Quellen Und Studien Bd. 18 2005

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Quellen Und Studien Bd. 18 2005 Quellen und Studien Bd. 18 2005 Copyright Das Digitalisat wird Ihnen von perspectivia.net, der Online-Publi- kationsplattform der Stiftung Deutsche Geisteswissenschaftliche Institute im Ausland (DGIA), zur Verfügung gestellt. Bitte beachten Sie, dass das Digitalisat urheberrechtlich geschützt ist. Erlaubt ist aber das Lesen, das Ausdrucken des Textes, das Herunterladen, das Speichern der Daten auf einem eigenen Datenträger soweit die vorgenannten Handlungen ausschließlich zu privaten und nicht- kommerziellen Zwecken erfolgen. Eine darüber hinausgehende unerlaubte Verwendung, Reproduktion oder Weitergabe einzelner Inhalte oder Bilder können sowohl zivil- als auch strafrechtlich ver- folgt werden. ALINA ZÔRAWSKA-WITKOWSKA DIE FOLGEN DER HERRSCHAFT AUGUSTS IL FÜR DIE MUSIKKULTUR WARSCHAUS Der Dreihundertste Jahrestag der polnisch-sächsischen Union bietet den polni­ schen und deutschen Fachhistorikern eine willkommene Gelegenheit, die in der Tradition beider Nationen tief verhaftete, meist negative Einschätzung der Fol­ gen dieser Union von neuem zu überdenken. Trotz der einschlägigen Studien von Andrzej Zahorski, Jôzef Andrzej Gie- rowski und Jacek Staszewski, die die schwarze Legende von August IL schon seit längerem untergraben, gilt dieser König im allgemeinen Bewußtsein der Po­ len immer noch als einer der schlechtesten Herrscher auf dem polnischen Thron, als Ursache von allem Übel und Unglück, das auf die Rzeczpospolita nicht nur in der wettinischen Zeit, sondern auch in den nachfolgenden Jahr­ zehnten und sogar noch 200 Jahre später hereinbrach. Die „sächsische Zeit" - zu der auch die Herrschaft Augusts III. gehörte - geriet in Polen zum Synonym für den Verfall der Staatlichkeit und den Niedergang von Kultur und Moral der von Natur aus tapferen, frommen Sarmaten. Inwiefern August IL und sein Sohn zu dieser Einschätzung beitrugen und in welchem Maße die Polen selbst für den in der Tat wenig erfreulichen Zustand der Rzeczpospolita verantwortlich wa­ ren, bleibt der Beurteilung der Historiker überlassen (das von unseren Vorfah­ ren in Memoiren und Tagebüchern gezeichnete Bild ist jedenfalls nicht gerade erbaulich).1 Erstaunlich und bedenkenswert ist für jeden Kulturforscher der gewaltige Hiatus bei der Bewertung der Mäzenatentätigkeit Augusts IL in Deutschland und Polen. Denn während dessen Herrschaft in der sächsischen Historiographie zu höchsten Ehren gelangte und sogar als „Augusteisches Zeitalter" gewürdigt 1 Vgl. JABLONOWSKI, J. S., Dziennik, hg. von W. CHOMETOWSKI, Warszawa 1865; ZAWISZA, K., Pamiçtniki, hg. von J. BARTOSZEWICZ, Warszawa 1862; MATUSZEWICZ, M., Diariusz zy- cia mego, hg. von B. KROLIKOWSKI und Z. ZIELINSKA, 2 Bde., Warszawa 1986; KITOWICZ, J., Pamiçtniki czyli Historia polska, hg. von P. MATUSZEWSKA und Z. LEWINÔWNA, Wars­ zawa 1971; DERS., Opis obyczajôwza panowania Augusta III, hg. von R. POLLAK, Wroclaw 1970. 