Nationaal Programma ZUID

Uitvoeringsplan 2019-2022 INHOUDSOPGAVE COLOFON

Voorwoord 5 Dit uitvoeringsplan is opgesteld door het programmabureau NPRZ in opdracht van Bewoners, onnodige achterstanden 7 het bestuur van het Nationaal Programma • Zuid 7 Rotterdam Zuid, bestaande uit: • Wanneer gaat het goed met Zuid? 9 • Integrale bewonergerichte aanpak school werk en wonen 9 Ahmed Aboutaleb, burgemeester Rotterdam, • Communicatie met bewoners 10 Voorzitter NPRZ; Bert van Delden, plv. Directeur-Generaal Bestuur Thuisbasis op Orde en Vrije Tijd 14 Ruimte en Wonen, Ministerie van BZK, namens • Thuisbasis op orde 14 het Rijk; • Cultuur 24 Carolien Gehrels, European Cities Director • Sport 26 Arcadis, bestuurslid kunst en cultuur; Gijsbert van Herk, voorzitter Humanitas, Pijler School 30 namens deRotterdamseZorg (dRZ); • Children’s Zone 30 Jan Kweekel, bestuurder Scheepvaart- en • Kiezen voor vakmanschap 37 Transportcollege (STC), namens de • Monitor Pijler School 40 onderwijspartners; Richard Moti, wethouder Werk, Inkomen en Pijler Werk 44 NPRZ, namens de gemeente; • AanDeBak-garanties 44 Arjan Schakenbos, bestuurder Vestia, namens de • Werkzoekenden met een uitkering 46 woningcorporaties; • Economische Structuurversterking Zuid 51 Ruud Vat, namens de werkgevers van Deltalinqs; Dick van Well, namens de werkgevers; Pijler Wonen 56 Vacant: vertegenwoordiger bewoners; • Opgave 56 Vacant: vertegenwoordiger namens de • Terugblik periode 2012 - 2018 57 Veiligpartners OM en Politie • Focus tot 2022 58 • Woningvoorraad 62 Programmabureau • Woonomgeving 65 Nationaal Programma Rotterdam Zuid • Eventuele aanpassing wet- en regelgeving 67 Mijnsherenlaan 6, 3081CA Rotterdam [email protected] Ondermijning & Veiligheid 70 tel.: 010-2672104 www.nprz.nl Organisatie en Financiën 71 • Wijkgestuurd werken 71 Twitter: @NPRZ010 • Monitoring en verdere kennisontwikkeling 72 Instagram: nprz010 • NPRZ-governance 73 Facebook: Nationaal Programma Rotterdam Zuid • Middelen en financiën NPRZ 74

Edwin Cornelisse Bijlage 1 78 Karín Fraai • De wijkprofielen , Feijenoord en IJsselmonde 78 Sila Harkhoe Astrid Kroos Bijlage 2 81 Bianca Lubbers • Sleutelbouw- en sleutelbeheerprojecten pijler wonen 81 Marco Pastors Evronique Smits Loes van der Wees

Datum publicatie 21 januari 2019 Interviews Werkers op Zuid: Elsbeth Grievink Fotografie: TechniekBeeldbank, Ruud Sies, Paul Martens, EMI, Levien Willemse, Jan van der Ploeg, Stadsontwikkeling Rotterdam, Roel Dijkstra Fotografie en Richemar Koffy Grafisch ontwerp: Trichis

2 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 3 VOORWOORD

nog steeds de ondermijnende criminele industrie SUCCES BINNEN BEREIK die parasiteert op mensen en straten. Op al deze domeinen hebben we in dit uitvoeringsplan nieuwe Het Nationaal Programma Rotterdam Zuid bestaat afspraken gemaakt. zeven jaar. We staan aan het begin van een bete- kenisvolle periode. De verbetering is een paar jaar Het echte succes zal er pas zijn als meer bewoners geleden zichtbaar geworden. Kinderen van Zuid doen hun achterstanden inlopen. Als succesvol zijn op het beter op school, er zijn op Zuid meer mensen uit school, en werk in plaats van een uitkering het de bijstand aan het werk gegaan dan in de rest van nieuwe perspectief worden. Het mag klinken als Rotterdam en de andere grote steden. Daarnaast is een enorme opgave, maar het is wel het doel dat er onmiskenbaar meer belangstelling voor wonen de partners van het NPRZ zich gezamenlijk hebben op Zuid. gesteld: om het leven beter te maken voor de huidige bewoners van Zuid. Het zijn allemaal nog broze resultaten, maar de opgaande lijn is er. Het betreft echter een gemiddel- Met de extra middelen uit de Regiodeal en de nu al de. In een aantal wijken is de opgaande lijn weliswaar forse inzet van alle partners kan dat. Hoe die energie ook te bespeuren maar veel minder sterk dan in de en het geld worden ingezet, vindt u in dit uitvoerings- andere wijken op Zuid en in de rest van Rotterdam. plan. Welke resultaten we daarvan verwachten ook. In de daalde het wijkprofiel zelfs. Voor Al deze plannen en inzet zijn nodig en mooi. Het veel mensen op Zuid zelf is het nog steeds de vraag echte werk vindt echter plaats in de huizen, op de of zij ooit uit de problemen komen. Teveel mensen scholen, op straat, bij de werkgevers. Daar zijn onder- merken nog weinig van de economische opleving en wijzers, hulpverleners, politieagenten, corporatieme- de groeiende populariteit van Rotterdam. Er is dus dewerkers en alle andere medewerkers van al onze nog veel te doen. partners dagelijks bezig om onze inwoners op Zuid een leven te geven zoals het bedoeld is in Nederland. Het algemene beeld is echter dat de opgaande lijn Dat nieuwe perspectief ligt nu binnen ons bereik en voor Zuid geen eenmalige opleving is. De gezamen- daar mogen we allemaal trots op zijn. lijke inzet van de partners van het NPRZ begint zijn vruchten af te werpen. Dit is ook veel andere partijen in Rotterdam en daarbuiten niet ontgaan. Beleggers Burgemeester Ahmed Aboutaleb en investeerders waren voorheen bijna niet te verlei- Voorzitter Nationaal Programma Rotterdam Zuid den naar Zuid te komen. Makelaars die actief zijn op Zuid signaleren nu een toename van beleggers die Marco Pastors bezit verwerven in Charlois, Feijenoord en IJsselmon- Directeur Nationaal Programma Rotterdam Zuid de. Daarnaast komen ook meer en meer woning- zoekenden naar Zuid – vaak vanwege de krapte op de woningmarkt en de hoge prijzen in de rest van de Randstad. Dit geldt ook voor kleine bedrijfjes en mensen die werken in de voorhoede van de nieuwe economie. Op Zuid vinden zij betaalbare woon- en werkruimte.

Het nieuwe kabinet en het nieuwe college van de gemeente Rotterdam hebben eind 2018 afgespro- ken om de komende vier jaar € 260 miljoen extra in Zuid te investeren: de zogenoemde Regiodeal. Daardoor volgen kinderen in de focuswijken straks tien uur extra les en activiteiten per week, gaan meer mensen aan het werk en kunnen ook veel extra woningen worden gerenoveerd, samengevoegd of vervangen door nieuwbouw.

Voor veel mensen zijn al die perspectieven echter nog een ver-van-mijn-bed-show. Gezondheids- en psychische kwesties, zorgen over ontsporende pubers, schulden, gebrek aan taalvaardigheid en zelfvertrouwen bepalen hun leven. Bovendien is er

4 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 5 BEWONERS: ONNODIGE ACHTERSTANDEN

ZUID1 waardoor de werkgelegenheid in de havens voor Zuid afnam. De haven is al lang niet meer de belangrijkste werkgever voor Zuid. De overheid wees daarnaast in “Het ontstaan van Rotterdam Zuid (Charlois, Feijen- die periode verschillende gemeenten rond Rotterdam oord en IJsselmonde) is verbonden met de ontwik- aan als groeikernen, met aantrekkelijke huisvesting. keling van de Rotterdamse haven eind 19e eeuw. Dit was voor velen een ideaal alternatief voor het De ontwikkeling van economische bedrijvigheid die wonen in de tuinsteden. De komst van de VINEX-wij- daarmee gepaard ging, had een grote aanzuigende ken ten zuiden van Rotterdam versterkte het proces werking op arbeidskrachten. In korte tijd werden van selectieve migratie. Die is nog steeds gaande. in rap tempo woonwijken met goedkope woningen Bewoners van Zuid die het beter krijgen, vertrekken gebouwd om de havenarbeiders te huisvesten. nog steeds naar aantrekkelijker woonmilieus rond Rotterdam. Cijfers in het rapport ‘Komen en gaan Na de Tweede Wereldoorlog werd als eerste de ha- 2016, Een onderzoek naar selectieve verhuizingen in ven hersteld. Er was dringend behoefte aan wonin- Rotterdam’ laten zien dat 68% van de vestigers in de gen. Deze werden gebouwd in de nieuwe - op zichzelf deelgemeenten Feijenoord, Charlois en IJsselmonde staande – tuinsteden , , Zuid- een laag inkomen heeft en 32% een midden of hoog wijk en IJsselmonde. De portieketage-woningen waren inkomen. Van iedereen die uit deze deelgemeenten in die tijd een aanzienlijke verbetering ten opzichte vertrekt, heeft 55% een laag inkomen en 45% een van de bestaande huisvesting in het centrum van midden of hoog inkomen. Rotterdam. In de jaren ‘60 en ‘70 kwamen goedkope arbeidskrachten uit zuidelijke landen (gastarbeiders) De goedkope woningvoorraad heeft een aanzuigende in groten getale naar de haven om het werk te doen werking op kansarmen en mensen met een laag inko- dat de autochtone bevolking niet meer wilde. Deze men. De laatste jaren vindt een groot aantal mensen werknemers vestigden zich massaal op Zuid. uit Midden- en Oost-Europa (MOE-landers) de weg naar de particuliere (matrassen)verhuur in een aantal Parallel aan deze ontwikkeling werden twee andere wijken op Zuid. Het bovenstaande heeft tot gevolg dat ontwikkelingen zichtbaar. In de jaren ‘80 verscho- de gewenste sociale stijging van bewoners van Zuid ven de havenactiviteiten steeds verder westwaarts, niet vanzelf van de grond komt”.

1 Tekst eindadvies Deetman/Mans ‘Kwaliteitssprong Zuid: ontwikkeling vanuit kracht’, februari 2011. Aangevuld met recente cijfers

6 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 7 FIGUUR 1: INDICATOREN SCHOOL, WERK EN WONEN VOOR DE VIER GROTE STEDEN VAN NEDERLAND EN VOOR NPRZ EN DE 7 FOCUSWIJKEN 1 2 Nederland Totaal G4 Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Rotterdam Zuid 7 Focuswijken

Stand bevolking 1 januari (2018) 17.181.084 2.372.803 854.047 638.712 532.561 347.783 638.712 202.278 79.427

Inwoners tot 27 jaar in % van de totale bevolking (2018) 31% 33% 32% 33% 33% 38% 33% 34% 38%

% één-ouderhuishoudens met tenminste 1 thuiswonend kind, 19% 28% 30% 32% 26% 17% 32% 39% 39% jonger dan 18 jaar op alle huishoudens met tenminste 1 thuiswonend kind, jonger dan 18 jaar (2018)

Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen, €27.800 €27.000 €28.100 €24.700 €27.100 €28.700 €24.700 €21.600 €19.500 gestandaardiseerd (2015)

% huishoudens met een PW-AO- of WW-uitkering (2015) 9% 14% 14% 16% 14% 10% 16% 20% 24%

% huishoudens met een PW of WW-uitkering (2015) 6% 10% 10% 12% 10% 6% 12% 16% 18%

% huishoudens met een AO-uitkering (2015) 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 5%

% huishoudens met een inkomen tot 110% van het 11% 18% 19% 20% 17% 13% 20% 24% 28% Zuiderpark sociaal minimum (2015)

Kinderen tot 18 jaar in een huishouden 9% 17% 18% 21% 15% 10% 21% 27% 29% met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum in % van alle kinderen tot 18 jaar in een huishouden (2015) Werkzoekende zonder baan als % van van de potentiële 7% 10% 6% 17% 9% 8% 17% 21% 24% WANNEER GAAT HET beroepsbevolking 15-74 jaar (2017) afgeronde en slim gekozen opleiding leidt tot een GOED MET ZUID? betere positie op de arbeidsmarkt en daarmee een % middelbaar of hoogopgeleid, als percentage van de bevolking 70% 72% 76% 66% 67% 79% 65% 58% 55% stabieler en hoger inkomen. Hiermee kan men niet 15-74 jaar (okt 2017)3 alleen beter in de maandelijkse woonlasten voorzien, % leerlingen in 3 en 4 havo/vwo (2017-2018)3 46% 46% 52% 37% 48% 50% 39% 29% 25% Het zal beter gaan met Zuid en haar bewoners als maar ook een ruimere woning betalen. Geen zorgen de thuisbasis van de bewoners op orde is en School, hebben over woonlasten, en meer ruimte in huis

% leerlingen in het praktijkonderwijs (2017-2018)3 3% 4% 4% 5% 5% 3% 5% 7% 8% Werk en Wonen voor elke bewoner goed geregeld voor alle gezinsleden geeft bewoners van Rotterdam zijn. Dit is dan ook wat het NPRZ aan de bewoners Zuid meer rust in het leven van alledag. Kinderen van Zuid vraagt en te bieden heeft. Dit derde uit- presteren daardoor weer beter op school. % nieuwe voortijdige schoolverlaters (schooljaar 2016-2017)4 1,7% 2,8% 2,9% 3% 2,8% 2% 3% 3,3% 3,5% voeringsplan geeft voor de periode 2019-2022 invulling aan de wijze waarop we dit doen. De omstandigheden om de komende vier jaar grote 3 % jongeren met startkwalificatie, 18 t/m 22 jaar (1 oktober 2017) 69,8% 72,9% 73,9% 69,4% 67,6% 82,6% 69,4% 58,7% 59,7% stappen vooruit te zetten, zijn gunstig. Er is volop De indicatoren in figuur 1 geven een algemeen beeld werk, het onderwijs is toegankelijk en er is hulpverle- % kinderen op de basisschool met laagopgeleide 8% 15% 13% 17% 13% 10% 17% 22% 26% van de huidige stand van de bewoners van Zuid op ning voor alle vraagstukken die het goed functioneren ouders (schooljaar 2017-2018) het gebied van school, werk en wonen. Het NPRZ van huishoudens belemmeren. Het komt er nu op Score Centrale eindtoets groep 8 (schooljaar 2016-2017) naar 535,5 534,4 534,2 534,1 534 535,5 534,1 532,5 531,1 heeft tot doel om in 20 jaar tijd te komen op het aan de mensen van Zuid in een uitkering daadwer- woongebied niveau van de gemiddelde grote stad in Nederland kelijk aan het werk te krijgen. Er worden door het Rijk

Score IEP groep 8 (schooljaar 2016-2017) naar woongebied 78,5 76,3 79,4 74,4 75,4 79 74,4 74 73,1 (G4). Dat is dan ook onze referentie bij alles wat en de gemeente tientallen miljoenen extra geïnves- we doen. De tussendoelstelling is na 10 jaar NPRZ teerd in het onderwijs op Zuid. Kinderen krijgen een (eind 2021) een kwart van het verschil te hebben onderwijsaanbod dat ongekend is op de Nederlandse % kwetsbare meergezinswoningen t.o.v. de woningvoorraad x x x x x x 24 35 50 (2018) ingelopen.

Gemiddelde WOZ-waarde van woningen (2018)3 €230.000 €254.210 €340.000 €166.000 €212.000 €262.000 €168.053 €124.769 €99.375 INTEGRALE BEWONER

1 Landelijke bron GERICHTE AANPAK: SCHOOL 2 Lokale bron, indien van toepassing WERK EN WONEN 3 Voorlopig cijfer 4 Landelijke bron voor NL en de G4 Bij de uitvoering van het Nationaal Programma staan de bewoners van Rotterdam Zuid centraal. Het NPRZ is bij uitstek een sociaal programma. De inzet van alle professionele partners is gericht op het samen met de bewoners op orde krijgen van de drie hoofdpijlers School, Werk en Wonen waardoor bewoners een sterkere positie krijgen in de maatschappij. Een

8 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 9 van School, Werk en Wonen voor alle bewoners van Zuid. Zowel de ervaringen in de uitvoeringspraktijk van de partners van het NPRZ als wetenschappelijk onderzoek geven aan dat het daarvoor cruciaal is dat de thuisbasis op orde is. Denk bijvoorbeeld aan de verstrekkende gevolgen van stress door schulden op het dagelijks functioneren van ouders en hun kinde- ren. Het op orde hebben van de thuisbasis is geen vanzelfsprekendheid, zeker niet in een gebied als Rotterdam Zuid. In het hoofstuk Thuisbasis op Orde en Vrije Tijd wordt de inzet van zorg en hulpverlening in het licht van school, werk en wonen uitgewerkt.

Metrostation Maashaven Naast school, werk en wonen hebben mensen ook vrije tijd. Twee belangrijke manieren om vrije tijd in te vullen zijn sport en cultuur. Behalve dat sport en cultuur het leven veraangenamen, zijn deze vormen schaal. Tot slot verandert het fysieke aanzicht van van vrijetijdsinvulling ook ondersteunend aan het be- Zuid. Een nieuwe Kuip en de hele gebiedsontwikke- halen van de doelen op school, werk en wonen. Voor ling er omheen betekent een geweldig impuls voor hogere schoolresultaten moeten kinderen zich ook het gebied. Datzelfde geldt voor Hart van Zuid en de ontwikkelen op het sociaal emotionele vlak. Met name uitdijende . Daarnaast is er veel geld sport en cultuur zijn daarin belangrijk. De aanwezig- beschikbaar voor de grootschalige transformatie van heid van kwalitatief hoogwaardig sport- en cultuur- de bestaande particuliere woningvoorraad. Dat maakt aanbod verhoogt bovendien de aantrekkelijkheid Koningin Máxima op bezoek bij het NPRZ op het Albeda Zorgcollege Zuid aantrekkelijker voor de inwoners die een stap van de woonomgeving. vooruit zetten en voor nieuwe vestigers. Ondermijning & Veiligheid Thuisbasis op Orde en Vrije Tijd De keuzes die mensen maken ten aanzien van mee- Door bewoners centraal te stellen kiezen we ook doen in de maatschappij – school, werk en wonen worden negatief beïnvloed door ondermijnende In 2019 en 2020 maakt NPRZ voor de verdere expliciet voor het mogelijk maken van “de goede weg” – en investeren in een goed toekomstperspectief, structuren in onze wijken. Actieve inzet vanuit deze activiteiten richting bewoners gebruik van de invalshoek is nodig om de bewonergerichte aanpak bestaande kanalen van partners richting bewoners, van het NPRZ aan te vullen: het afsluiten van de waaronder de bijeenkomsten van de gemeente Rot- slechte weg. In het hoofstuk Ondemijning & Veiligheid terdam in de wijken van Zuid. Het verhaal van NPRZ worden de afspraken verder uitgewerkt. zal in deze bijeenkomsten op een prominente manier naar voren komen. Hierdoor weten steeds meer FIGUUR 2: BEWONER inwoners dat school en werk de nieuwe norm op Zuid GERICHTE AANPAK COMMUNICATIE MET is, dat er hulpverlening beschikbaar is voor iedereen die de goede weg nog niet gevonden heeft, dat de en Ha BEWONERS slechte wegen meer en meer worden afgesloten en eid ndha igh vi dat alle professionals in het gebied samenwerken om il ng Ve Uitgangspunt van de communicatie van het NPRZ is inwoners en wijken vooruit te krijgen, op zijn minst tot

dat de partners van het NPRZ leidend zijn in het het niveau van de andere grote steden, maar liever CHOOL S contact en de communicatie met bewoners. De nog beter.

partners van NPRZ hebben in de meeste gevallen Scholing Stabielere het eerste en het meeste contact met bewoners. wijken Opvoeding Kinderen en jongeren gaan dagelijks naar school, Sociaal Beter inwoners met een uitkering zijn bekend bij uitke- functioneren betaald Veiligheid en werk ringsinstanties. De programmaorganisatie NPRZ criminaliteit Bewoner met ondersteunt de partners, maar zal in die gevallen gezin/huishouden waarbij dat nodig is het voortouw nemen. Daarbij valt stabielere Werk en thuissituatie bijvoorbeeld te denken aan de AanDeBak-garanties

Inkomen of het evenement Gaan voor een Baan. Het NPRZ

W

N heeft een website die vooral bestemd is voor de E

E

Wonen R professionals die voor het gebied werkzaam zijn. Ook K N O dient de website als informatiebank voor bewoners Gezondheid en

W hulpverlening die meer willen weten over onderwerpen die via de sociale media van het NPRZ en die van partners wor- den genoemd. Het NPRZ werkt samen met de social Meer welvaart met meer media platforms van Like je Wijk om uitgebreidere vraag naar betere woningen informatienetwerken te krijgen in de wijken op Zuid. Ook is er een samenwerking met Rotterdam Partners op het gebied van woonpromotie van Zuid.

10 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 11 WERKERS OP ZUID

Huiselijk geweld. Opvoedproblemen. Schulden. Huis- zegt Tanis. ‘Ze logeren bij vrienden of familie maar vestingsproblematiek. Maarten Tanis schrok ervan; hebben geen eigen postadres. Zonder adres kun je hij ontdekte wat er allemaal achter de gevels van geen ziektekostenverzekering afsluiten, geen baan Oud-Charlois en de speelde, toen hij er zes krijgen, geen rijbewijs verlengen, geen nieuw huis vin- jaar geleden werd aangesteld als wijkteamleider. En den, niets. Als zo’n bankslaper zich meldt bij de Vraag- dat terwijl hij vanuit zijn achtergrond in de jeugd- en wijzer, wordt het wijkteam ingeschakeld en komen verslavingszorg wel wat gewend was. we snel in actie. Wij verstrekken zo iemand dan een ‘Dat er voor een relatief klein gebied van 14.000 postadres, zodat hij zijn leven weer kan opbouwen.’ Rotterdammers een wijkteam van 30 professionals rondloopt, zegt wat over de omvang van de proble- Out of the box matiek.’ Er kunnen ook dingen beter, vindt Tanis. ‘Als de gemeente iemands uitkering stopzet, heeft dat grote Complexe problematiek gevolgen. Als een woningcorporatie een wanbetaler Het wijkteam bestaat uit dertig professionals met uit huis wil zetten, ook. expertise op verschillende gebieden. Maatschappelijk Moet je eens kijken wat dat voor ons betekent! Om werkers, schuldenspecialisten, jeugdcoaches, spe- het vliegwiel op Zuid aan de gang te krijgen, moet de cialisten in de verslavingszorg, huiselijk geweldspe- afstemming tussen de partners van NPRZ dus nog cialisten. ‘Samen vormen ze een batterij aan kennis beter. Als partners eerder signalen mogen afgeven, en kunde, die we naar gelang de situatie kunnen hoeft het niet uit de hand te lopen.’ inzetten,’ vertelt Tanis. Idealiter zou Maarten nog langduriger betrokken zijn bij kwetsbare gezinnen en meer ruimte ervaren voor Het wijkteam komt in actie bij mogelijke multi- creatieve oplossingen. ‘Het was de opdracht van voor- problem situaties. Bijvoorbeeld als Children’s malig wethouder Hugo de Jonge: kleur zoveel mogelijk Zone-scholen, de huisarts, de politie, het welzijnswerk buiten de lijntjes! Daar ben ik het helemaal mee eens, of de ouders zelf, een signaal geven. De hulp die als je bereid bent out of the box te denken, bereik je mensen krijgen aangeboden is op vrijwillige basis. resultaat. Ik hoop dat we de komende jaren nog veel ‘IK WIL MET Tanis geeft een voorbeeld. ‘Een vechtscheidingsitua- meer schotten doorbreken.’ tie, kinderen die moeilijk gedrag vertonen, geldpro- blemen: als dat allemaal speelt in één gezin, is er hulpverlening nodig. Twee professionals uit ons team ÉÉN POOT IN DE gaan dan op huisbezoek om op te nemen wat er moet gebeuren.’ Tanis ziet elke nieuwe casus binnen- komen en waar nodig is hij betrokken: ‘Ik wil met één BLUBBER STAAN.’ poot in de blubber staan.’ Een wijkgerichte aanpak Per jaar komt het team van Tanis op zo’n 500, 600 adressen. De bewoners, die in de problemen zitten, hoeven niet meer zelf naar allerlei loketten. In plaats Maarten Tanis is wijkteamleider namens de gemeente Rotterdam in daarvan komt de expertise naar hen toe. ‘Dat maakt het voor hen overzichtelijk. Net als de wijk is ons team Oud-Charlois en de Wielewaal. Zijn manier om multiproblem situaties heel divers, hierdoor kunnen we ook taalbarrières makkelijk slechten. De lijntjes met organisaties en op te lossen? ‘Goed samenwerken en buiten de lijntjes kleuren.’ instanties zijn heel kort. We zijn vrijwel dagelijks aan- wezig op één van de vier basisscholen in de wijk, waar we nauw samenwerken met het schoolmaat- schappelijk werk en de intern begeleiders van de school. Van alle NPRZ-partners heb ik een contact- persoon in mijn telefoon staan. Omdat we elkaar allemaal kennen en vertrouwen, maakt dat we heel snel en adequaat kunnen optreden.’

Bankslapers Een groot probleem, in Oud-Charlois en de Wielewaal maar eigenlijk overal in Rotterdam, is de groeiende groep bankslapers. ‘Dat zijn mensen zonder adres,’

12 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 13 THUISBASIS OP ORDE

Feijenoord EN VRIJE TIJD FIGUUR 3: WIJKPROFIEL https://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/feijenoord

THUISBASIS OP ORDE

Hoe staan we ervoor? Zowel de ervaringen in de uitvoeringspraktijk van voelen bewoners in die gebieden onvoldoende de partners van het NPRZ als wetenschappelijk urgentie om de noodzakelijke hulp te vragen. Dit onderzoek geven aan dat voor het kunnen onderstreept de opvatting dat het op Zuid niet participeren in de maatschappij het cruciaal is dat vanzelfsprekend is dat hulp wordt gezocht of de thuisbasis op orde is. Denk bijvoorbeeld aan de gevraagd. verstrekkende gevolgen van stress door schulden op het dagelijks functioneren van ouders en hun Ditzelfde patroon is deels ook waar te nemen in het kinderen. Het op orde hebben van de thuisbasis is gebruik van de diverse soorten zorg- en dienst- geen vanzelfsprekendheid, zeker niet in een gebied verlening. Op een aantal vlakken lijkt er behoorlijke als Rotterdam Zuid. Een blik op het wijkprofiel overeenstemming met de mate waarin hulp wordt IJSSELMONDE (zie figuur 3) zegt al genoeg. gevraagd en de problematiek op Zuid ten opzichte Feijenoord Charlois van Rotterdam als geheel. Voorbeelden hiervan zijn https://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/feijenoord https://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/charlois De subjectieve scores uit het wijkprofiel laten zien de inzet van de Wijkteams Jeugd, bezoeken aan de dat op het gebied van schulden en taal met name Vraagwijzer en de mate van voorkomen van Lichte Charlois en Feijenoord slecht scoren. De schattingen Verstandelijke Beperking (LVB) op Zuid. Op het t.a.v. laaggeletterheid geven echter grotere verschillen vlak van schulddienstverlening, wijkteams totaal en aan. Over heel Rotterdam bekeken is ongeveer Jeugdhulp is het bereik wel bovenproportioneel t.a.v. 21% van de inwoners laaggeletterd en voor de bewoners maar niet t.a.v. de problematiek. De inzet gebieden Charlois, Feijenoord en IJsselmonde liggen van GGZ en jongerencoaching zijn verontrustend laag de schattingen tussen de 30% en 40%. Daarnaast met een proportioneel bewonersbereik.

FEIJENOORD CHARLOIS

(Meer gedetailleerde wijkprofielen: zie bijlage 1)

FIGUUR 4: RELEVANTE SUBJECTIEVE INDICATOREN UIT HET WIJKPROFIEL

Percentage bewoners van 15 jaar en ouder Rotterdam Charlois Feijenoord IJsselmonde

Moeite met rondkomen 16% 23% 24% 15%

Moeite met Nederlands spreken 13% 18% 19% 10%

Behoefte aan Taalhulp 7% 9% 9% 6%

Hulpeloos voelen 10% 13% 10% 12%

Toekomst niet in de hand 19% 21% 22% 19%

Bekend zijn met vraagwijzer / service punt 45% 51% 51% 51%

14 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 15 FIGUUR 5: AANDEEL ZUID IN HET VOORKOMEN VAN PROBLEMATIEK EN HET GEBRUIK komst te bereiken is een stevige ‘brug’ nodig. Deze is DOEL THUISBASIS VAN DIVERSE SOORTEN ZORG- EN DIENSTVERLENING opgebouwd uit 5 pijlers: ‘Een fijn huis’, ‘Lekker in OP ORDE je vel’, ‘Toekomst voor je kind’, ‘Grip op je geld’ en Aantal Aandeel Aandeel ‘Werken aan je toekomst’. In NPRZ verband zijn de Rotterdam Zuid Focus-wijken pijlers gericht op wonen (een fijn huis), school (toe- In 20 jaar naar een vergelijkbare situatie als een

Referentie cijfers bewoners komst voor je kind) en werk (werken aan je toekomst). gemiddelde grote stad (G4) tav schulden en Om deze doelen te halen moet elke bewoner de taalachterstanden op Zuid. Indicatoren hiervoor hele brug kunnen oversteken. De thuisbasis is pas worden in de gemeentelijke programma’s vast- Jeugd tot 18 jaar 122.874 34,7% 14,4% op orde als een huishouden zich op alle pijlers in de gesteld. bovenste helft bevindt, al dan niet met (permanente) Jeugd tot 23 jaar 167.044 33,2% 14,2% ondersteuning. Alle zorg- en welzijnspartners zijn Thuisbasis op orde draagt bij aan de pijlers erop gericht om bewoners helpen om school en werk school en werk. Door middel van: Jeugd 12-23 jaar 82.491 31,3% 13,8% mogelijk te maken (‘Werk is de beste zorg’). De Brug is een methodiek die nu door de werkbegeleiders in de • 50% van wat een kind leert, leert het thuis: Volwassenen 515.307 31,0% 12,3% Childeren’s Zone (CZ) en -studenten in de CZ-wijken 25% (circa 2100 kinderen en 1160 gezinnen) wordt gebruikt. van de basisschoolkinderen in de focuswijken Totaal Bewoners 638.181 31,7% 12,7% , Bloemhof, Carnisse, , Doorbreken patronen Feijenoord, Oud Charlois, Tarwewijk (Children’s Referentie cijfers problematiek in 2017 Om het patroon te doorbreken waarbij bewoners van Zone) en in de wijk , worden jaarlijks Zuid pas in een relatief laat stadium worden bereikt bereikt door het wijkteam. 6 maanden betalingsachterstand Zorgpremie (2018) 26.023 48,1% 23,0% met hulp en ondersteuning, werken de NPRZ-part- ners vanuit een aantal samenwerkingsafspraken: • Werk is de beste zorg: 7% (= circa 1000) van de Bijstandsuitkeringen 37.676 40,7% 17,3% uitkeringsgerechtigden wordt jaarlijks bereikt // Resultaat- en informatiegestuurd werken door het wijkteam en zodra het kan aange- Jeugdigen met een SISA signaal 0-23 jarigen 21.333 41% nb Met onderling afgesproken beoogde uitvoeringsresul- meld bij de betreffende uitkeringsinstantie taten wordt richting gegeven aan de uitvoering en de t.b.v. rëintegratie naar werk. Jeugdreclassering (12-23) 890 45,5% 15,1% mogelijkheid tot reflectie. Dit helpt om: • Keuzes te maken, bijvoorbeeld capaciteit die nodig In 2017 waren de wijkteams in 2441 huishoudens Bereik dienstverlening 2017 is voor urgente casussen versus capaciteit vrij actief. roosteren voor preventieve en/op kansgerichte Instroom Wijkteams Jeugd 5.462 40,5% 18,2% casussen;. Met bereik van de wijkteams wordt bedoeld het • De samenwerking en de zorg- en hulpverlening te aantal uitgevoerde intakes. Daarna kan het op- Instroom Wijkteams Volwassenen 11.041 34,2% 16,5% richten op school, werk en wonen. Bijvoorbeeld stellen en uitvoeren van een ondersteuningsplan door afspraken te maken over aantallen en vervol- volgen of een besluit dat verdere ondersteuning

Instroom Vraagwijzer 14.799 40,0% nb gens te meten hoe vaak wijkteams klanten met een door het wijkteam niet nodig is evt. met doorver- uitkering doorsturen naar Werkconsultenten van wijzing naar partners in het wijknetwerk.

Schulddienstverlening 3.851 39,9% 14,5% Werk en inkomen (W&I) en omgekeerd. • De effectiviteit van afgesproken interventies te

Beschikkingen Verstandelijk beperkten dec. 2017 1.163 45,6% 16% onderzoeken. Zowel t.a.v. kwaliteit van uitvoering als het resultaat.

Beschikkingen GGZ 9.971 33,1% nb // Verdelen van taken – 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur Bij twijfel over effectiviteit van de eigen inzet bij een Jeugdhulp 0-18 jaar 11.735 36,1% 14,3% hulpverlenende partij (de vindplaats) wordt het

Jeugdigen met jongerencoaching 12-23 jarigen 82.491 31,3% nb

FIGUUR 6: VERDELEN VAN TAKEN - 1 GEZIN, 1 PLAN, 1 REGISSEUR De gezamenlijke NPRZ-partners zetten zich in om In de wereld van hulpverlening is de frontlijnmetho- de bewoners van Zuid (blijvende) hulp en onder- diek (vroegsignalering gevolgd door een integrale steuning te bieden daar waar nodig. De inzet is er aanpak van het hele huishouden inclusief nazorg) tevens op gericht om hen zo vroeg mogelijk te inmiddels geaccepteerd beleid. Uitdaging is om de bereiken. Dat dit op Zuid niet vanzelfsprekend is, uitvoering in de praktijk nu ook op orde te brengen. wordt duidelijk door de cijfers van Jeugdzorg in Daarvoor is een aantal doelen afgesproken (zie kader VINDPLAATSEN WIJKTEAM (TWEEDELIJNS) ZORG- EN DIENSTVERLENING bovenstaande tabel. In tegenstelling tot wat op basis hiernaast). • Scholen • Scholen van de problematiek logisch zou zijn, zijn de • Uitkeringsinstantie planregie lichtere vormen van opvoed- en ontwikkelings- • Woningcorporaties • Uitkeringsinstantie Bewoner centraal • Woningcorperaties • Schulddiensverlening intake ondersteuning (jeugdhulp) ondervertegenwoordigd, Veel bewoners en professionals worstelen met • Welzijnswerk en wijknetwerk • Schuld-diensverlening • Welzijnswerk en wijknetwerk terwijl de niet-vrijwillige zwaardere vormen van hulpverleningsvragen. Waar doe je het voor? Wat • Loketten (CJG, Vraagwijzer) basis op orde • Huisartsen en ziekenhuizen • Loketten (CJG, Vraagwijzer) jeugdzorg (jeugdbescherming en jeugdreclassering) is normaal? Waar ligt de lat? Waar mag je je mee • Politie • Huisartsen en ziekenhuizen zijn oververtegenwoordigd. De redenen hiervoor bemoeien? Wie kan je helpen? Hoe en waarmee? • GGZ • Politie • etc. • GGZ zijn onder andere: normverlaging, verminderde Waar begin je dan? Met ‘De brug naar een positieve • etc. probleemherkenning, de taalbarrière, cultuur, toekomst’ (zie figuur 7) heeft de gemeente Rotter- onbekendheid ten aanzien van de Nederlandse dam een samenhangend beeld opgesteld dat zowel jeugdhulp, mismatch tussen vraag en aanbod en bewoners als professionals helpt om deze vragen problemen bij het doorverwijzen. te beantwoorden. Om een positieve en stabiele toe-

16 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 17 FIGUUR 7

Children’sChildren’s OmOm de de brug brug naar naar een een positieve positieve toekomst toekomst Zelfstandig,Zelfstandig, positief positief en stabiel en stabiel– Inspiratie – Inspiratie

overover te tekunnen kunnen steken, steken, moeten moeten alle alle Positief,Positief, redelijk redelijk stabiel, stabiel, steun – steun Cursus – Cursus of training of training ZoneZone pijlerspijlers stevig stevig zijn. zijn. Daar Daar is iseen een stevige stevige Kantelpunt,Kantelpunt, instabiel instabiel – Preventieve – Preventieve coaching coaching Instabiel,Instabiel, problemen problemen – Hulpverlening – Hulpverlening basisbasis voor voor nodig. nodig. DeDe brug brug Veel problemen,Veel problemen, crisis – crisis Spoed, – Spoed, (specialistische) (specialistische) hulp hulp

EenEen fijn fijn LekkerLekker in in ToekomstToekomst GripGrip op op WerkenWerken aan aan huishuis je velje vel voorvoor je kindje kind je geldje geld je toekomstje toekomst

HuisHuis HuishoudenHuishouden GeestelijkGeestelijk LichamelijkLichamelijk StevigeStevige basis basis OntwikkelingOntwikkeling InkomenInkomen OmgaanOmgaan Beroeps-Beroeps- Werk/dag-Werk/dag- metmet geld geld ontwikkelingontwikkeling bestedingbesteding

Wij hebbenWij hebben een fijn een huis fijn dat huis wij dat wij Ons huisOns is huis schoon is schoon en opgeruimd. en opgeruimd. Wij voelenWij voelen ons goed. ons goed.Wij hebben Wij hebben Wij zienWij er zien netjes er netjes en schoon en schoon uit. uit. Ons gezinOns gezinis veilig, is veilig,gezellig gezellig en en Wij helpenWij helpen ons kind. ons Wijkind. leren Wij onsleren ons Wij hebbenWij hebben genoeg genoeg geld om geld alles om alles Wij wetenWij weten hoeveel hoeveel geld wij geld binnen wij binnen Ik hebIk een heb opleiding een opleiding afgemaakt afgemaakt Ik hebIk een heb vaste een vastebaan waarbaan ikwaar ik goed kunnengoed kunnen betalen betalen (niet meer (niet meer Wij hebbenWij hebben de huishoudelijke de huishoudelijke zelfvertrouwenzelfvertrouwen en kunnen en kunnen omgaan omgaan Wij hebbenWij hebben een vast een dagritme. vast dagritme. Wij Wij liefdevol.liefdevol. Wij praten Wij praten ruzies ruzies uit en uit en kind nieuwekind nieuwe dingen dingen die bij diede bij de te betalente betalen wat wij wat nodig wij nodighebben. hebben. krijgenkrijgen en uitgeven. en uitgeven. Wij hebben Wij hebben met grotemet kansgrote opkans een op baan. een baan.Ik Ik tevredentevreden over ben. over Of ben. ik heb Of ik een heb een dan eendan derde een derdevan ons van netto ons netto taken takengoed verdeeldgoed verdeeld over de over de met tegenslagen.met tegenslagen. Wij doen Wij doen eten gezondeten gezond en doen en aandoen sport. aan sport. hebbenhebben duidelijke duidelijke regels. regels. leeftijdleeftijd passen. passen. Wij vinden Wij vinden sport ensport en Wij sparenWij sparen voor extra voor dingenextra dingen of of geen schuldengeen schulden (behalve (behalve leer altijdleer bij. altijd Ik kanbij. Ik goed kan leren.goed leren.Ik Ik eigen eigenzaak waarmeezaak waarmee ik voldoende ik voldoende inkomen).inkomen). gezinsleden.gezinsleden. regelmatigregelmatig leuke leukedingen. dingen. IedereenIedereen voelt zichvoelt gezond zich gezond en en spel belangrijk.spel belangrijk. Wij leren Wij onsleren kind ons kind onverwachteonverwachte kosten. kosten. Wij Wij hypotheekhypotheek of studie). of studie). Wij betalen Wij betalen spreekspreek en schrijf en schrijfgoed Nederlands.goed Nederlands. geld verdien.geld verdien. heeft geenheeft klachten.geen klachten. over zichzelfover zichzelf en omgaan en omgaan met met ontvangenontvangen onze toeslagen.onze toeslagen. alle rekeningenalle rekeningen en houden en houden geld geld anderen.anderen. Wij hopen Wij hopen dat ons dat kind ons kind over. Wijover. hebben Wij hebben spaargeld spaargeld waar waar later hetlater net het zo net doet zo als doet wij. als wij. wij driewij maanden drie maanden van kunnen van kunnen leven.leven.

