (Amsterdam) voor een Jeroen Kooijmans (Amsterdam) voor 12 650 000 Schwerbelastungskörper voor online platform voor internationale Joep van Liefland (Utrecht) voor het het maken van een flexible studio, een de Biennale van Berlijn 2008. bijdrages die betrekking hebben op alle maken van een aantal nieuwe installaties ‘vouwhuis’ voor het dakterras van het facetten van drinkwater. Tevens voor het waarvoor hij zich verder wil richten op CIC in Cairo. Tevens zal deze studio ge- Liedeke Kruk (Tilburg) bijdrage aan maken van een geluidsinstallatie en DVD zijn onderzoek dat hij omschrijft als bruikt worden als een publishing house het kunstenaarsboek Love at First Sight, met composities van watermuziek uit media-archeologie: de historische context tijdens Photocairo 4. waarin een serie van fotoportretten van alle landen en culturen. van de mediabeelden en hun mythen zo- kunstenaars en mensen uit de kunst- als hij die in zijn werk gebruikt. Hiervoor Paul Kooiker (Amsterdam) voor het wereld. Hans Lemmerman (Amersfoort) en Inge wil hij een aantal nieuwe video’s maken, maken van een kunstenaarsboek met van Run (Nijmegen) voor het project gefilmd op historische locaties als de werktitel Doka-afval. Uitgangspunt is Cees Krijnen (Haarlem) voor het maken SPKNBRG limited DVD-edition waarin de Delphi, Rome en Athene. Het werk wordt een basiscollectie van foto’s die hij ooit van nieuw werk en een performance op laatste generatie klederdrachtvrouwen en getoond op verschillende internationale maakte, maar nooit publiceerde. Art Amsterdam 2009. vissers via filmpjes geportretteerd wordt. tentoonstellingen.

Frank Koolen (Amsterdam) voor de John Lambrichts (Maastricht) voor het Lucas Lenglet (Sint Michielsgestel) voor Joep van Lieshout / Atelier van Lieshout sculptuur Greenhouse Fiesta bij de ten- fotoproject over de grensmaas Greener een installatie over de architectuur van (Rotterdam) bijdrage aan de sculptuur toonstelling the Tropical Years in W139. grass on the other side. Hierbij staat veiligheid en bescherming die onder Darwin die gemaakt werd voor de 2008 het veranderende landschap door de de titel A Canary In A Coalmine in het SCAPE Biënnale in Christchurch Nieuw Hans van Koolwijk (Amsterdam) bijdrage bescherming tegen hoogwater centraal. Stedelijk Museum Bureau Amsterdam Zeeland. Het beeld functioneerde o.a. in de uitvoering van de Klankkaatser, werd getoond. als balie en rustruimte, waarbij de vorm een ruimte van 9 meter hoog, met daarin Ine Lamers (Rotterdam) en Marjan verwees naar het verlangen naar macht een theatrale lichtinstallatie en een Teeuwen (’s-Hertogenbosch) voor de on- Gabriël Lester (Amsterdam) voor een en Darwin’s theorie over natuurlijke geluids­machine waaruit gecomponeerde derzoeksfase van een reizende tentoon- haalbaarheidsonderzoek naar zijn selectie. klanken klinken. stelling in Rusland met werk van 15 he- project Het Museum van Oneindige Ten- dendaagse kunstenaars die een meer of toonstellingen. In een groeiend gebouw Han Goan Lim (Rotterdam) voor de Marijn van Kreij (Amsterdam) voor een minder persoonlijke verhouding en een waarin elke tentoonstelling blijft staan, conceptontwikkeling van Artpark, een nieuwe serie monumentale tekeningen uitgesproken kijk op het land hebben. Bij ontstaat uiteindelijk een museum dat experimenteel kunstpark in het haven­ en om te experimenteren met sculptu- de tentoonstelling wordt een programma tegelijk een collectie en een retrospectief gebied van Rotterdam. 44 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 45

Sabrina Lindemann (Den Haag) voor resulterend in de gemeenschappelijke Dafna Maimon (Amsterdam) om deel Alberto de Michele (Amsterdam) voor de de conceptontwikkeling, uitvoer en tentoonstelling Sweet and Sour. te nemen aan het artist-in-residence realisatie van het project I Lupi, een film evaluatie van het Symposium voor de tus- programma van de Skowhegan School over dieven, opgenomen in de mist rond sentijd in Den Haag. Het is de voorlopige Barbara van Loon (Amsterdam) voor of sculpture in New York. Tevens voor Venetië. afronding van het Laboratorium voor de de monumentale installatie A-coustic, de realisatie van de film Stuggling Actors tussentijd. waarin gedurende 3 jaren met bestaande uit bewegende objecten die over de obsessie achter het beroemd Aernout Mik (Amsterdam) bijdrage voor gasten uit verschillende disciplines werd de akoestiek van geluiden voortdurend willen worden, en het mogelijke falen zijn video installaties Plywood Dwelling gewerkt aan de ontwikkeling van ver- zal veranderen in een omgeving waar daarin. (Shanghai) en Schoolyard. Beiden worden nieuwende concepten tijdens de transfor- geluiden zichtbaar worden gemaakt door tijdens een solotentoonstelling in het matie in stadsvernieuwingswijken. belichting en projectie. Renzo Martens (Amsterdam) om te Museum of Modern Art in New York werken aan de montage van de in Kongo getoond. Claudia Linders (Amsterdam) voor het Bas Louter (Amsterdam) voor een werk- opgenomen filmEpisode III: Enjoy Poverty interdisciplinaire project Museum Neder- periode in Los Angeles om 2 solotentoon- en de vervaardiging van de bijbehorende Jasiek Mischke (Best) voor het eerste land dat tot doel heeft de geschiedenis stellingen bij galeries in LA en Seattle foto’s en installaties. De film opende het jaar van de vervolgstudie Fine Art aan van Nederland te vertalen in de publieke voor te bereiden. IDFA 2008 en wordt sindsdien wereld- Goldsmiths University of London. ruimte. wijd getoond tijdens filmfestivals en op Annaleen Louwes (Amsterdam) voor tentoonstellingslocaties. Esther Mugambi (Amsterdam) voor een Dana Lixenberg (Amsterdam) om terug het maken van een film over en met werkperiode in Kampala (Oeganda) waar te keren naar de wijk Imperial Courts in vrouwen uit de gevangenis in Tirana. De Maurizio Martinucci (Amsterdam) voor zij samen met Alex Fischer een work- Watts (Los Angeles) waar zij in 1993 met film is een vervolg op het fotoproject dat een bijdrage in het initiatief Optofonica shop organiseerde. Tijdens die workshop subsidie van het Fonds BKVB een be- Louwes eerder tijdens een residency in voor synestetische media, waarbij de met Oegandese deelnemers filmden zij roemde fotoserie van bendeleden en an- het Tirana Institute of Contemporary Art samenkomst, gewaarwording en verster- het materiaal voor een korte film die dere wijkbewoners maakte. 15 jaar later heeft gerealiseerd. king van zintuiglijke ervaring centraal werd getoond tijdens het Amukala Film keerde zij terug om in een nieuwe serie staat. Het is een cross-mediaal platform Festival. het portret van destijds te nuanceren. Ruben Lundgren (Hilversum) voor het met als doel onderzoek, presentatie en tweede jaar van een masterstudie Foto- samenwerking te ondersteunen op het Marc Mulders (Tilburg) voor een grote Bart Lodewijks (Hoorn) voor een ver- grafie aan de Central Academy of Fine gebied van nieuwe media en geluids- serie gezeefdrukte en beschilderde lenging van zijn werkperiode voor het Arts in Beijing. kunst. ramen die samen met de vilten panelen project Moscou Drawing. Na 4 maanden van Claudy Jongstra het gesammtkunst- op straten en gevels van de huizen in de Maarten van Maanen (Amsterdam) Richard Menken (Amsterdam) voor een werk Mapping out Paradise vormde. Het Gentse wijk Moscou te tekenen, wordt voor de uitwerking van het project De aantal kunstenaarsboeken in kleine project is tentoongesteld in De Pont in hij nu door de bewoners uitgenodigd overleversgemeenschap (werktitel). Het oplage en een korte researchperiode Tilburg en in de Nederlandse Ambassade om op de muren van hun huiskamers getekende werk bestaat uit een groep bij de Qattan Foundation in Ramallah in Berlijn. verder te tekenen. Tevens voor een personages zonder boek of film. Allen (Palestina). kunstenaars­boek waarin het gehele hebben een eigen manier van overleven Nat Muller en Willem Velthoven (Am- project is vast­gelegd. die door middel van attributen wordt Rik Meijers (Sittard) om te werken aan sterdam) als bijdrage aan het project gesymboliseerd. nieuwe schilderijen die hij onder andere Bint el Dunya (Dochter van de Wereld), Jaring Lokhorst en Chantal Spit (Am- toonde tijdens verschillende tentoonstel- een uitwisseling tussen Egyptische en sterdam) voor een werkperiode bij het lingen en beurzen. Nederlandse kunstenaars in Amsterdam Chinese European Art Center in Xiamen, Noord. 46 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 47

Regula Muller (Egmond a/d Hoef) voor koloniale verleden. Voor het vervolgpro- architecten, kunstenaars en vormgevers te verwerken. Hij onderzoekt de relatie het uitvoeren van het project Vanitas. ject wil zij vanuit Rio de Janeiro dezelfde uit binnen- en buitenland. tussen de zwaarte en tijdloze esthetiek Een groot stilleven bestaand uit verschil- gebeurtenis benaderen vanuit het Brazi- van de steen en de hedendaagse conflic- lende objecten van geblazen glas, kralen liaanse perspectief. Bart Julius Peters (Amsterdam) voor ten in de regio. en koperdraad. het maken van afdrukken van de foto’s Ronald Ophuis (Amsterdam) voor die hij selecteerde voor de publicatie Caroline Prisse (Amsterdam) voor een Joep Neefjes (Hoorn) voor een kunste- een serie nieuwe schilderijen die zijn Hunt en voor tentoonstellingen in glasinstallatie in het Gemeentemuseum naarsboek op basis van een absolute gebaseerd op de verkrachtingen en Museum van Loon en in Parijs. In zijn Den Haag. fotografische vertaling van het boek mishandeling van vrouwen tijdens de werk combineert hij cinematografische, Platform van Michel Houellebecq. Balkanoorlog. kunsthistorische en reportageachtige Thomas Raat (Amsterdam) om nieuw beeldaspecten. werk te maken tijdens een werkperiode Theo Niekus (Amsterdam) voor het Fahrettin Örenli (Amsterdam) om tijdens met een afsluitende tentoonstelling bij inscannen van alle negatieven uit zijn een werkperiode bij kunstenaarsinitiatief Vanessa Jane Phaff (Rotterdam) om te ex- Space – International Contemporary project Pasatiempo met als uiteindelijk Pist in Istanbul nieuwe multimediawer- perimenteren met nieuwe tekentechnie- Artist Platform in Londen. doel dit archief te ontsluiten en zichtbaar ken te maken met als thema het sociaal- ken en haar werk verder te ontwikkelen. te maken via een website. Pasatiempo is economische beleid en de kunstwereld. Ilya Rabinovich (Amsterdam) voor de een (fotografische) encyclopedie over het Een van de werken werd getoond tijdens Falke Pisano (Hoorn) voor de uitgave van verdere uitwerking van het fotografie- en menselijk gedrag in de openbare ruimte, de Art Frieze in Londen. een kunstenaarsboek i.s.m. Will Holder. onderzoeksproject Museums in Chisinau ingedeeld in 100 rubrieken. De publicatie is gebaseerd op de teksten (werktitel), dat gepresenteerd zal worden Roma Pas (Amsterdam) om werk voor te die als autonoom werk bestaan. Holder in diverse internationale groepstentoon- Michiel van Nieuwkerk (Amsterdam) bereiden dat zij verder wilde ontwik- en Pisano werkten ter plekke tijdens Ma- stellingen en publicaties, o.a. bij het voor het maken van gefilmde portretten kelen tijdens haar deelname aan het nifesta 7 aan de totstandkoming van de KSA:K in Moldavië. van beeldend kunstenaars in hun atelier. programma van de summer residency publicatie en presenteerden de teksten In 25 minuten zullen de kunstenaars en van het Cooper Union in New York. De daar ook tijdens performances. Adriaan Rees (Amsterdam) voor het ma- hun inspiraties en werkwijze duidelijk subsidie werd ook besteed aan het ma- ken van nieuw werk op locatie in China worden gemaakt. ken van de installatie Cave Woman voor Bradley Pitts (Amsterdam) voor het ver- voor een solotentoonstelling in de ruimte een tentoonstelling bij Het Domein in Sit- volg van zijn onderzoek naar ‘blind spots van C-Space in Beijing. Ad Nuis (Haarlem) voor het fotoproject tard. Tevens bijdrage voor de installatie on paper’ door middel van het gebruik Oil & Paradise over de stad Baku in Azar- Self-portrait as the Wizard of Oz. van 3-d print technieken. Misha de Ridder (Amsterdam) voor de beidjan, een van de oudste vindplaatsen afronding van zijn fotoserie Holland van olie, waar recent een van de grootste Maria Pask (Amsterdam) om te kunnen Ahmet Polat (Oud-Gastel) voor het waarvoor hij in Nederland op zoek gaat olievelden ter wereld in productie is werken aan het script van 4 F-ER, een project Afro-Turk: Lost and Found(ed). Hij naar de wildernis. Daarbij refereert hij gegaan. Baku is volgens verschillende korte film in de vorm van een pilot-afle- zal hiervoor de geschiedenis van de Afro- aan het werk van 17e-eeuwse land- bronnen tevens een van de 3 mogelijke vering van een soap over 4 vrouwen. Het turken fotograferen en documenteren schapsschilders. locaties waar het paradijs heeft gelegen. werk werd getoond bij Studio Voltaire in en reeds bestaande documenten online Londen. archiveren. Wouter van Riessen (Amsterdam) voor Wendelien van Oldenborgh (Rotterdam) een serie nieuwe schilderijen die hij voor het project Maurits Script #2 (werk- Harry Pattynama (Amsterdam) voor een Pieter Paul Pothoven (Amsterdam) voor presenteert tijdens een solotentoonstel- titel) als vervolg op de gelijknamige film praktijkonderzoek naar het medium kun- een reis naar Afghanistan om een steen ling in het Museum voor Moderne Kunst over een historische gebeurtenis uit het stenaarsboek in samenwerking met 6 lapis lazuli te halen en dit in een project Arnhem. 48 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 49

Maria Roosen (Arnhem) om nieuwe maken die o.a. getoond zullen worden op Farida Sedoc (Amsterdam) voor work- door Amerika fotografeerde hij vanuit de werken en installaties te maken voor ten- de tentoonstelling ‘Double Dutch’ aldaar. shops met jongeren en voor onderzoek auto de transformatie van het Ameri- toonstellingen in Museum Kunst Palast naar een eigen modelabel geïnspireerd kaanse landschap. in Düsseldorf en het Stedelijk Museum Harold Schellinx (Amsterdam) voor het op streetart, streetculture en street­ ’s-Hertogenbosch. verder ontwikkelen en toegankelijk fashion. Jochem van der Spek (Amsterdam) voor maken van het project Found tapes het afronden van het project ‘Loefje’ (een Henri Roquas (Amsterdam) voor het ont- maps. Het geluid van op straat gevon- Theo Seesing (Rotterdam) voor verdie- evolutionaire game), het upgraden van wikkelen van een kunstenaarsboek met den cassette­banden staat in dit project ping van het onderzoek Op Zoek naar de de tekenmachines die hij maakt, en voor als thema mens en maaltijd als kunstzin- centraal en dit zal resulteren in een Liefde: in een paviljoen in Tokyo worden een publicatie over de theorie en praktijk nige inspiratiebron. Het boek bevat een interactief online kunstwerk. ter gelegenheid van 400 jaar handel van zijn werk. selectie van de projecten van Ultima tussen Japan en Nederland nieuwe Thule en gaat in op zijn kunstzinnige, Marieke Schoonderbeek (Amsterdam) producten getoond van Nederlandse F. Starik (Amsterdam) voor het opstarten poëtische en filosofische grondslagen. om onderzoek te doen, schetsen te ontwerpers die dit jubileum als inspira- van zijn initiatief voor een afscheids­ maken, onderdelen te ontwerpen voor tiebron gebruiken. geschenk van de stad Amsterdam bij de Daniël Rozenberg / Dadara (Amster- een huis dat zij op Lanzarote wil bouwen abdicatie van koningin Beatrix. dam) voor de realisatie van zijn project voor de schrijver Arnon Grunberg. Het Martin Sjardijn (Den Haag) voor de Checkpoint Dreamyourtopia, een interac- project is onderdeel van een zoektocht realisatie van een aantal interactieve Anoek Steketee (Amsterdam) voor tieve performance waarbij deelnemers naar het hanteren van ruimte. kunstwerken, waarbij virtual en aug- Dreamcities, een serie portretten in letterlijk een grens over moeten om hun mented reality worden gebruikt en de woord en beeld van pretparken en droom te bereiken. Het bouwsel was te Lydia Schouten (Amsterdam) voor een ontwikkeling van software hiervoor. bezoekers in verschillende landen. zien op het Burning Man Festival in Ne- 4-kanaals video-installatie over ‘bevroren Steketee, die voor dit project samen- vada en op verschillende andere locaties Tijd’ met Manhattan als basis. Het grid Otto Snoek (Krimpen a/d IJssel) voor werkt met Eefje Blankenvoort, selec- in de Verenigde Staten. van de stad verbindt de coördinaten van een bijdrage in zijn fotoproject met het teerde hiervoor plekken waarbij de de wereld en de verschillende tijden, die thema de identiteit van de Europese dagelijkse realiteit een groot contrast Julika Rudelius (Amsterdam) bijdrage reiken tot in de verschillende diepten burger. vormt met de gecreëerde droomwereld aan een video-installatie met als werk­ van de geschiedenis. van een pretpark. titel Rites en als onderwerp de machts- Sarah van Sonsbeek (Amsterdam) voor relaties en codes in de politieke en Martijn Schuppers (Groningen) voor een een serie Rondleidingen door de stilte, Gé-Karel van der Sterren (Amsterdam) financiële wereld van Washington. werkperiode in gastatelier Höherweg in met als doel de bewoners van de Amster- voor de ruimtelijke installatie Table Düsseldorf met als afsluiting een presen- damse nieuwbouwwijk IJburg opnieuw Dance tijdens een tentoonstelling in Etta Säfve (Amsterdam) voor een nieuwe tatie van het werk. te laten kijken naar hun alledaagse Museum Waterland in Purmerend. Het serie korte films, gebaseerd op geani- woonomgeving. Het project is onderdeel geheel bestond uit een wandschildering, meerde tekeningen. De korte verhalen Johannes Schwartz (Amsterdam) voor van het programma in het Blauwe huis een vloerkleed, een gedekte tafel en een zijn gebaseerd op de relatie tussen mens de fotoserie Changing Ideals: Re-thinking en zal uitmonden in een kunstenaars- voorhang. en natuur. the house die hij voor de gelijknamige boek. tentoonstelling in het NAi Maastricht Elisabet Stienstra (Amsterdam) om Karen Sargsyan (Arnhem) om gedurende maakte. Samen met de TU Delft en het Peter Spaans (Amsterdam) voor de te kunnen werken aan twee houten een werkperiode in de Hudson Valley NAi onderzocht Schwartz het verande- uitwerking van het eerste deel van het sculpturen voor een solotentoonstelling Center of Contemporary Art in Peekskill rende ideaal van het huis. project On the road too, een kunstenaars- bij SABIC Europa in Sittard. Hiervoor een nieuwe installatie en sculpturen te boek en een fotoserie. Tijdens een reis wil zij onder andere experimenteren 50 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 51

met de wijze waarop zij haar beelden lokale vrijwilligers een project ondernam Roy Villevoye (Amsterdam) om nieuw realiseren als onderdeel van de streetart- construeert. over de relatie tussen de natuur en haar werk te maken voor een overzichts- tentoonstelling Names. representatie. tentoonstelling in Museum Boymans Elsbeth Struijk van Bergen (Amsterdam) van Beuningen. O.a. voor een hyper- Marta Volkova (Maastricht) voor een voor het project Meetingpoint, een serie Duro Toomato (Amsterdam) voor het realistisch beeld gemodelleerd naar zijn installatie met als titel Het onder water van fotografische beelden die tot stand project Yes or No. Heb je problemen Papua-vriend die een grote rol speelt zetten van een museum. Een specta- komen in een combinatie van fotografie met het maken van beslissingen? Het in zijn werk en voor de afronding van culaire actie van een groep Russische en 3D computerdesign. Het onderwerp adviesbureau van Duro Toomato niet, zij een nieuwe film waar hij samen met Jan kunstenaars tijdens Triënnale van betreft de mens in relatie tot zijn archi- nemen de beslissingen voor je. Vertel je Dietvorst aan werkte, reflecterend op het Heden­daagse kunst van de Baltische tectonische omgeving, in het bijzonder eigen ware verhaal, stel de cruciale vraag verschijnsel cargo-cult. Staten. Met deze actie verwerven de kun- publieke ruimten. en het adviesbureau geeft een duidelijk stenaars wereldwijde roem. Reconstruc- Yes or No. Evi Vingerling (Den Haag) voor een tie op schaal 1:20. Mayura Subhedar (Amsterdam) om te werkperiode in New York waar zij werkte werken aan videoanimaties voor de thea- Dick Tuinder (Amsterdam) voor een aan een nieuwe groep schilderijen voor Auke de Vries (Den Haag) ontwierp tervoorstelling Wilde westen en verboden werkperiode als artist in residence in een solotentoonstelling bij Ellen de onder de titel Nest ongevraagd zes sculp- vruchten die in oktober in Suriname in San Nicolaas en bij Ateliers ’89, beiden Bruyne Projects in Amsterdam. turen voor het Mercedes-Benz Museum première ging. Zij maakte een videobe- op Aruba. Daar werkt hij aan een pano- in Stuttgart, in zijn ogen een perfect werking van de 17e eeuwse illustraties rama van de stad San Nicolaas en aan Barbara Visser (Amsterdam) om onder- gebouw. Met deze bijdrage zal hij drie die Maria Sibylla Merian tekende voor de film Winterland in samenwerking met zoek te doen naar de invloed van politieke ontwerpen in groot formaat uitvoeren het boek ‘De Verandering der Surinaam- jonge Arubaanse makers. en sociale veranderingen en de manier voor een reizende tentoonstelling op ver- se Insecten’. waarop cultuurgoed wordt bewaard. Voor schillende plekken in Duitsland en een Carmen van der Vecht (Amsterdam) voor Manifesta 7 werkte zij dit uit in Former begeleidende publicatie realiseren. Rein Jelle Terpstra (Amsterdam) voor een project in Sao Paulo, Brazilië waarin Futures, een installatie over het creëren de uitvoering van de mobiele instal- ze straatjongeren en hun kledingstijlen van toekomstige herinneringen, op een Patrick van Vught (Utrecht) voor het latie Nabeelden, album van de niet fotografeert. beladen locatie in Trento project Dystopia dat bestaat uit een gemaakte foto. Kunstenaars, schrijvers maquette van kleine keramische objec- en wetenschappers vertellen over de foto David Verbeek (Amsterdam) om te wer- Nora Visser (Amsterdam) voor het ten, vervaardigd van afvalmaterialen, die ze niet gemaakt hebben en de rol die ken aan het scenario en de realisatie van ontwikkelen van een driedimensionale als metafoor voor een verstedelijkte en herinnering en verbeelding speelt bij het de korte film Club Zeus, die zich afspeelt wand als een functionele sculptuur in de vervuilde samenleving. bewaren van deze (mentale) foto’s. in de setting van Japanse clubs waar openbare ruimte. zgn. host boys de harten van vrouwelijke Harm van der Wal (Deventer) voor een Rudolf Teunissen (Rotterdam) ontwik- klanten stelen. Rob Voerman (Arnhem) bijdrage aan de serie videoportretten van mensen op de keling van het project Broken Light, realisatie van een grote installatie voor top van een berg in de Sierra Nevada. een lichtprojectie voor een straat in de Tirza Verrips (Apeldoorn) een bijdrage de tentoonstellingsruimte van BodhiBer- Rotter­damse wijk Katendrecht. voor het ontwerp van een gedenkplek lin. Aan zijn ruimtelijk werk voegde hij Hannes Wallrafen (Amsterdam) voor bij de Knekelberg, een onder monu- voor het eerst geluid toe. de uitwerking van zijn maquetteproject Edward Clydesdale Thomson (Rotter­dam) mentenzorg vallende begraafplaats in waarmee hij blinden en slechtzienden voor een werkperiode in het gast­atelier Apeldoorn. Ronald van der Voet / Zedz (Amsterdam) een gebouw wil laten ervaren door het van het Troms Fylkeskultursenter in om op een plein in Praag een 3-dimen- betasten en beluisteren van opengewerkte Tromsø, Noorwegen, waar hij samen met sionaal monumentaal graffitiwerk te maquettes met audio. 52 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 53

Marijke van Warmerdam (Amster- muziek voor een door hem vervaardigde Doel is van dit unieke materiaal uiteinde- dam) voor de realisatie van vier korte schaakpiano. De film ging in première lijk een DVD serie te maken. filmloops die te samen 1 film vormen. tijdens een solotentoonstelling in de Hal- Componist Louis Andriessen componeert len in Haarlem. Tatyana Yassievitch (Amsterdam) voor de muziek bij de loops. Concerten met het produceren van een aantal schilde- vertoning zullen o.a. uitgevoerd worden Floor Wesseling (Amsterdam) voor de rijen voor de film A Kronstad Tale van in de Carnegie Hall in New York. publicatie Blood in Blood out waarin Ben van Lieshout. aandacht voor heraldiek in een moderne Erik Weeda (Amsterdam) om verder vorm van door de aanvrager samenge- Jan van IJken (Leiden) voor het maken te kunnen werken aan een langlopend stelde voetbalshirts van vaak rivalise- van een film over de relatie tussen mens filmproject over en met zijn vader, de rende groepen en culturen. en dier in Nederland, waarin de vraag fotograaf Frits Weeda die in 1965 zijn ‘hoe gaan we in ons land om met produc- camera aan de wilgen hing en zijn gezin Luuk Wilmering (Haarlem) om nieuw tiedieren, huisdieren en proefdieren’ aan verliet. Tijdens een aantal reizen en werken te maken, waaronder een aantal de orde wordt gesteld. zoektochten die Weeda sinds 2004 met schilderijenseries die per serie steeds ge- zijn vader ondernam, filmde hij materi- baseerd zijn op een en dezelfde voorstel- Willem van Zoetendaal (Amsterdam) aal voor een documentaire roadmovie. ling, een serie tekstcollages en een serie bijdrage aan een publicatie rondom collages uit internationale dagbladen. foto’s uit het archief van Johan van der Michiel van de Weerthof (Tiel) voor het Keuken. De foto’s zijn ooit door hemzelf opzetten en verder ontwikkelen van Lam de Wolf (Amstelveen) voor het geselecteerd voor publicatie of tentoon- de muziek-/kunstfilm Omenamehu in maken van nieuw werk op de wand stelling, maar ze zijn nooit getoond de vorm van een kleuterprogramma. van het Van Doesburghuis in Meudon. geweest. De foto’s verschaffen inzicht in Belangrijk hierbij zijn de interactie van Tevens bijdrage voor het maken van een Van der Keukens manier van werken, beeld en geluid, (dis)communicatie en de boek over haar oeuvre dat bestaat uit denken en kijken. werking van taal. drie-dimensionaal werk op basis van o.a. textiel, keramiek en woorden. Erwin van Zijl (Amsterdam) voor het Anne Wenzel (Rotterdam) om in Berlijn verder ontwikkelen van een serie schil- te werken aan onderzoek en model- Raimond Wouda (Amsterdam) voor de derijen rond het thema ‘visuele ritmiek’. len voor een installatie die zij daarna uitbreiding van het fotoproject waarin in Nederland verder zou uitwerken in hij het sociale leven van leerlingen op grootschalige beelden. Vertrekpunt zijn de middelbare school in Nederland heeft symbolen uit het Hitler-tijdperk en het vastgelegd. Wouda wil zijn project conti- socialisme, geabstraheerd tot een onder- nueren op scholen in het buitenland om zoek naar macht. zo een sociale en antropologische kijk op het instituut school te geven. Guido van der Werve (Amsterdam) voor de nieuwe film Nummer twaalf, Why Louwrien Wijers (Amsterdam) voor het a piano can’t be tuned, een drieluik selecteren en archiveren van al haar over oneindigheid gebaseerd op een (beeld)materiaal uit de periode dat zij schaakpartij. Werve componeerde ook de heeft samengewerkt met Joseph Beuys. 54 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 55