222 Alina Zôrawska-Witkowska wurde, gelten die Jahre der wettinischen Regentschaft in der Geschichte Polens als höchst unrühmliche Epoche. Trotzdem kommt man angesichts der Ergebnisse der jüngsten Forschungen über die von August II. geförderte Musikkultur in Warschau, also im Bereich des unmittelbaren königlichen Wirkens, nicht umhin, die Leistungen dieses Herrschers als herausragend einzustufen.2 Gleichwohl ist das fehlende Interesse des Monarchen für professionelle polnische Musik unübersehbar. Dabei stellt sich die Frage, ob diese Tatsache eher aus einer gezielten (und bewußt destrukti­ ven) Politik resultierte, oder ob sie nicht vielmehr die objektive Folge des unbe­ friedigenden Allgemeinzustands der Musik im Lande darstellte, die sich da­ mals - ähnlich wie die Literatur - in einer Stagnationsphase befand. Anzeichen eines bösen Willens des Monarchen sind jedoch nicht erkennbar. Die Ursachen dieses Mangels müssen also in einem breiteren kulturellen Kontext gesucht wer­ den. Vielmehr gibt es überzeugende Argumente dafür, daß August IL in den ersten Jahren seiner Herrschaft versuchte, das seinerzeit provinzielle Warschau zum kulturellen Hauptzentrum der beiden Unionsstaaten werden zu lassen, was so­ gar auf Kosten Dresdens ging. Als dieses Vorhaben aus verschiedenen Gründen scheiterte, bemühte sich August IL zumindest darum, daß ihm während seiner Aufenthalte in Warschau nicht bestimmte Standards fehlten, an die er sich in sei­ ner Heimat gewöhnt hatte und die zum europäischen Spitzenniveau gehörten. Bevor also die Folgen der Herrschaft Augusts IL für die Musikkultur War­ schaus einer gediegenen Bewertung unterzogen werden können, ist zunächst die von ihm bei Thronübernahme vorgefundene Situation mit dem von ihm hinter- lassenen „Erbe" zu vergleichen. Obwohl das heutige Wissen über Musik und Theaterleben am Hofe von Jan III. Sobieski immer noch außerordentlich gering ist, unterliegt es keinerlei Zweifel, daß dieser „Erzsarmate" die Freuden der Kunst vornehmlich im geschlossenen, privaten Kreis genoß.3 Indem Sobieski bevorzugt auf seinen Familienbesitzungen in Ruthenien und später in Wilanôw 2 Diese Forschungsergebnisse sind ausführlich enthalten in: ZÔRAWSKA-WITKOWSKA, A., Muzyka na dworze Augusta II w Warszawie, Warszawa 1997. Deren wesentliche Punkte stellte die Autorin auf der Konferenz „Sachsen und Polen zwischen 1697 und 1765" in Dres­ den vom 26. bis 27. Juni 1997 in ihrem Referat „Musik am Hofe Augusts IL in Warschau" vor. 3 Vgl. ROSZKOWSKA, W., Diariusz zycia teatralnego na dworze Jana III. Prôba rekonstrukcji, in: Pamiçtnik Teatralny 18/4 (1969), S. 562-584; TARGOSZ, K., Dwôr krôlowej Marysienki Sobieskiej ogniskiem recepcji teatru francuskiego, in: Barok. Historia - Literatura - Sztuka 2 (1995), S. 43-83. Die Folgen der Herrschaft Augusts II. für die Musikkultur Warschaus 223 weilte, verurteilte er zugleich die Hauptstadt Warschau zu Kulturprovinzialis­ mus und Prestige ver fall. Als der hervorragende französische Dramatiker Jean-François Regnard 1683 (im Jahr der denkwürdigen Schlacht am Kahlenberg) Warschau besuchte, machte er folgende Beobachtung: Il n'y a rien de remarquable que la statue de Sigismond III. [...] La Ville est très-sale et très petite.4 In Ruthenien - Zloczôw, Jaworôw, Pomoriany, Zôlkiew und Lemberg - und später in Wilanôw (bei Warschau) organisierten Jan Sobieski und seine Gemah­ lin Maria Kazimiera ein französisches Theater, dessen Stücke vom Hofgesinde und der Beamten- und Dienerschaft aufgeführt wurden. Indessen beschränkte sich der Kreis der Zuschauer auf die Königsfamilie und deren Gäste, wie etwa Diplomaten, Senatoren und höhere Hofbeamte. Diese Aufführungen