Wij hebbenWij hebben een geschikt een geschikt huis, hethuis, het Ons huisOns is huis meestal is meestal opgeruimd opgeruimd en en Wij voelenWij voelen ons meestal ons meestal goed. goed. Wij hebbenWij hebben een dagritme. een dagritme. Wij zien Wij zien Ons gezinOns gezinis veilig is enveilig gezellig. en gezellig. Wij Wij Wij helpenWij helpen ons kind ons nieuwe kind nieuwe dingen dingen Wij hebbenWij hebben genoeg genoeg geld om geld om Wij wetenWij weten ongeveer ongeveer hoeveel hoeveel geld geld Ik hebIk een heb opleiding een opleiding afgemaakt afgemaakt Ik hebIk een heb tijdelijke een tijdelijke of vaste of vastebaan baan past alleenpast alleen niet in niet ons in budget ons budget schoon.schoon. De huishoudelijke De huishoudelijke taken taken Soms Somsniet, maar niet, datmaar lossen dat lossen wij zelf wij zelf er meestaler meestal netjes netjes en gezond en gezond uit. uit. hebbenhebben weinig weinig ruzie. ruzie.Als er Alsruzie er ruzie te leren,te leren,maar ditmaar past dit niet past altijd niet bij altijd bij rekeningenrekeningen en boodschappen en boodschappen te te wij binnenwij binnen krijgen krijgen en uitgeven. en uitgeven. Bij Bij met goedemet goede kans opkans een op baan. een baan.Ik Ik waar ikwaar best ik tevreden best tevreden over ben. over Of ben. Of (meer (meerdan een dan derde een derdevan netto van netto kunnenkunnen wij wel wij beter wel verdelenbeter verdelen over over op. Wijop. doen Wij somsdoen somsleuke leukedingen. dingen. Soms Somseten wij eten gezond wij gezond en en is, pratenis, praten wij dat wij niet dat altijd niet uit. altijd De uit. De de leeftijd.de leeftijd. Sport Sporten spel en vinden spel vinden wij wij betalen.betalen. Wij houden Wij houden geld over geld voor over vooreen schuldeen schuld praten praten wij over wij een over een kan bestkan goed best leren.goed leren.Ik spreek Ik spreek ik hebik een heb eigen een eigenzaak diezaak redelijk die redelijk inkomen).inkomen). de gezinsleden.de gezinsleden. bewegenbewegen wij, maar wij, somsmaar somsook even ook even regelsregels in ons in gezin ons gezinzijn niet zijn zo niet zo leuk. Wijleuk. leren Wij onsleren kind ons over kind over onverwachteonverwachte kosten. kosten. Wij Wij oplossing.oplossing. Wij hebben Wij hebben geen geen best goedbest Nederlandsgoed Nederlands maar schrijfmaar schrijf loopt. loopt. niet. Wijniet. hebben Wij hebben wel eens wel lichteeens lichte duidelijk.duidelijk. zichzelfzichzelf en omgaan en omgaan met anderen. met anderen. ontvangenontvangen onze toeslagen.onze toeslagen. schuldenschulden of lossen of lossen deze afdeze en af en minderminder goed. goed. lichamelijkelichamelijke klachten, klachten, maar ditmaar dit Wij hopenWij hopen dat ons dat kind ons het kind later het later makenmaken geen nieuwegeen nieuwe schulden. schulden. Wij Wij lossenlossen wij zelf wij op. zelf op. ongeveerongeveer zo doet zo als doet wij. als wij. hebbenhebben spaargeld spaargeld waar wewaar een we een maandmaand van kunnen van kunnen leven. leven.

Wij hebbenWij hebben een eigen een eigenwoonplek, woonplek, Wij makenWij maken soms somsschoon schoon en en Wij kunnenWij kunnen moeilijk moeilijk met tegensla met tegensla- - Ons gezinOns gezinheeft nietheeft veel niet dagritme. veel dagritme. Ons gezinOns gezinis soms is somsveilig enveilig en Wij proberenWij proberen ons kind ons te kind helpen. te helpen. Wij Wij Wij hebbenWij hebben niet genoeg niet genoeg geld om geld om Wij wetenWij weten niet goed niet hoeveelgoed hoeveel geld geld Ik hebIk een heb opleiding een opleiding afgemaakt afgemaakt Ik hebIk een heb tijdelijke een tijdelijke of vaste of vastebaan, baan, maar moetenmaar moeten iets anders iets anders zoeken. zoeken. ruimenruimen wel eens wel op.eens op. gen ofgen stress of stress omgaan. omgaan. Soms Somsvoelt voelt Wij hebbenWij hebben regelmatig regelmatig lichamelijke lichamelijke gezellig.gezellig. Wij hebben Wij hebben vaak ruzievaak enruzie en vindenvinden het lastig het onslastig kind ons nieuwe kind nieuwe onze rekeningenonze rekeningen en boodschap en boodschap- - wij binnenwij binnen krijgen krijgen en uitgeven en uitgeven en en met kansmet opkans een op baan. een baan.Ik probeer Ik probeer maar benmaar er ben niet er tevreden niet tevreden mee. Ofmee. Of Wij hebbenWij hebben een eigen een eigenwoonplek, woonplek, iemandiemand zich alleen zich alleen en somber. en somber. Wij Wij klachten.klachten. Wij eten Wij niet eten zo niet gezond zo gezond pratenpraten dit niet dit uit. niet De uit. zorg De voor zorg het voor het dingendingen te leren te dieleren bij diede bijleeftijd de leeftijd pen tepen betalen. te betalen. Het lukt Het ons lukt niet ons niet hebbenhebben schulden. schulden. Wij hebben Wij hebben hulp hulp bij te leren.bij te leren.Om mijn Om kans mijn opkans werk op werk een eigeneen eigenzaak waarvanzaak waarvan de de maar demaar huur de is huur veel is te veel hoog te hoog doen weinigdoen weinig leuke leukedingen. dingen. en bewegenen bewegen weinig, weinig, dit proberen dit proberen gezin gezinis ons issoms ons somste veel. te Erveel. is Er is passen.passen. Wij doen Wij weinigdoen weinig aan sport aan sport een uitkeringeen uitkering en toeslagen en toeslagen aan te aan te nodig nodigdeze opdeze een op rijtje een te rijtje zetten te zetten te vergrotente vergroten doe ik doe vrijwilligers ik vrijwilligers- - toekomsttoekomst onzeker onzeker is. Ik heb is. Ik heb (meer (meerdan de dan helft de van helft ons van ons wij te verbeteren.wij te verbeteren. weinigweinig aandacht aandacht voor elkaar. voor elkaar. De De en spel.,en spel.,maar willenmaar willendat wel. dat Wij wel. Wij vragenvragen of de toeslagenof de toeslagen worden worden en op ente lossen.op te lossen. Wij hebben Wij hebben werk. werk.Ik vind Ik leren vind lastig.leren lastig.Ik spreek Ik spreek problemenproblemen met elke met dag elke naar dag mijn naar mijn netto-inkomen).netto-inkomen). Wij hebben Wij hebben regelsregels zijn onduidelijk. zijn onduidelijk. Wij willen Wij willen leren onsleren kind ons weinig kind weinig over zichzelf over zichzelf ingehouden.ingehouden. spaargeldspaargeld maar kunnenmaar kunnen hier geen hier geen voldoendevoldoende Nederlands. Nederlands. werk gaan.werk gaan.Ik probeer Ik probeer dit op ditte op te problemenproblemen met de met verhuurder. de verhuurder. dit veranderen.dit veranderen. en omgaanen omgaan met anderen. met anderen. Wij hopen Wij hopen maandmaand van leven. van leven. lossen.lossen. dat onsdat kind ons niet kind alles niet doet alles zoals doet wij.zoals wij.

Wij wonenWij wonen in een in maatschappelij een maatschappelij- - Ons huisOns is huis niet isopgeruimd. niet opgeruimd. Wij Wij Wij hebbenWij hebben veel zorgen veel zorgen en stress. en stress. Ons gezinOns gezinheeft nauwelijksheeft nauwelijks een een Ons gezinOns gezinis vaak is nietvaak veilig. niet veilig.Wij Wij Wij hebbenWij hebben weinig weinig tijd ons tijd kind ons te kind te Wij hebbenWij hebben geen geld,geen maargeld, wijmaar wij Wij wetenWij weten niet hoeveel niet hoeveel geld wij geld wij Ik werkIk zwartwerk zwartof doe of vrijwilligers doe vrijwilligers- - ke opvang.ke opvang. kunnenkunnen het huishouden het huishouden niet goed niet goed DagelijkseDagelijkse dingen dingen zijn moeilijk. zijn moeilijk. De De dagritme.dagritme. Iemand Iemand heeft regelmatigheeft regelmatig hebbenhebben veel ruzie veel enruzie praten en praten dit dit helpen.helpen. Wij leren Wij onsleren kind ons geen kind geen mogenmogen wel een wel uitkering een uitkering binnenbinnen krijgen krijgen en uitgeven en uitgeven en en Ik hebIk geen heb opleidinggeen opleiding of weinig of weinig werk. werk.Of ik heb Of ik een heb eigen een eigenzaak diezaak die Wij wonenWij wonen niet zelfstandig. niet zelfstandig. aan. Metaan. de Met noodzakelijke de noodzakelijke spullen spullen behandelingbehandeling die wij die krijgen wij krijgen helpt helpt ernstigeernstige klachten klachten of is verslaafd. of is verslaafd. niet uit.niet Wij uit. kunnen Wij kunnen de zorg de voor zorg voor nieuwenieuwe dingen dingen die passen die passen bij de bij de aanvragen.aanvragen. Wij weten Wij weten niet of niet wij of wij hebbenhebben hoge schulden.hoge schulden. Wij praten Wij praten kans opkans een op baan. een baan.Ik leer Ik niet leer bij niet bij verliesverlies lijdt. Door lijdt. problemenDoor problemen lukt lukt Wij hebbenWij hebben geen huurcontractgeen huurcontract in onsin huis ons kunnen huis kunnen wij ons wij net ons net niet (genoeg).niet (genoeg). Wij krijgenWij krijgen geen hulpgeen of hulp behande of behande- - het gezinhet gezinniet aan. niet Wij aan. hebben Wij hebben leeftijd.leeftijd. Wij doen Wij nietdoen aan niet sport aan ensport en recht hebbenrecht hebben op toeslagen. op toeslagen. hier niethier over niet en over weten en weten niet wat niet we wat we en heben weinig heb weinig ervaring. ervaring. Ik spreek Ik spreek het mijhet niet mij om niet naar om mijn naar werk mijn tewerk te of hebof ernstige heb ernstige problemen problemen redden.redden. ling. Ditling. zorgt Dit voorzorgt problemen. voor problemen. weinigweinig aandacht aandacht voor elkaar. voor elkaar. Er Er spel. Wijspel. leren Wij onsleren kind ons te kind weinig te weinig kunnenkunnen doen. doen.Er komen Er komen nieuwe nieuwe en schrijfen schrijfniet goed niet Nederlands.goed Nederlands. gaan ofgaan te leren. of te leren. met verhuurder.met verhuurder. zijn geenzijn regels.geen regels. Ons gezin Ons gezinheeft heeft over zichzelfover zichzelf en omgaan en omgaan met met schuldenschulden bij. Wij bij. hebben Wij hebben geen geen niet genoegniet genoeg hulp. hulp. anderen.anderen. Wij zijn Wij geen zijn goedgeen goed spaargeld.spaargeld. voorbeeld.voorbeeld.

Wij hebbenWij hebben (binnenkort) (binnenkort) geen geen Ons huisOns is huis niet isschoon niet schoon en niet en niet Wij hebbenWij hebben erg veel erg zorgen veel zorgen en en IemandIemand in ons in gezin ons gezinheeft directheeft direct Ons gezinOns gezinis niet isveilig. niet veilig.Er is Er is Wij wetenWij weten niet hoe niet we hoe ons we kind ons kind Wij hebbenWij hebben geen inkomengeen inkomen en geen en geenWij openenWij openen onze postonze niet. post Wij niet. Wij Ik hebIk geen heb opleidinggeen opleiding en geen en geen Ik hebIk geen heb werkgeen enwerk zit enthuis. zit thuis.Ik Ik onderdakonderdak meer. meer. opgeruimd.opgeruimd. Noodzakelijke Noodzakelijke spullen spullen stress.stress. Er komen Er komen steeds steeds meer meer medischemedische hulp nodig: hulp nodig: ernstige ernstige sprakesprake van (lichamelijk van (lichamelijk of of kunnenkunnen helpen helpen bij het bij leren het vanleren van toeslagen.toeslagen. Wij hebben Wij hebben geen rechtgeen recht hebbenhebben hoge schuldenhoge schulden die steeds die steeds werkervaring.werkervaring. Ik heb Ik geen heb kansgeen opkans op kom opkom illegale op illegale manieren manieren aan aan ontbrekenontbreken in ons in huis. ons huis. problemen.problemen. Iemand Iemand in ons in gezin ons gezinis is medischemedische klachten klachten / een / een geestelijk)geestelijk) geweld. geweld. Er is veel Er is ruzie veel ruzie dingendingen die bij diede bijleeftijd de leeftijd passen. passen. op eenop uitkering een uitkering of ander of anderinkomen. inkomen. hoger hogerworden. worden. Wij weten Wij weten niet wat niet wat een baan.een baan.Ik spreek Ik spreek en schrijf en schrijf geld. Doorgeld. problemenDoor problemen lukt het lukt mij het mij een gevaareen gevaar voor zichzelf voor zichzelf of of verslavingverslaving die voor die problemen voor problemen en wij enpraten wij praten dit niet dit uit. niet Wij uit. Wij Ons kindOns (4+) kind gaat (4+) niet gaat naar niet naar wij moetenwij moeten doen. doen.Wij raken Wij rakenons ons geen Nederlands.geen Nederlands. niet omniet in omactie in teactie komen te komen en iets en te iets te anderen.anderen. zorgt.zorgt. hebbenhebben dringend dringend hulp nodig. hulp nodig. school.school. Wij zijn Wij een zijn slecht een slecht huis enhuis spullen en spullen kwijt. Wijkwijt. hebben Wij hebben gaan doen.gaan doen. voorbeeldvoorbeeld voor ons voor kind. ons kind. geen spaargeld.geen spaargeld.

DeDe basis: basis: Denk, Denk, Zoek, Zoek, Plan, Plan, Doe, Doe, Hulp Hulp Zie Zieachterkant achterkant

18 NPRZ UitvoeringsplanGeïnspireerdGeïnspireerd op EMPath's op EMPath's 2019-2022 Bridge Bridge to Self-Sufficiency® to Self-Sufficiency® // 19 wijkteam gevraagd het functioneren van het totale Alle medewerkers van de vraagwijzers en de wijk- huishouden te beoordelen. De kans is groot dat er teams in het Rayon Zuid-Binnen worden getraind in dan meer aan de hand is. Na de intake stellen de het herkennen van laaggeletterdheid en het toeleiden bewoners samen met het wijkteam een plan van van de klant naar een taaltraject. Als de vraagwijzer- aanpak op. Waar relevant worden andere partner- consulent laaggeletterdheid signaleert, leidt hij de organisaties / (ingekochte) aanbieders ingezet. Het klant door naar de taalverwijzer. Wanneer sprake is wijkteam heeft daardoor goed zicht op welke (groeps) van multiproblematiek wordt de klant doorgeleid naar interventies in hun wijk nodig zijn. De aanbieders passende zorg en ondersteuning. De wijkteams verwij- stemmen halfjaarlijks hun aanbod af met het wijk- zen rechtstreeks naar een taaltraject. Hierbij kunnen team. Gelijke principes gelden wanneer de regievoe- zij advies inwinnen bij de taalverwijzers. ring wordt opgeschaald naar bijvoorbeeld jeugdbe- Het huidige aantal doorverwijzingen naar taaltra- scherming. jecten door de taalverwijzers en de wijkteams is op dit moment niet bekend. Er wordt gewerkt aan een // Erop af!: Uitvoering daar waar bewoners zijn en goede wijze van registratie. Op basis daarvan zal er een warme overdracht ten behoeve van het uitvoeringsplan ook een target Hulp vragen is moeilijk, hulp accepteren eveneens. voor het aantal verwijzingen worden vastgesteld. De Het ijzer smeden als het heet is, is daarom het inzet ten behoeve van het stedelijke taalprogramma uitgangspunt. Het is drempelverlagend als de zal - rekening houdend met het aandeel in de Rotter- hulp aanwezig is daar waar bewoners toch al zijn: damse problematiek- proportioneel toevallen aan de de zogenaamde vindplaats. In het kader van school wijken op Zuid. en werk vervullen de scholen en de gemeentelijke Ingang Kredietbank Rotterdam Zuiderparkweg hulpverlening en uitkeringsonderdelen (Wijkteams, Effect: Afname aantal laaggeletterden Activering, Prematching en Matching) daarom een Resultaat: Alle medewerkers vraagwijzer en wijk- cruciale rol. Dit betekent dat een belangrijk deel van teams Rayon Zuid zijn getraind in herkennen laag- de aangeboden interventies met behoeftes van geletterdheid. Daarnaast een proportioneel aandeel scholen en uitkeringsinstanties wordt afgestemd uitvoering van het taalprogramma gemeente (wordt Bekostiging: Gemeente voor intelligentie en lichte verstandelijke beperking) en ook wordt uitgevoerd op de locaties die zij nader ingevuld als het stedelijke programma gereed is) Koppeling: Pijler Werk en als onderdeel van de onderdeel worden van de wijkteammap en dus de gebruiken. De aanbieders moeten daarbij investeren Initiatiefnemer: Gemeente Children’s Zone Pijler school intake. Ook worden er casuïstiekoverleggen georga- in zowel de aanwezige professionals als de aanwezige (Maatschappelijke Ontwikkeling) niseerd over dit thema en wordt er gekeken hoe de bewoners. Ook wanneer uitvoering op school- of Bekostiging: Gemeente Functioneren op niveau experts dichter bij de wijkteams kunnen werken om uitkeringslocaties niet mogelijk is, doen de partners Koppeling: Pijler Werk en als onderdeel van de licht verstandelijk beperkten medewerkers te ondersteunen bij het meer en beter op Zuid waar nodig een warme overdacht om te Children’s Zone Pijler school Rotterdammers met een lichte verstandelijke beper- herkennen van LVB problematiek. voorkomen dat inwoners na doorverwijzing niet king (LVB) worden vaak niet herkend waardoor er aankomen. Schulden geen hulp of verkeerde hulp wordt ingezet. Hierdoor Effect: Rotterdammers op Zuid worden eerder Schulden kunnen van grote invloed zijn op het leven raken zij in de loop van de tijd (dieper) in de proble- en beter gesignaleerd op een lichte verstandelijke Speciaal aandachtspunt is het imago van de wijk- van inwoners en vaak ontstaan er hierdoor ook op men. Zo vallen zij vaker voortijdig uit in het onderwijs, beperking en zo nodig toegeleid naar passende teams bij bewoners en andere professionals. Ten andere vlakken problemen. Het is belangrijk om zo tij- zijn langer uitkeringsafhankelijk en raken vaker dak- ondersteuning waardoor complexe hulpvragen onrechte worden zij hardnekkig geassocieerd met “ze dig mogelijk de schulden aan te pakken. Dat begint bij loos en/of verslaafd dan mensen zonder LVB. Ook de verminderen of achterwege blijven. komen alleen als je alles fout doet” en “ze pakken je het vaststellen of er niet ook nog andere problemen kans om in de criminaliteit terecht te komen is groter. Resultaat: Implementatievoorstel 4e kwartaal kinderen af”. Wijkteams op zuid werken laagdrempe- in het betreffende huishouden zijn en het maken van van 2019 lig, helpen escalatie in de problematiek te voorkomen een plan om de schulden op te lossen en uitvoeren Niet al deze Rotterdammers hebben hulp of onder- Initiatiefnemer: Gemeente (dienstverlening, Jeugd, en helpen hele huishoudens te participeren in school daarvan. Om terugval te voorkomen is niet alleen steuning nodig. In de landelijk geaccepteerde definitie PGWenZ, MOW, Jongerenloket, W&I en veiligheid) en werk. het oplossen van de huidige financiële problemen van LVB is bepaald dat er naast het lagere IQ ook Bekostiging: Gemeente belangrijk, maar is een gedragsverandering nodig. altijd sprake moet zijn van een beperkte sociale red- Koppeling: School (CZ), Werk, Wonen en Wat gaan we doen? Bovendien is in geval van een uitkering rëintegratie zaamheid en aanvullende problemen. In Rotterdam Ondermijning en Veiligheid In de komende 4 jaar is er mede gebaseerd op het naar werk van belang. Dat gaat niet vanzelf, hiervoor en dus ook op Zuid zijn er veel omgevingsfactoren die nieuwe Collegeprogramma van de gemeente is gerichte aandacht nodig. met LVB in verband kunnen worden gebracht zoals Extra capaciteit van de wijkteams Rotterdam, extra aandacht voor Taal, Schulden, Lichte armoede, stress en een minder gunstig opvoedings- in NPRZ-gebied Verstandelijke Beperkingen en directe koppelingen Per jaar krijgen 1250 klanten van de zestien wijkteams klimaat. Hierdoor en vanwege de complexiteit van de In de Children’s Zone-wijken is extra capaciteit aan met de hoofdpijlers School, Werk en Wonen. in Rayon Zuid-Binnen ondersteuning bij hun grootstedelijke samenleving, lijkt het waarschijnlijk dat de wijkteams toegevoegd voor preventie (minder financiële problematiek en wordt samen met hen het aantal mensen met een laag IQ dat problemen complexe casussen en lichte opvoedvragen). Op Taal een plan hiervoor gemaakt. Van deze 1250 klanten ondervindt in Rotterdam groter is dan statistisch te deze wijze wordt eerder hulp geboden. Het doel Om goed mee te kunnen doen in onze maatschappij worden er per jaar 550 aangemeld voor een schuld- verwachten valt. Het is dus aannemelijk dat het aantal hiervan is naast preventie ook om escalatie van is het beheersen van de Nederlandse taal essentieel. bemiddelingstraject van de Kredietbank Rotterdam Rotterdammers met een LVB dat ondersteuning problemen te voorkomen. De extra inzet is nodig Het niet goed beheersen van de Nederlandse taal (KBR). In de gebieden van het rayon Zuid-Binnen zijn nodig heeft hoger is dan het landelijke gemiddelde. omdat deze wijken veel kwetsbare bewoners hebben heeft invloed op de andere pijlers. Kinderen die thuis expertteams, die samen met de klant de financiën en die moeilijk hulp vragen. Het op orde brengen van weinig Nederlands wordt aangeboden, hebben een administratie op orde brengen. Net als voor taal geldt De gemeente werkt aan een plan ‘Vroegsignalering de thuisbasis is een belangrijk onderdeel van het veel kleinere woordenschat dan anderen. Er is meer voor schulden dat Zuid een proportioneel aandeel LVB bij de gemeentelijke vindplaatsen en loketten’. werk van de wijkteams. Aan de Children’s Zone werk beschikbaar voor mensen die de Nederlandse krijgt in de periode 2019-2022 in het gemeentelijk In het plan van aanpak worden per cluster voorstellen wijkteams is extra capaciteit (16 fte professionele taal beheersen. Veel problemen ontstaan omdat Deltaplan Schulden. gedaan om de herkenning, signalering, scholing van werkbegeleiders plus studenten) toegevoegd voor mensen niet weten wat er van hen wordt verwacht. medewerkers en screening van LVB bij de vindplaat- preventie. Het herkennen van laaggeletterdheid en het toelei- Effect: Minder mensen met structurele schulden sen en de loketten van de gemeente te verbeteren Ouders hebben grote invloed op de onderwijsresul- den naar het juiste taaltraject zijn kritische succesfac- Resultaat: Proportioneel aandeel uitvoering van het inclusief een implementatievoorstel voor Zuid. taten van de kinderen. Daarom besteden de preven- toren. Deze taaltrajecten zijn gericht op onderwer- Deltaplan Schulden gemeente (wordt nader ingevuld Vanuit de wijkteams wordt in ieder geval gewerkt aan tieve teams in de Children’s Zone extra aandacht aan pen als: werk, gezondheid, schulden, schoolgaande als het stedelijke programma gereed is) concrete maatregelen om het kennisniveau binnen het aanleren van onderwijsondersteunend gedrag kinderen of persoonlijke ontwikkeling. Initiatiefnemer: Gemeente (MO) de wijkteams te verhogen. Zo zal de SCIL (Screener aan ouders. Anders gezegd leren de ouders om thuis

20 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 21 de ontwikkeling van hun kind op diverse terreinen te een team gevormd kan worden waarin de professio- De samenwerking tussen de wijkteams en de werkbe- Sociaal akkoord bij herhuisvesting bij stimuleren. De school heeft hierbij een signalerende nals elkaar kennen en intensief samenwerken middeling (W&I/Tegenprestatie) wordt in verschillen- herstructurering (grootschalige transformatie rol en meldt aan bij de Children’s Zone-wijkteams. • Er een goede link wordt gelegd met het wijkteam zo- de richtingen verbeterd: als vindplaats). dat de situatie thuis en op school in samenhang kan • het wijkteam gaat haar cliënten stimuleren naar Onderzocht wordt of – aanvullend op het herhuisves- De preventieve inzet van het wijkteam voorkomt dat worden aangepakt. Hiertoe worden in ieder geval werkbemiddeling te gaan zodra het mogelijk is. tingsproces dat de corporaties uitvoeren – bewoners problemen verergeren of dat er sprake is van terug- voor alle po-, vo- en mbo-scholen per school sa- Hierbij geldt het uitgangspunt “werk is de beste van te herstructureren woningen ondersteund kun- val. De brugmethodiek (zie figuur 7) is gericht om ou- menwerkingsafspraken met de wijkteams gemaakt. zorg” nen worden door gemeentelijke diensten en zorg- en ders vaardigheden te leren waarmee zij een positieve • de werkbemiddelaars stimuleren een aanmelding welzijnsorganisaties om problemen aan te pakken en en stabiele toekomst kunnen creëren. De nadruk ligt Positief neveneffect is dat in een optimaal werkende van hun cliënten bij de wijkteams, als op andere hen een optimale start in hun nieuwe woonomgeving op het aanleren van de executieve vaardigheden. situatie zowel de werkdruk als de handelingsverlegen- pijlers/ leefgebieden belemmeringen worden te laten maken. Deze methodiek wordt vooralsnog alleen in de zeven heid onder leraren wordt verlaagd. gesignaleerd focuswijken en Vreewijk en door de werkbegeleiders • de uitkeringsinstantie helpt bij belemmeringen die Gedachte hierbij is om aanvullend op de daadwerke- en studententeams van CZ gebruikt. Verdere door- In NPRZ-gebied zal vooruitlopend op de rest van vooruitgang van een cliënt van het wijkteam in de lijk herhuisvesting in te zetten op een zachte landing ontwikkeling wordt gedaan in samenwerking met de de stad worden geëxperimenteerd met diverse weg staan, bijvoorbeeld door het verstrekken van van de te herhuisvesten huishoudens. Bijvoorbeeld afdeling Jeugd van de gemeente. vormen van ondersteuning om te komen tot de bijzondere bijstand, broodnood of een uitkering. door wijkteams en zorginstellingen te betrekken in ‘ideale schoolondersteuningsstructuur’. Hierbij wordt het herhuisvestingsproces en daar waar huishoudens Met ouders wordt de samenhang tussen de verschil- gewerkt vanuit een viertal invalshoeken: In 2017/2018 is op Zuid in het kader van wijkgericht verhuizen naar een andere wijk, een goede over- lende pijlers (leefgebieden) in kaart gebracht. Ouders werken met de pilot ‘hand-in-hand’ in Bloemhof en dracht plaats te laten vinden van het oude naar het leren door deze brugmethodiek om meer zelfregie in • Gericht ondersteunen van de samenwerkende Pendrecht ervaring opgedaan. Hierbij meldden werk- nieuwe wijkteam. hun leven te nemen. uitvoeringsprofessionals waarbij ook aandacht is consulenten van pre-matching, werkzoekenden met voor handelingsgericht werken. problemen op diverse leefgebieden aan bij de wijk- Effect: Ondersteuning die aansluit bij problematiek Effect: Ouders leren executieve vaardigheden • Efficiënt en effectief gebruik maken van de beschik- teams van rayon Zuid-Binnen. Om de belemmeringen bewoners en zachte landing van geherhuisveste (vragen stellen, taal en activiteiten), waarmee ze zelf bare uren en expertise op school. Hiervoor wordt weg te nemen en de zelfredzaamheid te vergroten, bewoners de thuisbasis orde kunnen brengen en problemen opnieuw bezien welke expertise de professionals volgt de cliënt een aangepast traject. Dit begint met Resultaten: Onderzoek naar afsluiten en uitvoeren op diverse leefgebieden kunnen oplossen en/of op school hebben, hoeveel uren zij ter beschikking een gesprek tussen werkzoekende, werkconsulent en van Sociaal akkoord bij herstructurering voorkomen. hebben en of er expertise en uren gebundeld wijkteammedewerker. Samen bepalen zij hoe het tra- Initiatiefnemer: Gemeente (SO en MO) en Resultaten: Jaarlijks worden 320 kinderen preventief kunnen worden zodat er minder verschillende ject eruit gaat zien. Het traject bij het wijkteam loopt woningcorporaties bereikt met de studententeams (als onderdeel van de gezichten zijn in de school. parallel met de route naar werk: zo werkt een werk- Bekostiging: Onderdeel van de verkenning is hoe 25% kinderen). • Overdracht van zorgkinderen bij schoolwisselingen zoekende aan het op orde krijgen van zijn adminis- bekostiging te organiseren. Initiatiefnemer: Gemeente (wijkteams) en (initiatief bij SMW). tratie en volgt hij tegelijkertijd een sollicitatietraining. Koppeling: Als onderdeel van basisscholen Children’s Zone. • Gerichte inzet op kinderen met grensoverschrij- De werkconsulenten en de wijkteammedewerkers herstructureringsopgave Pijler Wonen Bekostiging: Gemeente. dend gedrag op school. spreken elkaar frequent over lopende en potentie- Koppeling: Als onderdeel van de Children’s Zone le casussen en leren op die manier van elkaar. De Pijler school. De ervaringen zoals opgebouwd met het project ambitie is om de pilot uit te breiden naar de andere versterking schoolondersteuningsteam (Koers VO), wijkteams in het Rayon Zuid-Binnen. Verbeteren samenwerking Integraal Arrangeren (PPO-gemeente), de Wijkpro- zorg rondom de school grammering jeugd (gemeente) en de uitbreiding van Effect: Cliënten van zowel wijkteams als Op vrijwel alle scholen zijn professionals aanwezig de werkwijze van KID in NPRZ gebied (conform de werkbemiddeling krijgen ondersteuning op zowel het vanuit de school (intern begeleider/zorgcoördinator), raadsmotie Jeugdhulp en school dichter bijeen) wor- gebied van het op orde brengen van de thuisbasis CJG (jeugdverpleegkundige/pedagoog), Schoolmaat- den hiervoor gebruikt. als op het gebied van werk waardoor de kans schappelijk Werk (SMW), contactpersoon vanuit het op duurzaam kunnen verrichten van werk wordt wijkteam, contactpersoon vanuit een samenwerkings- Effect: Meer kinderen en hun gezinnen worden in vergroot. verband (bijv. PPO/Koers VO). In de praktijk wisselt een vroeg stadium bereikt en duurzaam geholpen de wijze waarop de samenwerking is georganiseerd (als onderdeel van de 25%). Resultaten: 1000 cliënten jaarlijks die actief worden en hoeveel inzet er per school en per aanbieder be- Resultaten: procesafspraak waarbij we over een ondersteund vanuit wijkteam én werkbemiddeling schikbaar is per kind. De kwaliteit (van de samenwer- jaar het aantal pilotscholen, het soort pilots en de waarvan: king) wisselt daardoor sterk per school. Voor ouders, bijbehorende indicatoren zoals bereik, tevredenheid - De 16 wijkteams van het Rayon Zuid-Binnen scholen en professionals is niet eenduidig wat voor over de samenwerking en cliënttevredenheid noemen. Wijkteams melden jaarlijks minimaal 100 (in 2019) ondersteuning ze mogen verwachten en wat voor Initiatiefnemer: Gemeente (wijkteams) en nieuwe cliënten aan voor actieve werkbemiddeling type hulp ze bij welke professional kunnen krijgen. schoolbesturen/scholen Children’s Zone inclusief bij pre-matching (W&I) en minimaal 100 nieuwe (in SMW en PPO/KoersVO. 2019) bij de Taskforce Tegenprestatie Om problematiek tijdig te signaleren en jeugdigen Bekostiging: gemeente en schoolbesturen en - Minimaal 6% van de pre-matchingsuitkerings- zowel op school als in de thuissituatie zo te helpen samenwerkingsverbanden passend onderwijs gerechtigden (234) gaan via de aanpak Hand-in- dat zij zich maximaal kunnen ontwikkelen, is het van Koppeling: Als onderdeel van de Children’s Zone Hand naar de wijkteams belang dat: Pijler school. - Vanaf 2018, bovenop de 234 meldingen vanuit de • Duidelijk is welke professional welke expertise heeft aanpak hand-in-hand, is 5% van alle aanmeldingen en welke hulp en ondersteuning deze kan bieden Verbeteren samenwerking wijkteams en binnen het Rayon Zuid-Binnen afkomstig van het • Er voldoende inzet is op school, door de juiste werkbemiddelaars cluster Werk & Inkomen. Dit betreft ongeveer 150 professionals Voor een stabiele en positieve toekomst is het aanmeldingen per jaar. • Leraren ondersteund worden bij het omgaan met hebben van werk essentieel. Werk zorgt behalve Initiatiefnemer: Gemeente (MO en W&I) specifieke problemen/gedrag van kinderen. Bijvoor- voor inkomen ook voor een gezond ritme, eigenwaar- Bekostiging: Gemeente/Regiomiddelen beeld door een professional die komt observeren in de en zingeving. Om aan het werk te kunnen, moeten Koppeling: Als onderdeel van de aanpak “Samen de klas en handelingsgerichte adviezen geeft in veel gevallen belemmeringen worden weggeno- voor Zuid” Pijler Werk • Inzet is afgestemd op de leerlingpopulatie van de men. Daarnaast moeten mensen gestimuleerd en school ondersteund worden om de stap om te werken • Er sprake is van vaste gezichten op school, zodat er te (durven) maken.