Startstipendia vormgeving Nadine Sterk, Eindhoven Bijdragen werkbudget vormgeving tijdens de Trienale voor beeldende kunst, Kim Bakker, Hilversum Joep Verhoeven, Venlo Ruben Abels (Amsterdam) en Indre mode en design in het Belgische Hasselt. Reinder Bakker, Amsterdam Jeroen Verhoeven, Rotterdam Klimaite (Den Haag) bijdrage aan de Efrim Bartosik, Rotterdam Sara Vrugt, Den Haag uitvoering van het project Cascoland Francisco van Benthum (Amsterdam) bij- Johanna Bayerlein, Den Haag Pieter Wackers, Amsterdam Durban 2008 dat zij uitvoerden samen dragen aan de ontwikkeling, uitwerking Karel de Boer, Amsterdam Simon Wald-Lasowski, Amsterdam met andere - internationale en lokale - en vervaardiging van nieuwe mannencol- Floortje Bouwkamp, Amsterdam Linda Willemszoon, Wormerveer kunstenaars, architecten, vormgevers en lecties voor de periode winter 2008/2009 Jolanda van den Broek, Amsterdam Karen Willey, Amsterdam initiatieven. De groep vestigde zich in en zomer 2009. Ignacio Carbonell Ivars, Eindhoven Job Wouters, Amsterdam Durban om door middel van artistieke Marijke Cobbenhagen, Amsterdam Jozua Zaagman, Eindhoven interventies en architectonische objecten Brigiet van den Berg, Kris Borgerink Lisette Colijn, Woudrichem de publieke ruimte tijdelijk te activeren. (Utrecht) en Yuri Veerman (Amsterdam) Hester van Dijk, Zaandam / isme bijdrage aan een onderzoekpro- Nine Fluitsma, Amsterdam Gerben Agterberg (Rotterdam) voor de ject dat zij uitvoerden tijdens een reis Femke Gerestein, Middelburg realisatie van het tweede deel van zijn langs een aantal buurten in de Zuid West Diana van der Harst, Breda animatiefilm The Bridge. Hiervoor zal Balkan. Het verblijf in deze wijken en de Chantal Hendriksen, Amsterdam hij nieuwe technische vaardigheden als contacten met bewoners leidde tot een Brigitte Hendrix, Amsterdam stop-motion animator onderzoeken en aantal concrete projecten, die werden ge- Marius Hofstede, Deventer o.a. werken aan een natuurlijke benade- documenteerd in de publicatie Tourisme Iris Holtkamp, Hengelo ring van de onderwaterwereld. en een tentoonstelling. Alfons Hooikaas, Amsterdam Bram van Hooren, Rotterdam Bianca Ansems (Breda) voor het volgen Judith van den Boom (Arnhem) voor haar Wikke van Houwelingen, Amsterdam van de masteropleiding Animation and project Connecting Hand & Minds dat Gijs Huijgen, Eindhoven Direction aan de National Film and bestaat uit een onderzoeks- en werkperi- Orpheu de Jong, Amsterdam Television School in Buckinghamshire ode bij een keramiekfabriek in China om Katja Kaduk, Zwolle (Engeland). jonge productontwerpers uit Nederland Rogier Klomp, Amsterdam met werknemers van deze fabriek samen Maarten Kolk, Eindhoven Maarten Baas (Waalre) bijdrage aan de te laten werken. Matthias Kreutzer, Amsterdam productie van een nieuwe serie opberg- Anna Krylova, Den Haag meubelen die hij toonde op de Salone del Geerten ten Bosch (Dordrecht) en Harriët Louis Lüthi, Amsterdam Mobile in Milaan (2008) en de realisatie van Reek (Rotterdam) voor het maken Maaike Molenkamp, Amsterdam van een publicatie over zijn ontwerpen van drie animatiefilms die vertoond wor- Antoine Peters, Amsterdam en de concepten die daaraan ten grond- den als installaties in mini-performances Mieszko van Rijsewijk, Amsterdam slag liggen. die o.a. uitgevoerd worden in Teeken­ Lonny van Rijswijck, Eindhoven genootschap Pictura in Dordrecht. Janneke de Rooij, Rotterdam Aldo Bakker (Amsterdam) om verder te Maaike Roozenburg, Amsterdam experimenteren met het gebruik van de Jozee Brouwer, Jolanda Huntelaar, Har- Iniy Sanchez Van Oort, Rotterdam traditionele Japanse Urushi laktechniek men Liemburg, Richard Niessen, Katja Ingeborg Scheffers, Amsterdam in combinatie met moderne productie- van Stiphout, Esther de Vries (Amster- Roos van Soest, Amsterdam technieken. Dit heeft allereerst geleid tot dam) en Ron Faas (Utrecht) voor een Rebecca Stephany, Amsterdam een aantal meubels die hij presenteerde kunstenaarsboek over en met het werk 56 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 57

en uitgangspunten van hun oud-docent Carolien Euser (Amsterdam) voor het Tevens om te onderzoeken hoe zij met Arnoud van den Heuvel (Hilversum) Bas Oudt. Het werk van de grafisch ont- uitwerken van het concept EHBH, eerste haar label een internationaal platform om videobeelden te maken als leidend werper wordt in het boek gepresenteerd hulp bij herinneringen: een rondreizend kan bereiken. thema voor de ‘Biggest Visual Power in een experimenteel meester-leerling meubel/object voor bezoeken aan Show / Nex Nature’ die op initiatief van model en verkent tegelijkertijd de gren- psychiatrische inrichtingen, waarin Edith Gruson en Ewoud Traast (Schie- Mieke Gerritzen en Koert van Mensvoort zen van de druktechniek. gesprekken kunnen worden gevoerd met dam) om een visueel onderzoek te doen in 2008 in Los Angeles werd gehouden. mensen over hun herinneringen rond naar het tentoonstellingsontwerpen met Marian Bijlenga (Landsmeer) bijdrage hun littekens. als centrale vraag: kunnen we verbeel- Maarten van der Horst (Arnhem) voor het aan een publicatie over haar serie den wat is beschreven en beschrijven volgen van de masteropleiding Fashion Palimpsest, gebaseerd op de sporen die Alexander Fielden (Utrecht) voor de pro- wat we zien? Met het onderzoek willen Womenswear aan Central Saint Martins kunstenaar Herman Scholten na 20 jaar ductie van een heren en damesschoen- zij voor zichzelf en (toekomstige) vak- College of Art and Design in Londen. heeft achtergelaten op een houten wand collectie die hij in 2010 zal presenteren broeders een methodiek ontwikkelen. in zijn atelier. op de modebeurs Tranoi in Parijs. Martine van ’t Hul (Amsterdam) om Floris Guntenaar (Amsterdam) voor Oral haar ambachts- en materiaalkennis Dienand Christe (Rotterdam) bijdrage Roos van Geffen (Amsterdam) bijdrage History, een film- en fotoproject over de van borduurwerken verder te ontwik- aan een boek waarin honderd schrijvers, aan de vormgeving van haar voorstelling 100-jarige geschiedenis van elektrische kelen zodat ze niet alleen tot broches op architecten, collega’s, programmama- Wij die was te zien tijdens het Festival instrumenten en apparaten naar aanlei- kleding worden verwerkt maar ook als kers, filosofen, schilders, journalisten a/d Werf in Utrecht. De voorstelling ding van de verhuizing van de collectie autonome, monumentale ornamenten op 1 A4 hun visie op de huidige tijd speelde zich af in een ronde houten uit het Energetica museum Amsterdam kunnen fungeren. weergeven. constructie waarbij de toeschouwers naar een speciaal gebouwd depot in vanuit cabines keken, maar ook bekeken, Almere. Paul Hulshof (Amsterdam) voor onder- Danny Cremers (Budel) voor het volgen beschreven en aangesproken werden. zoek en ontwikkeling van zijn multi- van het eerste jaar van de masteroplei- Iris van Herpen (Arnhem) voor de pro- mediaproject Amsterdam Monogatari ding Womenswear aan het Central Saint Floor de Goede (Amsterdam) bijdrage ductie van een kledingcollectie die werd waarmee hij een verhaal wil vertellen via Martins College of Art and Design in aan een volwassen graphic novel over gepresenteerd tijdens de Amsterdam verschillende mediaformaten (analoog Londen. de ervaringen tijdens een reis naar de International Fashion Week 2009. en digitaal) en in verschillende vormen Eolische eilanden. (graphic novel, animatie, webfilm). Delia Drel en Eva van Overbeeke Femke Herregraven (Amsterdam) om (Amsterdam) voor de productie van de Nikki Gonnissen en Thomas Widders- met het project The Virtual Cosmopolis Claudy Jongstra (Spannum) voor een herfst/winter collectie 2010, met als hoven / Thonik (Amsterdam) voor de deel te kunnen nemen aan het onder- serie vilten panelen die samen met thema Bouquettereeks vs. Shakespeare. productie van een serie tapijten voor zoeksplatform Multiplicity & Visual Iden- gezeefdrukte en beschilderde ramen van De collectie werd getoond tijdens de Am- een solotentoonstelling in het Shanghai tities. Haar deelonderzoek richt zich op Mark Mulders het gesammtkunstwerk sterdam International Fashion Week. Art Museum. De zestien wollen tapijten de virtuele, onzichtbare stad en hoe deze Mapping out Paradise vormde, tentoon- waren gebaseerd op een aantal grafische vorm krijgt en zich openbaart in sociale gesteld in De Pont in Tilburg en in de Albert-Jan van Dijk (Breda) voor het ma- ontwerpen van het bureau. structuren, processen en systemen. Nederlandse Ambassade in Berlijn. ken van een prototype van zijn ontwerp Tevens voor onderzoek naar plantaar- voor de Spike, een moderne en ultralich- Connie Groenewegen (Amsterdam) Jola Hesselberth (Kaatsheuvel) voor de dige, ambachtelijk verkregen kleuren te fiets die het traditionele model achter voor de productie van een of meerdere realisatie van een stoffen Harten-Sprook- en kleurstoffen met als doel deze toe te zich laat. kledingcollecties die worden getoond jes-Doe-Boek voor meisjes. passen in stoffen en textielobjecten. tijdens de Fashion Week in Parijs. 58 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 59

Machteld van Joolingen (Rotterdam) Matthias Kreutzer en Jens Schildt ling begon zijn reis langs een aantal hic Corner Reliefs, een (hoek)installatie in om te experimenteren met materialen (Amsterdam) voor het opzetten van kunstopleidingen in de Verenigde Staten. de openbare ruimte in Rotterdam. en technieken voor een serie nieuwe een project met een serie publicaties grootschalige ornamenten die tijdelijk in verschillende formats over het Maarten van Maanen (Amsterdam) Marijke van Mil (Amsterdam) voor de of permanent in een ruimte geplaatst onderzoek naar en de documentatie van voor de uitwerking van het project De realisatie van decordoeken voor een kunnen worden. netwerken op het gebied van uitgeven overleversgemeenschap (werktitel). Het vertelvoorstelling gebaseerd op een en publiceren. getekende werk bestaat uit een groep Surinaams-indiaanse mythe. Niels Klavers en Astrid van Engelen personages zonder boek of film. Allen (Amsterdam) voor de realisatie van Sophie Krier (Rotterdam) bijdrage aan hebben een eigen manier van overleven Andrea Mircetic˘ ´ (Aalten) voor een stage een nieuwe collectie zomer 2009 en de de voorfase van het onderzoek voor Field die door middel van attributen wordt bij Purple Fashion Magazine in Parijs. presentatie daarvan op o.a. de White Fair Essays, een serie van tien boeken over gesymboliseerd. tijdens de Fashion Week in Milaan en de ontwerpen. De boeken verschijnen bij Cathelijne Montens (Wassenaar) voor Parijs Fashion Week. de Franse uitgever Disvoir.com waarbij Luna Maurer en Roel Wouters (Amster- een werkperiode in het Europees Kera- Krier als gastredacteur optreedt. dam) voor het project Jubilator 2.0, dat misch Werkcentrum voor het vervaardi- Jan Kleingeld (Leiden) voor de ont- in eerste instantie werd gemaakt als gen van keramische zitmeubelen voor de wikkelingskosten om letterparen uit Menno Kroezen (Londen) voor het bijdrage aan The Biggest Visual Power publieke ruimte. dichtregels met een sterke typografische volgen van het tweede en laatste jaar Show / Next Nature in Los Angeles. Zij vormgeving af te drukken op vrijstaande van de masterstudie Industrial Design plaatsten een high speed camera in een Theun Mosk (Amsterdam) voor een of hangende gevelwanden die over heel Engineering aan de Royal College of Art bal die door het publiek omhoog werd theatrale installatie als onderdeel van Nederland verspreid worden. in Londen. gehouden. Bewegingen en uitdrukkin- het Festival aan de Werf in Utrecht gen van het publiek werden hierdoor 2008. Midden in de stad plaatste hij een Susanne Klemm (Amsterdam) om een Erna Kuik (Steenderen) om te werken haarscherp geregistreerd en dit resultaat uitgesneden stuk bergweide met een jaar lang iedere maand in het kader van aan een nieuw prentenboek met eigen weer in film verwerkt. pad dat langs een paar huisjes leidde. In het RedLightDesign project één sieraad illustraties en tekst. elk huisje kon de bezoeker een andere te ontwerpen, geïnspireerd op de Am- Mark Jan Meerdink (Amsterdam) voor ervaring opdoen die gerelateerd was aan sterdamse Wallen. Edith Kuyvenhoven (Amsterdam) om te materiaal- en technisch onderzoek naar het festivalthema ‘Slow Food – Slow City kunnen werken aan een autobiografische systeemplafonds en het vervaardigen van – Slow Motion’. Hanco Kolk (Velp) voor de serie De strip over haar oma. 7 prototypen. Jacht Op de Homo, zes tekeningen over Myrza de Muynck (Londen) voor een een waar gebeurd verhaal dat zich in Kim Leemans en Merel Wicker / LEW Jo Meesters (Eindhoven) bijdrage aan stage bij couturier Hardy Amies in Nieuw Amsterdam afspeelde en in het (Amsterdam) om te werken aan de een presentatie van zijn ontwerpen Londen, waar zij direct betrokken was kader van de viering 400 jaar New York/ collectie LEWlight die zij presenteerden tijdens de International Contemporary bij de ontwikkeling van een nieuwe Amsterdam aan The New Yorker ter tijdens de Amsterdam International Furniture Fair in New York (2008). vrouwenlijn. publicatie wordt aangeboden. Fashion Week. Egbert Mellema (Den Haag) om deel te Judith Nab (Amsterdam) voor de ontwik- Kaspar König (Maastricht) bijdrage aan Harmen Liemburg (Amsterdam) voor nemen aan het coachingstraject van het keling en bouw van een aantal objecten een open laboratorium voor kunst en het maken van nieuw werk voor zijn instituut lichtontwerpen in Amsterdam. als onderdeel van de ruimtelijke installa- cradle-2-cradle-onderzoek over de wijze reizende tentoonstelling Ultralight, waar- tie All the people I Didn’t Meet. Bezoekers waarin kunst en design de implementatie voor hij een overzicht van 10 jaar werk Catelijne van Middelkoop (Rotterdam) als van de ruimte kunnen elkaar obser- van kringloopgebruik kunnen bevorderen. bijeen bracht, De handzame tentoonstel- bijdrage aan de realisatie van Typograp- veren en spelen tegelijkertijd een rol. 60 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 61

Geluidsfragmenten maken de ervaring sieraden waarin hij verschillende Sander Plug en Lennert Engelberts (Am- binnen de grenzen van het atheïsme. compleet. De installatie reist sinds 2008 disciplines van toegepaste kunst wil sa- sterdam) voor de video color correction langs verschillende festivals in binnen- menbrengen, zoals glas, hout, keramiek, waarin met een speciale Red camera Annemiek Swinkels (Utrecht) voor het en buitenland. textiel, metaal- en edelsteenbewerking. wordt vastgelegd hoe negen uur lang schrijven en illustreren van Lili Vanilli, De collectie wordt onder de naam Orna- vier handen een kilo discodip op kleur een boekje met dieren als personages. Barbara Nanning (Amsterdam) voor ment gepresenteerd, om te beginnen bij sorteren. Het verhaal is gebaseerd op bewoners professionele technische ondersteuning galerie Louise Smit in Amsterdam. van een tehuis voor verstandelijk gehan- bij het maken van keramische objec- Michiel van de Pol (Tilburg) om te dicapten in Sri Lanka. ten waarbij de meest uiteenlopende Olivier Otten (Rotterdam) voor het project werken aan een lang stripverhaal met als ingekleurde kleisoorten en glazuren selfcontrolfreak: een inter­actieve video­ werktitel Johan, een persoonlijk verhaal Jan Taminiau (Amsterdam) bijdrage aan worden verwerkt. Tevens bijdrage om te serie waarbij de gebruiker uitgedaagd over loslaten en volwassen worden. de realisatie van een nieuwe couturecol- experimenteren met nieuwe technieken wordt om op verschillende manieren con- lectie en aan zijn eerste prêt-a-porter en materialen en dit toe te passen in een trole uit te oefenen op menselijk gedrag, Lex Reitsma (Haarlem) voor het produ- collectie, die hij lanceerde tijdens de serie nieuwe objecten. handelingen en emoties. Een onderzoek ceren van een documentaire met als doel coutureweek in Parijs. waarbij de grens vervaagt tussen de mens de visuele identiteit van het Stedelijk Ted Noten (Amsterdam) voor de realisa- en het systeem. Museum in Amsterdam in de afgelopen Merel van Tellingen (Rotterdam) voor het tie van de collectie 36 women, een serie decennia te onderzoeken en de ontwik- opzetten van het samenwerkingsverband van 36 ringen geïnspireerd op evenzo- Roeland Otten (Rotterdam) voor de ont- keling van de nieuwe identiteit te volgen en het manifest Kladblok dat moet resul- veel vrouwentypes. Hij experimenteerde wikkeling van het ontwerp van Alphabet en in een perspectief te plaatsen. teren in een onderzoek en een publica- voor deze serie met de toepassing van Chairs: een serie van 26 stoelen in een tie. Het initiatief brengt verschillende de rapid prototyping techniek en gaf nieuw driedimensionaal lettertype van A Daniel Saakes (Rotterdam) voor een on- disciplines bijeen met dit jaar als thema hierover verschillende lezingen op inter- tot en met Z. derzoeksperiode naar nieuwe media ont- schetsen en droedels. nationaal niveau. werpgereedschappen voor vorm­gevers Saron Paz (Amsterdam) voor ontwikke- en kunstenaars in het MIT Medialab in Hugo Timmermans (Amsterdam) voor Christoph Seyferth (Maastricht) om te ling van het project Story Store, waarbij Boston. een studie naar de nieuwe vorm voor werken aan de verdere ontwikkeling van consumenten een verhaal kopen in een een stapelbare ‘monobloc’ stoel, aan de zijn meubelcollectie Thuis. Uitgangspunt kartonnen doos, waarbij de relatie tussen Debbie Saul (Haarlem) als bijdrage aan hand van de huidige maatschappelijke, voor de collectie is zijn streven naar meu- product, ontwerper en consument wordt de samenstelling van een persoonlijke industriële en ecologische ambities. bels die rust, esthetiek en duurzaamheid onderzocht. publicatie over het grafisch werk van met elkaar verbinden en tesamen een Reinier Saul. Terhi Tolvanen (Amsterdam) voor de uitgebalanceerde omgeving vormen. Ruudt Peters (Amsterdam) om onderzoek uitbreiding van de serie La Folie des te doen en sieraden en gebruiksvoor- Nienke Slotboom (Deurne) voor het Fleurs, een collectie sieraden gebaseerd Christian Nyampeta (Londen) voor het werpen te ontwerpen voor zijn project volgen van een masteropleiding aan het op de overgang van seizoenen. De eerste jaar van de masteropleiding Anima. De ontwerpen, gebaseerd op Institut Français de la Mode in Parijs. serie, waarvoor zij experimenteert met Industrial Design aan de Central Saint blind getekende schetsen, zullen worden verschillende materialen, zal te zien zijn Martins College of Art and Design in uitgevoerd in zilver, glas, marmer, por- Barbara Stok (Groningen) voor het op verschillende tentoonstellingen in Londen. selein en textiel. Door blind te tekenen maken van een prentenboek waarin de binnen- en buitenland. verwacht Peters meer vrijheid en expres- lezer in woord en beeld wordt meegeno- Evert Nijland (Amsterdam) voor de sie in zijn ontwerpen te kunnen leggen. men op een zoektocht naar manieren en Jannetje in ´t Veld (Rotterdam) om uitwerking van een nieuwe collectie gedachten om doodsangst te verdrijven samen met Toon Koehorst een experi- 62 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 63

mentele website te ontwikkelen die als voor hen de mogelijkheden van Azië als Praktijksubsidie vormgeving Bijdrage werkbudget bouwkunst een internationale open source platform interessante afzetmarkt te onderzoeken. Samira Benlaloua, Rotterdam Stefan Al (Berkeley, VS) voor zijn steden­ moet gaan dienen voor vormgevers en Remco van Bladel, Amsterdam bouwkundig promotieonderzoek over ontwerpers. Marc Warning (Amsterdam) voor het Alexander Fielden, Utrecht Las Vegas De Spectaculaire Stad aan de maken van een decorontwerp bij de Connie Groenewegen, Amsterdam Universiteit van Californië in Berkeley. Truike Verdegaal (Amsterdam) een muziektheatervoorstelling The book of Roel Huisman, Amsterdam museale presentatie en catalogus met disquiet. Sjaak Hullekes, Arnhem Peter van Assche (Amsterdam) voor persoonlijke verhalen over de sieraden Felix Janssens, Rotterdam het ontwikkelen van het eBay House, die zij maakt op basis van erfstukken Fleur van der Weel (Amsterdam) voor het Sebastiaan Kramer, Arnhem een duurzame manier van bouwen op voor particuliere opdrachtgevers. illustreren en ontwerpen van een aantal Ferry Meewisse, Utrecht basis van op Marktplaats aangeboden nieuwe kinderboeken voor kinderen Mariet Numan, Amsterdam materialen. Jeroen Verhoeven / Demakersvan vanaf 9 maanden. Jeroen van Tuyl, Rotterdam (Rotterdam) voor het maken van een Annelys de Vet, Brussel Caro Baumann (Rotterdam) voor de prototype van de Lightwind, een lamp die Sandra de Weijze (Amsterdam) om te realisatie van het project Bouwgespann loopt op windenergie. werken aan het prentenboek en beeld­ dat de toekomstige ontwikkeling van het gedicht voor jonge kinderen. Voor het Startstipendia bouwkunst braakliggende gebied Laakhaven West Coralie Vogelaar (Amsterdam) om werk boek Wolf en Konijn wil zij experimen- Max Cohen de Lara, Amsterdam in Den Haag visualiseert door de locatie te maken voor een publicatie over de teren met vertelvormen en tevens haar Rogier Dobma, Amsterdam waar drie woontorens gerealiseerd zullen Art Pie (Kunstvlaai) in opdracht van de tekenstijl verder ontwikkelen. Dianne Flim, Groningen worden te markeren en te transformeren Xiamen University en om te werken aan Martijn van der Heijden, Amsterdam tot een tijdelijke, publieke attractie voor een boek over de openbare ruimte op Els Woldhek (Utrecht) voor het volgen Alexander Herrebout, Middelburg omwonenden. internet. Tevens wil zij onderzoek doen van de masteropleiding Design Products Katja Hogenboom, Amsterdam voor een aantal andere publicaties o.a. aan de Royal College of Art in Londen. Nynke-Rixt Jukema, Leeuwarden Joyce van den Berg (Amsterdam) voor over de vermenging van de beeldtaal van Robert-Jan de Kort, Den Haag een vervolgonderzoek van haar afstu- verschillende subculturen. Sander Laheij, Utrecht deerproject Neues Licht dat zal resulte- Chris Luth, Rotterdam ren in een tentoonstelling en symposium Angela de Vrede (Bilthoven) voor een Franziska Meisel, Rotterdam over de beeld- en planvorming van het creatief onderzoek naar de bijzondere ei- David Mulder, Amsterdam voormalig Sperrgebiet, een gebied met genschappen van vogels. Het onderzoek Beatriz Ramo, Rotterdam een straal van 155 km rondom het vroe- zal uiteindelijk leiden tot een educatief Theo Reitsema, Rijssen gere West-Berlijn. jeugdboek. Gerwin Jan de Vries, Utrecht Ivo Vrouwe, Rotterdam Ben van Berkel (Amsterdam) / UN Studio Danielle Wanders (Amsterdam) voor voor deelname aan de 11e Architectuur reis- en verblijfskosten van een door Biennale in Venetië met de installatie het ministerie van Economische Zaken The Changing Room – Couture of Archi- georganiseerde handelsmissie naar Hong tecture waarmee hij een discussie op Kong t.b.v. Nederlands design en mode. gang wil brengen over de wijze waarop Wanders zal gedurende de missie als architectuur wordt tentoongesteld. bemiddelaar enkele getalenteerde Neder- landse ontwerpers vertegenwoordigen om 64 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies 65

Petra Blaisse (Amsterdam) om samen Fabric waarbij schetsen over het urbane Césare Peeren, Jeroen Bergsma en Jan ‘waterfronts’ waaronder de kust van met de fotograaf Hans Parthesius de landschap zijn uitvergroot tot oneindige Jongert / 2012 architecten (Rotterdam) Porto Garibaldi bij Ferrara (Italië). videofilm Movements te ontwikkelen. assemblages en composities. Tevens voor voor het onderzoeksproject Re-cycli-city Daarin zullen de doeken van haar bureau een ruimtelijke installatie op basis van naar leegstaande bedrijfsgebouwen in Bernd Upmeyer (Rotterdam) voor het Inside Outside op locatie gefilmd worden de serie tekeningen Mimetic Interpreta- Nederland. onderzoeksproject E80 – De Triomftocht met de intentie de wisselwerking tussen tions of Urban Fabric, gerealiseerd als van het Bi-Nationale Urbanisme over de veranderend licht en de doeken, de onderdeel van de 11e Architectuur Biën- Eva Pfannes (Rotterdam) voor onderzoek wijze waarop steden heden ten dage kwaliteit van de ruimte en de beleving nale Venetië. naar de eigentijdse cultuurscene in het op een transnationale manier gebruikt van geluid over te brengen. door de oorlog geteisterde Beirut in het worden met als casus de levensstijl van Monique MacKenzie (Amsterdam) voor kader van haar deelname aan de prijs- Turkse immigranten in Duitsland. Ernst van der Hoeven (Amsterdam) voor onderzoek naar de realisatiemogelijkhe- vraag ‘House of Art and Culture’ voor onderzoek naar nieuwe vormen van het den van de Schoolboot: een drijvend en een culturele plek in deze stad. Harm Veenenbos en Jeroen Bosch (Arn- beleven van stedelijk groen in de rafelran- verplaatsbaar speel-doe-ontdek eiland, hem) voor hun onderzoek Het straat- den van de stad, in gemeenschappelijke samengesteld uit koppelbare, drijvende Bart Reuser (Amsterdam) voor het in profiel in beeld waarbij uiteenlopende tuinen en braakliggende terreinen. Het units, om kinderen in de binnenstad in productie brengen van een geactuali- straatprofielen worden gecatalogiseerd samenstellen van een onconventionele staat te stellen buiten te spelen. seerde versie van ‘het architectuurspel en geïnterpreteerd. De verslaglegging staalkaart moet beleidsmakers ervan over- van de 20e eeuw’, waarin de kennis van dit onderzoek moet resulteren in een tuigen dat in steden een grote behoefte Masha Matijevic (Arnhem) voor het over een eeuw architectuurgeschiedenis voor de buitenruimteontwerper onmis- blijft bestaan aan het ongeplande. fotoproject Ruïnes / Rusevine met als on- wordt getoetst. baar leerboek en naslagwerk. derwerp verlaten huizen in Kroatië. Het Jan-Richard Kikkert (Amsterdam) voor doel is de samenstelling van een online Nanne de Ru (Rotterdam) voor onder- Hans Venhuizen (Rotterdam) voor een onderzoek naar het omvangrijke oeuvre beeld- en geluidsarchief van het Kroati- zoek naar twee thema’s: de rol van luxe publicatie over zijn werk- en zienswijze van de Amerikaanse architect John sche oorlogsverleden in het landschap. in de architectuur vanuit de typologie als bemiddelaar van ruimtelijke orde- Lautner (1911-1994) waarvan Kikkert er van het Hotel en de implicaties van mas- ningsprojecten. Naast een projecten- en op zijn vele studiereizen reeds veel heeft Ton Matton (Wendorf, Duitsland) voor satoerisme voor de openbare ruimte met begrippenlijst wordt de context waartoe bezocht. Het onderzoek zal resulteren in demontage, transport en wederopbouw als uitgangspunt dat Nederlandse steden het werk van Venhuizen zich verhoudt een publicatie. van het eenvoudige woonhuis EW58, een in toenemende mate worden ingezet als beschreven o.a. door Charles Landry, in voormalig Oost-Duitsland seriematig podium voor spektakel en evenementen. Francien van Westrenen, Jan Kolen, Bert Ilse König (Amsterdam) voor een studie­ geproduceerd huis uit de jaren vijftig, van Meggelen en Peter Kuenzli. reis naar Brazilië in het kader van een waarvan er velen leegstaan in Mecklen- Caspar Slijpen (Vijlen) voor het verder potentiële opdracht aan het bureau burg-Vorpommern. In het kader van ontwikkelen van een haalbaarheidsstu- Antoon Versteegde (Uden) voor het waar König werkzaam is voor een te de prijsvraag De Eenvoud zal dit huis die voor een tropisch zwemparadijs in de ontwikkelen van een prototype van een realiseren satellietstad bij Bangalore herbouwd worden in Almere waarmee Eemshaven waarbij de elektriciteitscen- bamboe ‘shelter’ voor rampgebieden en een stedenbouwkundige opdracht in Matton een alternatief wil bieden voor trale en het Groningse waddenlandschap met een begeleidende praktische en vrij Panama City. het dure Vinex-model. worden getransformeerd tot een ‘Blue beschikbare handleiding. Lagoon’. Jeroen Kramer (Amsterdam) voor deel- Anneloes Nillesen (Amsterdam) voor on- Anouk Vogel (Amsterdam) voor de name aan de 11e Architectuur Biennale derzoek naar het fenomeen waterwonen Fabiana Toni (Rotterdam) voor onderzoek uitwerking van een prototype en presen- in Venetië met de ruimtelijke instal- om een amfibische woning te ontwikke- naar het ontwikkelen van nieuwe strate- tatiemateriaal van nieuw meubilair voor latie Mimetic Interpretations of Urban len met composiet als bouwmateriaal. gieën voor landschappen van Europese het Vondelpark in Amsterdam in het 66 SPOOR 1 - 2.3 Toekenning Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.4 Commissies Stimuleringssubsidies 67

kader van een prijsvraag uitgeschreven Publicatiesubsidie bouwkunst 2.4 Commissies Stimuleringssubsidies Herman Hermsen* door stadsdeel Amsterdam Oud-Zuid. Paul Diederen en Bert Dirrix (Eindhoven) Erik Kessels voor de publicatie diederendirrix architec- Voorzitter Diana Krabbendam Marijn van de Weijer (Utrecht) voor de ten waarin naast het feitelijke inzicht in Flos Wildschut Rogério Lira eenjarige postgraduate opleiding Master hun oeuvre van de afgelopen 20 jaar en Jet Manrho of Human Settlements aan de KU Leuven. de positie die zij binnen de Nederlandse Subcommissie beeldende kunst Richard Niessen* architectuur innemen, ook aandacht Wafae Ahalouch el Keriasti Milou van Rossum* Lodewijk Wiegersma (Utrecht) voor on- wordt gegeven aan de ontwerp­motieven, Arie Altena* Melanie Rozema derzoek naar prijsvraagprojecten op het fascinaties en ontwerponder­zoekende Roel Arkesteijn Wieki Somers gebied van tuin- en landschapsarchitec- houding van het bureau diederendirrix Sara Blokland Jan Tichelaar tuur in de periode van WO II tot heden architecten. Met teksten van Jos Bosman, Martijn van Boven Tonio van Vugt* met als doel een ideeëngeschiedenis Madeleine Maaskant en Giampiero Danila Cahen* Carlo Wijnands* m.b.t. de veranderende opvattingen over Sanguigni. Ingrid Commandeur de inrichting van Nederland te schrijven. Charlotte Dumas* Subcommissie bouwkunst Praktijksubsidie bouwkunst Helmut Dick Frits van Dongen Jelle Feringa, Breda Henk Drosterij Dirk Frieling* Bart Reuser, Amsterdam Irene Fortuyn Rob Hootsmans Marijn Schenk, Ouderkerk a/d Amstel Ksenia Galiaeva Sabien de Kleijn Claudia Schmidt, Amsterdam Edwin van der Heide Peter de Ruyter Michel Schreinemachers, Amsterdam Lene ter Haar Marijn Schenk* Sophie Valla, Amsterdam Sannetje van Haarst Vladimir Stissi* Robert Verrijt, Weert Natasja Kensmil Catherine Visser Jennifer Petterson* Cor Wagenaar Jan van der Ploeg Arjen Ribbens* * per 1 juni Femke Schaap Berend Strik Wilma Sütö Toon Teeken Frido Troost* Gerrit Willems