waren äußerst interessant und zeugten von einer sehr raschen Rezeption der Werke Molières, die wohl nirgendwo in Europa früher einsetzte als in Polen. Dennoch erreichten die Veranstaltungen wie gesagt nur eine sehr kleine Zielgruppe. Erst Ende 1688 tauchte an Sobieskis Hof das erste professionelle Theateren­ semble auf. Es handelte sich dabei um die italienische Komödientruppe von Giovanni Nannini, die mit Hilfe von Kastraten der königlichen Kapelle sogar Opern aufführte.5 Für den „Massenadressaten", d. h. für die Sejm-Deputierten, veranstaltete Sobieski in Warschau Vorstellungen des jesuitischen und piaristi- schen Schultheaters. Die Reaktionen auf diese Art der Erziehung des Adels zeig­ ten sich erst unter August IL Auch unter den am Hofe Jans III. wirkenden Komponisten gab es wohl kaum hervorragendere Persönlichkeiten wie Jacek Rôzycki, den Schöpfer von Kir­ chenmusik, sowie Viviano Agostini, der anläßlich der Hochzeit von Prinz Jakub eine italienische Oper verfaßte. Obwohl natürlich nicht auszuschließen ist, daß weitere Forschungen das heutige Bild der Musikkultur am Hofe Sobieskis durch neue Informationen bereichern werden, ist mit einer grundlegenden Neubewer­ tung der Errungenschaften Jan III. Sobieskis und seiner geliebten Gemahlin „Marysieftka" wohl nicht mehr zu rechnen. Vom Tode Jan Sobieskis (17.VI. 1696) bis zur Krönung Augusts IL 4 REGNARD, J.-E, Les œuvres, Bd. 1: Contenant ses voyages de Flandres, d'Hollande, de Suéde, de Dannemark, de Laponie, de Pologne et d'Allemagne, Paris 1731, S. 332. 5 Bekannt sind zwei Stücke, die anläßlich der Vermählung der Königskinder entstanden: „Per goder in amor ci vuol costanza", Libretto von Giovanni Battista Lampugnani, Musik von Viviano Agostini, aufgeführt am 29.111.1691 in Warschau anläßlich der Hochzeit von Prinz Jakub; „Amor vuol il giusto", Libretto von Lampugnani, Musik unbekannt, aufgeführt am 19.VIII. 1694 in Warschau anläßlich der Hochzeit der bayerischen Kurfürstin Theresia Ku- nigunde. 224 Alina Zôrawska-Witkowska (15.IX. 1697) verging über ein Jahr. Viele Musikanten und Sänger von Sobieskis Kapelle verstreuten sich sicherlich in ganz Polen, während einige von ihnen - Italiener und Franzosen - in die Heimat zurückkehrten. Der sächsische Kurfürst Friedrich August I. bereitete sich damals gerade auf den Kampf um die polni­ sche Krone vor. Nach der Auflösung seiner Dresdner Kapelle am 30. April 1697 berief der Wettiner am 23. Juni 1697 ein neues Ensemble, das jedoch allein den lokalen Bedürfnissen der protestantischen Kirche diente.6 Als König und Kurfürst in einer Person gründete August IL eine Königlich Pohlnische Capelle, die Polen und Sachsen in einem Klangkörper vereinte. Die Kapelle setzte sich aus Künstlern unterschiedlicher Provenienz und Nationalität zusammen: Musiker aus Dresden - 19 Deutsche (Instrumentalisten); ehemalige Kapellmusiker unter Jan III. Sobieski - 14 Polen und Italiener (Instrumentali­ sten und Sänger); ehemalige Mitglieder der Kapelle der Wawel-Kathedrale - zwei Polen (Sänger); früher in Wien tätige Musiker - vier
Recommended publications
  • Korycińskiego Metropolity Lwowskiego Obrządku Łacińskiego