22 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 23 CULTUUR bijbanen, sport, uitgaan, winkelen, omgaan met fami- lie en vrienden behoort ook kunst en cultuur tot de Cultuur is nieuw binnen het NPRZ en heeft als thema normale vrijetijdsbestedingen. Daartoe is een voorzie- nu voor de eerste keer een plek in het uitvoerings- ningenniveau in de wijken nodig op de schaal die in plan. Sinds 2018 is in het bestuur een bestuurder lijn is met de werkwijze van het NPRZ en de partners: cultuur benoemd, Carolien Gehrels. zoveel mogelijk wijkgericht en dicht bij de bewoners. Dit past ook bij de doelstellingen van de Gemeente Gebleken is dat Rotterdam Zuid met zijn ca. twee- Rotterdam om te komen tot publieksverbreding en honderdduizend inwoners een culturele infrastruc- een inclusief cultuurbeleid. De inwoners van Zuid tuur heeft die achterblijft bij stedelijke gebieden van horen op cultureel vlak dezelfde kansen te krijgen en vergelijkbare omvang. Naast de locaties van stedelijk mogelijkheden te hebben als andere inwoners van gespreid werkende instellingen zoals de Bibliotheek, Rotterdam. SKVR en Cultuur Concreet zijn bijvoorbeeld slechts vijf van de 86 culturele instellingen in het Cultuurplan Voor de komende periode 2019-2022 wordt ingezet 2018-2020 gehuisvest ten zuiden van de Maashaven op twee samenhangende deelprogramma’s: (Theater Zuidplein, Baroeg, Rotterdams Wijktheater, a) Verhoging van cultuurparticipatie (zang, muziek, AIR en De Player). De wijkprofielen laten zien dat de dans, beeldende kunst, toneel, urban arts) door deelname aan cultuur van de bewoners van IJssel- middel van: monde, Feijenoord en Charlois achterblijft bij de rest 1. structureel versterken van de culturele program- van de stad. Deze situatie is te verklaren vanuit de mering in de wijken en het gebruik daarvan; centrumfunctie van Rotterdam op de noordoever en 2. Het versterken van de talentontwikkeling en vanuit de bevolkingssamenstelling zoals die historisch het makersklimaat op Zuid zodat meer nieuwe is gegroeid. Dit past echter niet bij de huidige ontwik- makers de kans krijgen om bij te dragen aan de Kunstenpand Hart van Zuid kelingen en ambities zoals deze onder andere zicht- culturele programmering; baar zijn rondom Hart van Zuid en Feyenoord City. b) het verder verkennen van de mogelijkheden voor een nieuw beeldbepalend nationaal cultuur-weten- De focus van het NPRZ ligt op een goede dagbeste- schappelijk instituut (NCWI) op Rotterdam Zuid. ding voor de bewoners van Rotterdam Zuid en daar- mee op de pijlers school en werk. Inwoners moeten Deze thema’s zijn opgenomen in de Regiodeal die in 4) Een extra impuls geven aan goede initiatieven voor permanente ontmoetingsplaats voor alle inwoners en een leven kunnen leiden zoals dat in een grote stad het kader van het regeerakkoord Rutte III gesloten is, culturele programmering die op andere plaatsen bezoekers van Rotterdam’. Het instituut kan een rol gebruikelijk is. Daarbij hoort ook een cultuuraanbod Ze dienen drie doelen: op Zuid plaatsvinden. spelen in de gebiedsontwikkeling van Rotterdam Zuid. in de wijken en in het gebied als geheel. Kwalitatief Wat betreft de wens om te komen tot een gebouw is en kwantitatief passend aanbod van kunst en cultuur 1) meer cultuurparticipatie, als doel op zich maar ook b. Versterken makersklimaat het streven naar een ‘blikvanger en een permanente is belangrijk voor jongeren en volwassenen. Naast ter ondersteuning van de overige doelen van het Deze inzet moet bezien worden in het licht van de ontmoetingsplaats voor alle inwoners en bezoekers NPRZ twee andere thema’s: het versterken van de pro- van Rotterdam’. Dat laatste aspect, namelijk het 2) een aantrekkelijker woonklimaat voor de huidige grammering en de ontwikkeling van het NCWI. De belang van het aantrekken van bezoekers, mag in én de nieuwe bewoners zogenaamde grassroots makers zijn op Zuid sterk de uitwerking niet uit het oog worden verloren. Het 3) meer bezoekers naar Zuid aanwezig. Velen van hen hebben een grote potentiële instituut kan een belangrijke bijdrage leveren aan aansluiting met nieuw publiek dat met het bestaande het op de kaart zetten van het gebied. Toeristen en Zuid moet een logische culturele bestemming aanbod minder wordt bereikt. professionals van buiten de stad worden aangetrok- worden, onderdeel van een cultuur-as die verbindt, ken door wat het instituut te bieden heeft, zowel op Noord en Zuid enerzijds en Zuid en de regio ander- In het kader van de Regiodeal versterken we de het vlak van iconische architectuur als op inhoud. Het zijds. talentontwikkelingsketen op Zuid door de jong- instituut heeft aantrekkingskracht voor Rotterdam- professionele, makers ondersteuning te bieden bij mers en mensen van ver daarbuiten. a. Versterken culturele programmering: hun ontwikkeling en professionalisering. Dit doen we een stap vooruit in de vorm van een platform voor de begeleiding van De gemeente Rotterdam heeft een programma- Deze bestaat uit vier onderdelen: nieuw talent en versterking van de programmering manager aangesteld die de verkenning en de daar- 1) Uitvoeren 0-meting cultuuraanbod en participatie daarvan. Het doel is om de jonge en cultureel diverse opvolgende initiatieven (onder andere het manifest die door bewoners kan worden afgenomen: zang, makers te verbinden met de (gevestigde) culturele Rotterdam Connected vanuit de culturele sector) muziek, dans, urban arts etcetera, gevolgd door instellingen en met de aanwezige (financierings)struc- verder brengt naar een sterk concept, een heldere gerichte actie om gebruik van het voorzieningen- turen. Hiermee kunnen deze makers zich versneld visie op het nieuw te vormen instituut en de weg die aanbod op Zuid richting dat van de rest van stad te ontwikkelen en bijdragen aan de versterking van de daarheen leidt. Het NPRZ steunt deze inzet. laten toenemen. culturele en maatschappelijke infrastructuur op Zuid. 2) Het toewerken naar een grootschalig evenement Er is overlap tussen de inzet voor de vorming van het dat aansluit bij de geschiedenis en het grootstede- c. Nationaal Cultureel Wetenschappelijk Insti- NCWI en ‘de stap vooruit’. Het is wenselijk om een lijke profiel van Zuid. tuut (NCWI) inventarisatie en een plan te maken waarmee juist 3) Het versterken van de programmering in en rond Uit internationale voorbeelden is gebleken dat een de aansluiting van het culturele aanbod in de wijken het nieuwe Kunstenpand dat onderdeel is van cultureel instituut stedelijke ontwikkeling kan versnel- van Rotterdam Zuid wordt gemaakt met het aanbod Hart van Zuid (en waarin Theater Zuidplein en de len, denk aan MAS in Antwerpen of de Elbharmonie in van het instituut: de haarvaten en slagaders moeten Bibliotheek worden gehuisvest). Hier doet zich een Hamburg. Een dergelijke route lijkt ook voor Rotter- met elkaar worden verbonden. Daarnaast moet het kans voor om nieuwe vormen van samenwerkingen dam Zuid kansrijk. instituut ook ruimte bieden om een ander aanbod (in het gebied) aan te gaan en als laboratorium te Naast een fijnmazig cultuuraanbod in de wijken is te ontwikkelen, in het verdiepen van kennis, zowel werken aan de maatschappelijke brede opgave ook de ontwikkeling van het NCWI een onderdeel voor wetenschappers, bezoekers vanuit Rotterdam op Zuid. De werkwijze en programmering die hier van de pijler cultuur. In het verslag van haar Verken- en daarbuiten, als bewoners. Deelname vanuit Monsieur Jacques logeert op Zuid plaats gaat vinden, kan bij gebleken geschiktheid ning daarnaar heeft mr Pauline van der Meer Mohr onderwijsinstellingen is daarbij onontbeerlijk. Verder als opstap naar het NCWI functioneren. aangeven te streven naar ‘een blikvanger en een onderzocht moet worden hoe het aanbod, in samen-

24 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 25 worden (nog) meer goede uren voor kinderen van • 200.000 mensen gebruiken jaarlijks de sport- Zuid georganiseerd. mogelijkheden van de publieke ruimte in Feyenoord City. Feyenoord City • 1.500 duurzame banen voor Zuid, voor een groot Werkgelegenheid: De bouw en exploitatie van de deel bestemd voor werkzoekenden uit Rotterdam gebiedsontwikkeling van Feyenoord City zorgen Zuid (Met duurzame banen worden arbeidsplekken naar verwachting voor 1.500 fte nieuwe banen, bedoeld die voor langere periodes vervuld hiervan is minimaal 310 fte aan arbeidskrachten moeten worden en daarmee uitzicht bieden op bestemd voor laaggeschoolde werkzoekenden uit een langdurig contract of voldoende kansen biedt Rotterdam Zuid. Via een sociale paragraaf in de voor gelijksoortige posities na afronding van dit aanbesteding voor de bouw en deelname/vestiging project), waarvan 310 laag- en ongeschoold. in de exploitatiefase zetten Feyenoord en Feyenoord • Minimaal drie, maximaal vijf Feyenoord Hubs in City zich in om juist de jongere groepen en de de wijken van Rotterdam Zuid. groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt, • Aanvulling van beweegonderwijs op scholen in die veelal uit mensen bestaat die laagopgeleid of Rotterdam Zuid, zodat iedere leerling wekelijks ongeschoold zijn en geen werk hebben, baankansen 5 uur sport en beweging krijgt. te bieden. • 500 structurele stages en leerwerkplekken bij Feyenoord (City) voor jongeren (focus op mbo). Onderwijs: Feyenoord vergroot de kansen voor jongeren op school door de inzet van sport en bewegen en het bieden van leerwerkplekken in de ontwikkeling van Feyenoord City. Voor diverse onder- delen van Feyenoord City zijn stages en leerwerkplek- ken beschikbaar in onderwijs, beveiliging, horeca en de organisatie van sportactiviteiten. Er wordt extra geïnvesteerd in de scholing van kinderen in het primair- en voortgezet onderwijs op inspirerende locaties. Feyenoord streeft er daarom naar om vanaf 2020 structureel 500 leerwerkmogelijkheden te creëren voor verschillende opleidingen in de stad (mbo, hbo, wo). Speciale aandacht gaat hierbij naar jongeren op het mbo 1 en 2 niveau.

Sport en bewegen: Feyenoord draagt bij aan een significante verhoging van de sportparticipatie en daarmee de gezondheid van de Rotterdamse bevolking. Onder andere de ontwikkeling van Feyenoord tot Multiclub Feyenoord en de uitvoering van het Schoolsport Plus programma op een aantal basisscholen, waarmee een voorbeeld wordt gegeven voor alle basisscholen op Rotterdam Zuid. Het doel is dat over een periode van tien jaar (startend in 2019 en conform looptijd ontwikkeling Feyenoord City) minimaal 15.000 Rotterdammers (jong en oud, maar met een focus op jeugd) die thans niet sporten, structureel wekelijks sporten. hang met wat al wordt geboden, het best kan worden samenhang reeds herkenbaar vormgegeven. Cultuur vormgegeven. is in het kader van dagprogrammering opgenomen Welzijn: Met het realiseren van de doelstellingen voor kinderen. Voor overige deelname aan cultuur zoals hierboven geformuleerd, levert Feyenoord in Naast samenhang tussen NCWI en het cultuuraanbod zal de gemeente Rotterdam werken aan een inhaal- Rotterdam een bijdrage aan de leefbaarheid en het in de wijken van Zuid is er samenhang met andere slag in cultuurparticipatie. Hiervoor zal een deel van welzijn in de wijk. Door het versterken en verbreden ontwikkelingen; ook verbindingen van eco-systemen de regiomiddelen worden ingezet. Samenhang met van de community - onder andere door de ontwikke- horen tot de route richting NCWI. de pijler wonen wordt gevonden in initiatieven rond ling tot Multiclub Feyenoord en het opzetten van Fey- placemaking en de aanpak op de Beijerlandselaan. enoord Hubs in de wijken - worden kwetsbare doel- We zien drie mogelijke routes om NCWI te verwezen- Hier raakt de inzet op cultuurvlak (dus) ook de veilig- groepen sneller en directer bereikt. Dankzij de focus lijken: privaat, publiek en publiek-privaat. Wat dat laat- heidsaanpak. op school en werk, sport en gezondheid en aandacht ste betreft: samenwerking tussen publieke en private voor de buitenruimte, wordt het algehele welzijn van partijen lijkt het meest kansrijk. Gedacht kan worden de Rotterdammers op Zuid duidelijk verbeterd. aan de ontwikkeling van een iconisch en multi-func- SPORT tioneel gebouw, waarin ook andere functies worden Concreet realiseert Feyenoord tot 2028 de volgende gekoppeld aan culturele voorzieningen. Veel scholen van Zuid besteden al aandacht aan resultaten: sport en sportparticipatie doordat zij meedoen met • 15.000 extra structureel sportende Rotterdam- Samenhang met andere pijlers van het NPRZ de stedelijke programma’s Lekker Fit, de schoolsport- mers (waarvan 10.000 gerealiseerd door de De inzet voor de pijler cultuur hangt onlosmake- vereniging en/of Challenge010. Net als cultuur zal ook ontwikkeling tot multiclub,1.400 door het lijk samen met de inzet voor de andere pijlers van sport structureel worden meegenomen in het kader Schoolsport Plus programma, en 3.600 door de het NPRZ. Op het vlak van de pijler school is deze van dagprogrammering voor kinderen. Hiermee ontwikkeling van Public Sport Space).

26 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 27 WERKERS OP ZUID

Rust, reinheid, regelmaat. Het klinkt wat ouderwets, aanhalingstekens, horen te gedragen in het open- maar het zijn belangrijke begrippen op Calvijn baar. We bespreken normen en waarden, maar ook Juliana, waar iets meer dan vierhonderd leerlingen de manier waarop je tijdens een sollicitatiegesprek schoolgaan. Door de kleine schaal kent bijna iedereen een hand hoort te geven. Mensen aanspreken met elkaar. ‘Voor veel van onze leerlingen is dat heel mevrouw, meneer en u, dat soort dingen. Het is heus prettig,’ denkt Barbara Meure, die al twaalf jaar niet zo dat ze zulke dingen niet van hun ouders ho- verbonden is aan de school. ‘Er is een aantal ren, maar blijkbaar hebben ze het nodig om het ook leerlingen met ADHD, leerachterstanden, fysieke nog van iemand anders te horen. Het draagt allemaal beperkingen en andere dingen die hen in de weg bij aan een goede plek in de maatschappij.’ kunnen staan. Op een grotere school bestaat de kans dat zij te weinig aandacht krijgen. Bij ons krijgen Slimme keuzes ze de kans om toch een vmbo - theoretische leerweg De meerderheid van de leerlingen van Calvijn Juliana (mavo) diploma te halen.’ stroomt na het halen van hun diploma door naar het mbo, een klein groepje naar de havo. Meure advi- Geen huiswerk seert de leerlingen bij de keuzes die ze maken: ‘Dat Calvijn Juliana hanteert een eigen aanpak. Zo nemen betekent ook dat ik iemand die chirurg wil worden, leerlingen, zeker in de eerste jaren, niet of nauwelijks moet vertellen dat dat minstens zestien jaar studeren huiswerk mee naar huis. Meure: ‘Binnen het lesroos- betekent. Dat kan vies tegenvallen.’ ter zijn uren ingeruimd waarin het huiswerk gemaakt wordt. Op die manier hebben wij goed zicht op de Kansen voor de toekomst leerprestaties en werkhouding van onze leerlingen.’ Een manier om te sturen op kansrijke keuzes is Gaan Ouders worden nauw betrokken. Ook is er een voor een baan. Dit NPRZ-project informeert leerlingen uitgebreid zorgteam, dat leerlingen bij uiteenlopende in de 3e en 4e klas en hun ouders over mbo-oplei- problemen helpt. Het werkt: Calvijn Juliana heeft een dingen die zekerheid bieden op werk. ‘Een belangrijk slagingspercentages van boven de 95% en mag het evenement,’ vindt Meure. ‘Ik zie dat leerlingen en predicaat ‘excellent’ dragen. Het belangrijkste is vol- ouders het minderwaardig vinden om niet minstens ‘ALLES OM ZE gens Meure, dat leerlingen zich prettig voelen op de naar het hbo te gaan, maar dat is wat mij betreft school. ‘Als geslaagde oud-leerlingen op visite komen, onzin. Er zijn ontzettend veel mooie banen die je met vertellen ze dat ze het hier eigenlijk wel missen.’ een mbo-diploma kunt doen. Dat is echt de ruggen- graat van onze samenleving, daar mag veel meer EEN ZO GROOT Bekend in de buurt waardering voor zijn.’ Om die baan te bemachtigen, De school ligt in Oud-Charlois, een buurt die Meure moet je wel eerst dat diploma halen. Dat dat 95% van als geen ander kent, omdat ze er tot een jaar geleden de leerlingen aan Calvijn Juliana lukt, daarop is Meure altijd zelf gewoond heeft. Nog steeds voelt het ver- best trots. ‘De credits daarvoor zijn voor de kids, die MOGELIJKE KANS trouwd. ‘Oldschool gezellig’, noemt ze het zelf. Ook de werken er namelijk keihard voor. Maar wij helpen school is als een oude bekende. Zelf volgde Meure de natuurlijk ook. Alles om ze zo groot mogelijke kansen Calvijn Businessschool, een zusterschool van Calvijn te geven voor hun toekomst.’ Juliana. Daarna deed ze de lerarenopleiding. ‘In het TE GEVEN’ eerste jaar liep ik stage op een nogal blanke school in Delft. Ik merkte al snel dat het niet bij me paste. Voor de volgende stage heb ik toen aangeklopt bij mijn eigen oude school. Dat beviel zo goed dat ik een jaar later al voor een paar uur per week voor de klas stond.’ Na het halen van haar diploma, kon Meure op Het aantal drop outs dat de school verlaat zonder diploma, daalt op Calvijn Juliana aan de slag. Twaalf jaar later werkt ze er nog steeds naar volle tevredenheid. Zuid. Dat motiveert Barbara Meure, docent en decaan aan het vmbo Het verschil Calvijn Juliana in Oud-Charlois, om vooral dóór te gaan. Meure realiseert zich dat ze door haar rol als docent en decaan een verschil kan maken in het leven van leerlingen. Door hen een realistische blik op de toekomst te geven en te stimuleren om voorál dat di- ploma te halen, hoopt ze hun kansen te vergroten. Ze neemt leerlingen mee naar opleidingsmarkten, open dagen, bliksemstages en sollicitatietrainingen. En dat niet alleen. ‘Ik leg de kinderen uit hoe ze zich, tussen

28 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 29

PIJLER SCHOOL

De pijler school bestaat uit twee onderdelen: fiteren van hun maximale leerprestaties als zij kiezen De Children’s Zone en Kiezen voor vakmanschap. voor een studierichting met goed arbeidsperspectief. Het gaat daarbij vooral om zorg, haven en techniek. De Children’s Zone is gericht op het basis- en het Met Kiezen voor vakmanschap maken leerlingen kennis voortgezet onderwijs in de focuswijken. Met een met deze sectoren en worden ze gestimuleerd te integrale benadering van de drie leefwerelden (thuis, kiezen voor opleidingen in deze sectoren. school en vrije tijd/wijk) van een kind wordt gezorgd voor maximale leerprestaties en de sociale ontwikke- In figuur 8 is weergegeven uit welke elementen de ling van de kinderen van Zuid. In hun weg naar een aanpak bestaat uitgaande van een doordeweekse dag succesvolle toekomst kunnen kinderen optimaal pro- van een kind op Zuid.

FIGUUR 8: ELEMENTEN AANPAK

CHILDREN’S ZONE

geleide ouders die het NPRZ voor Zuid wil behouden/ nen) die zorg/hulpverlening nodig hebben relatief wil winnen. Ook voor het primair onderwijs geldt dat vaker in zwaardere (verplichte) zorgtrajecten terecht hulp aan het gezin bij stressreductie en een herschikking nodig is. Er is in de focuswijken een komen en relatief minder in preventieve zorgtrajec- THUIS opvoeden overaanbod aan scholen. Een aantal scholen doet ten. De jeugd (0-22) komt sowieso structureel minder het goed, maar een aantal scholen blijft achter qua vaak aan bij de Jeugdzorg (6,4% Zuid tegen 9.2% resultaten, omvang en profiel. Rotterdam). In Thuisbasis op Orde is als onderdeel meer kwaliteit + lob gericht op zorg, van de invulling van de Children’s Zone en in Vreewijk haven en techniek // Leerprestaties leerlingen een aantal initiatieven opgenomen om zowel preven- SCHOOL Sinds de start van het NPRZ monitoren we op ver- tief als curatief de hulpverlening in de thuissituatie te schillende momenten de voortgang van de onderwijs- verbeteren. meer goede (les)uren + gericht aanbod resultaten. De eindtoets Cito laat de laatste 3 jaren een stijging zien, waardoor Zuid een kwart van de // Vrije tijd/Wijk achterstand op het G4-gemiddelde heeft ingelopen . Het verband tussen sociale ontwikkeling en hoe VRIJE TIJD Niveaustijging in de uitstroom van het vo is nog niet kinderen en jongeren het op school en in hun latere gelijk pedagogisch klimaat zichtbaar; wel zien we een afname van het aantal leven doen, is deels afhankelijk van hun vaardighe- jongeren dat in de 3e klas vo op een lager niveau zit den. Gemiddeld krijgen jongeren van Zuid op dat vlak dan het eindadvies van de basisschool en een toe- niet hetzelfde mee van huis uit als leeftijdgenoten DAGBESTEDING KINDEREN/JONGEREN name van jongeren die op een hoger niveau zitten. elders. Als we inzoomen zien we dat relatief weinig THUIS hulp bij onderwijs ondersteuning Ondanks deze positieve ontwikkeling in de eerste 6 jongeren een verglijkbare invulling van vrije tijd heb- jaar van het twintigjarige NPRZ-programma, geeft de ben als jongeren in de rest van Nederland. Het gaat basismonitor Onderwijs op alle onderdelen aan dat dan bijvoorbeeld om sport en cultuur, maar ook om

GERICHTE SCHOLLOOPBAAN MET HOGERE SCHOOLRESULTATEN leerlingen van Zuid het absoluut en op alle schakel- huiswerk maken. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld momenten in het onderwijs nog fors slechter doen Nederlands spreken buiten schooltijd. KIEZEN VOOR VAKMANSCHAP IN ZORG EN TECHNIEK dan leeftijdgenoten elders. Aandachtspunten daarbij Ook zijn er aanwijzingen dat op Zuid zowel aan de zijn afstroom in de onder- én bovenbouw van het vo, bovenkant (HB, hoogbegaafd), als aan de onderkant het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters en de (LVB) leerlingen te vaak op school onopgemerkt mate van succesvol stapelen van opleidingen. blijven. Dat gaat ten koste van individuele kansen van kinderen en drukt op de onderwijsresultaten van // Thuis school. CHILDREN’S ZONE Ontwikkelingen In de in 2017 gepresenteerde Verklarende Analyse // Scholen komt naar voren dat de thuissituatie (opleidings- // Uitvoering De Children’s Zone bestrijkt de verschillende leefwerel- Voor het voortgezet onderwijs (vo) is een beweging niveau, werk ouders) van alle factoren het meest Dat vraagt dus wederom volop inzet in de komende den waarin kinderen in de wijken op Zuid opgroeien. naar beter en gevarieerder onderwijs ingezet. Het zwaarwegend is als het gaat om de hoogte van de vier jaar. De voorwaarden om Zuid de komende vier Thuis, school en vrije tijd zijn de belangrijkste domei- scholenveld gaat ingrijpend worden gewijzigd. Dat uitslag van de centrale eindtoets groep 8. Uit dezelfde jaar substantieel verder te brengen zijn gunstig. Het nen waarin ze opgroeien. Het NPRZ kan alleen succes- voorkomt (verdere) segregatie en kansenongelijk- Verklarende Analyse blijkt dat verzuim, psychische Rijk en de gemeente hebben met de Regiodeal veel vol zijn als alle partners hun rol oppakken. Dat vraagt heid (nu gaan vooral de sterkere gezinnen op zoek zorg en crimineel verdacht zijn van de leerling de extra middelen voor Zuid ter beschikking gesteld soms ook om de bereidheid om andere partijen toe te naar onderwijs buiten Zuid). Voldoende aantrekkelijk meest relevante factoren zijn t.a.v. positie derde klas om het gebied dichter bij het niveau van de G4 te laten bij de uitvoering van eigen kernactiviteiten. onderwijs is ook een vestigingsfactor voor hoger op- vo. Daarbij komt dat de jeugd van Zuid (en hun gezin- brengen. Dat maakt het mogelijk om de komende vier

30 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 31 DOEL CHILDREN’S ZONE jaar echt het verschil te gaan maken op Zuid. Een fors Alle (vmbo) schoolbesturen van Zuid geven als geheel begeleiding van de transformatie van de huidige deel van het extra geld gaat naar onderwijs. Hierdoor substantieel invulling aan de prioritaire profielen zorg, zorgstructuren naar de hier beschreven oplossing. is het mogelijk geworden om het vo-aanbod kwalita- haven en techniek (aandeel 50%) . • Er wordt ingezet op instroom van extra onder- In 20 jaar naar een vergelijkbare situatie als een tiever en gevarieerder te maken. Schoolbesturen zijn wijzend personeel. Via lob-activiteiten en baan- gemiddelde grote stad (G4) op cognitieve compe- daar - samen met de gemeente - reeds druk mee aan Effect: Aantrekkelijk, gevarieerd, kwalitatief garanties worden middelbare scholieren en tenties van kinderen en jongeren van heel Zuid. de slag. Het primair onderwijs krijgt voortzetting van hoogstaand onderwijs dat leerlingen van Zuid en mbo-studenten toegeleid naar lerarenopleidingen. Hiervoor gebruiken we de indicatoren: de impuls van ongekende omvang in de focuswijken omgeving weet aan te trekken en vast te houden. Door het extra aantrekkelijk maken van stages op op Zuid. De reguliere lestijd wordt met 42% verlengd, Dat geldt voor de huidige maar ook voor de nieuwe Zuid worden potentiële leraren reeds gebonden • Cito-eindtoetsscore* namelijk 400 uur bovenop de reguliere 940 uur. Ner- inwoners van Zuid. aan scholen op Zuid. In het begin van het NPRZ • Op- en afstroom in 3 vo gens in Nederland krijgen kinderen zoveel uren als de Resultaat: De ver- en nieuwbouw van de gebouwen bestond de mogelijkheid leerkrachten voorrang te • Verdeling diploma’s vo en vervolg onderwijs. komende jaren op Zuid. is in de periode 2018 tot 2023. Planning is dat in geven bij het toewijzen van een woning. Onder- Het lerarentekort dat landelijk speelt, gaat ook aan 2021 een begin wordt gemaakt met de bouw van de zocht wordt of deze afspraak kan worden ver- Hoewel het doel voor heel Zuid geldt, is er met de Zuid niet voorbij. Stedelijk ligt er een pakket aan scholen. Invoering van de onderwijsprofielen zullen nieuwd. Children’s Zone in de focuswijken (Afrikaanderwijk, maatregelen om het tekort in te dammen. Voor de geleidelijk en deels vooruitlopend op de gebouwen • Anders organiseren van onderwijs zorgt ervoor Bloemhof, Hillesluis, Feijenoord, Tarwewijk, middellange termijn bieden schoolbesturen sinds worden ingevoerd. dat het vak van leraar aantrekkelijk blijft. Directies Carnisse en Oud-Charlois) extra inzet. In de 2016 100 AanDeBak-garanties aan voor pabo-stu- Initiatiefnemer: Gemeente en schoolbesturen van scholen krijgen de mogelijkheid om hiermee Children’s Zone wijken zitten: denten van Zuid. Voor Zuid wordt ook daar met geld BOOR, LMC en CVO. te experimenteren en van elkaar te leren. Hiervoor • 25 basisscholen en 3 speciaal basisonderwijs uit de “regio envelop” een schep bovenop gedaan om Bekostiging: Rijk en gemeente via de Regiodeal, wordt een professionele leergemeenschap opge- scholen goede leraren voor het gebied te behouden en te reguliere gemeentemiddelen en middelen van richt. • 22 voortgezet onderwijs scholen werven. schoolbesturen. • Naast het reguliere aanbod op opleidingen en trai- Vanuit de wijkteams komt er forse extra hulp voor Koppeling: Pijler Wonen en Kiezen voor ningen dat (stadsbreed) kan worden afgenomen, Op onderdelen wordt verbreding gezocht naar de taal (laaggeletterdheid, taalbeheersing) en schulden- vakmanschap Pijler School. komt er meer ruimte voor kennis en vaardigheden overige 36 (s)bo-scholen. problematiek. We willen dat gezinnen mee kunnen die voor Zuid essentieel zijn. Zoals vaardigheden doen. Dat geldt ook voor de deelname van kinderen Profilering po-scholen van Zuid. en gesprekstechnieken i.v.m. herkennen van thuis- aan de voorschool. De eerste jaren zijn cruciaal in de Net zoals profilering vo-scholen zal de gebieds- problematiek en de toeleiding naar hulp. Ontwik- ontwikkeling van kinderen. Stedelijk ligt het bereik van ontwikkeling t.a.v. wonen (nieuwbouw en renovatie) kelde lespakketten kunnen ook worden gebruikt * Op korte termijn is het gebruik van de Cito-eindtoetsscore de vroeg- en voorschoolse educatie (vve) op 89% voor ook leidend zijn bij de profilering van het po. Zuid op de pabo, lerarenopleiding en opleidingen in het niet houdbaar omdat steeds meer scholen andere eindtoetsen doelgroepkinderen. In de wijken op Zuid, waar kinde- heeft minder kleine en meer grote basisscholen sociale domein. Alle scholen en vve’s investeren in gebruiken. Aan een alternatief wordt gewerkt (bv referentieniveaus). ren de vve het hardst nodig hebben, ligt dat bereik nodig met een goede aansluiting op de voorschool professionalisering op de gezamenlijk benoemde lager. De komende jaren gaan we ervoor zorgen dat waar zorg en ondersteuning beter kunnen worden thema’s, tenzij de schoolmedewerkers al over vol- het bereik op het stedelijk gemiddelde komt te liggen. geregeld; scholen met een sterk profiel dat voor doende vaardigheden beschikken. Het pakket zal Bovendien krijgen de doelgroepkinderen in Rotter- ouders van de huidige en toekomstige kinderen ook worden gebruikt door de lerarenopleiding. dam extra uren aangeboden om te voorkomen dat ze op Zuid aantrekkelijk is. In 2018 is gestart met de • Schoolbesturen nemen hun verantwoordelijkheid met achterstanden aan de basisschool beginnen. planvorming. Hierbij is gekozen voor een gebieds- ten aanzien van aantrekken en behoud van goede gerichte aanpak om per wijk toekomstbestendig onderwijzers en gebruiken daarvoor alle mogelijk- Wat gaan we doen? basisonderwijs te bieden. De schoolomvang is een heden uit de CAO. De onderwijspartners, gemeente en andere be- van de uitgangspunten die worden gehanteerd bij trokken partners in en om school zetten ook in de het herontwerp. periode 2019-2022 in op kwaliteit en kwantiteit van onderwijs, in samenhang met de wijk en het op orde Effect: Aantrekkelijk, gevarieerd, kwalitatief hebben van de thuisbasis. hoogstaand onderwijs dat leerlingen van Zuid en omgeving weet aan te trekken en vast te houden. Daling van het huidige aandeel van leerlingen van Kwaliteit op school: beter onderwijs Zuid dat buiten hun buurt naar school gaat. Resultaat: Eind 2019 ligt er een gedragen Profilering vo-scholen van Zuid. herontwerp. Start uitvoering 2020 en verder. De drie grote vo-schoolbesturen op Zuid en de Initiatiefnemer: Gemeente en schoolbesturen gemeente hebben op 19 februari 2018 een BOOR, PCBO, RVKO, SIPOR, etc. convenant ondertekend dat een uitgewerkt plan Bekostiging: Gemeente Rotterdam bevat voor het vo-onderwijs op Zuid. Er is aangeslo- en Schoolbesturen/ bouwagenda / ten op de drie grote gebiedsontwikkelingsprogram- verduurzamingsbudget. ma’s op Zuid: Hart van Zuid (rond Ahoy), Kop van Koppeling: Pijler Wonen. Zuid/ en Stadionpark. Deze drie centra zijn of worden knooppunten van voorzieningen en Aanpak lerarentekort openbaar vervoer. Het plan voorziet in de vestiging Er wordt aangesloten op de stedelijke aanpak gericht van drie nieuwe scholen, twee in het Stadionpark- op zij-instromers, schakeltrajecten en vergroting in- gebied, een op de Kop van Zuid. Een aantal zetbaarheid leraren, etc. Hier worden voor Zuid extra bestaande scholen gaat daarin op, andere scholen accenten gezet. Het gaat hierbij onder meer om: sluiten of verhuizen. Het wordt daarmee voor kinderen gemakkelijker door te stromen naar een • Het ontzorgen van onderwijzend personeel hoger niveau. De deelnemende besturen hebben door de inzet van extra capaciteit. Per school afspraken gemaakt over het maximum aantal is maatwerk nodig hoe de inzet op zorg kan leerlingen per school. worden geregeld. Deze inzet gaat gepaard met het anders organiseren van de samenwerking van de wijkteams, de intern begeleider van de school en het schoolmaatschappelijk werk. Inbegrepen is