Subcommissie vormgeving Matthijs Boelee Hugues Boekraad* Vanessa van Dam* Sanne Danz* Jeroen van den Eijnde Olivia Ettema Ineke Hans 68 SPOOR 1 - 2.4 Commissies Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 2.4 Commissies Stimuleringssubsidies 69

Selectiecommissies Stimulerings­ Selectiecommissie beeldende kunst Commissieleden Fonds BKVB LIVE Mels Crouwel subsidies Lex ter Braak (voorzitter) Bij Fonds BKVB LIVE werd elke dag met Melle Daamen Bij de subcommissie beeldende kunst Theo Baart een andere commissie gewerkt. De com- Gunnar Daan werden 19 leden herbenoemd en 6 Hanne Hagenaars missies bestonden uit drie personen en Vanessa van Dam nieuwe leden benoemd. Bij de subcom- Melvin Moti een voorzitter. In de commissies zaten Hedy D’Ancona missie vormgeving werden 11 leden her- Nat Muller huidige en oud-commissieleden, kunste- Rob Defares benoemd en 8 nieuwe leden benoemd. Soheila Najand naars, vormgevers en architecten die ooit Ad van Denderen Bij de werkgroep bouwkunst werden 6 subsidie ontvingen en geïnteresseerde Linda van Deursen leden herbenoemd en 3 nieuwe leden Selectiecommissie vormgeving gasten uit andere disciplines. Helmut Dick benoemd. Lex ter Braak (voorzitter) Saskia van Drimmelen Jan Konings Voorzitters Suzanne Drummen Liesbeth den Besten Flos Wildschut Thimo te Duits Max Bruinsma Jorinde Seijdel Adri Duivesteijn José Teunissen Jeroen Boomgaard (plaatsvervanger) Charlotte Dumas Marcel van Eeden Selectiecommissie bouwkunst Leden Nina Folkersma Lex ter Braak (voorzitter) Hans Aarsman Irene Fortuyn Roy Bijhouwer Wil Adolfs Gijs Frieling Felix Claus Alex Adriaansens Nicolette Gast Eric Luiten Hester Alberdingk Thijm Michael van Gessel Esther Agricola Arie Altena Frits Gierstberg Wiel Arets Hans Goedkoop Maarten Asscher Nikki Gonnissen Pierre Audi Ludo Grooteman Theo Baart Lene ter Haar Pieter Bannenberg Ineke Hans Francisco van Benthum Kai van Hasselt Mariska van den Berg Herman Hertzberger Wout Berger Ed van Hinte Liesbeth den Besten Jos Houweling Guus Beumer Hans van Houwelingen Petra Blaisse Peter van Ingen Marinus Boezem Nadia Jellouli-Guachati Jan Maarten Boll Pjotr de Jong Irma Boom Marten Jongema Martijn van Boven Juliette Jongma Judith Cahen Claudy Jongstra Joop van Caldenborgh Job Koelewijn Thomas Castro Jean Bernard Koeman Robbie Cornelissen Ira Koers 70 SPOOR 1 - 2.4 Commissies Stimuleringssubsidies SPOOR 1 - 3. Publicatiesubsidies - 3.1 Inleiding 71

Krijn de Koning Wieki Somers 3. PUBLICATIESUBSIDIES Jeroen Kooijmans Gert Staal George Korsmit Gé-Karel van der Sterren 3.1 Inleiding Joep van Lieshout Martine Stig Een publicatiesubsidie stelt de aanvrager Rudy Luijters Barbara Stok in staat een inhoudelijk interessante Rianne Makkink Berend Strik publicatie over zijn werk te maken die Hans van der Meer Joost Swarte zal bijdragen aan de discussie over de Armand Mevis Jerome Symons ontwikkeling van de beeldende kunst, Han Michel Ed Taverne vormgeving of bouwkunst en/of het werk K. Michel Toon Teeken zijn plaats in die ontwikkeling zal geven. Edzard Mik José Teunissen De aanvraag kan zowel op een gedrukte Rens Muis Marianne van Tilborg als een digitale publicatie betrekking Roelof Mulder Jan van Toorn hebben. Een publicatiesubsidie kan Marc Mulders Dick Tuinder worden aangevraagd door beeldend kun- Marcel Musters Marjan Unger stenaars, vormgevers en architecten. Cees Nagelkerke Rob van der Ven De aanvragen van publicatiesubsidies Martijn van Nieuwenhuyzen Roy Villevoye voor beeldend kunstenaars en vormge- Ted Noten Barbara Visser vers worden door een gemeenschap- Erik Odijk Catherine Visser pelijke commissie van het Fonds BKVB Erwin Olaf Wim de Vos en de Mondriaan Stichting beoordeeld. Willem Oorebeek Nathalie de Vries Aanvragen van publicatiesubsidies voor Ronald Ophuis Tonio van Vugt architecten worden door de Commis- Suzanne Oxenaar Tessa van der Waals sie Bouwkunst van het Fonds BKVB Jan van de Pavert Cor Wagenaar beoordeeld. Ruudt Peters Marijke van Warmerdam Jan van der Ploeg Marc Warning In de aanloop naar de nieuwe beleids- Ardi Poels Dirk van Weelden planperiode 2009-2012 heeft de Mondri- Zeger Reyers Huib Haye van der Werf aan Stichting besloten de samenwerking Maria Roosen Mirjam Westen stop te zetten. Arno van Roosmalen Hans Wilschut Milou van Rossum Raimond Wouda Vier keer per jaar kunnen de aanvragen Jan Rothuizen Robert Zandvliet ingediend worden en maximaal 50% van Tjerk Ruimschotel Ida van Zijl de totale kosten kan worden toegekend. Wies Sanders Sylvie Zijlmans Barend Santen Nathalie Zonnenberg Marijn Schenk Edwin Zwakman Louise Schouwenberg Xandra Schutte Alexander van Slobbe Job Smeets 72 SPOOR 1 - 3.2 Overzichten Publicatiesubsidies SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies 73

3.2 Overzichten Publicatiesubsidies 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies het waar gebeurde verhaal over een FBI Theo Baart (Hoofddorp) voor de publica- agent, die in de jaren ‘70 de New Yorkse Totaal aantal aanvragen tie Eiland 7, tales from suburbia over het maffia infiltreerde. Het boek, vergezeld ontstaan van het leven in de Vinex-wijk van een video en samen met een instal- 2008 2007 2006 Floriande in Hoofddorp, een ‘biotoop van latie, is gebaseerd op documenten en positief 50 27 25 de Nederlands middenklasse’. bronnen die verwijzen naar de productie negatief 53 53 47 van de video met (kopieën van) originele totaal 103 * 80 72 James Beckett (Amsterdam) voor de FBI dossiers, foto’s, gerechtelijke stuk- publicatie James Beckett – monograph ken emailcorrespondentie met de agent. honoreringspercentage 49% 34% 35% 1998-2008. Met deze eerste uitgave over De installatie zal getoond worden op zijn werk beoogt de kunstenaar een twee solotentoonstellingen in de Prome- groot deel van zijn werk om te zetten teo Galerie in Lucca en galerie Wilfried *inclusief 2 herbeoordelingen waarvan er 1 positief is geworden naar een ander formaat en zijn werk in Lentz in Rotterdam. een nieuwe context te tonen. De publica- 5 aanvragen werden op een formele grond niet in behandeling genomen tie zal een aantal solotentoonstellingen Paul du Bois-Reymond en Mark Kla- begeleiden waaronder in Bejing, Napels, verstijn / Machine (Amsterdam) voor Amsterdam en Berlijn. de publicatie Designed By Machine als aanvulling en verdieping van het werk Tim Beekman (Berlijn) voor een publica- van het ontwerpersduo. Het boek beoogt tie over zijn werk van de afgelopen vier een overzicht te geven van de grafische jaar. Een aantal werken wordt ingedeeld producten uit de afgelopen decennia. in hoofdstukken die ingaan op verschil- Tekeningen, schetsen en snapshots uit lende series schilderijen die met elkaar de dagelijkse ontwerppraktijk geven een een bepaald thema behandelen. Met beeld van de inspiratiebronnen en het een tekst van de Duitse filosoof Harry ontwerpproces. Met tekstbijdragen van Lehmann. Linda van Deursen, Adam Eeuwens, Max Bruinsma en Astrid Honold. Marc Bijl (Rotterdam) voor een publicatie die een overzicht van zijn werk geeft en Melanie Bonajo (Amsterdam) voor de tegelijkertijd een uniek kunstenaarsboek publicatie I Have a Room With Everything, is door de toevoeging van zijn eigen een overzicht van haar fotografische fascinaties in de vorm van songteksten werken uit de afgelopen jaren. en aanvullende (kranten)knipsels. Rein Wolfs schrijft over de nieuwe richting Tamuna Chabashvili en Adi Hollander in Bijl’s werk en er wordt een essay van (Amsterdam) voor de publicatie Passage filosoof Henk Oosterling opgenomen over Through (the Únfinished Monument), de publieke interventie. geïnspireerd op het gedachtegoed van Walter Benjamin en zijn Arcade Project, Rossella Biscotti (Amsterdam) voor de die deel uitmaakt van een installatie in publicatie He is, he isn’t gebaseerd op het KIASMA Museum in Helsinki. Het 74 SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies 75

doel van de publicatie is inzicht te geven kunstpraktijk van de afgelopen 20 jaar Beuningen. De publicatie over het ont- Naast een fotografische en beschrijvende in de concept- en theorievorming over de in beeld te brengen. staan en de gelaagdheid van Engelen’s documentatie worden drie teksten opge- totstandkoming van de installatie. Tege- compositiemethode en de wijze waarop nomen van Jos Bosman, Aaron Betsky en lijkertijd moet de lezer het idee hebben Desiree Dolron (Amsterdam) voor de hij klank en beeld combineert, wordt Charles Esche. de installatie fysiek als een wandeling publicatie Xteriors over een serie van vergezeld door een tweedelige cd-rom en of route te ervaren. In een essay met dertien monumentale portretten waarin essays van Thea Herold, Gisela Nauck, J.C.J. van der Heijden (Amsterdam) tekeningen geeft Steven Holl, architect thema’s als raadselachtigheid, verstilling Ludwig Seyfarth en Susanne Titz. voor de publicatie Re-production. Naar van het KIASMA Museum, een korte en het samenspel tussen licht en donker aanleiding van de 80-jarige verjaardag ontwerptoelichting. centraal staan. De scènes, die zijn gefoto- Gijsbert Hanekroot (Amsterdam) voor de van de schilder ontstond het idee bij grafeerd in het 18e eeuwse landhuis Oud publicatie Abba to Zappa. Een overzicht Roma Publications zijn oeuvre in een Tom Claassen (Breda) voor een eerste Amelisweerd, suggereren uit een andere van zijn popfoto’s uit de jaren '60 en hedendaagse context te plaatsen. Een es- omvangrijke publicatie waarin zijn werk tijd en wereld te komen. Met teksten van '70. Doordat fotografen in die tijd nog say van Dieter Roelstrate, een interview kritisch besproken wordt en in een Fumio Nanjo en Norman Bryson. gedurende het hele concert konden met Nickel van Duijvenboden en een vi- breder verband wordt geplaatst. Naar fotograferen betreft het een journalistiek suele biografie samengesteld door Louis aanleiding van een interview met de Jeroen Doorenweerd (Tilburg) voor een en persoonlijk tijdsdocument, dicht op Baltussen en Jaap van Triest moeten kunstenaar schrijft kunstcriticus Hans overzicht van zijn werk uit de afgelo- de artiest. inzicht geven in de omvang, reikwijdte den Hartog Jager over o.a. Claassen’s pen 18 jaar. Dominic van den Boogerd en achtergronden van het oeuvre. visie op zijn werk, zijn werkwijze en interviewt de kunstenaar over zijn werk, Jacqueline Hassink (Schoonrewoerd) kunstwerken in de openbare ruimte. drijfveren en interesses en bespreekt voor de publicatie Car Girls met 250 Liselot van der Heijden (Haarlem) voor Pontus Kyander zal zijn werk in de hoe zijn werk binnen de actuele kunst foto’s die een beeld geven van de wijze de publicatie False Metaphors waarin openbare ruimte beschrijven en hun rol gesitueerd kan worden. Wouter Vanstip- waarop vrouwelijke modellen figureren haar installaties, video’s en geluids- daarin onderzoeken. hout beschrijft hoe zijn werk functio- op internationale autoshows. Hassink werken van de afgelopen twaalf jaar neert, hoe ze ons kijken beïnvloeden. bezocht autoshows over de hele wereld uitgebreid worden gedocumenteerd. Ad van Denderen (Amsterdam) voor de waarbij zij de vraag stelde of een ‘Ford Een terugkerend onderwerp in haar publicatie So Blue, So Blue, een verhaal Ger van Elk (Amsterdam) voor een girl’ er in Shanghai anders uitziet dan in werk is de rol van de toeschouwer en in autonome beelden over het globa- uitgebreide monografie over zijn oeuvre, Frankfurt. Een interview door Lesley A. de relatie tussen toeschouwer en object. lisme. In het fotoproject staat de vraag de eerste allesomvattende studie naar Martine en een essay van de socioloog Kunsthistorica Martha Buskirk en cura- centraal of mensen in staat zijn om deze het werk van de kunstenaar. Met diverse Tim Dant begeleiden de publicatie. tor Sara Reisman gaan in een essay op culturele veranderingen te plaatsen of er essays van o.a. Ron Kaal die het oeuvre deze thematiek in en plaatsen het werk richting aan te geven. Uitgangspunt van bespreekt met referenties aan de kunstge- Frank Havermans (Heeswijk-Dinther) van Van der Heijden in een kunsthistori- het project zijn de zeventien landen aan schiedenis en Anne Rorimer over het con- voor een publicatie over 15 jaar sche context. de Middellandse Zee. ceptuele denken tussen 1965 – 1975. De kunstenaarschap. Zijn werk bestaat publicatie zal in een Nederlandse, Franse uit architectonische installaties waarin Marije van der Hoeven (Amsterdam) voor Jan van den Dobbelsteen (Eindhoven) en Engelse editie worden uitgegeven. tactiele waarden en tectoniek prominent de publicatie Hoeden voor Rembrandt, voor een laagdrempelige uitgave in de aanwezig zijn. De publicatie beoogt waarin een serie digitale portretfoto’s van vorm van een magazine als onderdeel William Engelen (Berlijn) voor de deze noties van ambachtelijkheid en kinderen zijn gebundeld. De kinderen van een installatie, getoond in Gale- publicatie Verstrijken Audio works 1999 materialiteit maar ook zijn werk als werden uitgenodigd om de rol van ‘model rie Dick de Bruin Contemporary Art, – 2008 waarvoor het idee is ontstaan tij- kritisch commentaar op de hedendaagse van de schilder’ te spelen. Het resultaat Middelburg. Met de uitgave beoogt Van dens de tentoonstelling ‘Verstrijken voor getechnologiseerde praktijk van architec- lijkt soms inwisselbaar met de geschil- den Dobbelsteen zijn interdisciplinaire ensemble’ in het museum Boymans van tuur en stedenbouw in beeld te brengen. derde portretten uit de 17e eeuw. 76 SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies 77

Rob Hornstra (Utrecht) voor de publicatie Nederlandse praktijk sluit om zich te beweegt tussen figuratie en abstractie, naakte meisjes ten voeten uit, in de 101 Billionaires, een kritisch fotodocu- vestigen in een Spaanse plaats, die naar heeft zich volgens Lucassen in zijn kenmerkende stijl van de fotografe die ment over het moderne Rusland. Het zijn zeggen ’bepalend zal zijn voor het recente werk voltrokken in beelden die elk detail van het vrouwelijk lichaam van boek is een felle aanklacht tegen de verloop van de wereldgeschiedenis’. zowel abstract als figuratief getypeerd zeer dichtbij in beeld brengt. Het boek groeiende maatschappelijke ongelijk- Het boek is bedoeld als een zoektocht kunnen worden. wordt ingeleid door Bob Frommé. heid in het land, tegen de systematische naar een ‘werkelijkheidsgevoel’ waarbij afbraak van democratische instituties thema’s als achterdocht en dreiging Cary Markerink (Amsterdam) voor de Jutka Rona (Amsterdam) voor de publica- en tegen de cynische onverschilligheid voelbaar aanwezig zijn. Nickel van Duij- publicatie Memory Traces. Het boek is tie Binnen/buiten dat als een fotodagboek voor de erbarmelijke omstandigheden venboden schreef voor de publicatie een opgezet als een ‘visueel en inhoudelijk is opgezet en een jaar uit Rona’s dage- waaronder de overgrote meerderheid van fictief verhaal over deze thematiek. avontuur’ met als uitgangspunt de land- lijks leven toont. Door deze foto’s naast de Russen het moet zien te redden. schapsfotografie en het journalistieke krantenkoppen over gruwelijk nieuws te Paul Kooiker (Amsterdam) voor de publi- reisverslag. Om ook het discours aan te plaatsen, wil Rona de gelijktijdigheid van Iris Kensmil (Amsterdam) voor de catie Room Service waarin zijn voortdu- gaan, bevat het boek een aantal ‘geschre- gebeurtenissen benadrukken. publicatie Negroes [are oké] waarvan het rende zoektocht naar het clichébeeld ven’ foto’s (foto’s zonder beeld) en een eerste deel bestaat uit een verzameling van het naakte lichaam van de vrouw, fictief thrillerverhaal over de historische Maria Roosen (Oisterwijk) voor een afbeeldingen en teksten uit kranten, in dit geval tegen de achtergrond van fase waarin de fotografie zich bevindt: de publicatie naar aanleiding van de Singer boeken etc. die Kensmil als bronnenmate- boekenkasten en in verschillende rasters, verandering van een analoog naar een Prijs die in maart 2009 aan haar wordt riaal voor haar schilderijen gebruikt. Het wordt onderzocht. digitaal medium. uitgereikt. Tien sleutelwerken en een tweede deel geeft een overzicht van haar aantal paginagrote aquarellen beogen sa- werk, ingeleid door Rudi Fuchs en met Dana Lixenberg (Amsterdam) voor de Rik Meijers (Sittard) voor de publicatie men met beeld en tekst over de totstand- een interview door Ferdinand van Dieten. publicatie The Last Days of Shishmaref, 100 Polaroids. De beschilderde polaroids koming ervan, Roosen’s werk inzichtelijk een fotografisch portret van de Inupiaq nemen een eigen plaats in binnen het te maken. Met tekstbijdragen van Hanne Geert van Kesteren (Amsterdam) voor de Eskimo’s die door de snelle klimaat- werk van Meijers. Ze leiden als het ware Hagenaars en Wim van Mulders. publicatie Baghdad Calling met een serie verandering in de arctische regio een heimelijk leven binnen zijn oeuvre foto’s over de leefsituatie van Irakese gedwongen worden het hele dorp te en worden, in tegenstelling tot zijn Viviane Sassen (Amsterdam) voor de vluchtelingen in Jordanië, Syrië en Tur- verplaatsen. Door de foto’s via katernen tekeningen en schilderijen, niet vaak aan publicatie Flamboya, een bundeling van kije, vijf jaar na de inval van Amerika. in familiegroepen onder te verdelen en het publiek getoond. De publicatie en de de foto’s die zij in Afrika heeft gemaakt. Deze foto’s worden gecombineerd met deze af te wisselen met interieur- en vorm (15 x 12 cm formaat) kan gezien Sassen laat zich verrassen door het beelden van familie en vrienden uit de landschapsfoto’s wordt de complexiteit worden als een soort dagboek. uiterlijk of gedrag van de mensen die zij mobiele telefoons en computers van de en het belang van familierelaties en de tegenkomt. De meeste beelden hebben vluchtelingen zelf, die volgens Van Kes- invloed van de omgeving op de karakters Pjotr Müller (Amsterdam) voor de een bijna modische esthetiek, maar teren symbool staan voor de onbereik- van de personen naar voren gebracht. publicatie De Mythe van Pjotr Müller, een juist daardoor zijn ze anders dan de baarheid van Irak. monografie ter gelegenheid van zijn 60e gebruikelijke beelden over Afrika. Met Reinier Lucassen (Amsterdam) voor de verjaardag. Het is de bedoeling dat het tekstbijdragen van Cathérine Somzé, Edo Wytske van Keulen (Amsterdam) voor publicatie Lucassen 1999-2009 waarin de boek functioneert als een langlopende Dijksterhuis en Tommy Wieringa. de publicatie We would come to doubt kunstenaar zelf de ontwikkeling van zijn tentoonstelling. everything. And almost everyone would werk van de afgelopen tien jaar tracht Keiko Sato (Nijmegen) voor de publicatie come to doubt waarin het leven van de te beschrijven. Zijn intentie om in het Carla van de Puttelaar (Amsterdam) voor How to tell the Story of my Father. De 82-jarige Juan in beeld wordt gebracht. vroegere werk uit de jaren ’60 en ’80 te de publicatie The beholder’s Eye met een aanslag op het World Trade Center op Van Keulen volgt deze tandarts die zijn komen tot een zgn. synthesestijl, die zich serie van 14 fotoportretten van liggende, 11 september 2001 herinnerde Sato aan 78 SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies SPOOR 1 - 3.3 Toekenningen Publicatiesubsidies 79

haar vader, een kamikaze piloot in de keuzes. In het boek komen drie perspec- Ronald Sohier (Utrecht) voor de publi- Zijn verblijf bij de Asmati bevolking Tweede Wereldoorlog. Het boek is een tieven bijeen: het verhaal van de mode catie Ronald Sohier tekent. Naast 80 leidde de afgelopen jaren tot een aantal persoonlijke zoektocht naar haar vader, zelf, die de afgelopen tien jaar radicaal afbeeldingen, wordt het werk van Sohier nieuwe werken die in de publicatie zijn haarzelf, de naoorlogse tijd, de relatie is veranderd; de formele beschrijving in een bredere, internationale kunstcon- opgenomen met de betekenis van kleur tussen kunst, politiek en de betekenis van de verschillende collecties van Van text geplaatst door o.a. Alex de Vries en als belangrijk thema. Met bijdragen daarvan voor haar kunstenaarschap. Slobbe en de weerslag van een aantal René Pingen. van o.a. Sven Lütticken, antropologe projecten die voor deze gelegenheid Amanda Ravetz en evolutiebioloog Tijs Maaike Schoorel (Bilthoven / Londen) worden uitgevoerd. Praneet Soi (Amsterdam) voor een publi- Goldschmidt. voor Maaike Schoorel, How Soon is Now, catie over de herkomst en transformatie een eerste monografische publicatie over Job Smeets en Nynke Tynagel / Studio van (bestaande) beelden, die Soi in zijn Anna Wenzel (Rotterdam) voor een haar werk. Reproducties van werken Job (Breda) voor de eerste uitgebreide tekeningen gebruikt. Hiermee beoogt publicatie die uit twee delen is opge- worden vergezeld van detailopnamen monografie over hun werk getiteld Studio het boek het bronnenmateriaal en het bouwd. Het eerste deel is vooral visueel die inzoomen op specifieke delen van Job: The Book of Job. Foto’s van produc- artistieke onderzoeksproces in beeld te en geeft een overzicht van het werk van voorstellingen die als pars pro toto voor ten, interieurontwerpen en installaties brengen. Met teksten van Ann de Mees- de kunstenaar vanaf 2003. Het tweede het proces van toevoegen en reductie fun- worden afgewisseld met niet eerder ter, Ranjit Hoskote en Jean-Pierre Gorin. deel bevat een interview met Bart Rutten geren. De vormgeving zal de inhoudelijke getoonde schetsen en digitale concep- over Wenzels achtergrond en inspiratie- ambities van haar werk reflecteren door ten die inzicht moeten geven in het Vesselina Todorova (Etten-Leur) voor bronnen. Het boek wordt afgesloten met een vertaalslag te maken naar het idee ontwerpproces van de studio. Qua vorm de publicatie Simply a Line waarin het, foto’s over het ontstaansproces en ‘work van ‘verschijnen’ - ‘verdwijnen’ van de is gekozen voor de referentie aan oude volgens Todorova, ‘onbesproken verle- in progress’. ‘lege’ beelden die zij in haar werk creëert. geïllustreerde Bijbels: gouden randen den’ van haar geboorteland Bulgarije in en reliëfpatronen en een kalligrafisch beeld wordt gebracht. Onderwerp van Guido van der Werve (Amsterdam) voor Gerlinde Schuller (Amsterdam) voor lettertype illustreren de teksten, die o.a. de publicatie is de onder het communis- de publicatie Nummer tien, een afsluitend Designing Universal Knowledge een geschreven worden door Alice Rawst- tisch regime zwaar bewaakte Bulgaars- overzicht van 9 films. De films zijn ge- onderzoek naar nieuwe manieren om horn, Murray Moss, Nadia Swarovski en Turkse grens die de buitengrens van nummerd omdat ze gezien moeten wor- complexe informatie te visualiseren. Gareth Williams. het Warschau-pact vormde. Het boek den als een groter geheel. De nummers Vragen als: wie brengt de kennis van bevat nog niet eerder gepubliceerd zijn als het ware hoofdstukken. In de de wereld bijeen en waarom en hoe Otto Snoek (Krimpen a/d IJssel) voor de archiefmateriaal en historische beelden publicatie worden stills uit zijn werken worden complexe kennisdatabases eerste monografie over zijn werk getiteld over de 120-jarige geschiedenis van de van de laatste vijf jaar verwerkt met tek- gestructureerd en vormgegeven worden Why not? met als thema de inwoners grens, aangevuld met recente foto’s van sten uit de laatste vijf jaar over de laatste in dit boek geanalyseerd aan de hand van Rotterdam. Het boek beoogt een Todorova zelf. Met een tekstbijdrage vijf jaar. De publicatie moet zijn publiek van visueel materiaal en interviews fotografische weerslag te geven van van de Bulgaarse schrijver én voormalig meer inzicht in zijn werk verschaffen en met o.a. Nigel Holmes, Wim Crouwel en de voortdurende culturele en etnische grenssoldaat Georgi Gospodinov. tegelijkertijd is het een abstracte autobio- Paul Kahn. Met essays van Alex Wright, herschikking van deze stad. In een essay grafie en een werk op zich. Willem van Weelden, Markus Frenzl en van stadsgenoot en filosoof Henk Ooster- Roy Villevoye (Amsterdam) voor de Femke Snelting. ling wordt dit proces vanuit wetenschap- publicatie Detours ter gelegenheid van pelijk perspectief beschreven. Het boek de gelijknamige tentoonstelling in het Alexander van Slobbe (Amsterdam) voor verschijnt naar aanleiding van een museum Boymans van Beuningen. Het een publicatie over de huidige ontwik- tentoonstelling in het Nederlands Foto is de weerslag van Villeroy’s reizen naar kelingen binnen de mode, mede aan Museum. het Indonesische Papoea, de voormalige de hand van zijn eigen professionele Nederlandse kolonie Nieuw Guinea. 80 SPOOR 1 - 3.4 Commissie Publicatiesubsidies SPOOR 1 - 4. Bemiddelaarssubsidies - 4.1 Inleiding 81

3.4 Commissie Publicatiesubsidies 4. BEMIDDELAARSSUBSIDIES (in wisselende samenstelling): Robbert Roos (voorzitter) 4.1 Inleiding Ellen de Bruijne De bemiddelaarssubsidie is bestemd Ingrid Commandeur voor uiteenlopende plannen zoals het Nina Folkersma verrichten van (voor)onderzoek, het Diana Krabbendam schrijven van een essay of publicatie, Arnold Mosselman het opzetten van een symposium of Ad van Rosmalen manifestatie of het samenstellen van een tentoonstelling met een bepaald thema. De bemiddelaarssubsidie kan daarnaast ook worden aangevraagd voor een reis of een werkperiode in het buitenland. Bij de beoordeling van de plannen wordt on- der andere gekeken hoe de inhoudelijke, theoretische en artistieke uitgangspun- ten van de aanvrager tot uiting komen. Voorwaarde is dat het om bijzondere plannen gaat die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en stimulering van beeldende kunst, vormgeving en bouw- kunst in Nederland.