    PAPIESKI WYDZIAŁ TEOLOGICZNY WE WROCŁAWIU S. MGR LIC. DOROTA ELŻBIETA KORYCIŃSKA CSFN ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ PASTORALNA ARCYBISKUPA WOJCIECHA JANA KORYCIŃSKIEGO METROPOLITY LWOWSKIEGO OBRZĄDKU ŁACIŃSKIEGO Praca doktorska z Historii Kościoła w czasach nowożytnych napisana na Papieskim Wydziale Teologicznym pod kierunkiem ks. prof. zw. dr hab. Józefa Swastka WROCŁAW 2008 1 Arcybiskup Wojciech Koryciński metropolita lwowski (1610-1677) Mal. A. Brzozowska 2 Święty Wojciech – Patron arcybiskupa Wojciecha Korycińskiego www.święci.pl 3 WSTĘP.............................................................................6 ROZDZIAŁ I. RODOWÓD ARCYBISKUPA WOJCIECHA KORYCIŃSKIEGO......................................................12 1.1 Ród Korycińskich w historii narodu polskiego i Kościoła katolickiego w Polsce.............................................................13 1.2. Charakterystyka rodu Korycińskich……………………….59 1.3. Powołania kapłańskie w rodzie Korycińskich……………...63 1.4. Powołania zakonne w rodzie Korycińskich………………...67 1.5. Drzewo genealogiczne rodu Korycińskich............................84 1.6. Dom rodzinny Wojciecha Korycińskiego w Żarkach...........88 1.7. Studia teologiczne i pierwsze godności kościelne Wojciecha Korycińskiego........................................................................108 ROZDZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA WOJCIECHA KORYCIŃSKIEGO.................................................117 2.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów w pierwszej połowie XVII wieku……………………………………………........….117 2.2 Wojciech Koryciński
    [Show full text]
  • Zwiad Socjologiczny W Tatrach
    WIERCHY ROK TRZYDZIESTY TRZECI 1964 W I E R C H 1 WIERCHY ROCZNIK POŚWIĘCONY GOROM ORGAN POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO WYDAWANY PRZEZ KOMISJĘ TURYSTYKI GÓRSKIEJ ZARZĄDU GŁÓWNEGO PTTK ROK TRZYDZIESTY TRZECI 1 9 6 4 (OGÓLNEGO ZBIORU „PAMIĘTNIKÓW T. T.” i „WIERCHÓW” TOM 71) KRAKÓW 1965 KOMITET REDAKCYJNY "WALERY GOETEL (przewodniczący), "WŁADYSŁAW KRYGOWSKI, | BOHDAN MAŁACHOWSKI, \ JAN REYCHMAN, JAN ALFRED SZCZEPAŃSKI NACZELNY REDAKTOR WŁADYSŁAW KRYGOWSKI Obwoluta Mieczysława Kosińska PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE \ ODDZIAŁ W KRAKOWIE W ydanie pierwsze. Nakład 2500 + 100 egz. ArKUSzy wyd. 30. Arkuszy druk. 202/i6 + 4 wkładki. Papier ilustr. V kl. 70 X 100 70 g. Oddano do składania 8. VIII. 1964. Podpisano do druku 3. III. 1965. D ruk ukoń­ czono w ' marcu 1965. Zam. 286 F-07 Cena zł 60,— DRUKARNIA TECHNICZNA B Y T O M , PRZEMYSŁOWA 2 W bogatych czasach naszego pokolenia W XX-LECIE POLSKI LUDOWEJ Ludziom gór, którzy odeszli od nas czasu woJny, poświęciły „Wierchy” swóJ pierwszy po woJnie, 17 z kolei rocznik, wydany w 1947 roku. Lista osób zmarłych, poległych lub zamordowanych w latach 1939—1945 —• związanych z kulturą i życiem gór Polski — zamieszczona w tym roczniku, Jest długa i bolesna. Ogromny dorobek Polskiego Towarzystwa Tatrzań­ skiego i innych towarzystw w postaci schronisk, stacJi turystycznych i innych urządzeń, stanowiący wysiłek kilkudziesięcioletnie] działalności w górach, .sprowadzał się w 1945 r. zaledwie do nielicznych obiektów, zieJących pustką i zniszczeniem. Na zachodzie trwał bóJ o Budziszyn, w Sudetach podJazdową woJnę wiodły Jeszcze rozproszone niedobitki hitlerowskich oddziałów, a w in­ nych częściach naszych gór szalały bandy reakcJi i faszystowskieJ UPA. Góry stały puste i wylękłe, na ich ścieżkach było groźnie i głucho.
