Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

2 Wydarzenia

4 Płyty 4 RadioJAZZ.FM poleca 8 Nowości płytowe 10 Piotr Baron – Kaddish 12 Tfaruk Love Communication 14 Ten kwartał w polskim jazzie ...

18 Festiwale i koncerty 18 Przewodnik po festiwalach i koncertach w Polsce 22 7. Międzynarodowe Leszczyńskie Warsztaty Jazzowe 24 RCK Pro Jazz Festiwal 28 Tzadik Poznań Festiwal 30 Jarosław Śmietana Birthday Concert 34 RadioJAZZ.FM na Przystanku Woodstock 36 Jazz w Ruinach

38 Sylwetki 38 King of Blues 41 Rahsaan Roland Kirk 42 Pat Metheny– artysta kompletny 46 Coltrane gitary.Allan Holdsworth 49 Bennie Maupin 50 Rozmowa z Piotrem Baronem 53 Wacław Zimpel opowiada o pracy nad płytą Undivided 56 Swoje muzyczne inspiracje zdradza Perry Robinson 58 Rozmowa z Michałem Tomaszczykiem

61 Kanon Jazzu

73 Kalendarium jazzowe września

97 Co w RadioJAZZ.FM

100 Redakcja Piotr Baron, fot. Stanisław Zaremba Wydarzenia Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011 Krzysztof Wierzbowski Krzysztoffot. Wierzbowski Krzysztoffot. Wydarzenia Charlie Haden

Wiadomością letnich festiwali jazzowych jest Laureatami najważniejszej z amerykańskich 17 lipca zmarł amerykański wokalista jazzowy, nagrany dla Blue Note w 1968 roku Manhattan zdobycie przez 21-letniego polskiego pianisty jazzowych nagród, czyli Jazz Masters Award, kompozytor i pedagog Joe Lee Wilson. Szczyt Fever. Został uhonorowany National Endow- i kompozytora Piotra Orzechowskiego głównej w 2012 roku zostaną – perkusista, keyboardzista kariery osiągnął w latach 70-tych. Był wykła- ment for the Arts Jazz Master. nagrody w konkursie Paramigiani Montreux i kompozytor Jack DeJohnette, saksofonista Von dowcą na Warsztatach w Puławach. Miał 75 lat. Jazz Solo Piano, który organizowany jest w ra- Freeman, kontrabaista, kompozytor i nauczyciel mach legendarnego Montreux Jazz Festival. Charlie Haden, wokalistka i nauczycielka Shei- 29 lipca zmarł Gene McDaniels, autor m.in. Orzechowsi jest pierwszym Polakiem, który wy- la Jordan oraz nauczyciel, trębacz, flugelhornista, 18 lipca w wieku 92 lat zmarł saksofonista, klar- dwóch albumów z nurtu psychodelic-soul Out- grał ten konkurs. Jednak to nie pierwsza nagroda kompozytorr i aranżer Jimmy Owens. necista, flecista Sidney Cooper. Muzyk sesyj- law i Headless Heroes of the Apocalypse. Kompo- młodego muzyka. Już w 2005 r. wraz z zespołem ny i członek big bandów m.in. Franka Sinatry, zytor wielkiego hitu Roberty Flack – “Feel Like jazzowym Quintet (w składzie Marcin Stefaniak, Tommy'ego Dorseya, Tonight Show Orchestra, Makin’ Love”. Miał 76 lat. Kuba Płużek, Piotr Orzechowski, Maciej Hałoń, 22 lipca znakomity pianista jazzowy, autor wie- czy orkiestry NBC. Nagrywał również muzykę Henryk Gradus) zdobył Grand Prix w krakow- lu kapitalnych kompozycji, jak np. “Waterme- do filmów Woddy'ego Allena. skim konkursie Swing 2005. Laury zdobywał lon Man”, czy “Cantaloupe Island”, kilkukrotny 22 sierpnia w wieku 78 lat zmarł songwriter także na Krokus-tego. Wrocławskiego Festiwalu laureat nagród Grammy Herbie Hancock zo- Jerry Leiber. Był jednym z najważniejszych au- Jazzowego Jazz nad Odrą (2008). stał nominowany Ambasadorem Dobrej Woli 26 lipca w wieku 82 lat zmarł saksofonista torów ery rock&rolla. W trakcie trwającej ponad UNESCO. Podejmując się pełnienia tej funk- Frank Foster. W latach 50-tych i 60-tych był 60 lat współpracy z Mikem Stollerem napisali cji Hancock zgłosił postulat ustanowienia 30 członkiem Orkiestry Counta Basiego, zaś w la- m.in. takie przeboje, jak: “Stand By Me”, “Ho- kwietnia międzynarodowym dniem jazzu. tach 80-tych i 90-tych był jej liderem. Grał także und Dog”, “Jailhouse Rock”, “Young Blood”, m.in. Z Frankiem Sinatrą, Sarah Vaughan i El- “On Broadway”, czy “Yakety-Yak”. Utwory Lei- vinem Jonesem. Jego najlepszym albumem jest bera wykonywał m.in. przez Elvisa Presleya.

2 3 Płyty – RadioJAZZ.FM poleca Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Brad Mehldau, Live In Marciac siedmioletni syn lubi tę płytę. Chociaż, co dla nie różni się w istotny sposób od wersji z 1986 koncertu. Taka forma wydawania koncerto- dzieci w tym wieku dość nietypowe, on uwielbia roku, choć porównania dokonuję z wydaniem wych DVD – z płytami CD zawierającymi wer- Live In Marciac to płyta urokliwa, wciągająca Johna Coltrane’a. Wśród ciekawych porównań, analogowym. Być może gdyby dziś wydano wer- sje audio powinna być rynkowym standardem. słuchacza od pierwszych dźwięków. Solowe które powstają w głowie siedmiolatka, wrażenie sję analogową z taśm, które powstały dla wersji W ten sposób można sobie posłuchać lepszej recitale nie są łatwą formułą dla wielu, nawet zrobiło na mnie porównanie jednej z kompo- CD, byłoby jeszcze lepiej. Dźwięk zyskał sporo jakości dźwięku, albo zabrać płyty na przykład bardzo doświadczonych pianistów. Tu nie wy- zycji do muzyki hipnotyzującej kobry w czasie na rozdzielczości, a bas na szybkości i klarow- w podróż samochodem. (...) starczy muzyczny pomysł na zagranie kilku- zaklinania węży na afrykańskich targach. Słu- ności w najniższych rejestrach. Prawie wszystkie dziesięciu minut muzyki. To też kwestia utrzy- chając płyty na pewno odnajdziecie ten frag- utwory z płyty stały się dziś standardami grywa- recenzja » mania napięcia i uwagi słuchaczy, fizycznej ment z łatwością (...) nymi nie tylko przez Marcusa Millera.(...) kondycji i poradzenia sobie z własnymi emo- Leszek Możdżer, Komeda cjami przez cały występ. Tu nikt z zespołu nie recenzja » recenzja » da zmiany, nie pozwoli odetchnąć na chwilę, Zmierzyć się z muzyką Krzysztofa Komedy nie zagra solówki pozwalając odpocząć. (...) Miles Davis, Tutu: Original Recording Marcus Miller, Tutu Revisited w projekcie przygotowanym nie tylko dla pol- Remastered 2011 Deluxe Edition skiego słuchacza, to tak, jakby zmmierzyć się recenzja » Tutu Revisited nie jest i nie będzie przełomo- z otwartą przyłbicą z wyśmienitą Litanią To- Jak słucha się Tutu po 25 latach? Zadziwiająco wym albumem w dorobku Marcusa Millera. masza Stańki. Zrobić to w kilka miesięcy po We3: Dave Liebman, Steve Swallow, dobrze. W 1986 roku zaliczałem się do grona To jednak bardzo solidna propozycja. Nagrania wydaniu znakomitej płyty The Innocent Sorcerer Adam Nussbaum, Amazing tych, którym album się spodobał. Dziś też mi koncertowe umieszczono na dwu płytach CD Adama Pierończyka – muzyka z którym Lesz- się podoba. Elektronika zaproponowana przez i płycie DVD. Cały zestaw dostępny jest w ce- ka Możdżera łączy wiele, a w szczególności Ta płyta nie jest łatwa, choć należy do tych, MarcusaPłyty Millera wytrzymała zadziwiająco do- nie porównywalnej do pojedyńczej drogiej pły- wspólnie nagrany wiele lat temu album Live In których słucha się wiele razy, odkrywając, mimo brze próbę czasu, czego nie da się napisać o wielu ty CD. Płyta DVD zawiera cały koncert oraz Sofia – wydaje się być kolejnym utrudnieniem. użytych prostych środków przekazu, coraz to płytach z tamtego okresu. Dźwięk omawianego dodatkowy 20 minutowy film dokumentalny. nowe brzmieniowe ciekawostki. Mój niespełna dziśRadioJAZZ.FM wydania, nazywanego poleca zremasterowanym, Płyty CD zawierają pełną ścieżkę dźwiękową (...) recenzja »

4 5 Płyty – RadioJAZZ.FM poleca Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Pat Metheny, What’s It All About Agnieszka Szczepaniak, Ale Szopka James Carter, Caribbean Rhapsody The Blind Boys Of Alabama, Take The High Road What’s It All About to wyśmienita płyta. Warta Ale Szopka to album zdumiewający. Zaska- Ta płyta w zasadzie od początku wyglądała po- każdej rekomendacji. Nie jest to album ideal- kujący artystyczną dojrzałością, koncepcyjnie dejrzanie. Po co niby Jamesowi Carterowi Sin- Take The High Road to fuzja gospel z country. ny, ale to sam Pat Metheny jest sobie winien. świeży i odkrywczy. Mało takich płyt powstaje fonia Varsovia, jakby nie było w USA wystar- Dziś z pewnością takie płyty można w Nashvil- Zawiesza poprzeczkę tak niebotycznie wysoko, w Polsce, więc te które się pojawiają, warte są czającej liczby dobrych studyjnych orkiestr? Po le nagrywać, jednak nie należy zapominać, że że sam później nie potrafi jej przeskoczyć. Tak najwyższej atencji. To muzyka trudna do kla- co poszukiwanie egzotycznego repertuaru kla- jeszcze całkiem niedawno samo pojawienie się jest właśnie tym razem. Ta genialna chwilami syfikowania, to awangarda strawna dla każdego sycznego? Dlaczego muzykę z motywami kara- czarnego zespołu gospel w tym mieście wywo- płyta w każdym momencie jest odrobinę słab- słuchacza, wyborna mieszanina stylów i inspi- ibskimi, na co wskazuje również tytuł, nagrano łałoby zamieszki rasowe, a muzycy z pewnością sza od wydanej w 2003 roku One Quiet Night. racji zrobiona tak, aby stworzyć nową jakość, w Warszawie? Dlaczego część muzyki powstała mieliby kłopot ze znalezieniem noclegu. Część Używając porównania skłaniającego słuchaczy a nie w celu szokowania na siłę nowatorstwem. bez orkiestry i została nagrana kilka miesięcy członków The Blind Boys Of Alabama pamięta do pozajazzowego poszerzenia muzycznych W czasach kiedy wszystko już było to napraw- później, w zupełnie innym miejscu i z udziałem te czasy… To żywa historia Ameryki. Jednak to horyzontów, What’s It All About jest tym dla dę wielka sztuka (...) zupełnie innych muzyków? (...) także prawdziwa, pełna energii, stylu i estrado- One Quiet Night, czym dla Bruce’a Springstee- wej elegancji muzyka. (...) na zawsze będzie The Ghost Of Tom Joad wobec recenzja » recenzja » Nebraski. (...) recenzja »

recenzja »

Recenzje Rafał Garszczyński

6 7 Nowości płytowe Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej, wrzesień 2011

WNowości okresie wakacyjnym płytowe ukazała się spora liczba tworzy symbiotyczne brzmienie z elektroniką. We wrześniu ukażą się: 20 – krążek Modern Music autorstwa pianistów interesujących płyt jazzowych: Projekt wpisuje się w szeroki nurt muzyki im- Brada Mehldaua i Kevina Haysa oraz kom- prowizowanej.” (Multikulti). 1 – płyta Marcina Maseckiego zatytułowana pozytora i aranżera w jednej osobie Patricka 7 lipca – Duo norweskiego pianisty, kompo- Chopin, Chopin, Chopin (Lado ABC) Zimmerli’ego. Na płycie znajdą się zarówno zytora i producenta Bugge Wesseltofta na- 19 sierpnia – nowa płyta Grażyny Auguścik kompozycje autorskie tych trzech muzyków, grana z towarzyszeniem Henrika Schwartza Personal Selection. Album jest podsumowaniem 5 – płyta formacji Krzysztof Herdzin Trio jak i zaaranżowane przez Zimmerli’ego, a za- (Universal). dotychczasowego dorobku mieszkającej w Chi- Capacity. Płyta została nagrana w odświeżonym grane przez obu pianistów, kompozycje Steve’a cago wokalistki, jednej z najciekawszych posta- składzie KHT, w którym Robert Kubiszyn za- Reicha, Ornette’'a Colemana i Philipa Glassa 23 lipca – na 5 edycji Tzadik Poznań Festival ci na światowej scenie jazzowej. Dwupłytowy stąpił Zbigniewa Wegehaupta. Na perkusji nie- (Nonesuch Records). miała miejsce premiera debiutanckiej płyty for- zbiór, na który składają się 22 utwory wybrane zmiennie Cezary Konrad (Dystrybucja Licomp macji Daktari This is the last song I wrote about osobiście przez artystkę to dokumentacja nie- Empik Multimedia). 27 – płyta Don’t Explain duetu gitarzysty Joe Jews. Vol.1 (Multikulti). zwykłych, twórczych spotkań z innymi wybit- Bonamassa oraz blues-rockowej wokalistki nymi osobistościami jazzowego świata: m.in. 10 – debiutancka płyta formacji Biotone i kompozytorka Beth Hart. Na krążku znaj- 27 lipca – nowy album Steve’a Colemana Patricią Barber, Michałem Urbaniakiem, Ur- Unspoken Words (SJ Records). dzie się 10 coverów bluesowych standardów i jego formacji Five Elements zatytułowany The szulą Dudziak, Johnem McLeanem, Andrze- (ADA50). Mancy of Sound (Pi Recordings). jem Jagodzińskim, Paulinho Garcią, Bogdanem 10 – ukaże sie czwarta płyta Grzegorza Kar- Hołownią i Jarkiem Besterem (MTJ). nasa zatytułowana po prostu Karnas. Płyta zo- Na wrzesień zapowiadana jest także płyta Gra- Rónież w lipcu ukazała się płyta duetu Woj- stała nagrana z towarzyszeiem fantastycznych żyny Auguścik z towarzyszeniem gitarzysty tek Jachna/Jacek Buhl Niedokończone książki. 26 sierpnia – krążek Dee Dee Bridgewater muzyków: Michała Tokaja, Adama Olesia, Mi- Paulinho Garcii pod roboczym tytułem Beatles Muzykom na płycie udało się w harmonijny Midnight Sun. Płyta zawiera 10 zremastero- chała Jarosa i Sebastiana Frankiewicza. & Bossa. sposób połączyć świeżość nowoczesnego avan- wanych utworów pochodzących z poprzednich tjazzu z komunikatywnością charakterystyczną albumów artystki Dear Ella, Keeping Tradition, 19 – ukaże się The Best Of The Miles Davis Qui- Zaś jesienią ukaże się nowa płyta saksofonisty dla mainstreamu (AudioTong). This Is New, J’ai Deux Amours, Love & Peace: ntet Bootleg Vol. 1: Live In Europe 1967. Na ten Maciejaka Obary. Tym razem będzie to zapis A Tribute To Horace Silver oraz Eleanora Fa- jednopłytowy album złożą się wybrane nagra- dokonań formacji Maciej Obara Quartet. Jak 11 sierpnia – nowa płyta tria Michael Zerang gan. Wśród nich przeboje takich twórców, jak: nia z trasy koncertowej The Miles Davis Qui- czytamy na stronie internetowej artysty Kwar- / Kyle Bruckmann / Jim Baker Psychotic Re- Kurt Weill (“Speak Low”), Sammy Cahn (“Im ntet po Europie w 1967 roku zarejestrowane tet “to buntownicza energia i muzyczna niesub- daction. Jak czytamy w materiale promocyjnym A Fool To Want You/I Fall In Love Too Ea- 28 października 1967 roku w Antwerpii, 2 ordynacja, tym razem osadzona w dojrzałym na stronie wydawcy “Nowy projekt Michaela sily”), Johnny Mercer (“Midnight Sun”), Alan listopada 1967 roku w Kopenhadze oraz 6 li- kontekście harmonicznym Dominika Wani.” Zeranga, Kyle Bruckmanna oraz Jima Bakera Jay Lernera (“Here I’ll Stay”), Charles Trenet stopada 1967 roku w Paryżu. Największe prze- Kwartet – obok lideragrającego na saksofonie cechuje nieprzewidywalność oraz unikalność (“Que Reste-T-Il?”) i Billie Holiday (“Good boje Milesa Davisa na żywo wykonuje kwintet, Obary – tworzą pianista Dominik Wania oraz brzmienia powstałego dzięki żywiołowej im- Morning Heartache”). Dodatkowo na płycie który obok lidera grającego na trąbce, tworzyli sekcja rytmiczna RGG, czyli Maciej Garbowski prowizacji muzyki etnicznej i elektronicznej. znalazł się także bonus w postaci niewydane- : Wayne Shorter – saksofon tenorowy, Herbie – kontrabas i Krzysztof Gradziuk – prekusja. Bardzo interesujące jest współbrzmienie in- go wcześniej utworu “L’Hymne A L’Amour” Hancock – fortepian, Ron Carter – kontrabas strumentów perkusyjnych z Bliskiego Wscho- (Emarcy). oraz Tony Williams – perkusja (Sony Music (rs) du i Afryki Północnej z niespotykanym instru- Entertainment). mentarium składającym się z różnorodnych piszczałek Kyle Bruckmanna, które zarazem

8 9 Publicystyka jazzowa Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Piotr Baron – Kaddish słuchając płyty, by po jej zakończeniu – od- całości potwierdza 9-minutowe zakończenie tworzyć go ponownie. tej niezwykłej fascynującej muzycznej opowie- Kaddish to żydowska modlitwa odmawiana za ści Artysty: „Soulfood” (dedykowany Bennie zmarłych. Tak właśnie zatytułował swoją ósmą Następną miniaturą opartą na refleksjach bi- Maupinowi). Wszechstronny Muzyk sięga po płytę autorską wybitny polski saksofonista Piotr blijnych lidera jest duet saksofonu tenorowego klarnet basowy, a klimat utworu budują różno- Baron. z perkusją: „John 3,16”. rakie instrumenty perkusyjne, ciekawe dźwięki fortepianu i oryginalnie brzmiący ludowy in- Tytułowa kompozycja to hołd złożony przyja- Kolejny hołd złożony przez Wielkiego Muzy- strument australijskich aborygenów didgeridoo cielowi i mentorowi Muzyka – Janowi Mazu- ka to doprawdy rzecz wyjątkowa. „Pescador de (aerofon). rowi, zmarłemu trzy lata temu dziennikarzowi Hombres” Cesareo Garbarina, znana powszech- Polskiego Radia Wrocław, wielkiemu propaga- nie jako „Barka” to ukochana pieśń Jana Pawła Niezwykła płyta, niezwykle wciągająca i ab- torowi jazzu. II. Kiedy dowiedziałem się, iż Piotr Baron ma sorbująca bez reszty. To jeden z tych krążków, Piotr Baron – Kaddish (wydawnictwo Celestis, 2011) zamiar nagrać ten utwór – byłem niezmiernie którego każde kolejne przesłuchanie przynosi 18-minutowa kompozycja „Kaddish” rozpoczy- ciekaw efektu – przecież to prosta „oazowa” nowe doznania i wrażenia. Słuchając kilkakrot- na się wzniośle brzmiącymi dźwiękami bębnów melodia oparta na kilku zaledwie akordach. nie tej płyty za każdym razem usłyszałem na wytwarzającymi podniosły i magiczny nastrój, płycie, będących niezwykłymi duetami. Pierw- Jak wybitnym interpretatorem jest Piotr Baron, niej coś nowego, a teraz pisząc tę recenzję po jaki towarzyszyć będzie nam już do końca pły- szą z nich jest „Philippians 4,4”, w której Baron możemy przekonać się podczas blisko 9 mi- raz kolejny dochodzę do wniosku że „pisanie ty. Nie jest to muzyka łatwa w odbiorze, dzię- sięga po klarnet basowy, a towarzyszy mu Mi- nut trwania utworu! To niezwykłe co Artysta o muzyce jest jak tańczenie o architekturze”. ki czemu podczas pierwszego przesłuchania chał Barański na kontrabasie. uczynił z tej pieśni; „baronowej Barki” słucha Po prostu gorąco polecam wysłuchać tej płyty... może okazać się „nieprzyswajalna” dla mniej się tak, jak gdyby stworzona została specjalnie oczywiście przynajmniej kilkakrotnie. osłuchanego z jazzem ucha. Kiedy jednak sięg- Dźwiękami fortepianu (Michał Tokaj) rozpo- dla muzyki jazzowej. Pięknie brzmiąca trąbka, niemy po nią kolejny raz i kolejny – możemy czyna się kolejny kilkunastominutowy utwór improwizacje kontrabasu i wreszcie tak znany Robert Ratajczak stać się jej „niewolnikiem” przez wiele dni, jak – „Modlitwa”. Tu Piotr Baron sięga po sak- i rozpoznawalny motyw tej prostej, lecz bardzo stało się ze mną. W trakcie niezwykłej kom- sofon sopranowy, by w części głównej kom- urokliwej melodii zagrany na saksofonie – w tej pozycji tytułowej mamy okazję wysłuchać so- pozycji przy akompaniamencie cudnie w tle interpretacji po prostu słychać miłość. lówek wspaniałych muzyków towarzyszących brzmiącego fortepianu ustąpić miejsca dźwię- liderowi: Adama Milwiw-Barona (trąbka) czy kom flugelhornu. Temat rozwija się w zgoła „Psalm 51” to kolejny biblijny „przerywnik” za- Michała Barańskiego (kontrabas). Ta niezwy- nieprzewidywalny sposób przy akompania- grany w duecie przez Saksofonistę z Tokajem kle rozbudowana kompozycja brzmi wyjątkowo mencie najróżniejszych instrumentów perku- (fortepian). Te miniaturki słuchane indywidu- progresywnie, tworząc podniosły nastrój dzię- syjnych (Łukasz Żyta), by w połowie utworu alnie zapewne nie robiłyby takiego wrażenia ki powtarzanemu motywowi melodycznemu mógł zabrzmieć solo kontrabas. Ta piękna jak podczas przesłuchiwania całej płyty, będą- i konstrukcji brzmieniowej. Doprawdy piękny kompozycja pochodzi z teki Darka Oleszkie- cej kompozycją zwartą i zamkniętą. Płyta jako hołd złożony przyjacielowi. wicza, a cudna oprawa interpretacyjna będą- całość skomponowana jest bowiem niezwy- ca dziełem Piotra Barona czyni z niej utwór kle starannie tworząc rodzaj zamkniętej suity, Swoje własne, osobiste impresje dotyczące niezwykły, jedyny, niepowtarzalny... Pięknie w której każda poszczególna część musi znajdo- lektury Pisma Świętego, Piotr Baron wyraził brzmi fortepian w finale... jest pięknie. To je- wać się dokładnie w tym, a nie innym miejscu. w trzech improwizowanych miniaturach na den z tych utworów, o którym zawsze myślę Wrażenie pewnego rodzaju konceptualizmu

10 11 Publicystyka jazzowa Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Tfaruk Love Communication – Tfaruk Love Communication

w nagraniach, na których gra lider i założyciel Po nasyconym elektroniką, spokojnym 9-minu- zespołu Tomasz Ballaum. towym temacie „Lhasa 2008”, opartym w dużej części na wspaniałych partiach basu (tym ra- „Zenith” to z kolei wytchnienie, a zarazem praw- zem: K. Kaliski) pora na finał. Ostatnie nagranie dziwa perełka na płycie. Niepokojący i tajemni- dokonane zostało na żywo w Albert Hofmann czy klimat nagrania ozdobiony jest fenomenalny- Studio. „Gdynia” jest zdecydowanie utworem mi partiami klarnetu basowego Piotra Mełecha, należącym do wspomnianego Piotra Mełecha, którego udział w nagraniach na płycie jest nie- którego klarnet basowy króluje na tle sekcji ryt- wątpliwie jednym z największych atrybutów micznej (mantryczna partia basu i wspaniale fonograficznego debiutu zespołu. P. Mełech to „dryfująca” perkusja plus bongosy). Pojawia się muzyk, który mimo młodego wieku ma na swym też wspaniałe solo saksofonu (Michał Fetler), koncie wiele różnych projektów i dokonań jak który wraz z klarnetem porywa nas w wielkim choćby wydana niedawno płyta nagrana w due- rozimprowizowanym finale. Tfaruk Love Communication – Tfaruk Love Communication cie z wiolonczelistą Fredem Lonberg-Holmem wytwórnia Multikulti, 2011, CD (Coarse Day, 2011), czy wspólne koncerty z taki- Trzymam kciuki za dalszą działalność zespo- mi artystami jak: Clayton Thomas, Clare Cooper łu, mając jednocześnie nadzieję iż słuchając Utwory czy Mats Gustafsson. Słuchając tego nagrania, kolejnej płyty Tfaruk Love Communication, 1. Tinky Winky jest pedałem w strukturze i klimacie utworu znajduję echa nie będę zmuszony odwracać okładki płyty na 2. Mistrz kierownicy ucieka; jazzowej muzyki filmowej samego... Komedy. drugą stronę, a w celu określenia konkretnych 3. Zenith; Miłość zwycięża kiełbasę nagrań posługiwać się w ich numerami zamiast 4. 7 lat w berecie Podczas słuchania kolejnych utworów uwagę tytułów :-) . 5. Dla taty zwracają dialogi klarnetu P. Mełecha z saksofo- 6. Lhassa 2008; Gdynia nem (Michał Fetler) ozdobione perkusyjnymi Robert Ratajczak „przeszkadzajkami”, często nadającymi muzy- Muszę przyznać, iż zarówno okładka tej płyty, ce Tfaruk Love Communication orientalnego jak i lektura tytułów nagrań znajdujących się na posmaku („7 lat w berecie”) oraz partie basu płycie nie były tym, co zadecydowało o nabyciu Wojtka Mazolewskiego (utwór 4). tego krążka. O zainwestowaniu funduszy w jej zakup zadecydował koncert zespołu. Następnym „wielkim” utworem na płycie jest kompozycja „Dla taty”. Wspaniale brzmi sekcja Pierwsze dwa nagrania to prawdziwe „mocne rytmiczna (D. Karpiński – perkusja i gościnnie uderzenie” z niemal rockową siłą, w których T. Tymański – bas), zaś wyśmienity główny mo- pobrzmiewają echa muzyki alternatywnej, tyw melodyczny kompozycji tworzą P. Mełech a nawet punka. Na szczególną uwagę zasłu- i gościnnie biorący udział w nagraniu trębacz gują najróżniejsze perkusjonalia wykorzystane Kuba Jankowiak. Wierzbowski Krzysztoffot.

12 13 Publicystyka jazzowa Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Ten kwartał w polskim jazzie należał do debiutantów

Minął kolejny, drugi kwartał anno domini doszedłem do wniosku, że chociaż artysta ten który nagrał album DuoDram. Obawiałem się, Zdarzały się i projekty bez wyrazu. Przyjechał 2011 roku, przyszło lato, a wraz z nim desz- mówi językiem jazzowym to przekaz swój kie- żeby to nie była jakaś nowoczesna wersja Marka do Stanów, rozejrzał się i zaraz nagrał ze swoim cze, zamiecie i śniegi. Takie to jest lato tego ruje do szerszej publiczności. Takie podejście do i Wacka, ale powstała świetna płyta. Kto zna – zespołem Damage Control wyśmienitą płytę niezwykłego roku, któremu towarzyszą i inne muzyki Możdżera pozwala mi bez przeszkód z jednej strony stonowany i pełen melodyjności zatytułowaną Magical Theatre, która zatem jest nieszczęścia, jak komety, trzęsienia ziemi, po- cieszyć się jego niezmierzonym talentem i in- styl Wyleżoła, a z drugiej żywiołowy i perkusyj- takim jego debiutem …amerykańskim. W mu- wodzie, a nawet… zniknięcie jeszcze nie wy- dywidualnością, jakich niewiele znaleźć można ny styl Jaskułke – ten może sobie wyobrazić jak zyce na tym krążku czuć nowojorski powiew, budowanych autostrad. Wszystko to pilnie za- nie tylko w tym kraju, ale i poza nim. ciekawe to było artystyczne spotkanie. W re- kiedy się jej słucha, aż dymi z głośników! Naj- pisał w swej księdze samozwańczy Kadłubek zultacie powstała muzyka na pewno nie gorsza wyraźniej Adamowi służy bopowy klimat mia- polskiego jazzu, czyli ja. Przejdźmy jednak do Aga Zaryan odkąd podpisała kontrakt z legen- od tej jaką zawierają wyżej opisane płyty… sta nad rzeką Hudson. Podsumowując ten wą- meritum, bo wszystkie te dziwy i anomalie są darnym amerykańskim wydawnictwem Blue tek, chciałoby się powiedzieć, że odkąd Tomasz w mojej księdze tylko dodatkiem do wypadków Note, w którym w 2010 wydała udaną bardzo Błyszczały gwiazdy, ale ten kwartał nie do nich Stańko zamieszkał w Nowym Jorku nasi mło- jakie miejsce miały w polskim jazzie, przy czym płytę Looking Walking Being, stała się kimś należał, lecz do …debiutantów! Jako pierw- dzi zaczęli tam walić drzwiami i oknami, a ja skupiam się jedynie na wydawnictwach płyto- w rodzaju jazzowej celebrytki a ‘la Anna Maria szy pojawił się (przynajmniej w mojej skrzynce mam wrażenie, że wiele z tego dobrego może wych jakie ukazały się od marca do czerwca. Jopek tylko, że znacznie lepiej śpiewającą. Tę pocztowej) album Rafała Sarneckiego, który … wyniknąć dla naszego jazzu… klasę pokazuje choćby w doborze repertuaru, bo debiutantem nie jest, bo przecież w roku 2008 Płytą, która w tym okresie skupiła na sobie naj- na swej drugiej płycie dla Blue Note zatytuło- wydał płytę Songs From A New Place. Ale jego Jedynym prawdziwym debiutantem w tym więcej uwagi, był nowy, solowy album Leszka wanej A Book of Luminous Things, postanowiła najnowsza płyta zatytułowana Madman Rambles gronie jest Michał Wróblewski. Jego nagrana Możdżera dla renomowanej wytwórni ACT zmierzyć się z trudną poezją m.in. Miłosza. Pły- Again to debiut w katalogu doskonałej hiszpań- w trio płyta I Remember pokazuje wielką swo- tym razem poświęcony Krzysztofowi Kome- ta jest tyleż Agi, co pianisty Michała Tokaja, jej skiej wytwórni Fresh Sounds New Talent (dla bodę w poruszaniu się we wszystkich możliwych dzie. Chociaż Tomasz Handzlik w Gazecie stałego współpracownika, który skomponował której niedawno płytę Children’s Episodes nagrał stylistykach jazzowej pianistyki z uwzględnie- Wyborczej nazwał tę płytę słabą i nieudaną (prawie) całą muzykę na ten album. Jak wieść też wspomniany wyżej Piotr Wyleżoł), który zo- niem free jazzowej. Zwiastuje to być może nową (respekt dla tego Pana za odwagę w wypo- niesie wersja płyty z polskimi tekstami ukaże stał zauważony tak w Polsce jak i za granicą. falę wybitnie uzdolnionych polskich pianistów wiadaniu swych opinii) to pozwolę sobie mieć się zimą, a wtedy temu krążkowi wróżę jeszcze (jakby ich było mało!), bo w tym samym okresie ocenę całkowicie odmienną, ponieważ Komedę większy sukces niż dotychczas. Rafał Sarnecki od kilku lat mieszka w Nowym z legendarnego festiwalu w Montreux nagro- Możdżera uważam za album świetny! Inaczej Jorku, a niedawno dołączył tam do niego uta- dę przywiózł zaledwie 20-letni pianista Piotr niż Handzlik dawno już przestałem oczekiwać Tyle nasze gwiazdy, chociaż do tej kategorii lentowany skrzypek Adam Bałdych, który choć Orzechowski. Ponieważ jednak płyty nie wydał od Leszka płyt stricte jazzowych, ponieważ można by też zaliczyć duet Jaskułke/Wyleżoł, w Polsce doceniany, to wiodło mu się różnie. to się w tym zestawieniu znaleźć nie może…