In 2008 gaf het Fonds BKVB onder- zoeksbureau Vinken en Van Kampen de opdracht om de regeling Bemiddelaars- subsidies vanaf haar ontstaan in 2001 te evalueren. Begin 2009 zal de evaluatie worden gepresenteerd.

In de nieuwe cultuurplanperiode 2009- 2012 kunnen bemiddelaars (critici, theoretici, beschouwers, tentoonstel- lingsmakers) een stimuleringssubsidie aanvragen. 82 SPOOR 1 - 4.2 Overzichten Bemiddelaarssubsidies SPOOR 1 - 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies 83

4.2 Overzichten Bemiddelaarssubsidies 4.3 Toekenningen Bemiddelaars­ Annet Dekker (Amsterdam) voor een subsidies onderzoek naar de betekenis van loca- 2008 2007 2006 Anke Bangma (Rotterdam) bijdrage aan tieve media in de openbare ruimte. Aan het onderzoek Performative Documents de hand van een aantal kunstprojecten positief 19 26 23 naar de vraag hoe visuele documenten stelt zij zich de vraag in hoeverre kunst negatief 52 * 37 29 totaal 71 64 52 en praktijken bepalen wat als reali- die speciaal voor de openbare ruimte teit ervaren wordt. Bangma richt zich gemaakt wordt een eigen esthetiek honoreringspercentage 27% 30% 30% vooral op de vraag hoe afbeeldingen kent, hoe deze zich ontwikkelt en of van mensen van invloed zijn op de het invloed heeft op onze notie van of manier waarop mensen zichzelf ervaren ervaring met openbare ruimte. Specifiek *waarvan 2 op formele grond aantal vergaderingen: 4 en presenteren. Naast literatuur- en onderzoekt Dekker nieuwe mobiele archiefonderzoek wordt via gesprekken technische mogelijkheden, van mobiele met kunstenaars een analyse gemaakt telefoons en GPS apparatuur tot touch van de complexe relatie tussen wat screens en RFID. Het resultaat van het beelden tonen en wat beelden doen. Het onderzoek wordt zowel schriftelijk als onderzoek zal resulteren in een tentoon- online beschikbaar gemaakt. stelling, reizend filmprogramma en een publicatie, gericht op een breed publiek Tanja Elstgeest (Rotterdam) ontving als van zowel kunstenaars, beschouwers bemiddelaar op het grensgebied tussen als een meer algemeen in beeldcultuur theater en beeldende kunst een bijdrage geïnteresseerd publiek. voor het onderzoek en de voorbereiding van het project Stilte. Elstgeest wil een Liesbeth den Besten (Amstelveen) voor essay schrijven over het begrip stilte het samenstellen en schrijven van een binnen de kunst, en deze koppelen beschouwend boek over hedendaagse aan moderne en hedendaagse muziek, internationale sieraadvormgeving, filosofie, en verschillende cultuurspeci- waarbij zij actuele ontwikkelingen in een fieke benaderingen. Een internationale breder kunsthistorisch en maatschap- en disciplineoverschrijdende groep pelijk verband plaatst. Het boek moet kunstenaars wil zij vervolgens nieuw aantrekkelijk zijn voor een breed publiek werk laten maken voor dit project. Het en eveneens geschikt zijn voor gebruik Hiroshima City Museum heeft interesse op academies en universiteiten. Thema- getoond het project te programmeren. tische hoofdstukken worden afgewisseld De mogelijkheden voor een presentatie met kunstenaarslemma’s. in een Nederlands museum worden nog onderzocht. Claire Butcher (Eindhoven) voor haar deelname aan de Curatorial Training Nathalie Faber (Amsterdam) voor de programme van de Appel. ontwikkeling van We Think, een geënga- geerde tentoonstelling op steigerdoeken in de openbare ruimte. Faber onderzoekt 84 SPOOR 1 - 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies SPOOR 1 - 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies 85

met dit project de relatie tussen kunst en inspelen op actuele ontwikkelingen rond Joost Pollmann (Haarlem) onderzoekt de Ilse van Rijn (Amsterdam) bijdrage om in marketing en de actuele tendensen op de kustbescherming van Nederland. wenselijkheid en mogelijkheden van een haar rol als schrijver/criticus onderzoek het gebied van interactie tussen kunst en specifieke stripopleiding in Nederland, te doen naar autonome kunstenaars- publiek. Kunstenaars worden uitgeno- Els Kuijpers (Den Haag) ontving een naar Belgisch voorbeeld. Pollmann wil teksten. Haar studie sluit aan bij een digd de grens op te zoeken tussen kunst subsidie voor onderzoek naar het archief op basis van de actuele (experimentele) actuele tendens in de kunsten van de en commercie, en daartoe verschillende van R.D.E. (Ootje) Oxenaar, en diens ontwikkelingen en vernieuwingen schrijvende kunstenaar en reflecteert op voorstellen uit te werken en te visualise- betekenis als opdrachtgever voor het gra- binnen het vakgebied de aard van de de tekst als autonoom werk, dus niet als ren. Kunstenaars worden daarbij gekop- fisch ontwerpen in Nederland. Kuijpers tekenopleidingen aan Nederlandse uitleg of onderschrift bij beeldend werk. peld aan creatieven van reclamebureaus. onderzoekt zijn invloed in zijn rol als kunstacademies onderzoeken. Doel is de Van Rijn onderzoekt plek en functie van hoofd van de Dienst Esthetische Vormge- positie van de strip en het beeldverhaal door kunstenaars geschreven teksten, Marieke van Hal (Londen) bijdrage om ving van de PTT van 1970 tot 1994, op de als artistiek medium te versterken, en de in relatie tot hun beeldende werk, en in reflectief onderzoek te combineren met ontwikkelingen in het grafische veld in kansen op publicatie van striptekenaars de bredere context van het hedendaagse haar praktijk als curator. Zij wil een Nederland, en brengt deze in relatie met te vergroten. Op basis van een interna- kunstdiscours. Doel is een bijdrage te stichting opzetten om te bemiddelen de aard, omvang en kwaliteit van de vi- tionale inventarisatie van opleidingen leveren aan de discussie over productie tussen de vele internationale kunstbiën- suele productie van Oxenaar als grafisch zal Pollmann tevens een toekomstig en receptie van taal als medium door nales en deze als professionele kunstin- ontwerper en opdrachtnemer. Kuijpers ‘stripcurriculum’ ontwikkelen, waarbij kunstenaars. stellingen met elkaar te verbinden. De wil hiermee een bijdrage leveren aan de recht gedaan wordt aan de verschillende stichting zal zich richten op zowel theo- actuele discussie over opdrachtgever- stromingen binnen het vakgebied. Max van Rooy (Amsterdam) bijdrage retische als meer praktische aspecten en schap, en aan het ontwikkelen van een voor zijn plan om ‘van binnenuit’ een heeft als doel interactie, uitwisseling en ontwerpkritiek en -discours in Neder- Todd Reisz (Amsterdam) voor een onder- biografie over H.P. Berlage te schrijven. onderlinge analyse. De ‘pilot’ zal bestaan land. Uitgeverij 010 en het Museum voor zoek naar de betekenis van de stedelijke Belangrijkste motivatie van Van Rooy om uit een website, een reizend biënnale Communicatie hebben interesse getoond ontwikkeling van Dubai voor steden in de biografie te schrijven is het ontbreken archief en een discussieplatform. Het voor het onderzoek. de toekomst. Met het onderzoek naar ervan. Van Rooy, een kleinkind van Ber- onderzoek van Van Hal ligt in het ver- onder meer het archief van architect lage, zal aan de hand van o.a. dagboek- lengde van haar promotieonderzoek aan Jet Manrho (Rotterdam) voor een John Harris, wil Reisz het ontstaan en notities en reisschetsen het persoonlijk de afdeling Curating Contemporary Art onderzoek en de samenstelling van een de huidige verschijningsvorm van Dubai leven van Berlage reconstrueren, in van de Royal College of Art in Londen. werkboek dat de kwaliteit van de interac- analyseren, en daarmee inzicht bieden nauwe samenhang met zijn werk als tie van kinderen met kunst en kunste- in de manier waarop stedelijke gebieden architect, stedenbouwer en ontwerper. Jacqueline Heerema (Den Haag) bijdrage naars moet verbeteren. Het werkboek in de toekomst zullen worden ontwik- Dit tegen zowel het decor van zijn tijd als aan het plan Exoot van de Satellietgroep, moet richtlijnen en suggesties bevatten keld – als financiële ondernemingen. in het kader van de actuele ontwikkelin- dat de haalbaarheid van een nieuwe cul- voor kunstenaars en instellingen die Het onderzoek moet resulteren in een gen binnen de architectuur. De biografie tuurplek aan of in zee wil onderzoeken. werken met kinderen. Manrho wil zowel publicatie gericht op het vakgebied is gericht op zowel het vakgebied als een Naast een onderzoek omvat het plan een kinderen als kunstenaars inspireren en en een breder publiek met interesse algemeen kunst- en cultuurpubliek. aantal ontwerpateliers, een presentatie motiveren om actief deel te nemen aan in stedelijke ontwikkeling. Reisz deed en een publicatie. Heerema heeft als cultuureducatie. Het onderzoek betreft eerder voor AMO, de denktank van Catrien Schreuder (Utrecht) voor onder- ambitie de kunsten in te zetten als naast een boek ook kennis- en informa- Rem Koolhaas’ Office for Metropolitan zoek t.b.v. een beschouwende publicatie inspirator van gemeentelijk en landelijk tieoverdracht in de vorm van studieda- Architecture, onderzoek naar de nieuwe over videokunst in de openbare ruimte. beleid, en daagt kunstenaars, vormge- gen, een website, video, en workshops. steden langs de Arabische kust. Schreuder is geïnteresseerd in de manier vers, architecten en wetenschappers uit waarop kunstenaars de kloof tussen nieuwe concepten te ontwikkelen die kunst en het alledaagse leven met 86 SPOOR 1 - 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies SPOOR 1 - 4.3 Toekenningen Bemiddelaarssubsidies 87

nieuwe artistieke middelen trachten te bij het NAi, en tijdens de Architectuur­ typografen gevraagd om samen met een overbruggen. Zij constateert dat naar de biënnale van Venetië. Arabische ontwerper of kalligraaf op betekenis van videokunst in de openbare basis van bestaande Latijnse letter­types ruimte, en specifiek naar de verhouding Martijn Lucas Smit (Haarlem) kreeg een nieuwe Arabische ‘font families’ te tussen kunst en commerciële beeldtaal, bijdrage voor de aanloop- en onder- ontwerpen. weinig wetenschappelijk onderzoek is zoeksfase van de Biënnale Nederlandse verricht. Het onderzoek betreft een brede Kunstenaarsinitiatieven. Hij wil hiermee Peter Trummer (Amsterdam) bijdrage en verkennende analyse, als bijdrage voorzien in een actuele behoefte aan al- voor het onderzoek Designing Differences. aan de beschouwing en duiding van een ternatieve tentoonstellingsmodellen voor In samenwerking met verschillende au- relatief nieuw artistiek fenomeen. NAi kunstenaarsinitiatieven in Nederland. teurs en ontwerpers tracht hij te komen uitgevers zal de publicatie realiseren en Smit zal in zijn onderzoek reflecteren op tot een publicatie waarin een nieuw distribueren. de hedendaagse rol en activiteiten van ‘framework’ geschetst wordt voor het de verschillende kunstenaarsinitiatieven maken van architectuur. Uitgangspunt Malkit Shoshan (Amsterdam) bijdrage en manifestaties als de KunstVlaai. Met is de aanname dat de mogelijkheden en voor de realisatie van Platform Paradise, deze biënnale wil hij inzoomen op de invloed van de architect op de archi- onderdeel van het project ‘One land Two specifieke kwaliteiten en betekenis, de tectuurpraktijk gelimiteerd wordt door Systems’. Een van de doelstellingen van dynamiek, diversiteit en positie van het regelgeving, bouwtechnieken, milieu- het project is het maken van een alter- geheel aan kunstenaarsinitiatieven. De eisen, financiën, eisen van klanten, ruim- natief masterplan voor het ‘niet erkende’ biënnale zal bestaan uit een programma telijke condities etc. De vraag is of er dorp Ein Hud in Israel. Dit dorp is voor van tentoonstellingen, lezingen, forum- een alternatief te ontwikkelen is voor het Shoshan exemplarisch voor de ruimtelij- discussies en screenings. topologisch denken in de architectuur en ke instrumenten die de Israëlische rege- te komen tot een ontwerpproces waarin ring gebruikt om agenda’s van segrega- Huda Smitshuijzen AbiFares (Amster- het samengaan van variatie en diversiteit tie uit te voeren. Na een lang en politiek dam) bijdrage aan het praktijkonderzoek centraal staat. gevoelig onderzoek naar de verborgen Typographic Matchmaking in the City, mechanieken van architectuur en plan- V2.0. Dit project is een vervolg op het ning is het masterplan af. Shoshan kreeg succesvolle matchmaking project in een bijdrage voor een ‘kunstinterventie’, 2006-‘07, dat resulteerde in verschillen- waarmee het project teruggebracht wordt de nieuwe arabische ‘fonts’ die werden naar de lokale gemeenschap. Ein Hud gelanceerd tijdens het ‘el Hema’ project wordt gedurende de manifestatie een bij Mediamatic in 2007-‘08. Smitshuijzen experimenteel ‘kunstlab’ voor sociale en AbiFares wil het traject aanscherpen en ruimtelijke transformatie. Een internatio- voortzetten, met als doel de ontwikke- nale groep van kunstenaars, curatoren, ling van typografie in Nederland, en een architecten en wetenschappers zal met beter onderling begrip tussen de Neder- de lokale gemeenschap werken aan de landse en Islamitische cultuur. Specifiek realisatie van het masterplan, zonder onderzoeksterrein is dit keer de openbare opdracht van bovenaf. Het project werd ruimte als uitgangspunt voor grafische als nieuw model voor een activistische vormgeving en belettering. Wederom kunstpraktijk onder meer tentoongesteld wordt aan toonaan­gevende Nederlandse 88 SPOOR 1 - 4.4 Commissie Bemiddelaarssubsidies 89

4.4 Commissie Bemiddelaarssubsidies

Voorzitter Valentijn Byvanck

Leden Ann Demeester Xander Karskens Domeniek Ruyters Martijn van Boven Maarten Doorman Ineke Hans Gert Jonkers Irma Boom Piet Vollaard Ton Venhoeven 2008

SPOOR 2 INTERNATIONALISERING 90 SPOOR 2 - 5. Buitenland ateliers - 5.1 Inleiding 91

5. BUITENLAND ATELIERS achter bij de gemaakte afspraken en de verwachtingen. Na herhaaldelijk overleg 5.1 Inleiding en beloofde verbeteringen bleek Platform In 2008 bood het Fonds BKVB op 14 China helaas niet in staat de Neder- verschillende plekken vaste artist-in-resi- landse residenten in het kunstcircuit te dence plekken aan. De adviescommissie introduceren of de kunstenaars bij het ontving in totaal 268 aanvragen voor maken van hun werk of het vinden van een verblijf in een van deze gastateliers, materialen praktisch te ondersteunen. 55 meer dan in 2007. De ateliers in New Daarom werd besloten de samenwerking York en Berlijn waren ook dit jaar weer met Platform China per eind 2008 te bijzonder populair. beëindigen. Na een inventarisatie van mogelijke andere residencies in Beijing In 2008 kwamen er 3 nieuwe artist-in- heeft het Fonds gekozen voor de samen- residence plekken bij in het aanbod. werking met TIM (Theatre in Motion) Het Instituto Buena Bista op Curaçao een multidisciplinair onderzoeksplatform dat eerst als pilot project door het Fonds dat sinds 2006 vanuit Beijing opereert. BKVB werd ondersteund is in het regu- TIM wordt geleid door de sinologen liere buitenlandatelier programma opge- Els Silvrants en Annemarie Montulet. nomen, net als het Art Initiative Tokyo De residency staat open voor beeldend (AIT), dat een jaar daarvoor als tijdelijk kunstenaars, vormgevers, architecten en atelier was aangeboden. Daarnaast ging bemiddelaars. in 2008 ook de samenwerking met Ca- Eind 2008 zijn de eerste contacten pacete in Rio de Janeiro van start en kon- gelegd voor een nieuwe residency voor den voor het eerst aanvragen ingediend jonge kunstenaars in Leipzig, het Leipzig worden voor Wiels in Brussel waar vanaf International Art Programme. Deze re- 2009 een nieuwe internationale artist-in- sidency zal in 2009 als experiment voor residence voor internationale beeldend twee jaar bij de vaste buitenland ateliers kunstenaars, grafisch ontwerpers, cura- aangeboden worden. toren en architecten begint. Verder blijft het Fonds BKVB nog zoeken Er viel in 2008 een buitenland atelier af, naar een alternatief voor de opgeheven een ander werd vervangen. De samen- Delfina Studios in Londen. werking met het Arts Center College of Design in Pasadena werd in 2008 door het Arts Center opgezegd. Interne problemen binnen de directie en een krapper budget noopte het centrum tot schrappen van de residency uit hun programma. Ook de residency in Beijing liep niet naar wens. De inhoudelijke be- geleiding van Platform China bleef sterk 92 SPOOR 2 - 5.2 Toekenningen buitenland ateliers SPOOR 2 - 5.2 Toekenningen buitenland ateliers 93

5.2 Toekenningen buitenland ateliers Banff Centre for the Arts, Canada Project Studio China, Beijing A.I.T. (Arts Initiative Tokyo), Tokio De adviescommissie ontving 7 aanvra- De adviescommissie ontving 14 aanvra- De adviescommissie ontving 20 aan- Künstlerhaus Bethanien, Berlijn gen. Voor de periode van 1 maart tot gen voor 2 werkperiodes in 2009. Voor vragen. Voor de periode 1 januari - De adviescommissie ontving 36 aanvra- 1 juli 2009 werd Ine Poppe geselecteerd. de periode van 1 januari – 1 juli 2009 31 maart 2009 werd Rafaël Rozendaal gen. Er zijn 5 aanvragers voorgedragen werd Edwin Zwakman geselecteerd en geselecteerd. aan het Künstlerhaus Bethanien. De IASPIS, Stockholm voor de periode van 1 juli - 31 december adviescommissie heeft in samenspraak De adviescommissie ontving 10 aan- 2009 Reinaart Vanhoe. Wiels, Brussel met Christoff Tannert, directeur van het vragen. Voor de periodes in 2009 zal in De adviescommissie ontving 24 aan- Bethanien, Wafae Ahalouch El Keriasti april/mei 2009 de uiteindelijke keuze Capacete, Rio de Janeiro vragen. In samenspraak met Lucy geselecteerd voor de periode van 1 april gemaakt worden. Omdat de tijd te kort was om voor de McKenzie, coördinator van het artists in 2009 - 1 april 2010. eerste twee perioden een advertentie residency programma van Wiels en lid Atelier Holsboer, Parijs te plaatsen heeft de adviescommissie van de adviescommissie, werden Paul Projectstudio Berlijn De adviescommissie ontving 27 aanvra- zelf een aantal kandidaten aan Helmut Hendrikse voor de periode 1 maart - De adviescommissie ontving 20 aanvra- gen en selecteerde Juul Hondius voor Batista, directeur van Capacete, voor- 31 augustus 2009 en Rob Johannesma gen. Deze selecteerde voor de periode de periode van 1 april – 1 oktober 2009 gedragen. De adviescommissie heeft in voor de periode 1 september 2009 - 1 mei 2009 – 1 mei 2010 de kunstenaars en het duo Tamuna Chabashvili en Adi samenspraak met Batista en op basis van 28 februari 2010 geselecteerd. Yvonne Lacet, Serge Onnen en Juul Hollander voor de periode 1 oktober gesprekken die hij met vier kandidaten Hondius. 2009 – 1 april 2010. voerde Krist Gruijthuijsen geselecteerd voor de periode 1 september – 31 decem- Platform Garanti, Istanbul Townhouse Gallery, Cairo ber 2008 en Maria Castillo Deball voor De adviescommissie ontving 9 aanvra- De adviescommissie ontving 8 aanvra- de periode 1 februari – 1 juni 2009. gen. In samenspraak met Vasif Kortun, gen. In samenspraak met William Wells, Voor de perioden in 2009 – 2010 ontving directeur van Platform Garanti, werd directeur van Townhouse Gallery, is Jan de adviescommissie 21 aanvragen voor Jeremiah Day geselecteerd voor de peri- Adriaanse voor de periode 1 september de perioden 1 september - 31 december ode 11 november 2008 – 1 maart 2008 2008 – 1 februari 2009 geselecteerd 2009 en 1 februari - 31 mei 2010. De ad- en voor de periode van 1 februari - 1 mei en Marnix Goosens voor de periode viescommissie heeft 6 kandidaten aan de 2009 Stefanos Tsivopoulos. 1 februari – 1 juli 2009. Daarnaast werd directie van Capacete voorgedragen. In Nat Muller geselecteerd voor een werk­ 2009 zal de uiteindelijke keuze gemaakt International Studio and Curatorial periode van 1 april 2008 – 1 april 2009, worden. Program (ISCP), New York om onderzoek te doen naar kunstproduc- De adviescommissie ontving 46 aanvra- tie in het Midden-Oosten en Egypte in Instituto Buena Bista (IBB), Curaçao gen en selecteerde Melvin Moti om van het bijzonder. De adviescommissie ontving 14 aan- 1 januari 2009 - 1 januari 2010 in het vragen. In samenspraak met David ISCP te werken. Projectstudio Rome Bade, directeur van het IBB en lid van De adviescommissie ontving 12 aanvra- de adviescommissie, werden Tomas gen. Voor de periode van 1 september Adolfs voor de periode 1 april – 1 juli – 15 december 2008 werd Emily Bates 2009, Katharina Galland voor de peri- geselecteerd. ode 1 juli – 1 oktober 2009 en Lydia Schouten voor de periode 1 oktober – 31 december 2009 geselecteerd. 94 SPOOR 2 - 5.3 Commisies buitenland ateliers SPOOR 2 - 6. Tijdelijke buitenland ateliers - 6.1 Inleiding 95

5.3 Commissies buitenland ateliers Voorzitters 6. TIJDELIJKE BUITENLAND ATELIERS Met 9 aanvragen stelde het aantal De adviescommissie Buitenland ateliers Sacha Bronwasser aanmeldingen in 2008 teleur, zeker ook bestaat uit een 'pool' van een aantal Hedwig Feijen 6.1 Inleiding in vergelijking met het jaar daarvoor. voorzitters en een tiental commissiele- Maria Hlavajova Ook in 2008 heeft het Fonds BKVB naast Het vermoeden bestaat dat er minder den, waaruit per atelier verschillende Jean Bernard Koeman zijn vaste ateliers een aantal tijdelijke aanvragen voor de tijdelijke ateliers subcommissies worden gevormd. De Thomas Peutz buitenland ateliers aangeboden in samen- werden ingediend omdat alle vier de samenstelling van deze subcommissies Renée Steenbergen werking met Trans Artists. Deze tijdelijke plekken vrij specifieke voorwaarden wisselt (gedeeltelijk) per jaar. Camiel van Winkel ateliers worden in principe slechts een stelden. Bovendien werden de tijdelijke keer aangeboden, maar bij veel belang- ateliers tegelijk met een groot deel van Leden stelling kan besloten worden de plek in de vaste buitenland ateliers aangeboden, Sven Augustijnen een ander jaar opnieuw aan te bieden. waardoor de keuzemogelijkheid groot David Bade (namens Instituto Buena Zo werd op verzoek van Artspace in was. De adviescommissie heeft daarom Bista, Curaçao) Sydney opnieuw een residency periode bij sommige ateliers zelf een aantal Phillip van den Bossche aangeboden. kandidaten voorgedragen. Thomas Castro Deze artists-in-residence plekken zijn Krien Clevis o.a. geselecteerd op basis van de artis- Krist Gruijthuijsen tieke mogelijkheden die zij bieden en Jaap Guldemond de belangstelling van kunstenaars voor Natasja Kensmil bepaalde landen of steden. Voor de ronde Niels Klavers van 2008 kozen het Fonds en Trans Sabien de Kleijn Artists voor ateliers in Krijn de Koning - Three Shadows, een jonge plek voor Aglaia Konrad fotografen en videokunstenaars in de Maartje Korstanje nieuwe kunstwijk Caochangdi in Beijing; Susanne Kriemann - Grizedale Arts in het Lake District in Gabriel Lester Groot-Brittannië, dat als een ‘research Rens Muis and development’ bureau voor heden- Lucy McKenzie (namens Wiels, Brussel) daagse kunstenaars functioneert; Erik Odijk - Kitchen Budapest (KIBU), een nieuw Patricia Pulles interdisciplinair media lab voor jonge Jan Rothuizen kunstenaars die geïnteresseerd zijn Diana Stigter in mobiele communicatie, internet en Annet Tijhuis stedelijke ruimtes; Barbara Visser - Artspace in Sydney. Marieke Wiegel (Atelier Holsboer, namens Institut Neerlandais) Een speciale werkgroep van de Commis- sie Stimuleringssubsdies maakt de voor- selecties voor de verschillende plekken. De artist in residence plek maakt uit een shortlist de uiteindelijke keuze. 96 SPOOR 2 - 6.2 Toekenningen tijdelijke buitenland ateliers - 6.3 Werkgroep tijdelijke SPOOR 2 - 7. Natraject studiereis Power of Place 97 buitenland ateliers

6.2 Toekenningen tijdelijke buiten­ 7. NATRAJECT STUDIEREIS POWER Fonds een keur van deskundigen uit land ateliers OF PLACE binnen- en buitenland om vanuit hun De volgende kunstenaars werden expertise en achtergrond een visie te ge- geselecteerd: De meest recente studiereis die het ven op hoe het landschap als katalysator, Art Space, Sydney, Australië: Fonds BKVB organiseerde had als als aanjager en als collectieve kracht in Bob Negrijn reisdoel de Verenigde Staten. Uitgangs- het ruimtelijk beleid kan worden inge- Grizedale Arts, Groot-Brittannië: punt voor de programmering van deze zet. De debattenreeks bestond uit vier Wapke Feenstra studiereis was de bestudering van het themadagen. De reeks werd geopend Three Shadows, Beijng: landschap en de stedenbouw op drie door tuin- en landschapshistoricus Erik Johan Nieuwenhuize schaalniveau´s: het stadspark als sociale de Jong met een key note lezing over Voor het atelier in KIBU, Budapest, is de en multiculturele ruimte in de verdichte het onderzoeksveld van de reeks. Op uiteindelijke keuze nog niet bepaald. stad, het landschap aan de rand van de de drie daarop volgende vrijdagen werd stad dat onder druk van de oprukkende de sociale dimensie van het landschap 6.3 Werkgroep tijdelijke buitenland verstedelijking ingrijpend verandert steeds op een ander schaalniveau en in ateliers en het grootschalige, omringende land- wisselende formules (lezingen, discus- Flos Wildschut (voorzitter) schappelijk gebied als opgave van be- siefora, presentaties) onderzocht: de Martijn van Boven houd, beheer en ontwerp. sociale dimensie van het landschap in Lene ter Haar samenhang met de stad, in samenhang Hans Wilschut De uitkomsten van de studiereis werden met het platteland en in samenhang met in de zomermaanden van 2008 in een infrastructuur). tentoonstelling en een debattenprogram- De tentoonstelling werd bezocht door ma naar buiten gebracht als onderdeel 26.000 bezoekers. van de Triënnale Apeldoorn, 100 dagen cultuur, tuin en landschap. In 2008 werd door de organisatie en de Curator Huib Haye van der Werf stelde deelnemers van de studiereis gewerkt in de Apeldoornse Nettenfabriek een aan een publicatie die in het najaar van tentoonstelling samen vanuit het hart 2009 zal verschijnen bij NAi Uitgevers. van het reisgezelschap. Er was werk te zien van Frank Van der Salm, Erik Odijk, Rudy Luijters, Voebe de Gruyter, Sanne Peper, Lara Almarcegui, Philippine Hoegen, Stephan Keppel, Pim Palsgraaf en en Eva-Fiore Kovacovsky. Kunste- naarsgroep Observatorium ontwierp een tribune landschap van 250 ton asfalt dat dienst deed als podium voor de lezingen en debatten, georganiseerd door het Fonds BKVB. Onder de titel Een verloren dimensie? Een zoektocht naar de sociale betekenis van het landschap vroeg het 98 SPOOR 2 - 8. Stichting Het Van Doesburghuis 99

8. STICHTING HET VAN DOESBURG­ HUIS

Sinds 2005 voert het Fonds BKVB het se- cretariaat van de stichting Het Van Does- burghuis. De stichting beheert de atelier- woning van Theo en Nelly van Doesburg in Meudon, bij Parijs. Deze woning wordt ter beschikking gesteld aan kunstenaars, ontwerpers, beschouwers, musici, dich- ters etc. die in het kader van onderzoek of studie voor een (half) jaar in Frankrijk willen verblijven. Aanvragers kunnen in aanmerking komen voor subsidie van de huurkosten. 2008 Het bestuur van de stichting kwam één keer bijeen in het Van Doesburghuis om voor de periode 2009-2010 een kandi- daat voor een verblijf in de atelierwoning te selecteren. Van de vier aanmeldingen werd de componist Hans Koolmees geselecteerd voor een werkperiode van september 2009 - augustus 2010. SPOOR 3 bijzondere projecten 100 SPOOR 3 - 9. TAX-videoclipfonds - 9.1 Inleiding - 9.2 Overzichten TAX-videoclipfonds 101

9. TAX-VIDEOCLIPFONDS 9.2 Overzichten TAX-videoclipfonds

9.1 Inleiding 2008 2007 2006 Samen met het Stimuleringsfonds Ne- derlandse Culturele Mediaproducties Positief 15 22 7 Negatief 60 * 102 18 geeft het Fonds BKVB uitvoering aan Totaal 75 124 25 het TAX-videoclipfonds. Deze regeling werd in 2006 in het leven geroepen om videoclips te bevorderen die artistiek Honoreringspercentage hoogwaardig en innovatief zijn en die ingezet kunnen worden voor de inter- 20% 17,5% 28% nationale promotie van Nederlandse artiesten en hun cd´s. Tot en met 2008 *waarvan 1 aanvraag op formele grond afgewezen was in totaal € 900.000 beschikbaar. Een derde daarvan wordt gefinancierd uit het Actieprogramma Cultuur en Economie van de Ministeries van OCW en Economische Zaken; tweederde door de uitvoerende fondsen. In 2008 bestond de experimen- tele TAX-videoclipregeling twee jaar. Het Fonds BKVB en het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Mediaproducties hebben na een evaluatie besloten door te gaan met de regeling.