    [Show full text]
  • Music Migration in the Early Modern Age
    Music Migration in the Early Modern Age Centres and Peripheries – People, Works, Styles, Paths of Dissemination and Influence Advisory Board Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Alina Żórawska-Witkowska Published within the Project HERA (Humanities in the European Research Area) – JRP (Joint Research Programme) Music Migrations in the Early Modern Age: The Meeting of the European East, West, and South (MusMig) Music Migration in the Early Modern Age Centres and Peripheries – People, Works, Styles, Paths of Dissemination and Influence Jolanta Guzy-Pasiak, Aneta Markuszewska, Eds. Warsaw 2016 Liber Pro Arte English Language Editor Shane McMahon Cover and Layout Design Wojciech Markiewicz Typesetting Katarzyna Płońska Studio Perfectsoft ISBN 978-83-65631-06-0 Copyright by Liber Pro Arte Editor Liber Pro Arte ul. Długa 26/28 00-950 Warsaw CONTENTS Jolanta Guzy-Pasiak, Aneta Markuszewska Preface 7 Reinhard Strohm The Wanderings of Music through Space and Time 17 Alina Żórawska-Witkowska Eighteenth-Century Warsaw: Periphery, Keystone, (and) Centre of European Musical Culture 33 Harry White ‘Attending His Majesty’s State in Ireland’: English, German and Italian Musicians in Dublin, 1700–1762 53 Berthold Over Düsseldorf – Zweibrücken – Munich. Musicians’ Migrations in the Wittelsbach Dynasty 65 Gesa zur Nieden Music and the Establishment of French Huguenots in Northern Germany during the Eighteenth Century 87 Szymon Paczkowski Christoph August von Wackerbarth (1662–1734) and His ‘Cammer-Musique’ 109 Vjera Katalinić Giovanni Giornovichi / Ivan Jarnović in Stockholm: A Centre or a Periphery? 127 Katarina Trček Marušič Seventeenth- and Eighteenth-Century Migration Flows in the Territory of Today’s Slovenia 139 Maja Milošević From the Periphery to the Centre and Back: The Case of Giuseppe Raffaelli (1767–1843) from Hvar 151 Barbara Przybyszewska-Jarmińska Music Repertory in the Seventeenth-Century Commonwealth of Poland and Lithuania.
    [Show full text]
  • Rodzicom 2 Katarzyna Kuras Współpracownicy I Klienci Augusta A
    Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich 1 Rodzicom 2 Katarzyna Kuras Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich 3 Kraków 2010 4 Katarzyna Kuras Recenzja Prof. dr hab. Mariusz Markiewicz Redakcja Zofia Wróbel Korekta Zofia Wróbel © Copyright by Uniwersytet Jagielloński © Copyright by Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica” Publikacja wydana ze środków przeznaczonych na działalność statutową Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie ISBN 978-83-62261-09-3 Na okładce: fragment portretu Augusta A. Czartoryskiego. Obiekt pochodzi ze zbiorów Fundacji XX Czartoryskich. Projekt okładki Anna Siermontowska-Czaja Skład i łamanie Studio Poligraficzne Dorota Słomińska, Kraków tel.: 0602 677 488 Druk i oprawa Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego ul. Konfederacka 6, 30-306 Kraków; tel. (012) 266-40-00 Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica” z siedzibą w Instytucie Historii UJ ul. Gołębia 13, 31-007 Kraków www.iagellonica.com.pl Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich 5 SPIS TREŚCI WSTĘP... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7 1. PATRON I DWÓR . .. 15 1.1. August Aleksander Czartoryski — sylwetka patrona. .. 15 1.2. Dwór ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30 2. PODSTAWY MATERIALNE PATRONATU. 43 2.1. Geografia dóbr ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
    [Show full text]
  • Miniatury Europejskie Collection of European Miniatures