32 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 33 Effect: Meer jongeren van Zuid halen een vo- Om het gebruik van de menukaart te vergroten wordt diploma op het niveau van hun werkelijke kunnen. parallel aan de website www.gaanvooreenbaan.nu De afstroom tov het eindadvies po is in dichter bij het een Children’s Zone deel toegevoegd inclusief inlog niveau gekomen van de G4. en ‘winkelmandje’. Hierin komen alle thema’s waar- Resultaat: nader in te vullen afhankelijk van gekozen over de schoolbesturen en gemeente in NPRZ ver- interventies. band afspraken hebben gemaakt. Naast Zuidbreed Initiatiefnemer: Gemeente en schoolbesturen vo. ingekochte onderdelen komen er ook suggesties voor Bekostiging: Gemeente Rotterdam en invulling van thema’s en/of ruimte voor eigen invul- schoolbesturen. ling. Hiermee behoudt elke school de vrijheid voor het kiezen en invullen van een eigen uitvoeringsprak- Ouderbetrokkenheid tijk, maar tegelijkertijd wordt er ook geprofiteerd van De thuisbasis van kinderen draagt voor circa 50% bij de denk- en uitvoeringskracht op Zuid-niveau. aan de schoolprestatie. De school is voor zowel de kinderen maar ook voor de ouders een plek waar Effect: Tijds- en kostenbesparing op schoolniveau. ze altijd te vinden zijn en waar signalen over de thuis- Resultaat: Van alle cz-scholen (28 (s)bo en 22 vo) is situatie in een vroeg stadium zichtbaar worden. duidelijk wat zij komend schooljaar gaan doen. - Scholen door heel de stad, maar in het bijzonder in Initiatiefnemer: Gemeente en schoolbesturen po de focuswijken hebben voor de onderwijsresultaten en vo. van de leerlingen baat bij ouderbetrokkenheid en Bekostiging: Gemeente Rotterdam en beter onderwijsondersteunend gedrag thuis. Schoolbesturen. - Er is capaciteit ingekocht bij zorgpartners voor het aanmelden van kinderen door de school, niet alleen probleemgericht maar ook preventief en kansgericht. Dit krijgt o.a. inhoud door het gebruik van frontlijnme- Kwantiteit op school; meer goede thodes als integrale intake voor het hele gezin op alle uren op school en in de vrije tijd leefvelden en bijvoorbeeld het programma ‘Samen Leren’ - Oudercursussen: Ouders kunnen laagdrempelig Extra les en dagprogrammering kinderen werken aan vaardigheden. Daarnaast is er voor Intensievere samenwerking tussen alle relevante ouders ruimte om via of op school te werken aan partijen gericht op zinvolle, verplichte (voor 10 uur), onderwijsondersteunende vaardigheden en of eigen georganiseerde en gestructureerde extra leertijd en vaardigheden vrijetijdsbesteding opdat de basisschoolkinderen (groep 1 t/m 8) van Zuid elke doordeweekse dag, van Als richtinggevend kan gelden: Gids voor beter vroeg in de morgen tot begin van de avond, goed samenwerken met ouders, lectoraat ouderbetrok- gevulde uren krijgen die bijdragen aan hun school- Effect: Hogere onderwijskwaliteit doordat er geen jaar gebruik van de opleidingsplekken. kenheid Hogeschool Rotterdam, uitgave maart 2017. prestaties, ontwikkeling en wereldbeeld. tekort is aan onderwijzend personeel op scholen Initiatiefnemer: PCBO (Beatrixschool) en CVO Geschreven door lector ouderbetrokkenheid Mariëtte po, (v)so. (Zuidergymnasium). Lusse. In deze gids staan voorbeelden van ouder Bovenop het reguliere onderwijsprogramma bieden Resultaat: Per school(bestuur) aangepaste Bekostiging: Eenmalige opstartbijdrage vanuit betrokkenheid en doorverwijzingen naar organisaties scholen en gemeente samen daarom uren aan gericht organisatievormen, gevolgde opleidingen en gemeente (NPRZ-budget). die hierbij behulpzaam kunnen zijn. (www.hoge- op hogere onderwijsresultaten én op de sociaal trainingen en eventueel benutten ruimte in de cao. Koppeling met: n.v.t. schoolrotterdam.nl) emotionele ontwikkeling/opdoen van vaardigheden bij Initiatiefnemer: Schoolbesturen primair en kinderen. Alleen inzetten op cognitie is niet voldoende. voortgezet onderwijs in samenwerking met gemeente Afstroom in het voortgezet onderwijs; Effect: Ouders zijn meer betrokken bij de Een schoolcarrière wordt naast kennis ook bepaald woningcorporaties, pabo en Lerarenopleidingen. onder- en bovenbouw schoolloopbaan van hun kinderen. door het succesvol in kunnen zetten van vaardigheden Bekostiging: Rijk en gemeente via de Regiodeal, Dankzij betere monitoring is in de afgelopen jaren Resultaat: Alle 28 (speciaal)basisscholen en 22 en het goed in je vel zitten. reguliere gemeentemiddelen en middelen van duidelijk geworden dat leerlingen van Zuid het in de voortgezet onderwijs scholen geven actief vorm aan schoolbesturen. onderwijsovergangen een stuk slechter doen dan ouderbetrokkenheid overeenkomstig de afspraken De doelen bereiken we door leerlingen: Koppeling: Thuisbasis op orde en Pijler wonen leerlingen op het G4-gemiddelde. De afstroom in 3 vo van de menukaart (zie volgende interventie). • meer te laten doen: sport, cultuur, techniek, ict, (i.v.m. huisvesting). voor leerlingen van Zuid ten opzichte van het eindad- Initiatiefnemer: Gemeente en schoolbesturen po loopbaanoriëntatie, natuur, etc vies van het basisonderwijs was 30,3% over 2016- en vo. • Meer te laten denken: extra taal en rekenen, huis- Opleidingsplek herkennen van en onderwijs 2017. Het G4-gemiddelde bedroeg in dat jaar 17,1%. Bekostiging: Gemeente Rotterdam en werkbegeleiding, burgerschap, filosofie, etc. voor hoogbegaafden UIt vervolgonderzoek weten we dat leerlingen van Schoolbesturen. • Meer te laten voelen: vaardigheden aanleren (ba- Op Zuid is het initiatief gymnasiumbasisschool gestart Zuid ook in de bovenbouw van het vo vaker double- siswerknemersvaardigheden, probleemoplossend voor de groepen 5 t/m 8. Op Zuid is het po namelijk ren en afstromen. In het mbo wordt de achterstand Menukaart Children’s Zone werken, leren verliezen, winnen, werken aan zelfver- zo gefocust op het wegwerken van achterstanden dat niet ingelopen; leerlingen van Zuid halen niet vaker In de uitvoeringsperiode 2015-2018 werkte het trouwen , omgang met stress, hoge verwachtingen) het aanbod voor meer- en hoogbegaafden er veelal een tweede diploma dan studenten van elders. onderwijs met een menukaart. Daarin was voor de bij inschiet. Van de maximaal 100 leerlingen komt Om de afstroom in te dammen, is in de eerste helft partners in het onderwijsveld thematisch uitgewerkt Extra, kwalitatief goed gevulde, uren voor leerlingen minimaal 70% van Zuid. De Zuider gymnasiumbasis- van 2019 in beeld gebracht op welke scholen de leer- wat - overeenkomstig het toenmalige uitvoeringsplan van Zuid zijn dus het uitgangspunt. Niet facultatief, school zal ook een opleidingsplek zijn voor leraren lingen niet het niveau van het eindadvies basisschool - aan maatregelen werd ingezet om de onderwijsdoel- maar verplicht, als onderdeel van de onderwijstijd. De po en vo van Zuid (bijvoorbeeld d.mv. stageplaatsen) of het niveau van het begin van het derde leerjaar stellingen te kunnen bewerkstelligen. Voor de periode vrees is anders dat leerlingen die de extra uren het waar kennis over lesgeven aan meer- en hoogbegaaf- weten vast te houden. Dan is tevens vastgesteld wat 2019-2022 werken we opnieuw met menukaarten hardst nodig hebben, niet participeren. Uitgaande van den wordt verspreid. er de komende jaren moet gebeuren om de afstroom (wellicht ook een voor de professionals in de wijken extra uren bovenop de reguliere onderwijstijd, worden te beperken en opstroom te bevorderen. De op- i.v.m. thuisbasis op orde). Het betreft enkele uitvoeringsvarianten verder uitgewerkt (combi- Effect: Kinderen en jongeren krijgen meer onderwijs en afstroompercentages van de G4 gelden als het de Zuid-specifieke maatregelen uit het uitvoerings- naties van in- en buitenschools). In alle varianten wordt op maat. einddoel. plan. gewerkt aan centraal afgesproken doelen, worden Resultaat: 100 leerkrachten en leerlingen maken per afspraken gemaakt over kwaliteit, is het belangrijk dat

34 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 35

de werkdruk voor de leerkrachten niet vergroot wordt Schoolcarrière Hogeschool kinderen en jongeren uit Rotterdam Zuid DOEL KIEZEN VOOR (en waar mogelijk wel verlaagd) en worden de resulta- één op één op het gebied van talentontwikkeling, so- VAKMANSCHAP ten gemonitord. Ook is er expliciet aandacht voor het Voor elk kind 1 ambitie 1 plan ciale- en studievaardigheden, zelfvertrouwen en loop- betrekken van ouders. Is een omslag mogelijk? Nu wordt zorg en hulpver- baanoriëntatie. Hierdoor krijgen de studentmentoren Onverminderd van kracht zijn de doelen lening vooral ingezet bij problemen waardoor het ervaring in coachen en begeleiden in een context voor 2020: Effect: Hogere schoolprestaties en betere sociale en een negatieve connotatie heeft. Wanneer zorg en van achterstandswijken en integratie. De leerlingen • 35% van de jongeren van Zuid met een mbo emotionele ontwikkeling. hulpverlening onderdeel wordt van een gezamenlijke hebben gedurende een half jaar een mentor die qua diploma heeft die in de richting van techniek Resultaat: In 2019 wordt begonnen met de positieve ambitie (elk individueel kind begeleiden naar leeftijd dicht bij hen staat (rolmodel) en op wekelijkse en haven uitbreiding van 6 uur extra les naar 10 uur extra les het schoolniveau waar het hoort) wordt het een positief basis samen met de leerling werkt aan datgene waar • en 15% in de richting van zorg en dagprogrammering in alle 7 Children’s Zone wijken. doel: hoe haalt uw kind het maximale uit zijn of haar de leerling behoefte aan heeft. In beperktere vorm op een aantal (circa 10) scholen/ mogelijkheden? Daarnaast worden opleidingen met een wijken buiten de focuswijken. Om het programma toekomstbestendig te maken, AanDeBak-garantie bij de partners van het NPRZ Initiatiefnemer: Gemeente (jeugd, onderwijs, sport Invulling zou in de praktijk kunnen betekenen dat de ontwikkelen scholen en instituten implementatie-plan- meegenomen in het lob-programma. en cultuur), schoolbesturen po aangevuld met school bij de start van groep 6 en bij de start van de 1e nen waardoor het eigenaarschap meer bij henzelf relevante partners in de wijk (bijvoorbeeld: klas vo (po-eindadvies) inzicht heeft in het potentieel komt te liggen zodat het MoZ-programmateam meer Op Zuid staan: kinderopvang, speeltuin, sportvereniging, van de leerlingen. Met dit inzicht stelt de school samen de focus kan leggen op regie, kennisdeling, kwaliteits- • 59 basisscholen en 4 scholen voor speciaal cultuurorganisaties, huiswerkorganisaties etc). met de ouders (en leerling) een plan op met als doel borging, methodiekontwikkeling en het realiseren van basisonderwijs Bekostiging: Rijk en gemeente via de Regiodeal. het kind op dat niveau te houden. “De brug naar een nieuwe financiering voor het programma. • 22 voortgezetonderwijslocaties positieve toekomst” kan hierbij als startpunt gebruikt • 11 mbo locaties Meer driejarige doelgroepkinderen bezoeken de worden (zie Thuisbasis op orde). Bij het opstellen en Verder wordt onderzocht of het mogelijk is dat voor- en vroegschoolse educatie (vve) uitvoeren van het plan kan PPO de school ondersteu- mentoring breder inzetbaar wordt ook voor het po NB: Het NPRZ past haar definitie van techniek De eerste jaren zijn cruciaal voor de vorming van nen en de zorg/hulpverlening de ouders. Alle benodig- (mogelijk met mbo-studenten in plaats van hbo’ers). aan naar die van het landelijke TechniekPact. Dit kinderen. Achterstanden die voor het vijfde levensjaar de ingrediënten zijn aanwezig, de doorontwikkeling zit betekent dat voortaan opleidingen in de sector zijn opgelopen, zijn lastig in te halen in de verdere hem in het in een preventief stadium en samenhan- Effect: Bijdrage aan hogere onderwijsresultaten en vervoer, transport en logistiek ook vallen onder onderwijscarrière. Het bereik van de doelgroep ligt gend ten uitvoer brengen. sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen techniek. in de focuswijken lager dan in de rest stad, terwijl de (mentee’s)en de studenten( mentoren). noodzaak tot deelname juist het grootst is gezien de Effect: Hulpverlening komt eerder en duurzamer tot Resultaat: Deelname van 1200 mentee’s en 1200 achterstand die Zuid nog steeds kent. Daarom hebben stand (in samenwerking met school). mentoren per jaar. we de ambitie te zorgen dat over vier jaar 89% van de Resultaat: In 2019 wordt op 1 po en 1 vo school Initiatiefnemer: Hogeschool Rotterdam (EMI), driejarige doelgroeppeuters gebruik maakt van het gestart met het in de praktijk invullen van dit concept. Thomas More en Inholland in samenwerking met extra aanbod ‘spelen en leren’ (extra uren vve). Bij succes volgen de andere scholen. po- en vo-scholen. in deze sectoren in het algemeen betere kansen op Twee obstakels voor een hogere deelname van de Initiatiefnemer: Scholen en PPO/Koers VO, Bekostiging: Partijen verkennen gezamenlijke de arbeidsmarkt dan een keuze voor andere mbo-op- doelgroep aan de voorschool zijn: de administratieve Gemeente (wijkteams). financiële dekking. leidingen3. Van de mbo’ers met een techniekopleiding procedures en handelingen waar ouders tegenaan Bekostiging: Neutraal. Koppeling met: Pijler Werk en Thuisbasis op orde. op niveau 4 heeft 56% een jaar later een baan. Van lopen en de eigen financiële bijdrage. Die wordt als een Koppeling: Thuisbasis op Orde. de jongeren met een opleiding in de sector economie drempel ervaren, ongeacht de beperkte hoogte van het op hetzelfde niveau is een jaar later slechts 35% aan bedrag. Signaleren LVB en HB op Zuid KIEZEN het werk. Over het algemeen geldt; hoe hoger de De komende jaren wordt ingezet op een hoger bereik Doordat problemen vaker voorkomen op zuid wordt opleiding hoe meer kans op werk. Maar ook voor de van doelgroeppeuters en een hogere deelname aan de niet altijd doorzien dat er er achterliggende proble- VOOR VAKMANSCHAP lagere opleidingsniveaus geldt dat jongeren met een voor- en vroegschoolse educatie onder andere door: matiek speelt (lvb) of dat er ondergepresteerd wordt opleiding in zorg, logistiek en techniek vaker aan het • uitvoering van de (wettelijke) uitbreiding van uren (hb). Om hier grip op te krijgen wordt er een proef In Rotterdam Zuid is sprake van een mismatch tussen werk zijn. voor vve van twaalf naar zestien uur uitgevoerd: beter signaleren met testen van enerzijds de opleidingskeuzes van jongeren en de vraag van de • verhogen van de toeleiding naar vve-voorzieningen licht verstandelijk beperkte (lvb) kinderen, maar an- arbeidsmarkt. Zo kiezen relatief weinig leerlingen voor Ook onder de werkgevende partners van NPRZ in focuswijken derzijds ook van de onderpresteerders op (in eerste opleidingen in de techniek, de zorg en het onderwijs, neemt de vraag naar personeel toe; en daarmee voor • peuterconsulenten gaan peuters die opgroeien in instantie) de basisscholen. (zie Handreiking voor het terwijl in deze sectoren veel vraag is naar personeel. meer jongeren van Zuid de kans op een duurzame armoede intensiever begeleiden naar de vve werken van kinderen met lvb in het basisonderwijs Bovendien weten leerlingen vaak niet goed wat bij ze school- en arbeidsloopbaan. Met name in het onder- • doorverwijzing naar faciliteiten en instanties (van de en thuis en Centrum voor Begaafdheidsonderzoek). past en waar ze goed in zijn. Om de kansen op een wijs is veel behoefte aan nieuwe aanwas uit het eigen gemeente) die ondersteuning bieden bij de aanvraag Mocht tijdens de pilot blijken dat het gemeentelijke passende baan en een duurzame arbeidscarrière te gebied. Andere onder de partners genoemde secto- van kinderopvang/ vve/ toeslagen etc. aanbod dat naast de onderwijsondersteuning wordt vergroten is het belangrijk leerlingen structureel te ren met toenemende tekorten zijn de kinderopvang, • onderzoek naar mogelijkheden meer ouders met aangeboden, niet toereikend is, dan betrekken we die begeleiden bij het kiezen voor opleidingen in sectoren de politie en de brandweer. peuters in armoede hun kinderen in de vve onder te uitkomsten bij het implementatievoorstel voor lvb met voldoende perspectief op werk. Kiezen voor brengen. op Zuid. vakmanschap zorgt voor een samenhangende en // AanDeBak-garanties • monitoren van bereik en deelname. doorlopende loopbaanoriëntatie en -begeleiding voor In de pijler Werk maken werkgevers in het kader Effect: Kinderen en jongeren krijgen meer onderwijs kinderen van de basisschool tot en met de arbeids- van het NPRZ afspraken over AanDeBak-garanties Effect: Minder kinderen beginnen met een achterstand op maat. markt. voorheen Carrière Start garanties geheten. Deze Aan- aan het basisonderwijs. Resultaat: Proef op 3 - 4 po scholen. DeBak-garanties zijn het wenkende perspectief voor Resultaat: Het bereik onder de 3 jarigen Initiatiefnemer: Scholen en PPO/KoersVO in Daarbij richten we ons op twee sporen: jongeren van Zuid. De afspraken zijn in het verleden doelgroepkinderen in de vve verhogen naar 89%, net samenwerking met Gemeente (jeugd). - Zorg, haven en techniek in het mbo vooral gemaakt voor mbo niveau 3 en 4 in Zorg, als in de rest van de stad. Zuid trekt het been bij op Bekostiging: Scholen. - De partners van het NPRZ Haven en Techniek. Uitbreiding naar zowel lager dat vlak. Koppeling met: Thuisbasis op orde. niveau als naar hogere niveaus (hbo) in relatie tot de Initiatiefnemer: Gemeente met vve’s. Wat zien we aan ontwikkelingen? vraag van de NPRZ partners is nodig (zie verder pijler Bekostiging: Gemeente. Mentoren op Zuid // Arbeidsmarkt Werk). Ook het programma lob zal in de komende Koppeling: School (CZ) en Werk. Voor het vo wordt de komende jaren vastgehouden De lange termijn werkgelegenheid in de mbo secto- vier jaar worden verbreed naar deze sectoren en aan de inzet van het programma Mentoren op Zuid. ren zorg, logistiek en techniek blijft hoog. Voor jonge- opleidingsniveaus. In het mentorprogramma begeleiden studenten van ren van Zuid biedt een keuze voor mbo-opleidingen de Hogeschool Rotterdam en de Thomas More 3 Basismonitor Onderwijs NPRZ 2015, 2016, 2017 en ((schoolloop)banen 2018) door Kenniswerkplaats Rotterdams Talent (RISBO en gemeente Rotterdam (OBI)) 36 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 37 FIGUUR 9: OPLEIDINGSKEUZES JONGEREN

100% 4,0 4,4 5,1 5,7 6,6 6,8 7,6 8,3 8,7 9,2 10,0 10,1 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 10,8 11,1 11,1 11,3 11,3 11,4 11,7 11,8 11,8 11,8 12,2 12,2 90% 12,6 18,6 18,7 17,4 16,5 17,9 17,0 20,9 18,2 20,0 80% 17,8 18,3 20,2 18,2 22,2 21,2 23,1 22,6 24,3 24,1 22,7 24,2 20,6 23,2 24,7 22,7 24,0 23,6 23,6 25,2 25,4 70% 32,2

60% 32,3 32,9 32,4 29,3 28,1 29,9 36,6 30,9 31,5 27,2 34,3 29,1 26,5 25,8 25,8 50% 29,5 30,0 30,0 32,7 30,1 31,0 30,2 30,2 34,3 32,9 30,3 31,8 30,4 31,5 40% 11,6 11,6 12,2 12,6 12,9 11,4 13,3 8,9 9,1 11,5 11,2 11,1 10,7 10,2 11,2 10,1 8,1 7,9 10,7 9,9 7,8 8,1 4,0 30% 3,0 7,8 9,8 4,2 9,5 7,4 3,9 7,6 8,1 7,4 3,9 10,6 7,9 11,3 10,5 10,9 10,3 8,7 5,4 11,0 4,8 6,5 4,7 10,3 10,9 8,3 5,5 4,6 3,9 2,9 6,1 4,6 4,5 7,6 5,5 7,5 20% 5,5 Het event Gaan voor een Baan! 2017 28,8 28,4 27,1 27,0 26,1 23,3 22,5 22,3 22,2 10% 22,1 21,9 21,8 21,4 21,4 21,2 21,2 21,0 21,0 20,7 20,5 20,2 20,2 19,9 19,9 19,6 19,2 19,0 18,0 17,9 17,1

0% financieringsmogelijkheden vanuit rijksinitiatieven opbouwt en gebruikt om je daarbij te helpen. Het zoals het versterkingsprogramma beroepsonderwijs lob-programma is zodanig vorm gegeven dat deze vmbo-mbo van minister Slob. Landelijk gaat er veel elementen erin terugkomen. Vanwege de werk- 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 2008/2009 2011/2012 2013/2014 2015/2016 2017/2018 Focuswijken Rotterdam Zuid overig Rotterdam Rotterdam G4 Nederland aandacht naar vmbo-scholen met een technisch loosheidsproblematiek van Zuid wordt meer dan in profiel. Op Zuid worden ook vmbo-tl leerlingen (mavo) andere gebieden aandacht besteed aan kiezen voor Techniek Vervoer, transport en logistiek Zorg Economie Welzijn,verzorging Overig gericht meegenomen. Uit onderzoek4 blijkt dat hun kansrijke beroepen. Figuur 1 Studenten en studenten in het mbo naar sector naar woongebied en jaar potentieel flink wordt onderbenut. Slechts 10% van Bron: SSB, bewerking Risbo/gemeente Rotterdam (OBI) de vmbo-tl leerlingen van Zuid kiest voor techniek, 6% Met invoering van de Routekaart-activiteiten geven voor logistiek (haven) en 9% voor zorg. alle scholen van Zuid een compleet lob-programma aan hun leerlingen en hun ouders. De website // Opleidingskeuzes jongeren niet gereed. Afspraak is dat in schooljaar 2019-2020 Wat gaan we doen? www.gaanvooreenbaan.nu is het vertrekpunt. Hier Een langzame toename is te zien in het aandeel jonge- alle scholen op Zuid het volledige lob-programma De School-partners zetten ook in de planperiode plannen scholen hun complete lob-programma met ren dat kiest voor een opleiding in de Zorg, Haven en uitvoeren. 2019-2022 door en vullen aan op de reeds ingezette zuidbreed ingekochte activiteiten en/of voegen Techniek. Desondanks is de opgave nog stevig omdat lijnen. Het instrumentarium om het doel te bereiken daar hun eigen activiteiten aan toe. Het gaat om tegelijkertijd nog veel jongeren voor opleidingen met Implementatie van de lob-activiteiten blijkt in de blijft de komende vier jaar hetzelfde: een sterk en activiteiten op het gebied van: minder kans op werk en relatief lagere salarissen praktijk tijdrovend. Oorzaken wisselen van school tot compleet lob-programma dat door alle scholen wordt • Ontdekken en ervaren kiezen. De doelstelling van het NPRZ blijft daarmee school. Belemmeringen zijn vooral te vinden in het uitgevoerd en de AanDeBak-garanties die • Reflecteren en kiezen overeind. Ook de komende vier jaar blijft het nodig niet geven van voldoende prioriteit binnen de school de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt • Training en scholing leerkrachten en docenten om te werken aan goede opleidingskeuzes onder aan het onderwerp. Hierbij spelen onvoldoende bij bepaalde opleidingen garanderen via de NPRZ • Aansluiting arbeidsmarkt aankomende mbo-studenten zodat ze na afronding kennis van noodzaak en nut van lob voor de toekomst pijler Werk. Basisscholen voldoen hiermee tevens aan de van hun opleiding direct kunnen doorstromen naar de van leerlingen en/of gebrek aan tijd/geld om alles te verplichting tot implementatie van Wetenschap & arbeidsmarkt of het hbo. organiseren (er moeten ook nog veel andere dingen). Er wordt veel van de scholen gevraagd. Er zal daarom Technologie (W&T) in het basisschool curriculum Om hieraan tegemoet te komen is bij de voorberei- door schoolbesturen in samenwerking met het vanaf 2020 vanaf groep 6 (landelijk is de verplichting // Belangrijke keuzemomenten ding van het curriculum voor het schooljaar 2018- programmabureau NPRZ een ‘wat-niet-lijst’ worden vanaf groep 3). Een schoolloopbaan kent belangrijke keuzemomen- 2019 voor het eerst gebruik gemaakt van de website opgesteld. Hierop komen de activiteiten en onderwer- Het lob-programma richtte zich afgelopen vier jaar op ten: De keuze voor de middelbare school, de keuze www.gaanvooreenbaan.nu. De website maakt het pen te staan (landelijke, gemeentelijke en schoolbe- kiezen voor vakmanschap in zorg, haven en techniek. voor het profiel en de keuze voor een mbo-, hbo-, of voor scholen makkelijker en overzichtelijker om het stuurlijke activiteiten) waarover gezamenlijk wordt Dit blijft zo en er worden zaken aan toegevoegd. Zo wo-opleiding. Met elke keuze wordt de keuzevrijheid lob-programma samen te stellen. afgesproken dat hieraan niet of met minder prioriteit krijgen aanpalende sectoren als agro-food en logistiek voor de volgende stap beperkter. Veel ouders in gewerkt hoeft te worden door de scholen. meer aandacht. Ten behoeve van de AanDeBak- Nederland beginnen al op jonge leeftijd met hun Tot slot is er in 2018 een kwalitatief onderzoek gedaan garanties onderwijs, wordt een programma van kind te praten over wat het later wil worden. Daarom naar de implementatie. Hieruit kwam ook naar voren lerarenopleidingen toegevoegd. Dit laatste betekent beginnen we in Rotterdam Zuid al in groep zes met dat veel leerkrachten en docenten zelf ook nog een te Lob-programma op de scholen ook dat havo- en vwo-afdelingen/scholen mee gaan lob zodat leerlingen steeds de best mogelijke keuze beperkt beeld hebben van banen in de zorg en vooral doen. kunnen maken. Het afgesproken lob-pakket van groep techniek en haven, waardoor de impact van de lob- Structureel aanbieden/organiseren 6 t/m mbo is vooral in het vo en mbo breed opgepakt. activiteiten minder groot is dan potentieel mogelijk. van afgesproken lob-activiteiten Verder zal bij de doorontwikkeling van de op Zuid Ook in het basisonderwijs zijn inmiddels vrijwel alle Lob voor leerlingen gaat over weten waar je goed in breed aangeboden lob-activiteiten aandacht zijn scholen met lob bezig. Er is nog wel werk te verzetten // Landelijke ontwikkeling bent, wat je leuk vindt en waar voor jou de moge- voor het verder verhogen van de kwaliteit van het als het gaat om het uitvoeren van een uitgebreid en De beschreven ontwikkelingen gelden niet alleen voor lijkheden liggen op de arbeidsmarkt. Ook belangrijk programma als geheel; zowel ten aanzien van de samenhangend lob-pakket. Een volledige implementa- Rotterdam Zuid. Ze zijn ook terug te vinden in de rest is dat je weet welke keuzes je moet maken, dat je in aangeboden activiteiten als de professionalisering van tie van de lob-activiteiten op alle scholen is nog van het land. De NPRZ partners maken gebruik van staat bent die keuzes te maken en dat je een netwerk de uitvoerders zelf. In ieder geval zal gezorgd worden

4 BRIDGE: de brug van onderwijs naar werk, SEOR (2018) 38 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 39 Effect: Voldoende mogelijkheden om als jongere op Koppeling: Thuisbasis op Orde, Werk, Wonen, Zuid aan kwalitief goed techniekonderwijs deel te Ondermijning & Veiligheid. nemen. Resultaat: Indienen (april 2019) en uitvoeren (eind Datagedreven werken op scholen van Zuid 2019 – 2023) van regioplan Sterk Techniekonderwijs Uitvoeren van een pilotonderzoek naar de meerwaar- in Rotterdam Zuid. de van datagedreven werken voor scholen op Rotter- Initiatiefnemer: Schoolbesturen vo in samen- dam Zuid. Het gaat daarbij om het mogelijk maken werking met mbo, bedrijfsleven en gemeente. van gezamenlijk werken aan de opgave van Zuid en Bekostiging: Programma Sterk Techniekonderwijs de uitwisseling van onderwijs en onderzoekspraktijk. van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Er wordt daarbij gebruik gemaakt van data van het Wetenschap. CBS, van de eigen school. De gebruikswaarde van Koppeling met: Pijler Werk en Children’s Zone. deze rijke dataset wordt vergroot door de monitor actief dichter bij de scholen (en besturen) te brengen. Hierbij wordt in ieder geval ingezet op specifieke MONITOR PIJLER SCHOOL NPRZ-uitvoeringslijnen. Bijvoorbeeld het percentage leerlingen dat per vo-school kiest voor een opleiding Door de ontwikkeling van leerlingen in Rotterdam in zorg, haven en techniek. Datagedreven werken Zuid te volgen en hun loopbanen te vergelijken met is geen eenmalige exercitie maar een jaarlijkse. Het leerlingen in de rest van Rotterdam en de vier grote eerste jaar zal voor individuele school/besturen wel steden in een monitor, krijgen de onderwijspartners een grotere inspanning vragen. in het NPRZ inzicht of de aanpak effect heeft op schoolprestaties en loopbaanontwikkeling van leer- Effect: Scholen doorlopen versneld leercyclussen. lingen van Zuid. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt Resultaat: In 2019 3 basisscholen en 3 vo scholen van de door de gemeente Rotterdam ontwikkelde bij succes volgen in de jaren erna de overige scholen procesmethode. van Zuid. Initiatiefnemer: Kenniswerkplaats Rotterdams Talent en po-, vo-, mbo en hbo, besturen. Wat gaan we doen? Bekostiging: Gemeente en scholen/schoolbesturen.

Basismonitor Onderwijs NPRZ en aanvullende analyses De Basismonitor, Cohortanalyse en daar waar relevant de Verklarende Analyse blijven jaarlijkse voor activiteiten op het gebied van soft skills van leer- op zorg en techniek. Afgesproken is dat alle (vmbo) producten. Daarbij zal in het vervolg ook meer lingen om kansen op werk te vergroten en ook om je schoolbesturen van Zuid als geheel substantieel aandacht uitgaan naar het hbo en wo. Tevens worden staande te blijven houden op de arbeidsmarkt. invulling geven aan de prioritaire profielen zorg, (individuele) schoolresultaten (lees: CBS-data) binnen Ook zal gekeken worden hoe het programma kan haven en techniek (aandeel 50%). Ten aanzien van het NPRZ-verband gedeeld om er samen beter van worden aangesloten op de afspraken zoals die Techniek wordt gebruik gemaakt van de regeling te worden. Door deze schoolresultaten tevens te worden gemaakt voor de dagprogrammering in de Sterk Techniekonderwijs. koppelen aan de uitgevoerde activiteiten per school Children’s Zone. aan de hand van de menukaart CZ en de routekaart Sterk Techniekonderwijs lob wordt effectiviteitsonderzoek mogelijk. Hiervoor Effect: Leerlingen hebben een goed beeld van zorg, Het Rijk stelt landelijk middelen beschikbaar voor zal gewerkt worden met uitvoeringsafspraken en haven en techniek en maken bewuste keuzes. het versterken van het aanbod en de inhoud van het convenanten die passen binnen de Algemene Resultaat: techniekonderwijs. De scholen in Rotterdam Zuid verordening gegevensbescherming (AVG). De • Alle scholen op Zuid (63 (s)bo, 22 vo en 11 mbo- hebben met elkaar afgesproken een plan te maken Onderwijstafel maakt een convenant met het CBS locaties) voeren een compleet lob-programma uit en uit te voeren. De looptijd van de transitiefase van waarin wordt geregeld dat schoolinformatie kan vanaf sept 2019. de regeling Sterk Techniekonderwijs is van 2019 tot worden onttrokken aan de CBS–data. • Een ‘wat-niet-lijst’. 2023, en loopt daarmee ongeveer gelijk op met dit • Ontwerp en uitvoering van een lob-programma uitvoeringsplan. Het regioplan Sterk Techniekonder- Speciale aandacht komt voor alle overgangs- of gericht op kiezen voor het onderwijs. wijs in Rotterdam Zuid moet in april 2019 gereed zijn. schakelmomenten die de Inspectie van het Onderwijs Initiatiefnemer: Schoolbesturen po, vo en mbo Daarna volgt een beoordelingsperiode en de door het detecteert als momenten waarin kansenongelijkheid in samenwerking met gemeente en Hogeschool Rijk gefinancierde uitvoering. De start is eind 2019. zichtbaar wordt. Wanneer het NWO faciliteiten Rotterdam. heeft ontwikkeld voor het toevoegen van Leerling- Bekostiging: UIA subsidie – BRIDGE beschikbaar t/m Er zal in ieder geval worden gewerkt aan: Volg-Systeem-scores aan het CBS zullen de oktober 2019. Organiseren van duurzame voortzet- • bevorderen toestroom technische opleidingen; onderwijspartners hieraan deelnemen. ting na 2019 is onderdeel van de BRIDGE-opgave. • verbeteren kwaliteit van het techniekonderwijs Koppeling met: Pijler Werk en Children’s Zone. (betere en meer faciliteiten en leermiddelen, goede Effect: De NPRZ partners krijgen meer grip op de docenten, aansluiting bij de technologische ontwik- effectiviteit van het programma. kelingen in het bedrijfsleven). Resultaat: Eerst 3 basisscholen en 3 vo scholen. De planning daarvoor is 2019. Bij succes volgen in de Techniekonderwijs op Zuid Als onderdeel van de planvorming en/of als onder- jaren erna de overige scholen van Zuid. deel van dit uitvoeringsplan wordt tevens bekeken in Initiatiefnemer: Kenniswerkplaats Rotterdams Bij de profileringsopgave po en vo (zie Children’s hoeverre de beschikbaarheid van openbare techniek- Talent en po-, vo-, mbo en hbo, besturen Zone – Kwaliteit) zal aandacht zijn voor voldoende lokalen en makerspaces zinvol zijn, en zo ja, hoe deze Bekostiging: Gemeente. ontwikkeling van scholen met een profiel gericht te realiseren zijn.

40 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 41 WERKERS OP ZUID

Op dit moment heeft Rawi Oemraw tachtig perso- Confrontatie nen uit IJsselmonde in zijn caseload. Ze variëren van Oemraw geniet van de gesprekken. ‘Die zijn prachtig. alleenstaande moeders tot statushouders en mensen Ik hou ervan om mensen te helpen.’ Met starheid met een lichamelijke beperking en ze hebben allemaal maakt hij echter korte metten. ‘Laatst nog, vroeg ik aan zo hun eigen redenen om niet aan het werk te zijn. iemand: “Wat zou je wíllen doen?” Chauffeur worden Voor de één is de Nederlandse taal het grootste leek hem wel wat. “Oké,” zeg ik. “Heb je je rijbewijs?” probleem, de ander zit dusdanig diep in de schulden Dat had ‘ie niet. Dan vraag ik: wíl jij wel echt werken?’ dat hij aan niets anders kan denken. ‘Er kunnen veel Voorheen verdwenen mensen uit Oemraws beeld, redenen zijn waarom iemand thuiszit,’ zegt Oemraw. zodra ze waren doorgestroomd naar Matching. Tegen- ‘Het is mijn doel om die redenen, stap voor stap, weg woordig behoudt hij het contact. ‘Te horen dat iemand te nemen. Zodat hij of zij binnen twee jaar klaar is voor lekker aan het werk is, naar tevredenheid van zichzelf een betaalde baan.’ en de werkgever, is het mooiste dat er is. Daar doe je het voor.’ Puntjes op de i Pre-matching. Zo heet de afdeling waar Oemraw werkt. Bedoeld voor mensen die nóg niet klaar zijn voor de arbeidsmarkt, maar dat naar verwachting bin- nen twee jaar wél kunnen zijn. Als het zover is, zorg ik in samenwerking met collega’s van afdeling Matching dat ze een betaalde baan krijgen. Vaak moeten er eerst ‘nog wat puntjes op de i’ gezet worden, zoals Oemraw dat noemt. ‘Er is bijvoorbeeld een taalcursus nodig. Of psychische hulp. Of ondersteuning vanuit de schuldsanering.’

Zelfsturing ‘EEN POSITIEVE Van de tachtig personen uit zijn caseload, ziet Oem- raw er elke week twaalf. Hij ontmoet hen in Huis van de Wijk De Focus, waar hij met ze praat. Hij wil ze helpen, maar speelt de bal ook terug. ‘Ik wijs ze op BENADERING WERKT hun eigen verantwoordelijkheid. Zelfsturing is heel belangrijk.’ Hij draait zijn hand niet om voor de wat moeilijkere gevallen. ‘Mensen die een pandverbod hebben, omdat ze agressief gedrag vertoond hebben, VOOR IEDEREEN.’ wil ik graag ontmoeten. Ik ben een mensenmens, en geloof dat een positieve, respectvolle benadering voor iedereen werkt.’ Ook statushouders ziet Rawi graag. ‘Dat zijn meestal bijzonder leuke, gemotiveerde mensen. Je moet met handen-en-voetenwerk zien duidelijk te maken wat je bedoelt, maar uiteindelijk Rawi Oemraw is werkconsulent bij de gemeente Rotterdam. kom je er altijd.’ Hij begeleidt werkzoekenden, die gebruik maken van de Participatiewet, en stoomt ze binnen twee jaar klaar voor betaald werk.