14 15 Publicystyka jazzowa Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

trudnych, jak powiedzmy doskonałe Nuntium że jesteśmy świadkiem narodzin nowej znaczącej Atom String Quartet to debiutanci, ale tylko na album Able To Fly, na którym trio Maciej Sikała, Roberta Kusiołka, które wyróżniłem w zeszłym awangardowej formacji w naszym jazzie. Legenda niby, bo taki na przykład Mateusz Smoczyński to Piotr Lemańczyk i kanadyjski perkusista Tyler kwartale. Nie jest łatwo powiedzieć coś oryginal- powstała, ale życie napisało jej inny scenariusz niż – mimo młodego wieku – stary wyga, a jego album Hornby tworzą głębię jazzowej konwersacji jaką nego w klasycznym awangardowym duecie basu byśmy chcieli. Andrzej Sawik ciężko zachorował Simultaneous Abstractions wydany w zeszłym roku znaleźć można jedynie na płytach wielkich mi- z dęciakiem, ale tym Panom się udaje. Są na tej i w 2010, w kwiecie wieku, odszedł od nas. Jego bardzo sobie upodobałem. ASQ to laureaci tego- strzów chamber jazzu. Na myśl przychodzą tu płycie momenty magiczne jakich nie powsty- koledzy z zespołu postanowili dokończyć dzie- rocznej Bielskiej Zadymki Jazzowej, a Jan Pta- porównania do muzyków takich, jak: Joe Lovano, dziłby się Mats Gustaffson i Palle Nillssen-Love ło i wykorzystując sample nagrane przez niego szyn Wróblewski i szacowne jury niewykluczone, Lee Konitz, Dave Liebman z jednej strony, czy czy…wspaniały duet Keir Neuringer i Rafał Ma- w 2009 roku wydali właśnie płytę. Serce się kra- że w przypadku tego zespołu będą mieć równie Dave Holland, Gary Peacock bądź Miroslav Vi- zur na wydanej w zeszłym roku przez Not Two je słuchając tego krążka, ale na szczęście muzyka szczęśliwą rękę, jak w 2003 roku w przypadku in- tous z drugiej. Ekstraklasa! kapitalnej płycie Unison Lines”. godna jest pamięci tego wielkiego artysty… nych laureatów, czyli trio RGG. W każdym razie ich debiutancka płyta Fade In udowadnia nawet W tym kwartale mainstream dominował nad Najmilszym jazzowym zaskoczeniem w tym Nie inaczej jest z Andrzejem Przybielskim, on od- takim sceptykom jak ja, że trzeci nurt jeszcze do awangardą, ale to nie znaczy, że nic się w niej kwartale jest album Wojtka Jachny i Jacka Buh- szedł od nas już w tym roku i chociaż jego kariera końca nie wysechł i można żenić klasykę z jazzem nie działo. Sporo zamieszania zrobił zespół Tfa- la Niedokończone książki wydany przez bardzo była długa i owocna pozostawił jednak uczucie w sposób twórczy, oryginalny i świeży. ruk płytą Love Communication, w której główne ostatnio aktywny krakowski Audio Tong. Ot- niedosytu. Był trębaczem na miarę największych, skrzypce gra Tomek Ballaun. Wszędzie ich peł- warta, przestrzenna, z pięknym, nowoczesnym, ale czy jego talent znalazł w naszym kraju wy- Na koniec przeglądu płyt tzw. głównego nurtu no, na blogach, w radio, w klubach warszawskich, postrzępionym pulsem muzyka na tym krążku starczającą glebę, by zakiełkować i ujawnić peł- zostały dwa prawdziwe rodzyneczki. Najpierw nawet jak otworzę lodówkę to też widzę… He, doprawdy zachwyca. Podobna w koncepcji do do- nię swych możliwości, w to ośmielam się wątpić. zapraszam Was na łyk wina, bo najnowsza płyta he, z drugiej strony brakowało nam trochę ka- konań Mikrokolektywu z doskonałej zeszłorocz- Mało mamy jego muzyki mimo tylu lat aktywnie uznanego już na naszym rynku gitarzysty Ma- peli, która grała by nieco przystępniejszą wersję nej płyty Revisitwydanej przez znane amerykań- spędzonych na scenie – na szczęście tę lukę wypeł- cieja Grzywacza nosi właśnie tytuł Black Wine. avantjazzu, bo Pink Freud i Contemporary Noise skie wydawnictwo Delmark odróżnia się od niego niło nieco dokonane tuż przed śmiercią nagranie Towarzyszą mu Yasushi Nakamura i doskona- Sextet trzeba już chyba zaliczyć po prostu do ma- większą melodyjnością, spójnością i specyficznym Przybielskiego z braćmi Olesiami zatytułowane ły perkusista Clarence Penn, a z tego spotkania instreamu. Ich muzyka przestała szokować… transowym charakterem. Przepiękna muza! De Profundis. Płyta jest wybitna i na długie lata wyszła muzyka bardzo inspirująca, balansująca na zapadnie mi w pamięć, a zwłaszcza nieziemsko pograniczu głównego nurtu i awangardy, bo gitara Gdybym miał wybierać coś z katalogu Multikul- Zupełnie niezwykłą płytą jest Fitoplankton forma- piękne „Afroblue”. Żegnaj Andrzeju! Dobrze, że Grzywacza idzie tu niekiedy śladem Joe Morrisa ti, w którym ukazał się też Tfaruk, to wybrałbym cji o nazwie Nucleon. Nucleon to tytuł pierwszej zostawiłeś nam swoją muzykę, która będzie trwać czy samej Mary Halvorson. Nie mogę się wprost chyba bardziej Coarse beauty duetu Piotr Mełech płyty nagranej w 2007 przez zespół prowadzony między nami i przypominać nam jeszcze długie oderwać od tej płyty! (gra też w Tfaruku, którego jak sami widzicie na- przez basistę Jakuba Rutkowskiego i pianistę An- lata o Tobie… prawdę wszędzie pełno) z Fredem Lombergiem drzeja Sawika. Tamta płyta nie była dobra, ona Co najmniej równie dobre wrażenie sprawia także -Holmem. Niestety jest to płyta z gatunku tych była bardzo dobra i nie ja jeden byłem pewien, Maciej Nowotny

16 17 Przewodnik po festiwalach i koncertach w Polsce Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej, wrzesień2011

W dniach 12 do 17 września wPrzewodnik Szczecinie odbędzie po się festiwalach kolejny Tennis Jazz i koncertach Festival. Impre- w Polsce Od 13 do 31 października Polskie Stowarzyszenie Perkusyjne w Opolu zaprasza na za towarzysząca turniejowi tenisowemu ATP Pekao Szczecin Open odbywa się już od 14 lat. XX Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny. Dzięki wieloletniej pracy organizatorów W minionych latach festiwalowa scena gościła znakomitości polskiego i europejskiego jazzu, festiwal ten z jednodniowej imprezy przeobraził się w wydarzenie muzyczne trwają- muzyki r’n’b oraz soulu. Gościli tu m.in. Jan Ptaszyn Wróblewski, Urszula Dudziak, Ewa Bem, ce niemal 3 tygodnie. Na koncertach usłyszeć można muzyków oraz całe zespoły, w któ- Martyna Jakubowicz. Młodszą falę reprezentowali m.in. Kapela ze wsi Warszawa, Oszibarack, rych każdy z artystów jest znakomity w swojej dyscyplinie. Różnorodność gatunkowa Novika i Psio Crew. Szczegóły niebawem na : http://www.pekaoszczecinopen.eu/2011 festiwalu przyczyniła się do faktu, iż impreza każdego roku przyciąga setki fanów. Na tegorocznej edycji festiwalu pojawią się m.in.: Mike Stern (Steps Ahead), Dave Weckl (Chick Corea Group), Will Calhoun (Living Colours), Victor Bailey (Weather Report), Anto- Od 25 września do 1 października Stołeczna Estrada zaprasza na siódmą edycję nio Sanchez (Pat Metheny Group), Bobby Kimball (Toto), Chris Coleman (Chaka Khan). Warszawskiego Festiwalu Skrzyżowanie Kultur do Sali Kongresowej i do namiotu festi- Szczegóły wkrótce na www.miedzynarodowyfestiwalperkusyjny.pl walowego przed Pałacem Kultury i Nauki. Będzie to wyjątkowa edycja poświęcona muzycz- nym korzeniom kultury Europejskiej. Festiwal zainauguruje Urszula Dudziak oraz Femi Kuti & Positive Force z Nigerii. W kolejnych dniach wśród gwiazd pojawią się: Sara Tavares ze sło- Tegoroczny program Krakowskiej Jesieni Jazzowej , która odbywać się będzie od 20 necznej Portugalii, a z Hiszpanii – mistrzyni flamenco Carmen Linares oraz galicyjska perfor- września do 28 listopada może przyprawić fanów odważnej improwizacji o przyspieszo- merka Mercedes Peón. Muzyczny szlak tegorocznej edycji przebiega również przez Niemcy, ne bicie serca. Usatysfakcjonowani będą miłośnicy gry Petera Brötzmanna, który zagra wraz których reprezentantem będzie Corvus Corax. Z Finlandii usłyszymy mistrzowskie wykona- z formacją Japan Trio, Kena Vandermarka, którego usłyszymy w duecie z Paalem Niessenem nia Marii Kalaniemi, a ze Szwecji – Hoven Droven. Dzień Śródziemnomorski ozdobi swoim -Lovem, czy niemieckiego klarnecisty Gebharda Ulmanna, który pojawi się w towarzystwie wyjątkowym głosem pochodząca z Turcji Aynur, która wykonywać będzie utwory zarówno złożonej z Amerykanów grupy Conference Call. Bardzo silna będzie reprezentacja Japonii w języku kurdyjskim, jak i tureckim. Wydarzeniem 7. edycji festiwalu będzie na pewno kon- z Kazutoki Umezu i Akirą Sakata na czele. Nie mniej interesująco zapowiada się koncert cert The Idan Raichel Project z Izraela prezentujący swoją muzyczną mieszankę etiopskich występującego po raz pierwszy w Polsce duetu z Anglii, saksofonisty Trevora Wattsa i pia- i bliskowschodnich rytmów. Szczegółowy program na: www.festival.warszawa.pl nisty Veryana Westona. Znakomita większość koncertów odbędzie się w klubie Alchemia , niektóre jednak gościć będzie scena Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Szcze- gółowy program festiwalu na www.alchemia.com.pl W ostatni weekend września odbędzie się kolejny, organizowany przez Targi Kielce w rocznicę śmierci Milesa Davisa, Jazz Festival „Memorial To Miles”. W koncertach kiele- ckiego festiwalu od lat biorą udział znaczący muzycy światowego i polskiego jazzu. W po- We wrześniowo-październikowej ofercie koncertowej Blue Note Jazz Club Poznań znaj- przednich latach na festiwalu wystąpili m.in.: Lura – Wyspy Zielonego Przylądka, Omar Sosa dziemy zarówno wybitnych artystów świata jazzu i muzyki improwizowanej jak i ciekawe – Kuba, Lester Kidson – Kanada, Nippy Noja – Tajlandia. Nie brakowało też polskich znako- nowe projekty. I tak 3-4 września w klubie wystąpi MATE.O jeden z najpopularniejszych wo- mitości: Agi Zarjan, Stanisława Soyki, Artura Dudkiewicza, Marcina Wasilewskiego. W tym kalistów nurtu muzyki chrześcijańskiej. 9 września Blue Note zaprasza na koncert Zbigniew roku od 23 do 25 września w Kielcach wystąpią między innymi Leszek Możdżer, Stephan Namysłowski Quintet z okazji 72 urodzin lidera. 10 września w klubie usłyszymy oryginalne Becker Trio (Niemcy), Saskia Laroo (Holandia), a w widowisku „Śpiewając Jazz” zobaczymy połączenie soulu, jazzu i fusion z elementami muzyki etnicznej w wykonaniu The Globetrot- i usłyszymy Carmen Moreno, Annę Serafińską, Macieja Zakościelnego. Więcej informacji na ters (K. Badach, B. Maseli, J. Główczewski i Nippy Noya). W dalszej kolejności na koncertach http://www.targikielce.pl w klubie pojawią się Sixtyfive Cadillac (Niemcy/Holandia/Grecja), Vincent Herring „Ends and

18 19 Przewodnik po festiwalach i koncertach w Polsce Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej, wrzesień2011

Means“ Quartet i Blues Company (Niemcy). 13 października w Poznaniu ponownie pojawi się Niesamowity program dla entuzjastów muzyki jazzowej i etnicznej przygotowali na wrze- Jan Garbarek & The Hilliard Ensemble – tym razem z programem „OFFICIUM NOVUM”. Kon- sień i październik organizatorzy jesiennej edycji Ethno Jazz Festival 2011 we Wrocławiu. cert odbędzie się w kościele oo. Dominikanów. Więcej na http://www.bluenote.poznan.pl 5 września w Mleczarni przy ul. Włodkowica wystąpi LENKA LICHTENBERG & FRAY – yidish ethno jazz z Kanady. 15 września w Synagodze pod Białym Bocianem wystąpi zespół Astil- lero z prezentacją współczesnego tanga z Buenos Aires. 19 września w Synagodze wystą-

Od 28 do 30 października odbywać się będą 27 Głogowskie Spotkania Jazzowe, or- pi Susana Baca – królowa world music z Peru, laureatka nagrody Grammy. Do Wrocławia ganizowane przez Miejski Ośrodek Kultury w Głogowie. Szczegóły wkrótce na http:// przyjedzie promować swój najnowszy album “Afrodiaspora”. 25 września do Wrocławia po- www.mok.glogow.pl wraca Yasmin Levy – gwiazda world music z Izraela, łącząca żydowsko-iszpańskie ladino z andaluzyjskim flamenco. 12 października Ethno Jazz Festival zaprasza na koncert Jana Garbarka i The Hilliard Ensamble w ramach międzynarodowej akcji „Głosy dla Hospicjum”, z którego całkowity dochód przeznaczony będzie na pomoc dla wrocławskich hospicjów. 16 października startuje IX Bydgoszcz Jazz Festival. W programie imprezy, której orga- Koncert w Kościele św. Marii Magdaleny przy ul. Szewskiej. 22 października w Synagodze nizatorem jest Stowarzyszenie Jazzowe Eljazz, wystąpią: Eljazz Big – Band, Pat Martino Trio, pod Białym Bocianem zagra Trio Balkan Strings – najsłynniejsze trio gitarowe z Serbii, a 23 Grzegorz Nagórski Quartet, Piotr Schmidt Quintet i Adam Bałdych Quartet. Program festi- października w klubie ETER pojawią się Tinariwen – mistrzowie pustynnego bluesa z Mali. walu na stronie www.eljazz.com.pl Zaprezentują premierowe utwory z zapowiadanej na wrzesień piątej w ich dorobku płyty, zatytułowanej Tassili. 24 października w Sali Koncertowej Radia Wrocław pojawi się Sta- cey Kent. W tym roku ukazać ma się kolejny album artystki, którego repertuar zostanie zaprezentowany na koncercie we Wrocławiu. W tej samej sali 27 października w ramach W dniach 20-22 października w Słupsku odbędzie się 6. Festiwal Młodych Talentów światowej trasy wystąpi Charlie Haden ze swoim słynnym CHARLIE HADEN’S QUARTET Niemen Non Stop organizowany przez Ośrodek Teatralny Rondo i Młodzieżowe Centrum WEST– 25th Anniversary Celebration. 28 października na scenie klubu Eter wystąpi Fanfa- Kultury. Nowością jest międzynarodowy charakter festiwalu, który obejmie swoim zasię- re Ciocărlia z Rumunii – jedna z najważniejszych bałkańskich orkiestr dętych, główny ry- giem europejskie terytorium od Niemna (na Wschodzie) – po Ren (na Zachodzie). Z Grod- wal Boban & Marko Marković Orchestra w walce o miano najlepszej orkiestry Bałkanów. na i innych miast Białorusi przyjadą do Słupska polscy artyści plastycy, aby wystawić swo- Szczegóły http://www.ethnojazz.pl ją sztukę inspirowaną postacią Czesława Niemena, a także białoruskie zespoły muzyczne.

Będą również goście z Europy Zach. (R. Podgórski, T. Gogosz eks – Akwarele) i USA (M. Ra- Opracowanie Jacek Wróbel dziejewski eks – Niemen Aerolit). Na koncercie specjalnym wystąpi Grażyna Łobaszewska & Ajagore. Więcej na http://www. niemennonstop.pl

20 21 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

7. Międzynarodowe Leszczyńskie Warsztaty Jazzowe – Leszno, 30 czerwca – 7 lipca 2011 r.

Od 30 czerwca do 7 lipca odbywały się w Lesz- nie „7. Międzynarodowe Leszczyńskie War- sztaty Jazzowe”, których dyrektorem artystycz- nym był Piotr Baron.

Podczas tych ośmiu dni Leszno stało się praw- dziwą stolicą jazzu. Oprócz odbywających się codziennie warsztatów, prowadzonych przez takich muzyków jak: Janusz Szrom, Hans Pe- ter Salentin, Christian Rover, Klaudius Ko- vac, Marcin Jahr i oczywiście Piotr Baron, codziennie wieczorem odbywały się między- narodowe jam sessions w leszczyńskim Pubie Krewnego. Ponadto, w niedzielę 3 lipca odpra- wiono w kościele p.w. Św. Krzyża prawdziwą Robertfot. Ratajczak Piotr Baron, Hans Peter Saletin, Janusz Szrom Piotr Baron mszę jazzową, zaś na zakończenie, 7 lipca, od- był się Koncert Galowy. Ukoronowaniem koncertu był występ „profeso- nów sprawiło, iż jeszcze długo po zakończeniu czynić się może do upowszechnienia tej muzyki Podczas Koncertu Galowego, jaki odbył się na rów” prowadzących zajęcia warsztatowe w skła- koncertu dźwięki „Take The A Train” brzmiały i sprawić, że „przeciętny Kowalski” bywający na Leszczyńskim Rynku, mieliśmy okazję wy- dzie: Piotr Baron (saksofon), Hans Peter Sa- wszystkim w uszach. powszechnie „odprawianych” festynach rynko- słuchać młodych muzyków, biorących udział lentin (trąbka), Christian Rover (gitara), Kuba wych z udziałem artystów muzykopodobnych, w warsztatach, którzy przybyli do Leszna Olejnik (kontrabas), Marcin Jahr (perkusja) To niezwykle cenna inicjatywa w Lesznie nie będzie kręcił nosem na słowo„jazz”. Myślę, z różnych zakątków nie tylko Polski, nie tylko i Janusz Szrom (wokal). Zespół wybitnych eu- w dziele propagowania muzyki jazzowej. Z jed- iż w Lesznie ta sztuka udała się organizatorom Europy, ale po prostu z całego świata! A tak- ropejskich indywidualności jazzowych gwaran- nej strony nieocenionej wartości warsztaty mu- z nawiązką. że wybitnych muzyków. Część wykonywanego tował doznania muzyczne z „najwyższej półki”. zyczne mające na celu podnoszenie kwalifika- repertuaru stanowiły standardy jazzowe, część Tak też się stało. Zwieńczeniem koncertu była cji młodych muzyków, z drugiej propagowanie Robert Ratajczak natomiast zupełnie nowe kompozycje młodej kilkunastominutowa wersja standardu Billy muzyki jazzowej poprzez otwarty koncert na kadry uzdolnionych jazzmanów. Pomiędzy wy- Strayhorna: „Take The A Train” spopularyzo- Rynku. Obserwując podczas koncertu reakcje RadioJAZZ.FM było patronem medialnym stępami gorąco oklaskiwanymi przez publicz- wanego przez Duke’a Ellingtona. Podczas czę- części publiczności, która na co dzień nie słucha tego wydarzenia. ność, młodzi muzycy otrzymywali dyplomy ści improwizowanej swój kunszt w solówkach jazzu, doszedłem do wniosku, iż jazz nie musi i certyfikaty ukończenia warsztatów od swych zaprezentował każdy z muzyków, a perfekcja być traktowany jako „muzyka dla elity”. Odpo- mistrzów. wykonania i mistrzowskie rzemiosło jazzma- wiednie „podanie” szerszej publiczności przy-

22 23 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

RCK Pro Jazz Festiwal – Kołobrzeg, 8 lipca-7 sierpnia 2011 r.

HeFi QUARTET Maciej Kądziela Big Band Uniwersytetu Zielonogórskiego

W każdy piątek lipca Regionalne Centrum łe zespoły, wspaniali muzycy i niezapomniana Podobnie uważa redaktor radiowej Trójki, bionego, który może się zarazić i zostać wier- Kultury w Kołobrzegu zapraszało na dosko- atmosfera. Program stworzony przez Monikę konferansjer festiwalu, Dariusz Bugalski: „Już nym odbiorcą na przyszłość. RCK Pro Jazz jest nałe koncerty jazzowych gwiazd. Trudno uwie- Dziedzic, dyrektora artystycznego festiwalu, pierwsza edycja festiwalu miała świetne re- festiwalem nieodpłatnym, co robi na mnie wra- rzyć, że był to zaledwie przedsmak sierpniowe- zachwycił nie tylko publiczność ale również za- cenzje, chociaż brakowało gwiazd. Był Maciej żenie piorunujące – amfiteatr w środku kurortu, go apogeum! proszonych gości: Fortuna, który dopiero zaczynał swoją karierę gdzie zatrzymują się tłumy kuracjuszy, otwiera- i o którym mało kto wtedy słyszał. A teraz – ją usta ze zdziwienia i te szczęki opadają coraz Druga edycja tego dobrze rokującego Festiwalu „Miałam przyjemność gościć na tym festiwalu fantastyczna obsada! Każdego wieczoru znako- niżej, by tak zastygnąć do końca koncertu. To to przede wszystkim doskonali muzycy, cenie- rok temu i muszę powiedzieć że nastąpił nie- mity koncert, chociaż ciekawy jest również sam robi wrażenie na wszystkich.” ni zarówno w Polsce, jak i na całym świecie, II słychany progres pod względem zarówno orga- konkurs, szczególnie moim zdaniem na uwagę Ogólnopolski Konkurs Muzyki Jazzowej RCK nizacyjnym, jak i artystycznym. Mamy większą zasługuje trio Tuźnik/Kądziela /Dobosz.” Podczas tegorocznej edycji wystąpili: Face to Pro Jazz ale również wieczorno-nocne improwi- ilość zespołów, są to wykonawcy znakomici Face, Krzysztof Kiljański & Big Band Uni- zowanie – czyli jam sessions w „Cafe Bałtyk”. rangą, właściwie czołówka polskiego jazzu, ze- Oprócz rewelacyjnego programu, RCK Pro wersytetu Zielonogórskiego pod dyrekcją Je- społy prezentują dużą różnorodność stylistycz- Jazz Festiwal pośród innych podobnych przed- rzego Szymaniuka, Piotr Baron & Movie Sierpień w Kołobrzegu zaczęliśmy od święta ną. Duży ukłon w stronę organizatorów. RCK sięwzięć wyróżnia się bezpłatnym wstępem na Jazz, Artur Dutkiewicz – Trio Hendrix Pia- muzyki. Jak powiedział Tadeusz Kielar, dyrek- Pro Jazz Festiwal to wzór do naśladowania. Pod wszystkie wydarzenia. Według Piotra Barona no, Maciej Sikała Trio, Krzesimir Dębski & tor Regionalnego Centrum Kultury i całego każdym względem przedsięwzięcie jest god- saksofonisty i członka tegorocznego jury: „Ten HeFi QUARTET. Integralną częścią festiwa- przedsięwzięcia: „To nasze najdroższe dziecko”. ne uwagi i podziwu” – powiedziała Katarzyna festiwal działa zgodnie z najlepszymi wzorcami lu, tak jak w ubiegłym roku był konkurs RCK Nad festiwalem pracownicy RCK pracowali Stroińska, pianistka i tegoroczna jurorka kon- propagowania sztuki, czyli wychodzi ze sztuką Pro Jazz. W tym roku jury w składzie: Maciej cały rok. Gra była warta świeczki. Doskona- kursu RCK Pro Jazz. do potencjalnego słuchacza, zupełnie niewyro- Sikała – przewodniczący, Katarzyna Stroiń-

24 25 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

ska, Piotr Baron, Jerzy Szymaniak i Krzysztof kujemy jurorom i organizatorom.” – wtórował biorca doskonale reaguje. Tak samo jest w Ko- Samela pierwsze miejsce przyznało ex aequo zespół Favour. łobrzegu.” dwóm składom: szczecińskiej grupie Favour, oraz krakowsko-duńskiemu trio Tuźnik/Ką- Wszyscy moi rozmówcy jak mantrę powtarzali, I na zakończenie opinia przewodniczącego dziela/Dobosz. że za RCK Pro Jazz trzymają kciuki. jury Macieja Sikały: „Publiczność jest świetna. Zapowiadałem ten koncert jako nasz debiut. O zwycięzcach wypowiedzieli się jurorzy – Piotr Jak deklarowała wzruszona Monika Dziedzic: Gram z bardzo młodymi ludźmi, aczkolwiek Baron: „Oba zespoły grały jednolitą, wspaniałą, „Ta edycja festiwalu zawiesiła poprzeczkę na- świetnymi muzykami. Jednak program jest zu- autorską muzykę. Oba te zespoły grały razem, prawdę wysoko. Przede wszystkim jednak udo- pełnie nowy i mieliśmy pewne obawy. Publicz- własny, bardzo trudny program. Grały je na wodniła mi, że warto kontynuować ten projekt, ność przyjęła nas bardzo dobrze.” najwyższym poziomie.” że zainteresowanie jest duże, że publiczność znakomita. Życzę sobie, a jednocześnie sta- Dziękujemy Wam za te trzy dni. Katarzyna Stroińska: „Te dwa zespoły – mimo, wiam sobie za cel, by trzecia, przyszłoroczna że są bardzo zróżnicowane stylistycznie – re- edycja była jeszcze lepsza, a przynajmniej tak Hanka Dziubińska prezentują najwyższy poziom merytoryczny samo udana.” Regionalne Centrum Kultury w Kołobrzegu i techniczny. Trio Tuźnik/Kądziela/Dobosz prezentuje jazz bardzo nowoczesny, otwar- Tak jak słusznie zauważyła Monika Dziedzic, RadioJAZZ.FM było patronem medialnym ty, można powiedzieć skandynawski. Świetne bez publiczności projekt RCK Pro Jazz nie tego wydarzenia. wzorce, znakomite wykonanie. Zespół Favour miałby racji bytu. Mimo, że przypadkowość zachwycił nas zgraniem, precyzją, ciekawymi części słuchaczy jest niejako wpisana w otwartą pomysłami kompozycyjnymi.” formułę Festiwalu to przepływ energii między muzykami a zgromadzonymi ludźmi był rewe- A co na to nagrodzeni? lacyjny.

„RCK Pro Jazz Festiwal odbywa się w środku Dariusz Bugalski: „Publiczność jest świetna, jest lata, w Kołobrzegu, organizatorzy gwarantują dowodem na to, że festiwal warto robić. Ludzie zespołom zakwaterowanie. Co by się nie działo zostają, nawet gdy na scenie prezentowane są – te trzy fakty wystarczą, by chcieć tu przyje- trudniejsze odmiany jazzu. Na przykład kon- chać. A sam Festiwal okazał się świetny, dlatego cert Artura Dutkiewicza – światowej klasy trio mamy nadzieję, że za rok też będziemy mogli jazzowe, owacja na stojąco, dwa bisy. Widać, że zagrać” – zapewniali członkowie Tuźnik/Ką- ludzie wiedzą po co tu przychodzą.” dziela/Dobosz. Piotr Baron: „Na tym festiwalu udało mi się „Super klimat, fajni muzycy, wysoki poziom. w różnych składach, z różnymi projektami wy- Jedna z niewielu takich imprez w regionie. stąpić trzy razy. Publiczność jest znakomita. Świetne miejsce, piękny amfiteatr. Bardzo cie- Polski słuchacz jest bardzo emocjonalny. Jeżeli szymy się, że zagraliśmy i że wygraliśmy. Dzię- gra się prawdę i nie wstawia kitu, to taki od- fot. Bogdan Augustyniak fot.

26 27 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Tzadik Poznań Festiwal 2011 – Poznań, 22-24 lipca 2011 r. wywarł na mnie ogromne wrażenie. Nie była najmniejszego posmaku galanterii sprzedawa- to bowiem rdzenna muzyka żydowska, lecz jej nej powszechnie jako „muzyka żydowska”. Już po raz piąty w Poznaniu odbył się festiwal podczas niezwykłego koncertu w poznańskiej fuzja z tradycją miejsc zamieszkiwanych przez filmowo-muzyczny propagujący kulturę ży- Scenie na Piętrze. Żydów po rozproszeniu narodu żydowskiego Zdecydowanie udany koncert a jednocześnie dowską. Pokazy filmów oraz koncerty mające i zburzeniu Jerozolimy w I wieku n.e. Muzycy wspaniałe zakończenie tego niezwykłego i je- miejsce podczas trzydniowego festiwalu są nie- Undevided zagrało jako kwintet wyśmienity podjęli się próby rekonstrukcji muzyki żydow- dynego w swoim rodzaju festiwalu. powtarzalną okazją do zapoznania się z sztuką koncert, podczas którego słuchacze mieli niepo- skiej z Arabii i Etiopii. O rozmachu tego przed- tworzoną przez artystów zafascynowanych bo- wtarzalną okazję zobaczyć i usłyszeć na scenie sięwzięcia niech świadczy udział wybitnych Koncert był nagrywany, a następnego dnia gactwem kultury żydowskiej. pięć wybitnych jazzowych indywidualności: Per- Artystów w projekcie. Perry Robinson (klar- wszyscy Muzycy biorący udział w tym projek- ry Robinson (klarnet), Bobby Few (fortepian), necista pochodzenia żydowskiego), Michael cie, zebrali się w studio – będzie z tego płyta! Jak zwykle podczas trwania festiwalu nie zabra- Wacław Zimpel (klarnety i tarogato), Mark To- Zerang (chicagowski perkusista o perskich ko- kło ciekawych koncertów, z których wybrałem kar (kontrabas) i Klaus Kugel (perkusja). rzeniach), Wacław Zimpel (klarnecista o wiel- Postscriptum dwa niezwykłe wydarzenia muzyczne – występ kim doświadczeniu w jazzowym nurcie world formacji Undivided & Perry Robinson i con- Długie, rozimprowizowane utwory stworzy- music), oraz gitarzysta Raphael Rogiński. Niezwykłym, jedynym w swoim rodzaju festi- cert zatytułowany Muzyka Żydów z Jemenu. ły nastrój kontemplacji, zasłuchania i niezwy- walowym postscriptum było nocne jam session, kłych uniesień podczas wielu rozbudowanych Muzyka jaka rozbrzmiewała na Dziedzińcu które odbyło się po ostatnim koncercie. Na ma- Pierwszy koncert festiwalu łączył się z premie- solówek każdego z muzyków. Koncert był też Muzeum Archeologicznego porwała publicz- łej scence w klubie Dragon jeszcze raz spotkali rą nowej płyty formacji Undivided. Niecałe niezwykle widowiskowy. Z podziwem ogląda- ność już od pierwszych dźwięków. Wspaniale się niezwykli Muzycy grający przed chwilą re- dwa lata temu podczas warszawskiego koncertu łem sędziwego Bobby’ego Few wygrywającego zabrzmieli razem Robinson i Zimpel tworząc gularny koncert. W najróżniejszych konstela- grupa dokonała nagrań w wyjątkowym składzie. rozbudowane pasaże fortepianowe, Mark To- wiele muzycznych klarnetowych dialogów. Re- cjach pojawiali się na scenie (dołączył też Mark Otóż udało się wówczas dookoptować do skła- kar z kolei robił wrażenie zespojonego wręcz welacyjnie zagrał Zerang, posługując się bardzo Tokar i jeszcze parę osób). Niezwykły spontan du legendarnego klarnecistę Perry Robinsona. z instrumentem, a uduchowiony, barwnie ubra- szeroką gamą instrumentów perkusyjnych – i przyjacielska atmosfera sprawiły, iż czas przy ny Perry Robinson był najczęstszym obiektem muzyk ten kilkakrotnie koncertował w Jemenie stolikach klubowych upływał błyskawicznie. Robinson pierwszą płytę nagrał w 1962 roku. fotoreporterów obecnych na koncercie. wraz z artystami tamtejszej sceny etnicznej. Około godziny 3:00 przysiadłem się do Perry Nagrywa i koncertuje z największymi postacia- Robinsona, który mimo swoich 72 lat, sprawiał mi sceny jazzowej i nie tylko jazzowej. Współ- Po koncercie Artyści podczas spotkania ze słu- Trochę nie mogłem przekonać się jedynie do wrażenie 20-latka: pracował m.in. Z grupą Dave’a Brubecka‘a Two chaczami chętnie podpisywali płyty i rozmawiali akordowej i rytmicznej gry Rogińskiego i bardzo Generations Of Brubeck, Theo Jörgensmannem, z miłośnikami jazzu. Dostępna też była w sprze- „twardego” brzmienia jego gitary, lecz w kwarte- – Perry, nie jesteś zmęczony – dochodzi trzecia? Carlą Bley, Archiem Sheppem, Charliem Hade- daży po raz pierwszy płyta formacji, dzięki cze- cie nie było basu i być może dlatego muzyk tak, nem, Anthonym Braxtonem, Billem Dixonem... mu nabyłem CD już w dniu premiery. a nie inaczej akcentował rolę instrumentu. – Trochę chce mi się spać – chyba pójdę już... A nawet z Gingerem Bakerem. Od kilkunastu Rano mamy sesję nagraniową w studio. lat współpracuje na stałe z Burtonem Greenem Muzyka Żydów z Jemenu W muzyce jaka zabrzmiała podczas wyśmieni- tworząc z nim formację Klezmokum. tego koncertu można było doszukać się elemen- Upewniwszy się, iż Perry już nie zagra tej nocy, Nie jestem gorącym miłośnikiem tego, co po- tów zarówno jazzu, jak i rocka. Choć utwory pożegnałem się i opuściłem klub nie mogąc po- W związku z premierą płyty Moves Between wszechnie uważa się za muzykę żydowską, przesycone były improwizacją, robiły wrażenie jąć skąd w tym drobnym, starszym Panu tyle Clouds (Multikulti 2011, recenzja płyty ») mu- jednak koncert jakiego byłem świadkiem na „ogólnie dostępnych” dla przeciętnego słucha- energii. Niezwykła noc. zyk przyjechał do Polski i wystąpił z zespołem zakończenie Tzadik Poznań Festival 2011 cza, nie zawierając w sobie jednocześnie nawet Robert Ratajczak

28 29 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej, wrzesień 2011

Jarosław Śmietana Birthday Concert w ramach festiwalu Jazz w Lesie – Sulęczyno, 30 lipca 2011 r.