    The Royal Castle in Warsaw – Museum The Royal Castle in Warsaw – Muzeum Zamek Królewski w Warszawie Katalog zbiorów Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Collection of European Miniatures Miniatury europejskie Catalogue The Royal Castle in Warsaw Katalog zbiorów – Museum European Miniatures Miniatury europejskie Hanna Małachowicz Catalogue Collection of Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Miniatury europejskie Katalog zbiorów The Royal Castle in Warsaw – Museum Collection of European Miniatures Catalogue The Royal Castle in Warsaw – Museum Collection of European Miniatures Catalogue Hanna Małachowicz The Royal Castle in Warsaw – Museum Warsaw 2018 Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Miniatury europejskie Katalog zbiorów Hanna Małachowicz Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Warszawa 2018 Redakcja i korekta tekstów polskich: Editing and proofreading of Polish version: Daniela Galas Tłumaczenie: Translation: Anne-Marie Fabianowska Korekta tekstów angielskich: Proofreading of English version: Maria Aldridge Indeks: Index: Grażyna Waluga Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Graphic design, pre-press, typesetting: Zofia Tomaszewska Autorzy fotografii: Photographs: Andrzej Ring, Lech Sandzewicz oraz wymienieni w spisie ilustracji porównawczych na s. 259 as well as those indicated in the list of comparative illustrations on p. 260 © Copyright by Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum 2018 ISBN 978-83-7022-238-3 Arx Regia® Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum plac Zamkowy 4, 00-277 Warszawa tel. 22 35 55 232, 22 35 55
    [Show full text]
  • Potencjał Militarny Rzeczypospolitej Obojga Narodów W Okresie Polskiej Wojny Sukcesyjnej 1733–1735
    ARTykułY Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym PL ISSN 1643-8191, t. 25 (2)/2013, s. 81–117 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/KLIO.2013.017 Tomasz Ciesielski (Opole) Potencjał militarny Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie polskiej wojny sukcesyjnej 1733–1735. Wybrane aspekty Stan badań otencjał bojowy wojsk Rzeczypospolitej, zwłaszcza armii regularnej, Pprzebieg działań bojowych w okresie polskiej wojny sukcesyjnej – za- gadnienia te długo pozostawały na uboczu zainteresowań historyków pol- skich1. Przez wiele lat podstawowym źródłem informacji na ten temat było 1 Celowo pomijam w rozważania prace niemiecko-, anglo- i przede wszystkim rosyjskojęzyczne, gdyż potencjał i działania wojsk polsko-litewskich omówione zostały w nich ogólnikowo. Najważniejsze prace to niewątpliwie wydawnictwa źródłowe z Атака Гданска фельдмаршаломь Минихомь 1734 года. Сборник реляций графа Минихa, wyd. Д. Ф. Масловский, Москва 1888 na czele, a także opracowania, wśród których wciąż niezastąpiona pozostaje wydana jeszcze w pierwszej ćwierci XIX w. praca Д. П. Бутурлин, Военная исторія походовь Россіянь вь XVIII столътіи, Ч. 3: Заключающая вь себъ описаніе Польскої войны сь 1733-го по 1735-й год, Санкт Петербург 1823. Ze względu na częstość 81 Tomasz Ciesielski opracowanie Stefana Truchima2. Poszczególne kampanie i epizody tej wojny omówili Kazimierz Jarchowski3, Alfons Wodziński4 i Edmund Cieślak (ob- lężenie Gdańska)5, a udział w działaniach zbrojnych dwóch Tarłów – Miłosz Gembarzewski6 i Leopold Hubert7. W ostatnich latach ukazało się drukiem kilka artykułów poświęconych zaangażowaniu społeczeństwa szlacheckie- go i poszczególnym kampaniom wojny pióra Stanisława Achremczyka8, Adama Liska9 oraz autora niniejszego artykułu10. cytowań wspomnieć należy o monografii J. L. Sutton, The King’s Honor and the King’s Cardinal.