42 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 43 DOEL PIJLER WERK Beschikbare AanDeBak-garanties De AanDeBak-garanties zijn een krachtig instrument In 20 jaar tijd van een disproportioneel aandeel voor werkgevers om al in een vroeg stadium goed in de bijstandsuitkeringen (40%), naar een opgeleid personeel aan zich te binden. Werkgevers PIJLER WERK proportioneel aandeel (31.6%) naar rato van het verwachten in dit verband een grote inzet van de aantal inwoners op Zuid. mbo’s op Zuid. Zoals het aanbieden van juist die op- leidingen waar grote vraag naar is en het terugbren- Jaarlijks bieden de NPRZ partners 600 AanDe- gen van minder kansrijke studies. Voor jongeren van Bak-garanties op het mbo in de richtingen Zorg, Zuid is het een krachtig signaal dat ze gewild zijn op Bij de start van deze nieuwe uitvoeringsperiode Om hierin te slagen is een aantal factoren van belang. Haven en Techniek. Deze worden aangevuld met de arbeidsmarkt. De partners van het NPRZ hebben van het NPRZ staan voor de pijler werk vrijwel alle Voor jongeren is dat de mate waarin ze succesvol de AanDeBak-garanties van de overige NPRZ partners groot vertrouwen in het instrument AanDeBak-garan- verkeerslichten op groen. De gunstige economische gang kunnen maken van school naar werk en voor op diverse niveaus. ties. Ook de komende periode gaan partners door tijden, de groeiende vraag naar personeel en de uitkeringsgerechtigden zorgdragen dat ze de stap met de inspanningen om jaarlijks voor zeshonderd positieve energie bij alle partners in de pijler Werk maken naar werk. Dit laatste bij voorkeur door zo snel jongeren een AanDeBak-garantie beschikbaar te bieden een stevige basis om de komende vier jaar mogelijk aan het werk te gaan en gelijktijdig te werken stellen. Hierbij worden ook andere kansrijke sectoren aan de slag te gaan. Het lukt steeds beter om goede aan vaardigheden en oplossen van belemmeringen waar vraag naar is op de arbeidsmarkt verkend. Een afspraken te maken over het verbeteren van het in de thuissituatie. Tegelijkertijd zal het nodig zijn goed opgeleide groep jonge gediplomeerde inwoners perspectief van bewoners op werk, de uitstroom en om voor een deel van de werkgevers de drempel te sen van deze schoolverlaters op de arbeidsmarkt te is bovendien van groot belang om kansrijke nieuwe de bestandsdaling. Ook zijn er steeds meer vacatures verlagen om mensen vanuit Zuid een kans te bieden vergroten, stellen werkgevers vanaf de start van het werkgelegenheid op Zuid te ontwikkelen. In de para- die ook bereikbaar zijn voor lager opgeleiden met op werk. De werkgevers in het NPRZ zien onder programma in 2012 carrière startgaranties beschik- graaf economische structuurversterking verderop in een uitkering. Het is nu vooral zaak om deze plekken meer in het ook beschikbaar maken van de No-Risk baar voor jongeren in het NPRZ-gebied. Werkgevers dit hoofdstuk, wordt dit nader toegelicht. te benutten. Bijzonder gunstig is het gegeven dat het polis5 voor werkzoekenden van Zuid die langere tijd en werkgeversverenigingen als Defensie, Deltalinqs, Rijk en de gemeente Rotterdam voor deze periode in de uitkering zitten, als een kans voor duurzame deRotterdamseZorg, de Food Innovation Academy, Met de aansluiting van het Sectorinstituut Transport- via de Regiodeal 48 miljoen beschikbaar stellen. uitstroom naar werk. Ook hechten ze groot belang Stadsbeheer Rotterdam, RET en Bouwend Nederland en Logistiek (25) en Installatie Werk Zuid-Holland/ Hiermee kan een significant verschil worden gemaakt aan het via communicatie breder onder de aandacht stellen met het afgeven van een carrière startgarantie Metalent (15 tot max. 20), beschikt het NPRZ bij voor bewoners van Zuid die nu nog afhankelijk zijn brengen van het NPRZ, waarmee nog meer betrok- vertrouwen in het potentieel van jongeren van Zuid. aanvang van de nieuwe programmaperiode over van een uitkering. kenheid vanuit het bedrijfsleven kan worden gereali- Vanaf deze programmaperiode sluiten zich ook weer jaarlijks 512 AanDeBak-garanties. De verdeling van de seerd. De eerste doorbraken verwacht het NPRZ al in nieuwe werkgeverspartners aan: het Sectorinstituut AanDeBak-garanties per werkgever bij aanvang van In de pijler werk in het Nationaal Programma staan al de eerste twee jaar van deze programmaperiode te Transport en Logistiek en Installatie Werk Zuid-Hol- de programmaperiode 2019-2022 is als volgt: sinds de start van het programma twee belangrijke realiseren. Nu is het moment om in de pijler Werk hét land in samenwerking met Metalent. Onder de groepen centraal: jongeren die hun eerste stappen verschil te maken op Zuid. noemer ‘Gaan voor een Baan!’ gaat hier een intensief moeten gaan zetten op de arbeidsmarkt en de werk- traject van loopbaanoriëntatie en -begeleiding aan FIGUUR 10: AANDEBAK-GARANTIES zoekenden van Zuid die nu nog afhankelijk zijn van vooraf, beginnend in groep 6 van het basisonderwijs PER WERKGEVER een uitkering. Het NPRZ stuurt aan op een hogere AANDEBAK-GARANTIES (zie voor een uitgebreide toelichting op de lob-acti- arbeidsparticipatie door onder meer kansrijke viteiten de NPRZ-pijler school) tot en met de eerste Sector Werkgevers Aantal opleidingen onder de aandacht te brengen. Ook het In het NPRZ-gebied stromen jaarlijks circa twee- stap op de arbeidsmarkt. voorkomen van langdurige en blijvende afhankelijk- duizend leerlingen van school de arbeidsmarkt op. De lob-activiteiten en carrière startgaranties hebben Haven Deltalinqs 100 heid van een uitkering blijven de komende vier jaar Circa twaalfhonderd van deze jongeren verlaten de met de toekenning van de Europese Urban speerpunt van de aanpak. school met een mbo-diploma op zak. Om de kan- Innovative Action subsidie onder de noemer BRIDGE, Techniek Defensie 100 in de programmaperiode 2015-2018 een stevig impuls gekregen. Met het beschikbare budget voor Stadsbeheer Rotterdam 22 NIEUW o.m. communicatie zijn de carrière startgaranties als onderdeel van een communicatiecampagne Installatiewerk Zuid-Holland 15 NIEUW omgedoopt in AanDeBak-garanties om betere aan- sluiting te vinden bij de belevingswereld van jongeren. Zorg deRotterdamseZorg 160

Doel van de AanDeBak-garanties is ervoor te zorgen Food Food Innovation Academy 30 NIEUW dat jaarlijks de helft van de jongeren (600) die naar het vmbo gaan, kiest voor een opleiding met arbeids- Bouw Bouwend Nederland 50 NIEUW marktperspectief in zorg, haven en techniek. Dit moet voorkomen dat jongeren door een onvoldoende Logistiek RET 10 doordachte studiekeuze niet ‘aan de bak’ komen. Rotterdam Zuid kampt immers met een grote Transport en Logistiek Nederland 25 NIEUW mismatch tussen opleidingskeuzes van jongeren en de vraag van werkgevers. Veel jongeren van Totaal 512 Rotterdam Zuid kiezen voor financiële, administratie- ve en juridische opleidingen, die steeds minder duur- zaam perspectief bieden op de arbeidsmarkt. Met de activiteiten in BRIDGE worden jongeren van Zuid AanDeBak-garanties bij partners vanaf het vmbo gestimuleerd om een mbo-opleiding Naast deze AanDeBak-garanties in haven, zorg te kiezen in de zorg, haven en techniek. Met een Aan- en techniek, heeft het NPRZ nog eens honderd deBak-garantie hebben jongeren de zekerheid dat hbo-AanDeBak-garanties van de schoolbesturen Het event Gaan voor een Baan! 2017 ze ook op de langere termijn en los van economisch primair onderwijs op Zuid. Deze zijn beschikbaar voor hoog- en laagtij na het behalen van hun diploma aan leerlingen met een afgeronde mbo-opleiding of havo/ de slag kunnen. Zo hebben zij zicht op een duurzaam vwo-diploma die kiezen voor een studie aan een van 5 De no-riskpolis is een regeling voor werkgevers die een werknemer met een ziekte of handicap of langdurig werkloze in dienst neemt. Werkgevers werkend leven met relatief goede salarissen. de Rotterdamse pabo’s. Hiermee willen de school- kunnen bij uitval van de werknemer door ziekte via deze regeling een beroep doen op de Ziektewet-uitkering. De no-riskpolis geldt maximaal 5 jaar.

44 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 45 besturen in het primair onderwijs (po) van het NPRZ werk bij het bedrijf waar de leerling de leerwerkstage het lerarentekort op Zuid het hoofd bieden en heeft gelopen. FIGUUR 11: AANDEEL NPRZ IN TOTAAL BESTANDSVOLUME AFGEZET TEGEN DE tegelijkertijd een grotere en meer diverse groep NORMLIJN6 studenten aantrekken voor het uitoefenen van het Vanuit het Jongerenloket van de gemeente wor- vak van leraar in het basisonderwijs. den deze jongeren terug naar school of naar werk begeleid. Op Zuid zijn de caseloads van de medewer- Daarnaast is het NPRZ in gesprek met partners in kers verlaagd en sluiten ze aan op het Wijkgestuurd de veiligheidsketen zoals Politie en de Veiligheidsregio werken in Charlois, Feijenoord en IJsselmonde. Met Rotterdam Rijnmond. Ook de gemeente Rotterdam de hulp van het Leer-Werkakkoorden die de ge- is een kansrijke partner voor de uitbreiding van meente Rotterdam gaat sluiten met het onderwijs het aantal AanDeBak-garanties. Net als voor de en het bedrijfsleven, wordt een betere aansluiting bovengenoemde partners geldt dat de AanDeBak- van onderwijs en arbeidsmarkt tot stand gebracht en garanties kunnen bijdragen aan een divers perso- krijgt deze kwetsbare groep een betere toegang tot neelsbestand. betaald werk.

Jongeren zonder diploma: Entreewerk en Leer-Werkakkoorden Een kwetsbare groep in het NPRZ-gebied zijn de jongeren die zonder diploma of startkwalificatie WERKZOEKENDEN MET de schoolbanken verlaten. Feijenoord, Charlois en IJsselmonde tellen circa 1.050 jongeren in de bijstand. EEN UITKERING Ruim tweederde van hen is tussen de 23 en 27 jaar. Ook voor deze groep geldt dat zij perspectief op be- Het aantal inwoners op Rotterdam Zuid dat afhanke- taald werk moeten hebben; direct of via een passen- lijk is van een bijstandsuitkering uit het BUIG-budget de opleiding. (o.m. Participatiewet), is buitenproportioneel hoog. De economie groeit, er zijn steeds meer banen, ook In 2017 werd – om de achterstand van Zuid ten Rotterdam Zuid telde eind augustus 2018, 14.710 werk waarvoor je niet veel opleiding nodig hebt, maar opzichte van de rest van Rotterdam en de G4 in te Entreewerk biedt deze jongeren een kans op het personen die afhankelijk waren van een bijstands- de economische sprintcijfers zijn nog niet terug te lopen – besloten naast de intensieve reguliere aanpak alsnog behalen van een diploma of doorstromen uitkering, op een Rotterdams totaalbestand van zien in het aandeel van het bijstandsbestand op Zuid. van de gemeente, ook te experimenteren met nieuwe naar mbo 2. In het NPRZ is in de vorige program- 37.667 personen. In het NPRZ-gebied Charlois, Tegelijkertijd laat de ontwikkeling van het bijstandsbe- aanpakken. In 2017 bleek dat de ontwikkeling van maperiode in samenwerking met Zadkine een pilot Feijenoord en IJsselmonde woont 32% van de stand een steeds positiever beeld zien. De intensive- de bijstandspopulatie op Zuid zich – zelfs licht beter gestart die inmiddels onderdeel is geworden van het Rotterdamse bevolking, maar dit stadsdeel draagt ring van de reguliere aanpak leidde eind 2016 tot een dan de rest van Rotterdam – gunstiger ontwikkelde reguliere onderwijsaanbod. Bij Entreewerk wordt voor ongeveer 40% bij aan de bijstandspopulatie. stabilisatie van de negatieve trend in de bestandont- dan de rest van de G4 en de rest van Nederland (zie intensief samengewerkt met bedrijven in onder meer De partners in het Nationaal Programma wikkeling op Zuid. figuur 12). de schoonmaakbranche, bouw, installatie en horeca. Rotterdam Zuid willen dat verschil wegwerken van Leren gebeurt in de praktijk en leerlingen behalen tij- disproportioneel (40%) via 37,4% in 2022 naar dens de opleiding de benodigde branchecertificaten. proportioneel (31,6%) in 2031. Na het behalen van het diploma is er vooruitzicht op FIGUUR 12: ONTWIKKELING P-WET NPRZ T.O.V. G4 TOT SEPTEMBER 2018

Om tijdig - eind 2031 - op het gewenste niveau te althans niet geheel op eigen kracht. Het programma komen, gaat het echter niet snel genoeg. De partners wil daarom werkzoekenden stimuleren en ondersteu- in het Nationaal Programma Rotterdam Zuid willen nen om hun talenten en capaciteiten naar vermogen dat mensen met een ww- en bijstandsuitkering naar te ontwikkelen. Dit is goed voor hen, goed voor hun vermogen duurzaam meedoen op de arbeidsmarkt. gezin en goed voor het gebied. Elke volwassen Rotterdammer die dat kan, dient zichzelf en zijn gezin door werk in het levensonder- De samenstelling van de bijstandspopulatie op Zuid houd te voorzien. Velen van hen slagen daar niet in, is in termen van arbeidsmarktreïntegratie bovendien

6 De normlijn loopt verder dan de grafiek laat zien en eindigt op 31,6% per 31-12-2031.

46 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 47 problematisch. Kenmerkend zijn de langdurige afhan- Iedereen is van waarde. Onvoldoende beheersing // 2 Pre-matching en de Werkweekagenda // 6. Handhaving kelijkheid van de bijstand, een lage opleiding of het van de Nederlandse taal, privé- en huiselijke Circa 40% van het bijstandsbestand (gemiddeld 6.000 Een belangrijk onderdeel van het programma is de ontbreken daarvan, problemen met taal en geletterd- problemen, schuldenproblematiek, onvoldoende personen) op Zuid is vanwege tekortschietende handhaving van wet- en regelgeving rond de uitke- heid, schulden, opvoedingsproblemen in het gezin, fysieke of psychische conditie zijn geen reden om werknemersvaardigheden (op tijd komen, instruc- ring. Tussen de afdelingen van de gemeente die ver- matige psychische en fysieke gezondheid, beperkte mensen uit te sluiten. Dit mag gezien worden als een ties uitvoeren, correct omgaan met collega’s) en/of antwoordelijk zijn voor inkomen aan de ene en werk sociale netwerken en een gebrek aan relevante werk- uitdaging voor de werkzoekende én van gemeente- problematiek thuis, niet direct ‘matchbaar’. Van de aan de andere kant, wordt intensiever samengewerkt. ervaring. lijke en andere instanties die hen bij de uitvoering doelgroep van Pre-matching beschikt slechts een Zo is er meer aandacht voor goede voorlichting aan Nodig is een absolute daling van het aantal mensen daarvan terzijde kunnen staan. vijfde over een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt werkzoekenden, maar ook zorgdragen voor goede in de bijstand op Zuid van ongeveer 15.2007 naar (mbo 2-niveau of hoger); tweederde heeft belemme- administratie en registratie voor het snel (binnen 48 11.200 eind 2022 (37,4%), uitgaande van gelijk- Een belangrijk aspect binnen het programma Samen ringen; ruim de helft voldoet aan de taaleis, van 40 uur) verwerken van maatregelen. Ook wordt er inge- blijvende aantallen in de Rest van Rotterdam en de voor Zuid is handhaven op het naleven van afspraken. procent is dat niet bekend. Het niet beschikken over zet op continuïteit van flexibele inkomstenverrekenin- G4. Praktisch betekent dat een vermindering van de Het programma investeert in een nog betere identifi- een startkwalificatie wil overigens niet zeggen dat er gen en beëindigingen, om werkzoekenden zodoende huidige bijstandspopulatie op Zuid met ruim catie van wie niet wil (dat is iets anders dan niet kun- geen werk voor deze doelgroep beschikbaar is. inkomenszekerheid te bieden. Om misbruik van voor- een kwart. nen) werken aan werk zodat daaraan geen energie en Een deel van deze groep wordt opgenomen in het zieningen te voorkomen en op te lossen vindt zowel inzet verloren gaat. Voor hen die niet willen werken programma Werkweekagenda, waarbij werkconsulen- onderzoek op basis van verkregen signalen plaats als De ervaring leert dat langdurige bijstand nooit worden andere methoden gezocht of toegepast om ten met een verlaagde caseload ruim en voldoende proactief heronderzoeken van lopende uitkeringen. op zichzelf staat: het betreft vrijwel altijd een hen uit de uitkering te leiden. persoonlijke aandacht hebben voor de werkzoeken- problematisch huishouden. den en hun persoonlijke omstandigheden. Met de // 7. Solide en Solide plus De kerningrediënten van Samen voor Zuid zijn: deelnemers wordt een traject ingericht waarbij men Bij Prematching is een klein team van zeer ervaren en Om de beoogde 2022 doelstelling - structurele ver- a) meer persoonlijke aandacht voor de werkzoeken- 32 uur in de week werkt aan het verkrijgen van werk. stevige professionals aan het werk om werkzoeken- mindering van het bijstandsbestand op Zuid met een den door verlaging van de caseloads; Deze weekagenda heeft als basis dat een werkzoe- den met afstand tot de arbeidsmarkt – letterlijk - te kwart - te realiseren, worden vijfduizend kwetsbare b) werkzoekenden gaan niet langer van hand naar kende evenveel tijd per week besteedt aan het zich begeleiden naar een baan. Deze professionals zijn huishoudens extra beetgepakt en niet meer losgela- hand en van afdeling naar afdeling: er is sprake van voorbereiden voor en zoeken naar werk als iemand goed in staat om structureel niet-werkwillenden te ten. Het streven is - zoals hierboven al aangegeven één doorlopende arbeidsontwikkellijn; met een baan aan zijn werk. Het vullen en plannen herkennen en te weerstaan. Dit team gaat starten in - om de bijstandspopulatie op Zuid in vier jaar tijd per c) de scheidslijn tussen Werk en Inkomen en Maat- van de weekagenda biedt een goed en concreet het NPRZ-gebied. saldo met 4.000 uitkeringen omlaag te brengen. Er schappelijke Ontwikkeling wordt op aanpalende handvat voor (bij)sturing van de werkzoekende in zijn stromen ook echter altijd weer mensen in. Daarom is terreinen vloeiend; of haar activiteiten. // 8. Maatschappelijke Ontwikkeling: inzet Wijkteams berekend dat 8.600 mensen moeten uitstromen naar d) heronderzoeken en strikte handhaving van wet en Met name in de uitstroom uit de bijstand naar werk, werk. Ook zullen uitkeringen worden beëindigd als regelgeving uitkeringen; // 3 Taskforce Tegenprestatie spelen naast persoonlijke condities en capaciteiten gevolg van handhaving op een rechtmatige uitkerings- e) preventie van instroom; Op Zuid valt een groep van circa 6.900 uitkerings- ook privéomstandigheden een rol. Het leiden van een verstrekking. f) het oplossen van persoonlijke belemmeringen om gerechtigden onder een ander cluster van de ge- werkend leven vraagt om een enigszins functionerend Daarnaast wordt door middel van preventieve maat- aan het werk te gaan. meente Rotterdam: Maatschappelijke ontwikkeling. gezinsleven. Voor veel mensen in de uitkering is het regelen (voorkomen van bijstandsafhankelijkheid De Taskforce Tegenprestatie helpt daar werkzoeken- moeilijk aan het werk te gaan en dat vast te houden bij dreigend ontslag, einde contract of einde ww) de Waar nodig krijgen individuele werkzoekenden vol- den met een bijstandsuitkering bij het organiseren omdat de omstandigheden thuis dit belemmeren. Het instroom in de bijstand beperkt. doende tijd en aandacht voor zijn/haar persoonlijke van een tegenprestatie. via Wijkteams bieden van hulp en ondersteuning aan omstandigheden. Er wordt doorlopend en duurzaam Wederkerigheid en persoonlijke ontwikkeling van deze groep moet een werkend leven mogelijk maken. De aanpak kent drie samenhangende elementen: gewerkt aan het wegnemen van belemmeringen werkzoekenden staat bij het leveren van een tot werk. De beschikbare tijd wordt daarom naar tegenprestatie voorop. Focus van dit onderdeel is Doelstellingen, targets en samen- 1. extra inzet op aanbodkant (het ‘werkfit’ maken vermogen besteed aan het vinden van werk en het het opnieuw en expliciet op arbeidspotentie van hangende acties Samen voor Zuid van werkzoekenden): integrale aanpak kwetsbare aanpakken van achterliggende problemen in het werkzoekenden beoordelen en een snelle door- Om de hoofddoelstelling, nl. de relatieve bestands- huishoudens algemeen en die het vinden van werk belemmeren. stroming realiseren naar casemanagers. omvang van uitkeringen in het NPRZ-gebied in 2. extra inzet op de vraagkant Dat betekent: Nederlands leren, kinderopvang 2031 in verhouding te laten komen met de rest 3. verstevigen van de verbinding via inzet op de ‘weg regelen, (bij)scholing en arbeidsvaardigheden trainen // 4 Het Jongerenloket van Rotterdam, zijn verschillende doelstellingen en naar werk’: met behulp van AanDeBak-garanties en het oplossen van problemen met schulden in Is er voor Rotterdamse jongeren van zestien tot activiteiten geformuleerd. Vanwege het dynamische aangevuld met een binnen de NPRZ-doelstellingen de privé- en huiselijke sfeer. En daarbij hulp accep- zevenentwintig jaar die 'er alleen even niet meer karakter van de hoofddoelstelling (de rest van Rotter- passend regionaal Leer-Werkakkoord met werkge- teren. Mensen op Zuid met een uitkering kunnen uitkomen'. Door begeleiding worden zij toegeleid dam staat niet stil), worden onderliggende targets en vers, SBB, UWV, onderwijsinstellingen, overheden: rekenen op passende aandacht van de gemeente en naar onderwijs, werk en/of zorg. Zuid telt circa 1.070 acties jaarlijks herijkt. Werkgeversservicepunt (WSPR), intensieve be- ontvangen de ondersteuning die nodig is. Dit is het jongeren in de bijstand. middeling en het leer-werkbanenoffensief dat het basisprincipe van het programma Samen voor Zuid: SMART Doelstelling 1 - Verlagen aandeel nieuwe College van Rotterdam zal gaan opstellen. werkzoekenden werken aan het vinden en behouden // 5 Wijkgestuurd werken BUIG-uitkeringen van werk en krijgen de steun die daarvoor nodig is. In Rotterdam vindt een experiment plaats met Op 31 december 2021 is het aandeel BUIG-uitkerin- Versterking aanbodkant: Samen voor Zuid Ze worden daarbij begeleid tot ze succesvol aan het Wijkgestuurd werken. Dit heeft hoge prioriteit op gen ten opzichte van de populatie in Onder de noemer: ‘Samen voor Zuid’ is een werk gaan. Dit laat onverlet dat als mensen aan het Zuid; van de twaalf wijkgerichte WenI-teams zijn Feijenoord, Charlois en IJsselmonde: 37,4%. programmaplan opgesteld voor het verlagen van werk zijn, ook ondersteuning kan worden verleend. er negen in het NPRZ-gebied. Inhoudelijk is Wijk- Een hiermee samenhangend target is de beoogde het bijstandsbestand op Zuid. Dit programma is gestuurd Werken van Werk en inkomen een open aantallen voor uitstroom naar werk. Deze zijn voor de integraal onderdeel van het Uitvoeringsplan NPRZ De aanpak loopt langs de volgende programmalijnen: experiment. Een eerste belangrijke opbrengst was de duur van het programma bepaald op een jaarlijkse 2019 -2022 en heeft een looptijd van vier jaar. Het herontdekking van het arbeidspotentieel in de wijken, uitstroom van 2000 tot 2200 personen naar werk. bevat de afspraken waarmee de clusters Werk en // 1 Matching op werk waardoor zowel het cluster Werk en inkomen als de inkomen en Maatschappelijke Ontwikkeling van de Alle werkzoekenden op Zuid met een bijstandsuitke- Taskforce Tegenprestatie zorgvuldiger zijn gaan kijken gemeente Rotterdam als partners in het NPRZ, gaan ring die direct bemiddelbaar worden geacht (1.100, naar de arbeidsmogelijkheden van de werkzoeken- samenwerken aan een stabiele en duurzame vermin- ruim 7% van het bestand op Zuid) ontvangen een den. Daardoor kon een toestroom op gang komen dering van het aantal bijstandsuitkeringen op Zuid. intensief traject Aanbodversterking van 12 weken (32 naar Matching en het Dedicated Team NPRZ. Het Kortom: meer mensen van Zuid die werk hervatten uur in de week). Tegelijk koppelt het zgn. Dedicated experiment besteedt aandacht aan werk in de wijk, of (voor het eerst) gaan deelnemen aan de arbeids- Team Matching NPRZ werkzoekenden aan bestaande een belangrijk voordeel voor uitkeringsgerechtigden markt. vacatures. voor wie een baan waarvoor ze moeten reizen nog een te grote stap is. 7 Zie ook Regiodeal.

48 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 49 SMART doelstelling 2 – Meer persoonlijke SMART doelstelling 5: Preventie en oplossen De woningcorporaties op Zuid (Woonstad, Vestia, ECONOMISCHE STRUCTUUR- aandacht voor werkzoekenden door verlaging belemmeringen voor werk Havensteder en Woonbron) en het Werkgevers- caseload De wijkteams van de gemeente Rotterdam bieden servicepunt Rijnmond (WSPR) werken gezamenlijk aan VERSTERKING ZUID Er komt extra capaciteit van 62 fte op Zuid en ondersteuning aan Rotterdammers van alle leeftijden het vergroten van arbeidskansen voor werkzoekende deze uitbreiding wordt tot en met 2021 gehandhaafd. bij problemen op uiteenlopende leefgebieden, zoals Rotterdammers met een uitkering en jongeren op In het rapport Kwaliteitssprong Zuid uit 2010 advi- De extra capaciteit is verdeeld over alle betrokken op het gebied van zorg, (geestelijke) gezondheid, weg naar een diploma. De woningcorporaties hebben seerden Deetman en Mans om op Zuid economische afdelingen (van tegenprestatie tot matching en omgang met geld en werken. Wijkteams kunnen de intentie om gedurende deze NPRZ uitvoerings- doorbraken te realiseren. Met als doel het bieden van pre-matching). Bovendien zijn de teams gebieds- een bijdrage leveren aan het oplossen van sociale planperiode jaarlijks aan minimaal 250 mensen, bij perspectief aan bewoners op economische zelfstandig- gericht georganiseerd. problematiek die mede een belemmering tot werk tot voorkeur wonend op Zuid, een voorschakeltraject, heid en zelfredzaamheid door het concretiseren van Met de uitbreiding van het aantal fte’s gaat de gevolg heeft. Zie ook de toelichting bij het hoofdstuk stage of werkplek te bieden, waardoor hun kansen (nieuwe) economische dragers en het stimuleren van caseload van teams van 120 naar 80. Thuisbasis op Orde. stijgen om zelfstandig een baan te vinden. Hiertoe bedrijvigheid in de wijk. • Vanaf 2019 worden jaarlijks door de Wijkteams maken de woningcorporaties afspraken met markt- SMART doelstelling 3. – Aanboren minimaal 100 mensen aangemeld voor actieve partijen. In 2019 werken de woningcorporaties en Het economische vestigingsklimaat moet gunstig zijn arbeidspotentieel werkbemiddeling bij pre-matching (W&I) en mini- het WSPR toe naar een samenwerkingsovereenkomst en blijven voor alle bedrijven op Zuid. De scheidslijn tussen Werk en de Taskforce Tegen- maal 100 bij de Taskforce Tegenprestatie; met betrekking tot sturing, uitvoering en monitoring De transitie naar een nieuwe economie (digitaal, sprestatie wordt vloeiend. Ruim de helft van het • De pilot Hand in Hand, verplichting om zorg tot van Social Return on Investment, met als doel de circulair en duurzaam opgewekte energie) zal leiden bijstandsbestand Rotterdam valt momenteel onder werk te aanvaarden als uitkeringsvoorwaarde, woningcorporaties en hun gecontracteerde markt- tot vernieuwing en verbreding van de Rotterdamse het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling, waarbij wordt ingezet om de verbinding tussen werk en partijen optimaal te ondersteunen bij de invulling van stedelijke economie. Een leven lang leren, de ‘next eco- tot nu toe geen toetreding tot de arbeidsmarkt werd hulpverlening te versterken. Minimaal 6% van SROI. In de afgelopen programmaperiode heeft deze nomy’ en de ‘next society’ vragen andere vaardigheden verwacht. Doelstelling wordt nu: zoveel mogelijk de pre-matchingsuitkeringsgerechtigden (234 samenwerking geresulteerd in 547 werkervarings- en een hoger opleidingsniveau en daar ligt een grote arbeidspotentieel aanboren om vanuit vrijwilligers- personen) gaat via de aanpak Hand-in-Hand naar en stageplaatsen vanaf de tweede helft van 2015, opgave, vooral in Rotterdam Zuid. Er moet een goede werk de stap te maken naar werk. de wijkteams; waarvan 35% van Rotterdam Zuid. Het achterblijven aansluiting en wisselwerking zijn tussen het onderwijs • Gedurende het programma wordt van iedereen • Bovenop de bovengenoemde meldingen vanuit van deze aantallen voor Zuid vormt de basis voor een en de praktijk. Tegelijkertijd moet er aanbod zijn voor met een BUIG-uitkering met arbeidspotentieel, de Hand-in-hand-aanpak, moet 5% van alle verdere intensivering van de aanpak in deze nieuwe werknemers die de stap naar hoger onderwijs niet een actueel profiel opgesteld. Voor iedereen is een aanmeldingen binnen het Rayon Zuid-Binnen uitvoeringsperiode. kunnen zetten. Ook zij hebben recht op perspectief passend vervolgtraject gestart. (Team 6 van Werk afkomstig zijn van het cluster Werk en Inkomen. op een duurzaam werkend leven. Deze opgave vraagt en Inkomen); Dit betreft ongeveer 150 aanmeldingen per jaar. Andere projecten met te verwachten Social Return innovatie in het onderwijs en vraagt inzet van werk- • Het team Solide, dat gespecialiseerd is in omgang inzet zijn: gevers en andere belanghebbenden. De kwaliteit en met weinig werkwillende kandidaten, gaat aan de Extra inzet op de vraagkant weerbaarheid van de (toekomstige) beroepsbevolking slag in het NPRZ-gebied; De regio is het zoekgebied voor het merendeel van - Nieuw Reijerwaard (agro-logistiek) is een cruciale factor voor de economische groei en het • Het Jongerenloket sluit aan met wijkgestuurd wer- werknemers en werkgevers, dus daar ligt de basis - Ambachtslab Waalhaven (haven) vestigingsklimaat op en rond Zuid. ken in Feijenoord en Charlois en breidt het aantal van het matchingsproces. Dat vraagt om een goed - Feyenoord City (techniek/bouw en na de oplevering jongerencoaches uit met 30 formatieplaatsen voor lopende regionale infrastructuur, waarin partijen retail/leisure/hospitality en maintenance) Concretiseren van de economische dragers: Rotterdam als geheel; elkaar weten te vinden. - Hart van Zuid/De Motor (bouw) kansrijke sectoren op Zuid • Er wordt een koppeling gelegd met de – nog in - Proeftuin aardgasvrije wijken Rotterdam Zuid Op Zuid staan een aantal sectoren garant voor veel ontwikkeling zijnde – experimenten in het kader De inzet is om bovenop de doelstelling van de (techniek/bouw) werkgelegenheid. Al deze sectoren maken nu een ont- van het Rijksprogramma Verdere Integratie op jaarlijkse 2.000 tot 2.200 uitstroom naar werk zoals - Regionale Aanpak Arbeidsmarkt Tekorten Zorg (zorg) wikkeling door. Het doel is om de groeipotentie ervan de Arbeidsmarkt waarin het verbeteren van de afgesproken in Samen voor Zuid, nog eens jaarlijks te versterken en werk dat geschikt is voor laag- en arbeidsmarktpositie van niet-westerse migranten 750 vacatures extra geschikt te maken in branche/ Regionaal Leer- Werkakkoord ongeschoolden, en voor mensen met een opleiding in centraal staat; regio combinaties, duale leer-werktrajecten en De gemeente Rotterdam is voornemens om een Zorg, Haven en Techniek aan te bieden. • Het klantenbestand van de Taskforce Tegenpres- opstapbanen. Hierbij wordt het accent gelegd op aantal Leer-Werkakkoorden te sluiten met het prak- tatie in NPRZ-gebieden daalt van 8200 (augustus haven (incl. transport en logistiek), techniek/bouw tijkonderwijs, voortgezet onderwijs, hbo, mbo en het // Techniek 2018) tot 6.500 in 2022; en zorg. Bovendien zal gebruik worden gemaakt van bedrijfsleven. De Leer- Werkakkoorden moeten zor- De grote opgaven in de gebouwde omgeving (energie- • De 50% werkzoekenden in NPRZ-gebieden die een SROI-clausules bij inkoop/aanbesteding. gen voor een trendbreuk, met projecten ‘van uitkering besparing, installatie van zonnepanelen, warmtepom- ‘tegenprestatie voor een derde’ leveren (mantel- naar werk’ en ‘van school naar werk’ en via het volwas- pen etc.) vragen op de korte termijn van de bouw- en zorg i.p.v. vrijwilligerswerk) krijgen extra aandacht; De herstructurering van de particuliere woning- senenonderwijs ook ‘van werk naar werk’. installatiesector extra inzet van laaggeschoolden vrijwilligerswerk als springplank naar werk; voorraad en verduurzaming van corporatiewoningen • Jaarlijkse doorstroom van 400 (2018) tot 550 (2019 in Rotterdam Zuid biedt kansen voor het bestrijden en verder) van werkloosheid, voor enkele honderden fte’s op • Uitstroom vanuit Tegenprestatie naar werk: jaarbasis. Dit gaat niet vanzelf, maar vergt specifieke FIGUUR 13: NPRZ - ECONOMISCHE STRUCTUURVERSTERKING 150 werkzoekenden acties om ervoor te zorgen dat regionale werkgevers zoveel mogelijk kansen krijgen om de (extra) SMART doelstelling 4 - Heronderzoeken opdrachten uit te voeren en vervolgens ruimte te Tot en met 2019 worden 5.730 heronderzoeken creëren voor verschillende groepen werkzoekenden. uitgevoerd op Zuid. Hiervoor is het nodig dat alle te verwachten De uitvoering van deze onderzoeken zijn reeds in overheidsopdrachten tijdig inzichtelijk zijn voor 2018 gestart. (regionale) bedrijven (regionale Aanbestedings- TECHNIEK ZORG HAVEN kalender), en dat bij aanbestedingen de Social • In 2018: 1.210 heronderzoeken met een thema Return-waarde van opdrachten wordt benut voor • In 2018: 2.460 heronderzoeken aselect het creëren op banen en opleidingsplaatsen voor • In 2019: 2.060 heronderzoeken met een thema werkzoekenden op Zuid. Daarbij worden indien (Agro)Logistiek wet- en regelgeving belemmerend werken of als De doelstelling voor 2020 en 2021 worden in 2019 belemmerend ervaren worden, samen met het Detailhandel bepaald. ministerie van SZW en de sociale partners waar mogelijk maatwerk-arrangementen ontwikkeld. Bouw