Festiwal Jazz w Lesie od zarania dziejów ma piknikowo–rodzinny charakter i w zdumiewa- jący sposób wierną i przybywającą na koncerty od lat publiczność. Program kolejnych edycji zawiera zawsze występy muzyków zaprzyjaź- nionych z muzycznym kierownikiem całego festiwalu i mieszkańcem Sulęczyna, Adamem Czerwińskim. Ilość i jakość zagranicznych gwiazd uzależniona jest od hojności sponso- rów. Jednak Jazz w Lesie nie goni za wielkimi gwiazdami, starając się raczej prezentować do- brą muzykę w dobrej atmosferze.

W tym roku atmosfera była wyśmienita i w ja- Wojciech Karolak, Adam Czerwiński, Jarosław Śmietana, Maciej Sikała kiś cudowny sposób organizatorom udało się z okolic sceny rozstawionej w lesie nad jeziorem przegonić wyjątkowo dokuczliwe w tym sezo- nie komary. Publiczność wprawiona w bojach przybywa na koncerty ze swoim wyposażeniem oraz prowiantem, choć dla tych, którzy nie przewidzieli nagłego ataku głodu bez kolejek znanych z wielkich masowych imprez znajdzie się zawsze coś stosownego.

W tym roku odwiedziłem festiwal tylko w so- botni wieczór, w który hucznie obchodzono 60-te urodziny Jarosława Śmietany. W pro- gramie obchodów znalazły się występy licznych gwiazd związanych z jubilatem, w tym tych, które uczestniczyły w nagraniu najnowszej pły- ty wydanej wspólnie przez jubilata i obecnego na scenie tego wieczoru Wojciecha Karolaka – I Love The Blues. Bill Neal Maciej Sikała

Z-Strar Rafał Garszczyńskifot.

30 31 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej, wrzesień 2011

Adam Czeriwiński Jarosław Śmietana Z-Star

Bill Neal Peter Weiss

To właśnie muzycy, którzy uczestniczyli w na- free (świetny set z muzyką Ornette’a Colemana), graniu najnowszego albumu Jarosława Śmie- bluesem, rockiem, Jimi Hendrixem i wieloma tany byli prawdziwą rewelację koncertu. Bill innymi gitarowymi frazami, zawsze trafionymi Neal okazał się nie tylko niezwykle charyzma- i zagranymi tak jak trzeba i kiedy trzeba. tycznym wokalistą, obdarzonym ekspresyjnym głosem, czego na płycie nie udało się należycie Kto jubileuszu nie widział i nie słyszał, ma wyeksponować. Z-Star od pierwszych sekund czego żałować. Następna taka okazja za 10 lat. swojego występu zdobyła sobie serca licznie Choć już na przyszły rok Jarosław Śmietana za- przybyłej, pomimo dość drogich biletów, pub- powiedział obchody 20-lecia swojej współpracy liczności. Kiedy w czasie jej występu na chwilę z Adamem Czerwińskim. na scenie zabrakło prądu śpiewając mocnym głosem „The House Of The Rising Sun” po- Jestem jakoś dziwnie spokojny, że za 10 lat Jazz mogła publiczności i organizatorom przetrwać w Lesie będzie gościł muzyków zaprzyjaźnio- chwile niepewności i technicznych trudności. nych z Jarosławem Śmietaną. Nie będzie wtedy Zagrała też na perkusji. Krótko mówiąc – show ani większy, ani przeniesiony do eleganckiej sali jakich mało, może nieco efekciarski, ale w tym koncertowej. To od wielu lat świetne wydarze- momencie i w takiej właśnie dawce świetny. nie i takim niech pozostanie. To zawsze dobra muzyka połączona z magią miejsca i publicz- Sam jubilat dowiódł niezwykłej uniwersalności ności. Tego nie da się opowiedzieć, więc musi- i szerokich muzycznych horyzontów poruszając cie to zobaczyć za rok. się wprawnie pomiędzy jazzowym mainstreamem, Rafał Garszczyński fot. Rafał Garszczyńskifot.

32 33 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

RadioJAZZ.FM na Przystanku Woodstock 2011: Robert Kubiszyn Cezary Konrad „Historia Jazzu wg Herdzina, czyli Jazz fajny jest!” oraz koncert Krzysztof Herdzin Trio – Kostrzyn nad Odrą 4-5 sierpnia 2011 r.

RadioJAZZ.FM razem z Krzysztofem Her- Dwudniowe warsztaty zatytułowane ”Historia mi standardami „Chicken”, „Chameleon”, czy dzy woodstockowiczami ”Niech Jazz będzie dzinem i muzykami z jego zespołu zarzuciło Jazzu wg Herdzina, czyli Jazz fajny jest!” przy- „Watermelon Man”. z Wami” i przekonanie, że naprawdę wielu jazzowe sieci wśród uczestników tegorocznego brały formę wykładów o złożonym charakterze. młodych ludzi, którzy po raz pierwszy zetknęli Przystanku Woodstock. W ramach działań Krzysztof Herdzin, nieco z przymrużeniem oka, Warsztaty, przez które przewinęło się kilka- się z jazzem wróciło do domu z przekonaniem, Akademii Sztuk Przepięknych zorganizowali- za pomocą przykładów muzycznych wykonywa- set osób, podsumował nocny koncert Krzysz- że „Jazz fajny jest”. śmy – po raz pierwszy w historii Przystanku! – nych na fortepianie (a drugiego dnia z towarzy- tof Herdzin Trio, który odbył się w namiocie warsztaty stricte jazzowe. Ideą, jaka nam przy- szeniem sekcji rytmicznej) prezentował historię głównym ASP. Pomimo tego, że rozpoczął się Mamy nadzieję, że w przyszłym roku Radio- świecała, była próba zaszczepienia jazzowych jazzu od jego zarania, aż po czasy współczesne. on o 2:00 nad ranem, to zgromadził liczną pub- JAZZ.FM wróci na woodstockową scenę. dźwięków młodym ludziom, którzy dotąd nie Natomiast sekcja rytmiczna Konrad-Kubiszyn liczność. W czasie koncertu nie było już miej- mieli okazji odkryć ich piękna. Do współpracy w czasie swoich warsztatów dowodiła, że ener- sca na pokazywanie jazzowej kuchni, natomiast Jerzy Szczerbakow udało nam się namówić jednego z najbardziej gia w muzyce, to nie tylko rockowe riffy, ale Krzysztof Herdzin Trio zaczarowało nawet cenionych w Polsce muzyków, ”wszechstylowe- również – co było dla wielu woodstockowiczów tych słuchaczy, którym jazz do tej pory był obcy P.S. Szczególne podziękowania dla Zdzisława go mistrza muzyki„, Krzysztofa Herdzina i jego dużym zaskoczeniem – groove i jazzowy fee- i koncert zakończył się bisem o godzinie 3:30. Garczarka z ASP i Ewy Barskiej z WOŚP. kolegów, wybitnych instrumentalistów: basistę ling. Oprócz tego typu pokazowych prezentacji, Roberta Kubiszyna oraz perkusistę Cezarego sekcja rytmiczna z towarzyszeniem Herdzina Po pobycie w Kostrzyniu zostało nam jazzo- Konrada. na keyboardzie porwała uczestników funkowy- we pozdrowienie, które przyjęło się pomię-

34 35 Festiwale i koncerty Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Jazz w Ruinach – Gliwice 5-13 sierpnia 2011 r.

7 edycja Międzynarodowego Festiwalu Jazz w Ruinach odbywała się w dwa pierwsze week- endy sierpnia, w noszących ślady wojennej po- żogi murach Teatru Miejskiego Victoria w Gli- wicach. Przez 4 wieczory licznie zgromadzona publiczność, której niemałą część stanowiła młodzież szkolna i studencka, miała okazję wy- słuchać 8 koncertów mieszczących się w sty- listyce jazzowej, etnicznej, czy klezmerskiej. A także obejrzeć wystawę prac graficznych poświęconych lub inspirowanych muzyka “Do usłyszenia – do zobaczenia”.

Pierwszy wieczór, to występy zespołów złożo- Przemek Strączek i Teriver Cheung fot. Piotr Kaczmarczyk nych ze studentów lub świeżo upieczonych ab- solwentów. Festiwal rozpoczęła polsko-duńska formacja Entropy zainspirowanym muzyką Marca Ducreta programem. Po niej wystąpił Jan propagator World Music w Niemczech w Gli- walową publiczność, to nie na tyle, by na koniec w trasie materiał. Festiwal zakończył entuzja- Malecha Quartet, który obok lidera grającego wicach z nową formacją nie odbiegł zbyt da- nie było komu zgotować wykonawcom owa- stycznie przyjęty przez w nadkomplecie zgro- na gitarze tworzyli znani już na krajowej scenie leko od tej konwencji. Koncert utrzymany był cję na stojąco. Występ artystów z Niemiec był madzoną publiczność Max Klezmer Band. muzycznej: Jarosław Bothur (saksofon), Michał w nieco magicznym klimacie, dobrze odbiera- możliwy dzięki wsparciu przez Dom Współ- Kapczuk (kontrabas) oraz Grzegorz Masłow- nym przez publiczność, która z ochotą podjęła pracy Polsko-Niemieckiej. Kolejna edycja gliwickiego festiwalu zorgani- ski (perkusja), z autorskim programem lidera. dialog z muzykami. Występ największej postaci zowanego przez Śląski Jazz Club dzięki dofi- Słuchacze mieli możliwość porównania dwóch tegorocznej edycji, czyli formacji Jorgermansa, Wieczór czwarty rozpoczął duet gitarowy nansowaniu samorządów miasta Gliwice i wo- identycznych, jeśli chodzi o intrumentarium, to muzyka niełatwa w odbiorze, wymagająca Przemek Strączek i Teriver Cheung. Gita- jewództwa śląskiego przekonuje, że jazz nawet grających odmiennie składów – szorstkiego En- od słuchaczy skupienia. Zagrana w trio i due- rzyści poznali się w trakcie międzynarodowego grany w ruinach w ruinie z pewnością nie jest! tropy i bardziej melodyjnego kwartetu Malechy. tach – na scenie mieliśmy możliwość zobaczyć konkursu solistów jazzowych w Tajlandii. Reci- każdą z możliwych kombinacji: klarnecisty tal wypełniły gitarowe transpozycje kompozy- RadioJAZZ.FM sprawowało medialny patro- Wieczór trzeci był wieczorem niemieckim. Jorgermansa, skrzypka Albrechta Maurera oraz cji Billa Evansa. Byliśmy świadkami ciekawych nat nad Festiwalem. A co więcej, o ile pierwszego na scenie prezen- gitarzysty Hagena Stüdemanna – okraszona gitarowych dialogów. Występ na gliwickim fe- towały się kwartety, to tego wieczora usłyszeli- wokalizami, pomrukami, a nawet okrzykami, stiwalu był częścią trasy koncertowej, a po jej Ryszard Skrzypiec śmy dwa tria – Daniel Speer Trio i Theo Jör- które nie wiedzieć czemu w programie widnia- zakończeniu pod koniec sierpnia artyści plano- gensmann Freedom Trio. Daniel Speer znany ły jako śpiew! I choć mocno przerzedziła festi- wali wejść do studia, by zarejestrować ograny

36 37 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011 Sylwetki King of Blues światło dzienne w 1949 roku. Został nagrany Lata 70 to kolejne sukcesy muzyka i takie prze- wytwórni Bullet w Nashville. Jednak dopiero boje jak np. „I Like to Live the Love”. Kolejne 86 urodziny, ponad 60 lat na scenie muzycznej, płyta z 1951 roku zatytułowana 3 O’clock Blues dekady działalności B.B. Kinga nie obfitowały około 130 wydanych albumów, szeroki uśmiech, odniosła sukces komercyjny. Artysta zarejestro- już w tak wiele nagrań, lecz zachował aktywność mocny i lekko zachrypnięty głos, tysiące kon- wał jedenaście utworów z Samem Phillipsem muzyczną, dając nawet około 250 koncertów certów i jego gitara „Lucille”. Mowa o jednym w Sun Studios. Wkrótce potem muzyk dołą- rocznie, pojawiając się w telewizyjnych show z największych bluesmanów w historii muzy- czył do zespołu Billa Harveya z Memphis, co i stacjach radiowych. Był też w stanie zdobywać ki, Rileya B. Kinga, znanego pod scenicznym według niego było raczej małżeństwem z roz- nowych fanów, jak np. W 1988 roku, kiedy to imieniem B.B. King. sądku. Jak mówi ”Bill Harvey przyjął mnie nagrał wspólnie z zespołem U2 utwór „When do grupy tylko dlatego, że moja płyta odnio- Love Comes To Town”, który ukazał się na al- Rey B. King znany, jako B. B. King („B.B.” – sła sukces. W przeciwnym razie nie przyjąłby bumie Irlandczyków zatytułowanym Rattle and pseudonim artystyczny będący skróconą wersją mnie, z tego prostego powodu, że nie byłem Hum. Innym muzycznym duetem w jego ka- „Beale Street Blues Boy”) 16 września 2011 roku wtedy dobrym gitarzystą. A tak, grałem jako rierze było wspólne wydawnictwo z Claptonem kończy 86 lat. Urodził się 16 września 1925 gitarzysta prowadzący”. W latach 1950, B.B. Riding with the King z 2000 roku (ciekawa po- roku na plantacji bawełny w Itta Bena, w stanie 16 września w kolejną rocznicę urodzin „Króla” w Pol- King stał się jednym z najważniejszych nazwisk zycja pod względem muzycznym). Missisipi w pobliżu Indianola (USA). Afro- sce obchodzony jest – z inicjatywy Polskiego Stowa- w muzyce R & B, firmując takie hity, jak np.: ”3 amerykański gitarzysta i śpiewak bluesowy. Jest rzyszenia Bluesowego – Dzień Bluesa. Po raz pierwszy O'Clock Blues“, ”You Know I Love You“, ”Woke W 2005 roku z okazji 80 urodzin Mistrza uka- jednym z najwybitniejszych przedstawicieli okolicznościową imprezę zorganizowano w 2006 r. Up This Morning“, ”Please Love Me“, ”When zał się album 80 z udziałem wielu uznanych tego gatunku muzycznego. Nieformalnie nada- W tym roku z tej okazji ukaże się trzecia już część An- My Heart Beats like a Hammer“, ”Whole Lot- muzyków, m.in. Sheryl Crow, Eltona Johna, czy no mu tytuł „King of Blues”, czyli „król bluesa”. tologii Polskiego Bluesa. Nagrania zebrane na 5 płytach ta Love“, ”You Upset Me Baby“, “Every Day Marka Knopflera. Dotychczasową dyskografię Wraz Albertem Kingiem i Freddiem Kingiem będą poświęcone instrumentom i będą nosić nastę- I Have the Blues“, ”Sneakin’ Around“, ”Ten B.B. Kinga zamyka wydawnictwo Live, które zaliczany jest do talii trzech królów bluesa. pujące tytuły: Pogromcy Gitary cz. 1, Pogromcy Gitary cz. Long Years“, ”Bad Luck“, “Sweet Little An- ukazało się w 2008 roku. 2, 6 strun i palce, Czarodzieje harmonijki i Bluesy na różne gel”, ”On My Word of Honor“ i ”Please Ac- Pomimo swojego wieku z lekkością się porusza, instrumenty. Pierwsza część Antologii ukazała się przed cept My Love“. W roku 1962 „Król” podpisał Król bluesa w czasie swojej długiej i bogatej z wielką pasją gra i śpiewa. Najwyraźniej czas nie trzema laty, a druga w listopadzie następnego roku. kontrakt z ABC-Paramount Records, która kariery stał się nestorem sceny bluesowej. Dla ma wpływu na muzyka, co czyni go bardziej po- Wydawcą boxa jest 4ever Music. później została wchłonięta przez MCA Recor- wielu muzyków bluesowych czy rockowych pularnym, bardziej cenionym, niż kiedykolwiek. ds, a następnie Geffen Records. W listopadzie wspólne nagrania z bluesa.B. Kingiem było B. B. Kinga nie należy szukać wśród emerytów, Będąc nastolatkiem nauczył się grać muzykę 1964 roku, nagrał swój pierwszy koncertowy i nadal jest traktowane, jako błogosławieństwo, lecz wśród ludzi, dla których gra i śpiewa. B.B. gospel na gitarze. Pod koniec 1940 roku zwrócił album Live at the Regal w The Regal Theater a jego obecność w studio nagraniowym dawała King jest tak żywy, jak muzyka, którą gra a świat się w stronę bluesa i przeniósł się do Memphis, in Chicago, Illinois. Uznawany jest za jeden legitymację „prawdziwego bluesmana”. Dlatego jest mu za to wdzięczny i chce go nadal słuchać. Tennessee, aby tam rozpocząć karierę muzycz- z najwybitniejszych albumów w historii bluesa. też stał się cennym muzykiem studyjnym. B. B. King to nie tylko sława, talent i oryginal- ną. 1946 rok był dla niego początkiem wystę- Sukces daleko wykraczający poza środowisko ność, ale także wielkie serce do muzyki. Jest po- pów scenicznych. Pierwsze lata działalności bluesowe przyniósł artyście cover kompozycji Był jednym z ulubionych wykonawców Jimiego kładem niegasnącego źródła pozytywnej energii to praca m.in. jako wokalisty w lokalnej stacji Roya Hawkinsa „The Thrill is Gone”. Piosenka Hendriksa. i prostej radości grania. Dzięki tym cechom, de- radiowej grającej rytm & bluesa oraz jako DJ. zagościła na listach przebojów i stała się jed- biutujący na scenie w roku 1946, Riley B. King Wówczas to zyskał swój pseudonim artystycz- nym z najważniejszych utworów B.B. Kinga. Nazwisko B.B. Kinga jest związane z Memphis, do dziś aktywnie koncertuje i nagrywa płyty. ny „B.B.”. Debiutancki album B.B. Kinga ujrzał podobnie, jak np. Elvisa Presleya. Wczesne na-

38 39 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

grania, zarejestrowane w Sun Studios Sama sto wspominał, że w czasach swojej młodości Rahsaan Roland Kirk Phillipsa, nadały ton wszystkiemu, co miało sprzed zaśnięciem słuchał albumu In the Wee się wydarzyć w muzyce w latach późniejszych. Small Hours. W latach 60-tych Frank Sinatra „Mam kolosalny problem z ludźmi, którzy nie Niepełnosprawność autora blisko trzydzie- Muzykę B.B. Kinga określa się, jako oszczędną, załatwił muzykowi występy w kilku głównych chcą mnie zaakceptować jako mężczyznę. Cza- stu płyt wypełnia szpalty wielu artykułów po- głęboką emocjonalnie i zaliczana jest do stylów klubach w Las Vegas. Warto nadmienić, że ten sami trafiają się osoby zbyt pomocne, na przy- święconych jego twórczości, czasem zastępując Memphis Blues, Modern Electric Blues czy sam Frank Sinatra, że tak można powiedzieć kład, gdy wsiadam do samolotu, hostessy chcą istotne wątki z kariery saksofonisty. Wstrząsa- Soul Blues. W 1956 roku założył własną wy- „otworzył drzwi” czarnoskórym artystom do ponieść moją torbę z saksofonami. W zakładzie jąca historia z dzieciństwa – „gdy miałem rok twórnię płytową, Blues Boys Kingdom, z sie- miejsc, gdzie dominowali biali zaś czarnoskó- fryzjerskim, w dodatku czarnym zakładzie, fry- lub dwa, pijana lub naćpana lub po prostu zła dzibą w Beale Street in Memphis. Poza wieloma rzy nie mieli prawa wstępu. Pierwszy koncert zjer zawsze pyta się kogoś innego czy na pewno na kogoś pielęgniarka podała moim oczom za projektami był również producentem artystów dla białej publiczności B. B. King zagrał w 1968 chcę ściąć, aż tyle włosów. Kiedy wchodzę do dużo lekarstwa” – otwiera rozdział snów i du- takich, jak: Millard Lee i Levi Seabury. roku w Fillmore West w San Francisco. A w hotelu zarządzanego przez białych, oni zawsze chowych przemian Kirka. To właśnie we śnie 1969 r. supoortował the Rolling Stones w trak- myślą, że się przewrócę i wybiję szybę, albo nie Roland Kirk usłyszał swoje nowe imię – Rah- Długa i owocna kariera spotkała się z liczny- cie ich amerykańskiej trasy. będę potrafił odebrać telefonu bez strącenia saan. Również śniąc pewnej nocy, nastoletni mi nagrodami i wyróżnieniami. B.B. King jest czegoś co znajduje się w pobliżu”. Roland słyszał jak gra na trzech instrumentach zarówno w Blues Hall of Fame (do którego Artysta nie schodzi ze sceny i nadal daje koncer- z rodziny instrumentów stroikowych. Dźwięk, został wprowadzony w 1980 r.), jak i w Rock ty. 15 lipca 2011 roku koncertował w czeskiej Przytoczona wypowiedź Rahsaana Rolanda który usłyszał we śnie, odbiegał od tego co do and Roll Hall of Fame (1987). W 2003 roku Pradze. Był to jedyny koncert artysty Europie Kirka pochodzi z okładki płyty The Inflated Tear tej pory poznał. Po przebudzeniu, wraz z przy- znalazł się na 3 miejscu listy 100 największych Środkowo – Wschodniej. Miejmy nadzieję, że wydanej w 1968 roku. Lata 60. dla afroame- jacielem, Kirk wybrał się do sklepu dokładnie gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling kiedy w zawita do Polski. Będąc na scenie po- rykańskiej społeczności to trudny czas walki opisując sprzedawcy czego szuka. Instrumenta- Stone. Uzyskał kilkanaście nagród Grammy, kazał, że mimo swojego wieku nadal jest w wy- o prawa obywatelskie. Szósta dekada XX wieku mi ze snu okazały się być manzello, stritch oraz w tym za utwór „The Thrill Is Gone” (1971), czy śmienitej formie, a do śpiewu i grania podszedł, Kirkowi ciążyła podwójnie: z racji pochodzenia saksofon tenorowy. płyty One Kind Favor (2009), B. B. King & Friends: jak zawsze z wielką pasją i zaangażowaniem. oraz utraty wzroku. Gdy dołożyć do tego niezro- 80 (2005), A Christmas Celebration of Hope (2003), Rid- zumienie tworzonej przez niego muzyki, mogli- Dorthaan Kirk, wdowa po Rahsaanie twierdzi, ing with the King (2001), Blues on the Bayou (2000), Blues Przez ponad 60 lat nagrał ponad 130 albumów. byśmy uznać Rolanda Kirka za postać tragiczną, że jej mąż pragnął być doceniony jako tenorzy- Summit (1994), Live at the Apollo (1992), Live at San moglibyśmy, lecz tego nie uczynimy, ponieważ sta. Stało się inaczej. Sławę przyniosła mu sy- Quentin (1991), My Guitar Sings the Blues (1986), Blues Krzysztof Sadłowski w jego muzyce nie słychać tragedii, lamentu, multaniczna gra na manzello, stritchu oraz te- 'N' Jazz (1984). Opracowano na podstawie: skamlenia o wolność. Rahsaan Roland Kirk norze. Ktoś słusznie po latach zauważył, że aby www.zgapa.pl/ wyprzedzał swój czas. Pełen determinacji i wia- grać partie Rahsaana Rolanda Kirka potrzebni B.B. King w 2001 roku oficjalnie stał się spon- www.bbking.com ry w siebie kontynuował swą niezależną wizję są trzej muzycy. Doskonała technika gry autora sorem Little Kids Rock. Jest to organizacja www.magazyngitarzysta.pl/ black classical music opartą na doświadczeniach Brights Moments, zezwalała na liczne ekspery- pl.wikipedia.org/ non-profit, której działalność polega na darmo- jazzu tradycyjnego. Z podobną intensywnością menty z dźwiękiem; nawet po paraliżu lewej en.wikipedia.org/wiki/B._B._King wym oferowaniu instrumentów muzycznych www.allmusic.com/artist/bb-king-p93923 czerpał z dokonań awangardy, co na ogół spo- części ciała, Kirk – według opinii świadków – dzieciom w amerykańskich szkołach. Zasiada www.answers.com tykało się z niezrozumieniem – zarzucano mu zachował niezwykłą witalność. Znajomi uwa- w Honorowej Loży Dyrekcji LKR. brak konkretnej stylistycznej przynależności. żali Kirka za mężczyznę obdarzonego wyjątko- W przeciwieństwie do niektórych jazzmanów wą siłą fizyczną, co widać podczas archiwalnych Ulubionym piosenkarzem B. B. Kinga jest – pomimo krytyki – do końca życia mieszkał występów, obwieszony trzema saksofonami, Frank Sinatra ( zmarły w 1998 r.). Artysta czę- w skonfliktowanej czarno-białej Ameryce. fletem poprzecznym, nosowym, drewnianym

40 41 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

czy różnego rodzaju instrumentami perkusyj- szej publiczności inny gigant jazzu, Jaco Pa- nymi, wyglądał tak jakby cały swój dobytek storius. Ciekawostką jest to, że pierwsza wersja miał zawsze przy sobie. W skład jego scenicz- płyty nagrywana była z innym basistą, Davem nego wyposażenia wchodził również kasetowy Hollandem. rejestrator dźwięku. W zasadzie większość płyt Pata Metheny’ego Drugi wylew pokrzyżował plany Kirka doty- jak i Pat Metheny Group (to zespół współ- czące osiągnięcia pełnej artystycznej i ekono- tworzony z Lylem Maysem) należy obecnie do micznej niezależności. Na kartach jazzowej kanonu jazzu. Łącznie Metheny otrzymał 17 historii zapisał się jako geniusz o fascynującej statuetek Grammy. osobowości, i muzycznej otwartości na muzy- kę trzech czasowych przedziałów: przeszłości, Oprócz tego, że ma na koncie kilkadziesiąt włas- teraźniejszości i przyszłości. Jego dziedzictwo nych płyt autorskich (pod własnym nazwiskiem kultywowane przez Dorthaan Kirk oraz współ- i z PMG) to brał udział jako gość w niezliczo- czesnych artystów. Nie da się przejść obok jego nej ilości sesji, m.in. Z Herbiem Hancockiem, twórczości obojętnie – Kirk wciąż ma wiele do Michaelem Breckerem, Jackiem DeJohnettem zaoferowania słuchaczom nawet tym, którzy i wieloma inymi znakomitymi muzykami. urodzili się już po 1977 roku, a więc po śmierci Muzyka. Liczne reedycje jego płyt winylowych Z polskich artystów współpracą z Patem może dają szansę na odkrycie niejednoznacznego się pochwalić jako jedyna Anna Maria Jopek, brzmienia i muzycznej filozofii autora, o któ- a opowieści o jego rygorystycznym trybie pracy rym nie powinniśmy zapomnieć. fot. Rafał Garszczyński w trakcie sesji nagraniowych są wśród polskich muzyków już legendarne: w studiu zawsze był Jędrzej Siwek (Soul-jazz.pl) Pat Metheny X z Ornettem Colemanem,) czy gdy gra ... no pierwszy i wychodził ostatni. Niezmordowany, – artysta kompletny właśnie, bo jak zakwalifikować muzykę Pat jedynym warunkiem była lodówka pełna diete- Metheny Group? tycznej coli.