De adviescommissie van het TAX-video- clipfonds vervult een dubbele functie. Enerzijds beoordeelt zij subsidiever- zoeken van beeldmakers, popartiesten, platenmaatschappijen, producenten en ieder ander met een goed idee voor een videoclip. Anderzijds initieert de com- missie projecten door actief te bemid- delen en te zoeken naar onverwachte, prikkelende of bijzondere combinaties van beeldmakers en artiesten. Dit jaar werden er door de commissie 3 clips geïnitieerd. 102 SPOOR 3 - 9.3 Toekenningen TAX-videoclipfonds SPOOR 3 - 9.3 Toekenningen TAX-videoclipfonds 103

9.3 Toekenningen TAX-videoclipfonds Hotel (beeld) bij Sprokkeldagen van begint met een astronaut die zijn koffie Sil van der Woerd (beeld) bij White Typhoon en Neske Beks (muziek) / drinkt en het schip op de automatische Swan van Lolly Jane Blue (muziek) / Emiel Steenhuizen (beeld) bij Wildfire Triomf piloot zet om een wandeling te maken. Neon Media van C-mon & Kypski (muziek) / 100% Een nachtelijke autorit door het bos In iedere ruimte sluiten meer mensen Lolly wordt gefilmd in een donkere, Halal staat symbool voor de levensvisie van zich bij hem aan en de clip eindigt in een koude fabriek. Vluchtend in haar denk- Twee 10-jarige jongens met een obsessie Typhoon. Langs de weg doen zich al- groot feest. beeldige fantasiewereld ontstaat lang­ voor vuur vormen samen de geheime lerlei situaties voor, die als een soort zamerhand op bijzondere wijze de laat- club Wildfire en steken alles wat ze in hersenschimmen voorbijkomen. In de Melina Matsoukas (beeld) bij Modern ste plek waar zij zich nog veilig voelt. handen krijgen in de fik. Naast hun auto zitten twee personen, die hetzelfde world van Anouk / EMI Music liefde voor vuur delen ze nog een passie: zien, maar de gebeurtenissen anders In de clip worden twee compleet ver- Patrick Bisschops (beeld) bij Heretic van het buurmeisje. interpreteren. Op deze manier wordt de schillende werelden tegenover elkaar ge- The Bloody Honkies (muziek) / Zeppers suggestie gewekt dat het slechts om één plaatst. Anouk bevindt zich bij de Amish, Film & Tv Douwe Dijkstra, Tom Walter (beeld) bij persoon gaat, die aan schizofrenie lijdt. de laatste samenleving die wars is van Documentairemaker Patrick Bisschops Beguine van de Kift (muziek) / Festina moderne luxe. De primitieve samenle- gaat op zoek gaat naar het oergevoel van Lente Media Ulrike Helmer (beeld) bij Wijd verspreid ving van de Amish wordt tegenover de de Achterhoekse band tijdens het jaar- De clip vertelt een modern sprookje dat van DuvelDuvel / Triomf meest luxueuze samenleving, die van lijkse Zwarte Cross festival te Lichten- de kijker meevoert over de vlakten van Clip in de vorm van een korte roadmovie, haute couture, geplaatst. voorde, waar de Honkies optreden. begeerte, emotie, oppervlakkigheid, die zich afspeelt in lege landschappen routine en hoop. De hoofdpersoon wordt ver weg van de hiphop clichés van glim- Erik de Bruyn (beeld) bij Clean again Maurice Trouwborst & Lemonade ani- gevolgd van feest naar dagelijks brood mende auto’s en halfnaakte vrouwen. van Racoon / Bij Brand mation (beeld) bij Buma in me zak van en van lust naar het nieuwe leven. Een Rappers Duvel en Pollum zijn de helden In de clip wordt gebruikgemaakt van zo- De Jeugd van Tegenwoordig (muziek) / eenzame tocht met de onbetwistbare van het verhaal en worden vriendelijk wel live action beelden als geanimeerde Cake Film melodie als medestander. De videoclip is begroet door de mensen die zij onderweg beelden. Ook de heldin van het verhaal In deze epische clip worden de ego’s van een collage van verschillende animatie- tegenkomen. De twee hebben een missie beweegt zich door zowel de echte als de artiesten zo enorm opgeblazen dat het technieken. en nemen de kijker mee op hun reis om de virtuele wereld, waarin ze echte en goddelijke proporties aanneemt. We zien het woord te verspreiden. getekende voorwerpen en soms mensen hoe de wereld wordt geschapen door drie Roel Wouters / Xelor (beeld) bij Run- tegenkomt. goden: P. Fabergé, Vjeze Fur en Willie ning with the beast van zZz (muziek) / André Maat & Henk Loorbach (beeld) bij Wartaal. Deze sarcastische weergave van Goeroe Media Squeeze me van Kraak & Smaak / Pool Annebelle van Zweden, Maarten Witte hun grootheidswaanzin illustreert de Twee felgekleurde, met inkt bespren- Worldwide (beeld) bij July van Leaf (muziek) / zelfspot van de artiesten en de tekst van kelde, hanen worden in een arena gezet. De clip toont een gewone dag uit het Harde K het nummer. Op de vloer ligt een groot wit vel. Door leven van een wat eenzame man. Aan de Gedeeltelijk geanimeerde clip waarin de contact te maken met de grond tekenen hand van verschillende flipbooks wordt zangeres van de band alle dieren, plan- Margien Rogaar, Ronald Snijders (beeld) de hanen hun gevecht uit op het papier, een fantasielaag aan de werkelijke beel- ten en andere karakters die ze op haar bij A public thing van Hit me TV dat vervolgens aan de camera getoond den toegevoegd. weg door een zonnig heuvellandschap (muziek) / Goeroe Media wordt. De makers willen met deze video- tegenkomt, meeneemt op haar muzikale De clip toont een rosse buurt die geen clip de kijker aan het denken zetten over Fons Schiedon (beeld) bij Feel like a roc- reis door de maand juli. hoerenlopers trekt, maar bandjeslopers. onze verhouding tot dieren, agressie en ket van Voicst / Pinkrabbit De band en andere Nederlandse artiesten abstractie. Geanimeerde videoclip die zich afspeelt bieden hun diensten aan in de pees­ aan boord van een ruimtestation. Het kamers, terwijl de vrouwelijke fans in het 104 SPOOR 3 - 9.3 Toekenningen TAX-videoclipfonds - 9.4 Commissie TAX-videoclipfonds SPOOR 3 - 10. Gamefonds - 10.1 Inleiding - 10.2 Ding! Prijs voor artistieke ontwikke- 105 ling games

geniep naar de bandjes komen kijken. 9.4 Commissie TAX-videoclipfonds 10. GAMEFONDS 10.2 Ding! Prijs voor artistieke ontwik­ Seks wordt vervangen door Rock-‘n-Roll. Arjen Davidse keling games David Kleywegt 10.1 Inleiding De oprichting van het Gamefonds is het Rob Hodselmans (beeld) bij Awake van Jan Schuijren Op 1 november 2008 is het Gamefonds vervolg op de animo voor Ding! Prijs Textures (muziek) / Hazazah film & van start gegaan, een initiatief van Fonds voor artistieke ontwikkeling games, een photography BKVB, Stimuleringsfonds Nederlandse initiatief van het Mediafonds, Fonds De clip is gebaseerd op een passage uit Culturele Mediaproducties (Mediafonds) BKVB en Virtueel Platform. Deze Call The Waste Land, een gedicht van T.S. en het ministerie van OCW. Om een sti- for ideas had tot doel om de interesse Elliot. Minutieus als in een natuurdocu- mulans te geven aan de artistieke game tot samenwerking onder kunstenaars mentaire wordt de zanger van de band hebben deze partijen de handen ineen- en game­designers te peilen. Het flinke gevolgd in zijn strijd tegen de oerkrach- geslagen. Het betreft een experimentele aantal inzendingen - twintig binnen een ten, terwijl herinneringen aan zijn leven regeling die vooralsnog een looptijd van kort tijdsbestek – en de kwaliteit van de en elementen uit de westerse beschaving twee jaar heeft. ingediende voorstellen hebben mede ge- voorbij drijven. In deze videoclip wordt Kunstenaars, vormgevers of animatoren leid tot het besluit om op de ingeslagen gezocht naar tegenstellingen in thema- kunnen samen met een gameontwik- weg verder te gaan en een nieuwe game­ tiek, maar ook in vorm. Donker versus kelaar of een (culturele) instelling een regeling in het leven te roepen. licht, stroomopwaarts versus stroom­ aanvraag doen voor de ontwikkeling De prijs werd tijdens PicNic08 in sep- afwaarts, dood versus geboorte. of de productie van (een deel van) een tember uitgereikt aan het Stedelijk Mu- virtuele game. Aanvragen worden beoor- seum Amsterdam en SubMarineChannel, deeld door een commissie deskundigen, een platform voor digitale beeldcultuur. bestaande uit Bas van Berkestijn (Woe- Zij ontvingen de prijs voor A Split Se- dend!), Marinka Copier (Universiteit van cond, een gezamenlijk plan om een au- Utrecht), Martijn van Boven (kunstenaar) tonome game te ontwikkelen waarbij het en Erik van Schaaik (animator). De com- willekeurige beslissingsmoment een rol missie speelt ook een bemiddelende rol speelt. Het Stedelijk Museum en Subma- door de samenwerking tussen verschil- rine begeleiden hiertoe een werkgroep lende partijen te bevorderen, te matchen van kunstenaars en gamedesigners om en waar nodig op zoek te gaan naar zowel vanuit een kunsthistorische con- distributiemogelijkheden en extra finan- text als vanuit de geschiedenis van het cieringsmogelijkheden. gamedesign te reflecteren op vragen over inhoud en perceptie van kunst en games. In de laatste maanden van 2008 is Aan de prijs was een bedrag van samen met de ontwerpers van Hotel ge- € 50.000 verbonden. De jury werd werkt aan het opzetten van een huisstijl gevormd door Bas van Berkestijn (voor- en website, waarmee potentiële aanvra- zitter), Marinka Copier en Martijn van gers op deze nieuwe subsidiemogelijk- Boven. heid worden geattendeerd. In 2009 komt de commissie voor het eerst bij elkaar. 106 SPOOR 3 - 10.2 Ding! Prijs voor artistieke ontwikkeling games SPOOR 3 - 11. Pilotprojecten - 11.1 Inleiding - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 107 1.Bemiddelaars en Theorievorming

Met de oprichting van het Gamefonds 11. PILOTPROJECTEN 11.2 Nieuwe en lopende Pilotprojecten onderschrijven het Fonds BKVB en het Mediafonds het standpunt van de jury, 11.1 Inleiding 1.Bemiddelaars en Theorievorming die genoeg potentie ziet om de concep- De Commissie Pilotprojecten ondersteun- tuele kant van gameontwikkeling in de in 2008 21 projecten, deels inspelend Prijs voor de Jonge Kunstkritiek Nederland te verstevigen en zelfs denkt op waardevolle initiatieven in het veld, In samenwerking met de Appel en Witte dat ons land zich daarin zou kunnen deels op eigen initiatief. Het zijn in alle de With lanceerde het Fonds BKVB in onderscheiden. gevallen projecten die niet op een andere 2008 de tweejaarlijkse Prijs voor de (reguliere) wijze door het Fonds BKVB Jonge Kunstkritiek. De prijs wil een bevorderd hadden kunnen worden, maar impuls bieden aan een nieuwe generatie die wel van belang zijn voor de contex- critici en essayisten die schrijven over tuele ontwikkeling van de kunsten. De hedendaagse beeldende kunst, en kan Commissie Pilotprojecten fungeerde gezien worden als een investering in daarnaast als klankbord voor nieuwe de toekomst van een hoogstaand kunst- beleidsinitiatieven en projecten van het discours. De prijs werd gelanceerd met Fonds BKVB, met name op het gebied een opiniërend artikel in het Vlaamse van de culturele diversiteit. Het in 2006 weekblad Knack en in het Cultureel Sup- gestartte project Intendanten Culturele plement van het NRC Handelsblad, door Diversiteit werd nauwlettend gevolgd, schrijver en juryvoorzitter Oscar van evenals overige eerder in gang gezette den Boogaard. De organisatie ontving projecten. De pilotprojecten zijn te verde- meer dan 70 essays en recensies van len in verschillende categorieën, met als schrijvers uit Nederland en België, met kanttekening dat sommige projecten op een gemiddelde leeftijd van 29 jaar. De meerder plekken zijn in te delen. stukken werden anoniem aan de jury voorgelegd. Zowel de prijs voor ‘recensie’ Bij de Pilotprojecten worden de bedragen als die voor ‘essay’ ging naar de Belg waar mogelijk direct overgemaakt aan de Christophe van Gerrewey. Zijn winnende kunstenaars die bij de projecten betrok- artikelen werden gepubliceerd in zowel ken zijn. het NRC Handelsblad als Knack. De prijs zal in 2010 voor de tweede keer worden uitgereikt.

Essayreeks Op regelmatige basis geeft het Fonds BKVB de opdracht voor essays met een specifiek actueel thema. Het Fonds BKVB beschouwt het als een van zijn taken het denken over kunst en het kunstenaarschap te verdiepen en aan te scherpen. Tot op heden verschenen in 108 SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 1.Bemiddelaars en Theorievorming SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 2. Internationalisering en/of 109 buitenlandateliers - 3. Binnenlandateliers

deze serie het essay Goede bedoelingen over culturele en sociale ontwikkelingen 2. Internationalisering en/of buiten- 3. Binnenlandateliers van Erik Hagoort (2005) en het essay De die samenhingen met het thema van de landateliers mythe van het kunstenaarschap van Ca- tentoonstelling ‘Grandeur’. Naar aanlei- Pompgemaal Den Helder miel van Winkel (2007). Laatst genoem- ding hiervan vond een gemodereerde Residency Bratislava In het verlengde van de pilot met het de essay was snel uitverkocht, waardoor discussie plaats met verschillende critici, Als ‘pre-resident’ verbleef Jaap Schee- ‘binnenlandatelier’ in Kolderveen heeft het Fonds BKVB in 2008 tot een herdruk kunsthistorici en curatoren. ren bij het Central European House het Fonds BKVB samen met de gemeen- heeft besloten. In 2008 werkten verschil- of Photography tijdens de Maand van te Den Helder in 2008 een voormalig wa- lende auteurs aan nieuwe publicaties Tutor for Product Design de fotografie in Bratislava, Slowakije. terpompgemaal opgeknapt en geschikt voor deze reeks in wording. Als pilot werd een uitzonderlijk docent- Scheeren heeft een maand lang met een gemaakt als werk- en verblijfsruimte schap van vormgever Jurgen Bey aan gids door het land gereisd om taferelen voor kunstenaars. Pompgemaal Den Now is the Time het Royal College of Art in Londen on- uit Slowaakse sprookjes te fotograferen. Helder is een karakteristiek vroeg 20e Als afsluiting van de lezingenzerie Now dersteund. Bey kreeg aan de School of Het resultaat van dit project is in Gallery eeuws provinciaal monument gelegen is the Time: Art & Theory in the 21st Cen- Architecture & Design een aanstelling als Michalsky Dvor gepresenteerd. Dit pilot- in een natuurgebied in de duinen. Het tury in het auditorium van de Universi- Tutor for Product Design. project is op verzoek van de Nederlandse gastatelier is de eerste permanente ver- teit van Amsterdam, verschijnt met steun Ambassade tot stand gekomen. blijfsmogelijkheid van het Fonds BKVB van het Fonds BKVB een publicatie in Nederland. Om het pompgemaal tot uitgegeven door NAi Publishers waarin een plek van betekenis te maken wordt niet alleen de lezingen in de vorm van gestreefd naar een continue programme- essays worden vastgelegd, maar waarin ring. Hierbij valt te denken aan kortere of ook de debatten die naar aanleiding hier- langere werkperiodes, aan tijdelijke pre- van ontstonden hun weerslag krijgen. De sentaties, openbare workshops of studie- publicatie verschijnt zowel in het Engels periodes. Een periodieke openstelling van als het Nederlands. het gebouw en de presentatie van het hier gemaakte werk moet altijd onderdeel zijn Bregje van Woensel van het gebruik van het gastatelier. Bij Kreeg als curator/bemiddelaar een bij- wijze van uitzondering is het atelier niet drage voor de bijeenkomst ‘Teach In’ in alleen voor kunstenaars en bemiddelaars, Museum Boijmans van Beuningen; een maar ook voor studenten van academies praktijkonderzoek naar de relatie tussen en werkplaatsen en buitenlandse profes- nieuws, media en kunst, aan de hand sionals beschikbaar. In 2008 verbleven van beeldfragmenten, drie lezingen en de kunstenaars Klaar van der Lippe en gesprekken. Bart Stuart als eerste in het atelier. Voor 2009 zijn 7 kunstenaars geselecteerd Sonsbeek symposium voor zowel korte als langere werk- en Als onderdeel van de interdisciplinaire studieperiodes­ en tijdelijke presentaties, theorievorming rondom de manifestatie t.w.: Antonis Pittas, Georges Hanna, Ro Sonsbeek 2008 werd een symposium ge- Hagers, Hanneke Francken, Sandor Klijn, organiseerd ondersteund door het Fonds Kathrin Höhne en Bjarte Gismarvik. Het BKVB. Bij deze gelegenheid gaven vier atelier is opgenomen in het reguliere aan- prominente wetenschappers een lezing bod van ateliers van het Fonds BKVB. 110 SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 3. Binnenlandateliers - 4. Culturele SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 4. Culturele diversiteit - 111 diversiteit 5. Intendanten en alternatieve beoordelingsmethoden­

Vrije Ruimte Zuidas 4. Culturele diversiteit van Heeswijk en Dennis Kaspori; Ergün 5. Intendanten en alternatieve Onder de naam de Vrije Ruimte Zuidas Erkoçu, Michael Tedja, Remy Jungerman beoordelings­methoden adopteert het Fonds jaarlijks vijf maan- Intendanten Culturele Diversiteit en Gillion Grantsaan, Eline van der Vlist den lang een van de artist-in-residence Begin 2006 plaatste het Fonds BKVB en Abdellah Karroum. Zie ook de speci- Fonds BKVB LIVE plekken in het voormalige St. Nicolaas- een open oproep in verschillende dag- en ale website: www.intendant.nl. Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan klooster aan de Zuidas in Amsterdam. vakbladen, waarin werd gevraagd om van het Fonds, en als pilot voor een alter- Dit initiatief van Virtueel Museum een 'intendant' voor culturele diversiteit. Programmamanager culturele diversiteit natieve methode van beoordeling, deed Zuidas gaat uit van de gedachte dat op Uit de vijftig plannen en sollicitaties In 2008 werd Özkan Gölpinar aangesteld het Fonds BKVB in 2008 een oproep aan de Zuidas ruimte moet zijn waar naast werden zes intendanten geselecteerd, als programmamanager culturele diver- kunstenaars, vormgevers, architecten en ontwikkelaars, architecten en stede- die begin 2007 werden gepresenteerd siteit. Het is zijn taak het Fonds BKVB te bemiddelaars om een ‘droomplan’ live bouwkunsdigen ook kunstenaars en tijdens een publieke discussie in Podium verbinden met relevante organisaties op voor te leggen aan een speciale commis- wetenschappers na kunnen denken over Mozaïek. Doel van het project is aan te het gebied van de culturele diversiteit, sie. Elke aanvrager kreeg 30 minuten het gebied en met name over de open- sluiten bij een veranderende kunstprak- het doen van voorstellen en het maken voor de live presentatie van het plan én bare ruimte en de invulling daarvan. Dit tijk, en mogelijkheden te creëren voor van plannen op dit terrein en de beleids- de bespreking daarvan met de commis- meedenken gebeurt niet op afstand maar kunstenaars met andere intenties, ach- matige incorporatie daarvan in het Fonds. sie. De uitslag werd de dag na de beoor- ontwikkelt zich ter plekke, waardoor ook tergronden en referenties. Verder geldt Met de nieuwe functie onderstreept het deling bekend gemaakt. Met bijna 900 een andere – meer sociale – betrokken- het project als pilot voor het werken met Fonds BKVB het belang van het denken aanvragen was Fonds LIVE een enorm heid ontstaat. intendanten. De intendanten zullen hun over culturele diversiteit, zoals dat ook in succes. In 2008 werden 523 aanvragen Dit jaar werd de residence aan het projecten in de loop van 2007 tot en het beleidsplan 2009-2012 aan de orde aan de commissie voorgelegd; 222 hier- Rotterdamse architectenbureau 2012 met voorjaar 2009 realiseren, waarbij op komt. Enerzijds ziet het Fonds dit als van werden gehonoreerd. Begin 2009 zal Architecten ter beschikking gesteld. Zij diverse momenten publieke presentaties een verantwoordelijkheid, anderzijds is Fonds BKVB LIVE worden geëvalueerd. vertaalden de ambities van de Zuidas in in en buiten Nederland plaatsvinden. Het culturele diversiteit voor het Fonds BKVB Waarschijnlijk zal het in aangepaste concrete maatregelen die als onderdeel Fonds BKVB heeft Lilet Breddels aange- een avontuurlijke, onderzoekende hou- vorm worden voortgezet, als alternatieve van de gebouwen en openbare ruimte steld om de intendanten waar nodig te ding naar andere artistieke praktijken en mogelijkheid om een aanvraag in te die- vorm kunnen krijgen, zoals verticale ondersteunen en overkoepelende presen- werkwijzen van kunstenaars en ontwer- nen bij het Fonds BKVB. windmolens t.b.v straatverlichting, al- taties te realiseren. pers met al dan niet een andere culturele genbuizen aan gevels die de CO2 uitstoot In mei 2008 gaven de intendanten in achtergrond. In de komende jaren zal Shanghai Biënnale omzetten in brandstof en een meer orga- Felix Meritis een openbare tussenstand Özkan Gölpinar zich inspannen om cul- Als pilotproject waarbij via de curator nische bouwvorm voor de toekomstige van het programma. Elk team ging in turele diversiteit als een vanzelfsprekend de productie van nieuw werk door kun- bebouwing. Dit concept werkten zij uit op de werkwijze en resultaten, en debat- onderdeel van het Fonds BKVB beleid te stenaars mogelijk wordt gemaakt, is in voor het gebied waar de nieuwe campus teerde daarnaast over relevante thema’s laten zijn. In 2008 voerde hij talloze ge- 2008 via Henk Slager als gemachtigde van de Vrije Universiteit gerealiseerd of urgente kwesties naar aanleiding van sprekken om de wensen en mogelijkhe- aanvrager een subsidie toegekend aan wordt. De werkperiode werd afgesloten het praktijkonderzoek. Medio 2009 wor- den, behoeften en lacunes te inventarise- de door de organisatie geselecteerde Ne- met een presentatie over de resultaten den de verschillende initiatieven die on- ren. Verder was de programmamanager derlandse kunstenaars aan de Shanghai van het onderzoek op de Rietveld Acade- derdeel zijn van het project afgerond met als spreker of moderator betrokken bij Biënnale. Dit met name vanwege het in- mie en een tentoonstelling in Platform 21. tentoonstellingen, debatten, workshops een aantal debatten over culturele diver- ternationale belang en potentie van deze en andere publieksactiviteiten. Deelne- siteit. Tenslotte werkte hij aan het opstel- manifestatie voor de ontwikkeling van mende kunstenaars en curatoren zijn len van het programma zoals dat in 2009 het werk en carrière van de betreffende Atousa Bandeh Ghiasabadi, Binna Choi, onder de naam 355°, Art Beyond Borders Nederlandse kunstenaars. De toekenning Kyongfa Che en Cosmin Costinas; Jeanne gepresenteerd zal worden. betrof specifiek de productie van nieuw 112 SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 5. Intendanten en alternatieve SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 6. Cultureel ondernemerschap - 113 beoordelings­methoden 7. Maatschappij

werk van Tiong Ang, Lonnie van Brum- rie Hullegie, Annaleen Louwens, Dana 6. Cultureel ondernemerschap 7. Maatschappij melen/Siebren de Haan, Jeanne van Lixenberg, Blommers/Schumm, Johan- Heeswijk, Suchan Kinoshita, en Mieke nes Schwartz, Maurice Scheltens, Miep CoLab - Laboratory for fashion and No Academy van de Voort. Jukkema, Paul Toornend en Irma Boom. strategy Als pilotproject ter versterking van de Op basis van de bevindingen van het relatie tussen kunstenaars en maat- Gejaagd door de Wind Beeldenpark Leidsche Rijn onderzoek Connected (2002) is in 2006 schappelijke vraagstukken ondersteunde Als pilotproject waarbij via de producent Als pilotproject waarbij via de producent mede met steun van het Fonds BKVB het Fonds BKVB eind 2007 de oprichting de totstandkoming van nieuw werk door de totstandkoming van nieuw werk door een platform voor de Nederlandse mo- van de No Academy. kunstenaars mogelijk wordt gemaakt, kunstenaars mogelijk wordt gemaakt, devormgeving ontwikkeld. CoLab streeft De No Academy leidt beginnende kun- is in 2008 via het Zuiderzeemuseum is in 2008 via Stichting Beyond Utrecht naar een koppeling van de culturele en stenaars en ontwerpers op tot 'social als gemachtigde aanvrager een subsidie als gemachtigde aanvrager een subsidie economische aspecten van de mode. Doel designers'. Dit zijn kunstenaars en toegekend aan ruim 50 door de organi- toegekend aan William Speakman en is de stimulering van de beroepsmatige ontwerpers die creatieve strategieën in- satie geselecteerde Nederlandse mode-, Mathilde ter Heijne. Als afsluiting van ontwikkeling van getalenteerde Neder- zetten om maatschappelijke problemen grafisch-, sieraden- en accessoireont- het project ‘Beyond’ wordt in het hart landse modeontwerpers door presentatie op te lossen. De deelnemers aan de No werpers, stylisten, fotografen en illustra- van Leidsche Rijn Utrecht een sculptuur- en promotie; begeleiding en professiona- Academy werkten gedurende 9 maanden toren, voor de tentoonstelling ‘Gejaagd park ontwikkeld. In een groengebied in lisering; discussie en reflectie. Gekozen aan een maatschappelijk georiënteerde door de Wind’. Deze tentoonstelling moet ontwikkeling realiseren zeven internatio- is voor het model van de werkplaats praktijkopdracht, één op één begeleid een inspirerend beeld geven van de naal vermaarde kunstenaars nieuw werk. waar een selecte groep van ontwerpers door een professionele social design ex- ideeënrijkdom en traditie van de Neder- Het Fonds BKVB maakt de realisatie van intensief wordt begeleid bij hun professi- pert, en op basis van praktijkopdrachten landse vormgeving. De modeontwerpers twee kunstwerken financieel mogelijk. In onele ontplooiing. Bedrijfsmatige aspec- in de Amsterdamse wijken Geuzenveld/ Alexander van Slobbe en Francisco van 2009 vindt de opening van de beelden- ten als productie, patronage, sampling Slotermeer, De Baarsjes en Slotervaart. Benthum zijn gastconservator. Deelne- tuin plaats. en distributie worden toegevoegd aan het De deelnemers zijn geselecteerd uit de mende vormgevers: Manfred Meeuwig, creatieve potentieel van de ontwerpers. afgestudeerde studenten die Nederlandse Jan Taminiau, San Ming, Caroline Fuchs, Gedurende een afgebakende periode academies voor beeldende kunst, vorm- Elja Lintsen, Ferdinand Schmeits, Moni- krijgen zij de kans een volwaardig label geving en bouwkunst hebben voorgedra- que van Heist, Mada van Gaans, Saskia te ontwikkelen en op de markt te bren- gen. Dit zijn Femke Herregraven (ArtEZ Schoenmaker, Marsja Huuskens, Myrza gen. Met de internationale produktie- en Arnhem), Tunc Topcuoglu (Rietveld de Muynck, Frans Ankoné, Ted Noten, distributiemodellen voor de labels van Amsterdam), Henrik van Leeuwen (HKU Robert Smit, Evert Nijland, Lucy Sarneel, Francisco van Benthum (‘Wolf’) en Ken- Utrecht). De begeleidende experts voor Francis Willemstijn, Willemijn de Greef, troy Yearwood (‘Intoxica’) ontsteeg in deze pilot zijn: Annette Krauss (beeldend Joke Robaard, Liesbeth den Besten, 2008 het langlopende initiatief definitief kunstenaar, Utrecht), Gijs Müller (social Mattijs van Bergen, Frank Bruggeman, de planvorming. engineer, Amsterdam) en Felix Janssens Saskia van Drimmelen, Peter Jeroense, (grafisch ontwerper, Rotterdam). Piet Paris, Jan Jansen, Rob Velker, Frank Bruggeman, Mark Lentelink, Klavers van Engelen, Ferdinand Schmeits, Ivo Mit- telmeijer, Petra Lunenberg, Lucas Ossen- drijver, Jeroen van Tuyl, Dinie Besems, Experimental Jetset, Viviane Sassen, Wendelien Daan, Maarten Schets, Bar- 114 SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 8. Interdisciplinaire samenwerking SPOOR 3 - 11.2 Nieuwe en lopende pilotprojecten - 8. Interdisciplinaire samenwerking 115