    [Show full text]
  • Parliamentary Acts Concerning the Jews in the Polish Commonwealth During the Reign of King Augustus N the Strong (1697-1733)1
    SCRIPTA JUDAICA CRACOVIENSIA * Vol. I Kraków 2002 Jacek Krupa Jagiellonian University Parliamentary Acts Concerning the Jews in the Polish Commonwealth during the Reign of King Augustus n the Strong (1697-1733)1 In a multinational and multicultural Polish Commonwealth of the time of Augustus n, the Jews occupied an extremely important place. In the first half of the 18th century, they played an important role in the entire society of the Polish noblemen’s state. Dur­ ing this period, the authorities of the Commonwealth treated the Jews in a very positive way; in the majority of cases, they protected them and they did not openly violate the principles of Jewish autonomy. Generally, the Jews could count on the protection of King Augustus II as well as on the support of his ministers. The Polish magnates also protected the Jews at that time. The situation of the Jews in the Polish-Lithuanian state was also, to a large extent, determined by the parliamentary acts which were passed by the nobility at the Central Diet. The Diet played an immense role in the political life of the Polish Commonwealth of the Nobility.2 Yet during the reign of King Augustus n, the number of Diet sessions which were successful had decreased considerably. Out of twenty one Diet sessions which were held at the time, only ten had ended with the passing of parliamentary acts.3 The remaining Diet sessions were either broken off, or else the envoys had gone home without passing the necessary resolutions. Kazimierz Maliszewski is of the opinion that: “(...) from the very beginning of King Augustus ITs reign, anti-Jewish accents had occurred at nearly all Diet sessions 1 The presented fragment constitutes a part of the book entitled The Jews in the Polish Commonwealth During the Reign of King Augustus ll the Strong (1697-1733) which is to be published in the year 2002.
    [Show full text]
  • Ks. Janusz Lewandowicz, Klasztory, Mnisi, Mniszki. Obraz Życia Mona
    Kwartalnik Historyczny Rocznik CXXVI, 2019, 3 PL ISSN 0023-5903 Ks. Janusz Lewandowicz, Klasztory, mnisi, mniszki. Obraz życia mona- stycznego w „Registrum epistularum” Grzegorza Wielkiego na tle prawa cesarskiego i kościelnego, Kraków 2018, Tyniec — Wydawnictwo Benedyktynów, ss. 437, Źródła monastyczne. Monografi e, 6 Zawierająca ponad 850 listów korespondencja Grzegorza Wielkiego jest jednym z największych zachowanych korpusów epistolografi cznych późnej starożytno- ści. To prawdziwa kopalnia informacji na bardzo różne tematy, ale oczywiście najwięcej z nich dotyczy życia Kościoła. Autor recenzowanej książki, ksiądz Janusz Lewandowicz, deklaruje na s. 13, że pierwotnie chciał omówić wyłania- jący się z listów całościowy obraz Kościoła we Włoszech w czasach Grzegorza, jednak uznał, że taki temat byłby za szeroki, natomiast działalność papieża na rzecz klasztorów jest motywem dominującym w jego korespondencji i dlatego nadaje się do dokładniejszego przedstawienia. Godny pochwały jest pomysł, by skonfrontować sprawy poruszane przez Grzegorza z prawem regulującym życie mnisze w tamtym czasie, a więc przede wszystkim z wydanymi w roku 535 Nowelą V (De monachis) i w roku 546 Nowelą CXXIII (De sanctissimis et Deo ama- bilibus et reverentissimis episcopis et clericis et monachis) oraz wcześniejszą Nowelą XXXV Walentyniana III z 452 r. Inne nowele justyniańskie dotyczyły alienacji dóbr kościelnych oraz innych związanych z klasztorami spraw majątkowych, jak również postępowania sądowego wobec mnichów i osadzania w klasztorach osób skazanych przez sądy. Pomimo wspomnienia w tytule „prawodawstwa kościelnego”, Autor odnosi się do niego raczej epizodycznie. Pierwszy rozdział książki tłumaczy terminologię, natomiast drugi omawia „jurysdykcję kościelną i państwową”, odnosząc się od razu do rozstrzygania spraw spornych i karnych. Wynika z niego, że zasadniczo do klasztorów odno- siło się privilegium fori, a podstawową jurysdykcję nad nimi sprawowali miej- scowi biskupi.