Jest jednym z artystów, którzy najmocniej odcis- Metheny już jako 16-latek został wykładow- Z muzyką Metheny’ego trzeba się zapoznać. nęli piętno na współczesnym jazzie. Niezwykle cą w prestiżowym Berklee College of Music. Wybór tu jest zawsze subiektywny – ponieważ utalentowany, totalnie pracowity – takie zesta- Jego charakterystyczne brzmienie, które ufor- w dyskografii artysty znajdują się dość odległe wienie nie mogło nie wydać dobrych owoców. mowało się już na początku kariery muzycznej stylistycznie płyty – dobrze jest sięgnąć do płyt Podobnie jak drugi z bohaterów sierpniowych w zasadzie jest niezmienne przez ponad 35 lat z różnych okresów – początkowego: wspomnia- sylwetek Allan Holdsworth – wyznacza swoją zawodowej aktywności muzyka. Pierwszą au- na już Bright Size Life w trio, czy As Falls Wichi- ścieżkę w muzyce. Ale – o ile Holdsworth po- torską płytę Bright Size Life nagrał dla ECMu. ta, So Falls Wichita Falls sygnowana Metheny/ dąża w jednym kierunku – to Pat Metheny tak Miał wówczas 22 lata. Płyta ta dziś zaliczana Mays, Offramp jako PMG. Druga połowa lat samo autentyczny jest, gdy gra straight-ahead jest do kanonu fusion. Na basie zagrał wówczas 80-tych to melodyjne Still Life (Talking) – pły- jazz w trio czy kwartecie, na płytach free (Song współpracujący z nim, jeszcze nie znany szer- te prezentujemy w Kanonie Jazzu i Letter From

42 43 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Home PMG, które stanowią kwintesencję ów- kowaną Zero Tolerance For Silence, na której sły- czesnego brzmienia grupy Metheny’ego i May- chać tylko dziwne dźwięki rozstrojonej gitary, sa. Dla zachowania równowagi równocześnie czy The Sign Of 4, gdzie w składzie z Derekiem z Letter ukazał się bardzo jazzowy album na- Baileyem, Paulem Wertico i Gregiem Ben- grany przez trio Metheny/Holland/Hines a za- dianem eksploruje muzykę free (o ile to jesz- tytułowany Question and Answer. cze jest free...). Każdego innego posądzałbym o artystyczne oszustwo, jemu jednak wierzę, że Kolejna płyta to chyba jedna z najważniejszych choć nader hermetycznie i niekomunikatywnie płyt w dorobku Pata – Secret Story. Jeśli ktoś jej to jednak pokazał jedną ze swych muzycznych nie zna, niech nie przyznaje się do tego głośno. twarzy. Podobno w samochodzie w radiu słucha To płyta wybitna. Eksplorująca jazz w zupełnie szumu między stacjami, bo w muzyce nic go nie innym kierunku, niż np Albert Ayler, ale niewąt- jest w stanie zaskoczyć czy zainspirować. pliwie należąca do ścisłej czołówki jazzowych albumów wszechczasów. W tym samym 1992 Na podsumowanie mamy wydaną tego lata wy- roku Metheny wydał jeszcze jedną płytę Zero ciszoną akustyczną What's It All About ze stan- Tolerance For Silence, którą radziłbym omijać dardami, które jak sam mówi, inspirowały go szerokim łukiem, podobnie jak wydane 1997 The dawno temu. Sign of 4, ale do tego wątku powrócimy później. I wreszcie, warto Pata Metheny’ego zobaczyć Kolejne okresy w twórczości Metheny’ego to na żywo. Koncerty PMG to starannie wyre- powrót do mniejszego składu – płyty z włas- żyserowane i wyprodukowane wydarzenia, i to nym trio czy z Bradem Mehldau’em, przy rów- nie tylko muzyczne – zawsze na najwyższym noległej aktywności PMG – choćby rewelacyj- poziomie, jedyne w swoim rodzaju. Koncerty ny album Day Trip. w mniejszych składach to wyjątkowe obcowa- fot. Rafał Garszczyński nie z Jazzem. Na szczęście Metheny często do Warto jeszcze wspomnieć o jednej płycie, na- Polski zagląda więc jeszcze wiele okazji do mu- granej w duecie z Charliem Hadenem, pry- zycznych spotkań na żywo przed nami! watnie przyjacielem Pata – Beyond The Missouri dowodem, że sound muzyka wypływa z głowy Ale Metheny cały czas szuka. Dowodem na to Sky. (Short Stories). Znajdziemy na niej dowód i palców, a nie z instrumentu. jest projekt Orchestron – gdzie artysta za pomo- Jerzy Szczerbakow na to, że nawet najbanalniejsza progresja akor- cą specjalnych kontrolerów obsługiwał roboty dów w rękach Mistrzów staje się przyczynkiem Nad muzyką Pat panuje w sposób totalny. Zresz- grające na prawdziwych instrumentach. Nie do cudownej jazzowej ballady ("Spiritual"). tą płyty Pat Metheny Group są dowodem, jak wiem czy są muzycy, których przy takim po- daleko w muzyce posunął się ten artysta – z jed- myśle nie posądziłbym o tzw. „skok na kasę”, Pata Metheny’ego rozpoznaje się natychmiast nej strony to, co wbrew pozorom najtrudniejsze: pomysł na sprzedaż kolejnej trasy koncertowej. po charakterystycznym brzmieniu. Co ciekawe niebanalne melodie, „przyjazne” nawet dla nie- Jednak w przypadku Metheny’ego wierzę, że używa on wielu różnych instrumentów, w tym obytych z jazzem, z drugiej strony arcyskompli- chodziło mu o coś więcej. Że cały czas kreuje, gitarowych syntezatorów. Jest to najlepszym kowana faktura aranżacyjno-rytmiczna. eksperymentuje. Podobnie ma się ze wzmian-

44 45 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Coltrane gitary. to są obrzeża fenomenu tej postaci. Holdsworth Allan Holdsworth od początku miał jasną wizję swojej muzyki, przez kolejne płyty zbierając doświadczenia i odkrywając coraz bardziej niezgłębione dotąd Allan Holdsworth bywa nazywany Coltranem obszary harmonii w muzyce. Z jednej strony gitary. Dlaczego? Ponieważ nim jest! Jego wpływ powodowało to czasami sytuacje humorystycz- na grę na gitarze, nowatorstwo w widzeniu har- ne – Allan w jednym z wywiadów zżymał się, monii i w tworzeniu nowych skal oraz stopień że stacje radiowe nie chcą grać jego „piosenek” świadomości muzycznej jaki osiągnął absolut- – ale przede wszystkim pokazało nowe kierunki nie predestynuje go do tego tytułu. Ale ponie- nowoczesnej muzyki improwizowanej. W poło- waż nikt nie jest prorokiem we własnym kraju, wie lat 90-tych zgodził się nagrać płytę ze stan- i rzadko we własnych czasach, to Allan zostanie dardami, by na znanych utworach unaocznić „odkryty” zapewne za jakieś 20-30 lat i wtedy specyfikę swojej wizji muzyki. Jednak ten krą- okaże się, że „wielkim muzykiem był”, czy też żek, zatytułowany Non Too Soon, nagrany z pia- może nawet będą mówić o np. „Holdsworthach nistą Gordonem Beckiem i z sekcją formacji saksofonu”. Tribal Tech, czyli Garym Willisem i Kirkiem Covingtonem, nie jest uważany przez „allano- My mamy to szczęście, że żyjemy w czasach logów” za ważny. Bo oprócz nowatorskiej wi- aktywności zawodowej tego artysty, ba, w cza- zji harmonii Allan Holdsworth jest wybitnym sach, kiedy gitarzysta zagląda do Polski i gra tu kompozytorem, jego muzyka jest głęboko prze- koncerty. Wydaje się, że warto choć raz pofaty- myślana i stanowi całość z wyjątkową techniką gować się na jego występ, by móc kiedyś wnu- fot. Rafał Garszczyński gry na gitarze. Trzeba podkreślić, że to nie jest kom powiedzieć: „widziałem go na żywo”. prosta muzyka: przez jej kompletną inność po- trzeba chwili czasu żeby się z nią oswoić. Nato- Zaczynał od skrzypiec, a potem „przesiadł się” na Holdsworth z płyty na płytę eksploruje nowe Przez lata wierny tym urządzeniom, dającym mu miast później śledzenie fraz gitary – zwłaszcza altówkę. Jak sam wspominał w jednym z wywia- rejony muzyki, zaś śledząc jego solową dysko- zupełnie inne niż gitara środki wyrazu, zrezygno- w improwizacjach – daje niezwykłą radość ob- dów zrezygnował z niej na rzecz gitary, bo altów- grafię, każdą kolejną płytą można czuć się za- wał z nich ostatecznie ze względu na awaryjność cowania z muzycznym geniuszem Holdswort- ka nie dawała mu możliwości grania akordów. skoczonym. To muzyk, który nigdy nie odcinał i brak serwisu. Wspominając o sprzęcie warto ha. Tu należy powiedzieć słowo o technicznej kuponów z poprzednich dokonań. zauważyć, że gitarzysta przez wiele lat używał biegłości muzyka: Eddie Van Halen wprowa- Allan to muzyk od zawsze niezadowolony charakterystycznych bezgłówkowych gitar (m.in. dzając Holdswortha do swojej macierzystej wy- z tego co zrobił. Pamiętam jego wypowiedź po Jako perfekcjonista i poszukiwacz był także jed- Steinberger) i lutniczych (Bill DeLap). twórni Warner Bros. powiedział o nim: „To co otwierającej koncert w berlińskim klubie Qua- nym z niewielu gitarzystów posługującym się ja gram na gitarze dwoma rękami on załatwia simodo improwizacji. Gdy skończyły się bra- syntezatorem gitarowym Synth Axe – synteza- Holdsworth ma na koncie współpracę z tuza- jedną”. Podkreślę, że nie znalazłem ani jednego wa powiedział: „Fajnie, że Wam się podobało, torem przypominającym kształtem gitarę, gdzie mi jazzu (Tony Williams Life Time, Jean-Luc nagrania gdzie Holdsworth „popisywałby się” ale nawet nie wiecie, jak żeśmy to spieprzyli!”. dźwięki uzyskiwało się naciskając struny i ude- Ponty), rocka ( Jack Bruce), rocka progresyw- swoimi umiejętnościami. U niego wszystko jest Jego krytyczny stosunek do własnej twórczo- rzając w specjalne „strunopodobne” kontrolery nego (Sott Machine), a nawet... pop (grał trasy ściśle podporządkowane koncepcji muzycznej. ści oraz paląca potrzeba rozwoju sprawiły, że zamiast jak to na ogół bywa naciskając klawisze. i pojawia się na płytach zespołu Level 42). Ale

46 47 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Oczywiście, jak każdemu, zdarzały mu się po- Trudno zaklasyfikować muzykę Holdswort- Bennie Maupin tknięcia: bootlegi z koncertów z lat 80-tych su- ha – słowo fusion wydaje się tu najlepiej paso- pergrupy Jacka Bruce’a krążące wśród znawców wać, chociaż ze względu na jej nowatorstwo nie Bennie Maupin to legendarny muzyk sesyjny, tematu są anegdotyczne, zwłaszcza momenty, oddaje charakteru jego twórczości. Po prostu znany raczej ze współpracy z wielkimi współ- gdy Holdsworth ma grać improwizacje, czy ra- trzeba się z nią zapoznać. Warto jednak przed czesnego jazzu, niż z własnych solowych pro- czej solówki, na prostych pochodach akordów. zakupem płyt przejrzeć recenzje, ponieważ jektów. Ten urodzony w 1940 roku w Detroit Gubi się wówczas kompletnie! Całe szczęście ze względu na wieczne poszukiwania, niektóre muzyk gra na wielu instrumentach, wśród któ- takie historie są już za nim. płyty okazały się „ślepymi uliczkami”. Wśród rych znajdziemy saksofony, flety i klarnety. Jego fanów Allana popularnością cieszą się (chrono- najbardziej znane nagrania firmowane są przez Artysta posiada swoją niszową, ale napraw- logicznie) następujące albumy: Metal Fatigue, Milesa Davisa i Herbiego Hancocka. Z tym dę wierną publiczność. Gwiazdą jest przeze Secrets, Wardenclyffe Tower, The Sixteen Men of pierwszym pracował przy takich płytach, jak wszystkim w Japonii, potem w Europie. Naj- Tain. Warto poznać również Blues For Tony, Bitches Brew, On The Corner, Big Fun, czy A Tri- większymi polskimi fanami Allana są między dwupłytowy live nagrany w składzie Allan bute To Jack Johnson. W związku z wielokrotnym innymi Cezary Konrad, Robert Kubiszyn, czy Holdsworth, Alan Pasqua, Chad Wackerman montowaniem materiału z sesji Milesa Davisa Darek Krupa. Ze względu na poziom skompli- i Jimmy Haslip (tak, ten z Yellowjackets!). w latach siedemdziesiątych dźwięki zagrane kowania muzyki tworzonej przez artystę jest przez Bennie Maupina usłyszymy też na Circle ona określana czasem „muzyką dla muzyków”. Na koniec to, co o Alanie powiedział inny In The Round i Directions. Bo żeby ogarnąć wszystkie aspekty tego, co się Mistrz: „One of the most interesting guys on w niej dzieje trzeba być naprawdę bardzo świa- guitar on the planet” – Frank Zappa. Współpraca z Herbie Hancockiem w latach domym muzycznie, a docenić wirtuozerię war- siedemdziesiątych przyniosła takie płyty jak sztatową mogą chyba tylko muzycy. Jerzy Szczerbakow Mwandishi, Sextant, Head Hunters, Secrets, VSOP i kilka innych. Muzycy ponownie na- W Polsce do tej pory pojawił się trzy razy: dwu- grywali razem w 1994 roku – album Dis Is krotnie w trio na Warsaw Summer Jazz Days (z Da Drum. Bennie Maupin jest współautorem Davem Carpenterem i Garym Novakiem oraz jednego z największych przebojów jazz-rocka z Erniem Tibbsem i Joelem Taylorem) oraz – utworu „Chameleon” z płyty Head Hunters ostatnio na Śląsku w projekcie HoBoLeMa Herbiego Hancocka. (Holdsworth, Bozzio, Levin, Mastelotto), ale wśród fanów jego muzyki ten projekt nie zdo- Muzyk nagrywał również z wieloma innymi był większego uznania. Natomiast nierzadko sławami, w tym między innymi z Lee Morga- polscy fani – w tym niżej podpisany – skrzy- nem – album Taru – przez wielu uważany za kiwali się i organizowali wyjazdy na koncerty największe osiągnięcie tego wybitnego trębacza jego trio (zwłaszcza w najbardziej kultowym – Live At The Lighthouse, Caramba! i McCoy składzie z Jimmym Johnsonem i Garym Hus- Tynerem – Tender Moments i Togehter. bandem) w czasie jego europejskich tourne obejmujących Berlin lub Pragę. Jego saksofon i często klarnet basowy usłyszy- my też na płytach Eddiego Hendersona, Ja- fot. Rafał Garszczyński

48 49 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

cka DeJohnette’a, Horace’a Silvera i Lonniego „Nieco dłużej jestem młody niż inni”– rozmowa z Piotrem Baronem Smitha. Umieszczenie na płycie Kadish, jazzowej wersji po- Stańko, Jan Ptaszyn Wróblewski, Wojciech Karo- Największe sukcesy odnosił w latach siedem- pularnej „Barki” („Pescador des Hombres”) trakto- lak... Nie będę próbował wymieniać wszystkich na- dziesiątych uczestnicząc z Milesem Davisem wać możemy również jako pewnego rodzaju hołd? zwisk, byłoby tego pewnie kilka stron maszynopi- i Herbie Hancockiem w fali jazz-rocka, który su. Chciałbym natomiast zapytać o to czy są wśród wydawał się być wtedy przyszłością całego jazzu. W rzeczy samej; Karol Wojtyła czyli Jan Paweł tych wybitnych postaci tacy muzycy, z którymi Nigdy jednak nie zapomniał o swoich post-bo- II to był człowiek, który wywierał wpływ na mi- współpracę szczególnie mile Pan wspomina? powych korzeniach. Zanim zjawił się w 1970 liony, na pokolenia, w tym również przemożny roku na sesji, którą dziś znamy jako Bitches Brew, wpływ na moją skromną osobę i chociaż w taki Ja miałem to szczęście że wspominam mile współ- nagrał przecież Taru z Lee Morganem (1968). sposób chciałem mu się jakoś odwdzięczyć. pracę ze wszystkimi wybitnymi artystami, którzy Grywał też w koncertowych zespołach Pharoaha zaszczycili mnie swoją cierpliwością, ale najmilej Sandersa, Andrew Hilla i Horace’a Silvera. Jego Na płycie Kadish znajduje się kilka nietypowych ze wszystkich wspominam Arta Farmera. pierwszy projekt solowy – The Jewel In The Lotus rozwiązań instrumentalnych jak duet klarnetu wydała wytwórnia ECM w 1974 roku. basowego z kontrabasem, saksofonu tenorowego Brał Pan udział w nagraniu kilku płyt Jarka Śmieta- z perkusją czy saksofonu sopranowego z fortepia- ny, wśród których znajdują się m.in. „Ballads And Dziś w jego grze słychać echa Johna Coltrane’a, nem. Skąd pomysły na takie rozwiązania? Czy są Other Songs” i „Songs And Other Ballads”. Jak ws- ale również Erica Dolphy’ego i Yusefa Lateefa. to pewnego rodzaju eksperymenty brzmieniowe pomina Pan te sesje nagraniowe? Czy pamięta Pan Obecnie Bennie Maupin mieszka w Los Ange- mające ukazać możliwości współbrzmienia razem może jakieś szczególne sytuacje mające miejsce les, ale kiedy mieszkał przez jakiś czas w Holan- tak różnych instrumentów? podczas współpracy z Jarkiem Śmietaną? dii, bywał często w Polsce, występując między innymi na kultowym dla bywalców festiwalu Nie to było moim zamiarem, raczej jest to efekt Z Jarkiem Śmietaną nagrałem bodajże osiem Jazz W Lesie i nagrywając z Jarosławem Śmie- wielogodzinnej czy też: wieloletniej lektury Pis- płyt. Spędziłem z Jarkiem, jak to się mówi w żar- taną i Dariuszem Oleszkiewiczem. Nazwisko Piotr Baron pojawiło się jak dotąd na ma Świętego i tytułowaliśmy te miniatury wy- gonie muzycznym „w polu”, razem w pierwszej kilkudziesięciu różnych płytach, natomiast naj- branymi perykopami z Biblii... To jest raczej coś linii – 11 lat bez przerwy. Tych zdarzeń było tak Jego ulubioną formułą jest niełatwe dla lidera nowszą autorską Pana płytą jest album Kadish. w rodzaju moich peregrynacji muzycznych doty- wiele (teraz uśmiecham się, kiedy to mówię), że – szczególnie kiedy przekroczy się określony Tytułową kompozycję z tego krążka dedykuje czących interpretacji uczuciowej Słowa Bożego. musiałbym wygodnie usiąść, zapalić sobie cyga- wiek – trio złożone z saksofonu, kontrabasu Pan zmarłemu 3 lata temu Janowi Mazurowi. Jak ro, nalać sobie dużą „bombę” koniaku i zacząć i perkusji. Ostatni jak dotąd album Benniego wspomina Pan tego wyjątkowego człowieka, któ- Wśród nagrań na nowej płycie nie znalazła się za- opowiadać, ale zapewniam Pana i wszystkich Maupina jako lidera to wyśmienita płyta Ear- rego nazywano „skarbnicą wiedzy o jazzie”? powiadana wcześniej Pana interpretacja „Roty” czytelników że wszystkie te zdarzenia były bar- ly Reflections nagrana z polskimi muzykami – Feliksa Nowowiejskiego. dzo miłe i zawsze kiedy wracam myślą do nich, pianistą Michałem Tokajem, basistą Michałem Jana Mazura wspominam nie tylko jako „skarb- to się uśmiecham. Barańskim i perkusistą Łukaszem Żytą. Album nicę wiedzy”, ale jako bardzo dobrego człowie- Nie weszła w skład programu, będzie na kolej- wydała mało znana wytwórnia Cryptogra- ka pełnego przywar już niespotykanych, czło- nej. Jakoś psuła mi całość płyty. Co pamięta Pan ze spotkania z Rayem Charle- mophone w 2008 roku. To wyśmienita muzyka, wieka wysokiej kultury, który uczył mnie tego sem, z którym miał Pan okazję wystąpić na Jazz choć płytę zdobyć nie jest łatwo… wszystkiego czego w dzisiejszym świecie tak Współpracował Pan z największymi ikonami współ- Jamboree? bardzo brakuje. czesnego jazzu: Zbigniew Namysłowski, Tomasz Rafał Garszczyński

50 51 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Wszystko pamiętam, pamiętam każdą chwilę. Wacław Zimpel opowiada o pracy nad płytą Undivided Na próbie nie było Raya Charlesa, pamiętam kiedy go wprowadzono na scenę... To było coś Wacław Zimpel to klasycznie wykształcony klarne- niesamowitego: powiew geniuszu, prawdziwego cista, współpracujący z jazzową czołówką międzyna- geniuszu. Ja miałem wielką przyjemność grać rodowej sceny muzyki improwizowanej, jak choćby solówki podczas tego koncertu, bo byłem tylko z (poza projektami Udivided i Muzyka Żydów z Jeme- członkiem orkiestry i pamiętam jak strasznie nu): Kenem Vandermarkie, Joem McPheem, Stevem się bałem żeby nie schrzanić tej sprawy. Cohnem, Christianem Ramondem, Mikołajem Trzaską czy Marcinem Maseckim. Jego projekt z Timem Dai- Jest Pan w tej chwili w Polsce kimś w rodzaju nes- sym zatytułowany Four Walls został uznany płytą tora saksofonu, a jednocześnie jednym z najwięk- roku 2008 w ankiecie serwisu „Diapazon”, natomiast szych polskich jazzmanów. Obaj Pana synowie po- pierwsza płyta jego kwartetu Undivided wydana szli w ślady ojca (Adam jest trębaczem, Aleksander w ub. roku została entuzjastycznie przyjęta, a Wacław gitarzystą), a córka Marysia z tego co wiem również Zimpel został – jako pierwszy polski muzyk jazzowy podążą muzyczną ścieżką. Czy w związku z osiąg- – uhonorowany przez serwis All About Jazz tytułem nięciem tego wszystkiego, można powiedzieć, iż Best New Release 2010 za wspomnianą płytę Passion. Piotr Baron to człowiek spełniony? O czym jeszcze Krytycy muzyczni lubią określać muzykę Zimpla jako we, klarnetowe instrumentarium o tarogato (ja- może marzyć Piotr Baron? awangardę i free jazz – on sam natomiast woli okre- kieś dwa lata temu), które też mi jest w szcze- ślenie „muzyka świata”. gólny sposób bliskie, choć używam tarogato [to Jestem młodym człowiekiem, poszukującym, węgierski instrument muzyczny, rodzaj szała- cały czas ćwiczę grę na saksofonie i nie zga- Grałeś na skrzypcach od dziecka, później w szkole mai – przyp. RR] stosunkowo rzadko. Zupełnie dzam się z określaniem mnie nestorem; ja po muzycznej uczyłeś się gry na klarnecie, następnie niedawno kupiłem klarnet altowy, który jest dla prostu nieco dłużej jestem młody niż inni -tak sięgnąłeś po saksofon altowy. Czy klarnet baso- mnie niesamowitym odkryciem i być może tak to widzę. Jeśli chodzi o moje marzenia, to mam wy, na którym grasz w ciągu ostatnich lat to wy- się stanie iż niedługo on zostanie moim głów- ich cały szereg – są to marzenia muzyczne, są bór ostateczny, czy po prostu jeden z przystanków nym instrumentem, bo jestem w nim naprawdę to marzenia niemuzyczne, np. marzy mi się Twoich fascynacji muzycznych? bardzo poważnie zakochany. Te instrumenty się duży motocykl bo ten który mam stał się już po prostu pojawiają; jeśli potrafię i chcę się na dla mnie za mały. Klarnet basowy był pierwszym instrumentem, którymś z nich wypowiedzieć to warto poświe- z którym się bardzo „zżyłem” i przez długi czas cić każdemu z nich trochę czasu. Serdecznie dziękuję za rozmowę i życzę spełnienia właśnie na tym instrumencie się wypowiadałem wszystkich marzeń. w taki sposób, który mnie najbardziej satysfak- Potrafisz zagrać wszystko, z powodzeniem grywasz cjonował. Równolegle grałem też na klarnecie, też muzykę klasyczną. Jednak najczęstszymi Twoi- Rozmawiał Robert Ratajczak wówczas faktycznie pojawił się też saksofon, mi dokonaniami są projekty muzyczne polegające lecz w momencie gdy zacząłem poważnie stu- na improwizacji, osadzone w kanonie awangardy diować muzykę klasyczną to mi trochę kolido- i free jazzu. Czy to najlepszy dla Ciebie sposób wy- wało z pracą nad warsztatem – a więc zostały powiedzenia się poprzez muzykę? Stanisław Zaremba Stanisław fot. klarnety. W tej chwili rozszerzyłem podstawo-

52 53 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Z całą pewnością improwizacja jest dla mnie ta- Klaus zaproponował, aby założyć kwartet z Bob- szczególności książki Niepodzielone, której tytuł Po raz pierwszy występujemy w kwartecie: kim środkiem, którym się posługuję kiedy chcę bym Few. Wydawało mi się to trochę abstrakcyjne jest jakby protoplastą nazwy zespołu. Ja sobie Perry Robinson, Michael Zerang, Raphael się wypowiedzieć. Faktycznie zdarza mi się do i bardzo odległe (znałem Bobby’ego Few z płyt przetłumaczyłem tytuł Niepodzielone jako Un- Rogiński i ja. Będziemy grać muzykę Żydów dziś grywać koncerty z muzyką klasyczną, ale Alberta Aylera i Steve’a Lacy). Okazało się, że divided, później się okazało, iż oryginalny tytuł Jemeńskich, koncert będzie nagrywany, a jutro jest to coraz bardziej sporadyczne. Nie chcę się słowa Klausa się spełniły i w kwietniu 2009 roku tej książki to No Boundary, ale Undivided już po- wchodzimy do studia. Chcemy w niedalekiej zarzekać, ale nie jestem pewien czy na poważ- zagraliśmy pierwszą trasę w kwartecie, po któ- zostało. Zależy mi na tym, aby tworzyć muzykę przyszłości wydać ten materiał i kontynuować nie wrócę kiedyś do klasyki. Natomiast cały czas rej nagraliśmy płytę Passion, a we wrześniu tego jaka pochodzi z obszarów bardzo rozwiniętej pracę w tym składzie, gdyż po zaledwie jednej klasyki słucham, choć bardziej obcuję z nią od roku nagraliśmy płytę w kwintecie z Perrym świadomości. Kiedy słucham muzyki to właśnie próbie wszyscy czujemy, że może to być coś na- strony kompozytorskiej, tzn. nie komponując, Robinsonem Moves Between Clouds w Warsza- to jest dla mnie czymś najważniejszym... czymś prawdę ciekawego. lecz analizując partytury klasycznych kompozy- wie. Robinson to z kolei przyjaciel i wieloletni co zmienia mnie w jakiś sposób. Tworząc muzy- torów i z całą pewnością czerpiąc z nich inspi- współpracownik Klausa Kugela. kę, moją ambicją jest również tworzenie czegoś Rozmawiał Robert Ratajczak racje. Trudno mi nazwać do końca to, co w tej co sprawia jakąś transformację na pewnych po- chwili robię; jest tu dużo wpływów kultur mu- Perry Robinson i Bobby Few to wielcy i niezwykli ziomach, zarówno muzyków jak i słuchaczy. zycznych, tradycji europejskich i amerykańskich. muzycy, są jednak przedstawicielami zupełnie in- Jakiś czas temu spotkałem angielskiego pianistę nego pokolenia. Czy to pomaga, czy przeszkadza Jako pierwszy polski muzyk w historii otrzymałeś Veyrona Westona, który skojarzył mnie z awan- Waszej współpracy? Jak to jest: Oni czerpią od Was prestiżowy tytuł Best New Release 2010 za ubie- gardową sceną jazzową, grał wówczas na festiwa- siłę i świeże spojrzenie na muzykę a Wy z kolei ko- głoroczną płytę Passion przyznany przez najbar- lu koncert w duecie z Trevorem Wattsem. Dali rzystacie z ich doświadczenia? dziej opiniotwórcze jazzowe medium na świecie wówczas niesamowity koncert z bardzo nowo- portal internetowy All About Jazz. Czy to właśnie czesną muzyką, która jednak miała pierwiastek Tak, myślę że to jest obopólna relacja. Aspekt w związku z tym wyróżnieniem Twoja kariera na- komunikatywności ludowej. Veyron Weston wieku ma pewną charakterystyczną cechę: my brała większego rozmachu? powiedział mi wówczas że on gra world music. korzystamy z ich doświadczenia, a nasze poko- Bardzo mi się podoba to określenie. Gram folk, lenie ma z kolei również coś do przedstawienia: Na pewno jest to dla mnie nobilitacja ale ja tego cokolwiek gram jest to folk. Chciałbym, aby tak inny sposób myślenia o tych samych rzeczach, tak nie postrzegam. Myślę, iż wszystko toczy było to postrzegane – muzyka bardzo komuni- trochę inny sposób postrzegania.... Są po prostu się jakimś naturalnym rytmem, tzn. im bardziej wspieram katywna, która sprawia że ludzie zaczynają bliżej ludzie, którzy razem coś robią, razem przeżywa- jest się aktywnym, tym do większej ilości ludzi siebie żyć... przynajmniej w czasie koncertu. ją jakiś odcinek czasu. To jest dla mnie czymś się dociera. Bardzo się cieszę z tego, iż w róż- niezwykłym. W każdym składzie w jakim gram nych częściach świata ludzie dostrzegają naszą Właśnie ukazała się Twoja kolejna płyta nagrana jest zawsze coś niezwykłego, a o jakichkolwiek muzykę, dzięki temu możemy jako muzycy z Undivided, tym razem w kwintecie do którego granicach wieku się po prostu zapomina. obcować z różną publicznością i przeżywać udało się pozyskać m.in. wybitnego nestora klar- wyjątkowe momenty z słuchaczami w różnych Fundacja Popularyzacji Muzyki netu: Perry Robinsona, w zespole gra też legen- „Undevided to próba opisu poprzez muzykę różnych miejscach świata. Jazzowej “EuroJAZZ” darny Bobby Few. Jak doszło do tej fuzji? stopni świadomości człowieka'' -napisano w folde- rze festiwalowym. Jak rozumieć to przesłanie? Płyta Moves Beetween Clouds właśnie ukazała się na ul. Wiktorska 88 m 22 Na początku poznałem Marka Tokara, on przed- rynku, ale z tego co wiem od Perry Robinsona, ko- 02-582 Warszawa stawił mnie Klausowi Kugelowi (było to chyba To jest taka myśl, która została we mnie po lejna płyta z Twoim udziałem jest „w drodze”. Czego nr konta: w Krakowie po koncercie Charlesa Gayle’a). przeczytaniu wielu książek Kena Wilbera, a w możemy się spodziewać? Jaki to będzie projekt? 05 1020 1169 0000 8002 0138 6994

54 55 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Swoje muzyczne inspiracje zdradza Perry Robinson

Perry Robinson pierwszą płytę nagrał w 1962 roku. ojcu, podobnie jak i Guthriego. Słucham dużo na koniec festiwalu. To będzie specjalny pro- Nagrywa i koncertuje z największymi postaciami muzyki ludowej z wielu krajów (bardzo lubię jekt. Natomiast następnego dnia nagrywany sceny jazzowej i nie tylko jazzowej. Współpracował muzykę rosyjską), słucham jazzu z całego świata płytę dla wytwórni Multikulti. To fantastyczne! m.in. Z grupą Dave’a Brubecka – Two Generations Of i w zasadzie każdej muzyki jaka do mnie dociera. Jestem pełen miłości dla wszystkich wspania- Brubeck, Theo Jörgensmannem, Carlą Bley, Archie To wszystko jest dla mnie inspiracją. łych ludzi jakich poznałem w tym cudownym Sheppem, Charlie Hadenem, Anthonym Braxtonem, kraju. Jestem też bardzo szczęśliwy, gdyż mo- Billem Dixonem... A nawet z Gingerem Bakerem. Od Grał Pan z wieloma postaciami światowej jazzowej głem poznać trochę historii waszego kraju, od- kilkunastu lat współpracuje na stałe z Burtonem Gre- sceny. Kogo najlepiej Pan wspomina spośród wiel- wiedziłem też Muzeum Sztuki. enem tworząc z nim formację Klezmokum. kich jazzmanów? Rozmawiał Robert Ratajczak Podczas wielu lat swojej muzycznej działalności Jest ich wielu, ale bardzo mile wspominam nawiązuje Pan w muzyce żydowskiej do jazzu, a w moją współpracę z Two Generations of Bru- jazzie do muzyki żydowskiej. Czy Pana fascyna- beck, rodzinnym zespołem utworzonym przez cje muzyczne bardziej skierowane są ku muzyce Dave’a Brubecka. To było wspaniałe doświad- jazzowej czy żydowskiej? czenie. Jeździliśmy po całym świecie z Brube- ckiem i jego synami. Całkiem fajnie wspomi- Zaczynałem od muzyki żydowskiej (moja mat- nam granie rock’n’rolla z Gingerem Bakerem. ka jest Żydówką), a teraz gram znowu muzykę Tak! Mieliśmy wspólne występy. Jak widzisz klezmerską z Burtonem Greenem – pianistą, gram muzykę klezmerską, cygańską, folk, jazz w grupie Klezmokum w Amsterdamie. Gra- a nawet rocka! Wszystko na co mam ochotę! my już 12 lat, a nasze ostatnie nagrania ukazały się na dwóch płytach wydanych przez Tzadik Pana ulubiona płyta wszechczasów?