8. Interdisciplinaire samenwerking Deze editie van 'Poëzie op het scherm' Master Artistic Research vond plaats in het kader van Amsterdam Interdisciplinair pilotproject in samen- Poëzie op het Scherm Wereldboekenstad. Het Fonds BKVB werking met de Universiteit van Am- 'Poëzie op het scherm' is een interdisci- en het Fonds voor de Letteren beraden sterdam, de Gerrit Rietveld Academie plinair project waarin dichters, vormge- zich over de wijze waarop Poezie op het en de Amsterdamse Hogeschool voor vers en kunstenaars de mogelijkheden Scherm na 2008 zal worden voortgezet. de Kunsten, op het gebied van ‘artistic krijgen om te onderzoeken wat samen- research’; onderzoek waarin de theore- werking in de nieuwe media voor hun Kinderboeken tische aspecten samenkomen met het werk kan betekenen. Het Fonds BKVB In samenwerking met de uitgeverij kunstwerk en het creatieve proces. Sinds werkte hierbij samen met het Fonds voor Nieuw Amsterdam werd als pilot een 2007 kent de UvA een Masteropleiding de Letteren dat sinds 2005 aan de wieg eerste boek in een reeks kinderboeken Artistic Research, waar studenten met staat van dit project. Sinds de editie van die het kijken van kinderen op een an- een vooropleiding in beeldende kunst, 2008 werken beide Fondsen samen. In dere manier willen stimuleren mogelijk muziek, dans of theater een programma dat jaar onderzochten zes teams van elk gemaakt. Het betrof het boek Schapen kunnen volgen dat voor de helft bestaat een dichter en een vormgever hoe taal, Tellen van fotograaf Hans van der Meer. uit theorie en voor de helft uit praktijk. beeld en geluid elkaar kunnen verrijken. Het boek werd gekozen tot een van de De eerste lichting van deze studenten De resultaten staan op www.digidicht. bestverzorgde boeken van 2008. toonde begin 2009 met een werkbudget nl. Op dit forum kunnen geïnteresseerde van het Fonds BKVB haar resultaten in dichters, vormgevers en kunstenaars Graphic Novel W139. Deelnemende kunstenaars: Zoot elkaar bovendien vragen voorleggen In samenwerking met het Literair Derks, Joa Hug, Zbigniew Maciak, Imke of online een samenwerkingsverband Productie- en Vertalingenfonds heeft Ruigrok en Vital Stahievitch. aangaan. het Fonds BKVB een startsubsidie be- schikbaar gesteld voor het tijdschrift De teams van 2008 waren: Tsead Bruinja Eisner, dat aandacht zal besteden aan en Catelijne van Middelkoop, Elma van een nieuwe ontwikkeling op het gebied Haren en Eva Knutz, Astrid Lampe en van strips: de ‘graphic novel’ ofwel het Marcel van den Berg, K. Michel en Dirk literair beeldverhaal. Vis, Xavier Roelens en Gabrielle Marks, Nachoem Wijnberg en William van Giessen. Op 29 mei jl. werden in Pakhuis de Zwij- ger de resultaten van hun samenwerking gepresenteerd. Ook werd gedurende de avond het virtuele platform digidicht gelanceerd. 116 SPOOR 3 - 11.3 Commissie pilotprojecten 117

11.3 Commissie pilotprojecten Lex ter Braak Bart de Baere Nikki Gonissen Wouter Vanstiphout 2008

Algemeen 118 12. Bezwaar- en beroepsprocedures 119

12. BEZWAAR- EN BEROEPS­ Bezwaarschriften basissubsidies PROCEDURES Afgewezen subsidies 327 Ingediende bezwaarschriften 41 Als een aanvraag voor een subsidie niet Ingetrokken bezwaarschriften 1 wordt gehonoreerd, kan een kunstenaar Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften 3 een bezwaarschrift indienen bij het be- Behandelde bezwaarschriften 33 * stuur van het Fonds BKVB. De aanvrager Herbeoordelingen na bezwaarschrift 15 kan het bezwaarschrift eventueel monde- Positief advies na herbeoordeling 1 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 32 ling toelichten tijdens een hoorzitting. Als het bezwaarschrift niet wordt geho- * waarvan enkele in 2007 ingediend noreerd, of als de werkgroep na herbe- oordeling weer negatief over de aanvraag Beroepszaken basissubsidies adviseert, kan de aanvrager in beroep Ingediende beroepsschriften 1 * gaan bij de Arrondissementsrechtbank. Behandelde beroepsschriften 2 ** Als dit beroep door de rechtbank wordt Ongegrond verklaarde beroepsschriften 2 verworpen staat hoger beroep open bij * nog niet behandeld in 2008 de Raad van State. Ook het Fonds BKVB ** deze werden ingediend in 2007 kan bij de Raad van State in hoger be- roep gaan als de rechtbank een beroep- Bezwaarschriften stimuleringssubsidies schrift gegrond heeft verklaard. beeldende kunst Afgewezen subsidies 675 Ingediende bezwaarschriften 20 Ingetrokken bezwaarschriften 2 Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften 2 Behandelde bezwaarschriften 26 * Herbeoordelingen na bezwaarschrift 9 Positief advies na herbeoordeling 2 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 24 * waarvan enkele in 2007 werden ingediend

Beroepszaken stimuleringssubsidies beeldende kunst Ingediende beroepsschriften 1 * Behandelde beroepsschriften - Ongegrond verklaarde beroepsschriften - Ingediend hoger beroepschrift - Ongegrond verklaard hoger beroepschrift 1 * nog niet behandeld in 2008 120 12. Bezwaar- en beroepsprocedures 13. Publieksgerichte activiteiten en Communicatie - 13.1 Tentoonstellingen 121

Bezwaarschriften stimuleringssubsidies Bezwaarschriften buitenlandateliers 13. Publieksgerichte activitei­ 13.1 Tentoonstellingen vormgeving Afgewezen subsidies 247 ten en Communicatie Toekenning Afgewezen subsidies 227 Ingediende bezwaarschriften 2 De reeks Toekenningen, tentoonstellingen Ingediende bezwaarschriften 13 Behandelde bezwaarschriften 2 De publieksgerichte activiteiten van met werk van aanvragers die recent Behandelde bezwaarschriften 7 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 2 het Fonds BKVB hebben allereerst tot subsidie ontvingen, is in 2007 voort­ Herbeoordelingen na bezwaarschrift 1 doel potentiële aanvragers te wijzen op gezet. Er werden tot en met de zomer 4 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 6 Bezwaarschriften TAX-videoclipfonds de subsidiemogelijkheden. Daarnaast tentoonstellingen georganiseerd. Daarna worden activiteiten ontwikkeld om werd de tentoonstellingsruimte in beslag Afgewezen subsidies 60 Beroepszaken stimuleringssubsidies Ingediende bezwaarschriften 1 beleidsmakers en publiek inzicht te genomen door Fonds BKVB LIVE. vormgeving Behandelde bezwaarschriften 5 * geven in de mogelijkheden en resultaten Ingediende beroepsschriften 1 * Herbeoordeling na bezwaarschrift 1 van het Fonds BKVB. Tenslotte zoekt het Toekenning 036: De macht van het * nog niet behandeld in 2008 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 5 Fonds BKVB regelmatig de openbaarheid medium. Voor deze groepstentoonstel- * waarvan enkelen in 2007 waren ingediend op om deel te nemen aan het actuele ling selecteerde Louise Schouwenberg Bezwaarschriften stimuleringssubsidies kunstdebat. werken van kunstenaars (Barbara bouwkunst Bezwaarschriften op financiële grond Visser, Ni Haifeng en Edwin Zwakman), ontwerpers (Luna Maurer, Bas Warmoes- Afgewezen subsidies 77 Ingediende bezwaarschriften 8 kerken, Conny Groenewegen en Jeroen Ingediende bezwaarschriften 6 Behandelde bezwaarschriften 9 * Behandelde bezwaarschriften 3 * Geheel gehonoreerde bezwaarschriften 5 Verhoeven) en een architect (Furkan Herbeoordelingen na bezwaarschrift 2 Deels gehonoreerde bezwaarschriften 1 Köse). Rode draad in de tentoonstelling Positief advies na herbeoordeling 2 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 3 was de bijzondere wijze waarop de door Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 1 hen gekozen media samenvallen met de * waarvan een in 2007 werd ingediend thematiek van het werk. Bezwaarschriften publicatiesubsidies Afgewezen subsidies 53 Van de in 2008 ingediende bezwaar- Toekenning 037: Building Lightness toon- Ingediende bezwaarschriften 3 schriften waren er begin 2009 nog de maquettes die zijn voortgekomen uit Behandelde bezwaarschriften 4 enkele in behandeling. een project van Lightness Studios. Tien Herbeoordelingen na bezwaarschrift 2 ontwerpers met verschillende achter­ Positief advies na herbeoordeling 1 gronden, werkten in een proefproject Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 3 samen bij het ontwerpen van tien ge- bouwen op de schaal van poppenhuizen. Bezwaarschriften bemiddelaars­ Zo lieten zij de mogelijk­heden zien van subsidies bouwen met lichte materialen. M.m.v. Afgewezen subsidies 52 Studio Jurgen Bey, G + N (Gerrit Uit- Ingediende bezwaarschriften 1 * tenbogaard en Natasja Martens), Willem * deze is in 2009 behandeld Hoebink, Frank Spee, Bertjan Pot, Myrza de Muynck, Marije Kalshoven, Floor Koppenaal, Eugène van Veldhoven en initiator Ed van Hinte die voor dit project een bemiddelaarssubsidie van het Fonds BKVB ontving. 122 13.1 Tentoonstellingen - 13.2 Publieksmomenten 13.2 Publieksmomenten 123

Toekenning 038: Publicaties presenteerde 13.2 Publieksmomenten Fonds voor de Letteren. Zes teams van De prijs, ter waarde van € 50.000 was de vele tientallen publicaties die in de af- In 2008 vonden verschillende drukbe- steeds een dichter en een digitale media een initiatief van Het Stimuleringsfonds gelopen jaren met een publicatiesubsidie zochte activiteiten plaats die, al dan niet vormgever onderzochten hoe taal, beeld Culturele Mediaproducties, het Fonds gerealiseerd werden. De tentoonstelling in samenwerking met derden, door het en geluid elkaar kunnen verrijken. Na BKVB en Virtueel Platform. Tijdens de werd opgenomen in het programma van Fonds BKVB werden georganiseerd. de presentaties debatteerden schrijver uitreiking werd door beide fondsen de Amsterdam Wereldboekenstad. Dirk van Weelden, grafisch ontwerper oprichting van het nieuwe Gamefonds Uitreiking Oeuvreprijzen Annelys de Vet, dichter Martin Reints en aangekondigd. Toekenning 039: Christoph Seyferth / Op 25 januari werden onder grote be- het publiek met elkaar over de getoonde Thuis sloot aan bij de internationale langstelling in De Duif in Amsterdam de werken en de toekomst van intermediale Uitreiking Prijs voor de Jonge Kunst­ designbiënnale ExperimentaDesign, die Fondsprijzen 2007 uitgereikt. De oeuvre- poëzie. Op de avond werd ook de website kritiek in het gebouw van het Fonds BKVB een prijzen werden uitgereikt aan fotograaf gelanceerd die het dichters, schrijvers, Op 9 oktober vond de uitreiking van de internationale persconferentie organi- Ad van Denderen, beeldend kunstenaar vormgevers en andere kunstenaars Prijs voor de Jonge Kunstkritiek plaats in seerde. Ontwerper Christoph Seyferth René Daniëls, ontwerper Bruno Ninaber mogelijk maakt online nieuwe samen- debatpodium Zaal de Unie in Rotter- toonde zijn collectie Thuis. Onder deze en architect Wim Quist. De Prijs voor de werkingsverbanden aan te gaan en het dam. De prijs werd dit jaar opgericht op titel lanceerde hij een eerste serie Kunstkritiek werd toegekend aan ont- daaruit voortkomende werk te publice- initiatief van de Appel, het Fonds BKVB producten, bestaand uit ondermeer een werpcriticus Hugues Boekraad. Renny ren. Dit virtuele platform is te vinden op en Witte de With. Tijdens deze eerste tafel, een bankje, een kapstok en een Ramakers en Gijs Bakker ontvingen www.digidicht.nl editie werden twee afzonderlijke prijzen lamp, als antwoord op het basale verlan- tenslotte de Benno Premselaprijs voor uitgereikt in de categorieën Recensie en gen naar een thuis. hun werk als initiator en directeur van Power of Place Essay, verrassend genoeg aan dezelfde Droog Design. Van 11 juni – 28 september deed het schrijver, de jonge Vlaming Christophe Hoftoren Aan alle prijzen was een geldbedrag van Fonds BKVB met de tentoonstelling van Gerrewey (1982, Sint Niklaas). Sinds 2005 richt het Fonds BKVB een € 40.000 verbonden. Power of Place mee aan de Triënnale eigen vitrine in als onderdeel van het Apeldoorn, 100 dagen cultuur, tuin project In tijdelijk gebruik in het gebouw 60 Ways en landschap. De tentoonstelling in van het Ministerie van OCW, bekend als Op 15 en 16 mei gaven de deelnemers de Apeldoornse Nettenfabriek was De Hoftoren. In samenwerking met het van het project 'Intendant Culturele onderdeel van het natraject van de ge- Instituut Collectie Nederland ontwik- Diversiteit' een tussenstand tijdens een lijknamige landschapsstudiereis die het kelde de kunstcommissie van OCW dit bijeenkomst van twee avonden in Felix Fonds BKVB in 2007 organiseerde. In project waarvoor in de vitrines op alle Meritis in Amsterdam. Het programma september organiseerde het Fonds BKVB verdiepingen van De Hoftoren werk uit gaf zicht op de verschillende werkwijzen de debattenreeks Een verloren dimensie? verzamelingen van Nederlandse musea, en er werd gedebatteerd over relevante Een zoektocht naar de sociale betekenis het ICN, bedrijven, particulieren en thema’s, statements en urgente kwesties van het landschap. kunstenaars wordt tentoongesteld. die daaruit voortkomen. De teams had- De vitrine is voor het Fonds BKVB een den hiertoe diverse gasten uit binnen- en Uitreiking Ding! Prijs voor artistieke verlengstuk van de serie Toekenningen. buitenland uitgenodigd. ontwikkeling games In 2008 werden in de vitrine foto's uit Op 26 september werd tijdens PICNIC het project So blue, so blue, Edges of the Poëzie op het Scherm ’08 de Ding! Prijs voor artistieke ontwik- Mediterranean van documentaire foto- Op 29 mei werden de resultaten ge- keling games uitgereikt aan een geza- graaf Ad van Denderen getoond. presenteerd van Poëzie op het Scherm, menlijk project van het Stedelijk Mu- een samenwerkingsproject met het seum Amsterdam en SubMarineChannel. 124 13.3 Drukwerk 13.4 Website - 13.5 Advertenties en voorlichting 125

13.3 Drukwerk lichtingsbijeenkomsten. De Nieuwsbrief 13.4 Website 13.5 Advertenties en voorlichting Het Fonds BKVB deed in 2008 verschil- is ook te downloaden via de website. In 2008 is gewerkt aan de opzet en voor- Regelmatig werden er in kranten, lende uitgaves het licht zien. bereiding van de vernieuwde website. vakbladen en opiniebladen advertenties Aanvraagformulieren Deze vernieuwing was nodig om beter geplaatst om deadlines voor de aanvraag- Beleidsplan 2009-2012 Nadat het ministerie van OCW het in te kunnen spelen op de verschillende rondes voor de buitenland ateliers en de Het beleidsplan voor de komende nieuwe beleidsplan en de daaruit onderdelen van het nieuwe beleidsplan. bemiddelaarssubsidies bekend te maken. cultuur­planperiode verscheen in het voortvloeiende regelingen had goedge- Bovendien kan het Fonds BKVB met de Ook werd er geadverteerd met een voorjaar van 2008 onder de titel De kun- keurd, is gewerkt aan nieuwe teksten vernieuwde site meer inzicht geven in oproep voor nieuwe commissieleden en stenaar centraal – Productie en reflectie voor de aanvraagformulieren. De nieuwe o.a. de effecten van de subsidies. werd een aantal advertenties geplaatst in tijden van internationalisering. Het formulieren zijn eenvoudiger in te vullen speciaal gericht aan (startende) vormge- nieuwe drie sporenbeleid werd uiteen en worden niet langer gedrukt, zodat Aantal unieke bezoekers vers, architecten en beeldend kunste- gezet tegen de achtergrond van actuele zij alleen nog via de website zijn te naars. Verder verschenen er advertenties vraagstukken ten aanzien van kunst- downloaden. 85.000 voor het natraject van Power of Place en beleid, kunstsubsidies, internationali- 72.000 voor de aankondiging van Fonds BKVB sering, nieuwe opvattingen over kunst, Essayreeks 60.377 LIVE. cultureel ondernemerschap, etc. De tekst Het essay van Camiel van Winkel, De Medewerkers gaven op verzoek voorlich- werd begeleid door afbeeldingen van een mythe van het kunstenaarschap, was bin- ting over het Fonds BKVB aan studenten aantal bijzondere, onderzoekende projec- nen korte tijd uitverkocht. Daarom is in van de HKU in Utrecht, de Minerva ten die in de afgelopen vier jaar werden 2008 besloten tot een herdruk. Academie in Groningen, de Koninklijke gesubsidieerd. Verschillende auteurs werkten in 2008 Academie in Den Haag, de Academie St aan teksten voor nieuwe essays die in 2008 2007 2006 Joost in Breda en de Rietveld Academie Nieuwsbrief 2009 zullen verschijnen in de Essay- in Amsterdam. Ook ging het Fonds BKVB Het Fonds BKVB gaf in 2008 2 gedrukte reeks waarmee het Fonds BKVB het in op uitnodigingen om voorlichting te Nieuwsbrieven uit. In beide uitgaves denken over kunst wil stimuleren. geven tijdens het Media Art Festival voor ging Merel Bem in op een aantal aan- Jong Talent in Leeuwarden en tijdens names die steeds weer terugkeren in Huisstijl derden een seminar voor jonge creatieven, geor- de discussie over beeldende kunst en In vervolg op de aanstelling van de ganiseerd door Total In Support. subsidie. Over de internationale positie programmamanager culturele diversiteit Alle studenten die een relevante HBO of en het engagement van Nederlandse werd samen met 75B gewerkt aan een TU opleiding verlieten, ontvingen in de kunstenaars en over de kwantiteit en nieuwe huisstijl voor zijn programma. zomer schriftelijke informatie over de kwaliteit van het Nederlandse kunst- Voor het nieuw opgerichte gamefonds subsidiemogelijkheden van het Fonds vakonderwijs. Verder werd in beide werd samen met het Stimuleringsfonds BKVB. Nieuwsbrieven veel aandacht besteed Culturele Mediaproducties gewerkt aan aan alle nieuwe en lopende projecten een nieuwe huisstijl die werd ontworpen van het Fonds BKVB en het beleidsplan door Hotel. voor de periode 2009-2012. De Nieuwsbrief werd gericht gestuurd aan ruim 5000 geïnteresseerden en daarnaast verspreid via de balie van het Fonds BKVB, academies, CBK´s en voor- 126 13.6 Horizontale verantwoording 13.6 Horizontale verantwoording 127

13.6 Horizontale verantwoording Aanvragers die zich niet kunnen vinden verschillende wijze de mening van der- en het contact met de aanvragers. Dit Tot slot van dit jaarverslag wordt op een in een afwijzing, hebben de mogelijk- den, in de Nieuwsbrieven, in jaarversla- kan bijvoorbeeld leiden tot een initiatief rij gezet hoe het Fonds BKVB al sinds heid een bezwaarschrift in te dienen en gen en in de vorm van opdrachten voor van de Commissie Pilotprojecten of het jaar en dag tegemoet komt aan de wens deze eventueel mondeling toe te lichten essays. Anderzijds neemt de directeur zoeken van een buitenland atelier in een tot horizontale verantwoording, een tijdens een hoorzitting. Het Fonds BKVB van het Fonds BKVB deel aan debatten bepaald land. term waarmee het ministerie van OCW bepaalt op basis van de argumenten die die door derden georganiseerd worden aan cultuurfondsen vraagt inzichtelijk de aanvrager aandraagt of een aanvraag en verschijnen regelmatig opiniërende Tenslotte staat het Fonds BKVB ook in te maken hoe transparant een instelling opnieuw beoordeeld moet worden. Als artikelen of interviews in de reguliere de vorm van directe samenwerking in te werk gaat en hoe zij verantwoording het bezwaarschrift niet wordt gehono- pers en de vakbladen. In 2008 nam ook contact met veel collega-instellingen en aflegt aan zowel belanghebbenden als de reerd of ook de herbeoordeling tot een de nieuwe programmamanager culturele andere instanties. In 2008 werd met de samenleving in brede zin. negatief advies leidt, kan de aanvrager diversiteit actief deel aan diverse debat- volgende partijen samengewerkt: Het Fonds BKVB doet op verschillende in beroep gaan bij de Arrondisements- ten en samenwerkingen. Ook discussi- - Met de Mondriaan Stichting werd manieren aan informatieverstrekking rechtbank en de Raad van State. Het eert het Fonds BKVB incidenteel mee op uitvoering gegeven aan de regeling om er voor te zorgen dat de doelgroep Fonds BKVB maakt om privacy redenen forumdiscussies op internet. voor de publicatiesubsidies. die voor subsidies in aanmerking kan niet openbaar welke aanvragers zijn - Met het Stimuleringsfonds Neder- komen op de hoogte is van de moge- afgewezen. De hedendaagse vraagstukken en landse Culturele Mediaproducties werd lijkheden van de subsidies. Dit gebeurt De toegekende aanvragen worden wel ontwikkelingen op het gebied van de de regeling van het TAX-videoclipfonds door middel van advertenties, voorlich- openbaar gemaakt, via namenlijsten in beeldende kunst, vormgeving en bouw- uitgevoerd en werd een Open Call voor ting aan o.a. academies, de website, de de Nieuwsbrieven, op de website en in kunst vertalen zich in het beleid van artistieke games gedaan, waaruit de op- nieuwsbrieven en de beleidsplannen. de jaarverslagen. Bovendien wordt in het Fonds BKVB, zoals dat omschreven richting van het Gamefonds voortvloeide. Ook zorgt het Fonds BKVB ervoor dat het jaarverslag per aanvrager besproken staat in de vierjaarlijkse beleidsplannen. - Met het Fonds voor de Letteren is de informatie over de subsidiemogelijk­ voor welke plannen men een subsidie Overigens bestaat er binnen dat kader samengewerkt aan het project Poezie heden die verstrekt wordt door derden kreeg toegekend. altijd ruimte voor tussentijdse aanpassin- op het Scherm. up to date blijft. gen aan de actuele realiteit. Het beleid - Met Trans Artists is wederom samen- Het Fonds BKVB levert bovendien in- Een aantal van de toegekende subsidies van het Fonds BKVB staat uiteraard niet gewerkt aan het opstellen van een lad- formatie op maat. Medewerkers van het wordt extra naar buiten gebracht in op zichzelf maar maakt deel uit van het der van tijdelijk beschikbare buiten- Fonds BKVB zijn direct te benaderen via tentoonstellingen en publicaties van het totale kunstbeleid in Nederland. land ateliers. de telefoon, e-mail, brief of de informa- Fonds BKVB. Daarmee wil het Fonds Voorstellen voor beleidswijzigingen - Voor het natraject van de studereis tiebalie. BKVB een beeld geven van de aanvragen komen voort uit de dialoog met vele Power of Place is samengewerkt met de die worden gehonoreerd. betrokkenen: het ministerie van OCW, de Triënale Apeldoorn en NAi Uitgevers. Hoofdtaak van het Fonds BKVB is het Raad voor Cultuur, andere cultuurfond- - Met de gemeente Den Helder is samen- beslissen over het al dan niet verstrek- Een andere manier waarop het Fonds sen (o.a. tijdens het Fondsenoverleg) en gewerkt aan de realisatie van een artist ken van subsidies. De beslissingen over BKVB naar buiten treedt is door deelna- een groot aantal overkoepelende organi- in residence plek in een voormalig het toekennen dan wel afwijzen van sub- me aan het publieke debat op het terrein saties. Bovendien wordt het Fonds BKVB pompgebouw in Den Helder. sidies worden op twee niveau's openbaar van actuele vraagstukken binnen de we- gevoed door de steeds wisselende groep gemaakt. De aanvragers krijgen bericht reld van de beeldende kunst, vormgeving kunstenaars, vormgevers, architecten, Voor de betrokken partijen bij de diverse van hun toekenning of afwijzing en en bouwkunst. Enerzijds organiseert beschouwers, curatoren, etc die deel pilotprojecten en de buitenland ateliers kunnen in het laatste geval een nadere het Fonds BKVB regelmatig discus- uitmaken van de commissies. Uiteraard wordt verwezen naar de betreffende motivering aanvragen met een toelich- sies en debatten over actuele kwesties. signaleert het Fonds BKVB ook zelf ten- hoofdstukken in dit jaarverslag. ting op het advies van de commissie. Bovendien publiceert het Fonds BKVB op densen aan de hand van de aanvragen 128 14. Fondsbestuur en fondsbureau­ - 14.1 Fondsbestuur - 14.2 Fondsbureau 14.2 Fondsbureau 129