    [Show full text]
  • Polityka Rosyjska W Rzeczypospolitej W 1733 Roku a Kandydatura „Piasta” *
    ARTykułY Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym PL ISSN 1643-8191, t. 29 (2)/2014, s. 41–110 http://dx.doi.org/10.12775/KLIO.2014.021 Andrej Macuk (Mińsk) Polityka rosyjska w Rzeczypospolitej w 1733 roku a kandydatura „Piasta” * o raz pierwszy problem polityki rosyjskiej w Rzeczypospolitej pod- Pczas bezkrólewia w 1733 roku został przedstawiony w opublikowanej w 1862 roku monografii badacza rosyjskiego Władimira Geriego Борьба за польский престол в 1733 году (Walka o polski tron w 1733 roku)1. Książka zo- stała napisana na podstawie archiwalnych dokumentów Ministerstwa Spraw Zagranicznych, przechowywanych w Archiwum Polityki Zagranicznej (Zewnętrznej) Imperium Rosyjskiego (Arhiv Vnešnej Politiki Rossijskoj Imperii, AVPRI). W dodatkach do monografii Gerie podał treść kilkuna- stu źródeł. Wśród nich są relacje z 1733 roku posłów rosyjskich Friedricha Casimira i Karla Gustawa von Löwenwolde oraz przedstawicieli rosyjskich Jurija Liwena i Franciszka Darewskiego. W przedmowie do dodatków ∗ Praca naukowa finansowana w ramach programu ministra nauki i szkolnictwa wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2015. 1 Wszystkie daty podawane są według nowego stylu w celu lepszego zrozumienia konsekwencji wydarzeń. 41 Andrej Macuk Gerie zaznaczył, że wyboru relacji Löwenwoldów dokonano, biorąc pod uwagę aktualność, oryginalność oraz ich brak w źródłach opublikowanych w „Russkim Wiestniku” w 1841 roku. Publikacja ta została przygotowa- na na podstawie zbioru dokumentów sporządzonego w 1775 roku przez Nikołaja Bantysz-Kamieńskiego. Niestety dziś jest ona zapomniana i po Geriem nie była wykorzystywana w badaniach. Wspomniana publikacja zawiera nie tylko relacje Löwenwoldów, ale też reskrypty rządu rosyjskie- go i relacje posłów rosyjskich – Ludwika Łączyńskiego z Wiednia i Pawła Jagużyńskiego z Berlina.
    [Show full text]
  • Mesto Dejiny
    MESTO a DEJINY Graff , Tomasz: Professor Marcin Wadowita Mesto a dejiny, (1567 – 1641), an Example of a Brilliant roč. 1, 2012, č. 1–2 Academic Career in Old Kraków ........................79 ISSN 1339-0163 Szymborski, Wiktor: Sources For the History of the Dominican Studium Generale in Kraków (16th – 18th centuries). Research Status and Prospects ...........................90 Gadocha, Marcin: Testament Invocations as a Manifestation of the Religiosity of Kraków Burghers in the 17th and 18th Centuries .......................................................106 MISKOLC Gyulai, Éva: Chief Judges and Urban Elite of Miskolc in the Turkish Era (1550 – 1700) .......................................................116 Gyulai, Éva: New Institutions in the 18th Century Miskolc (County Administration, Roman Catholic Parish Church, Minorite Order, Royal Dominion and Hungarian Chamber) ...............................................................125 OPAVA Chlebec, Petr: Opava as a Part of the Medieval Communication Network .................132 Pohanka, Viktor: Opavian Suburbia from 14th to 16th Century. A Dynamically Developing Territory or a Changeless State? .......................139 Korbelářová, Irena– Dluhošová, Radmila: Family Strategies of Opavian Burgher Elites Redakčná rada: in the Period of Religious Transformation .....149 Ľubomíra Kaminská (Košice), Patrik Kunec (Banská Bystrica), Žáček, Rudolf: The Position of Opava Slávka Otčenášová (Košice), in the Context of Silesian Cities in the Martin Pekár (Košice, predseda), First Half of the 18th Century ............................158 Andrea Pokludová (Ostrava), Štefan Šutaj (Košice), CHRONICLE, REVIEWS, ANNOTATIONS .............165 Peter Švorc (Prešov) Articles Articles MESTO a DEJINY The Relations Between Burghers of Košice and Kings of Hungarian Kingdom by the Half of the 14th Century Ferdinand Uličný vol. 1, 2012, 1-2, pp. 6-11 The author of the paper presents his knowledge and opinions of bilateral political relations between the burghers of Košice and the kings of the Hungarian Kingdom by the mid-14th century.
    [Show full text]