Records. Klezmokum to taka fuzja muzycznych Robertfot. Ratajczak fantazji: moich i Burtona. Myślę że klarnet to O Boże! To zbyt trudne pytanie (śmiech) instrument oczywiście wyśmienicie brzmią- cy w muzyce klezmerskiej, ale też muzyce et- Moim „ulubieńcem” jest Benny Goldman, a mi- Najnowszy Pana album to płyta, której premiera nicznej, jazzowej, że wymienię tu choćby Ben- strzem mój ojciec Earl Robinson, który był wiel- ma miejsce dziś... ny Goodmana... Gram na tym instrumencie kim kompozytorem, zaś najbardziej znany jest wszystko, co przynosi mi radość. z piosenki „Joe Hill”, którą w wykonaniu Joan Tak. Moves Between Clouds to płyta nagrana Baez słychać na filmie Woodstock. Jeśli chodzi podczas koncertu w Warszawie i ukazuje się Oprócz fascynacji muzyką żydowską, ma Pan za- o inspiracje to jest to w dużym stopniu muzy- właśnie dziś. Natomiast już pojutrze w niedzie- pewne też swoich ulubionych muzyków stricte ka folk: Pete Seeger, Woody Guthrie... Właśnie lę gramy zupełnie nowy materiał z Michaelem jazzowych, którzy odciskają piętno na Pana muzy- Pete Seeger nagrał nową płytę! Słucham go przez Zerangiem (perkusistą), Wacławem (Zimplem ce i często inspirują? wiele lat, poznałem jego muzykę dzięki mojemu – przyp. RR) i gitarzystą Rafaelem Rogińskim

56 57 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

„Wbrew Monkowi, ale dla dobra muzyki” – rozmowa z Michałem Tomaszczykiem, liderem kwartetu Biotone

Roch Siciński: Jak się zaczęła Twoja kariera mu- M.T.: Szczerze mówiąc myślałem, że tak bę- zyczna? Kiedy po raz pierwszy zetknąłeś się z ja- dzie, ale jak dobrze pamiętam na płytę weszły kimś instrumentem, z muzyką jazzową, i wreszcie same ostatnie takes, wbrew Monkowi, ale dla dobór puzonem? dobra muzyki (śmiech). Nagrywaliśmy w studiu Tokarnia w Nieporęcie u Jana Smoczyńskiego, Michał Tomaszczyk: Rozpocząłem karierę – on też na przemian z bratem Mateuszem zaj- jeśli tak mogę powiedzieć – od nauki gry na mował się inżynierką dźwięku. fortepianie w szkole muzycznej pierwszego stopnia. Pod koniec szkoły, za sprawą mojego R.S.: Jak wygląda kwestia dystrybucji Waszej mu- taty, który wówczas prowadził orkiestrę miejską zyki. Kiedy i gdzie można nabyć album? w Szczytnie (z którego pochodzę), zaintereso- wałem się instrumentami dętymi. Początkowo M.T.: Aktualnie sytuacja wygląda tak, że dys- była to trąbka, na której męczyłem się dwa lata. trybucja płyty jest w trakcie negocjacji i naj- Tak się jednak szczęśliwie złożyło, że tata pole- prawdopodobniej 10. września będzie miała cił mi, abym zmienił ustnik na trochę większy miejsce premiera albumu w dobrych sklepach i w ten sposób doszedłem do puzonu. Zdałem muzycznych. Póki co można ją kupić na www. do szkoły muzycznej drugiego stopnia w Ol- jedyny skład, w którym Biotone występował. Po- cdbaby.com. Dystrybutor ma też układy z wie- sztynie już z puzonem w ręku. Zdecydowanie wiedz jak doszło do zawiązania bandu? loma różnymi sklepami internetowymi. zwrotnym punktem były big bandowe warszta- ty w Nysie w wakacje 2002 roku, gdzie pozna- M.T.: Zespół powstał w Katowicach, gdy by- R.S.: Jesteś często postrzegany jako młody wyróż- łem Grzegorza Nagórskiego. U niego właśnie łem na pierwszym roku studiów. Uczyłem się niający się kompozytor i aranżer. Skąd czerpiesz uczyłem się kolejnych 8. lat, aż do skończenia R.S.: W swojej karierze doszedłeś do momentu, kie- na tym samym roku z Sebastianem Kuchczyń- wzory do pisania na taki zespół, jak Biotone, czyli studiów, czyli do czerwca tego roku. dy wydajesz debiutancką płytę kwartetu, którego skim – perkusistą i stwierdziliśmy, że musimy formację bez instrumentu harmonicznego? jesteś leaderem. Materiał na album Unspoken Wor- założyć zespół. Dobraliśmy Andrzeja Zielaka, R.S.: Nigdy nie kusiło Cię, aby dalej zmieniać bądź ds zespołu Biotone powstał 2. lata temu. Powiedz który już wtedy skończył studia, ale mieszkał M.T.: Jeśli chodzi o pisanie na zespół bez pia- modyfikować Twoje instrumentarium, choćby dlaczego tak długo musieliśmy na nią czekać? jeszcze w Katowicach i Przemka Florczaka, na, to nie oglądałem się na inne wzory, tylko chwytając za puzon wentylowy? który był naszym starszym kolegą i bardzo nam przelewałem na kartkę to, co miałem w głowie M.T.: Rzeczywiście samo nagranie miało miejsce się podobało, jak grał na saksofonie i to się do i to, co akurat klawisze mi wygrały. Jednak je- M.T.: Kiedyś będę grał na puzonie wentylo- pod koniec 2009 roku. Musieliśmy na nią czekać dzisiaj nie zmieniło. śli mowa o inspiracjach muzycznych, to myślę, wym. Jest to w moim planie. Zastanawiałem się z powodu braku możliwości wydawniczych. że zbliżonym pod względem składu jest zespół też nad trąbką basową. W obecnej chwili posia- R.S.: Opowiedz jak przebiegała sesja nagraniowa. Dave Holland Quintet. To grupa, której słucha- dam trąbkę suwakową, ale to troszeczkę inaczej R.S.: Rozumiem, no ale teraz słychać, że warto było Wszystko co możemy usłyszeć na krążku nagrane łem przez pewien czas bardzo dużo. Poza nimi działa, bo jednak jest tam ustnik trąbkowy... czekać. Panowie występujący na krążku to nie zostało z pierwszych take'ów? Joe Henderson, czy zespoły Dave'a Douglasa.

58 59 Sylwetki Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011 Kanon Jazzu Jednak ja nie szukam tylko w małych składach. Tijuana Moods – Charles Mingus Niezwykle inspirują mnie big bandy. Przedziwna to płyta, nawet jak na bardzo zróż- R.S.: Sam jesteś członkiem co najmniej dwóch du- nicowaną dyskografię Charlesa Mingusa. Do żych formacji Big Bandu Akademii Muzycznej w Ka- dziś nie wiem, choć zadziwiająco często sięgam towicach i Big Bandu Krzysztofa Herdzina prawda? po ten album, czy to nie jest jakiś muzyczny dowcip. Wersja analogowa z pewnością warta M.T.: Tak, z Big Bandem Krzysztofa Herdzi- jest każdej wydanej na nią złotówki, bowiem na zagraliśmy parę koncertów. Jeden z nich był to klasyczna pozycja, a te w wersji analogowej koncertem z Marią Schneider na Warsaw Sum- sprawdzają się najlepiej. Płytę zarejestrował mer Jazz Days. Już przygotowany jest program Charles Mingus z mało znanymi muzykami. z repertuarem Franka Sinatry. Najbliższe dwa Jedynie grający na puzonie Jimmy Knepper koncerty z tym materiałem będą miały miejsce i perkusista Danie Richmond to muzycy, na tle w Teatrze Buffo w Warszawie 29. I 30 września. innych nieco bardziej znani, choć raczej rów- nież tylko z nagrań z liderem dzisiejszej płyty. R.S.: Czy słusznie podejrzewam, że Twoim marze- To nie jest meksykańska płyta… Nie spodzie- niem jest założyć własny big band? Tak więc, czy to przykład niezwykłej synergii wajcie się lokalnego folkloru i akustycznych unikalnego czasu i miejsca, kiedy grupa nikomu gitarowych solówek w stylu mariachi. W kilku M.T.: Dokładnie tak jest. Mam to, póki co, w mo- nieznanych muzyków gra świetną sesję? Czy momentach pojawiają się rozwiązania rytmicz- ich plano-marzeniach. Mam też kilka kompozy- może geniusz Charlesa Mingusa (nie wiedzieć ne i instrumenty charakterystyczne dla tego cji na duży skład, z których jestem zadowolony, czemu podpisanego na tej płycie imieniem kraju, ale poza tym to świetnie zaaranżowana a następne na pewno powstaną. Nie wiem kiedy Charlie…), który z każdego składu potrafił wy- autorska muzyka Charlesa Mingusa. Nie daj- będę mógł je grać. Chociaż w ostatnim roku gdy krzesać świetną muzykę? Nie mam pojęcia. Nie cie się zwieść tandetnej okładce… Choć słowa koncertowaliśmy z Big Bandem AM to zawsze wiem też czemu nagraną w 1957 roku sesję wy- samego lidera na okładce, który oznajmia, że graliśmy jedną z moich kompozycji – „Inspired by dano pierwotnie dopiero w 1962 roku? Może to najlepsza płyta jaką kiedykolwiek nagrał, są B.B.”. Chodzi oczywiście o Boba Brookmeyera. ta muzyka zwyczajnie musiała odczekać swo- nieco na wyrost, to z pewnością album wart jest je w natłoku innych sesji lidera gotowych do zainteresowania. Każdy oczywiście ma prawo R.S.: Większą przyjemność sprawia Ci granie w du- wydania? To był przecież jeden z najlepszych do własnego zdania, jednak nie wierzę, żeby żych formacjach? okresów w jego karierze. W latach 1957-1962 nawet sam kompozytor i lider dzisiejszej pły- wydano między innymi takie klasyczne krąż- ty wierzył, nawet w 1962 roku, że to muzyka M.T.: Wiesz, ja po prostu lubię grać. Z różnymi ki, jak Mingus Ah Um, Charles Mingus Presents lepsza od wymienionych już kultowych wręcz muzykami, w różnych składach, lubię sam ćwi- Charles Mingus i Jazz Portraits: Mingus In Won- dzisiaj płyt jego autorstwa… czyć. Jeśli chodzi o pisanie, to kręci mnie takie derland. na big band. Można podejść do tego ambicjo- Nawet, jeśli motywy meksykańskie trwają tyl- nalnie. Podyktować tym siedemnastu osobom Jaka jest muzyka na Tijuana Moods? Zgodnie ko chwilę, to prawdopodobnie jest to najlep- wizję muzyki. To mnie fascynuje! z tytułem, inspirowana motywami meksykań- szy kawałek meksykańskiego jazzu w historii skimi, jednak w specyficzny mingusowy sposób. wszechświata. Charles Mingus był mistrzem Rozmawiał Roch Siciński Wierzbowski Krzysztoffot.

60 61 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

artystycznej kreacji, może nie był wybitnym Charles Mingus, Tijuana Moods (1957, Format: LP, Wy- Go! – Dexter Gordon twórnia: RCA Victor, numer katalogowy: LPM-2533) kontrabasistą, ale na pewno wybitnym kompo- 1. Dizzy Moods zytorem i liderem zespołów, często złożonych Świat jest niezwykle relatywny. Gdyby pły- 2. Ysabel's Table Dance z mało znanych muzyków. Zrobić coś z ni- 3. Tijuana Gift Shop ta Dextera Gordona Go! ukazała się dzisiaj, czego, znaleźć muzyczną synergię i wykrzesać 4. Los Mariachis (The Street Musicians) zostałaby z pewnością sensacją roku, a już na wszystko co najlepsze z mało znanych i do- 5. Flamingo (Ted Grouya) pewno miesiąca. Może nie byłoby to związa- świadczonych instrumentalistów potrafią tylko Kompozycje Charles Mingus oprócz pozycji 5 ne z jakąś nadzwyczajnie wysoką sprzedażą, ale najwięksi. Muzycy z wysoce pochlebnymi recenzjami z całą pew- Clarence Shaw – trąbka nością. Trudno jest więc przywyknąć do myśli, Jimmy Knepper – puzon Można uwierzyć lub nie w osobiste historie że mimo swej doskonałości, to jedna ze słab- Curtis Porter – skasofon altowy i tenorowy z okładki, jednak Tijuana Moods to niezwykle szych płyt Dextera Gordona z pierwszych lat Bill Triglia – fortepiano emocjonalne kompozycje. To też mistrzowskie Charles Mingus – kontrabas szóstej dekady ubiegłego wieku. Słabsza – nie proporcje pomiędzy meksykańską witalnością Dannie Richmond – perkusja znaczy słaba – to znowu relatywne – zależy do znaną z muzycznego folkloru ulic tego kraju Frankie Dunlop tamburyn (w utworze nr 2) czego porównujemy, a Dexter Gordon był w tej (mariachi), a wysmakowanymi aranżacjami li- Ysabel Morel – wokal, klaskanie w dłonie (w utworze nr 2) dekadzie niezwykle płodnym muzykiem. dera, który w owym czasie niewątpliwie czerpał Inne wydania partnerem dla lidera. Nie stara się z nim kon- obficie z orkiestrowego dorobku Duke’a El- 1997 Classic Collection 2533 (format CD) Wtedy, w 1962 roku, to była rutynowa sesja, kurować, ale jeśli posłuchacie tej płyty z uwagą, 2000 RCA 74321257702 (format CD) lingtona. Jak każdy amerykański kompozytor jakich wiele. Zresztą z tej samej sesji (a może z pewnością nie umkną Wam wyśmienite for- 2006 BMG 38084 (format CD) w tym okresie, więc to nie wstyd… to były dwie sesje, bowiem nagranie dzielą dwa tepianowe fragmenty. dni…) Blue Note wycisnął dwa albumy. Ten To niewątpliwie płyta na późny wieczór, to nie drugi – a Swingin’ Affair jest nieco mniej znany. Niektórzy krytycy uważają, że John Coltrane jest muzyka do słuchania o poranku, tak przy- Parę miesięcy później Dexter Gordon nagrał we wczesnych latach swojej kariery wzorował najmniej wynika z mojego doświadczenia. To, swój najważniejszy pojedynczy album dla Blue się na Dexterze Gordonie. Może i tak było, wbrew deklaracji samego Charlesa Mingusa Note – Our Man In Paris. muzyka nie powstaje z niczego. Z pewnością umieszczonej na okładce albumu, nie jest jego jednak Dexter Gordon podążał swoją własną najlepsza płyta, choć z pewnością jest to dzieło W ciągu kilku miesięcy Dexter Gordon praco- drogą, godząc nieuniknione w owych czasach życia grającego na trąbce Clarence Shawa. I z wał z kilkoma pianistami. Byli to między in- nowoczesne bopowe frazy ze swingiem, po- pewnością solidna jazzowa pozycja dla fanów nymi Horace Parlan – Doin’ Allright, Kenny zostając często gdzieś zupełnie poza rytmem lidera konieczna, a dla wszystkich fanów jazzu Drew – Dexter Calling, Charles Thompson – w sposób właściwy innemu wielkiemu saksofo- z pewnością warta zainteresowania. nowa przestrzeń jazzu Landside, Bud Powell – Our Man In Paris. Był niście tamtych czasów – Colemanowi Hawkin- wreszcie Sonny Clark – Go! i a Swingin’ Affair. sowi. Zatem jeśli słuchając Go! pomyślicie przez Opracowanie: Rafał Garszczyński JazzNEWS Dla tego ostatniego były to prawdopodobnie moment, że saksofonowe frazy przypominają Publicystyka jazzowa ostatnie sesje w życiu. Pianista zmarł w kilka te, które znacie z płyt Johna Coltrane’a – to bę- Kanon Jazzu miesięcy po nagraniach… Powiedzmy, że na dzie błąd… To John Coltrane brzmi jak Dexter Muzycy atak serca… i tego lepiej się trzymać. Gordon. Już samo takie stwierdzenie powinno Kalendarium być rekomendacją… Nikt inny – nawet John To właśnie Sonny Clark jest odpowiednim Coltrane nie potrafił grać szybkich temp w taki

62 63 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

sposób, że narracja ani przez chwilę nie sprawia Dexter Gordon, Go! (1962, Blue Note BLP 4112) Juju – Wayne Shorter 1. Cheese Cake (Dexter Gordon) – 6:33 wrażenia pośpiechu. 2. Guess I’ll Hang My Tears Out to Dry (Jule Styne, Sammy Cahn) – 5:23 Rok 1964 i 1965 były dla Wayne Shortera abso- Go! to jedna z takich płyt, które nie będąc ar- 3. Second Balcony Jump (Billy Eckstine, Gerald Valentine) – lutnie niesamowite. Chciałoby się powiedzieć, że cydziełami potrafią, zainteresować i zwrócić 7:05 wręcz szczytem i apogeum jego twórczych moż- uwagę słuchacza już od pierwszych nut solówki 4. Love for Sale (Cole Porter) – 7:40 liwości, jednak to oznaczałoby dyskredytację jego lidera w otwierającym program albumu utwo- 5. Where Are You (Jimmy McHugh, Harold Adamson) – 5:21 późniejszych osiągnięć. Tak, czy inaczej, w ciągu rze „Cheese Cake" – jedynej w tym zestawie 6. Three O’Clock in the Morning (Dorothy Terris, Julian Rob- kilkunastu miesięcy Wayne Shorter nagrał pły- kompozycji lidera. ledo) – 5:40 ty Juju, Speak No Evil, The Soothsayer, Etcetera Muzycy i The All Seeing Eye. W tym samym czasie nagrał Dexter Gordon – saksofon tenorowy, Czy warto kupić Go!. Z pewnością tak, jednak Sonny Clark – fortepian, z Milesem Davisem ważny album E.S.P. I za- lata sześćdziesiąte były z pewnością apogeum Butch Warren – kontrabas, rejestrował genialną serię koncertów z jednym kreatywności Dextera Gordona. Najlepszym Billy Higgins – perkusja z najlepszych składów jazzowych lat sześćdzie- wydaniem Go! jest więc sześciopłytowy box The Inne edycje siątych (kwintet Milesa Davisa z Herbie Han- Complete Blue Note Sixties Sessions wznawiany 1987 CD Blue Note B2-46094 cockiem, Ronem Carterem i Tony Williamsem), od czasu do czasu przez Blue Note. Znajdzie- 1990 CD Blue Note 46094 która została wydana na 8 płytach CD jako mo- Atutem płyt Shortera były już w latach sześć- cie tam też Our Man In Paris – mojego fawory- 1999 CD Blue Note 98794 numentalny The Complete Live At The Plugged dziesiątych ubiegłego wieku i pozostają do dziś 1999 DI Blue Note 98794 ta wśród nagrań Dextera Gordona. Nickel 1965. Wszystkie te pozycje są właściwie wyrafinowane kompozycje. Tak jest i tym razem. 2003 CD Toshiba 9077 2007 CD Toshiba EMI 7029 filarami każdej jazzowej kolekcji. Nie wszystkie Wayne Shorter nie komponuje standardów, jego Opracowanie: Rafał Garszczyński 2008 LP Blue Note 987941 ukazały się bezpośrednio po ich nagraniu. The kompozycje to autorskie wizje przygotowane 2009 LP Analogue Productions 84112 Sootsayer musiał czekać na wydanie ponad 15 lat, z myślą o konkretnym składzie muzyków, na- a komplet nagrań z 7 koncertów z Plugged Nic- grywane zwykle ten jeden jedyny raz. Nie ozna- kel równo 30. Prawdopodobnie to była świadoma cza to, że Wayne Shorter jest słabym saksofoni- decyzja marketingowa, bowiem ilość wyśmienitej stą. W tej roli jest również wyśmienity, jednak to muzyki tworzonej przez zespoły Milesa Davisa właśnie kompozycje kreujące przestrzeń dla gry i Wayne’a Shortera w tym czasie z pewnością zespołowej są na tej płycie najważniejsze. przekraczała chłonność rynku. Gdyby nie fakt, że Wayne Shorter napisał całą Kompletując skład do sesji „Juju” Wayne Shorter muzykę, płyta mogłaby być firmowana przez wybrał najlepszych z dostępnych w owym czasie Wayne’a Shortera i McCoy Tynera, bowiem muzyków, jednak również sporo zaryzykował. obaj muzycy dzielą się czasem przeznaczonym Elvin Jones i McCoy Tyner wchodzili w skład na solowe improwizacje dość sprawiedliwie. zespołu prowadzonego przez będącego u szczy- tu Johna Coltrane’a. Z pewnością więc mógł Trudno jednoznacznie stwierdzić czy Jujuto spodziewać się komentarzy krytyków porów- lepsza i ważniejsza płyta od Speak No Evil. Ja nujących bezpośrednio jego nagrania z takimi tego nie potrafię, dlatego wszystkie wymienio- albumami, jak na przykład a Love Supreme… ne na wstępie albumy powinny znaleźć miejsce fot. Bogdan Augustyniak fot.

64 65 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Wayne Shorter, Juju (1964 Blue Note BLP 4182, BST w każdej dobrej jazzowej kolekcji. To przykłady Winobranie – Zbigniew Namysłowski 84182) świetnego hard-bopu, który w swoim czasie był Quintet 1. JuJu – 8:30 dość awangardowy, a dziś stał się muzycznym 2. Deluge – 6:49 mainstreamem. Taki to paradoks historycznej 3. House of Jade – 6:49 „Nikt z nas jeszcze wtedy nie wiedział jak się perspektywy i późniejszego rozwoju różnych 4. Mahjong – 7:39 poruszać w tym free jazzie i każdy coś uda- nurtów jazzu. 5. Yes or No – 6.34 wał. Dopiero jak powstały te utwory [z płyty 6. Twelve More Bars to Go – 5:26 Winobranie] łatwiej było konstruować solówki Juju jest płytą wyśmienitą, choć znajomość kon- Alternatywne wersje zamieszczone na reedycji Rudy Van free-jazzowe” (Zbigniew Namysłowski, „Jazz Gelder Edition tekstu i historycznego momentu jej powstania Forum” 1994) 7. JuJu –7:48 sprawia, że rozumie się i słyszy więcej. Wyło- 8. House of Jade –6:37 wienie inspiracji nagraniami zespołu Johna Wszystkie kompozycje Wayne Shorter. Program z projektu Winobraniem został zapre- Coltrane’a, chęci posiadania własnego zdania, Wayne Shorter – saksofon tenorowy zentowany na Jazz Jamboree w 1972 r. I od razu a także sposobu w jakim bez Lee Morgana, czy McCoy Tyner – fortepian został bardzo dobrze przyjęty. Sam Namysłow- Milesa Davisa (z którymi wtedy często gry- Reggie Workman – kontrabas ski twierdzi jednak, że w rytmie na 7/8 na po- wał), Wayne Shorter radzi sobie ze strukturą Elvin Jones – perkusja czątku „grało się ciężko, ale po jakimś czasie za- harmoniczną partii zespołowych pozwala lepiej częliśmy się przyzwyczajać do tego rytmu. Nie drugiej płyty tego jazzmana – Kujaviak Goes zrozumieć, jak genialnym jest kompozytorem wiem jak ten występ na Jazz Jamboree mógł się Funky z 1975 roku). i świetnym saksofonistą. zakończyć sukcesem, bo jeszcze wtedy nikt nie umiał grać na 7/8”. Krążek jest cenny głównie jako arcydzieło sztuki A przy okazji nie mogę darować sobie ape- kompozytorskiej, niż improwizacji. Całość ma lu, w imieniu wszystkich tych fanów Wayne’a Płyta Winobranie jest czwartą w dorobku Zbi- formę suity z powracającym tematem tytuło- Shortera, którzy nie zdążyli kupić wspomnia- gniewa Namysłowskiego po Zbigniew Namy- wym. Otwierający płytę motyw „Winobranie” nego już tu The Complete Live At The Plugged słowski Quartet Jazz Jamboree ‘63, Zbigniew jest jednocześnie tematem kończącym ją – „Taj Nickel 1965, o wznowienie tego znakomite- Namysłowski Modern Jazz Group Lola (1964) Mahal” przechodzi w motyw z pierwszego utwo- go wydawnictwa, które od kilku lat pozostaje i Zbigniew Namysłowski Quartet (1966). Od ru. Płytę spaja i łączy wszystkie utwory w domi- w oficjalnej dystrybucji niedostępny, a na rynku poprzedniej płyty dzieli ją siedem lat. Nie była nujący pogodny nastrój, niezwykła melodyjność kolekcjonerskim osiąg zawrotne ceny. to jednak przerwa w twórczości i rozwoju arty- i fantazyjność, widoczna w nich twórcza pasja sty, ale wynik okoliczności związanych z moż- i entuzjazm. W końcu utwory spaja też konwen- Jeśli jeszcze nie macie w swojej kolekcji albu- liwościami nagrywania i realiami ówczesnego cja stylistyczna łącząca nieparzyste rytmy ósem- mu Juju, to warto poszukać wersji Rudy Van rynku płytowego. W tym czasie twórczość Na- kowe i freejazzową formę wypowiedzi. Gelder Edition. Zamieszczone na niej alterna- mysłowskiego, będącego już i tak ugruntowaną tywne wersje utworu tytułowego i „House Of osobowością i indywidualnością polskiej sce- Same utwory składają się z wielokrotnie i na Jade”, istotnie różne od tych umieszczonych na ny jazzowej, podlegała dalszym przemianom różne sposoby powtarzanych motywów – np. oryginalnym albumie, pozwalają przyjrzeć się i wchodziła na wyższy stopień dojrzałości. Al- czwarta kompozycja ma trzy części „Pierwsza przebiegowi procesu twórczego w studiu. bum Winobranie od początku został uznany za przymiarka”, „Ballada na grzędzie” i „Misie” jedną z czołowych płyt polskiego jazzu (w ran- -przechodzących płynnie jedna w drugą. Wśród Opracowanie: Rafał Garszczyński kingach plasuje się na samej górze, zresztą obok tych motywów pojawiają się także tematy lu-

66 67 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

dowe, nie tylko polskie. W „Winobraniu” po- Zbigniew Namysłowski Quintet, Winobranie (1973, Muza Still Life (Talking) – Pat Metheny Group SXL 0952) brzmiewa kujawiak, w kompozycji „Gogosza- 1. Winobranie/Jak nie ma szmalu to jest łaź – 09:55 ry”, granym w metrum 11/8 – folklor bałkański, Piąty studyjny, a siódmy w dyskografii, album 2. Nie mniej niż 5% – 06:35 a w kompozycji „Taj Mahal” – indyjski. 3. Gogoszary – 04:40 Pat Metheny Group (PMG) został nagrany 4. Pierwsza przymiarka/Ballada na grzędzie/Misie – 14:05 w marcu i kwietniu 1987 r. W Power Station Utwory Winobrania zawierają bogactwo 5. Taj Mahal/Winobranie – 06:55 w Nowym Jorku i wydany w tym samym roku brzmień wydobywanych z elektrycznej wiolon- Kompozycje Zbigniew Namysłowski przez wytwórnię Geffen Records. czeli, zwłaszcza w utworze „Gogoszary”, z pre- Muzycy parowanego fortepianu i tabli w „Taj Mahal”, Zbigniew Namysłowski – saksofon altowy, wiolonczela, flet, Still Life (Talking) jest nie tylko pierwszą z 11 fortepian w którym to również inne instrumenty (wio- płyt, jakie Metheny nagrał dla wytwórni Gef- Tomasz Szukalski – saksofon tenorowy, klarnet basowy lonczela, puzon) wprowadzają indyjski kolo- fen, ale także pierwszą płytą nagraną przez Stanisław Cieślak – puzon, perkusjonalia ryt. Warto wspomnieć, że amerykański ekspert Paweł Jarzębski – kontrabas PMG po rozstaniu z monachijską wytwórnią jazzowy Willis Conover uznał utwór „Taj Ma- Kazimierz Jonkisz – perkusja ECM. Metheny był sztandarowym muzykiem hal”, który wysłuchał na Jazz Jamboree ‘72, za Nagrana 18 stycznia 1973 roku w Akademii Muzycznej ECM-u przez dekadę. Do rozstania dopro- najdoskonalszą z licznych prób naśladowania w Warszawie. wadziły narastające sprzeczności pomiędzy brzmienia muzyki hinduskiej, jakie słyszał. Inne wydania Methenym a założycielem wytwórni Manfre- idiomie, to brazylijskie inklinacje sprawiły, że CD Power Bros Wydawca: Muza / JVR / Power Bros / Pol- dem Eicherem wokół koncepcji muzycznych. zaliczany jest do najbardziej unikalnych kom- skie Nagrania , 1973 / 1994 / 2000 / 2004 Symbol: XL0952/ Nowatorskim pomysłem Namysłowskiego pozycji Metheny’ego. SXL0952 / CD 022 / PNCD 933 Nośnik: LP / CD było użycie w grze na wiolonczeli wzmacniacza Muzyka brazylijska zaprzątała uwagę Pata z efektami „wah-wah” i „fuzz”, co zbliżyło jej Metheny’ego już w latach 70-tych, dopiero jed- Fakt, iż 5 z 7 nagrań z płyty – więcej niż z jakie- dźwięk do brzmienie gitary. Uwagę zwraca też Opracowanie: Piotr Królikowski nak w następnej dekadzie w większym stopniu gokolwiek krążka PMG – było regularnie wy- skromne wykorzystanie fortepianu. włączył jej elementy w swoją twórczość, co sły- konywanych na koncertach, dowodzi że płyta chać w charakterystycznym „zaśpiewie” gitary była faktycznie dziełem zespołowym. Zróżnicowanie strukturalne, instrumentacyj- Pata. Z unikalnym połączeniem brazylijskich ne i harmoniczne kompozycji, zmienne tempo rytmów i harmonii z elementami jazzu, folku czy Ciekawostką związaną ze składem muzyków i metrum składa się na ciągłą świeżość, pomy- popu mamy do czynienia właśnie na płycie Still uczestniczących w nagraniu płyty jest niewad- słowość i spontaniczność tej płyty. Life (Talking), m.in. W takich utworach, jak: „So liwie fakt, że Paul Wertico – długoletni per- May It Secretly Begin”, „Third Wind”, czy „Mi- kusista PMG (występował z grupą w latach Do nagrania Namysłowski zaangażował mło- nuano (Six Eight)”. Poza wpływami brazylijski- 1983-2001) – w latach 2001-2007 grał także dych muzyków z czołówki polskich jazzmanów, mi na albumie w zasadzie dominuje fusion. z polska grupą SBB, a wcześniej uczestniczył którzy, mimo że grając utwory lidera współtwo- w nagraniu płyty Days we Can’t Forget Aposto- rzą je, wkładając w nie zróżnicowanie stylistyczne Płytę rozpoczyna typowa dla tego okresu kom- lisa Anthimosa (1994). od bopowych fraz, przez kontrolowane free, po pozycja PMG – „Minuano (Six Eight)”. Na- folklorystyczną balladę i quasi-rockowy zgiełk. tomiast ogromną popularność wśród fanów Album został uhonorowany Nagrodą Grammy zdobył, utrzymany w klimacie Środkowego- w kategorii Best Jazz Fusion Performance. Zachodu, temat „Last Train Home”. Choć jego brzmienie nie zupełnie mieści się w jazzowym Opracowanie: Ryszard Skrzypiec

68 69 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Pat Metheny Group – Still Life (Talking) (Geffen Records A Turtle’s Dream – Abbey Lincoln 1987, numer katalogowy GEFD 24145) 1. Minuano (Six Eight) (Pat Metheny, Lyle Mays) – 9:27 Abbey Lincoln zmarła latem 2010 roku w wie- 2. So May It Secretly Begin (tytuł inspirowany malarstwem Paula Klee) – 6:26 ku 80 lat. I choć od jej ostatniej wizyty w Polsce 3. Last Train Home – 5:41 minęło parę lat, to w Ameryce koncertowała 4. (It's Just) Talk – 6:17 i nagrywała do ostatnich dni… 5. Third Wind (Metheny, Mays) – 8:37 6. Distance (Mays) – 2:45 Ja pamiętam Abbey Lincoln przede wszystkim 7. In Her Family (Metheny) – 3:18 z wyśmienitej płyty A Turtle’s Dream oraz serii Kompozycje autorstwa Pata Metheny’ego za wyjątkiem na- nagrań utworów znanych z wykonań Billie Ho- grań nr 1, 5 i 6. liday. Ważnym dla kariery Abbie nagraniem był Muzycy Pat Metheny – gitary/syntezator guitarowy manifest polityczny z 1960 roku zatytułowany Mark Ledford – wokal we Insist! – Freedom Now Suite, a firmowany David Blamires – wokal przez jej późniejszego męża, jednego z naj- Lyle Mays – fortepian, keyboards wybitniejszych perkusistów – Maxa Roacha. Steve Rodby – kontrabas akustyczny i elektryczny Nagrywała też sporo z Sonny Rollinsem. Była ostatniego koncertu w Sali Kongresowej w 2001 Paul Wertico – perkusja jedną z ostatnich obdarzonych tak niezwykłą roku. Tak czy inaczej, nikt, kto słucha muzyki Armando Marcal – perkusjonalia, chórki estradową charyzmą wokalistek. z uwagą i skupieniem nie pozostaje obojętny. Inne edycje Niestety, od roku, na koncert już nie ma szans. 1990 CD Geffen 2-24145 1990 CS Geffen 24145 Płytę A Turtle’s Dream uwielbiam. Każdy powi- 1993 CD Geffen 19196 nien mieć tę płytę w swojej kolekcji, mimo, że A Turtle’s Dream to wybitna płyta. Jednak naj- 2003 CD Universal/Geffen 73 to dość nietypowy nie tylko dla jazzowej woka- wspanialsze są chyba wczesne nagrania Abbey 2004 CD Nonesuch Records 79008 listyki, ale również dla dyskografii samej Abbey Lincoln z Sonny Rollinsem, jeszcze z lat pięć- 2006 CD Geffen Remastered Lincoln album. Nietypowy, budzący szalenie dziesiątych ubiegłego wieku. No i oczywiście 2006 CD Nonesuch Records 79948 skrajne uczucia. Bardzo wiele osób uwielbia tę znakomite płyty Abbey Sings Billie – dwuczęścio- płytę i uważa ją za jedną z lepszych lub nawet we wydawnictwo nagrane i wydane przez Enja najlepszą w całym dorobku Abbey Lincoln. w późnych latach osiemdziesiątych. A ze wszyst- Sam się bez wątpienia do tych osób zaliczam. kiego najprzyjemniejsze jest chyba fotografowa- nie Abbey na żywo, ale to już inna konkurencja. Na Abbey trzeba mieć dzień. To intymna muzy- ka, wymagająca odpowiedniego nastroju i sku- Słuchając A Turtle’s Dream nie można pominąć pienia. Pamiętam jej wyśmienity koncert z 2001 znakomitego składu towarzyszących artystce roku z Warszawy. Gdyby śpiewała co wieczór instrumentalistów. Podstawowy zespół tworzą w jakimś pobliskim klubie jazzowym, byłbym Rodney Kendrick, stylowy i pozostający w dys- stałym gościem. Na żywo jest dużo, dużo lepsza kretnym tle pianista oraz doskonała sekcja ryt- niż w nagraniach studyjnych. Nawet w tak nie- miczna – Charlie Haden i Victor Lewis. Jakby wdzięcznych warunkach, jak w czasie swojego tego było mało, spotykamy na płycie wybornych Rafał Garszczyńskifot.