14. FONDSBESTUUR EN FONDS­ 14.2 Fondsbureau Mirjam Beerman Liesbeth Enzer BUREAU In de loop van 2008 heeft een aantal me- hoofd communicatie & secretaris medewerker administratie dewerkers voor een baan elders gekozen Fondsprijzen (84%) 14.1 Fondsbestuur en zijn er nieuwe medewerkers aange- Ingrid Senff Het bestuur is in 2008 drie keer bij trokken. Daardoor is het personeelsbe- Marleen Stuivenberg medewerker administratie (84%) elkaar geweest: op 11 februari, 16 april stand van het Fonds verjongd en kunnen medewerker communicatie (84%) en 14 oktober. De belangrijkste agenda- nieuwe visies en opvattingen binnen Koos Volkers onderwerpen waren de financiële positie het Fonds gestalte krijgen. Op 1 januari Bonnie Dumanaw interne en huishoudelijke dienst (64%) van het Fonds, de gedynamiseerde 2008 telde het Fonds 18,7 fte en op 31 coördinator basissubsidies (74%) begroting en gedynamiseerde uitgaven, december 18,2 fte. Deze teruggang in het Liesbeth Filius de automatisering, het nieuwe beleid aantal fte’s staat haaks op de toename Mayke Jongsma interne en huishoudelijke dienst & en Fonds BKVB Live. Daarnaast was van het werk door Fonds BKVB LIVE, de coördinator stimuleringssubsidies medewerker automatisering (64%) er regelmatig overleg met individuele bijzondere projecten en de aanvragen beeldende kunst & coördinator buiten- bestuursleden over deze onderwerpen. basissubsidie oude stijl. Deels werd het land ateliers (90%) Mohamed Azzouz opgevangen door uitzendkrachten. huishoudelijke dienst (72%) Samenstelling Fondsbestuur Anne Hoogewoning dhr. J. Konings Personeelsformatie Fondsbureau coördinator stimuleringssubsidies waarnemend voorzitter (peildatum 31-12-2008) vormgeving en bouwkunst (90%) Lex ter Braak dhr. J.H.J. Zegering Hadders directeur Sandra Nicolaï penningmeester secretaris basissubsidies & medewerker Christine Lindo bezwaarprocedures (84%) dhr. H. Driessen adjunct directeur / juridische zaken bestuurslid Douke IJsselstein Eva Roolker secretaris basissubsidies en TAX- mevr. A. Gelink directiesecretaresse en secretaris ­videoclipfonds(63%) bestuurslid stimuleringssubsidies vormgeving (84%) Steven van Teeseling Clemens Kahmann secretaris stimuleringssubsidies hoofd financiën beeldende kunst & secretaris bemiddelaars­subsidies & coördinator Roos Stoop pilot­commissie (84%) medewerker financiën Tejo van der Wel Bernadette Adema secretaris stimuleringssubsidies medewerker financiën (42%), beeldende kunst en vormgeving (84%) medewerker administratie (42%) Ingrid Mokiem medewerker administratie 130 14.3 Fonds in bedrijf in 2008 131

14.3 Fonds in bedrijf in 2008

Totaal aantal uitgebrachte adviezen: 2690

Totaal aantal commissievergaderingen: 312

Totaal aantal commissieleden: 283 2008

Jaarcijfers 132 15. Jaarcijfers 2008 - I. Bestuur en directie 133

15. Jaarcijfers 2008 Bestuursverslag Fonds BKVB 2008 Bestuursverslag 133 I. Bestuur en directie Jaarrekening Balans per 31 december 140 De samenstelling van het bestuur is in Exploitatierekening over 2007 141 2008 niet gewijzigd en bestaat uit: Jan Toelichting algemeen 142 Konings, waarnemend voorzitter; Jan Ze- Toelichting op de balans 144 gering Hadders, penningmeester; Annet Toelichting op de exploitatierekening 153 Gelink, lid; Hendrik Driessen, lid. Ook in 2008 zocht het bestuur in samenspraak Accountantsverklaring 159 met het Ministerie van OCW naar een nieuwe voorzitter die in 2009 benoemd zal worden. De directie bestaat uit: Lex ter Braak, directeur; Christine Lindo, adjunct directeur. Het bestuur kwam in 2008 drie keer bij elkaar en had daarnaast op deelonderwerpen regelmatig overleg met de directie. De bestuursvergaderingen vonden plaats op: 11 februari, 16 april, 2 oktober. 134 15. Jaarcijfers 2008 - II. Bestedingen 2005-2008 15. Jaarcijfers 2008 - II. Bestedingen 2005-2008 135

Bestedingen 2005-2008 II. Bestedingen 2005-2008 de opname van de basissubsidies in de regeling stimuleringssubsidies als een 2005 2006 2007 2008 Totaal Activiteitenlasten verminderd aantal toekenningen. € € € € € Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de Subsidie OCW CuNo 21,2 100% 21,3 100% 21,8 100% 22,4 100% 86,7 100% bestedingen van het Fonds BKVB voor De besteding bij de stimuleringssubsi- activiteiten over het geheel genomen bin- dies heeft een extra impuls gekregen Activiteitenlasten nen de begroting vallen. De activiteiten- van de actie Fonds Live. Deze feestelijke - Verleende subsidies 13,1 62% 15,2 71% 14,6 67% 21,7 97% 64,6 74% - Advisering 0,4 2% 0,4 2% 0,4 2% 0,4 2% 1,6 2% lasten over de gehele cultuurnotaperiode manifestatie ter gelegenheid van het 13,5 64% 15,6 73% 15,0 69% 22,1 98% 66,2 76% bedragen € 66,1 miljoen, vermeerderd twintigjarig bestaan van het Fonds BKVB met de bestemmingsreserves voor Fonds wilde enerzijds een andere manier van Te verlenen subsidies 19,3 91% 19,4 91% 19,8 91% 20,4 91% 78,9 91% Live en de basissubsidies oude stijl, is beoordelen onderzoeken en anderzijds 5,8 27% 3,8 18% 4,8 22% 1,7- -7% 12,7 15% dat uiteindelijk € 73,1 miljoen. De sub- aanvragers in de gelegenheid stellen Beheerlasten sidietoekenning van het Ministerie van zich direct te verhouden (live) tot de - Personeel 1,1 5% 1,2 6% 1,4 6% 1,5 7% 5,2 6% OCW voor te verlenen subsidies bedroeg commissie. De oproep in de media resul- - Materieel 0,5 2% 0,5 2% 0,5 2% 0,7 3% 2,2 3% € 1,6 7% 1,7 8% 1,9 9% 2,2 10% 7,4 8% 78,9 miljoen. In het grotere verband teerde in 1021 aanvragen waarvan er in van de gedynamiseerde begroting en 2008 208 positief beoordeeld zijn. Het Te realiseren beheerlasten 1,9 9% 1,9 9% 2,0 9% 2,0 9% 7,8 9% timing van de uitgaven was het bestuur honoreringspercentage van Fonds Live 0,3 2% 0,2 1% 0,1 0% 0,2- -1% 0,4 1% er zeker van dat de oplopende onderbe- was nagenoeg gelijk aan dat van het ge-

Interestbaten 0,5 2% 0,8 4% 1,1 5% 1,3 6% 3,7 4% steding van de eerste drie jaar van de middelde van de andere subsidietoeken- Lager vastgestelde en cultuurnotaperiode 2005-2008 in 2008 ningen: 30 % bij Fonds Live tegenover ingetrokken subsidie 0,4 2% 0,2 1% 0,2 1% 0,1 0% 0,9 1% voor een belangrijk deel ongedaan ge- een gemiddeld honoreringspercentage Overige bijdragen - 0% 0,1 0% 0,1 0% 0,1 0% 0,3 0% maakt zou worden. In dat licht moet de van 31 % over de afgelopen drie jaar. 0,9 4% 1,0 5% 1,4 6% 1,5 7% 4,8 6% besteding in 2008 van € 12,1 miljoen bij De besteding bij Vormgeving was hoger Exploitatiesaldo o.b.v. de stimuleringssubsidies tegenover een dan begroot, dit ligt in de lijn van een lineaire verdeling subsidie 7,0 33% 5,1 24% 6,3 29% 0,4- -2% 18,0 21% begroting van € 6,0 miljoen voor 2008 trend die al een aantal jaren achtereen Subsidieverantwoording conform handboek OCW 6,1- -29% 4,2- -20% 5,3- -25% 15,7 70% - 0% beschouwd worden. zichtbaar is. Deze stijging hangt samen Exploitatiesaldo volgens jaarrekening 0,9 4% 0,9 4% 0,9 4% 15,3 68% 18,0 21% met het toenemende aantal aanvragen, Hetzelfde geldt min of meer voor de de kwaliteit daarvan en de belangrijke besteding van de basissubsidies. Voor de positie die de vormgeving als discipline gehele cultuurnota periode was begroot is toegekomen. In het nieuwe beleids- € 44,8 miljoen en uitgegeven, inclusief plan is daar rekening mee gehouden de bestemmingsreserve basissubsidies en is het budget voor de vormgeving oude stijl, € 34,5 miljoen. Voor 2008 was verhoogd. De overbesteding bij vormge- begroot € 11,2 miljoen en is, inclusief ving komt net als in de vorige beleids- de bestemmingsreserve basissubsidies planperiodes ten laste van de beeldende oude stijl, besteed € 11,7 miljoen. De kunst – beide disciplines hangen immers teruglopende bestedingen bij de basis- samen. subsidies zijn verdisconteerd in de be- leidswijzigingen die voor de cultuurnota periode 2009-2012 zijn voorzien: zowel 136 15. Jaarcijfers 2008 - II. Bestedingen 2005-2008 15. Jaarcijfers 2008 - III. Bestemmingsreserves 137

De uitgaven voor het Taxvideoclipfonds Bestemmingsreserves bedroegen € 66.000 meer dan de geraamde eigen bijdrage van € 300.000. 2005 2006 2007 2008 € € € € Dit is veroorzaakt door het grote succes Verloop van het eigen vermogen van de regeling. Het Fonds zal deze rege- 1 januari 2,2 3,1 4,0 4,9 ling dan ook continueren. Exploitatiesaldo 0,9 0,9 0,9 15,3 31 december 3,1 4,0 4,9 20,2

Beheerlasten Stand van het eigen vermogen In 2008 heeft het Fonds BKVB een Algemene reserve 1,4 1,4 1,4 1,4 kwaliteitsverbetering in de automatise- Bestemmingsfonds OCW 0,9 1,9 3,2 11,8 ring doorgevoerd – dat bracht de nodige Bestemmingsreserve Fonds Live - - - 2,0 Bestemmingsreserve Basisstipendia oude stijl - - - 5,1 verhoging van de personeelslasten en de Bestemmingsreserve Culturele Diversiteit 0,5 0,5 - - bureaukosten met zich mee. Op termijn Bestemmingsreserve Antillen en Aruba 0,4 0,3 0,3 - zal dat evenwel gecompenseerd worden 3,1 4,0 4,9 20,2 door lagere kosten. De extra activiteiten in 2008 brachten ook een stijging van de personeelslasten met zich mee. Over de gehele cultuurplanperiode zijn de be- heerlasten binnen de begroting gebleven. De totale beheerlasten over de periode 2005-2008 bedragen € 7,4 miljoen. Vanuit de subsidietoekenning van het ministerie van OCW was hiervoor een bedrag van € 7,8 miljoen beschikbaar, hetgeen resulteert in een onderbesteding van € 0,4 miljoen. 138 15. Jaarcijfers 2008 - III. Bestemmingsreserves - IV. Onderbesteding 15. Jaarcijfers 2008 - V. Gebeurtenissen na Balansdatum - VI. Toekomst 139

III. Bestemmingsreserves regeling met haar eigen beoordelingscri- V. Gebeurtenissen na Balansdatum VI. Toekomst teria en onderliggend budget. Uitgaande In de jaarrekening 2008 is een aantal van het gewogen honoreringspercentage Op 4 maart 2009 is gebleken, dat het Bij het opstellen van het nieuwe beleid noodzakelijke bestemmingsreserves van 43% van de afgelopen drie jaar toenmalige Hoofd Financiële Admini- voor 2009-2012 is met de onderbeste- opgevoerd. zal ongeveer 43% van de aanvragen stratie in de weken daaraan voorafgaand ding als proeve van verouderd beleid positief beoordeeld worden. Het daarmee onrechtmatig gelden aan het Fonds heeft rekening gehouden. Juist daarom heeft Allereerst voor Fonds Live tot een bedrag gemoeide bedrag bedraagt € 5,1 miljoen onttrokken. In eerste instantie ging het het Fonds BKVB nieuwe wegen geopend. van € 2,0 miljoen. Toelichting: op het en wordt als bestemmingsreserve om een bedrag van € 16.068.725, waar- De bestedingen van het eerste kwartaal eind van 2008 wachtten nog veel aan- opgevoerd (aanwending van het daarvoor van een bedrag van € 149.935 retour van 2009 laten zien dat dat nieuwe vragers van Fonds Live op een beoorde- bestemde budget uit 2005-2008). is gestort. Per saldo is een bedrag van beleid naadloos aansluit bij de (veran- ling voor de Fonds Live periode van 20 € 15.997.225 onrechtmatig aan de orga- derde) kunstpraktijk: de bestedingen zijn oktober -20 november waar aanvragers De bestemmingsreserve voor de Neder- nisatie onttrokken. Een groot gedeelte optimaal en lopen op alle onderdelen in zich van 5 september tot 20 oktober landse Antillen en Aruba bedroeg ultimo van deze gelden, te weten € 12.113.760, de pas met de begroting. Het bestuur voor konden aanmelden. Omdat er op 2008 € 0,3 miljoen en is in 2008 geheel is achterhaald. PriceWaterhouseCoopers heeft er alle vertrouwen in dat het Fonds die dag 1.021 aanvragen binnen waren, besteed. N.V. heeft in haar “Rapport inzake onder- BKVB met het nieuwe beleid adequaat lukte het de commissie niet binnen die zoek naar onrechtmatige transacties”d.d. voor zijn taken is toegerust. maand alle aanvragers te woord te staan. 29 juni 2009 bovenstaande bedragen Daarom is er, op grond van een gewogen IV. Onderbesteding bevestigd. Op de saldi van de bank­ Amsterdam berekening een bedrag van € 2,0 miljoen rekeningen waar onrechtmatig gelden 23 juli 2009 gereserveerd voor de afhandeling van de Met inachtneming van de hierboven naar zijn overgemaakt is beslag gelegd. laatste 118 aanvragen. opgevoerde bestemmingsreserves be- De advocaten van het Fonds BKVB draagt de onderbesteding over de gehele werken aan de restitutie. Het ziet er J. Konings Ook wachtten op 31 december 2008 nog cultuurnotaperiode 2005-2008 € 5,0 naar uit, dat het restant- een bedrag waarnemend voorzitter 281 basisstipendia ‘oude stijl’ op een miljoen. Het bestemmingsfonds OCW van € 3.883.465 - naar alle waarschijn- beoordeling. Mede op verzoek van het bedraagt ultimo 2008 € 11,8 miljoen. Dit lijkheid, als verduisterd moet worden J.H.J. Zegering Hadders Ministerie van OCW heeft het Fonds bedrag bestaat uit de reservering van in beschouwd. De nakoming van de door penningmeester BKVB er alles op gezet om de nieuwe de cultuurplanperiode vrijgevallen sub- het Fonds aangegane financiële verplich- regelingen per 1 januari 2009 in te laten sidies ad € 1,0 miljoen, de reservering tingen komt door deze onrechtmatige gaan. Dat geldt ook voor de basisstipen- van de rentebaten over de periode 2005 transacties niet in gevaar. dia die per 1 januari zijn opgegaan in de - 2008 ad € 3,6 miljoen, een reservering regeling stimuleringssubsidies waarvoor van 10% van de subsidie over het laatste de aanvragen met andere beoordelings- jaar van de cultuurplanperiode ad € 2,2 criteria beoordeeld worden. Tot en met miljoen en de eerdergenoemde onderbe- 31 december hadden aanvragers die steding van € 5,0 miljoen. daarvoor in aanmerking kwamen, in het kader van de wettelijk verplichte over- gangsregeling de mogelijkheid nog een basisstipendium oude stijl aan te vragen. Dat is een basisstipendium volgens de tot 31 december 2008 wettelijk geldige 140 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 141

Balans per 31 december 2008 FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING 2008

2008 2007 2008 Begroting 2007 € € € € € ACTIVA BATEN Materiële vaste activa Directe opbrengst Gebouwen en terreinen 1.027.898 1.091.589 Lager vastgestelde en ingetrokken subsidie 136.355 - 206.538 Overige materiële vaste activa 147.556 148.803 1.175.454 1.240.392 Bijdragen Subsidie OCW CuNo 38.104.282 20.861.249 16.409.978 Vlottende activa Vordering subsidie OCW CuNo - 21.757.856 Overige subsidies/ bijdragen Vordering OCW 2001-2004 8.100.00 8.100.00 TAX Fonds 50.000 - 83.333 Overige vorderingen en overlopende activia 456.910 637.076 HGIS Middelen 89.950 - 27.675 Totaal vlottende activia 8.556.910 30.494.932 Overige baten 4.534 - - Totale baten 38.385.121 20.861.249 16.727.524 Liquide middelen 37.812.230 33.942.535 LASTEN Totaal Activia 47.544.594 65.677.859 Beheerlasten Personeel 1.490.061 1.245.249 1.397.084 Materieel 724.726 601.500 545.219 PAssiva Som der beheerlasten 2.214.787 1.846.749 1.942.303 Eigen vermogen Algemene reserve 1.365.802 1.365.802 Activiteitenlasten Bestemmingsfonds OCW t/m 2004 753.894 718.555 Verleende subsidies 21.725.541 18.867.500 14.627.515 Bestemmingsfonds OCW 2005-2008 11.025.944 2.444.079 Advisering 385.429 400.000 365.667 Bestemmingsfonds TAX - 39.350 Som der activiteitenlasten 22.110.970 19.267.500 14.993.182 Bestemmingsfonds HGIS - 7.095 Bestemmingsreserve Antillen & Aruba - 300.000 Som der lasten 24.325.757 21.114.249 16.935.485 Bestemmingsreserve Fonds LIVE 2.000.000 - Bestemmingsreserve BS oude stijl 5.054.000 - Interestbaten 1.265.394 253.000 1.070.431 20.199.640 4.874.881 Exploitatiesaldo 15.324.758 - 862.470 Langlopende schulden Egalisatierekening investeringbijdrage 840.598 870.098 Bestemming exploitatiesaldo Vrijval subsidies t/m 2004 35.339 137.257 Kortlopende schulden Nog te verlenen subsidies - 34.933.016 Interestbaten 1.265.394 1.070.431 Nog te realiseren beheerlasten - 2.481.540 Vrijval subsidies 2005-2008 101.016 69.282 Schulden aan subsidieontvangers 24.760.136 21.467.685 Reservering 10% subsidie 2008 2.244.758 - Belastingen en premies sociale verzekeringen 363.547 45.470 Onderbesteding subsidie 2005-2008 4.970.696 - Schulden aan leveranciers 219.477 46.709 naar Bestemmingsfonds OCW 2005-2008 8.581.864 1.139.713 Overige schulden en overlopende passiva 1.161.196 958.460 26.504.356 59.932.880 naar Bestemmingsfonds TAX (39.350) 34.405 naar Bestemmingsreserve HGIS (7.095) 7.095 TOTAAL PASSIVA 47.544.594 65.677.859 naar Bestemmingsreserve Culturele diversiteit - (465.000) naar Bestemmingsreserve Antillen & Aruba (300.000) - naar Bestemmingsreserve Fonds LIVE 2.000.000 - naar Bestemmingsreserve BS oude stijl 5.054.000 - 15.324.758 862.470 142 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 143

TOELICHTING ALGEMEEN belemmering door wettelijke of statutaire bepalingen kan opbrengsten te worden verantwoord en mogen met worden beschikt voor het doel waarvoor de instelling is ingang van 2005 niet meer worden gesaldeerd met de Algemeen opgericht, wordt aangeduid als algemene reserve. activiteitenlasten. Deze jaarrekening is opgesteld overeenkomstig het Hand- boek Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen van het Bestemmingsfondsen Indirecte opbrengsten ministerie van OCW uitgegeven in april 2005. Het deel van het eigen vermogen waaraan door derde Indirecte opbrengsten zijn opbrengsten die een afgeleide subsidiënten een beperktere bestedingsmogelijkheid is relatie hebben met de activiteiten van het Fonds BKVB Grondslagen van waardering van activa en gegeven, wordt aangeduid als bestemmingsfonds. zoals verhuur van onroerend goed of vergoedingen voor passiva het uitlenen van personeel. Bestemmingsreserves Algemeen Het deel van het eigen vermogen waaraan het bestuur een Bijdragen Tenzij anders vermeld, worden de activa en passiva opge- beperktere bestedingsmogelijkheid heeft gegeven, wordt De subsidie van OCW wordt als bate verantwoord voor nomen tegen de nominale waarde. Alle bedragen luiden in aangeduid als bestemmingsreserve. hetzelfde bedrag waarvoor de activiteitenlasten en beheer- euro's tenzij dit anders is vermeld. lasten worden verantwoord. Nog te verlenen subsidies en Nog te realiseren beheer- Materiële vaste activa lasten Beheerlasten Onder de posten 'Nog te verlenen subsidies' en 'Nog te Tot de beheerlasten worden gerekend alle personele en Gebouw realiseren beheerlasten' wordt de door OCW toegekende materiële lasten die samenhangen met het beheer van de Met ingang van 1998 is het, per 1 januari 1989 om niet meerjarige subsidie verantwoord voor zover deze nog organisatie. verkregen, pand Brouwersgracht 276 gewaardeerd tegen niet is besteed. De toerekening van de nog te besteden getaxeerde waarde. Onder de passiva is hetzelfde bedrag subsidie van OCW aan de posten 'Nog te verlenen Activiteitenlasten eveneens opgenomen als egalisatierekening investe- subsidie' en 'Nog te realiseren beheerlasten' geschiedt De door het Fonds BKVB verstrekte subsidies worden in ringsbijdragen. Op het pand wordt lineair afgeschreven op basis van het verhoudingspercentage beheerlasten en hun geheel verantwoord onder de activiteitenlasten in het waarbij de afschrijvingen gelijk zijn aan de vrijval van de activiteitenlasten volgens de door OCW goedgekeurde verslagjaar waarin het besluit tot verlening van de subsi- egalisatierekening. meerjarenbegroting. die schriftelijk aan de subsidieontvanger is meegedeeld. In de jaarrekening wordt een onderscheid gemaakt in een Overige materiële vaste activa kortlopend deel (nog te verrekenen subsidie toegekend in De overige materiële vaste activa worden gewaardeerd het afgelopen jaar en in het komend jaar) en een langlo- tegen verkrijgingsprijs, verminderd met een lineaire pend deel (nog te verrekenen subsidie toegekend voor de afschrijving gebaseerd op de economische levensduur van daaropvolgende jaren). Aan het einde van de vierjaarlijkse de betreffende activa. periode wordt het restant van de balansposten "Nog te verlenen subsidies" en "Nog te realiseren beheerlasten" Vordering subsidie OCW CuNo verantwoord in het Bestemmingsfonds OCW. Onder de post 'Vordering OCW CuNo' worden de toegezegde, nog niet ontvangen meerjarige subsidies van Egalisatierekening investeringsbijdrage OCW opgenomen, zoals vermeld in de subsidiebeschik- Als gevolg van de waardering van het pand Brouwers- king en de wijzigingen daarop (inclusief aanvullende gracht 276 tegen getaxeerde waarde is voor hetzelfde subsidieverleningen). bedrag een egalisatierekening gevormd. De jaarlijkse vrijval van de egalisatierekening is gelijk aan de jaarlijkse Overige vorderingen afschrijving op het pand. De overige vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, rekening houdend met een eventuele Grondslagen voor resultaatbepaling voorziening wegens oninbaarheid. Algemeen Eigen vermogen Baten en lasten worden toegerekend aan de periode Het eigen vermogen wordt onderscheiden in een alge- waarop ze betrekking hebben. mene reserve, bestemmingsreserves en bestemmings- fondsen. Directe opbrengsten Directe opbrengsten betreffen inkomsten die direct aan Algemene reserve de activiteiten van het Fonds BKVB zijn gerelateerd, Het gedeelte van het eigen vermogen waarover zonder zoals sponsoring en lager vastgestelde en ingetrokken subsidies. Deze opbrengsten dienen afzonderlijk als 144 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 145

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2008 Vlottende activa

2008 2007 ACTIVA € € Vordering subsidie OCW CuNo Materiële vaste activa Subsidie 2005-2008 - 20.903.055 Structurele bijdrage voor arbeidskostenontwikkeling - 617.241 Gebouwen en terreinen Structurele bijdrage voor prijsontwikkeling - 237.560 De materiële vaste activa, gebouwen en terreinen bestaan uit het pand Brouwersgracht 276 en verbouwingen. - 21.757.856

Bedrijfsgebouw Verbouwingen Totaal Met de brief kenmerk DK/BK/2004/60856 d.d. 1 maart 2005 heeft het ministerie van OCW voor de periode 2005-2008 € € € een subsidie verleend van in totaal € 83.612.220 ( € 20.903.055 per jaar ). BATEN Boekwaarde 1 januari 2008 870.098 221.489 1.091.587 Verloop van vordering subsidie OCW CuNo - 2008 Investeringen - - - Desinvesteringen - - - Structureel Arbeid Prijs Totaal Afschrijvingen 29.500 34.189 63.689 € € € €

Boekwaarde 31 december 2008 840.598 187.300 1.027.898 1 januari 2008 20.903.055 617.241 237.560 21.757.856 Bij - 521.756 167.970 689.726 Aanschafwaarde 31 december 2008 1.179.829 474.546 1.654.375 Af (20.903.055) (1.138.997) (405.530) (22.447.582) Cum.afschrijvingen 31 december 2008 339.231 287.246 626.477 31 december 2008 - - - -

Boekwaarde 31 december 2008 840.598 187.300 1.027.898 Met de brief kenmerk DK/AZ/29704 d.d. 16 september 2008 heeft het ministerie van OCW voor het jaar 2008 een overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling vastgesteld voor € 521.756 en een prijsontwikkeling van € 167.970 De verzekerde waarde van het pand bedraagt € 1.780.000,-. Taxatie heeft plaatsgevonden op 12 december 2002. € Ingevolge de subsidievoorwaarden bestaat de verplichting bij vervreemding van het pand de vervreemdingsprijs uit te vastgesteld. De totale subsidie Cultuurnota 2005 - 2008 bedraagt daarmee 86.672.564. keren aan het Ministerie van OCW. Op korte termijn zal een nieuwe taxatie plaatsvinden. Vordering OCW 2001-2004 Deze vordering is uitsluitend afgegeven door het ministerie van OCW indien de liquiditeit door exogene omstandigheden Overige materiële vaste activa zich zodanig ontwikkelt dat de continuiteit van de goedgekeurde activiteiten in gevaar komt of als de goedgekeurde Kantoor- Kantoor- Automatiserings- Totaal activiteiten door het ministerie van OCW worden beëindigd. apparatuur meubilair app. en software € € € € 2008 2007 € € Boekwaarde 1 januari 2008 9.931 49.627 89.245 148.803 Overige vorderingen en overlopende activa Investeringen 6.759 - 41.463 48.222 Te vorderen interest op deposito's 281.157 307.402 Desinvesteringen - - - - Vooruitbetaalde kosten 112.847 102.177 Afschrijvingen 4.710 10.770 33.989 49.469 Overige nog te ontvangen bedragen 62.906 227.497

Boekwaarde 31 december 2008 11.980 38.857 96.719 147.556 456.910 637.076

Aanschafwaarde 31 december 2008 104.444 478.077 920.786 1.503.307 Liquide middelen 'Cum.afschrijvingen 31 december 2008 92.464 439.220 824.067 1.355.751 Ministerie van Financiën 32.443.207 28.600.546 ABN AMRO Bank 5.368.568 5.341.624 Boekwaarde 31 december 2008 11.980 38.857 96.719 147.556 Kas 455 365 37.812.230 33.942.535

De verzekerde waarde van de overige materiële vaste activa bedraagt € 680.000,- op basis van de nieuwwaarde. 146 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 147

PASSIVA Bestemmingsfonds OCW Periode tot en met 2004: Eigen vermogen Overeenkomstig de afspraken met het ministerie van OCW worden de baten als gevolg van lager definitief vastgestelde Het verloop van het eigen vermogen subsidies aan kunstenaars die zijn toegekend in 2004 en eerdere jaren, aan het bestemmingsfonds OCW tot en met 2004 gedurende het verslagjaar is als volgt: toegevoegd.