50 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 51 (ongeveer 500 fte per jaar op stedelijk niveau), mbo- bedrijventerrein voor de AGF. gen of hier al gevestigd zijn. Om Zuid zo aantrekkelijk is een belangrijk speerpunt voor de komende jaren. en hbo-ers. Ook netbeheerders kampen met tekorten • Het project Human Capital Pool (HCP): Proef op mogelijk te maken wordt in deze uitvoeringsperiode In het verleden is een aantal interventies gepleegd. waardoor projecten vertraagd worden omdat de Nieuw Reijerwaard ten behoeve van meer werk- gezorgd voor een goed aanbod van bedrijfs-, kan- Dit waren voornamelijk cosmetische aanpassingen aansluitingen niet op tijd kunnen worden gerealiseerd. garantie voor flexwerkers. Gemeente en bedrijven toor- en winkelruimte. Daarbij worden innovaties en of interventies gericht op versterking van het huidige Er is verder een absolute toename van de vraag naar zorgen voor de scholing en opleiding van mensen, gebiedsgerichte samenwerking tussen ondernemers winkelaanbod. Het beoogde resultaat hiervan is niet technologische vaardigheden in alle sectoren. Nu al de bedrijven worden eigenaar van de HCP en de gestimuleerd. behaald. Een ingreep in de structuur van de straat is zijn er tekorten voor procestechniek & maintenance, mensen in de pool krijgen werkgaranties via de HCP. nodig, gecombineerd met een aanpak van de onder- elektro- & installatietechniek en metaal & werktuig- • Het expertisecentrum van Gelder Groente en Fruit: Verouderd of leegstaand vastgoed wordt zoveel mijning. bouwkunde op mbo- en hbo-niveau. Deltalinqs, met subsidie van de gemeente worden faciliteiten mogelijk hergebruikt, onder meer door transforma- Stadsbeheer, maar ook Defensie bieden om die reden ontwikkeld om scholieren en studenten vanaf de tie van panden in de omgeving van Boulevard Zuid Ingrepen zijn gericht op verkleining van het winkela- dan ook gezamenlijk AanDeBak-garanties voor 222 middelbare school kennis te laten maken met de en de Boergoensestraat/Katendrechtse Lagendijk/ reaal, verbetering van de branchering en renovatie jongeren van Zuid. innovaties en het carrièreperspectief in de Foodsec- Wolphaertsbocht. Ook het creëren van aantrekkelijke van de bebouwing. Daarbij zal de branchering van tor. kantoorlocaties wordt hierin meegenomen, waaron- het toekomstige Feyenoord City complementair zijn De energietransitie biedt veel kansen voor nieuwe • De dertig AanDeBak-garanties per jaar in de voe- der de gebiedsaanpak kantoortransformatie Hart van aan die op de Boulevard Zuid. De fysieke verbinding werkgelegenheid voor Rotterdam, zowel voor de haven dingsindustrie via de Food Innovation Academy Zuid en onderzoek naar de kwaliteit van kantoorlo- tussen de twee gebieden maakt de wisselwerking als voor de stad. Op korte termijn is al behoefte aan caties waaronder Portcity, Dockworks, en Portpark extra aantrekkelijk. personeel in onder meer de installatiebranche. De // Bouw (Eemhaven). 20 AanDeBak-garanties van Installatiewerk Zuid-Hol- Rotterdam zet stevig in op het verduurzamen van de De Groene Hilledijk wordt een mixed zone waar land zijn hier een voorbeeld van. Op langere termijn gebouwde omgeving. Ten minste 10.000 bestaande Op Zuid en in het nabijgelegen gebied, vindt momen- winkels deels worden vervangen door werkruimte en ontstaan er fundamenteel nieuwe banen en werkgele- woningen worden aardgasvrij gemaakt of daarop teel een aantal grote fysieke ontwikkelingen plaats woningen. Ook voor Plein 1953 wordt geïnvesteerd in genheid, waarbij energie en digitalisering steeds meer voorbereid. Alle nieuwbouwwoningen moeten die enorme impact zullen hebben op het fysieke aan- een aantrekkelijker winkelaanbod. in elkaar zullen grijpen. aardgasvrij en optimaal geïsoleerd zijn. Voor de gezicht van Zuid. De kunst is nu om deze impact ook Rotterdamse wijken Reyerdijk/Groot IJsselmonde en daadwerkelijk op sociaal economisch gebied te laten Voor de Katendrechtse Lagedijk/ Wolphaertsbocht // Zorg Pendrecht-Zuidoost is een samenhangende, duur- landen in de wijken. Voorbeelden hiervan zijn: (KatWol) is enkele jaren geleden een toekomstvisie Door de vergrijzing en de toename van het aantal zame gebiedsaanpak ontwikkeld. Daarnaast zal ook • Sociaal Economisch programma Feyenoord City: ontwikkeld. We streven naar twee goede buurtwinkel- chronisch zieken neemt de vraag naar zorg toe. het gemeentelijk vastgoed zoals kantoren, scholen, een ambitieus programma onder meer door middel centra in deze straten. Een buurtwinkelcentrum aan Hierdoor is de druk op de arbeidsmarkt groot, er heeft sport- en recreatielocaties worden verduurzaamd. van een leerwerkbedrijf dat nieuwe banen en stages de westzijde van de Wolphaertsbocht en een centrum de afgelopen 4 jaar een enorme verschuiving plaats- Ontwikkelingen die in de komende programmaperiode voor de bewoners van Zuid wil realiseren geduren- bij de Nettomarkt bij de Pleinweg. Tevens wordt actief gevonden in de zorg. Er is nu een structureel tekort een rol gaan spelen zijn: de de bouw en exploitatie van het nieuwe stadion. ingezet op een betere branchering en placemaking. aan personeel zoals ambulancepersoneel en hbo- en • Jobcarving: veel van de werkzaamheden die in • Makerspaces: als onderdeel van de verdere ontwik- mbo-verpleegkundigen. Tegen deze achtergrond biedt het kader van deze ‘verbouwing’ moeten worden keling van Makerspaces in de stad, wordt specifiek Om ondernemers te versterken, worden via deRotterdamseZorg 160 AanDeBak-garanties voor verricht zullen plaatsvinden in sectoren waar ook aandacht geschonken aan talentontwikkeling en RETAIL010 besturen van ondernemersverenigingen leerlingen van Zuid. nu al sprake is van een tekort op de arbeidsmarkt, Makerspaces op Zuid. Een goed voorbeeld hiervan uit heel Rotterdam met elkaar in contact gebracht, zoals de bouw, installatie- en elektrotechniek en ICT. is gevestigd op het RDM Campus waar werkruimte ervaringen uitgewisseld en nieuwe verbindingen ge- // Haven Veel van die werkzaamheden zijn op te knippen in en cursussen wordt geboden aan technische start- realiseerd. In het Leerwerkbedrijf Zuid Onderneemt De havensectoren zoals transport en logistiek, chemie ‘klussen’ die met kortlopende opleidingstrajecten ups en zzp’ers. (BCF), gevestigd in een (winkel-) pand aan de en energie met zakelijke diensten in de stad, maar ook en goede begeleiding aan te leren zijn door een • Tech/IT campus (Make IT happen): er vindt een Boulevard Zuid, vormen groepen studenten van de technologische/IT diensten in en voor de haven grote groep werkzoekenden, ook mensen zonder verkenning plaats van mogelijkheden voor een Inholland gedurende twee periodes van vijf maan- (slimme haven, smart logistics e.d) bieden kansen. diploma. Tech/IT campus waar wordt ingespeeld op het den een ondersteuningsteam ten behoeve van de Ook de niches in de innovatieve maakindustrie, die • Rotterdam Zuid proeftuin aardgasvrij: doel is om tekort aan deskundig gespecialiseerd IT personeel Stichting Winkelboulevard Zuid, de daar gevestigde meer en meer IT gedreven zijn, zijn hierbij interessant. tot aan 2030 minimaal 20.000 woningen aard- en 21century skills gekoppeld aan technologi- individuele ondernemers en gemeente. De studenten Een belangrijke voorwaarde voor handhaving en verbe- gasvrij te maken en kostenefficiënt te isoleren. sche ontwikkelingen. (o.a. big data analytics). Dit pakken daar onder leiding van een coördinator tering van de concurrentiepositie van het Rotterdamse De gebieden waar wordt begonnen zijn Reyerdijk, betreft een samenwerking tussen bedrijfsleven en actuele en relevante vraagstukken op (bedrijfs-) havengebied is dat er steeds voldoende gekwalificeer- Pendrecht-Zuid, Pendrecht Zuid West, Kop van onderwijsinstellingen voor nieuwe opleidingen en economisch, juridisch en communicatie gebied. de mensen beschikbaar zijn voor het werk in de haven. Oud-Charlois en /Groot-IJsselmonde. scholings- en incompany trajecten. Partners die De kwaliteit van de dienstverlening in deze activiteiten • AanDeBak-garanties: Bouwend Nederland stelt hierbij betrokken zijn, zijn o.a. EY en Code (trek- Vestiging nieuwe bedrijven in zorg, haven en wordt in hoge mate bepaald door de aanwezigheid van jaarlijks 50 AanDeBak-garanties ter beschikking van kers), Rabobank, RP, Betabit/ Nld ICT, HbR, Vopak, techniek voldoende technische en logistieke medewerkers, die jongeren als ze kiezen voor een Bouwen, Wonen en TCR en Albeda. Nu de afgelopen jaren de basis is gelegd voor bovendien beschikken over de voor de functie vereiste Interieur profiel in de derde klas van het vmbo. De goedgeschoold personeel in zorg, haven en techniek, kennis en vaardigheden. De functie-eisen veranderen garanties zijn beschikbaar voor de leerlingen van Stimuleren van bedrijvigheid in de wijk: openen zich mogelijkheden nieuwe bedrijvigheid op steeds onder invloed van de relatief snelle technologi- RVC de Hef en het Zuiderparkcollege. Deze vmbo’s versterking detailhandel deze terreinen aan te trekken. Rotterdam Partners, sche ontwikkeling en digitalisering. bieden deze profielen aan op Zuid. Door op het Bij een aantrekkelijke woningomgeving hoort een de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-Holland Het gezamenlijk investeren in de ontwikkeling van het vmbo te kiezen voor een bouwprofiel kunnen zij goed winkelaanbod. De detailhandel op Zuid komt zullen belangstellenden werven en deze bewegen menselijk kapitaal is noodzakelijk om zowel de stad gegarandeerd instromen in een leerwerkbaan in de kwalitatief te kort en heeft een overmaat aan vierkan- hun nieuwe vestigingen in en rond Rotterdam Zuid als haven ook concurrerend en toekomstbestendig te bouw- en infrasector. De leerwerkbanen worden te meters. Het is zaak op dat gebied stappen vooruit te realiseren. Hiervoor worden in 2019 nadere afspra- houden. Met dit doel hebben werkgevers, Havenbedrijf aangeboden door Rijnmond Bouw en SPG Infra in te maken. Het winkelaanbod in de focuswijken heeft ken gemaakt. en NPRZ het initiatief genomen voor zowel de AanDe- samenwerking met het Techniek College Rotterdam. een tekort aan vitaal en gevarieerd aanbod voor de Bak-garanties als het Ambachtslab. Tijdens deze leerwerkbaan worden leerlingen klaar- doelgroep voor wie we elke wijk op Zuid ook aan- gestoomd tot een volwaardig beginnend vakman. trekkelijk willen maken: denk hierbij aan supermarkt, // Agro Logistiek slager, groente & fruit, horeca. De Food Innovation Academy en het Rotterdam Food Cluster stimuleren werkgelegenheid, ondernemer- Stimuleren van bedrijvigheid in de wijk: De Keizerswaard is al op de goede weg. Het groot- schap, innovatie en samenwerking binnen de regionale versterken van werklocaties ste winkelhart van Zuid is het Zuidplein. Met de foodsector. In de nabijheid van Zuid zijn diverse Om bedrijvigheid te stimuleren in de wijken op Zuid, vernieuwing van Hart van Zuid ontstaat een mo- ontwikkelingen die zorgen voor werkgelegenheid zoals: is het nodig om aantrekkelijke locaties te creëren voor dern centrum. De aanpak van de problemen op de • De herontwikkeling Nieuw Reijerwaard tot innovatief ondernemers die zich in Rotterdam Zuid willen vesti- Beijerlandselaan (Boulevard Zuid)/Groene Hilledijk

52 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 53 WERKERS OP ZUID

‘Over mensen die in de bijstand zitten, bestaan veel De eerste indruk vooroordelen,’ zegt Shannon Kastelan. ‘Oók bij werk- De werkgevers zijn niet de enigen die Kastelan gevers. Die zullen wel niks kunnen, of lui zijn, denken probeert op te voeden. ‘Zit je er tijdens sollicita- ze. Maar dat beeld klopt in de meeste gevallen niet.’ ties ook zo onderuitgezakt bij?’ vraagt ze soms aan Als iemand dat kan weten, is zij het. Want als job- werkzoekenden die ze op haar spreekuur krijgt. ‘Ik hunter bij de gemeente Rotterdam, team NPRZ, leg uit dat de eerste indruk belangrijk is, en probeer spreekt Kastelan ze dagelijks. Mensen die door een ze door de ogen van een werkgever naar zichzelf te reorganisatie, een burn out of een zwangerschap laten kijken.’ in de WW terecht zijn gekomen en vervolgens in de Soms krijgt ze met vijandigheid te maken. ‘Dan is het bijstand, maar hartstikke gemotiveerd zijn om weer van: “Ja, maar jij hebt makkelijk praten, met je baan aan de slag te gaan. Dus wat doet Shannon, als ze bij de gemeente!” Dan leg ik uit dat ik zelf ook 2,5 jaar gesprekken voert met werkgevers? ‘Ik voed ze op. Ik werkloos ben geweest, en dat ik drie baantjes tegelijk vertel ze dat ze hun verwachtingen moeten bijstellen. aannam om eruit te komen.’ Dat ze zich niet moeten blindstaren op een cv, maar Laatst vroeg ik een man, die overal werd afgewezen: naar karakter en persoonlijkheid moeten kijken.’ “Wat zou een werkgever denken als hij jou zo ziet zitten? En stel je weleens een vraag, tijdens een Werk in overvloed sollicitatiegesprek?” Of het hierdoor kwam, weet ik Er is werk genoeg op Zuid, denkt Kastelan. Maar de niet, maar anderhalve week later had hij een baan.’ match tussen werkgever en werkzoekende is niet altijd makkelijk te maken. ‘Horecafuncties zijn er zat. Iedereen blij Maar ben je een alleenstaande moeder, zonder Kastelan stopt soms veel tijd en energie in iemand familie in de buurt die op je kinderen kan passen, die er na een paar weken werken al weer de brui aan dan kun je niet zomaar ’s avonds en in het weekend geeft. ‘Dat is balen,’ zegt ze. ‘Maar gelukkig lukt er werken. Dan moet je iets regelen. Schoonmaakwerk veel wél.’ Om daaraan herinnerd te worden, hoeft wordt ook ruimschoots aangeboden, maar heel ver- ze alleen maar even een bakje chickenwings te gaan snipperd: drie uur in de ochtend hier, twee uur in de halen bij het Kentucky Fried Chicken-filiaal bij de Kuip. ‘ER IS WERK GENOEG, middag daar. Het is lastig om aan je uren te komen.’ Daar staat tegenwoordig een wat oudere, rustige dame achter de counter. Ze zat jaren in de bijstand, Banenmarkten en inloopspreekuur maar is door Kastelans toedoen weer aan het slag. Het team waar Shannon deel van uitmaakt, heeft tal ‘Bij toeval ontdekte mijn collega Rawi Oemraw dat die MAAR DE MATCH IS SOMS van manieren ontwikkeld om werkzoekenden aan het vrouw op Aruba jaren bij KFC had gewerkt. Dat werk werk te krijgen. ‘We organiseren banenmarkten,’ zegt wilde ze best weer doen. Ze was 24 uur per week ze. ‘Van heel kleinschalige, waarbij tien kandidaten beschikbaar. Zij blij, werkgever blij.’ tegelijk speeddaten met een werkgever, tot XL-banen- LASTIG TE MAKEN’ markten. We doen rondleidingen bij bedrijven, waarbij werkgevers kandidaten kunnen scannen, om daarna met een enkeling verder praten. We sturen wekelijks een vacaturekrant rond, die via de werkconsulenten onder werkzoekenden verspreid wordt. En ik houd twee keer per week inloopspreekuur in de Huizen van Bijstandsgerechtigden van de bank krijgen, door werk voor ze te vinden. de Wijk in Lombardijen en .’ De gemeente stuurt aan op Social Return on Hoe doe je dat? Jobhunter Shannon Kastelan voedt beide partijen op. Investment. Dat houdt in dat bedrijven die een opdracht voor de gemeente of corporaties willen Werkgevers én werkzoekenden. doen, moeten zorgen voor banen of stageplaatsen voor mensen die anders moeilijk aan het werk komen. ‘We werken bijvoorbeeld samen met NPRZ- partners als Vestia, Havensteder en Woonstad Rotterdam. Zij leveren de jobs, wij de kandidaten. Ook voor de renovatie van de Maastunnel hebben wij kandidaten aangedragen. Honderden voormalig bijstandsgerechtigden zijn hierdoor voor twee, drie jaar aan werk geholpen.’

54 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 55 de gewenste woonmilieus te kunnen realiseren. DOEL PIJLER WONEN Rotterdam Zuid zal echter per saldo flink verdichten. Nieuwe woningen worden toegevoegd door % midden en hoge inkomens stijgt van 40% naar transformatie en door nieuwbouw op braakliggende het G4 gemiddelde in 2031 (53%): behoud sociale PIJLER WONEN of vrijkomende terreinen. De woningvoorraad van stijgers voor Zuid. Zuid wordt hierdoor tevens duurzamer en moderner. Ook wordt de instroom van bewoners in delen van Aanpak van 35.000 woningen in 20 jaar. Zuid gereguleerd. Indicatoren: - stijging % koopwoningen OPGAVE In 2031 heeft Rotterdam Zuid woonwijken waar het TERUGBLIK PERIODE - stijging WOZ waarde tov Rotterdam prettig wonen is en waar voor iedere doelgroep een - afname % kwetsbare voorraad Met het Nationaal Programma Rotterdam Zuid willen goede woning en een prettig woonmilieu wordt aan- 2012-2018 de partners de bewoners van Zuid een beter woon- geboden: voor hoge, midden en lage inkomens, voor klimaat bieden, door de eenzijdigheid van de woning- gezinnen en alleenstaanden, voor senioren en star- Een belangrijke oorzaak voor de intensiteit van de voorraad op Zuid te doorbreken en door het realise- ters. Ook qua type woonmilieus is Zuid een gevarieer- problematiek van Zuid ligt, zo schreven Deetman en zoals samenvoegen en sloop/nieuwbouw zijn pas nu ren van meer gedifferentieerde woonmilieus. der stadsdeel; van hoge dichtheden in appartementen Mans al (2011), in de aanzuigende werking die de echt in het vizier vanwege destijds nog ontbrekende tot rustige stedelijke of groene wijken met gezinswo- woningvoorraad van Zuid op meer kwetsbare bewo- financiering en lange doorlooptijden. De transformatie van de woningvoorraad op Zuid ningen. Een ‘inclusieve stad’ is van belang voor álle ners heeft met alle sociaaleconomische gevolgen van staat ten dienste van de bewoners van Zuid. Veel huishoudens, in meer gemengde wijken profiteren dien. Een belangrijk doel in de interventies in de pijler Afgelopen vier jaar is een flinke inzet gepleegd in het Rotterdammers op Zuid slagen er wel degelijk, zelfs ook de huidige bewoners van Zuid die niet ‘sociaal wonen is het terugbrengen van de selectieve migratie basisbeheer van de particuliere voorraad, door de in toenemende mate en mede door de interventies stijgen’ van een betere en kansrijkere omgeving. tot het niveau van een gemiddelde grote stad. corporaties op hun voorraad in de tuinsteden en in van partners van het Nationaal Programma Rotter- de lobby voor financiering van de grondige aanpak dam Zuid, in om zich te ontwikkelen. Het probleem is Van de 90.000 woningen in de bestaande voorraad In de eerste jaren van het NPRZ lag de focus meer particuliere voorraad. Ook de grondige aanpak van echter dat veel van hen weer wegtrekken en worden van Zuid worden er in de looptijd van het Nationaal op de pijlers school en werk. In de tweede uitvoering- de particuliere voorraad is afgelopen jaren uit de opgevolgd door nieuwe instromers aan de onderkant. Programma 35.000 verbeterd, door renovatie of een planperiode is de uitvoering, met uitzondering van startblokken gekomen. Gezien de stilstand in de Er moet op Zuid daarom meer geschikte woonruim- grondige aanpak van samenvoegen of sloop-nieuw- de grondige aanpak van de particuliere voorraad, op eerste jaren, ligt deze echter sterk achter. Daarbij is te komen voor deze sociale stijgers. Daarnaast is bouw. Daarmee wordt eenderde van de woning- stoom gekomen. Sinds de start van NPRZ in 2012 ook mét de extra middelen uit de Regiodeal deze er ook ruimte voor nieuwe doelgroepen van buiten voorraad vernieuwd, met bestaande woningen als zijn zo’n 10.000 van de 35.000 woningen in aanpak opgave complex, door de lange doorlooptijd die Rotterdam Zuid, die door de groeiende populariteit uitgangspunt. Het gaat om 12.000 corporatiewonin- genomen. Daarmee is voor de pijler wonen op het nodig is om woningen te verwerven en de risico’s die van Rotterdam als woonstad en de steeds positievere gen en 23.000 particuliere woningen, waarvan 10.000 niveau van output (aantallen aangepakte woningen) stijgende woningprijzen met zich mee brengen. beeldvorming over Zuid ook de stap richting Zuid particuliere woningen grondig worden aangepakt. Een de afspraak om in 2021 25% van de doelstelling willen zetten. deel van deze opgave betekent een verdunningsslag te hebben behaald al in zicht, zij het dat de ingre- Wat betreft de afname van de kwetsbare voorraad, binnen complexen of enkele straten in wijken om pen vooral uit renovaties van corporatiewoningen de realisatie van nieuwe woonmilieus en selectieve bestonden. Duurdere en ingewikkelder ingrepen migratie verminderen is het beeld in 2018 afhankelijk

Dahliablok in Bloemhof tijdelijk opgefleurd in afwachting van sloop- en nieuwbouw Nieuwbouw Katendrecht

56 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 57 FIGUUR 13: PLANVOORRAAD PERIODE 2015-2018

Zes V’s Het programma voor de pijler wonen in de // Verbinden aankomende uitvoeringsplanperiode staat De wijken op Zuid zijn omgeven door aantrek- voor een groot deel in het teken van conti- kelijke gebieden: het Hart van Zuid, het Zui- nuïteit. De NPRZ-partners gaan door op de derpark en de rivier met haar havenbekkens. ingeslagen weg en werken door vanuit de Er zijn echter grote fysieke barrières tussen de verwoorde visie in ‘Zuid Werkt! (2011), de daar woonwijken en deze gebieden. Voorbeelden op gevolgde NPRZ-uitvoeringsplannen 2012- hiervan zijn verkeerswegen, bouwblokken, 2014 en 2015-2018, het Ruimtelijk Perspectief dijklichamen of sporen. Deze barrières willen Rotterdam Zuid (2015) en de handelingsper- we verminderen, zodat de bewoners ver- spectieven voor de verschillende wijken. De bonden worden met de op Zuid aanwezige gemeentelijke Woonvisie en de uitwerking kwaliteiten daarvan per wijk in de Gebiedsatlas Ontwik- keling Woningvoorraad bevatten voor NPRZ // Veiligheid samen met bovenstaande documenten de Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een kaders waarbinnen de differentiatie richting goed woonmilieu. Zonder veiligheid, geen andere woonmilieus vorm krijgt. goed woonmilieu. Ondermijning is in een aantal winkelstraten in de focuswijken een (zie hiervoor www.rotterdam,nl, www.nprz.nl) groot probleem. De aanpak daarvan vraagt allereerst inzet van de veiligheidsketen. De In de komende periode geldt een aantal gemeente heeft ook vanuit Economie een extra accenten, gebaseerd op nieuwe belangrijke rol. Het gaat daarbij om reductie ontwikkelingen. van overtollige winkelruimtes en inplaatsing van goede ondernemers (zie pijler werk). van de plek op Rotterdam Zuid (zie figuur 13 plan- uitvoering. Feyenoord City voegt niet alleen een sta- // Versnellen voorraad 2015-2018). De afgelopen jaren zijn in som- dion toe aan Zuid maar ook nieuwe woonmilieus en Nu de woningmarkt goed is, zijn er kansen // Verhuurkwaliteit mige wijken, zoals als Katendrecht en Zuidwijk, door voorzieningen. De Kop van Zuid is bijna afgebouwd voor Zuid. Juist in deze periode moet in de Er zijn nog steeds huisjesmelkers actief. Huis- corporaties en marktpartijen andere woonmilieus en Katendrecht is booming. Ook staat de afbouw van focuswijken zoveel mogelijk tempo worden bazen die geen zorg dragen voor de woning met meer ruimte voor midden- en hogere inkomens Parkstad gepland. De Afrikaanderwijk wordt populair- gemaakt. Dit betekent doorpakken op de en mensenhandel, uitbuiting, overbewoning, gerealiseerd. In de focuswijken van Zuid, met de der. De corporaties hebben de afgelopen jaren fors verschillende sporen. De aanpak van corpo- drugsproductie en andere misstanden in de grootste problematiek, is de planontwikkeling echter geïnvesteerd in de Tuinsteden en zullen de komende ratiewoningen en de aanpak van particuliere woning toelaten, en dit vooral in wijken waar juist achtergebleven, zowel in aantallen woningen jaren de herstructurering van deze wijken en ook de voorraad gaan in de verschillende wijken hand het professioneel apparaat al overbelast is en als in het realiseren van nieuwe woonmilieus. Forse focuswijken voortzetten. De kwaliteit van het wonen in hand. veel kwetsbare bewoners wonen. Met de inzet investeringen zijn vooral in de focuswijken nodig. Voor in deze gebieden stijgt daardoor. Via de sociale van bestaande en nieuwe instrumenten tre- een deel van de focuswijken, met name ten westen programma’s van Hart van Zuid en mogelijk ook // Verbreden den we hiertegen op. Extra aandacht gaat uit van de Dordtselaan, geldt dat de woningen ook in de Feyenoord City worden banenkansen en opleidings- Mensen willen wonen in een goed woonmili- naar een nieuwe groep particuliere verhuur- Stadvernieuwingsperiode nooit grondig zijn verbeterd mogelijkheden voor de bewoners van Zuid vergroot. eu. Een goede woning alleen is niet genoeg. ders: eigenaren met een enkele woning als of vernieuwd. Daarnaast groeit de economie, Rotterdam is populair Dat betekent dat er ook een kwaliteitsimpuls belegging van hun spaargeld. Door hen goed en de woningvraag groot. nodig is in de woonomgeving: de buitenruim- te informeren en tijdig te handhaven, wordt Op het niveau van realisatie van de outcomedoelstel- te, voorzieningen en bereikbaarheid. Door deze groep gewezen op de regels voor goed lingen en -indicatoren waar in het kader van NPRZ De inzet voor deze uitvoeringsplanperiode is de gun- projecten te koppelen, komen grotere ge- verhuurderschap. op wordt gemonitord is het beeld gedifferentieerd. stige omstandigheden te benutten en te zorgen voor bieden in ontwikkeling en wordt door middel Het aandeel midden- en hoge inkomens is zowel de vergroting van de beschikbaarheid van aantrekke- van olievlekwerking een nieuw woonmilieu // Verduurzamen in Zuid (40%, focuswijken 32%) als in de G4 (53%) lijke woningen en woonmilieus in de focuswijken. gevormd. Het onderzoeken van geschikte De energietransitie is een nieuwe uitdaging. en Rotterdam (49%) stabiel, waarbij moet worden woonproducten voor de nieuwe doelgroepen Dit raakt met daarvoor benodigde onder- aangetekend dat de meest recente cijfers uit 2014 Met de Regiodeal tussen Rijksoverheid en gemeente en sociale stijgers is van belang. Maar ook de grondse infrastructuur ook de aanpak van de zijn en nog geen rekening is gehouden met de sterke Rotterdam voor Rotterdam Zuid is voor de komende scholenschuif in het voortgezet onderwijs, en buitenruimte. Op Zuid kan de herstructurering ontwikkelingen afgelopen jaren. De WOZ-waarde in jaren 160 miljoen euro voor de pijler wonen beschik- de beschikbaarheid van een goede mix aan van de woningvoorraad aan de energietransi- Zuid is na de crisis weer stijgende, maar steeg in 2017 baar, waarvan het grootste deel voor de grondige onderwijsvormen en kwaliteit van het basison- tie gekoppeld worden. Zuid is Proeftuin voor nog minder hard dan in de rest van Rotterdam. De aanpak van de particuliere voorraad. Dit is binnen de derwijs zijn een belangrijke randvoorwaarde de aanpak Aardgasvrij van het Rijk. kwetsbare voorraad neemt zowel in Rotterdam als looptijd van NPRZ een nieuwe situatie; voor het eerst (zie pijler school). Rotterdam Zuid langzaam af. Het percentage koop- is er aan de start van een uitvoeringsplan een fors woningen neemt toe, in Rotterdam Noord sterker bedrag voor de financiering van de grondige aanpak dan in Zuid. De gemeente monitort daarnaast de geregeld. De aandacht van de partners kan nu nog woningdifferentiatie volgens de Gebiedsatlas meer op het op stoom krijgen van de uitvoering ko- Ontwikkeling Woningvoorraad. Komende periode men, het goed betrekken van de huidige en toekom- wordt de wijze van outcomemonitoring van de pijler stige bewoners en het bevorderen van de integraliteit wonen verder verfijnd. van de aanpak. Met deze middelen zijn we er echter nog niet voor de totale ambitie. Onze lobby wordt voortgezet en richt zich nu vooral op toekomstige FOCUS TOT 2022 middelen.

Voor grote delen van Zuid zijn de vooruitzichten voor de fysieke opgave gunstig. Het Hart van Zuid is in

58 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 59 WERKERS OP ZUID

‘Oren, ogen en een praatje.’ Zo vat Jan van den Heerik Samen de schouders eronder zijn rol in de wijk samen. ‘Als huismeester ben je vaak ‘Een goed netwerk is alles,’ gelooft Van den Heerik. op straat, je ziet en je hoort veel, en de mensen zien ‘Samen kun je heel veel.’ Neem het huis waarvan de jou. Je bent hun aanspreekpunt.’ ramen beplakt waren met kranten. ‘Toen ik de bewo- Elke werkdag loopt Van den Heerik een van zijn negen ner erop aansprak, snapte die ook wel dat dichtge- vaste routes door zijn buurt. Links, rechts, portiek in, plakte ramen weinig goed doen voor de uitstraling trap op, galerij over, trap af, hoekje om. Altijd volgt van de straat. Maar ja, hij had geen geld. Meneer hij hetzelfde parcours, om er zeker van te zijn dat hij zit namelijk in de schuldsanering en houdt aan het geen plek overslaat. Onderweg controleert hij iedere einde van de maand nou niet bepaald geld over voor berging, noteert hij elke hondendrol, elke rondslinge- interieuraccessoires. Zo’n situatie geef ik door aan rende vuilniszak. Valt hem op dat de ramen van een mijn collega sociaal beheer, die contact opneemt met woning met kranten zijn afgeplakt? Dan gaat hij eens de bewindvoerder van meneer, om te bespreken hoe aanbellen. we ervoor kunnen zorgen dat er aan het einde van de maand gordijnen voor dat raam hangen. Zo strijden Oude garde versus nieuwe lichting we met zijn allen tegen verloedering van de wijk.’ Van den Heerik komt zelf van Zuid. Hij werd geboren in IJsselmonde, woont nu in Pernis en kent alles wat Verloedering tegengaan daartussen ligt als zijn broekzak. Jarenlang was hij Het verwijderen van schotelantennes is ook onder- aannemer bij Woonstad, tot hij zes jaar geleden be- deel van die missie. ‘Tegenwoordig kun je via inter- hoefte had aan verandering en als huismeester aan net alle zenders ontvangen die je wilt, dus zijn de de slag kon. Hij begon in de Beverwaard/IJsselmonde, ontsierende antennes op onze gebouwen niet langer Feijenoord en werkte daarna in de Tarwewijk. Sinds nodig,’ zegt Van den Heerik. ‘Toch zijn veel bewo- een half jaar is Pendrecht-Noord zijn werkveld. Een ners uit Pendrecht aan hun schotel gehecht, want wijk die volgens hem drie soorten bewoners kent: de onbeperkt internet kost geld en de schotelantenne oude garde, die trots is op Pendrecht. De groep die is gratis.’ Gelukkig zijn er ook veel bewoners, die Van er sinds een jaar of tien woont, maar minder binding den Heerik graag een handje helpen. ‘Laatst deed een ‘EEN GOED heeft met de wijk. En de nieuwe lichting, met vrij veel Turkse vrouw de deur open en zei: kom je de schotel zorgcliënten.’ weghalen? Oh, wat fijn. Dat ding zit zo in de weg bij het ramen zemen!’ Korte lijntjes NETWERK IS Autobranden. Junks. Hondenpoep op de galerij. Vuil. Stank. Lawaai. Van den Heerik krijgt er dagelijks mee te maken. Wat hij niet zelf tegenkomt tijdens zijn ron- de, stroomt via zijn telefoon binnen. ‘In alle portieken ALLES.’ van Woonstad-flats in Pendrecht-Noord hangt mijn foto met mijn telefoonnummer erbij, dus de bewo- ners weten me te vinden.’ Het werk van Van den Heerik is belangrijk in het kader van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, dat het verbeteren van het woon- en leefklimaat op Zuid Schoon, heel en veilig. Dat is het mantra van Jan van den Heerik. als een van de pijlers heeft. Door de korte lijntjes tussen alle partners die onder NPRZ samenwerken, Als huismeester van 33 Woonstad-complexen in Pendrecht-Noord is kunnen problemen snel verholpen worden. ‘Als ik ’s avonds een appje krijg dat er ergens gedeald wordt, hij een aanspreekpunt voor veel bewoners. sein ik de wijkagent in. Komen er klachten over graffiti of vuil náást de container, dan meld ik dat via de Buitenbeter app bij de gemeente. Ik heb bovendien goed contact met de wijkconciërge en de gebieds- regisseur van de gemeente. Samen signaleren we problemen en pakken we ze direct op.’

60 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 61 WONINGVOORRAAD Grondige aanpak van de particuliere voorraad FIGUUR 15: PLANVOORRAAD FOCUSWIJKEN 2019-2022 Van de 10.000 particuliere woningen die grondig De twee rechterkolommen in figuur 14 laten de worden aangepakt zullen er 5.000 door middel van kwantitatieve opgave van de bestaande woningvoor- samenvoegen en kluswoningen, 1.000 door middel raad van Zuid in de komende uitvoeringsplanperi- van vernieuwbouw (grotere renovaties met optoppen ode zien. Deze wordt per categorie in de volgende of andere woningvergroting) en 4.000 door middel paragrafen nader uitgewerkt. Daarnaast is er sprake van sloop nieuwbouw worden gerealiseerd. Boven- van netto verdichting op Zuid door toevoeging van op de lopende grondige aanpak van 700 woningen nieuwbouw. Van belang bij de aanpak van de woning- sloop/nieuwbouw, is de ambitie om deze NPRZ-uit- voorraad is dat de bewoners van de aan te pakken voeringsplanperiode 1.400 woningen aan te pakken woningen zorgvuldig worden begeleid, en dat de in de focuswijken. Het is van groot belang om met woningen op Zuid daadwerkelijk voor de gewenste de middelen van gemeente en rijk uit de Regiodeal doelgroepen (sociale stijgers en vestigers van buiten) een zo groot mogelijke hefboom aan investeringen te ter beschikking komen. De gemeente en corporaties weeg te brengen, ook bij marktpartijen. hebben voor hun deel van de opgave in het kader van NPRZ monitoringsafspraken om de voortgang Het grootste deel van de opgave deze periode zal te bewaken. d.m.v. samenvoegen (1.000 woningen) vormkrijgen. Deze aanpak kent diverse smaken. De aanpak is erop

Basisbeheer Particuliere voorraad gericht om particuliere woningeigenaren in de NPRZ Winkelaanpak De verbetering van het gemeentelijke programma focuswijken via een subsidieregeling te stimuleren basisbeheer van de particuliere voorraad heeft om hun woning samen te voegen met een woning afgelopen jaren veel opgeleverd. Inmiddels zijn 5.600 erboven, eronder of ernaast. Ook kan gedacht woningen van de totaalambitie van 13.000 woningen worden aan kluswoningen. Tevens richt de aanpak aangepakt of in een aanpak. VvE’s zijn geactiveerd, zich op vastgoedbeleggers en ontwikkelaars. Beleg- er wordt gespaard voor toekomstig onderhoud en gers hebben een aanzienlijk deel van de particuliere achterstallig onderhoud wordt uitgevoerd. Voor een voorraad in bezit. Ontwikkelaars hebben de expertise klein deel betrof de aanpak een nazorg op eerdere om woningen grondig te verbeteren. Deze partijen vervolgens ingezet ten behoeve van samenvoegen, Het gaat om het bouwen van 1.100 woningen (voor- aanpakken. worden gestimuleerd om een bijdrage te leveren aan waar mogelijk als kluswoning. Verwerven geschiedt namelijk herstructureringslocaties) en 3.100 de NPRZ-opgave in de bestaande bouw. via openbare kanalen zoals de veiling en reguliere te renoveren woningen (met een minimaal investe- Komende vier jaar worden weer 3.000 woningen aan- verkoop via makelaars, maar ook via onderhandse ringsbedrag van > 37.500 euro). Van deze woningen gepakt, waarvan 1.900 in de focuswijken, door middel Een belangrijke plek waar de inzet in elk geval zal aankoop van pakketten van woningen wanneer deze liggen er 1.200 in de focuswijken. In de twee voor- van een subsidie, leningsfaciliteiten en indien nodig landen is Carnisse. Een aantal grote marktpartijen kansen zich voordoen. gaande NPRZ uitvoeringsplanperiodes zijn door de handhaving. Essentieel daarbij is de kwaliteit van de bereidt een voorstel voor in het kader van de Coa- woningcorporaties vooral in de Tuinsteden, zoals VvE. Veel projecten worden daarom uitgevoerd door litieovereenkomst die in 2017 in aanwezigheid van De grondige opgave in de particuliere voorraad kent Pendrecht, Zuidwijk en delen van IJsselmonde, veel VVE-010. Vernieuwingen in de komende periode zijn de Minister van BZK tussen de gemeente, woning- niet alleen veel financiële uitdagingen. De opgave woningen vernieuwd. In de huidige uitvoerings- het combineren van onderhoud en verduurzaming en corporaties en hen is afgesloten. Ook zullen kleinere kent, nu de uitvoering door beschikbaarheid van planperiode ligt de nadruk meer op de focuswijken. ontwikkelen van bijbehorend nieuw instrumentarium, marktpartijen worden uitgenodigd bijvoorbeeld d.m.v. middelen op gang komt, tevens vele uitvoerings- Naast het verbeteren van de woningvoorraad zetten het onderzoeken van de mogelijkheden om VvE’s op ‘tenders’ om de ontwikkeling van particuliere blokken uitdagingen. Het goed informeren en indien nodig corporaties zich ook breder in om de leefbaarheid blokniveau te bundelen tot grotere VvE’s (KoepelVvE) op te pakken. Tot slot zal de gemeente Rotterdam ondersteunen van bewoners van de woningen die in van de wijk te verbeteren. Zo zet Woonbron in op en het meer aansluiten bij de energie van woningei- ook woningen verwerven in een beperkt aantal aanmerking komen is van groot belang (zie daarvoor wijkconciërges voor de leefbaarheid en daarnaast op genaren om hun woning(en) te verbeteren. wijken en blokken. De verworven woningen worden paragraaf herhuisvesting en bewonersbegeleiding). het strategisch inkopen in VvE’s in Carnisse met als In samenwerking met deskundigen werken de doel het verbeteren van het onderhoud en de NPRZ-partners aan nieuwe instrumenten en financie- beheersstructuur in deze VvE’s. Vestia ondersteunt FIGUUR 14: KWANTITATIEVE AANPAK WONINGVOORRAAD ringsarrangementen om de plannen kostenefficiënt bijvoorbeeld in 2018 drie buurtkamers, naast inzet uit te voeren en nieuwe methoden te beproeven om van wijkbeheerders en leefbaarheidsuitgaven in Waarvan in de focuswijken de doelstelling te bereiken. Met betrekking tot het hun eigen woningvoorraad. Havensteder investeert 2012 - 2031 2012 - 2018 2019 - 2022 2019-2022 vraagstuk of de corporaties uit eigen vermogen mee bijvoorbeeld in Freehouse. Samen met bewoners, zouden moeten betalen aan de grondige aanpak van gemeente en wijkpartners gaat Freehouse op zoek Basisaanpak Particuliere Voorraad 13.000 5.600 3.000 1.900 de particuliere voorraad heeft het NPRZ-bestuur in naar de kracht van de Landbouwbuurt, om deze mee 2017 afgesproken dat dit wordt voorgelegd aan de te nemen in de ontwikkelingen in de buurt. Woonstad Grondige Aanpak Particuliere Voorraad 10.000 waarvan 700 waarvan 1.400* waarvan 1.400 Adviescommissie geschilbeslechting woningwet. zet buurt/huismeesters in op Zuid. Het merendeel - Sloop/Nieuwbouw 4.000 600** 300* daarvan (8,5 fte) in de focuswijken Feijenoord,

- Samenvoegen 5.000 100 1.000* Verbetering en transformatie Hillesluis, Tarwewijk, Bloemhof, Oud Charlois en corporatievoorraad Carnisse. De corporaties willen verder VVE010 kunnen - Vernieuwbouw 1.000 0 100* Deze opgave behelst een transformatie van een deel blijven ondersteunen, ondanks belemmeringen uit de van de corporatievoorraad (in twintig jaar 12.000 cor- woningwet. Bovengenoemde inzet is onderdeel van Corporatievoorraad 12.000 4.000 4.200 waarvan 1.200 poratiewoningen in Rotterdam Zuid) door renovaties, de prestatieafspraken tussen corporaties, gemeente - Nieuwbouw 1.100 sloop en nieuwbouw. De woningcorporaties Woon- en huurders.