70 71 Kanon Jazzu – płyty, które na trwłe wpisały się w historię jazzu Kalendarium jazzowe września Kalendarium jazzowe września gości – przede wszystkim Pata Metheny’ego, Abbey. Jeśli macie ochotę zaprosić ją do sie- 1 września Fisherman – 1980 i True Blues – 1982). Zmarł doskonale wpisującego się w styl płyty z cie- bie na miły wieczór, „Żółwiowy Sen” jest jedną 15 czerwca 1982 r. kawymi solówkami trąbki Roya Hargrove i za- z ciekawszych propozycji. 1925 – urodził się saksofonista Art Pepper stępującego chwilami Kendricka błyskotliwego (właściwie Arthur Edward Pepper). W wieku 1943 – urodził się trębacz Andrzej Jakóbiec. Kenny’ego Barrona. 9 lat zaczął grę na klarnecie, a 4 lata później Debiutował na początku lat 60. w zespole Gre- Abbey Lincoln, A Turtle’s Dream, (1995, Gitanes/Verve, już grał na saksofonie altowym. Mając za sobą enhorn Jazz Band. W 1970 r. założył Old Me- Na bardzo jednolitej stylistycznie, dobrej a wręcz Format: CD, Numer: 527 382-2). występy w zespołach szkolnych, swoje pierwsze tropolitan Band. Jest laureatem festiwali Jazz znakomitej płycie można jednak wyróżnić kilka kroki muzyczne postawił na zawodowej estra- nad Odrą i Złota Tarka. W roku 1973 jako wyjątkowo ciekawych momentów. Wśród nich Opracowanie: Rafał Garszczyński dzie z zespołem Gusa Arnheima. Po odejściu pierwszy z polskich jazzmanów wystąpił z ka- są wszystkie partie zagrane przez Pata Metheny. od Arnheima pracował z Dexterem Gordo- pelą góralską. Zmarł 8 października 2005 r. Jego wejścia w „Avec Le Temps” i „Being Me” nem w zespole Lee Younga. Swoje umiejęt- to prawdziwe perełki. Wspólne muzykowanie ności jazzowe rozwijał w zespołach grających 2 września z Abbey przypomina doskonałe, choć dużo na Central Avenue w Los Angeles, złożonych przecież późniejsze nagrania Pata Metheny wyłącznie z czarnych muzyków. Po przejściu 1928 – urodził się pianista, kompozytor Hora- z Anną Marią Jopek. Refren „Nature Boy” dłu- do Benn’ego Cartera grał w gronie takich arty- ce Silver. Był jednym z pionierów stylu znane- go pozostaje w pamięci. Większość utworów na stów, jak: Gerald Wilson, Freddie Webster i J. go jako hard bop. Zaczynał grę na saksofonie, płycie jest zresztą autorstwa Abbey. J. Johnson. Przed otrzymaniem powołania do jednak zdecydował się na fortepian. Na jego wojska wchodził w skład orkiestry Stana Ken- grę na saksofonie tenorowym duży wpływ miał Pisząc o ważnym udziale Pata Metheny nie tona, do której w 1946 roku wrócił i pozostał Lester Young, zaś Bud Powell miał wpływ jego sposób pominąć jeszcze jednej niespodzianki do 1951 roku. Z Shortym Rogersem nagrał styl fortepianowy. Miejscem początkowych wy- umieszczonej na płycie – doskonałego duetu jazzową wersję melodii „Over The Rainbow” stępów Silvera były kluby – dla szerszej pub- wokalnego Abbey z Luckym Petersonem pop- (1951), jeszcze raz się pojawił z nim na płycie liczności został odkryty w klubie Sundown artego jego ciekawym solem na gitarze. Pozo- Cool And Crazy. Grywał z zespołami Buddy w Hartford, Connecticut w 1950 roku przez staje żałować, że ta dwójka występując na Jazz Richa i Howarda Rumseya prezentując bardzo saksofonistę Stana Getza. W 1951 r. po prze- Jamboree 2001 w Warszawie jednego wieczoru wysoki poziom wykonawstwa. Uzależnienie od prowadzce do Nowego Jorku grywał w klubie na scenie, ale jednak całkiem oddzielnie, nie narkotyków nie wpłynęło pozytywnie na jego jazzowym Bridland oraz w wielu innych m.in. zagrała razem. Ten jeden, jedyny utwór daje karierę zawodową. W latach 50. i 60. uzależnie- z takimi jazzmanami, jak: Lester Young, Cole- jednak wyobrażenie o tym, jak ciekawa mogła- nie to przerwało jego karierę wyrokami skazu- man Hawkins, Oscar Pettiford czy Art Blakey. by być ich szersza współpraca. Już nigdy takiej jącymi na pobyt w więzieniu. Uparcie walczył Lata 1952-1953 to okres, w którym z własnym płyty się nie doczekamy. Pozostaje tylko próbka z nałogiem, odnosząc zwycięstwo i w połowie trio zaczął nagrywać sesje: m.in. w Birdland – „Hey, Lordy Mama”. To jeden ze zdecydowa- lat 70. powrócił na scenę. Najciekawiej prezen- – Night at Birdland With Art Blakey Quintet nie ciekawszych momentów płyty. tował się w orkiestrze Dona Ellisa i w grupach Vol. 1 (Blue Note). W 1953 roku wraz z per- Marty’ego Paicha. Dokonał wielu wybitnych kusistą Artem Blakey założył grupę The Jazz Takich chwil jest jednak niezliczona ilość – tak nagrań: album Winter Moon (1980), rejestracja Messengers. Odtąd formacja Blakeya stanie jak trąbka Roya Hargrove w „Storywise”. Właś- sesji „Live At the Village Vanguard” oraz dwóch się szkołą jazzu dla najwybitniejszych twórców ciwie każdy utwór ma swoją ciekawostkę. Nad płyt rejestrujących wspólne londyńskie koncer- nowoczesnego jazzu. Od 1956 miał podpisany całością snuje się leniwo niepowtarzalny głos ty z pianistą Milcho Levievem (Blues For The kontrakt na wyłączność z Blue Note. W tym

72 73 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

czasie był także jednym z pionierów tworzą- lyn Academy of Music w 1972 r. Występował cza improwizującej. Z początkiem lat 90-tych 2006 – zmarł saksofonista tenorowy Dewey cego się wówczas stylu hard bop, który łączył również w telewizji i na największych festiwa- Zorn zainteresował się muzyką żydowską. Z jej Redman (Walter Redman), urodził się 17 maja rhythm and blues i gospel z jazzem. Silver brał lach jazzowych na całym świecie. Koncertował inspiracji powstał klasyczny free jazzowy zespół 1931 r. udział w nagraniach towarzysząc wielu innym i nagrywał w latach 70-tych z takimi artysta- Masada w składzie: Joey Baron (perkusja), Dave artystom, pojawił się na płytach takich wyko- mi, jak: Wilbur Ware, Chris Anderson, Wilbur Douglas (trąbka), Greg Cohen (bas), który jako 3 września nawców jak Nat Adderley, Art Blakey, Ken- Campbell, Kenny Clarke i inni. Clifford Jordan tworzywo swych improwizacji wykorzystywał ny Clarke, Miles Davis, Kenny Dorham, Stan był znakomitym kompozytorem i aranżerem, harmonie znane z tradycyjnej muzyki żydow- 1915 – urodził się pianista Memphis Slim. Je- Getz, Terry Gibbs, Coleman Hawkins, Lee a jego utwory były wykonywane i rejestrowane skiej. Współpracował z Mickiem Harrisem den z najwybitniejszych wykonawców bluesa Morgan czy Sonny Rollins. Był pod wpływem przez najważniejsze postacie ze świata muzy- z zespołu Napalm Death i z Billem Laswellem chicagowskiego i boogie-woogie. Jego nauczy- wielu stylów muzycznych, a zwłaszcza muzyki ki. Otrzymał tytuł BMI Jazz Pioneer. Kompo- w projekcie Painkiller, który łączył grindcore cielem muzyki był ojciec, który sam grał na gita- gospel, muzyki afrykańskiej i latynoskiej muzy- nował i występował z także z orkiestrami, np. z free jazzem. Również w Naked City łączył rze i fortepianie. Pierwszego nagrania dokonał ki amerykańskiej i czasami poruszał się w ga- The Skymasters Band, The Hamburg Radio w jedną całość różnorodne gatunki muzyki – 2 sierpnia 1940 roku dla wytwórni Okeh posłu- tunku soul jazzu. Talent Silvera docenili także Big Band (Niemcy), The Metropole Orchestra jazz, rock, country i thrash metal. Poza tym gując się pseudonimem Peter Chatman (& His muzycy rockowi. Kilka jego kompozycji stało (Holandii) i The UOMO New Music Jazz Band współpracował z muzykami takimi jak: Laurie Washboard Band). Prowadził szereg zespołów się standardami, m.in. „Opus de Funk", „Dood- (Finlandia). Clifforda Jordana można usłyszeć Anderson, Bill Frisell, Wayne Horvitz, De- w składzie: saksofon, bas, perkusję i fortepian. lin’", „Nica's Dream", „The Preacher" czy „Song jako solistę na ponad 100 albumach. Zmarł 27 rek Bailey, Cyro Baptista, Trevor Dunn, Mark Pochodząca z 1947 roku autorska kompozycja For My Father". marca 1993 roku. Feldman, Fred Frith, Erik Friedlander, Keiji Slima „Every Day I Have The Blues” stała się Haino, Bill Laswell, Arto Lindsay, Zeena Par- standardem bluesowym, nagrywanym przez 1931 – urodził się saksofonista Clifford Jordan. 1953 – urodził się kompozytor, saksofonista kins, Mike Patton, John Medeski, Ikue Mori, wielu innych artystów. Współpracował m.in. Był muzycznym samoukiem. Do końca 1950 i multiinstrumentalista John Zorn. Jako dzie- Robert Quine, Lou Reed, Marc Ribot, Jamie z Big Billem Broonzym i Willie Dixonem. roku mieszkał w swoim rodzinnym Chicago. cko grywał na fortepianie, gitarze czy flecie. Saft, Kenny Wolleson, oraz zespołem Violent Popularność zdobył nie tylko w USA, ale rów- W 1967 roku przeprowadził się do Nowego Podjął studia na Webster College w Saint Femmes. Zorn wiele swoich dzieł tworzy w Ja- nież i poza granicami. Jako jeden z pierwszych Jorku. Jego pierwszy album nosi tytuł Blowing Louis , gdzie poznał free jazz. Nauki nie do- ponii, współpracując z tamtejszymi muzykami bluesmanów Memphis Slim odbył światowe in from Chicago (nagrany wraz z Johnem Gil- kończył porzucając college na rzecz Manhat- i używa tam pseudonimu „Dekoboko Hajime”. tournée. Wraz z Williem Dixonem był w Izra- morem, Horacem Silverem, Curlym Russellem tanu i grania koncertów w swoim mieszkaniu, Został uhonorowany nagrodą MacArthur Fel- elu. Z Muddym Watersem wystąpił w 1959 r. i Artem Blakeyem, Blue Note 1957). W latach używając przy tym nietypowych instrumentów lowship (2006). Muzyk wiele razy gościł w Pol- w Carnegie Hall w Nowym Jorku (CD: Chicago 60-tych grał z Charlesem Mingusem, Maxem i stając się liderem nowojorskiej sceny ekspe- sce np. na VIII Warsaw Summer Jazz Days Blues Masters, Vol.1, Capitol Records). Dokonał Roachem, Kennym Dorhamem. Koncertował rymentalnej. W połowie lat 80-tych podpisał w 1999 r. podczas którego jeden dzień jego mu- ponad 500 nagrań, w tym takie płyty, jak: All w Europie, Afryce Zachodniej, Bliskim Wscho- kontrakt z wytwórnią Nonesuch i mógł sobie zyce, a wystąpiły formacje: Masada String Trio, Kinds Of Blues (1963), Jazz In Paris: Aux Trois dzie. W 1969 z żoną i córką przeprowadza się pozwolić na wydanie kilku płyt rocznie. Album Bar Kokhba Sextet i Masada. Innym śladem Mailletz (1993), Boogie For My Friends (2002). z Brooklynu do Belgii, by w 1970 roku wrócić The Big Gundown: John Zorn Plays the Music of obecności muzyka w Polsce był Festiwal Trady- Po europejskiej trasie w 1962 roku postanowił ponownie do Stanów Zjednoczonych, gdzie Ennio Morricone (Tzadik Records 1985) został cji i Awangardy Muzycznej Kody w Lublinie, przenieść się do Francji i tam też mieszkał aż prowadzi własne grupy i występuje w klubach uznany za przełomowe dzieło z tego okresu, an którym zagrał w maju 2010 r. do śmierci. Zmarł 24 lutego 1988 r. w całym kraju. Występował z Cedarem Walto- na którym można usłyszeć wpływy tradycyjnej nem, Billy Higginsem i Samem Jonesem. Za- muzyki japońskiej, soul jazzu i wielu innych ga- 1965 – John Coltrane nagrał album First Me- 1934 – urodził się gitarzysta bluesowy Freddie grał rolę Lestera Younga w musicalu Lady Day: tunków muzycznych. Współpracował z wielo- ditations (Impulse!) King. Był zaliczany do grona “trzech Królów” A Musical Tragedy wystawionym w The Brook- ma muzykami sceny eksperymentalnej, zwłasz- elektrycznej gitary bluesowej wraz z Albertem

74 75 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Kingiem i B.B. Kingiem. Zmarł 28 grudnia Gino Vannelli i Dave Kikoski. Pracował rów- i J.C. Heard. Prowadził także własne zespoły. pie z miejscowymi sekcjami rytmicznymi. Ar- 1976 r. nież z big-bandami. W 1952 roku powrócił do big bandu Counta tysta dla wzbogacenia własnego postrzegania Basiego, z którym grał do 1961 r. Koncertował jazzu i poszerzenia go zainteresował się muzy- 1985 – zmarł perkusista Jo Jones, urodził się 7 1977 – zmarł gitarzysta George Barnes, uro- również z zespołami Benny’ego Goodmana ką etniczną oraz studiami w Indiach i Japonii października 1911 r. dził się 17 lipca 1921 r. i Hamptona. Ten styl utrzymywał w latach 80- (1968-1971). Koncertował w ramach Milestone tych i na początku lat 90-tych. Zmarł 4 lipca All Stars z zespołem złożonym z gwiazd takie- 4 września 6 września 1992 roku. go formatu, jak McCoy Tyner, Ron Carter i Al Foster. Rozgoryczony brakiem komercyjnego 1946 – urodził się saksofonista i nauczyciel 1877 – urodził się trębacz Buddy Bolden. Wy- 1930 – urodził się saksofonista i kompozytor sukcesu odrzucał oferty klubowe koncentrując Dave Liebman. Grał w kwartecie Larsa Da- bitny kornecista jazzowy związany z Nowym Sonny Rollins. W wieku 9 lat pobierał naukę się wyłącznie na prestiżowych festiwalach. 1985 nielssona. W 2010 r. otrzymał nagrodę NEA Orleanem. Słysząc jego trąbkę ludzie mawiali: gry na fortepianie, a w wieku 11 gry na fortepia- rok był początkiem nowego etapu w jego karie- Jazz Masters. “Buddy Bolden is calling his children home” nie. Już w szkole założył własną grupę, do któ- rze muzycznej, kiedy to w Museum Of Modern (Bolden przywołuje swoje dzieci). Zmarł 4 li- rej zaprosił Jackie McLeana, Kenne’ego Drew, Art nagrał bez sekcji rytmicznej album The Solo 1991 – zmarł saksofonista i bandleader Char- stopada 1931 r. i Arta Taylora. W 1944 roku grał na saksofonie Album. Theodore Walter Rollins jest niewątpli- les Daly Barnet, urodził się 26 października altowym, lecz trzy lata później wybrał saksofon wie jednym z najwybitniejszych saksofonistów 1913 r. 1925 – urodził się gitarzysta, wokalista i har- tenorowy. W 1948 roku dokonał pierwszej se- i twórców jazzu. W 1983 został laureatem NEA monijkarz bluesowy Jimmy Reed. Wywarł zna- sji nagraniowej z wokalistą Babsem Gonzale- Jazz Masters Award, zaś w 2007 otrzymał na- 5 września czący wpływ na wielu rock and rollowych mu- zem. Niebawem nagrywał z Budem Powellem, grodę Polar Music Prize. W czerwcu 2006 r. zyków, jak Elvis Presley czy The Rolling Stones. Charliem Parkerem, Maxem Roachem, Fatsem Rollins został wprowadzony do Academy of 1912 – urodził się kompozytor, dyrygent John Zmarł 29 sierpnia 1976 r. Navarro i J. J. Johnsonem. Jego nowoczesne Achievement. Takie kompozycje, jak „St. Tho- Cage, zmarł 12 sierpnia 1992 r. podejście do bebopu zjednało mu wielu entu- mas”, „Oleo”, „Doxy”, czy „Airegin”, stały się 7 września zjastów i było doskonałą rekomendacją u in- standardami jazzowymi. W listopadzie bieżące- 1958 – urodził się kontrabasista, kompozytor nych prekursorów modern jazzu, jak np. Milesa go roku wystąpi w Polsce na festiwalu Jazztopad i producent muzyczny Lars Danielsson. Wy- 1914 – urodził się pianista Graeme Bell. Jeden Davisa, Arta Blakeya. W styczniu 1956 roku we Wrocławiu. kształcenie muzyczne zdobył w Konserwato- z największych popularyzatorów jazzu w Au- wszedł do kwintetu Clifforda Browna i Maxa rium Muzycznym w Göteborgu. Gra na kon- stralii. Z wybranej dyskografii muzyka: Graeme Roacha w miejsce tenorzysty Harolda Langa. 1936 – urodził się gitarzysta i piosenkarz Bud- trabasie, gitarze basowej oraz wiolonczeli. W Bell And His Australian Jazz Band (1949), Pa- Potem też zaczął kierować własnymi zespoła- dy Holly (właściewie Charles Hardin Holley). 1985 roku założył kwartet w składzie z Dave ris’48 (1983). mi. W 1956 roku dla Prestige Records nagrał Był jednym z wielu muzycznych wzorców dla Liebmanem (saksofon), Bobo Stensonem (for- album Tenor Madness z sekcją rytmiczną z ze- Jimiego Hendrixa. Choć jego kariera trwała za- tepian) oraz Jonem Christensenem (perku- 1922 – urodził się trębacz, kompozytor i peda- społu Coltrane’a: Paulem Chambersem i Phil- ledwie 18 miesięcy, to wywarł trwały wpływ na sja). Współpracował z takimi wykonawcami, gog Joe Newman. Urodził się w muzycznej ro- lym Joe Jonesem. Tego samego roku w kwietniu muzykę rockową stając się jedną z największych jak Trilok Gurtu (The Glimpse, 1997), Kenny dzinie. Kontakt z muzyką rozpoczął jako lider nagrał rewelacyjny album Saxophone Colossus legend tej muzyki. Dostrzegł artystyczny poten- Wheeler, Jon Christensen, Leszek Możdżer szkolnego zespołu, by już w 1941 r. dołączyć (płyta była prezentowana w majowym numerze cjał w rock and rollu. Eksperymentował z in- (Tarantella, 2009), Zohar Fresco, Jack De Joh- w roli trębacza do orkiestry Lionela Hamptona. JazzPRESS). Kolejne nagrania, jak St. Thomas, strumentarium, brzmieniem i nastrojem. Pod nette, Bob Berg, Bill Evans czy Randy Brecker, Po upływie dwóch lat związał się z big bandem Blue 7, Wagon Wheels, Valse Hot, czy Way Out West tym względem wyprzedził epokę na całe dzie- John Scofield , Mike Stern, Billy Hart, Charles Counta Basiego. Na przełomie lat 40 i 50 grał iThe Freedom Suite osiągnęły status klasycznych sięciolecie, stając się prototypem progresywne- Lloyd, Terri Lyne Carrington, Joey Calderazzo, w grupach, którym przewodzili Illinois Jaquet płyt. W latach 1965-1967 koncertowal w Euro- go rockmana. Buddy Holly stworzył zespół The

76 77 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Crickets w składzie: Buddy Holly (śpiew, gita- jazzową grając z Roy’em Eldridge’em, Sonnym gdzie przez krótki czas pracował w telewizji, jazzmanów do Europy Zachodniej. Występo- ra), Jerry Allison (perkusja), Joe Mauldin (kon- Stittem i Stuffem Smithem. Następnie prowa- zanim poważnie zachorował. Od czasu choro- wał na wielu przeglądach i festiwalach jazzo- trabas) i Niki Sullivan (gitara). W 1986 Buddy dził własne grupy w klubach Bee Hive Club by grał zawodowo tylko okazjonalnie. W cią- wych, jak np. Przegląd Studenckich Zespołów Holly został wprowadzony do Rock and Roll i Flame Lounge w Chicago. Występował także gu ostatnich kilku lat grał regularnie koncerty Jazzowych we Wrocławiu, festiwalu jazzowym Hall of Fame. Zginął w wypadku lotniczym 3 z Theloniousem Monkiem, Joem Williamsem, w Columbia Station w Waszyngtonie. w Sopocie, Festiwal Jazz Jamboree’59, festiwalu lutego 1959 roku. Dzień jego śmierci przeszedł Juniorem Mance’em, Johnnym Griffinem i Sun Newport’62. W Kanonie jazzu prezentujemy do historii jako The Day the Music Died za spra- Ra. W 1956 r. grał z Jazz Messengers. Następ- 9 września płytę Winobranie. wą słynnego songu Dona McLeana „American nie wyjechał do Nowego Jorku i 1957 r. wszedł Pie” nagranego w 1971 r. W tym samym wy- w skład zespołu Monka (obok Colemana Haw- 1927 – urodził się perkusista Elvin Jones, brat 1941 – urodził się wokalista Otis Redding. Je- padku zginął także Ritchie Valens. kinsa i Johna Coltrane’a). Współpracował też trębacza Thada Jonesa i pianisty Hanka Jone- den z najwybitniejszych twórców muzyki soul. z Buddym De Franco i nagrywał z triem Son- sa. Na początku 50. lat wszedł w skład zespołu Piosenki Reddinga nacechowane są sugestyw- 8 września ny Rollinsa. Po powrocie w 1959 r. do Chicago Billy Mitchella. Po wyjeździe do Nowego Jorku nym i pełnym prawdziwych emocji wykona- występował z Archiem Sheppem, Elvinem Jo- zaistniał jako perkusista nowoczesnego jazzu, niem oraz rozbudowaną aranżacją na instru- 1903 – urodził się wokalista i bandleader Mil- nesem i Blue Mitchellem. W końcu lat 60-tych współpracując m.in. z: J.J. Johnsonem, Do- mentach blaszanych. Artysta miał na swoim ton Brown, jeden z pionierów western swing. ponownie z Monkiem i Rollinsem, a następnie naldem Byrdem i Sonny Rollinsem. W latach koncie głębokie, melancholijne ballady, jak i ta- Zaczął śpiewać w młodym wieku i w szkole z Sun Ra oraz Cliffordem Jordanem. 1960-1966 grał w kwartecie Johna Coltrane’a. neczne przeboje. W 1989 Otis Redding został średniej był nawet znany jako “The Boy Har- Następnie prowadził małe zespoły, w których wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. mony”. Milton Brown dał podwaliny tego, co 1939 – urodził się kontrabasista Butch Warren. realizował swoją wizję jazzu. W 1966 r. współ- Zginął 10 grudnia 1967 r. w katastrofie lotniczej stanie się w klasycznym brzmieniu western Jego największa aktywność przypadła na lata pracował z Dukiem Ellingtonem. Od końca lat w Wisconsin wraz z członkami swego zespołu swingiem (zwanym również Swing Texas). Za- 50-te i 60-te. Warren zaczął grać zawodowo 60-tych przez 70-te i 80-te koncertował i wy- instrumentalnego The Bar-Kays. Z wybranej łożył swój pierwszy zespół wokalny w 1927 mając 14 lat w Waszyngtonie w zespole kiero- stępował w klubach i na festiwalach na całym dyskografii: Pain in My Heart (1964), Live in roku. W tym czasie Milton dołączył do tria, wanym przez ojca – Edwarda Warrena. Później świecie. Do swoich zespołów angażował m.in.: Europe (1967), Historic Performances Recorded at które tworzył wraz z Willsem Bobem i gitarzy- pracował w innych lokalnych grupach, w tym Joego Farrela, George’a Colemana i Wilbura Monterey International Pop Festival – Jimi Hen- stą Hermanem Arnspigerem. W lutym 1932 ze Stuffem Smithem, jak również z alcistą i li- Little’a. Współpracował z takimi muzykami jak: drix/Otis Redding (1970). roku Milton i Bob Wills wydali debiutanckie derem zespołu Rickim Hendersonem w histo- Art Pepper, Jimmy Garrison, Dave Liebman nagraia „Nancy Jane” i „Sunbonnet Sue”. Jego rycznym Howard. W 1958 roku przeprowadził i Wynton Marsalis. W Polsce wystąpił w 1972 1944 – urodził się kontrabasista i saksofonista karierę przerwała przedwczesna śmierć w wieku się do Nowego Jorku, gdzie grał z Kennym r. na Jazz Jamboree oraz w 1996 r. w Świdni- altowy George Mraz (właściwie Jiří Mráz). W 32 lat, dlatego jego wkład w muzykę nie został Dorhamem i tam pozostał, realizując swoją ku, obejmując honorowy patronat nad Świdnik swoim rodzinnym kraju grał głównie w zespo- doceniony. Prowadzona przez niego formacja karierę muzyczną, głównie jako basista sesyjny Jazz Festival. Zmarł 18 maja 2004 r. łach Karola Velebnego. W 1968 roku wyemi- Musical Brownies, która składała się z utalen- dla Blue Note Records. Uczestniczył w sesjach grował do USA. Na bostońskim Berklee Col- towanych i innowacyjnych muzyków, przetarła nagraniowych takich muzyków, jak: Miles Da- 1939 – urodził się saksofonista, kompozytor lege of Music kontynuował studia muzyczne. nowe muzyczne szlaki na początku lat 30-tych. vis, Hank Mobley, Donald Byrd, Sonny Clark, i band leader Zbigniew Namysłowski. Współ- Wybitni jazzmani zainteresowali się nim, jako Zmarł 18 kwietnia 1936 r. Dexter Gordon (Go, 1962), Herbie Hancock, pracował między innymi z Krzysztofem Kome- zdolnym basistą. W latach 1970-1972 grał Joe Henderson, Jackie McLean (Vertigo, 1959; dą, Czesławem Niemenem, Michałem Urba- z Dizzym Gillespiem, Oscarem Petersonem 1923 – urodził się basista Wilbur Ware. Za- Hipnosis 1967) i Stanley Turrentine. W latach niakiem, Krzysztofem Herdzinem i Leszkiem i innymi czołowymi muzykami. W tym samym nim zaczął grać na basie, grał na banjo, perku- 1963-1964 grał z Theloniousem Monkiem, Możdżerem. Muzyk wziął udział w pierwszym okresie i przez kolejne lata do 1976 grał w or- sji i skrzypcach. W 1946 r. rozpoczął karierę a następnie przeniósł się do Waszyngtonu, po II Wojnie Światowej wyjeździe polskich kiestrze Thada Jonesa i Mela Lewisa. Nagry-