Saldo per Resultaat- Saldo per Periode 2005 -2008: 1 januari bestemming 31 december De lager vastgestelde subsidies van in de periode 2005-2008 toegekende subsidies, worden toegevoegd aan het Bestem- 2008 2008 2008 mingsfonds OCW 2005-2008. De interestbaten over de periode 2005-2008 worden eveneens aan het Bestemmingsfonds € € € OCW 2005-2008 toegevoegd. In het Bestemmingsfonds OCW 2005-2008 is een reservering opgenomen van 10% van de subsidie over 2008. In het laatste jaar van de cultuurnotaperiode 2005-2008 wordt het restant van de balansposten "Nog Algemene reserve 1.365.802 - 1.365.802 te verlenen subsidies" en "Nog te realiseren beheerlasten" verantwoord in het bestemmingsfonds OCW 2005-2008. Over de bestemming van de resterende middelen in het bestemmingsfonds OCW zal aan het eind van de subsidieperiode een Bestemmingsfonds OCW beslissing worden genomen. Periode tot en met 2004 - Vrijval van subsidies toegekend Bestemmingsfonds TAX in de periode tm 2004 718.555 35.339 753.894 Het Fonds BKVB is een samenwerkingsproject aangegaan met het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Mediapro- ducties (het TAX videoclipfonds). Het project beoogt de samenwerking tussen videomakers en popmusici te bevorderen. Periode 2005-2008 Het ministerie van OCW heeft een subsidie van € 300.000 toegekend voor dit samenwerkingsproject. De projectperiode - Vrijval van subsidies toegekend in 2005 -2008 118.695 101.016 219.711 loopt van 1 oktober 2006 tot en met 31 december 2008. Naast de subsidie van OCW dragen beide fondsen een evenredig - Rentebaten over de periode 2005-2008 2.325.384 1.265.394 3.590.778 deel bij uit de eigen middelen. De subsidie van het Taxfonds is geoormerkt, voor het niet bestede deel van deze subsidie - Reservering 10% van subsidiebedrag 2008 - 2.244.759 2.244.759 is een bestemmingsfonds gevormd. Het verloop van het bestemmingsfonds is als volgt: - Onderbesteding subsidie 2005-2008 - 4.970.696 4.970.696 2.444.079 8.581.865 11.025.944 Geoormerkte Eigen Totaal Bestemmingsfonds TAX 39.350 (39.350) - subsidie OCW bijdrage Bestemmingsfonds HGIS 7.095 (7.095) - (1/3) (2/3) Bestemmingsreserve Antillen & Aruba 300.000 (300.000) - € € € Bestemmingsreserve Fonds LIVE - 2.000.000 2.000.000 Bestemmingsreserve BS oude stijl - 5.054.000 5.054.000 Totaal afgesproken bijdragen 150.000 300.000 450.000 Totaal bestemmingsreserves 300.000 6.754.000 7.054.000 Bijdragen 100.000 121.299 221.299 Totaal 4.874.881 15.324.758 20.199.640 Bestedingen 2006 (3.907) (7.815) (11.722) Bestedingen 2007 (56.742) (113.485) (170.227) Bestemmingsfonds per 1 januari 2008 39.350 - 39.350

Bijdragen 50.000 245.020 295.020 Bestedingen 2008 (111.457) (222.914) (334.370) Overbesteding 22.106 (22.106) - Bestemmingsfonds per 31 december 2008 - - -

Totale bestedingen 150.000 366.319 516.319 148 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 149

Bestemmingsfonds HGIS: Langlopende schulden Het Fonds BKVB heeft voor de activiteit 'Residenties in China' een subsidie toegekend gekregen van het ministerie van 2008 2007 Buitenlandse Zaken en het ministerie van OCW (zogenaamde HGIS subsidie) voor een bedrag van maximaal € 123.000, € € zijnde een bijdrage van 52% van de totale kosten voor deze activiteit. De subsidie zal in 2009 worden afgerekend en is in Egalisatierekening investeringsbijdrage de jaarrekening opgenomen onder "Overige vorderingen en overlopende activa". Het verloop van het bestemmingsfonds Stand per 1 januari 2008 870.098 899.598 is als volgt: Af: vrijval (29.500) (29.500) Stand per 31 december 840.598 870.098 HGIS Eigen bijdrage Totaal (52%) (48%) € € € Kortlopende schulden Ontvangen subsidie 57.675 108.576 166.251 2008 2007 Bestedingen tot en met 2008 (117.625) (108.576) (226.201) Nog te verlenen subsidies kortlopend € € (59.950) - (59.950) Saldo per 1 januari 2008 34.933.016 29.220.766 Prijsbijtelling 627.650 761.861 Van langlopend deel - 19.418.064 Bestemmingsfonds Antillen & Aruba Totaal subsidietoekenningen OCW 35.560.666 49.400.691 Ultimo 2007 bedroeg de Bestemmingsreserve voor Antillen & Aruba € 300.000. Dit bedrag is in 2008 geheel besteed. Verstrekkingen (22.110.970) (14.467.675) Niet verleende subsidies (13.449.696) - Bestemmingsreserve Fonds LIVE Deze reserve is bedoeld voor de (procentuele) honorering van de aanvragen, die voor dit project ontvangen zijn in de Saldo per 31 december 2008 - 34.933.016 periode 20 oktober 2008 - 20 november 2008.

Bestemmingsreserve Basisstipendia Oude Stijl Nog te realiseren beheerlasten kortlopend Per 1 januari 2009 zijn de Basisstipendia opgegaan in de regeling Stimuleringssubsidies. Tot en met 31 december 2008 hadden aanvragers, die daarvoor in aanmerking kwamen, in het kader van de wettelijk verplichte overgangsregeling de Saldo per 1 januari 2008 2.481.540 2.428.027 mogelijkheid nog een Basisstipendium oude stijl aan te vragen. Uitgaande van het gemiddeld honoreringspercentage over Prijsbijtelling 62.075 75.348 de laatste 3 jaar van 43% zal hiermee een bedrag gemoeid zijn van € 5.054.000. Van langlopend deel - 1.920.468 Totaal subsidietoekenningen OCW 2.543.615 4.423.843 Realisatie beheerlasten (2.127.003) (1.942.303) Niet bestede beheerslasten (416.612) -

Saldo per 31 december 2008 - 2.481.540

Te betalen subsidies

Nog te betalen Stimuleringssubsidies 7.619.460 3.472.183 Nog te betalen Basissubsidies 15.604.494 16.595.701 Nog te betalen Complementaire regelingen 1.536.182 1.289.401 Totaal nog te betalen subsidies 24.760.136 21.357.285 150 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 151

Stimuleringssubsidies Basissubsidies Verloopoverzicht stimuleringssubsidies Verloopoverzicht Basissubsidies

saldo saldo saldo saldo jaar toekenningen 01-01-2008 toekenningen uitbetaald vrijval teruggestort 31-12-2008 jaar toekenningen 01-01-2008 toekenningen uitbetaald vrijval teruggestort 31-12-2008

1998 6.021.012 1.775 - - - - 1.775 1994 20.433.028 93.899 - 3.333 90.566 1999 6.526.540 2.189 - - - - 2.189 1995 10.626.171 10.188 - 10.188 - - - 2000 7.342.331 3.259 - - - 738 3.997 1996 9.958.207 37.166 - 13.415 - - 23.751 2001 7.870.227 4.050 - 2.858 - 150 1.342 1997 9.759.224 22.613 - 8.117 - - 14.496 2002 8.554.140 49.185 - 5.505 780 3.405 46.305 1998 9.148.209 34.469 - 5.000 - - 29.469 2003 6.869.936 107.899 - 12.663 - - 95.236 1999 8.168.044 23.500 - 2.939 - - 20.561 2004 6.378.826 231.629 - 80.214 760 2.333 152.988 2000 5.989.900 64.123 - 40.202 - 6.027 29.948 2005 5.099.934 369.330 - 185.877 12.571 5.165 176.047 2001 12.868.584 370.391 - 94.763 - 7.670 283.298 2006 5.527.985 506.481 - 98.990 31.339 14.582 390.734 2002 17.783.066 1.004.727 - 323.102 1.050 23.975 704.550 2007 4.901.463 2.196.386 - 1.765.725 22.404 1.847 410.104 2003 13.291.263 1.420.147 - 420.520 10.900 3.615 992.342 2008 7.174.617 11.688.844 5.386.974 - 36.873 6.338.743 2004 8.879.500 1.850.133 - 795.755 6.000 15.662 1.064.040 2005 6.868.500 1.728.381 - 682.905 2.000 11.146 1.054.622 totaal 3.472.183 11.688.844 7.538.806 67.854 65.093 7.619.460 2006 8.818.176 4.315.462 - 1.801.972 32.000 19.000 2.500.490 2007 7.056.834 5.620.502 - 2.115.269 10.000 20.300 3.515.533 2008 6.642.666 6.658.667 1.377.839 - - 5.280.828

De toekenningen zoals die in het verloopoverzicht zijn opgenomen, zijn inclusief eventuele aanvullende kosten die aan de totaal 16.595.701 6.658.667 7.695.319 61.950 107.395 15.604.494 kunstenaar vergoed worden als bijdrage voor de accountantsverklaring die betrekking heeft op een project of kosten die samenhangen met een atelier in het buitenland. De vrijval komt tot stand nadat uit de financiële verantwoording blijkt dat er minder kosten zijn gemaakt dan oorspronkelijk is begroot of als er een tegemoetkoming in de kosten van levensonderhoud vertstrekt is, maar gebleken is dat het verzamelinkomen boven het normbedrag uitkomt. In het laatste geval wordt dit boven- Basissubsidies hebben een looptijd van minimaal 2 jaar. Het deel van de in 2008 toegekende Basissubsidies dat beschikbaar matige deel teruggevorderd. komt in de loop van 2009 bedraagt € 3.329.334

Het openstaande saldo van een stimuleringssubsidie betreft 10% van de toegekende subsidie die na goedkeuring van het Indien de aanvrager 4 jaar na de toekenning nog een resterend bedrag heeft openstaan, wordt (voordat verdere verstrekkingen inhoudelijk en financieel verslag wordt uitbetaald. Daarnaast wordt de tegemoetkoming in de kosten van levensonderhoud kunnen plaatsvinden) gekeken of een beeldend kunstenaar of vrije vormgever nog steeds professioneel werkzaam is. uitbetaald in het jaar waar dat betrekking op heeft. Als 8 jaar na de toekenning nog een restant open staat, wordt het 'artistiek functioneren' opnieuw door de werkgroep beoor- deeld, voordat verdere verstrekkingen kunnen plaatsvinden.

Het is mogelijk dat als gevolg van de 'beroepstoets' na 4 jaar of het 'artistiek functioneren' na 8 jaar bij een negatieve beoorde- ling het restant van de basissubsidie vrijvalt. 152 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 153

Complementaire regelingen TOELICHTING OP DE FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING Verloopoverzicht complementaire regelingen BATEN saldo saldo jaar toekenningen 01-01-2008 toekenningen uitbetaald vrijval teruggestort 31-12-2008 Directe opbrengsten 2008 2007 2001 271.355 1.099 - - - - 1.099 Lager vastgestelde en ingetrokken subsidies € € 2002 549.249 8.673 - - - - 8.673 2003 915.417 2.292 - - - - 2.292 Basissubsidies 61.950 112.552 2004 1.063.718 10.733 - 3.792 4.320 2.320 4.941 Stimuleringssubsidies 66.812 60.791 2005 684.232 21.585 - 5.046 1.122 237 15.654 Complementaire regelingen 7.593 33.195 2006 635.232 259.851 - 8.693 277 - 250.881 2007 2.249.595 985.168 - 684.693 832 388 300.031 136.355 206.538 2008 2.437.203 2.438.203 1.485.592 - - 952.611 Bijdragen totaal 1.289.401 2.438.203 2.187.816 6.551 2.945 1.536.182 Subsidie ministerie van OCW Over 2008 is een subsidiebate van € 38.104.282 verantwoord, zijnde het deel van de subsidie over de Cultuurnotaperiode 2005-2008 ad € 86.672.564 dat in de eerste drie jaren van de periode nog niet is besteed.

Onder de opbouw van de Complementaire regelingen staan alle aan kunstenaars opvraagbare toekenningen vanuit de Buitenland LASTEN ateliers, Bemiddelaarssubsidies en Pilotprojecten vermeld. De vrijval komt tot stand nadat uit de financiële verantwoording blijkt dat er minder kosten zijn gemaakt dan oorspronkelijk is Beheerlasten begroot of als er een tegemoetkoming in de kosten van levensonderhoud verstrekt is, maar gebleken is dat het verzamelinkomen Het personeelsbestand is als volgt boven het normbedrag uitkomt. In het laatste geval wordt dit bovenmatige deel teruggevorderd. uitgesplitst naar onderdelen van de organisatie. 2008 Begroting 2007 fte fte fte

Directie en secretariaat 1,8 2,0 2,2 2008 2007 Financiële zaken en systeembeheer 3,4 3,5 3,4 € € Overige schulden en overlopende passiva Voorlichting en juridische zaken 2,2 2,5 2,6 Coördinatie stimuleringssubsidie en basissubsidie 2,8 2,5 2,5 Overlopende posten 468.361 285.642 Secretariaat adviescommissies 3,2 3,8 3,5 Pensioenen 100.000 100.000 Administratie en huishoudelijke zaken 4,8 5,0 5,1 Reserve vakantiedagen en -geld 46.775 46.775 Oeuvreprijzen 227.697 404.863 18,2 19,3 19,3 Overige schulden 49.758 21.180 TAX - videoclipfonds 268.605 100.000

Totaal 1.161.196 958.460

Niet uit de balans blijkende financiële rechten en verplichtingen

Huurverplichting Het Fonds BKVB is gehuisvest in 2 panden, te weten Brouwersgracht 274 en Brouwersgracht 276. Het pand Brouwersgracht 274 betreft een huurpand waarvoor jaarlijks € 28.800,- verschuldigd is, jaarlijks wordt dit bedrag geïndexeerd. Het huurcontract loopt tot en met 1 januari 2009. 154 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 155

Beheerlasten 2008 Begroting 2007 Beheerlasten personeel € € € De personeelskosten bedragen € 1,5 miljoen, € 0,1 miljoen hoger dan 2007. De stijging van de personeelskosten hangt samen met een afvloeiingsregeling van € 0,1 miljoen, een tijdelijke toename van het aantal personeelsleden in 2008 van Personeelskosten 1.490.061 1.245.249 1.397.084 circa € 0,1 miljoen en lagere pensioenlasten van € 0,1 miljoen. Het overzicht van fte's per afdeling geeft een daling van Salarissen 1.141.802 970.249 950.186 het aantal personeelsleden weer. Dit komt omdat het overzicht de situatie ultimo 2008 weergeeft. Met drie personeelsle- Sociale lasten 132.187 80.000 127.463 den is in de laatste maanden van 2008 de arbeidsovereenkomst beëindigd. Pensioenspremie 146.174 150.000 245.331 Uitzendpersoneel 11.688 10.000 18.451 Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens (WOPT). Diverse personeelslasten 58.210 35.000 55.653 Duur dienstverband Belastbaar loon Voorzieningen t.b.v. beloningen Totaal in het verslagjaar van betaalbaar op termijn Huisvestingskosten 99.830 99.000 110.094 1-1-2008 tot 31-12-2008 2008 2007 2008 2007 2008 2007 Huren 36.716 35.000 33.811 € 126.786 € 134.115 € 28.881 € 24.325 € 155.667 € 158.440 Onderhoud gebouw 8.532 9.000 29.925 In het verslagjaar is aan de directeur een gratificatie verstrekt van € 18.420. Deze gratificatie wordt eens in de vier jaar Schoonmaak gebouw 16.860 16.000 10.468 bij de afsluiting van de Cultuurplanperiode uitgekeerd. Daarnaast is aan niet opgenomen vakantiedagen in 2007 en 2008 Beveiliging gebouw 3.584 5.000 1.923 een bedrag van € 11.242 uitbetaald. Energieverbruik 23.520 26.000 21.644 Diverse huisvestingskosten 10.618 8.000 12.323 Beheerlasten materieel De materiële beheerlasten bedragen € 0,7 miljoen, € 0,2 miljoen hoger dan 2007. De stijging van deze kosten is toe te Bureaukosten 458.335 341.000 269.953 schrijven aan hogere onderhoudskosten. Afgelopen jaar zijn extra kosten gemaakt voor functionele en technische aanpas- Afschrijvingskosten 83.660 130.000 70.147 singen van het subsidie softwarepakket SIRE. Onderhoudskosten 130.801 44.000 40.909 Onder Bureaukosten is een bedrag ad € 93.763,- opgenomen. Dit betreft de onrechtmatige betalingen, die aan de orga- Porto en vrachtkosten 35.365 35.000 29.248 nisatie zijn onttrokken in de periode september 2007 t/m december 2008. De invorderingsprocedure is gestart, echter Telefoon en fax kosten 14.265 17.000 14.774 voorzichtigheidshalve is voor de gehele vordering een voorziening wegens oninbaarheid getroffen. Kopieerkosten 31.619 25.000 31.661 Drukwerk 7.694 25.000 18.815 Begroting 2008 Documentatiekosten 9.912 7.000 10.772 De begroting komt overeen met de meerjarenbegroting zoals opgenomen in de subsidieaanvraag voor 2005-2008. In deze Reis en representatiekosten 34.384 40.000 39.506 begroting is derhalve geen rekening gehouden met indexering voor inflatie en loonstijging. Dit verklaart in belangrijke Diverse kantoorkosten 110.635 18.000 14.121 mate de afwijkingen tussen begroting en realisatie.

Organisatiekosten 79.953 61.500 90.797 Juridische bijstand 15.464 5.500 828 Accountantskosten 40.894 34.000 41.172 Diverse organisatiekosten 13.159 15.000 40.847 Verplichtingen derden 10.436 7.000 7.950

Voorlichtingskosten 86.608 100.000 74.373 Nieuwsbrieven 25.107 20.000 24.314 Jaarverslag 24.921 30.000 24.243 Advertenties 18.817 20.000 1.511 Uitreiking oeuvreprijzen - 23.000 23.000 Website 17.763 7.000 1.305

Beheerlasten personeel 1.490.061 1.245.249 1.397.084 Beheerlasten materieel 724.726 601.500 545.219

Totaal beheerlasten 2.214.787 1.846.749 1.942.303 156 15. Jaarcijfers 2008 15. Jaarcijfers 2008 157

Activiteitenlasten 2008 Begroting 2007 In de exploitatierekening zijn alle toegekende subsidies verantwoord, inclusief aanvullende kosten die aan kunstenaars € € € vergoed worden, zoals een bijdrage voor de accountantsverklaring die betrekking heeft op een project. Onder de overige Basissubsidies projecten worden naast de toekenningen aan kunstenaars ook andere overige lasten opgenomen, zoals gerelateerde Basisstipendia 6.638.667 10.400.000 7.022.834 kosten aan de buitenland ateliers, de oeuvreprijzen en de studiereis. Ook de kosten voor Fonds LIVE en Nieuwe Regeling Productiesubsidies 20.000 800.000 92.000 basissubsidies zijn onder de activiteitenlasten verantwoord. Nieuwe Regeling Basissubsidie 33.698 - - Totaal basissubsidies 6.692.365 11.200.000 7.114.834 Rentebaten De rentebaten zijn verkregen uit deposito's en zijn toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Stimuleringssubsidies 1. Beeldende kunst Startstipendia 1.049.778 1.250.000 933.334 OVERIGE GEGEVENS Bijdragen werkbudget 8.238.954 2.657.500 2.074.475 Op 4 maart 2009 is gebleken, dat het toenmalige Hoofd Financiële Administratie in de weken daaraan voorafgaand Fonds LIVE 391.362 - - onrechtmatig giraal gelden van het Fonds heeft onttrokken. In eerste instantie ging het om een bedrag van € 15.997.225. Totaal beeldende kunst 9.680.094 3.907.500 3.007.809 Een groot gedeelte van deze gelden, te weten € 12.113.760, is achterhaald. PriceWaterhouseCoopers N.V. heeft in haar "Rapport inzake onderzoek naar onregelmatige transacties" d.d. 29 juni 2009 bovenstaande bedragen bevestigd. Op de 2. Vormgeving saldi van de bankrekeningen waar onrechtmatig gelden naar zijn overgemaakt is beslag gelegd. Startstipendia 768.000 450.000 960.000 De advocaten van het Fonds BKVB werken aan de restitutie. Het ziet er naar uit, dat het restant - een bedrag van Bijdragen werkbudget 997.578 700.000 493.776 € 3.883.465 - naar alle waarschijnlijkheid, als verduisterd moet worden beschouwd. De nakoming van de door het Fonds Praktijksubsidies 120.000 200.000 110.000 aangegane financiële verplichtingen komt door deze onrechtmatige transacties niet in gevaar. Totaal vormgeving 1.885.578 1.350.000 1.563.776

3. Bouwkunst Startstipendia 256.000 200.000 160.000 Bijdragen werkbudget 188.534 400.000 147.857 Praktijksubsidies 70.000 150.000 30.000 Totaal bouwkunst 70.000 150.000 337.857

Totaal stimuleringssubsidies 12.080.206 6.007.500 4.909.442

De Complementaire regelingen Ateliers buitenland 603.597 500.000 466.830 Prijzen Fonds BKVB 233.259 130.000 38.042 Bemiddelaarssubsidies 533.922 300.000 161.507 Tax-videoclipfonds 334.370 - 170.227 Commissie pilot projecten 451.462 300.000 1.344.750 Studiereis Fonds BKVB 80.000 80.000 81.521 Tentoonstelling STIP - - 100.000 Overige regelingen 716.359 350.000 240.362

Totaal Complementaire regelingen 2.952.971 1.660.000 2.603.239

Totaal verleende subsidies 21.725.541 18.867.500 14.627.515

Kosten advisering Advisering basissubsidies 110.192 130.000 105.453 Advisering stimuleringsubsidies 229.458 220.000 217.192 Advisering overige regelingen 45.779 50.000 43.022 385.429 400.000 365.667

Totaal activiteitenlasten 22.110.970 19.267.500 14.993.182 158 15. Jaarcijfers 2008 15. Accountantsverklaring 159

Kwantitatieve gegevens Aan: het bestuur van Stichting Fonds in stand houden van een intern beheer-

Stimuleringssubsidies 2008 Begroting 2007 voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en singssysteem relevant voor het opmaken Aantal Aangevraagd Aantal Toegekend Bedrag Aantal Aangevraagd Aantal Toegekend Bouwkunst van en getrouw weergeven in de jaar- aanvragen bedrag toegekend bedrag aanvragen bedrag toegekend bedrag x €1.000 x €1.000 x €1.000 x €1.000 x €1.000 rekening van vermogen en resultaat, BEELDENDE KUNSTEN Startstipendia 299 4.784 67 1.050 1.250 252 4.032 59 933 ACCOUNTANTSVERKLARING zodanig dat deze geen afwijkingen van Werkbudgetten 994 20.122 407 8.239 2.658 404 6.254 134 2.074 materieel belang als gevolg van fraude of Fonds LIVE 391 subtotaal 1.293 24.906 474 9.680 3.908 656 10.286 193 3.008 Afgegeven ten behoeve van de Minister fouten bevat en voor de naleving van de

VORMGEVING van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap relevante wet- en regelgeving, het kiezen Startstipendia 158 2.528 48 768 450 164 2.624 60 960 en toepassen van aanvaardbare grond- Werkbudgetten 104 1.548 67 998 700 122 1.469 41 494 Praktijksubsidie 34 340 12 120 200 25 250 11 110 slagen voor financiële verslaggeving en subtotaal 296 4.416 127 1.886 1.350 311 4.343 112 1.564 Verklaring betreffende de jaarrekening het maken van schattingen die onder de BOUWKUNST Wij hebben de jaarrekening 2008 van gegeven omstandigheden redelijk zijn. Startstipendia 37 592 16 256 200 36 576 10 160 Werkbudgetten 27 299 17 189 400 31 417 11 148 Stichting Fonds voor Beeldende Kunsten, Praktijksubsidie 15 150 7 70 150 10 100 3 30 subtotaal 79 1.041 40 515 750 77 1.093 24 338 Vormgeving en Bouwkunst te Amsterdam Verantwoordelijkheid van de accountant

1.668 30.364 641 12.080 6.008 1.044 15.722 329 4.909 bestaande uit de balans per 31 december Onze verantwoordelijkheid is het geven 2008 en de exploitatierekening over van een oordeel over de jaarrekening Basissubsidies Basisstipendia 540 17.318 207 6.639 10.400 539 17.206 220 7.023 2008 met de toelichting gecontroleerd. op basis van onze controle, als bedoeld Productiesubsidies 19 190 2 20 800 34 340 9 92 Nieuwe regeling BS 34 in artikel 36, eerste lid van het Bekosti- 559 17.508 209 6.692 11.200 573 17.546 229 7.115 Verantwoordelijkheid van het bestuur gingsbesluit cultuuruitingen. Wij hebben Complementaire regelingen Het bestuur van de stichting is ver- onze controle verricht in overeenstem- Ateliers buitenland 312 500 43 604 500 223 500 25 467 Bemiddelaarssubsidies 69 1.939 19 534 300 63 391 26 162 antwoordelijk voor het opmaken van ming met Nederlands recht, waaronder Commissie pilotprojecten 300 28 451 300 - 300 9 1.345 de jaarrekening die het vermogen en het controleprotocol van de Regeling Overige projecten 134 4 716 350 - 134 7 340 Tax clip fonds - 2 334 - 52 984 9 170 resultaat getrouw dient weer te geven, subsidies en uitkeringen cultuuruitingen. Oeuvreprijzen - 233 130 - - - 38 Studiereis Fonds BKVB 80 80 - - - 82 alsmede voor het opstellen van het Dienovereenkomstig zijn wij verplicht 381 2.873 96 2.935 1.660 338 2.309 76 2.603 bestuursverslag, beide in overeenstem- te voldoen aan de voor ons geldende Totaal 2.608 50.744 946 21.726 18.868 1.955 35.576 634 14.628 ming met het Bekostigingsbesluit cul- gedragsnormen en zijn wij gehouden tuuruitingen en de relevante verplichtin- onze controle zodanig te plannen en uit gen opgenomen in de verleningbeschik- te voeren dat een redelijke mate van king met kenmerk DK/BK/2004/35524 zekerheid wordt verkregen dat de jaar- d.d. 21 september 2004. rekening geen afwijkingen van materieel Tevens is het bestuur van de entiteit ver- belang bevat. antwoordelijk voor de financiële recht- matigheid van de in de jaarrekening Een controle omvat het uitvoeren van verantwoorde baten, lasten en balans­ werkzaamheden ter verkrijging van con- mutaties. Dit houdt in dat deze bedragen trole-informatie over de bedragen en de in overeenstemming dienen te zijn met toelichtingen in de jaarrekening. De keu- de in de relevante wet- en regelgeving ze van de uit te voeren werkzaamheden opgenomen bepalingen. is afhankelijk van de professionele oor- Deze verantwoordelijkheden omvatten deelsvorming van de accountant, waar- onder meer: het ontwerpen, invoeren en onder begrepen zijn beoordeling van de 160 15. Accountantsverklaring 15. Accountantsverklaring 161

risico’s van afwijkingen van materieel Oordeel met beperking Verklaring betreffende andere wette­ belang als gevolg van fraude of fouten. In Naar ons oordeel geeft de jaarrekening lijke voorschriften en/of voorschriften die beoordeling neemt de accountant in uitgezonderd het effect van hetgeen als van regelgevende instanties aanmerking het voor het opmaken van bevinding is vermeld in de paragraaf en getrouw weergeven in de jaarreke- ‘Onderbouwing van het oordeel met be- Verder melden wij dat het bestuursver- ning van vermogen en resultaat alsmede perking’ een getrouw beeld van de groot- slag, voor zover wij dat kunnen beoorde- het voor de naleving van de betreffende te en de samenstelling van het vermogen len, verenigbaar is met de jaarrekening. wet- en regelgeving relevante interne van Stichting Fonds voor Beeldende beheersingssysteem, teneinde een ver- Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst per Amsterdam, 23 juli 2009 antwoorde keuze te kunnen maken van 31 december 2008 en van het resultaat de controlewerkzaamheden die onder over 2008 in overeenstemming met het de gegeven omstandigheden adequaat Bekostigingsbesluit cultuuruitingen en Ernst & Young Accountants LLP zijn maar die niet tot doel hebben een de relevante verplichtingen opgenomen oordeel te geven over de effectiviteit van in de verleningbeschikking met kenmerk het interne beheersingssysteem van de DK/BK/2004/35524 d.d. 21 september entiteit. Tevens omvat een controle onder 2004. meer een evaluatie van de aanvaardbaar- w.g. F.J. Blenderman RA heid van de toegepaste grondslagen voor Voorts zijn wij van oordeel dat de in financiële verslaggeving en van de rede- deze jaarrekening verantwoorde baten, lijkheid van schattingen die het bestuur lasten en balansmutaties over 2008 van de stichting heeft gemaakt, alsmede uitgezonderd het effect van hetgeen als een evaluatie van het algehele beeld van bevinding is vermeld in de paragraaf de jaarrekening. ‘Onderbouwing van het oordeel met beperking’ voldoen aan de eisen van Wij zijn van mening dat de door ons ver- financiële rechtmatigheid. Dit houdt in kregen controle-informatie voldoende en dat deze bedragen in overeenstemming geschikt is als basis voor ons oordeel. zijn met de in de relevante wet- en regel- geving opgenomen bepalingen, zoals die Onderbouwing van het oordeel met in het controleprotocol van de Regeling beperking subsidies en uitkeringen cultuuruitingen Gedurende de periode september 2007 zijn vermeld. tot en met 31 december 2008 is een bedrag van € 93.763 onrechtmatig aan Toelichting de organisatie onttrokken zoals uiteen- Wij vestigen de aandacht op de ‘Gebeur- gezet op pagina 13 van de jaarrekening. tenissen na balansdatum’ in de Overige In 2008 is een bedrag van € 47.754 aan gegevens, waarin is uiteengezet dat in contant geld gepind. Door ontvreemding 2009 is geconstateerd dat een bedrag van de kasadministratie over 2008 heb- van € 15.997.225 onrechtmatig aan de ben wij niet kunnen vaststellen of dit organisatie is onttrokken. Deze situatie bedrag rechtmatig is besteed. doet geen afbreuk aan ons oordeel. 162 Colofon 163

Colofon

Tekst: medewerkers Fonds BKVB Redactie: Mirjam Beerman, Lex ter Braak Ontwerp: 75B

Uitgave: Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst Postbus 773 1000 AT Amsterdam Tel 020 5231523 Fax 020 5231541 [email protected] www.fondsbkvb.nl

© Fonds BKVB oktober 2008 164