- Renovatie > € 37.500 3.100 stad Rotterdam, Woonbron, Vestia en Havensteder zijn, met meer dan de helft van de gehele woning- De focuswijken van Zuid bestaan voor meer dan Totaal 35.000 10.300 8.600 4.500 voorraad op Zuid in hun bezit, belangrijke partners 70% uit goedkope woningen (zie figuur 16). Bij deze binnen de pijler wonen. Zij zorgen voor grote groepen wijken is sprake van een sterke disbalans qua bewoners van Zuid voor een goede woning. woningaanbod. In deze gebieden zal een beweging * Deze getallen zijn afhankelijk van de waardeontwikkeling van woningen en beschikbare middelen. De projecten komen deels tot uitvoering in gemaakt worden in zowel de particuliere als de de volgende periode. Komende periode renoveren of (her)bouwen de corporatievoorraad naar meer middelduur segment. ** Deze projecten komen tot uitvoering in de periode 2019-2022. corporaties 4.200 woningen in Rotterdam Zuid. Dat geldt ook voor de delen van Zuid waar sprake

62 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 63 FIGUUR 16: 7 FOCUSWIJKEN IN BALANS het Nationaal Programma Rotterdam Zuid van belang maken van al het vastgoed, waaronder woningen en is. Komende vier jaar worden daartoe de volgende onderwijsgebouwen, bijvoorbeeld door koppeling acties ingezet of doorgezet: aan het warmtenet. Dit past ook bij de doelstelling • Verdere uitrol binnen NPRZ van het gemeentelijke van de landelijke Bouwagenda. Het Rijk heeft in 2018 Wijken in balans ‘Kader herhuisvesting bij herstructurering’ inclusief een budget van € 6 mln. toegekend voor de Proef- uitvoeringsinstrumentarium (De urgentieregels voor tuin Aardgasvrij Pendrecht. De gemeente Rotterdam corporatiebewoners op grond van de verordening zal voor de periode 2019-2021 nieuwe proposities Wijken met enige disbalans Woonruimtebemiddeling, Stedelijk Statuut Particu- ontwikkelen voor het aardgasvrij maken van (delen liere Herhuisvesting, het experiment particuliere van) wijken van Rotterdam Zuid. Hiervoor wordt een herhuisvesting en goede monitoring van de effecten bijdrage van €18 miljoen gevraagd uit de klimaaten- Wijken met grote disbalans van de herhuisvesting op de beschikbaarheid van de veloppe, waarover nog besluitvorming dient plaats te > 70% goedkoop segment goedkope voorraad als onderdeel van de Gemeente- vinden. Het ministerie van BZK zal deze voorstellen lijke Voortgangsrapportage Woonvisie. prioriteren binnen de selectie van het programma Bron: Woonvisie Rotterdam 2030, Gemeente • Opstellen sociaal convenant bij herstructurering aardgasvrije wijken. Bij het aardgasvrij maken zal een Rotterdam, 2016. [Definitie goedkoop segment o.l.v. de gemeente (zie hoofdstuk thuisbasis op orde) koppeling worden gelegd met de verbetering van de wordt jaarlijks herijkt: vb. huur (2018): < 640 euro] • Ruimte in de woningtoewijzing via voorrangsrege- woon- en leefomgeving en de sociale opgaven in het lingen voor sociale stijgers en economische doelgroe- gebied. De gemeente Rotterdam werkt aan een pen (zie paragraaf sociale stijgers) & door opheffing Routekaart Rotterdam Zuid Aardgasvrij. Er liggen beperkingen Rotterdamwet voor terugkeerders kansen voor het aan het werk helpen van enkele hon- derden mensen met een uitkering en voor AanDeBak- Sociale stijgers garanties voor vmbo’ers om een passende technische NPRZ is er allereerst voor de bewoners van Zuid. Af- mbo-opleiding te kiezen (zie bladzijde 52 pijler werk). gelopen decennia vertrokken veel bewoners uit Zuid naar gebieden als Ridderkerk en Barendrecht omdat ze geen geschikte woning vonden. Voldoende aanbod binnen de nieuwe woonmilieus op Zuid voor de be- WOONOMGEVING woners die het financieel beter gekregen hebben en een volgende stap in hun wooncarrière willen maken, Kwaliteit buitenruimte is daarom een belangrijk punt Een groene en aantrekkelijke woonomgeving zorgt voor Het aantrekkelijker worden van de woningmarkt van een goed woonklimaat en nodigt uit om te ontmoeten Zuid is een zeer positieve ontwikkeling voor Zuid. Het en bewegen. De woonomgeving in de focuswijken vol- is echter tevens een potentiele bedreiging voor de doet hier nog niet altijd aan. sociale stijgers uit Zuid zelf, die een woning op Zuid is van enige disbalans omdat 50-70% van de voeging of sloop. Dit levert tot 2022 een groeisaldo ambiëren, maar voor wie woningen te duur worden. De hoofdopgaven de komende periode; woningen in de goedkope categorie vallen. Bij enkele op van ongeveer 4.000 woningen. Verdichting vindt Monitoring met betrekking tot sociale stijgers wordt 1. Inpassing buitenruimte rond nieuwbouw en reno- wijken, zoals Katendrecht, dreigt enige disbalans voornamelijk plaats nabij ov-knooppunten, nabij daarom uitgebreid. Instrumenten om meer woningen vatieprojecten; De buitenruimte wordt in samenhang omdat het aantal goedkope woningen te hard rivieroevers en herbestemmingslocaties aan de voor de sociale stijger (middenhuur) beschikbaar met de aanpak van woningvoorraad verbeterd. Het gaat afneemt. In deze wijken sturen gemeente en randen van wijken. te laten komen, inclusief de mogelijkheid om een om straatinrichting met voldoende groen, ruimte voor corporaties op het behouden van minimaal 30% In delen van de focuswijken zijn om sociale stijgers concrete target vast te stellen, worden onderzocht. spelen. goedkope woningen. vast te houden grotere woningen nodig, zoals een- Er vindt een woonwensenonderzoek plaats onder 2. Andere buitenruimte opgaven gezinswoningen en samengevoegde appartementen. sociale stijgers zodat nieuwe woonmilieus óók aan a. Vergroening In de woonwijken. In veel straten zijn wei- De wijken met de sterkste disbalans en een groot Op die plekken is er sprake van verdunning. hun wensen voldoen en in de tweede helft van deze nig bomen en op veel pleintjes is vergroening mogelijk. aandeel goedkope corporatievoorraad hebben priori- uitvoeringsplanperiode wordt bezien in hoeverre b. Verbindingen; Zuid kent veel barrières. Waar moge- teit in de corporatieopgave in Zuid van 2019-2022. Herhuisvesting en bewonersbegeleiding nieuwe landelijke beleidsdoorbraken nodig zijn om lijk nemen we maatregelen om verbindingen te verbe- Gemeente en corporaties komen in 2019 tot afspra- De aanpak van de woningvoorraad biedt voor veel sociale stijgers goed te bedienen en gemengde wijken teren naar de recreatiegebieden om de woonwijken ken over de fasering en inzet van de verschillende Rotterdammers kansen. De wijken worden verbe- te realiseren. (zoals Zuiderpark en de rivier met havenbekkens) en instrumenten (naast renoveren, sloop- en nieuwbouw terd, er komen meer kwalitatief goede woningen en tussen de wijken. ook liberalisatie en verkoop binnen de voorwaarden er komen mogelijkheden voor een wooncarrière in Daarnaast wil de gemeente Rotterdam de komende c. Bewonersinitiatieven; De betrokkenheid van be- van het Verkoopkader huurwoningen) om de wijken de eigen woonomgeving. Door de herstructurering jaren maatregelen nemen om in de stad voorrang woners bij de buurt en sociale cohesie neemt toe als in balans te brengen. Onderdeel van deze afspraken zullen ook mensen moeten verhuizen. Door sloop of te geven aan bepaalde bewonersdoelgroepen, bewoners zich een deel van buitenruimte toeeigenen is de mogelijkheid voor corporaties om op andere samenvoegen moeten zij op zoek naar vervangende zoals verpleegkundigen, leraren, agenten en brand- door zelfinrichting en beheer te verzorgen bv door locaties in de stad nieuwe woningen te bouwen. De huisvesting. Afhankelijk van de lengte van woonduur, weerlieden etc. De partners van NPRZ willen in elk Droomstraten of Buurtbeheer. De gemeente stimu- uitwerking hiervan leggen gemeenten en corporaties het netwerk in de directe omgeving en soms ook de geval in Zuid de doelgroep onderwijzers bedienen, leert en begeleidt deze initiatieven. vast in de reguliere prestatieafspraken. leeftijd van bewoners, zal zo’n verhuizing een kleine of gezien het belang van het aantrekken en behouden grote impact hebben en wordt de verhuizing gezien van goede leerkrachten. Onderzocht wordt of een De auto heeft de dominante plaats in de woonwijken Verdichting op Zuid als kans of bedreiging. Een deel van deze huidige eerdere afspraak met corporaties omtrent voorrang op Zuid. Om ruimte te maken voor groen en spelen, Op Zuid vindt tussen 2018 en 2030 per saldo bewoners zal ook weer terugkeren in dezelfde woon- bij toewijzing van een woning kan worden vernieuwd. werkt de gemeente een parkeerstrategie uit. In de verdichting plaats van ongeveer 8.500 woningen, omgeving. Bijvoorbeeld de sociale stijgers, maar ook Voor deze voorrangswensen zit ook een relatie met begroting van de besteding van de regiodealmiddelen waardoor er in 2030 ongeveer 103.350 woningen op de oorspronkelijke bewoners, die verhuizen naar de de nu al lopende pilot in het kader van artikel 9 zal een budget gereserveerd worden voor buiten- Zuid staan. Hierdoor wordt er ook op Zuid aan de (beperkt) nieuw te bouwen goedkope woningen of van de Rotterdamwet, op grond waarvan bepaalde ruimteprojecten. Deze middelen zijn aanvullend op toenemende woningvraag voldaan. De ambitie is dat worden geherhuisvest in een bestaande woning die sociaal-economische doelgroepen voorrang krijgen in de reguliere gemeentelijke middelen voor de buiten- tussen nu en 2022 wordt begonnen met de bouw van niet wordt aangepakt. Oud-Charlois, Bloemhof en Hillesluis. ruimte. Uitgangspunt is dat Zuid binnen de gemeen- 5.500 woningen. Dit betreft nieuwbouwlocaties, maar telijke budgetten normaal vertegenwoordigd is. Het soms ook transformaties van gemeentelijk vastgoed Ongeacht tot welke groep men behoort, geldt dat Verduurzaming regiodealbudget zal alleen ingezet worden om extra tot woningen. Tot 2022 vindt lokaal verdunning plaats zorgvuldige omgang met de herhuisvesting en de In een aantal wijken op Zuid zal met middelen van het kwaliteit te realiseren in projecten en voor projecten van ongeveer 1.550 woningen als gevolg van samen- te herhuisvesten huishoudens voor de partners van rijk en gemeente worden gestart met het aardgasvrij waarvoor normaliter geen budget is.

64 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 65 Verkeer en vervoer Een goed functionerend vestigingsbeleid van inwo- van belang dat relevante partners, vanuit de concrete De bereikbaarheid van wijken op Zuid is vaak minder ners, nu voorzien door huisvestingsvergunningen in problematiek bezien, het gesprek voeren over welke goed dan in de rest van de stad. Dat geldt voor de in- de gebieden waarin de Rotterdamwet geldt, blijft be- mogelijkheden er zijn om te voorkomen dat de aan- terne, stedelijke verbindingen en de verbinding met de langrijk. Met de grotere particuliere verhuurders gaat zuigende werking van bepaalde wijken door kansar- regio en verder. Daardoor zijn reistijden vaak langer en de gemeente in gesprek over goed verhuurderschap men weer toeneemt, met inachtneming van gevolgen zijn er minder keuzemogelijkheden voor de vervoers- en wat dit betekent voor hun vastgoed. De gemeen- voor leefbaarheid, arbeidsparticipatie en onderwijs. wijze of het vervoermiddel. Die keuzemogelijkheden te zoekt daarbij partners die investeren in Zuid. Op worden ook beperkt door budgettaire prioriteiten en particuliere verhuurders die zich aan huisjesmelkerij Gemeente en rijk spreken in het kader van de mogelijkheden, en het gedrag van veel bewoners (bij- schuldig maken vindt een eigenaargerichte aanpak Regiodeal af om te onderzoeken of er mogelijkheden voorbeeld niet gewend zijn om te fietsen). Dit belem- plaats. zijn legale en gewenste bewoning te bevorderen en mert de mobiliteit en daarmee de toegang tot werk, te monitoren, door middelen van het verruimen van scholing en sociale contacten (vervoersarmoede). Kwetsbare wijken hebben intensief beheer nodig. Wo- mogelijkheden van informatievergaring en gegevens- ningcorporaties spelen daarin in wijken waar zij veel uitwisseling, vestigingseisen en voorkeurbeleid. Rijk en regio hebben tijdens het Bestuurlijk Overleg bezit hebben een belangrijke rol. In wijken met voor- Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en namelijk particulier bezit, zoals in Carnisse, ontbreekt Ook wordt in het kader van de Regiodeal aanpas- Transport (MIRT) besloten een MIRT verkenning te die partij. Daarom ontwikkelen verschillende diensten sing van de volgende landelijke wet- en regelgeving starten. Daarin worden de mogelijkheden verkend van de gemeente en Woonbron in het kader van onderzocht; om in het oostelijk deel van de Rotterdamse regio de NPRZ een intensieve beheeraanpak voor Carnisse. - Vereenvoudigen Onteigeningswet (juridische kosten (multimodale) bereikbaarheid te verbeteren door o.a. en doorlooptijd van procedures) het realiseren van een extra oeververbinding. De MIRT - Zelfbewoningsplicht voor nieuwe kopers woningen verkenning is gericht op de nadere uitwerking van in specifieke delen van Rotterdam Zuid. bereikbaarheidsmaatregelen om vervolgens te komen Project (Ver)huren in Carnisse - Sanctie mogelijkheden van de gemeente bij over- tot een voorkeursalternatief en besluitvorming daar- Het project (Ver)huren in Carnisse betreft treding van huurwetgeving door particuliere verhuur- over. Rijk en regio hebben samen € 480 miljoen euro een tijdelijke gebiedsgerichte interventie Afrikaanderwijk, Bloemhof en Tarwewijk van uit de lucht ders. gereserveerd voor deze maatregelen. om excessen rond de huur en verhuur van woningen, zoals die in Carnisse veel voor- De gemeente is voornemens om het instrument Wet Opgaven; komen, aan te pakken. Voorkeursrecht Gemeente in te zetten op specifieke HOV-lijnen en personenvervoer over water De inzet moet leiden tot een uitvoerings- aan is en minder sociaal, waar een overschot van locaties. (studie en uitvoering) aanpak om de disfunctionele aspecten van is) past binnen de regionale afspraken. Zorgpunt is -HOV Stadionpark – Zuidplein – Maastunnel – de vastgoedmarkt voor huur en verhuur te de uitvoering. Het achterblijven van ontwikkelingen Komende periode vinden wijzigingen plaats in voor Noordoever (uitvoering) minimaliseren door een combinatie van; elders zet het draagvlak voor de Rotterdam Zuid-op- Zuid relevante landelijke wet- en regelgeving. Denk -HOV Willemsbrug (Willems-as-onderzoek) * Datagestuurde analyse en preventie; Door gave onder druk. bijvoorbeeld aan de aanpassing van de huisvestings- -Uitbreiding van netwerk Personenvervoer over Water data-analyse en koppeling van bestanden wet, de versoepeling van de markttoets (woningwet) met kansrijke verbindingen ontstaat meer inzicht over de werking van de De provincie werkt voor de volkshuisvestelijke regio en het bouwen op erfpachtgrond. Ook van belang verhuurmarkt en worden interventies ontwik- Rotterdam aan stimulerend en handhavend instru- is de lopende evaluatie van de woningwet en de Continu onderzoek naar verbetermogelijkheden keld om misstanden tegen te gaan. mentarium om met name ontwikkeling van goedkope aankondiging van de Minister van BZK om hierin ook en pilot(projecten) * Informatievoorziening aan verhuurders; Veel voorraad in regiogemeenten te borgen. Onderdeel de beschikbare bestedingsruimte van corporaties in -Last en First Mile oplossingen van en naar tramhal- te koop staande woningen worden gekocht hiervan is een financiële incentive (4 miljoen euro relatie tot de maatschappelijke opgave in verschillen- tes, trein- en metrostations door nieuwe ‘kleine’ beleggers. Deze wonin- van de provincie Zuid Holland, 1 miljoen euro uit de de gebieden in het land, mee te nemen. -Innovatieve mobiliteitsconcepten in samenhang met gen en hun eigenaren worden na aankoop Regiodeal) in het kader van de opgave van Rotterdam de parkeerstrategie tbv de openbare ruimte bezocht, zodat eigenaren informatie krijgen Zuid voor regiogemeenten ten aanzien van de sociale De corporaties hebben afgelopen jaren aanspraak -Stimuleren Fietsgebruik over hun verantwoordelijkheden en eventuele woningvoorraad. gemaakt op de aftrekmogelijkheid van de Verhuur- misstanden zo spoedig mogelijk aangepakt derheffing zowel voor de eigen opgave op Zuid als Studie worden en goed verhuurderschap bevorderd. voor de grondige aanpak van de particulier voorraad. -Verbeteren stationsomgeving Station Zuid * Interventies in de verhuurmarkt. EVENTUELE AANPASSINGEN De aftrek op de verhuurderheffing is een belasting- -Verbeteren wandel en fietsroutes De aanpak is idealiter reproduceerbaar maatregel van de Rijksoverheid die de corporaties bij in andere wijken met een soortgelijke WET- EN REGELGEVING investeringen in de woningvoorraad, zoals renovaties, Kwaliteit van de particuliere verhuur en problematiek. sloop of nieuwbouw, in Rotterdam Zuid korting op de controle en handhaving Net zoals dat voor de andere pijlers geldt, blijft NPRZ verhuurderheffing geeft van 10.000 tot 25.000 euro Waar veel achterstallig onderhoud is, ligt verloedering ook voor de pijler wonen landelijke en lokale wettelij- per woning. De Rotterdamse corporaties hebben veel op de loer. Stevige handhaving die leidt tot beter ke kaders bezien op hun consequenties voor Zuid. gebruik gemaakt van deze aftrek; voor 3.850 ingrepen onderhoud en beheer draagt bij aan de bestrijding Regionale woningvoorraad is in totaal 74,4 miljoen euro korting verkregen en van illegale praktijken als mensenhandel, arbeids- Afname van de goedkope woonvoorraad op Rotter- De in het lopende collegeakkoord aangekondigde voor nog eens 4.750 ingrepen zijn aanvragen inge- uitbuiting, hennepteelt en illegale kamerverhuur en dam Zuid kan niet los worden gezien van het streven maatregelen om meer ruimte voor middeninkomens diend (105,6 miljoen euro). Vanwege het landelijke vermindert de overbelasting van professionals in de naar een meer evenwichtige spreiding in/over de te maken in de stad zijn interessant voor Zuid in het succes van deze aftrek die ook ingezet kon worden in wijken. regio. Er zijn door de Volkshuisvestelijke Regio Rot- licht van het vasthouden van sociale stijgers. bijvoorbeeld krimpgebieden is de pot voortijdig leeg terdam afspraken gemaakt over de ontwikkelingen en is de aanvraagmogelijkheid medio 2018 stopgezet. De gemeente blijft de volgende werkzaamheden van de regionale woningvoorraad. De belangrijkste Sturing op de bewoning in bepaalde delen van Het is voor de toekomstige inzet van de corporaties in continueren: reden hiervoor is een onevenwichtige verdeling van Rotterdam Zuid blijft gewenst, gezien de problema- Rotterdam Zuid van groot belang dat deze aftrekfacili- • efficiënte klachtbehandeling (gericht op onderhoud de sociale voorraad over de regiogemeenten, mede tiek. Vanuit het college van B&W van de gemeente teit wordt gecontinueerd en dat geborgd kan worden en gebruik van woningen); gezien de aanwezigheid van de sociale doelgroep in Rotterdam is aangekondigd om geen nieuwe aan- dat het mogelijk is om ingediende projecten daad- • handhaven op en beëindigen van illegale elke regiogemeente. vragen te doen voor de selectie van bewoners in de werkelijk af te ronden en aangevraagde gelden ook verblijfsinrichtingen; goedkope particuliere voorraad op inkomen uit werk daadwerkelijk te kunnen ontvangen. • handhaven op illegale bouw en illegaal gebruik De inzet in Rotterdam Zuid (waarbij wordt ingezet op (Rotterdamwet art. 8). In de aankomende uitvoerings- conform het bestemmingsplan; een betere balans tussen segmenten, met als gevolg planperiode lopen voor enkele wijken de termijnen • ontmantelen van hennepkwekerijen. meer midden en hoger segment waar nu een tekort voor artikel 8 af. Voor de betreffende wijken is het

66 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 67 WERKERS OP ZUID

Van de 22 jaar dat Jurgens werkzaam bij de politie, is Jurgens: ‘Ouders moeten hun kinderen opvoeden. hij er zes wijkagent in Cannenburch in de Rotterdam- Maar er ligt ook een taak voor de school en voor de se Beverwaard. Een wijk waar door een opeenstape- politie. Als partners van NPRZ hebben we gezegd: we ling van grote en kleine problemen nog steeds veel voeden onze kinderen samen op. Ik ben er stellig van aan de hand is. Van geluidsoverlast door hangjonge- overtuigd dat we op die manier problemen kunnen ren tot daadwerkelijke criminaliteit: inbraak, straat- voorkomen.’ roof, vernieling. Sommige problemen zijn zo groot, dat ze het wijkniveau overstijgen. ‘Zoals de ride outs,’ Even de hond uitlaten zegt Jurgens. ‘Daar hebben we nu al bijna twee jaar Om te illustreren waar het korte lijntje tussen moe- onze handen vol aan.’ ders en politie toe kan leiden, en hoe simpel het soms kan zijn, vertelt Jurgens het verhaal van de vrouw Stuntende jongeren wiens zoon overlast veroorzaakte door steeds in Voor wie er nog nooit van gehoord heeft: ride outs zijn hetzelfde speeltuintje rond te hangen met vrienden. de georganiseerde fietsritten van een groep jongeren, ‘Toen ze tijdens een Onwijze Moeders- bijeenkomst waarvan de oorsprong op Zuid ligt. De jongeren gaan hoorde dat buurtbewoners zich daaraan stoorden en onverantwoord stuntend het verkeer door, dragen hoe lastig het groepje de politie maakte, zei de vrouw: daarbij bivakmutsen en maskers en verstoren bewust “Oh, dan ga ik in het vervolg mijn hond daar uitlaten.” de openbare orde. ‘Het stoerst vinden ze het,’ zegt Binnen een paar weken was het gehang afgelopen. Jurgens ‘om de overtredingen die ze daarbij maken, Het groepje had zich verplaatst. Die jongen had geen te filmen en op internet te delen.’ De groep bestaat zin om zijn moeder steeds tegen te komen.’ uit zo’n 40-80 jongeren. ‘Het probleem is dat de grens tussen stunten met je fiets en crimineel gedrag vrij dun blijkt. Wat begon als een sportieve activiteit, ontaardt in inbraak en vernieling.’

Onwijze Moeders ‘HANGJONGEREN Hoe pak je jongeren aan die overlast veroorzaken en zich niks aantrekken van de politie? ‘Het is een vraag die in alle wijken van Rotterdam speelt,’ zegt Jurgens. ‘Er zijn collega’s die dagen oefenen op een toffe boks HEBBEN GEEN ZIN om hun respect te winnen, maar niks helpt. Je hebt geen grip op ze.’ Om die reden is in het project Onwijze Moeders opgericht. Daar komen politie en moeders OM HUN MOEDER uit de buurt geregeld samen, om informatie uit te wisselen en de gevaren van deze straatcultuur te bespreken. Dat project kreeg op meer plekken in Rotterdam navolging. Ook Cannenburch heeft nu een TEGEN TE KOMEN.’ Onwijze Moeders-groep. Naar de eerste bijeenkomst, die plaatsvond in basisschool De Regenboog, kwamen ruim zestig moeders. ‘We spraken over de ride outs, maar ook over onderwerpen als grooming, sexting en nepvuurwapens. Veel ouders hebben geen idee wat hun kinderen allemaal doen op straat. Dat had ik Overlast door jongeren vormt een van de grootste problemen in de zelf ook niet precies, toen mijn kinderen die leeftijd hadden.’ buurt Cannenburch in de Beverwaard. Wijkagent Mark Jurgens heeft Banden in de wijk zijn handen er vol aan. Wat helpt, is het project Onwijze Moeders. Jurgens werkt nauw samen met andere NPRZ-part- ners. ‘Ik strijk regelmatig even neer bij mijn collega’s van Woonbron, om dingen te bespreken die spelen in de wijk. Woningen waar problematiek zit. Ruzies die op straat hebben plaatsgevonden. Hangplekken die overlast geven.’ Ook is hij veel aanwezig op scholen, onderhoudt hij goede banden met de schoolleiding en neemt hij deel aan bijeenkomsten over opvoeden.

68 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 69 ONDERMIJNING EN VEILIGHEID ORGANISATIE EN FINANCIËN

In Rotterdam Zuid is de afgelopen jaren veel ervaring Rotterdam. Het Openbaar Ministerie in Rotterdam WIJKGESTUURD WERKEN Jeugdwerkloosheid (cluster W&I en MO) opgedaan met de (integrale) aanpak van ondermij- en het Rijksvastgoedbedrijf van BZK werken samen procesdata van o.a. het werkplein en het jongeren- nende criminaliteit middels het project Hartcore. met onder andere de gemeente Rotterdam en het Als onderdeel van het gemeentelijk ‘Wijkgestuurd loket gekoppeld waardoor doorstroomcijfers en Deze aanpak wordt de komende jaren voortgezet en ministerie van Justitie en Veiligheid in afstemming Werken’ wordt sinds 2017 wijkgericht gewerkt. De “voorraad”-cijfers tot op wijkniveau inzichtelijk geïntensiveerd, mede door de beleidsvoornemens met het ministerie van Financiën een voorstel uit voor inzet is om de gemeentelijke organisatie meer vanuit worden. Dit ontwikkelen we door (zie monitoring en en bijbehorende extra middelen vanuit het Coalitie- een pilot met als doel de mogelijkheden te verken- de vraag van de wijken te laten opereren en de verdere kennisontwikkeling). akkoord 2018-2022 van de gemeente Rotterdam. En nen voor het herbestemmen van in beslag genomen gemeentelijke clusters het aanbod per wijk te laten de uitwerking daarvan in het veiligheidsprogramma onroerende goederen. In de verkenning worden de specificeren. Opgaven worden op wijkniveau behap- Deze ambities werden gecombineerd met de ‘Veilig@Rotterdam’ 2018-2023. Ook op rijksniveau financiële consequenties van deze pilot inzichtelijk baar en duidelijker en het wordt mogelijk integraal de wijkagenda’s en jaarlijkse wijkactieplannen die de is er veel aandacht voor versterking en verbetering gemaakt, zodat voor de start hiervan in het plan van verantwoordelijkheid te nemen. Op Zuid gaat het om gemeente met de 8 wijkraden, 2 wijkcomités en 2 ge- van de aanpak van ondermijnende criminaliteit (o.a. aanpak duidelijkheid bestaat over de financiële dek- achttien wijken met elk gemiddeld 11.000 bewoners. biedscommissies opstelt en uitvoert waarbij de inzet maatregelen van wetgevende aard en het beschik- king, een essentiële randvoor-waarde voor uitvoering van andere partners dan de gemeente hard nodig. Zo baar stellen van extra budget, onder meer via het van de pilot. Met Wijkgestuurd Werken (WGW) worden de ambities ontstaat een samenhangend geheel van doelen en ondermijningsfonds). - Integriteitsbehoud van branches. Partijen verken- voor Zuid op wijkniveau doorvertaald, wordt de organisatie, niet alleen voor de gemeente maar voor nen welke mogelijkheden er zijn binnen huidige wet- samenwerking met partners verbeterd en ontstaan alle partners. Alleen door een samenhangende aanpak op de en regelgeving om beter zicht te krijgen op kwets- logische op uitvoering gerichte integrale teams. gebieden van wonen, werken, school, cultuur, sport baarheden en integriteitsrisico’s. Specifieke aandacht Steeds meer organisaties sluiten hierop aan. Voor- Wat gaan we doen? en veiligheid kunnen de wijken op Zuid verbeterd hierbij gaat uit naar money transfer organisations en beeld zijn het welzijnswerk op Zuid, Werk en inkomen, Een aantal specifieke acties die het wijkgericht werken worden. Dit vraagt om een langjarige inzet én om erfpacht in een nader te bepalen specifiek gebied. PPO-wijknetwerken, Reclassering Nederland en ondersteunen worden gericht op Zuid ingezet. samenwerken. Want alleen door gezamenlijke inzet - Publiek-private samenwerking: in een (aantal) door natuurlijk de sociale wijkteams. Daarmee wordt het van bewoners, corporaties, marktpartijen, zorg- en Partijen nader te bepalen branche(s) gaan publieke een zichzelf versterkende beweging. Het gaat om: welzijnsinstellingen, gemeente, politie en Justitie en en private partners verkennen op welke wijze beter • Het vertalen van stedelijke programma’s naar maatschappelijke partners wordt Zuid beter. samengewerkt kan worden om ondermijnende crimi- Het afgelopen jaar is verder gewerkt aan het beschik- de wijken van Zuid. Binnen Rotterdam lopen de naliteit tegen te gaan. baar maken van actuele informatie van resultaten van nodige stedelijke programma’s/ werkprocessen die Deze doelstellingen worden doorkruist doordat Zuid - Intelligence: doel is meer zicht te krijgen op onder- stedelijke cluster programma’s en/of werkprocessen bij zullen dragen aan de het behalen van de doelen ook voor (ondermijnende) criminaliteit een aantrek- liggende patronen van ondermijnende criminaliteit, op wijkniveau. Onder de noemer Informatie Gestuurd op Zuid. Passend binnen de stedelijke ontwikkeling kelijk gebied is gebleken. Deze problematiek is taai. criminele netwerken en daaraan gerelateerde financi- Werken (IGW) zijn samen met CIO-office van de van wijkgericht werken zullen aanvullend op de Vastpakken en niet loslaten geldt voor de gehele ële activiteiten. Insteek is om als pilot te verkennen op gemeente Rotterdam en het Actieprogramma tegen reeds in de voorgaande hoofstukken benoemde veiligheidsaanpak op Zuid. welke wijze deze informatie beter benut kan worden in het kader van de zogenaamde RIECsamenwerking De Driehoek is het bevoegd gezag waar het gaat om (RIEC staat voor Regionaal Informatie- en Expertise FIGUUR 17: WIJKEN OP ZUID de aanpak en verantwoording op het gebied van Centrum) en dan specifiek ten aanzien van integraal veiligheid en rapporteert derhalve via de reguliere afpakken. Daarnaast wordt bezien of en zo ja hoe een jaarrapportage van Directie Veiligheid. verlenging van de City Deal “Zicht op ondermijning” een bijdrage kan leveren aan het vergroten van het Tegen deze achtergrond zijn er in de Regio Deal inzicht in de onderliggende patronen van ondermij- Rotterdam Zuid specifiek de volgende afspraken ning. gemaakt: - Informatiedeling en wetgeving. Uitgangspunt is a. Partijen spannen zich in om waar mogelijk een dat overheden maximaal in staat worden gesteld een verbinding te leggen tussen de beleidsvoornemens effectieve bijdrage te leveren aan de integrale aanpak van het Rotterdamse college van B&W en landelijke van ondermijning. Belangrijk element daarbij is het initiatieven gericht op ondermijning, waarbij geldende delen van informatie tussen en binnen de betrokken kwalificatiecriteria in acht worden genomen. organisaties en het beschikken over toereikende b. Vanuit deze Regiodeal zetten Partijen in op een bevoegdheden. Van belang hierbij zijn onder andere: aantal specifieke pilots op Rotterdam Zuid, waar- o de sluitingsbevoegdheid burgemeester bij het ver- mee ervaringen worden opgedaan en inzicht wordt storen van de openbare orde bij het aantreffen van vergroot over de (beleids)effectiviteit van de aanpak wapens of het beschieten van een woning; van ondermijning. De concretisering van de pilots o de mogelijkheden voor intragemeentelijke informa- vindt plaats in afstemming met de verantwoordelijke tiedeling; stakeholders. o aanpassing van de Wet bevordering integriteitsbe- oordelingen door het openbaar bestuur (Bibob). Onderstaand is een eerste richting van thematiek waarop de pilots zich kunnen richten: - Herbestemming. Partijen verkennen de moge- lijkheden met betrekking tot de herbestemming van in beslag genomen (on)roerende goederen in