78 79 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

wał ze Stanem Getzem, Pepperem Adamsem, społem Lawsona i Haggarta World’s Greatest 12 września Get?”). Był współwydawca pisma muzyczego Zootem Simsem, Stephanem Grappellim oraz Jazz Band. Zmarł 26 kwietnia 1986 r. Metronome. Zmarł 22 września 1994 r. duetach z Walterem Norrisem i z Rolandem 1986 – premiera filmuRound Midnight w reży- Hanna. Pod koniec dekady związał się z New 1925 – urodził się wokalista Roy James Brown. serii Bertranda Taverniera i z muzyką Herbiego 1925 – urodził się muzyk jazzowy i kompozy- York Jazz Quartet, triem Tommy’ego Flanaga- Uznawany za pioniera rythm and bluesa. Wy- Hancocka. tor Mel Tormé. Był współautorem klasycznej na i z zespołami Johna Abercrombiego. Jego warł wpływ m.in. na B.B. Kinga. Jego utwory piosenki świątecznej “The Christmas Song”. dokonania z orkiestrą Thada Jonesa-Mela Le- były wykonywane przez najznamienitszych 2000 – zmarł saksofonista Stanley Turrentine, Zmarł 5 czerwca 1999 r. wisa, zespołami Flanagana, Getza i Abercrom- rock’n’rollowców, jak Elvis Presley czy Jerry Lee urodził się 5 kwietnia 1934 r. biego dowodzą dobitnie, że swobodnie porusza Lewis. Zmarł 25 maja 1981 r. 1967 – zmarł trębacz Sidney DeParis, urodził się w różnych idiomach stylistycznych, ale naj- 13 września się 30 maja 1905 r. pewniej czuje się w małych obsadach bopowych 1933 – urodził się kompozytor, aranżer, publi- i postbopowych. Z wybranej dyskografii: Step- cysta i dziennikarz radiowy Mateusz Święci- 1893 – urodził się klarnecista dixielandowy 14 września hane Grappelli Meets The Rhythm Section (1973), cki, zmarł 7 sierpnia 1985 r. „Larry” Shields. W listopadzie 1916 r. dołączył Urban Dreams (1981, z Pepperem Adamsem), do Original Dixieland Jass Band, z którym grał 1930 – urodził się trębacz Bill Berry. Wystę- Sound Of Love (1997), Jazz (1997). 1940 – urodził się wibrafonista, muzyk, kom- do 1921 r. Jego gra inspirowała wielu jazzo- pował w formacji Herba Pomeroy’a, był w skła- pozytor funkowy, soulowy i jazzowy Roy Ayers. wych klarnecistów, m.in. Benny’ego Goodma- dzie orkiestry Woody’ego Fergusona. Skorzystał 10 września Największą popularność osiągnął w połowie lat na. Zmarł 21 listopada 1953 r. z propozycji przyłączenia się do zespołu Duke 70-tych i na początku lat 80-tych. W 1971 roku Ellingtona, która znacząco zmieniła bieg jego 1913 – urodził się perkusista Cliff Leeman. założył zespół Roy Ayers Ubiquity, łączący jazz 1910 – urodził się saksofonista Chu Berry. Grał życia. Zmarł 13 października 2002 r. Początkowo grał w sekcji perkusji orkiestry z funkiem i rhythm & bluesem. Grupa pomo- m. in. ze Spikiem Hughsem, Benny Carterem, symfonicznej. Z czasem zainteresował się gła w popularyzacji muzyki fusion z udziałem Fletcherem Hendersonem. Był zapraszany do 1937 – urodził się saksofonista i multiinstru- jazzem i muzyką taneczną. W 1936 r. dołączył takich muzycznych znakomitości, jak np. Her- nagrań płytowych i koncertowych. Płyty nagry- mentalista Joseph Jarman. W 1965 roku zo- do zespołu Artiego Shawa, przyczyniając się do bie Hancock, Ron Carter, George Benson. W wane z Royem Eldridge’em i Lionelem Hamp- stał członkiem AACM (Association For Ad- jego znacznego sukcesu. Po odejściu od A. Sha- Polsce po raz pierwszy pojawił się 18 lipca 2009 tonem przeszły do historii jazzu. Chu Berry vancement of Creative Musicians), prowadząc wa występował w kilku big-bandach (Tommy roku w Szczecinie na festiwalu Boogie Brain. to wysokiej klasy solista wzorujący się na Co- własne zespoły. Grał w Experimental Band Ri- Dorsey’a, Charliego Barneta, Woody Hermana) lemanie Hawkinsie. Nie zdążył w pełni ujaw- charda Muhala Abramsa. W tym samym czasie oraz grał w małych grupach na nowojorskiej 52 1986 – zmarł saksofonista Pepper Adams, uro- nić swojego talentu. Podczas trasy koncerto- współpracował z Johnem Cage’em. Był również ulicy. W latach 50-tych był sidemanem i grał dził się 8 października 1930 roku. wej z Cabem Callowayem doznał urazu głowy poetą, włączał do swych koncertów popisy tan- z Big Joe Turnerem, co zaowocowało pojawie- w wypadku samochodowym. Zmarł kilka dni cerzy i recytacje poezji. W 1969 r. śmierć dwóch niem się na albumie Turnera zatytułowanym 11 września później 30 października 1941 r. członków jego zespołu Charlesa Clarka i Chri- Boss Of The Blues (1956). Ponadto współpra- sa Gaddy’ego spowodowała, że rozwiązał grupę, cował z takimi muzykami, jak Eddi Condon, 1967 – urodził się pianista i piosenkarz jazzo- 1914 – urodził się pianista, kompozytor, produ- by dołączyć się do Art Ensemble Of Chicago, Ralph Sutton (nagrał z nim w duecie album wy, aktor Harry Connick, Jr. cent i dziennikarz Leonard Feather. Jego kom- który odtąd zaczął wykonywać głównie utwory I Got Rhythm, 1953), Wild Bill Davison, Yankie pozycje były nagrywane przez takich muzyków, Jarmana. Lata 70-te i 80-te to okres w którym Lawson i Bob Haggart. W latach 70-tych wiele 2007 – zmarł keyboardzista, pianista i kompo- jak m.in. Dinah Washington (”Evil Gal Blues”, niewiele jego muzyki zarejestrowano poza na- koncertował. Nagrywał z Bobbym Hackettem, zytor Joe Zawinul, urodził się 7 lipca 1932 r. ”Blowtop Blues”), Louisa Jordana i B. B. Kinga graniami grupy AEoC. Jeżeli już zarejestrowa- Budem Freemanem, Donem Ewellem, z ze- (jego największy przebój ”How Blue Can You no, to są to nagrania małych zespołów, które

80 81 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

prowadził razem z Donem Moyem. Niekiedy muzyką Krzysztofa Komedy oraz śpiewana 16 września nie Ross utworzyli legendarne trio wokalne: Jarman występuje także gościnnie w innych ze- przez Edmunda Fettinga piosenką „Nim wsta- Lambert, Hendricks i Ross. Trio wydało m.in.: społach, jak np. w latach 80-tych grał z Reggie nie dzień” ze słowami Agnieszki Osieckiej. 1903 – urodził się skrzypek Joe Venutti. W mło- The Swingers! (1958) i The Real Ambassadors Workman Ensemble. dym wieku grał w różnych grupach, zaś za part- (1962). Hendricks, jako autor tekstów, sprawił, 15 września nerów muzycznych miał Eddiego Langa, Reda że trio było znane na całym świecie, jako Num- 1942 – urodził się saksofonista Oliver Lake. Po- Nicholsa, Frankiego Trumbauera, Benny’ego ber One Vocal Group in the World (wg magazynu czątkowo uczył się gry na perkusji. Jako 18-latek 1923 – urodził się kontrabasista Arvel Shaw, Goodmana, Jacka Teagardena. Współpracował Melody Maker). Grupa rozpadła się w 1962 zaczął grać na saksofonie. W 1968 r. ukończył zmarł 5 grudnia 2002 r. z zespołem Berta Estlowa. Jednak najczęściej roku (kiedy odeszła Annie Ross) a Hendricks Lincoln University. Na przełomie lat 60-tych pracował w formacjach Rogera Wolfe’a Kah- wraz z rodziną przeniósł się do Londynu, zdo- i 70-tych był nauczycielem muzyki. W tym cza- 1926 – pianista Jelly Roll Morton nagrał włas- na i Adriana Rolliniego. W tym okresie nagrał bywając uznanie na kontynencie. Pojawił się sie założył Black Artists’ Group (BAG). W latach na kompozycję “Black Bottom Stomp”. z Eddiem Langiem takie kompozycje, jak „”Doin’ w kilku filmach, jak np. w Jazz Is Our Religion 1972-1974 mieszkał w Paryżu i grał w kwintecie Things”, „Apple Blossoms”. Wprawdzie na (1972) i Hommage a Cole Porter. W 1985 roku złożonym z członkami BAG. W 1975 r. prze- 1928 – urodził się saksofonista altowy Julian krótko, ale związał się z Paulem Whitemanem, Hendricks współpracował z grupą wokalną niósł się do Nowego Jorku, gdzie uczestniczył Cannonball Adderley. Był jednym z najwy- wystąpił z Eddie Langiem i Paul Whiteman’s The Manhattan Transfer. Album Manhattan w tak zwanej “loft jazz scene”. W 1976 r. współ- bitniejszych saksofonistów swojego pokolenia. Orchestra w filmieThe King Of Jazz (1930). Po- Transfer, do którego napisał teksty, zdobył sie- tworzył World Saxophone Quartet (WSQ). W W latach 1957-1959 Adderley należał do kla- czątki lat 30-tych to sesje nagraniowe z takimi dem nagród Grammy w tym po jednej dla Jona latach 70-tych i 80-tych prowadził WSQ oraz sycznego kwintetu Milesa Davisa, z którym na- artystami, jak np. Frankie Trumbauer („Apple Hendricksa, jako najlepszego śpiewaka, a także był liderem małych grup. W latach 80-tych grał klasyczne płyty Milestones i Kind of Blue. Blossoms”), Tommy Dorsey, Bing Crosby, Bo- Bobby McFerrina. Od 2000 roku Hendricks prowadził zespół reggae Jump Up, w następnej Debiutował w czerwcu 1955 r. w nowojorskim swell Sisters. Koncertował, stworzył własny big osiadł w Toledo, gdzie wykładał na Universi- dekadzie występował również duetach, m.in. Cafe Bohemia przyłączając się do zespołu ba- -band, ale bez większych sukcesów. Występował ty of Toledo jako profesor studiów jazzowych z klasycznym pianistą Donalem Foxem, a pod jej sisty Oskara Pettiforda. W tym samym roku w klubach i nagrywał płyty. Po przerwie spowo- i otrzymał doktorat honoris causa z Performing koniec z WSQ oraz duecie z pianistą Borahem nagrał swoją pierwszą sesję nagraniową dla dowanej alkoholizmem, powrócił by ponownie Arts. Jako pierwszy amerykański artysta jazzo- Bergmanem. W pierwszej dekadzie XXI wieku EmArcy Julian Cannonball Adderly and Strings. zacząć nagrywać, nie tylko jako lider, ale i w du- wy prowadzil wykłady na Sorbonie w Paryżu. nadal występował i nagrywał jako lider Trio 3, Po odejściu od Milesa tuż po nagraniu Kind of ecie z takimi jazzmanami, jak Earl Hines. Wy- Latem 2003 roku Hendricks odbył w trasę kon- a także z String Trio of New York. Blue aż do swojej śmierci przez 15 lat prowadził stąpił m.in. na festiwalu jazzowym Jazz Expo. certową z kwartetem Four Brothers w składzie: wraz z bratem, kornecistą Natem Adderleyem Zmarł 14 sierpnia 1978 r. Hendricks, Kurt Elling, Mark Murphy i Kevin 1953 – urodził się wiolonczelista i kompozytor kwintet zaliczany do najważniejszych formacji Mahogany. Wystąpił także w filmach z Alem Thomas Henry Corra, lepiej znany jako Tom hardbopowych. Zmarł 8 sierpnia 1975 r. Opis 1921 – urodził się wokalista Jon Hendricks, Pacino: People I Know i White Men Can’t Jump. Cora. Uznanie zdobył swoimi improwizowany- płyty Something Else z 1958 r. w JazzBOOK. jedno z piętnastu dzieci pastora. Zanim stał się mi performansami łączącymi w sobie elementy aktywnym autorem tekstów i wokalistą spędzał Wielokrotnie nagradzany i wyróżniany – został experymentalalnego jazzu i rocka. Nagrywał 1980 – zmarł pianista, kompozytor i bandlea- czas grając na perkusji. W wieku 14 lat zaczął członkiem The Kennedy Center Honors Com- z Johnem Zornem, Butchem Morrisem i The der Bill Evans, urodził się 16 sierpnia 1929 r. śpiewać z pianistą Artem Tatumem w radio. mittete, nagrodami Emmy, Peabody IRIS, The Ex, był członkiem Curlew, Third Person i Ske- Porzucił studia prawnicze na rzecz muzyki i za Greatest Lyricist in the World, Number One leton Crew. Zmarł 9 kwietnia 1998 r. 1983 – zmarł perkusista Willie Bobo (właściwie namową poznanego podczas występu w Toledo Jazz Singer in The World. William Correa), urodził się 28 lutego 1934 r. Charlie Parkera przeniósł się do Nowego Jorku, 1964 – premiera filmu Prawo i pięść w reżyserii by kontynuować karierę wokalisty jazzowego. 1925 – urodził się gitarzysta Charlie Byrd. Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, 1985 – zmarł trębacz Cootie Williams. W 1957 roku Hendricks, Dave Lambert i An- We wczesnym dzieciństwie zaczął grać na gi-

82 83 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

tarze, a w drugiej połowie lat 30-tych osiągnął 1998 – zmarł kompozytor, pianista, dyrygent, la Laswella. Zyskał opinię jednego z najwięk- niec 1970 roku i z początkiem 1980 roku na imponującą biegłość gry na tym instrumen- publicysta i krytyk muzyczny Andrzej Trza- szych talentów muzycznych w Norwegii. Był krótko powróciła do śpiewania w nowojorskich cie. Był jednym z inicjatorów mody na bossa skowski, urodził się 23 marca 1933 roku. członkiem zespołu Masqualero. Rok 1997 to klubach. W 1981 roku ukazał się jej ostatni al- novę. Grywał wspólnie z Django Reinhard- początek kariery solowej. Wydał płytę Khmer bum The Helen Ward Song Book Vol. I. Współ- tem, którego poznał w czasie wojny. Grał m.in. 17 września (1997), łączącą jazz z rockiem, muzyką elek- pracowała z kornecistą Wildem Billym David- z orkiestrą Woody Hermana, współpracował troniczną i hip-hopem. Trzy lata później wydał sonem, klarnecistą Peanutsem Hucko. Zmarła ze Stanem Getzem. Należał do wielu orkiestr 1923 – urodził się angielski pianista jazzowy płytę Solid Ether. Kolejne nagrania Molvaera, 21 kwietnia 1998 r. tanecznych. Pod koniec lat 40-tych porzu- Ralph Sharon. W 1946 r. debiutował z Tedem to Recoloured – The Remix Album (2001) – re- cił estradę by podjąć prywatne studia w klasie Heathem. Następnie wszedł w skład orkiestry miksy z płyty Solid Ether przygotowane przez 1951 – urodził się gitarzysta Daniel Lanois. gitary klasycznej. Uczył się u Andresa Segovii Franka Weira, a potem założył własny sekstet. Funkstoerung, Billa Laswella, Joakima Lone i Sophoclesa Papasa. Po zakończeniu nauki Współpracował także m.in. z Ronniem Scot- i Jason Swinscoe / Cinematic Orchestra oraz 1955 – pianista Erroll Garner z towarzysze- wrócił do Waszyngtonu i tu pozostał. Utworzył tem i Victorem Feldmanem. W1953 r. wyje- NP3 (2002). Za płytę Khmer otrzymał m.in. niem kontrabasisty Eddie’ego Calhouna i per- własny zespół, wykonywał jazz przetworzony chał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zaczął German Record Critics Award i Norweską kusisty Denzila Besta nagrał album Concert by przez techniki muzyki klasycznej. W 1973 r. grać z takimi muzykami jak: Teddy Charles, Grammy. Wiele razy grał w Polsce, ostatnio w the Sea (Columbia). założył zespół Great Guitars wraz z Barneyem Charles Mingus, Jo Jones, Oscar Pettiford, 2010 roku. Kesselem i Herbem Ellisem. Uprawiał muzykę akompaniował też Chrisowi Connorowi, John- 20 września łączącą elementy folkloru hiszpańskiego, jazzu ny Hartmanowi i Tony Bennettowi. Prowadził 1970 – zmarł gitarzysta Jimi Hendrix, urodził i muzyki rozrywkowej. Byrd to legenda jazzu, także własne mniejsze zespoły, w których grali się 27 listopada 1942 r. 1937 – Duke Ellington zarejestrował kom- współpracujący i nagrywający z gigantami tej m.in. George Benson, Dexter Gordon, Dizzy pozycję własnego autorstwa Diminuendo and muzyki. Niekoronowany król jazzowej sam- Gillespie. 19 września Crescendo in Blue”. by wykreowany w latach 60-tych wraz z An- tonio Carlosem Jobimem, Astrudem Gilberto 1962 – Duke Ellington z towarzyszeniem kon- 1916 – urodziła się wokalistka Helen Ward. 1956 – urodził się saksofonista, kompozy- i Stanem Getzem. Z wybranej dyskografii:Jazz trabasisty Charlesa Mingusa i perkusisty Maxa Ojciec uczył jej gry na fortepianie. Jako nasto- tor i bandleader Steve Coleman. Był jednym Recital – The Spanish Guitar Of Charlie Byrd Roacha nagrał album Money Jungle. latka zajęła się śpiewaniem w duecie z autorką z twórców tzw. ruchu M-Base. Dorastał w mu- (1957), First Flight (1957), Jazz Samba (ze sta- tekstów i pianistką Burton Lane. Występowała rzyńskiej dzielnicy Chicago-South Side, gdzie nem Getzem, 1962). Zmarł 2 grudnia 1999 r. 18 września w rozgłośniach radiowych: WOR i WNYC. Od miał ciągły dostęp do muzyki. W latach szkol- 1934 roku śpiewała w zespole Benny Goodma- nych uczył się gry na skrzypcach, a w wieku lat 1925 – urodził się gitarzysta B.B. King. Syl- 1960 – urodził się trębacz i kompozytor Nils na, stając się jedną z pierwszych popularnych 15 wybrał saksofon altowy. Występował w tzw. wetkę Artysty prezentujemy w tekście Krzysz- Petter Molvaer. Przedstawiciel i jeden z pio- “girl singers”. Z Bennym miała krótki romans. cover bands Jamesa Browna. Jako jedyny czar- tofa Sadłowskiego w bieżącym numerze. nierów – nu jazzu. W swej twórczości łączy Ostatecznie wyszła za mąż za finansistę Alber- noskóry studiował na wydziale muzyki Illinois wiele gatunków muzycznych: jazz, ambient, ta Marksa i opuściła zespół. Po zakończeniu Wesleyan University. Po powrocie do Chicago 1936 – urodził się pianista Gordon Beck. house, electronic. Jego ojciec Jens Arne także związku z Marksem, wyszła za mąż za inży- nawiązał kontakt z Vonem Freemanem (teno- Założył własne trio z Tonym Oxley’em i Jef- jest muzykiem jazzowym. Mając lat 19 wyjechał niera dźwięku Williama Savory. W latach 1940 rzysta, pedagog) – występując u jego boku uczył fem Clynem w składzie. Nagrywał z Allanem na studia do konserwatorium do Trondheim. współpracowała z zespołami Hala McIntyre się podstaw bebopu. W 1978 r. przeprowadził Holdsworthem, Henri Texierem, Didierem Był wówczas pod wpływem różnych inspiracji i Harry Jamesa. Po wojnie zakończyła karierę się do Nowego Jorku i został członkiem orkie- Lockwoodem. muzycznych – Milesa Davisa, Dona Cherry, wokalną i została producentką audycji muzycz- stry Mela Lewisa i Thada Jonesa. Współpraco- Billie Holiday, Briana Eno, Joni Mitchell i Bil- nych dla WMGM w Nowym Jorku. Pod ko- wał z orkiestrą Cecila Taylora i grupą Sama Ri-

84 85 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

versa Winds Of Manhattan a także z Cassandrą kiś czas występował z Lionelem Hamptonem National Endowment for the Arts Jazz Master. pozostaje jednak jazz. W jazzowej koncepcji Wilson. i Slimem Gaillardem (1940). Przerwa w ka- Zmarł 26 lipca 2011 r. Vandermark pokazał cały jego eklektyzm, silnie rierze muzycznej spowodowana była odbyciem osadzony w tradycji spod znaku Alberta Aylera 1994 – zmarł klarnecista i saksofonista tenorowy służby wojskowej. Pod koniec lat 40-tych pra- 1987 – zmarł kompozytor, piosenkarz, solista, czy Ornette’a Colemana. Okres ten prezentują Jimmy Hamilton, urodził się 25 maja 1917 r. cował z Jimmym Mundym, Countem Basiem multiinstrumentalista, wirtuoz gitary basowej nagrania Ken Vandermark Quartet, którego kon- i Lesterem Youngiem. Nagrywał z kwartetem Jaco Pastorius, urodził się 1 grudnia 1951 r. cepcja przeniesiona została do The Vandermark 21września Gerry Mulligana (1955). Hamilton w swoich 5, jednego z kilku jego najważniejszych projek- zespołach eksperymentował z różnymi ze- 1989 – zmarł saksofonista Bill Barron, urodził tów. The Vandermark 5 sięgał do tradycji free 1914 – urodził się basista Slam Stewart. stawami instrumentów a brzmienie zwróciło się 27 marca 1927 r. Jako lider nagrał: The Le- jazzu, jak i muzyki rockowej. Równolegle z The Uczęszczał do Boston Conservatory i tam uwagę nie tylko jazzowego audytorium, lecz opard (1962), Jazz Caper (1978), The Next Pla- Vandermark 5, prowadzi trio DKV w składzie: usłyszał śpiewającego i grającego na skrzyp- także i innych gatunków muzycznych. Do tej teau (1987). Vandermark, Hamid Drake oraz Kent Kessler. cach Raya Parry, co zainspirowało do wykony- popularności znacząco przyczynił się film Jazz Zespół grał akustycznie nawiązując do trady- wania podobnych rzeczy na basie. W 1937 roku On A Summer Day (1960). Grupa Hamiltona 22 września cji free jazzowej. Rytmiczno-rockową postacią w Nowym Jorku poznał Slima Gaillarda, z któ- występowała aż do połowy lat 60-tych. W tym tria jazzowego prezentowanego przez Vander- rym stworzył duet Slim and Slam, a kompozy- czasie założył własną firmę. Po długiej przerwie 1964 – urodził się saksofonista, klarnecista, marka jest Spaceways Incorporated z udziałem cja „Flat Fleet Floogie (with a Floy Floy, 1938)” powrócił w połowie lat 80-tych do nagrań stu- kompozytor i improwizator Nate’a McBride’a i Hamida Drake’a, powstały stała się ich największym przebojem. Lata 30 dyjnych z nowym zespołem Euphoria grającym by przypomnieć nagrania Sun Ra. Niezależnie i 40-te XX wieku to okres regularnych wyste- w stylu heavy metal jazz. Z wybranej dyskogra- Ken Vandermark. Vandermark wychował się od tych projektów, Vandermark uczestniczy pów w zespołach, towarzysząc takim muzykom, fii artysty: The Chico Hamilton Trio (1953), The w Massachusetts, ukończył Natick High School. w nagraniach NRG Ensemble. Od kilku lat jest jak Art Tatum, Lester Young, Red Norvo czy Chico Hamilton Quintet (1956), Newport Jazz Występował i prowadził grupy podczas nauki członkiem tentetu Petera Brötzmanna, a także Benny Goodman. Pracował z Artem Tatumem ’58-59 (1959), Forestorm (2011). w szkole średniej i na Uniwersytecie McGill współuczestniczył w dwóch amerykańsko-skan- i Tinym Grimesem (trio), Royem Eldridge’em, w Montrealu. Jest raczej muzycznym samo- dynawskich projektach: School Days oraz Ter- Berylem Brookerem. W latach 60-tych repertu- 1926 – pianista Jelly Roll Morton nagrał włas- ukiem, choć z przerwami studiował w Garzone ritory Band. Uczestniczy w nagraniach AALY ar wzbogacił o muzykę klasyczną. Jedna z jego na kompozycję „Dead Man Blues”. George. Po ukończeniu studiów prowadził lub Trio Matsa Gustafssona. Oprócz tych zespołów, najbardziej znanych sesji miała miejsce w 1945 współprowadził grupy w tym Lombard Street Vandermark jest również aktywny w różnego roku, kiedy Stewart grał z grupą Dizzy’ego Gil- 1928 – urodził się saksofonista, aranżer i band i Mr. Furious w Bostonie. W 1989 roku Van- rodzaju okazjonalnych projektach jak, duety (np. lespiego. W trakcie tej sesji zarejestrowane takie leader Frank Foster. W latach 50-tych i 60- dermark zamieszkał w Chicago i od tego czasu z Jebem Bishopem), czy tria (np. z Joe Morri- standardy bebopowe jak „Groovin’ High” czy tych był członkiem orkiestry Counta Basiego. występował i nagrywał z wieloma muzykami, jak sem, czy Johnem McPhee, czy Pandelisem Ka- „Dizzy Atmosphere”. Z wybranej dyskografii Po odejściu z orkiestry grał m.in. z Frankiem np.: w tym Halem Russellem, Marcinem i Bar- rayorgisem). Gra i dotychczasowa aktywność muzyka: album solowy Slam Stewart (1971), Sinatrą i Sarah Vaughan. W latach 80-tych tłomiejem Olesiami, Matsem Gustafssonem, Vandermarka została w roku 1999 uhonorowana kompilacja Bowin Singin Slam (1945). Zmarł wrócił do orkiestry Basiego i został jej liderem. Joe McPhee, Peterem Brötzmannem. Wczesny nagrodą MacArthura (poprzednimi jej laureata- 10 grudnia 1987 r. Pełnił tę rolę przez prawie dekadę. W między- okres jego twórczości, to współpraca z rocko- mi byli m.in. Cecil Taylor i Anthony Braxton). czasie grał w mniejszych zespołach, m.in. pro- wym czy avant-rockowym zespołem The Flying Ken Vandermark wielokrotnie koncertował 1921 – urodził się perkusista Chico Hamil- wadzonym przez perkusistę Elvina Jonesa (pry- Luttenbachers. Lata 90-te to aktywna działal- w Polsce, m.in. z DKV Trio (2002), LKV Trio ton. Zanim ukończył szkołę już grał z takimi watnie kuzyna żony Fostera). Jego najlepszym ność w zespołach awangardowej sceny rocko- (2003), The Vandermark 5 (2004) – wtedy za- muzykami, jak Dexter Gordon, Ernie Royal, albumem jest nagrany dla Blue Note w 1968 wej, jak np. Gastr del Sol, czy Jima O’Rourke. rejestrował 12-płytowy box Alchemia, Bridge 61 Charles Mingus, Buddy Collette. Przez ja- roku Manhattan Fever. Został uhonorowany Podstawową formą wypowiedzi Vandermarka (2005), Free Music Ensemble (2006).

86 87 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

23 września nowych brzmień i atonalnością prowadzącą do lemana Hawkinsa i Sonny Rollinsa po Ornette 1930 – urodził się wokalista, muzyk i pianista powstania free jazzu. Do najważniejszych płyt Colemana, Alberta Aylera i Johna Gilmore’a. Ray Charles. Uważany za artystę, który ukształ- 1907 – urodził się pianista Albert Ammons. Coltrane’a zalicza się Giant Steps (1959), My Jako kompozytor zasłużył się w odkrywaniu tował rhythm and bluesa. Legendarny amery- Utożsamiany był z boogie woogie, popularnym Favorite Things (1961), A Love Supreme (1964) nowych ścieżek w zakresie harmonii. Był rów- kański muzyk, król soulu. Przez kilkadziesiąt stylem w latach 30-tych i 40-tych ubiegłego i Ascension (1965), a do najbardziej znanych nież zafascynowany łączeniem elementów mu- lat kariery wylansował wiele przebojów, z któ- stulecia. Grę na fortepianie rozpoczął w dzie- utworów należą: „Naima” i „Blue Train”. zyki z różnych regionów świata: Indie, Afryka, rych największym była ballada „Georgia On ciństwie, jako nastolatek grywał w jazzowych Brazylia. Pomimo upływu ponad 40-tu lat od My Mind”, która w 1979 roku została uznana klubach Chicago. Największa jego aktywność Jak pisze Ben Ratliff w książce poświęconej jego śmierci jego muzyka stale fascynuje i in- za oficjalną pieśń stanu Georgia. „Jedyny praw- muzyczna przypadła na lata 1920-1949. W muzyce “Trane’a” Coltrane. The Story of a Sou- spiruje rzesze artystów i słuchaczy. Zmarł 17 dziwy geniusz w tym biznesie” – tym mianem latach 30-tych wyrobił sobie renomę najzna- nd “Żaden muzyk nie zaszedł tak daleko i nie lipca 1967 r. określił go Frank Sinatra. Mając siedem lat stał komitszego pianisty bluesowego w Chicago. osiągnął tak wiele. Nawet Miles. W ostatnich się całkiem niewidomy. Charles uczęszczał do Z wybranej dyskografii: King Of Boogie And trzech latach swojego życia i kariery wyznaczył 1928 – urodził się saksofonista, kompozytor szkoły dla niewidomych Florida School for the Blues 1939-1949 (1988), Boogie Woogie Classics nową drogę uprawiania muzyki, jednak nie jest i aranżer Frank Foster. Pierwotnie grał na sak- Deaf and Blind w St. Augustine na Florydzie, (1951). Zmarł 2 grudnia 1947 r. to droga dla każdego.” Zaś Miles Davis tak mówi sofonie altowym, jednak po jakimś czasie zdecy- gdzie nauczył się odczytywać nuty posługując o jego muzyce w swojej Autobiografii “Muzyka dował się na saksofon tenorowy i flet. Pod koniec się braillem. Uczył się również komponować 1926 – urodził się saksofonista, kompozytor, Trane’a, którą grał przez ostatnie dwa, trzy lata lat 40-tych występował z Wardellem Grayem muzykę oraz grać na różnych instrumentach. bandleader John Coltrane. Jedna z najwybit- życia, dla wielu czarych była świadectwem ognia, i Snookym Youngiem. Przez 11 lat, począwszy W 1947 r. przeprowadził się do Seattle, gdzie niejszych postaci, nie tylko świata muzycznego, pasji, wściekłości, gniewu, buntu i miłości, które od 1953 r., pracował w orkiestrze Counta Ba- zaczął nagrywać początkowo dla w wytwór- ale całego XX wieku. Muzyki uczył się od dzie- odnajdywali w sobie, szczególnie młodzi, czarni siego, stając się jednym z ważniejszych solistów, ni Swingtime. Wtedy też powstał pierwszy ciństwa. Jako 15-latek zaczął grać na saksofonie intelektualiści. (...) On niósł pochodnię w jaz- aranżerów i kompozytorów (napisał wielki prze- hit jego autorstwa „Baby, Let Me Hold Your altowym. Naukę kontynuował w szkole mu- zie dużo bardziej wysforowany do przodu iż ja. bój „Shiny Stockings”). Razem z zespołem arty- Hand” (1951). Rok później Ray spotyka Ah- zycznej w Filadelfii, następnie grał w orkiestrze Wygrywał na saksofonie ich głębokie odczucia sta otrzymał dwie nagrody Grammy. Po odejściu meta Erteguna i podpisuje kontrakt z wytwór- w marynarce wojennej, a po zakończeniu służby i wszystko to, co oni komunikowali przez rozru- z orkiestry Basiego, przeszedł do grupy Elvina nią Atlantic, wtedy też skrócił swoje nazwisko m.in. z Jimmym Heathem, Eddie’em Vinso- chy (...) jakie rozprzestrzeniły się w kraju w la- Jonesa. Tworzy też własny big-band. Był także do Ray Charles, by uniknąć zbieżności z bokse- nem, Dizzy Gillespie’em i Earlem Bostickiem. tach 60-tych. (...) Podobnie patrzyli na niego bia- członkiem takich grup, jak: Thad Jones-Mel Le- rem Sugarem Rayem Robinsonem. W ramach W tym czasie zaczął grać na saksofonie tenoro- li intelektualiści i buntownicy, Azjaci też. Nawet vis Jazz Orchiestra, The Non-Electric Company, współpracy z wytwórnią Atlantic nagrał takie wym. W latach 1953-1954 należał do septetu kiedy skłonił się ku muzyce bardziej duchowej na Swing Plus i Loud Minority Big Band. W po- przeboje, jak: „It Should Have Been Me”, czy Johnny’ego Hodgersa. W 1955 r. wszedł w skład A Love Supreme – było to autentyczna modlitwa łowie lat 80-tych stanął na czele reaktywowanej „Mess Around”, autorstwa Erteguna. Między- kwintetu Milesa Davisa, jednak uzależnienie – dotarł do wszystkich, którzy głosili pokój, do orkiestry Basiego, odbywając trasę koncertową narodowy sukces przyniósł Charlesowi utwór od narkotyków i alkoholu sprawiło, że opuścił hipisów i im podobnych. (...) W środowiskach po Ameryce i Europie. Od 2001 roku po uda- „I Got a Woman”, skomponowany przez Re- Davisa. Współpracował z Theloniousem Mon- free jazzu jego śmierć wprowadziła chaos, bo on rze mózgu, który uniemozliwił grę na saksofonie nalda Richarda, członka zespołu Raya. Wśród kiem, zaś w 1958 r. ponowie z Davisem biorąc przecież był tam przywódcą. Był jak Bird dla obowiązki lidera Loud Minority Big Band oddał wielu innych przebojów Raya Charlesa trzeba udział w nagraniu m.in. albumu Kind of Blue. wszystkich tych muzyków, którzy uważali się za więc nowojorskiemu muzykowi Cecil Bridgewa- wymienić „What’d I Say”, „Hit the Road Jack” W 1960 r. prowadził kwartet z McCoy Tyne- odlotowców (...). traktowali go jak boga.” terowi. Sam skupił się na pracy kompozytorskiej. i „Unchain My Heart”, które pozwoliły mu rem, Elvinem Jonesem i Jimmym Garrisonem. Jest autorem wielu znanych standardów, w tym odnieść sukces w muzyce popularnej. Wpływ W latach 60. rozwijał swoją koncepcję jazzu W grze Coltrane’a można znaleźć wszystkich „Down for the Count”, „Blues Backstage”, czy jego muzyki jest wyczuwalny prawie w każdej nacechowaną ekstatyczną energią, osiąganiem saksofonistów – od Charlie Parkera, przez Co- „Back to the Apple”. Zmarł 26 lipca 2011 r. współczesnej piosence, a jego inwencja mu-