70 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 71 programma’s en werkprocessen afspraken worden - formeel versus informeel De alomvattende benadering van het NPRZ over teur is een bestuur noodzakelijk. Het bestuur geeft gemaakt tot op wijkniveau over de inzet danwel - eigen uitvoeringsorganisatie versus de partners het traditionele sectoren heen maakt de gekozen aanpak richting en is buitenboordmotor, forceert doorbra- effecten. Hiermee waarborgen we (boven)proporti- zelf in de praktijk laten uitvoeren bijzonder en ook de moeite waard voor anderen om ken en vormt coalities. Het bestuur maakt ruimte in onele inzet van het stedelijk aanbod. - sturen op deelprojecten versus sturen op samen- er kennis van te nemen, zo blijkt uit de steeds groter het veld voor de samenwerking met de partners en • Probleemoplossend escalatieteam samenwerken- hang (eerste sneller zichtbaar, tweede structureel) wordende interesse uit binnen- en buitenland van bevordert daarmee de integraliteit van de aanpak. de organisaties. In 1 wijk kunnen uitvoerders elke - beproefde aanpak versus verdere innovatie overheden en andere partijen die kennis van Het bestuur wil komende periode de integraliteit nog donderdag hun uitvoeringsproblemen rond de aanpak willen nemen. Zuid wordt vaak door de verder bevorderen. actuele casussen neerleggen. Bijvoorbeeld: mijn Binnen het NPRZ wordt gewerkt met een 4-jarige buitenwereld gezien als een proeftuin voor allerlei Het bestuur van het NPRZ is samengesteld uit verte- cliënt kan niet instromen bij een taalcursus, de cyclus van uitvoeringsplannen. Dit plan loopt tot vernieuwende aanpakken. Het NPRZ faciliteert werk- genwoordigers vanuit de belangrijkste partners. De uitkering wordt maar niet verleend, wachtlijst en met 2022. Uitgangspunt daarbij is dat we vast- bezoeken en neemt deel aan congressen. Vanwege verschillende pijlers zijn in het bestuur gelijkwaardig tweedelijns hulp, mijn cliënt heeft geen inschrijving. houden aan de ingezette koers. Met de jaarlijkse de toenemende buitenlandse aandacht wordt het vertegenwoordigd. De leden van dit bestuur opereren Wat nu? etc. Uiterlijk de woensdag erop is er een monitor (NPRZ Voortgangsrapportage) vult NPRZ uitvoeringsplan ook naar het Engels vertaald. mede namens de andere organisaties uit hun pijler, oplossing en/of duidelijkheid t.a.v. het interprete- programmasturing in door de voortgang en interac- zorgen voor mandaat en zijn aanspreekpunt voor ren van het beleid. Hiervoor wordt het Rayonbe- tie inzichtelijk te maken ten aanzien van het optre- de dagelijkse aansturing, zodat patstellingen worden raad Zuid gebruikt. Het team wordt ondersteund den van effecten en het uitvoeren van afgesproken voorkomen en doorbraken mogelijk zijn. Het bestuur door een secretaris. Andere NPRZ-partners (bv. activiteiten om die effecten te realiseren. De jaarlijkse NPRZ-GOVERNANCE van het NPRZ wordt voorgezeten door de burge- corporaties, scholen) ondersteunen het initiatief NPRZ Voortgangsrapportage bestaat uit twee delen; meester, die dat doet in een rol als onafhankelijk waarbij zij indien nodig worden benaderd door samengevat in de uitgave Zuid op Koers (deel I) en Na de ondertekening van het Nationaal Programma is voorzitter. Daarnaast is de voorzitter een boegbeeld een van de basisleden van het team voor concrete uitgebreid in een deel II met cijfers ten aanzien van er parallel aan het opstellen van het eerste uitvoe- van het NPRZ. oplossingen. het algemeen beeld op Rotterdam Zuid, een effec- ringsplan 2012-2014 op hoofdlijnen een governan- • Integrale Wijk Interventie/Handhaving Teams In trapportage (outcome), een doelen en inspanningen cestructuur uitgewerkt. Deze structuur is in 2017, met Daarmee zijn in het bestuur van het NPRZ de volgen- Zuid zijn meer ogen en oren in de wijk nodig, die netwerk (DIN) en de resultaten van de specifieke enkele kleine aanpassingen, in een governancepaper de partijen vertegenwoordigd: kunnen signaleren en vervolgacties in gang zetten. activiteiten (output). herbevestigd. In 2018 heeft het bestuur aangegeven - de gemeente Rotterdam (1x) Het signaleren betreft bijvoorbeeld fraude met de governancestructuur te continueren. - het Rijk (1x); uitkeringen, illegale verblijfsinrichtingen, onrecht- Hierbij moet worden voorkomen dat het reguliere - de corporatiesector (1x); matige bewoning, woonoverlast en dergelijke. werkpatroon bij de partners dominant wordt en de Bij de inrichting van de governance is een aantal - de onderwijssector (1x); Hierbij hoort ook het signaleren van hulpvragen in het NPRZ afgesproken doelen en acties niet uitgangspunten geformuleerd: - het bedrijfsleven (2x); van sociale wijkteams. Er dient tevens voldoende goed meer herkenbaar zijn en te abstract blijven. - een breed gedragen samenwerking met voldoende - de zorgsector (1x); opvolgingscapaciteit te zijn: signalen moeten Daarnaast is het van belang telkens de juiste weg slagkracht voor de dagelijkse aansturing; - de bewoners (1x); worden opgepakt en van een zichtbaar vervolg te vinden om de doelen dichterbij te brengen (in - een programmadirecteur die uitvoering waar kan - kunst & cultuur (1x); worden voorzien. In de stad is reeds een aantal feite door praktische toepassing van het plan en maken door met gezag en doorzettingsmacht te - veiligheid (1x). gebiedsinterventieteams (GIT) aanwezig. Het NPRZ toepassing van het plan, do, check, act-principe). kunnen opereren. zal de gemeente vragen wijkgerichte handhaving Maar ook dat er voldoende gebruik wordt gemaakt De samenstelling wordt elke twee jaar door het door te ontwikkelen op basis van de ervaringen die van simpele ideeën en recente lessons learned. Bestuur NPRZ bestuur geëvalueerd. De programmadirecteur woont worden opgedaan met gemeentelijk handhavings- Voor de dagelijkse aansturing en besluitvorming en de vergaderingen van het bestuur van het NPRZ bij. projecten als huren in Carnisse, focus op Tarwe- Rotterdam Zuid als leeromgeving en plek voor het snel kunnen schakelen met de programmadirec- De programmadirecteur is verantwoordelijk voor wijk, de Landbouwbuurt en LSI wijkgerichte aanpak experimenten en pilots de integrale uitvoering van het programma en legt Bloemhof en Hillesluis. Daarom is er binnen NPRZ-verband naast de hierover verantwoording af aan het bestuur. Voor de reguliere monitoring ook inzet om tot kennisontwik- uitvoering en de voortgang van het NPRZ kan elk van keling te komen die de NPRZ-partners ondersteunt de sectoren een ‘tafel’ organiseren waar betrokken MONITORING EN VERDERE bij het zoeken naar verdere efficiencywinst bij organisaties (ook nieuwe) uit deze sector kunnen aan- de gepleegde inspanningen. Dit doen we op schuiven. Zo is er voor de pijler school de onderwijs- KENNISONTWIKKELING verschillende manieren. Voorbeelden zijn: tafel met bijbehorende werkgroepen en voor de pijler • (Jaarlijks) onderzoek met CBS-data – Basismonitor wonen bijvoorbeeld de Programmacommissie NPRZ Het NPRZ is een samenwerkingsverband met maat- pijler school en het Uitvoeringsoverleg Wonen. Ook is er regulier schappelijke doelen op lange termijn met betrekking • Procesmethode (IGW) met (dagelijkse) uitvoerings- overleg tussen BZK en de programmadirecteur. op zowel structurele verbeteringen voor bewoners data rond werkprocessen voor uitkeringen (jonge- van Zuid zelf (school en werk) als voor Rotterdam ren en volwassenen) en schulddienstverlening In totaal bestaat het NPRZ-bestuur uit elf personen Zuid als woon- en leefgebied. De doelen voor de • Kwalitatief onderzoek voor Bridge – Kiezen voor en de bestuurssecretaris. De functie van bestuurs- lange termijn zijn gericht op de pijlers school, werk vakmanschap) secretaris is belegd bij (het bureau van) de program- en wonen, het op orde krijgen van de thuisbasis en • MKBA NPRZ madirecteur. De leden van het NPRZ-bestuur die zijn daaromheen aandachtsgebieden als zorg, veilig, cul- gemandateerd door hun pijler zijn verantwoordelijk tuur, sport en ondermijning. Bij het NPRZ is daarom Ook de komende jaren zal de kennisontwikkeling voor het informeren van hun ‘achterban’ en heb- sprake van programmasturing op een enorme schaal verder worden uitgebouwd naar andere beleids- ben in hun pijler dus de verantwoordelijkheid om (veel beleidsterreinen en onderwerpen) en een verre terreinen en werkprocessen. Hierbij wordt ook voldoende mandaat te organiseren. Daarbij worden horizon (tot en met 2031). gebruik gemaakt van de in Rotterdam aanwezige ze organisatorisch ondersteund door de program- Kenniswerkplaatsen zoals Rotterdams Talent en madirecteur. Daarnaast zijn er enkele bestuursleden Het concretiseren van doelen en het monitoren van Stedelijke Arbeidsmarkt. Daarmee zijn de diverse (veiligheid, kunst & cultuur en bedrijfsleven) ‘uit de de voortgang van het NPRZ is goed gegarandeerd. kennispartners (waaronder gemeente Rotterdam kring van’, dat wil zeggen dat zij zitting hebben in het Sommige vraagstukken zijn complex en moeilijk bij (OBI), Hogeschool Rotterdam, Erasmus Universiteit) bestuur zonder formele positie in een achterban, één specifieke partner onder te brengen. Het NPRZ in Rotterdam aangesloten. Daarnaast is er steeds bijvoorbeeld om bepaalde vraagstukken verder te faciliteert het proces om uiteindelijk zo efficiënt meer contact met samenwerkende overheden in brengen. mogelijk met het beschikbare netwerk resultaten te andere delen van het land zoals Groningen en boeken. Parkstad Limburg. Ook het Rijk ondersteunt de Het bestuur komt zes keer per jaar bij elkaar, en In de programmasturing spelen de volgende kennisuitwisseling met de Regiodeals. zoveel vaker als nodig is voor de voortgang van het afwegingen een rol; programma. Het bestuur stelt de koers vast en is de

72 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 73 opdrachtgever van de programmadirecteur en het Zuid. De grootste kostenposten hebben te maken de financiële verantwoording over de Regiodeal aan VERHOUDING/POSITIE RIJKS- programmabureau. De koers en de opdracht zijn met de verbetering van woningen, de buitenruimte de gemeenteraad. Over de voortgang (outcome en vastgelegd in een door het bestuur geaccordeerd en voorzieningen. Ook wordt in de MKBA bevestigd output) van de activiteiten uit de Regiodeal wordt OVERHEID EN AFSTEMMING 4-jarig uitvoeringsplan. Daarnaast beoordeelt het dat investeringen in de pijler wonen nodig zijn om de gerapporteerd via de jaarlijkse NPRZ Voortgangs- BINNEN DE LOKALE OVERHEID bestuur het functioneren van de programmadirec- investeringen in het sociale domein te laten renderen. rapportage. teur. De programmadirecteur doet het voorstel voor Zonder investeringen in betere huizen en een aan- de koers en de opdracht richting het bestuur, draagt trekkelijker woonmilieu vertrekken de sociale stijgers Financiën programmaorganisatie In de programmaorganisatie wordt direct geschakeld na accordering verantwoordelijkheid voor het doen uit Zuid, waarna hun plek wordt ingenomen door De partners dragen samen de personeelskosten met de betrokkenen bij de rijksoverheid. Daarnaast is, uitvoeren van het uitvoeringsplan. De directeur van nieuwe huishoudens met een laag inkomen. en de kosten van het werkbudget van het program- met enige frequentie, sprake van bestuurlijk overleg het programma heeft naast de besprekingen in het Andersom beklijft het resultaat van investeringen in mabureau. Naast de gemeente dragen de partners door een vertegenwoordiging van het College van bestuur regelmatig overleg met de afzonderlijke het fysieke domein niet, als niet ook de sociale evenredig bij. De scholen en de corporaties dragen Burgemeester en Wethouders van Rotterdam met leden van het NPRZ-bestuur. dynamiek verandert. Er is synergie tussen de sociale hun partnerbijdrage financieel, het Rijk (incl. veilig) de Minister van BZK. Afhankelijk van de aard van het en de fysieke interventies. Een integrale aanpak door fulltime inzet van een beleidsadviseur en een overleg kunnen een bredere afvaardiging vanuit het verhoogt het rendement op beide, concluderen officier van justitie, beiden gestationeerd op het pro- NPRZbestuur en de directeur NPRZ aan dit overleg de onderzoekers. grammabureau. Van cultuur, zorgwerkgevers en be- deelnemen. PROGRAMMAORGANISATIE drijfsleven wordt om diverse redenen geen bureau- Ten behoeve van de bestuurlijke afstemming binnen Financiering bijdrage (meer) gevraagd. De kosten voor de inkoop de gemeente Rotterdam heeft de Wethouder NPRZ Het programmabureau bestaat uit een directeur, on- De omvang van de opgave van NPRZ en daarmee van diensten(backoffice) en de huisvesting worden een integrale verantwoordelijkheid voor de gemeen- dersteund door een klein team van 7 medewerkers. samenhangende benodigde extra inzet en inves- door de gemeente gedragen. De gemaakte kosten telijke inzet in het kader van NPRZ en hebben de Het bureau ondersteunt alle partijen die gezamenlijk teringen gaat de draagkracht van de individuele passen tot op heden in het door het NPRZ-bestuur vakwethouders m.b.t. NPRZ hun eigen sectorale verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoering van Rotterdamse partners te boven. Al bij de start van het vastgestelde budget. stuurlijn. De ambtelijke afstemming vindt plaats per het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Over programma is onderkend dat het gezien de lange ter- cluster (MO-tafel Zuid, Voortgangsoverleg NPRZ/W&I, de omvang en samenstelling van dat team beslist mijn niet mogelijk is om de financiering in een keer te Opdrachtgeversoverleg NPRZ Stedelijk Ontwikkeling het NPRZ-bestuur op voordracht van de directeur, regelen en dat dit, tenzij op onderdelen structureel te FIGUUR 18: FINANCIËRING etc.), waar tevens de directeur NPRZ en een vertegen- waarbij indien het om aanstellingen bij de gemeente regelen, op verschillende momenten opnieuw gere- PROGRAMMAORGANISATIE woordiger van het programmabureau aan deelneemt. gaat, de gemeentesecretaris hieraan zijn goedkeuring geld dient te worden. Afgelopen jaren zijn extra inter- Integrale sturing vindt 1 x per kwartaal plaats in het verleent. De directeur en (delen van het) team werken venties van de partners in NPRZ gefinancierd met bij- Directieberaad NPRZ onder leiding van de gemeen- Begrotingsposten voor het bestuur. Voor zover niet elders gefaciliteerd, drages vanuit verschillende partijen. De eerste jaren tesecretaris. De clusters SO, MO en W&I hebben een zijn zij rechtspositioneel aangesteld bij de gemeente. werd de extra lestijd op het PO betaald door rijk en Personeelskosten programmamanager NPRZ die verantwoordelijk is € 640.000 Partners kunnen ook capaciteit inzetten vanuit hun gemeente. Toenmalig Minister Spies heeft eenmalig (1 directeur, 4 adviseurs en 2 ondersteuning) voor de dagelijkse uitvoering van de gemeentelijke eigen werkorganisaties, dit is bijvoorbeeld het geval 30 miljoen euro voor projecten in het gebied Feijen- inzet. Werkbudget (advies, onderzoek, communicatie, € 50.000 bij het Rijk en het Openbaar Ministerie. Het program- oord ingezet. Ook hebben rijk en gemeente in 2015 participatie) In het kader van de Regiodeal Rotterdam Zuid wordt mabureau staat dus naast de aangesloten organisa- toegezegd 87 miljoen euro voor de grondige aanpak tenminste twee keer per jaar een stuurgroep tussen ties en is daar onafhankelijk van. van de particuliere voorraad te financieren. Voor de Inkopen diensten (backoffice) € 75.000 gemeente, Rijk en de directeur NPRZ georganiseerd. corporaties is door het Rijk in 2014 een korting op de De stuurgroep Rijk/Regio monitort de uitvoering en De directeur NPRZ legt verantwoording af aan het verhuurderheffing in het leven geroepen voor de aan- Huisvesting € 100.000 voortgang van de Regiodeal. De Regiodeal is een NPRZ-bestuur. De directeur heeft rechtstreeks toe- pak van de woningvoorraad in o.a. Rotterdam Zuid. financiële afspraak tussen rijk en gemeente naar gang tot de leden van het NPRZ-bestuur, is verant- BRIDGE wordt gefinancierd door een bijdrage van de TOTAAL € 865.000 aanleiding van het Nationaal Programma Rotterdam woordelijk voor de integrale uitvoering van het NPRZ Europese Commissie, aangevuld met cofinanciering Zuid. De Regiodeal geeft een impuls aan het NPRZ Verdeling Partnerbijdrage en spreekt partijen op hun verantwoordelijkheid aan. van de RebelGroup, Hogeschool Rotterdam, Erasmus programma. Er is een directe relatie tussen de finan- De directeur zorgt voor een adequate monitoring van Universiteit en de gemeente. Via Kansen voor West ciële afspraak uit de Regiodeal en de inhoudelijke het programma en agendeert/signaleert knelpunten II ondersteunt de EU fysieke en arbeidsmarktgere- Schoolbesturen € 70.000 ambitie uit dit uitvoeringsplan NPRZ; Met de Regio- bij het bestuur. De directeur draagt zorg voor het lateerde projecten. Veel van de interventies op Zuid deal Rotterdam Zuid is een continuering en versnel- draagvlak bij de partners, ook in de contacten met de zijn het resultaat van een cofinanciering door diverse Corporaties € 70.000 ling van de integrale aanpak op de thema’s school, relevante departementen. partners. Partners zijn verantwoordelijk voor hun werk, wonen, veiligheid en cultuur in het kader van eigen financiële verantwoording binnen de daarvoor Inkopen diensten (backoffice) € 75.000 het NPRZ mogelijk. Het NPRZ-bestuur is verant- geëigende kanalen. woordelijk voor de voortgang en uitvoering van het MIDDELEN EN Rijk en Openbaar Ministerie (salaris in natura) € 200.000 uitvoeringsplan NPRZ. Regiodeal Rotterdam Zuid FINANCIËN NPRZ Voor deze Uitvoeringsplanperiode 2019-2022 zijn de Gemeente € 525.000 Nieuwe Partners afgesproken extra inspanningen ook haalbaar, door De veelheid aan organisaties die op Rotterdam Zuid

MKBA NPRZ een belangrijk besluit van kabinet en het Rotterdam- TOTAAL € 865.000 actief is en de lange duur van het programma, maken In 2016 is een Maatschappelijke Kosten Baten Ana- se college van B&W in 2018; het kabinet draagt 130 dat er ook veranderingen optreden in de samen- lyse van het NPRZ uitgevoerd. Uit deze analyse blijkt miljoen euro bij aan de opgave van Rotterdam Zuid stelling van het bestuur. Voor voldoende slagkracht dat hoewel de met Zuid gemoeide kosten fors zijn, de en het gemeentebestuur draagt bij met een minimaal en reikwijdte is participatie mogelijk (aan de ‘tafels’ kans groot is dat de maatschappelijke baten de maat- gelijke cofinanciering. Gemeente en Rijk onderteke- waarin de sectoren vertegenwoordigd zijn), als dit ook schappelijke kosten zullen overstijgen. De grootste nen de Regiodeal gezamenlijk. De Regiodeal geeft een een serieuze inzet van middelen en/of capaciteit met opbrengsten van het NPRZ zijn te vinden in: impuls aan het NPRZ-programma. Daarnaast leidt de zich meebrengt. 1) de bijdrage aan het plezieriger woonklimaat op Regiodeal tot versnelling van realisatie van ambities Zuid, uit dit NPRZ Uitvoeringsprogramma. De Regiodeal 2) meer mensen op Zuid met een baan bevat ook relevante afspraken tussen rijk en gemeen- 3) jongeren krijgen beter betaalde banen omdat hun te met betrekking tot specifieke voor Zuid benodigde schoolprestaties vooruit gaan. aanpassingen van wet- en regelgeving of als proeftuin voor vernieuwende aanpakken, zoals de proeftuin Die baten komen in eerste instantie vooral terecht bij Rotterdam Zuid Aardgasvrij. de huidige en toekomstige bewoners van Rotterdam De gemeente Rotterdam is verantwoordelijk voor

74 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 75 PARTNERS NPRZ Hogeschool Rotterdam/Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie PARTNERS ONDERWIJS PARTNERS WONEN // Albeda College // Havensteder Hogeschool Rotterdam(HR) zoekt met het // Avicenna College // Vestia Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie // De Passie Evangelische School // Woonbron (EMI) aansluiting bij opgaven op Zuid. Het // Erasmus Universiteit Rotterdam // Woonstad expertisecentrum werkt aan het oplossen van // Hogeschool Rotterdam // Amvest Projectontwikkeling complexe maatschappelijke vraagstukken, // InHolland // Atta Makelaars 'wicked problems', op het gebied van wonen, // Lentiz Life College // DURA Vermeer Bouw Zuid West werken, zorg & welzijn, onderwijs en cultuur. // LMC Voortgezet onderwijs // Era Contour Kenmerkend voor het werkproces van EMI is // Protestants-Christelijk Basis en // Heijmans Vastgoed interactie, verbinding, vernieuwing, al doende Orthopedagogisch Onderwijs (PCBO) // Schildtvoorde NVM makelaardij leren en kennis delen. Dit levert nieuwe // ROC Zadkine // Syntrus Achmea Real Estate & Finance kennis en kunde op voor Zuid en duurzame // Rotterdam Vakmanstad // Zuidstad Makelaars onderwijsvernieuwing in de opleidingen van // Rotterdamse Vereniging voor Katholiek toekomstige professionals. Studenten biedt Onderwijs (RVKO) het een zelfbewuste entree op de arbeids- // Scheepvaart en Transport College (STC) PARTNERS OVERHEID markt. Per programma werken partners en // Stichting BOOR // Gemeente Rotterdam bewoners op Zuid samen met studenten, // Stichting Horizon // Rijksoverheid; Ministerie van BZK docenten en onderzoekers in Communities // Thomas More Hogeschool // Openbaar Ministerie Rotterdam of Practice (CoP’s) aan oplossingen voor com- // Vereniging voor Christelijk Voortgezet // Politie Rotterdam plexe vraagstukken. Onderwijs (CVO - Calvijn) // Belastingdienst // Wartburg College Vijf jaar na de oprichting van EMI worden OVERIG meer dan 1200 leerlingen op Zuid jaarlijks // Like je wijk begeleid door studenten in het programma PARTNERS WERK Mentoren op Zuid. In BRIDGE werkt EMI als // Bouwend Nederland een van de partners aan ouders en loop- // Deltalinqs BEWONERS baanoriëntatie (LOB), wetenschap & techno- // Food Innovation Acadamy (bedrijven) Wordt ingevuld zodra er een nieuwe logie in het basisonderwijs en via Mentoren // Installatiewerk Zuid-Holland bewonersvertegenwoordiger in het op Zuid aan jongeren en LOB. Er is een start // Metalent NPRZ-bestuur is. gemaakt met sociaal ondernemerschap & // Ministerie van Defensie wijkeconomie en toeleiding naar werk. Weke- // MKB Rotterdam lijks ontmoeten zwangeren en jonge moeders // RET elkaar bij Mama’s Garden pop-up plekken in // Rijnmond Bouw verschillende focuswijken. Gezond op Zuid // Sectorinstituut Logistiek en Transport stimuleert gezonde leefstijlen, met aandacht // Stadsbeheer gemeente voor meer bewegen en gezonde voeding, // SPG Infra specifiek gericht op jongeren. Samen met De // UWV Werkbedrijf Rijnmond Rotterdam Veldacademie wordt door studenten gewerkt aan social resilience en vraagstukken rondom wonen op Zuid. PARTNERS ZORG // Aafje In deze aanpak ontstaan verbindingen tussen // Antes gezondheid en de inrichting van de openbare // Humanitas ruimte, tussen kwetsbare en veerkrachtige // Leliegroep bewoners, tussen kunst en culturen op Zuid // Maasstad Ziekenhuis maar ook tussen maatschappelijke en tech- // deRotterdamseZorg nologische innovaties. Daarmee kiest HR voor een gebiedsgebonden integrale aanpak van maatschappelijke innovatie.

76 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 77 BIJLAGE 1

Charlois Feijenoord De wijkprofielenhttps://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/charlois Charlois, Feijenoord en IJsselmonde. https://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/feijenoord

Wijkprofiel Charlois Wijkprofiel Feijenoord

78 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 79 BIJLAGE 2

5.1 Wat gaan we doen? IJsselmonde https://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam/ijsselmonde NetHet als gebied afgelopen van uitvoeringsplanperiode het NPRZ is te verdelen is de inzet in driegroenstedelijk delen, zoals wonen deze in ooktuinsteden in het en Ruimtelijke tuindorpen, Per- vanuitspectief de pijler zijn wonenonderscheiden. gericht op de Voor diversiteit elk gebiedvan zijndynamisch de sleutelbouw- stedelijk wonen en rondsleutelbeheerprojecten vervoersknooppun- woonmilieus,aangegeven. die Voorin potentie meer aanwezig informatie zijn: centrum over de- ambitiesten en de per grote wijk verkeersassen wordt verwezen van Zuid naar en rustig de hande- Wijkprofiel IJsselmonde stedelijk wonen in de Kop van Zuid en omgeving, stedelijk wonen in de stadswijken. lingsperspectieven. Vervolgens komt aan het eind van dit hoofdstuk een aantal thematische, gebiedsoverstijgende onderwerpen aan bod, te weten de kwaliteit van de openbare ruimte, bereikbaarheid, handhaving, instroomregulering met behulp van de Rotterdamwet en woon- ruimteverdeling,FIGUUR 18: SLEUTELBOUW- en de Stadsregio. EN SLEUTELBEHEERPROJECTEN PIJLER WONEN

Het rode gebied: centrumstedelijk wonen op de Kop van Zuid OpProjecten de WilhelminapierMijlpaal en in het gebied tussenActiehouder Laan op ZuidOverige en partners de RijnhavenGegevens is project het milieu

dynamisch,Het Rode gebied; centrumstedelijklevendig en wonen hoogstedelijk. De opgave voor de komende jaren is het versterken en verder laten ‘uitlopen’ van dit milieu richting Afrikaanderwijk en Feijenoord. Het afmaken Integrale aanpak Rechthuislaan Start 2020 (meerdere fasen) Woonstad Renovatie van 130 woningen van de Wilhelminapier, de verdere ontwikkeling van Katendrecht, de doorontwikkeling van de AfrikaanderwijkLeeuwenkuil en ParkstadStart bouw Q4 hebben 2020 prioriteit.Gemeente Het verbeterenNtb van verbindingenBouw van 182 woningenin het gebied Bouw van multifunctionele enHuis van op Zuid de verbindingenStart metbouw 2020 de omgevingGemeente zorgt voor meerNtb economische vitaliteit en draagt bij accommodatie in de Afrikaanderwijk aan het versterken van dit aantrekkelijke centrumstedelijk milieu. Sloop/nieuwbouw van 599 woningen/ Tweebosbuurt en blok S Start sloop 2020 Vestia Gemeente bedrijfspanden

‘In onze stad is in 2014, na een lange periodeTweebosbuurt: van neergang, Renovatie weer meer gebouwd dan de jaren Renovatie deel woningen in de Martinus Steijnstraat en Start renovatie 2019 Vestia Tweebosbuurt ervoor. Uitschieters waren FeijenoordSchoolblok en Charlois. Op Zuid dus. Dat mooie resultaat toont aan dat de samenwerkende partijen hun beloftes over het versterken en verbeteren van de woningvoorraad op CPO zelfbouw. Realisatie van 7 Zuid waarmaken. Maar we zijn er nog Stampioenstraatniet. Verbeteren van de particuliereStart bouwvoorraad Q4 2019 is ook een groteGemeente CPOgroep Stampioen woningen. Uitdaging is overeenstem- ming bereiken over grondprijs. uitdaging. Dáárin moeten we de komende jaren onze tanden zetten.’ Piekstraat Start bouw Q4 2019 Heijmans Gemeente Nieuwbouw van 76 woningen Ronald Schneider, wethouder Stedelijke Ontwikkeling en Integratie Zinkerblok Start bouw 2020 Woonstad 29 kluswoningen

Persoonshaven Start bouw 2018 Woonstad 26 nieuwe woningen Er is door publieke en private partijen de afgelopen decennia al fors geïnvesteerd in de rand- voorwaardenToekomstverkenning Maashaven die dit gebiedQ1 2019 ‘boekje’ tot een(visie) gereed aantrekkelijkGemeente woon- en werkmilieu maken.Visie ontwikkelen Private partijen krijgen het initiatief dit woonmilieu verder te ontwikkelen. De gemeente faciliteert en investeert nog wel in de openbare ruimte en het voorzieningenaanbod. 80 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 81

Mijlpaal Actiehouder overige partners Gegevens project

Sleutelbouwprojecten Torens WHP Start bouw 2014 Seatle Gemeente VOF Pier 3, 220 woningen, horeca, Boston, Pakhuismees- TCN, vGin- en buitenruimte teren neken, Volker Wessels

48 NPRZ - Uitvoeringsplan 2015-2018

NPRZ-uitvoeringsprogramma 2015-2018.indd 48 5-2-2015 16:47:18 Projecten Mijlpaal Actiehouder Overige partners Gegevens project Projecten Mijlpaal Actiehouder Overige partners Gegevens project

Balkon aan de Maashaven Het Oranje gebied: rustig stedelijk milieu stadswijken Start Q4 2018 Gemeente Buitenruimte/parkje aan de Maashaven 2e fase Sleutelbouwprojecten Campus Tarwewijk Start sloop Q4 2018 Gemeente Start sloop Zwartewaalstraat Q4 2018

2e Carnissestraat Start bouw Q2 2021 Gemeente Ntb Sloop/nieuwbouw van 16 woningen

Start Vergroening Zwartewaalstraat

Schilperoortstraat Poorten Start sloop Q4 2019 Gemeente Sloop van 8 poortwoningen Q4 2018

Heienoordstraat Aankoop en sloop van 168 woningen Mijnkint Blok 1 en 2 Start Bouw Q4 2021 Woonstad Gemeente en 4 bedrijfruimten en Nieuwbouw van IP Gymzaal Blankenburgstraat max. 88 gezinswoningen

Ondertekening Samenwerkings- Private ontwikkeling. 3 units worden Mijnkint Blok 3 Gemeente Woonstad Grondige aanpak van 132 woningen overeenkomst Q2 2019 Kiosken/Paviljoen Dorpsweg Start bouw 2019 Eigenaar kiosken gesloopt en wordt 1 paviljoen met pizzeria/dönerzaak. Sloop/nieuwbouw van 48 woningen en Dahliablok Start Bouw Q2 2023 Gemeente Ntb Nieuwbouw De Sleutel, buitenruimte 3 bedrijfsruimtes Nieuw schoolgebouw De Sleutel Start nieuwbouw: Q1 2019 Woonstad en herprogrammering Putsebocht 3 en Putselaan 178 Urkersingel Start Bouw Q2 2026 Woonbron Gemeente Sloop/nieuwbouw van 138 woningen Beijerlandselaan/ Groene Hille- Gemeente o.a. dijk, verbetering buitenruimte Dir.Veilig, OM, Gebied, Een intensieve, ingrijpende (brede) ERA Contour, winkelgebied en transformatie besluitvorming college B&W Gemeente SO-EC, NPRZ, parti- aanpak opstellen voor de Boulevard Syntrus-Achmea, Grondige aanpak van woningen in bestaand vastgoed, herontwikke- Q4 2018 Vogelbuurt Afsluiten overeenkomst 2019 Gemeente culiere verhuurders, Zuid Amvest, Heijmans en Carnisse ling nieuwbouw Groningerstraat Woonstad Dura Vermeer en A.Nimantsstraat Creëren van een langzaam-verkeer Verbinding Hart van Zuid en Besluitvorming door Gemeente verbinding tussen Carnisse en Hart Carnisse gemeenteraad Q1 2019 Het Groene gebied: Zuidelijke Tuinsteden van Zuid

Tender privaat ontwikkelen is uitgezet Sleutelbouwprojecten Pilot Privaat Ontwikkelen Selecteren partijen Q1 2019 Marktpartijen Gemeente om de markt uit te dagen zelf wonin- gen samen te voegen Veldstraat Afsluiten SOK 2019 Havensteder Gemeente Sloop/nieuwbouw van 11 woningen

Samenvoegaanpak waarbij het hele Complexmatig samenvoegen Start eerste project 2019 Gemeente complex wordt aangepakt Rietveld/ Smeetsveld Afsluiten SOK Vestia/Gemeente Vestia (30%) Gemeente (70%) Programma nog in ontwikkeling

Grondige aanpak van enkele woningen Sloop 545 woningen en nieuwbouw Zegenstraat Oplevering project 2020 De Nieuwe Wielewaal Start 2019 (meerdere fasen) Woonstad / BPD Gemeente in de bestaande voorraad ca 650 woningen

Nieuwbouw Papendrecht Start bouw 2020 (meerdere Sloop van 96 woningen en Woonstad Transformatie Astoria Q1 2019 (start sloop) Marktpartij Gemeente Sloop/nieuwbouw, zorgwoningen Halsteren fasen) Nieuwbouw ca 78 woningen

Subsidieregeling ontwikkelen ten Renovatie Papendrecht Subsidieregeling Samenvoegen Besluit tot Start bouw 2020 Woonstad Renovatie van 56 eengezinswoningen Gemeente behoeve van samenvoeging van Halsteren Eigenaren subsidieregeling Q2 2019 woningen Valckensteijn Start bouw 2020 Woonstad 24 woningen Dukdalf herontwikkeling Start bouw 2020 Woonstad Gemeente Nieuwbouw ca 80 woningen

Start bouw 2018 (meerdere Sloop van 121 woningen en Geertruidenberg/Wagenberg Woonstad Transformatie van 128 woningen Malieklos Start bouw 2019 Woonstad fasen) nieuwbouw van ca 85 woningen

Start 2020 Duurzaamheids- en onderhoudsaan- Raamsdonk e.o. Start renovaties 2019 Woonstad Renovatie van 102 eengezinswoningen Janshaven Woonstad (meerdere fasen) pak van 254 woningen Nieuwbouw van 108 eengezins- (nieuwbouw) Start bouw in 2019 Woonbron Wolphaertstraat 15-55/ Start 2019 Woonstad Transformatie van 42 woningen en woningen 8 bedrijfsruimten, inclusief een onder- Wolphaertbocht/Katendrechtse zoek naar oprichten wooncoöperatie Nieuwbouw van 36 eengezins- (nieuwbouw) Start bouw in 2019 Woonbron lagendijk woningen

Ontwikkeling van kavel waar Gefaseerde aanpak van 360 apparte- voorheen garage zat. Idee is om Tekenen koopovereenkomst Renovatie De Kreek Start uitvoering Fase 1 in 2019 Woonbron menten waarvan 84 met een groot- Struitenweg Gemeente HCV Architecten 3 grondgebonden woningen te 2019 schalige renovatie in Fase 1. realiseren. Wordt opgepakt samen met kleine ontwikkelaar/architect. Renovatie van 279 eengezinswoningen Renovatie EGW Tuinenbuurt Start uitvoering in 2019 Woonbron EGW Inschrijving gesloten, gunning in Grondherenstraat Gemeente Bekend na gunning CPO transformatie in oude school okt/nov 2018 Renovatie EGW Kreekhuizen Start uitvoering in 2021 Woonbron Renovatie van 94 EGW Apostolisch Aalscholverlocatie Aanbesteding 1e helft 2019 Gemeente Nieuwbouw genootschap Gefaseerde aanpak diverse projecten Diverse renovatieprojecten Start uitvoering Woonbron (eengezinswoningen en meergezinswo- Uitwerken plannen, mijlpalen Mogelijke transformatie van incourante Beverwaard 2019-2022 Gemeente ningen, bij elkaar 442 woningen) Transformatie overige scholen verschillen schoolgebouwen Realisatie 100 Daeb woningen + 163 nieuwbouw Start bouw 2020 Havensteder tot 190 niet-Daeb Sleutelbeheerprojecten Sloop/nieuwbouw realisatie 75 Daeb Parlando nieuwbouw Start bouw 2019 Havensteder Afronden programma Basis- Programma wordt komende woningen verbetering Particuliere Voorraad jaren Gemeente VVE010 Steigers op Zuid vorige collegeperioden afgewikkeld Verbeterprogramma 2015-2021 ca 1225 renovaties (waaronder Verbeterprogramma Vreewijk Renovaties 2019-2021 Havensteder Start programma 2019 - 2022 233 monumenten), waarvan ca Basisverbetering Particuliere Start 2019 Gemeente VVE 010, corporaties Start Basisaanpak Steigers op Zuid 2.0 735 woningen tussen 2019 en 2021 Voorraad

Intensief Beheer Carnisse Starten beheertraject 2019 Gemeente Stimulering goed verhuurderschap

82 NPRZ Uitvoeringsplan 2019-2022 // 83