88 89 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

zyczna stała się przykładem dla pokoleń ar- 24 września Eckstine’a zastępując Dizzy Gillespiego w big (1971). W 1995 roku ożywił zespół pod nazwą tystów grających rocka, soul, jazz, gospel i co- -bandzie, w którym grali w nim, m.in. Char- Jazz Crusaders. Jednym z najlepszych nagrań untry. Charles był w swoim życiu wielokrotnie 1913 – urodził się wokalista Herbert “Herb” lie Parker, Dexter Gordon i Art Blakey). W z połowy 1970 roku był podwójny album Sout- wyróżniany i nagradzany na różne sposoby. W Jeffries. W latach 30-tych wystepował z Er- 1946 roku odszedł z orkiestry Eckstine’a. Był hern Comfort ze swoim zespołem The Crusaders styczniu 1986 roku został wprowadzony do skinem Tatem, Earlem Hinesem (1931-1934) już uznanym wirtuozem, porównywanym pod ( Joe Sample na fortepianie, a Stix Hooper na Rock And Roll Hall Of Fame. Zdobył 12 na- i Blanche Calloway. W latach 1940-1942 wy- względem biegłości gry z Gillespiem. Chciał perkusji i Larry Carlton na gitarze). Z wybra- gród Grammy. W 1988 roku otrzymał hono- stępował z orkiestrą Duke’a Ellingtona. W la- grać w małych zespołach, tym bardziej że era nej dyskografii artysty: At Big Daddies (1977, rową nagrodę Grammy za życiowe osiągnięcia. tach 40-tych nagrywał także z Sidneyem Be- big-bandów dobiegała końca. Choć nie miał ABC), Big Daddy’s Place (1977, ABC), Living Jest pięciokrotnym doctorem honoris causa. chetem. Po odejściu od Ellingtona w 1942 roku własnych grup, jednak był ważnym członkiem on a Dream (1978, Polydor), Step into Your Life Laureatem m. in. nagrody President’s Merit prowadził solową karierę, okazjonalnie nagry- zespołów kierowanych przez innych liderów (1978, Polydor), Prime Time (1980, Polydor). Award przyznawanej przez prezesa organizacji wając. był aktywnym muzykiem do połowy lat takich jak Benny Goodman, Kenny Clarke, Grammy. Został mianowany przez burmistrza 90-tych. Bud Powell, Coleman Hawkins, Tadd Dame- 1949 – urodził się gitarzysta Bill Connors. W Los Angeles „Skarbem Kultury” tego miasta. ron, Illinois Jacquet i Dexter Gordon. Należał latach 1973-1974 był członkiem formacji Re- Otrzymał medal Prezydenta USA za wkład 1923 – urodził się trębacz Fats Navarro. Jeden też do grupy All Stars, koncertującej w ramach turn to Forever Chicka Corei, z która nagrał w sztukę, odznaczenie francuskiej Legii Hono- z najwybitniejszych trębaczy, improwizatorów Jazz at the Philharmonic Normana Gran- album Hymn of the Seventh Galaxy (1973). W rowej oraz specjalne wyróżnienie przyznawane stylu bebop. Pochodził z rodziny o korzeniach za. Z zespołem Charliego Parkera regularnie latach 70-tych nagrywał z Janem Garbarkiem przez Centrum Kennedy'ego „Kennedy Cen- kubańsko-afroamerykańsko-chińskich. W wie- nagrywał płyty. A jako sideman wziął udział dla monachijskiej wytwórni ECM. ter Honors”. W 2004 r. Taylor Hacford wyre- ku 6 lat zaczął naukę gry na fortepianie, ale po- w przeszło 100 sesjach nagraniowych, z któ- żyserował biograficzny film pt. Ray. Zmarł 10 ważniej zajął się muzyką w wieku 13 lat, kiedy rych wiele stanowi klasykę bebopu. Dokonał 25 września czerwca 2004 r. sięgnął po trąbkę. W latach szkoły średniej gry- także nielicznych nagrań jako lider. Swoją grą wał zawodowo, występując w Miami jako sak- wywarł wpływ na wielu trębaczy, m.in. Cliffor- 1923 – urodził się saksofonista altowy, sopra- 1939 – urodził się gitarzysta bluesowy Roy sofonista orkiestry Waltera Johnsona. W 1941 da Browna. W 1949 został uznany Trębaczem nowy i tenorowy, flecista, pianista i kompozytor Buchanan. Prekursor użycia gitary Fender Te- r. po ukończeniu szkoły wyjechał do Orlando Roku w plebiscycie słynnego, amerykańskiego Sam Rivers. Po zakończeniu studiów muzycz- lecastera w bluesie. Największa aktywność ar- by dołączyć do big-bandu Sola Allbrighta. In- pisma jazzowego Metronome. Navarro przez nych m.in. w Boston Conservatory Of Music tystyczna przypadła na lata 1958-1988. Zmarł spirował się grą Roya Edridge’a oraz swojego większość życia cierpiał na nadwagę. Jego nad- zaczął koncertować. Grał w orkiestrze Jim- śmiercią samobójczą w nocy 14 sierpnia 1988 r. kuzyna, Charliego Shaversa. Sam natomiast mierna tusza i wysoki głos były powodem na- my Witherspoona, a w kolejnych latach gry- wywarł duży wpływ na grę swojego o rok młod- dania mu przydomków “Fat Girl” i bardziej po- wał z Jakiem Byardem, Natem Pierce, Herbem 1949 – urodził się wokalista, kompozytor i gita- szego kolegi z orkiestry, puzonisty J. J. John- pularnego “Fats”. Zmarł 7 lipca 1950 r. Pomeroy’em, Tony Williamsem czy zespołem rzysta Bruce Springsteen The Boss. Przez wielu sona. W 1943 zaangażował się do big-bandu Dona Wilkersona. Dzięki pracy w zespole Mi- nazywany największym showmanem rock and Andy Kirka, Clouds of Joy z Kansas City. Za 1939 – urodził się puzonista soul-jazzowy lesa Davisa zdobył szersze uznanie. Wspólnie rolla. Od połowy lat siedemdziesiątych prowa- sprawą sekcji trąbek Howarda McGhee, zaczął i hard bopowy oraz producent muzyczny Way- zrealizowali ważną dla jazzu płytę Miles in Tokio dzi zespół The E-Street Band, którego legen- włączać do swojej gry elementy rodzącego się ne Henderson. Założyciel grupy jazz soulo- (1964). Związał się z Blue Note Record, reali- darne, często 4 godzinne koncerty są nie mają- wówczas nowego stylu, bebopu. W 1944 wraz wej i hard bopowej The Crusaders Jazz (1961). zując albumy m. in. z Tony Williamsem, Jacky cymi sobie równych muzycznymi spektaklami. z orkiestrą Kirka przyjechał na występy do no- Opuścił zespół (zmiana nazwy na The Cru- Byardem, Ronem Carterem. Pod koniec lat 60- wojorskiego Apollo Theater zwracając swoją grą saders) w 1975 roku, by kontynuować karierę tych nagrywał i koncertował z Donaldem Byr- 2006 – zmarła gitarzystka i wokalistka blueso- uwagę krytyków, np. m.in. Leonarda Feathera. w produkcji. Z tego okresu należy wymienić dem, Bobbym Hutchersonem i Julianem Prie- wa Etta Baker, urodziła się 31 marca 1913 r. W 1945 został przyjęty do orkiestry Billiego albumy It Never Too Late (1969) i Bass Odyssey sterem. Występował z Billie Holiday i Herbem

90 91 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Pomeroy’em, udzielał się w zespołach B. B. Kin- 1926 – urodziła się piosenkarka jazz-popowa wirtuozeria sprawiła, że był nazywany “Birdem lu. W 1959 r. wyjechał wraz ze swoją przyjaciół- ga i Wilsona Picketta oraz Milesa Davisa (1964) i aktorka Julie London. Zmarła 18 paździer- fortepianu jazzowego”. Od wczesnego dzieciń- ką z dzieciństwa, Altevią “Buttercup” Edwards i Cecila Taylora (1968). Współpracował także nika 2000 roku. stwa uczył się gry na fortepianie. W wieku 8 z Nowego Jorku do Paryża, gdzie stworzył be- z Dave’em Hollandem, co zaowocowało kilko- lat zainteresował się jazzem, grając swoje włas- bopowe trio z Kennym Clarkiem i Pierre’em ma świetnymi płytami. W 1970 roku założył 1937 – zmarła wokalistka Bessie Smith, uro- ne transkrypcje utworów Arta Tatuma i Fatsa Michelotem. Przez trzy lata (1959-62) pianista w Nowym Jorku własny klub Studio RivBea po- dziła się 15 kwietnia 1894 r. Wallera. Grał w zespole przez starszego brata (i jego zespół) cieszył się popularnością, mimo wszechnie uważane za miejsce narodzin nurtu Williama. Wczesnym nauczycielem, mentorem nasilania się kłopotów psychicznych i nałogów. loft jazz. Prezentował i promował poza muzyką 1940 – urodził się saksofonista Gary Bartz. i przyjacielem Powella był Thelonious Monk, W 1963 Powell zachorował na gruźlicę i w na- awangardową, przede wszystkim jazzową kon- W latach 1962-1964 był członkiem Char- który zadedykował Earlowi jedną ze swoich stępnym roku wrócił z Paryża do Nowego Jor- cepcję afro-jazzu. Jeden z największych intelek- les Mingus’ Jazz Workshop, gdzie grał razem kompozycji zatytułowaną “In Walked Bud”. W ku. Powell był jedną z głównych postaci rewo- tualistów jazzu i jednocześnie wyjątkowo orygi- z Erickiem Dolphym i McCoy Tynerem. Jako 1940 r. Powell występował w zespole wokalistki lucji bebopu. Za najlepsze osiągnięcia Powella nalny solista, grający zarówno na saksofonach, sideman grał z Abbey Lincoln i Maxem Roa- Valaidy Snow. W ciągu następnych kilku lat był uznawane są nagrania dokonane przed 1954 flecie i fortepianie, jak i na altówce. Zajmował chem. W tym okresie był także członkiem Art stałym gościem w Minton’s Playhouse i uczest- r. dla Blue Note Records i Normana Granza się również intensywnymi studiami nad muzy- Blakey & the Jazz Messengers. Jego debiutan- niczył w pierwszych eksperymentach bebopo- (wytwórnie: Clef Records, Norgran Records ką afroamerykańską, co znacząco mu pomogło ckie nagranie płytowe miało miejsce na płycie wych. Początkowo pozostawał pod wpływem i później Verve) oraz Mercury. Pierwsza sesja w pracy kompozytorskiej i nauczycielskiej. Soul Finger Meesengersów. W 1968 roku został osobowości i stylistyki Theloniousa Monka, nagraniowa dla Blue Note odbyła się w sierp- członkiem formacji Expansions Tynera. Od wkrótce jednak wypracował własny, charakte- niu 1949 r. i wzięli w niej udział Fats Navar- 1954 – urodził się gitarzysta, kompozytor 1970 r. przez osiemnaście miesięcy występował rystyczny styl. Pomimo skłonności Powella do ro, Sonny Rollins, Powell, Tommy Potter i Roy i multiinstrumentalista Apostolis Anthimos u boku Milesa Davisa. W 1972 r. utworzył gru- modern jazzu, zaangażował go do swego swin- Haynes. Kolejna sesja dla Blue Note w 1951 r. (właściwie Apostolos Anthimos, znany rów- pę Ntu Troop o funkowym obliczu. Zaintere- gowego bandu Cootie Williams. W Filadelfii została zrealizowana z udziałem Russella i Ro- nież jako Antymos Apostolis). Najbardziej sowania funky i fusion pogłębiał do końca de- Powell został aresztowany i ciężko pobity przez acha. Sesje dla Granza (było ich kilkanaście) znany z wystepów w grupie SBB. Na początku kady. W ostatnich latach wrócił do hard bopu policję. Zdarzenie to uważa się na ogół za pra- nagrane zostały solo lub w triach, z różnymi lat 70-tych występował z Grupą Niemen. W i w tym stylu ujawnił najlepiej całą swoją klasę przyczynę jego problemów psychicznych, prze- basistami i perkusistami, takimi jak Russell, latach 80-tych z grupami Dżem, Osjan i Krzak w biegłych i zdecydowanych improwizacjach. śladujących go potem do końca życia. Nie ze- Roach, Buddy Rich, Ray Brown, Percy Heath, oraz Tomaszem Stańką. Prowadzi także własne rwał jednak swych kontaktów z 52 Ulicą, gdzie George Duvivier, Art Taylor, Lloyd Trotman, składy Theatro oraz Apostolis Anthimos Trio. 1984 – zmarł perkusista Shelly Manne, urodził wkrótce zyskał pozycję jednego z najlepszych Osie Johnson, Art Blakey i Kenny Clarke. Jego się 11 czerwca 1920 r. pianistów bebopowych. W 1945 r. problemy postać była inspiracją dla scenariusza filmuRo - 1967 – saksofonista Lee Konitz z towarzysze- psychiczne Powella nasiliły się do tego stopnia, und Midnight w reżyserii Bertranda Taverniera niem perkusisty Elvina Jonesa, skrzypka Raya 1998 – zmarła wokalistka Betty Carter, uro- że zapoczątkowały cały ciąg pobytów w klini- i muzyką Herbiego Hancocka. Zmarł w nocy Nance’a, gitarzysty Jima Halla i innych muzy- dziła się 16 maja1929 lub 1930 r. kach psychiatrycznych. Przez całe lata 50-te z 31 lipca na 1 sierpnia 1966 r. ków nagrał album Duets (Milestone). pracował regularnie, występując z czołowymi 27 września muzykami bebopu, w tym z Charlie Parkerem, 1927 – urodził się trębacz Red Rodney. Lider 26 września Dizzy Gillespiem i Maxem Roachem. W całym orkiestry tanecznej Jerry’ego Walda zatrudnił 1924 – urodził się pianista i kompozytor Bud tym okresie pogłębiały się jego problemy psy- Rodneya jako zdolnego nastolatka. Grał z Jim- 1898 – urodził się kompozytor George Ger- Powell. Bud Powell wraz z Theloniusem Mon- chiczne, wzmacniane takimi wydarzeniami, jak mym Dorsey’em, Elliotem Lawrence’em, Le- shwin. Autor wielu kompozycji, które stały się kiem, Charliem Parkerem i Dizzy Gillespie’em np. śmierć brata Richiego (1956 r.) i postępo- sem Brownem, Benny Goodmanem. W 1946 jazzowymi standardami. Zmarł 11 lipca 1937 r. był kluczowym muzykiem ery bebopu. Jego wało uzależnienie od narkotyków oraz alkoho- r. wchodzi do składu zespołu Gene’a Krupy.

92 93 Kalendarium jazzowe września Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Bebopowe fascynacje rozwija w zespołach 1935 – urodziła się wokalistka bluesowa Koko 1991 – zmarł trębacz Miles Davis, urodził się rytmami. Aktualnie prowadzi zespół Jean-Luc Claude’a Thornhilla (1947) i Woody Hermana Taylor. Na scenie jako piosenkarka występo- 26 maja 1926 r. Sylwetkę Artysty prezentowa- Ponty & His Band. (1948-1949). Gra w kwintecie Charliego Par- wała od 1960 do 2009. W latach 1950 zaczęła liśmy w majowym numerze JazzPRESS. kera (1949), w którym zyskuje popularność, ak- śpiewać w bluesowych klubach Chicago, gdzie 30 września ceptację przez czarnych słuchaczy, jako pierw- w 1962 r. zauważył ją Willie Dixon. W 1990 29 września szy biały muzyk. Uzależnienie od narkotyków wystąpiła w filmie Davida LynchaDzikość serca, 1917 – urodził się wirtuoz perkusji i bandlea- spowodowało utratę popularności i pozycji. w którym zagrała piosenkarkę w Zanzibarze, 1935 – urodził się pianista Jerry Lee Lewis. der Buddy Rich. Występy na scenie rozpoczął Grywał, ale bez takich sukcesów, jak w okresie a w 1998 w filmie Johna LandisaBlues Brothers Związany z wczesnym rock and rollem. już w 18 miesiącu(!) życia w wodewilowych gry z kwintetem Birda. W latach 70-80 ponow- 2000 jako członek zespołu Aligatory z Louisia- sztukach swoich rodziców. Przydomek Buddy nie zaistniał na jazzowej scenie, jako weteran ny. W 1984 otrzymała statuetkę Grammy. 1942 – urodził się skrzypek Jean-Luc Pon- wziął się z tytułu zarejestrowanego przez niego nowoczesnego jazzu. Zmarł 27 maja 1994 r. Gościła na festiwalu Rawa Blues w 1996 roku. ty. Jako dziecko uczył się gry na fortepianie w wieku 12 lat filmu pod tytułem „:Buddy Traps Zmarła 3 czerwca 2009 r. i skrzypcach, potem także na klarnecie. Stu- In Sound Effect”. Pozostał wierny swingowi, 1938 – The Kansas City 6 z towarzyszeniem diował w Conservatoire National de Paris. Jako pomimo tego, że w trakcie jego kariery sce- klarnecisty, saksoofonisty Lestera Younga i gi- 1955 – urodził się pianista Kenny Kirkland. zawodowy muzyk zainteresował się jazzem. nicznej perkusja poddała się wpływom bebopu. tarzysty Eddiego Durhama nagrali kompozycję Naukę gry na fortepianie rozpoczął jako sześ- Początkowo grał na różnych instrumentach Dorosłą karierę sceniczną i studyjną rozpoczął "Countless Blues". ciolatek. Studiował w Manhattan School of (skrzypce, klarnet i saksofon tenorowy), ale w 1937 r. w zespole klarnecisty Joego Marsala. Music. Na początku swojej kariery grał z Mi- w połowie lat 60-tych ograniczył instrumen- Zaś w 1938 r. dołączył do Artie Shaw Orche- 28 września chałem Urbaniakiem (1977) oraz Miroslavem tarium do skrzypiec. W 1964 wystąpił na fe- stra. Następnie grał w orkiestrze Tommy’ego Vitousem (1979). Następnie współpracował stiwalu w Antibes z kwartetem, który prowa- Dorseya. W latach 40-tych brał udział w na- 1931 – urodził się saksofonista John Gilmore. z Terumasą Hino, Elvinem Jonesem, Donem dził z Rene Urtreger. Następnie grał w swoich graniu RCA Victor All Stars z Colemanem Dorastał w Chicago, od 14 roku grał na klarne- Aliasem, a w latach 1981-1985 grał z Wyn- grupach m.in. z Wolfgangiem Daurem oraz Hawkinsem, Countem Basiem i Benny Good- cie. Zanim został członkiem Sun Ra’s Arkestra, tonem Marsalisem pokazując się jako zdolny z zespołami Daniela Humaire’a i Eddy Louis- manem. Wiosną 1946 r. dokonał nagrań w trio z którą niemal wyłącznie nagrywał i koncerto- pianista pozostający pod wpływem Herbiego sa, a także współpracował z wieloma muzykami z Lesterem Youngiem i Nat King Colem. W wał, grał z Earlem Hinesem. Talent, jakim był Hancocka. W latach 1985-1986 występował europejskimi. W końcu lat 60-tych już w Sta- tym samym roku założył własny big band, któ- obdarzony Gilmore, został zauważony przez ze Stingiem (obok Branforda Marsalisa), po- nach Zjednoczonych nagrał z Frankiem Zap- rego działalność co prawda zawiesił już w na- Johna Coltrane’a i Sonny Rollinsa. Jego podsta- tem pracował głównie jako muzyk sesyjny. Na pą album Hot Rats. W 1969 r. wszedł w skład stępnym roku, ale po pół roku reaktywował wowym instrumentem był saksofon tenorowy ale początku lat 90-tych wszedł w skład Tonight tria George’a Duke’a. W latach 70-tych zaczął (1947-1949). Natomiast przyjął ofertę Norma- okazjonalnie również grał na klarnecie basowym Show Band kierowanego przez Branforda Mar- eksperymentować z free-jazzem. Należał tak- na Granza występów w cyklu Jazz At The Phil- i perkusji. W 1957 roku współpracował z Clif- salisa. W czasie swojej kariery współpracował że do zespołu Mothers of Invention Zappy. W harmonic (ponownie występował w tym cyklu fordem Jordanem, z którym nagrał Blowing in także z takimi muzykami jak: Don Alias, Carla latach 1974-1975 był członkiem Mahavishnu w latach 1949-1950). Uczestniczył w nagraniu from Chicago (Blue Note 1957). W połowie 1960 Bley, Terence Blanchard, Stanley Clarke, Ur- Orchestra kierowanej przez Johna McLau- płyty Charlie Parker With Strings (1950). W r. Gilmore koncertował z Jazz Messengers i brał szula Dudziak, Kevin Eubanks, Charles Famb- ghlina. Potem prowadził jazz-rockowy zespół. 1953 r. został członkiem orkiestry Harry Jone- udział w sesjach nagraniowych z Paulem Bley- rough, Chico Freeman, Kenny Garrett, Dizzy Nagrywał m.in. z Cleo Laine, Alem Di Meolą, sa. Koncertował m.in. z Ellą Fitzgerald, Osca- em , Andrew Hillem (Andrew 1964 i Compulsion Gillespie, Stanley Jordan, Rodney Jones, Artu- Stephane’em Grappelliem i Stuffem Smithem. rem Petersonem, a nagrywał m.in. z Artem 1966), Petem La Roca (Turkish Women At The ro Sandoval, John Scofield, Tom Scott, Ernie Z Alem Di Meolą i Stanleyem Clarke’em reali- Tatumem i Lionelem Hamptonem (The Lionel Bath 1967), McCoy Tynerem (Today and Tomor- Watts, Jeff „Tain” Watts oraz Mark Whitfield. zował projekt The Rite Of Strings łączący inspi- Hampton Art Tatum Buddy Rich Trio 1955). W row 1963) oraz wieloma innymi muzykami. Zmarł 12 września 1998 r. racje jazzowe z muzyką etniczną i latynoskimi 1961 r. koncertował na Dalekim Wschodzie,

94 95 Kalendarium jazzowe września Co w wrzesień 2011

a w 1965 r. wystąpił na Newport Jazz Festival. cji Pettiford lepiej znane są „Tricotism”, “Walk W 1966 r. utworzył kolejny big band. Zmarł 2 Laverne”,“Bohemia Bohemia After Dark”, kwietnia 1987 r. “Swingin’ Till the Girls Come Home”. Zmarł 8 września 1960 r. 1922 – urodził się kontrabasista, wiolonczelista i kompozytor Oskar Pettiford. Obok Charle- 2002 – zmarł pianista Ellis Larkins, urodził się Jesienna ramówka RadioJAZZ.FM! sa Mingusa był jednym z najznakomitszych 15 maja 1923 r. basistów bebopowym. Dziecko muzykalnych rodziców. Wprawdzie opanował grę na kilku Przy opracowaniu notek biograficznych korzy- instrumentach, ostatecznie zdecydował się na stano z: kontrabas. W 1943 r. został zaproszony do ze- Krystian Brodacki, Historia Jazzu w Polsce, Z pierwszym dzwonkiem RadioJAZZ.FM Pasmo dzienne rozpoczynać się będzie o go- społu Charliego Barne’a. Grał również w gru- PWM, Warszawa 2010, Jacek Niedziela, Hi- kończy wakacje i wznawia emisję zawieszonych dzinie 9:00, od 10:00 do 14:00 zapraszamy na pach Roya Eldridge’a, Colemana Hawkinsa, storia Jazzu. 100 wykładów, na ten okres programów. Pierwszego września „Jazz DO IT”. W godzinach 14:00 – 17:00 po- Bena Webstera. W okresie 1943-1944 prowa- www.dobrewydawnictwo.com, Katowice 2009, na antenę wracają pasma dzienne „Jazz DO wtarzać będziemy najciekawsze audycje autor- dził z Dizzym Gillespiem zespół, koncertując Dionizy Piątkowski, Encyklopedia Muzyki Po- IT”. Od poniedziałku do czwartku będą emito- skie. Pasmo „LIVE!” jak zwykle o 17:00, a od w nowojorskim klubie Onyx. W następnym pularnej - JAZZ, Oficyna Wydawnicza Atena wane od 10 do 14 i poprowadzą je: powracająca 18:00 wieczór autorów, który kończyć się bę- roku Pettiford wrócił do koncepcji tego zespo- 1999. – po rocznej przerwie – Ola Nowosad oraz jak dzie nawet o północy. łu, ale już tylko po to, by zrealizować płytę. Od zawsze Roch Siciński i Jerzy Szczerbakow. Na- 1945 r. grał w różnych, małych zespołach, kilka Notki opracowali PiotrKrólikowski, Krzysztof tomiast piątkowe pasmo będzie emitowane od Ramówka przez pierwsze dni września będzie sezonów grał także w orkiestrze Duke’a El- Sadłowski i Ryszard Skrzypiec, kalendarium- 11 do 14, a poprowadzi je Maciej Karłowski. ulegać zmianom. Szczegółowe informacje będą lingtona. W 1948 r. przeniósł się do big bandu zestawił Ryszard Skrzypiec. publikowane na stronie RadioJAZZ.FM. Woody’ego Hermana, z którym koncertował Sporych zmiany dokonaliśmy w audycjach au- i nagrywał do połowy lat 50. Zyskał wtedy spore torskich. Po wakacyjne przerwie znowu usły- Bądźcie z Nami! Gramy dla Was i dzięki Wam! uznanie muzyków, którzy zapraszali zdolnego szycie takie audycje, jak: “Brunetka Wieczoro- basistę da swoich zespołów. Dzięki temu Pet- wą Porą”, “Kultura w bloku”, “Noc bez końca”. tiford zaistniał w ważnych dla jazzu zespołach Pojawią się też nowe audycje starych autorów: Theloniousa Monka, Lucky Thompsona i Arta „Imponderabilia” Rocha Sicińskiego i „Lifeti- Blakey’a. Sporo także koncertował z własnymi me” Macieja Karłowskiego, które dołączą do zespołami. W 1949 roku po złamaniu ramienia audycji debiutujących w okresie wakacyjnym: Pettiford nie mogąc grać na basie, eksperymen- „Teatr – instrukcja obsługi” Józefiny Bartyzel, tował na pożyczonej od kolegi wiolonczeli. W „Fono jazz” Jędrzeja Siwka, „LongPlay” Rober- 1958 r. osiadł w Kopenhadzie, gdzie współ- ta Ratajczaka, „Kocham Jazz” Macieja Nowot- pracował zarówno z lokalnymi muzykami, jak nego i „Improwizja” Piotra Wojdata. i takimi gwaizami, jak Stan Getz, Bud Powell, czy Kenny Clarke. Pettiford uważany jest za pioniera gry na wiolonczeli jako instrumencie Co w RadioJAZZ.FM solowym w muzyce jazzowej. Wśród kompozy-

96 97 Co w Internetowa gazeta poświęcona muzyce improwizowanej wrzesień 2011

Ptasie Radio Jacka Wróbla

Po wakacyjnej przerwie Ptasie Radio wznawia z jaką dorastał z Gwinei Bissau, wzbogaconej szankę stylów przypominającą m.in. dokonania Jesienią tego roku muzycy z Mali pojawią się działalność i zaprasza do słuchania ekscytują- jednak o własne doświadczenia i posiadającej brazylijskiej grupy Pedra Branca czy też hindu- w Polsce na 2 koncertach: we Wrocławiu i War- cych muzyków z dalekich lądów. W programie wypracowany niepowtarzalny dźwięk. W roku skiego multiinstrumentalisty Karsha Kale. szawie, na których zaprezentują premierowe najbliższym audycji znajdą się m.in.: 2005 Djabaté wydał swój pierwszy solowy al- utwory z zapowiadanej na wrzesień piątej w ich bum, Teriké. Głównym tematem Karam, dru- Tinariwen to zespół z Mali grający afrykańskie- dorobku płyty, zatytułowanej Tassili. Kimi Djabaté pochodzący z Tabato (Gwinea giego solowego album Djabaté jest społeczno- go bluesa. Został założony w 1982 r. w obozie Bissau). Djabaté urodził się w 1975 r. Jego rodzi- polityczna rzeczywistość Afryki , cierpienie jej tuareskich rebeliantów w Libii. Formacja wy- Emisja audycji planowana jest na 7 września ce, dwaj bracia i siostra byli zawodowymi mu- ludności, walka z ubóstwem, wolność, prawa korzystując współczesne instrumenty wykonu- w paśmie Jazz DO IT około 12:05. zykami. Uznany za cudowne dziecko, Djabaté kobiet i miłość. je tradycyjną muzykę afrykańskich Berberów. zaczął grać na balafónie - afrykańskim ksylofo- Tinariwen uważa się za pierwszy tuareski ze- Zapraszam Jacek Wróbel nie, gdy miał zaledwie trzy lata. Wkrótce potem Azzddine Ouhnine, marokański.kompozy- spół, który zastosował w swojej muzyce gitary wysłano go do sąsiedniej wsi Sonako w celu na- tor i wirtuoz oud mieszkający w Rabacie. Swój elektryczne. Grupa aktywnie wspiera długolet- uki gry na instrumencie o nazwie kora, który pierwszy album - Massafat – wydał w 2004 nią walkę Tuaregów o niezależne państwo, kon- stanowił podstawę jego późniejszych dokonań roku. Jakkolwiek wydawnictwo to firmują Az- certując regularnie w krajach Europy i Ame- jako gitarzysty. Opanował również umiejętność zddine Ouhnine oraz basista Bill Laswell, to ryce Północnej. Choć Tinariwen wydał swój gry na.tradycyjnych bębnach i instrumentach jednak są to dopiero dwa elementy tej muzycz- pierwszy studyjny album na płycie CD dopiero perkusyjnych. Muzyka dla młodego Djabaté to nej układanki. W nagraniu płyty,uczestnili tak- w 2002 r., to w swoim dorobku ma sporą licz- nie było tylko hobby - od najmłodszych lat mu- że inni muzycy, którzy dźwięki oud , darbukki bą amatorsko nagrywanych kaset, których po- siał pracować na rzecz rodziny, grając na wese- i wokalu kompozytora.wzbogacili o skrzypce, siadanie w związku z powstaniem Tuaregów lach i chrzcinach. Dało mu to jednak doskonałą instrumenty klawiszowe, wokal, bas oraz efek- pod koniec lat.80-tych było w Mali poważnym okazję do szkolenia się w tradycyjnej muzyce ty elektroniczne. Na płycie.jest.dużo trady- wykroczeniem, gdyż niektórzy muzycy brali w Mandingo. Djabaté interesował się także inny- cyjnej muzyki marokańskiej, ale jest również nim czynny udział. Płyta Amassakoul czyli „Po- mi afrykańskimi gatunkami takimi, jak.muzyka dużo rapu, syntetycznych bitów i niesamowicie dróżnik” z 2004 r. przyniosła grupie międzyna- taneczna gumbé, nigeryjski afrobeat, muzyka zniekształconych wokali. Najbardziej znanym rodowy rozgłos: zespół zagrał m.in. na festiwa- Republiki Zielonego Przylądka, nie wspomi- ze wspomagających Azzddine’a muzyków jest lu w Roskilde, a na swoje koncerty zaprosili ich nając o wpływie jaki wywarł na nim zachodni Bill Laswell, którzy brzmieniem swojego basu. Carlos Santana i The Rolling Stones. Formacja jazz i blues. W 1994 r. Djabaté.po europejskim zaopatrzył osiem z 14 utworów, choć począt- otrzymała również prestiżową nagrodę BBC tournee zespołu muzyki i tańca Gwinei Bissau, kowo zaproszony został do zagrania w jednej Radio 3 Awards for World Music w kategorii którego był członkiem, osiedlił się w Lizbonie. lub dwóch kompozycjach. Jednak bas Laswel- Afryka (2005). Po siedemnastu latach pobytu w Europie twór- la w żaden sposób nie dominuje nad muzyką czość Djabaté nadal poświęcona jest muzyce Azzddine’a. Album stanowi zawrotną mie-

98 99 Redakcja Redaktor naczelny: Ryszard Skrzypiec - [email protected] Rafał Garszczyński - [email protected] Piotr Królikowski - [email protected] Maciej Nowotny - [email protected] Robert Ratajczak - [email protected] Jerzy Szczerbakow - [email protected] Roch Siciński - [email protected] Jędrzej Siwek - [email protected] Jacek Wróbel - [email protected]

Autorzy tekstów Krzysztof Sadłowski Hanka Dziubińska

Skład i opracowanie graficzne Beata Wydrzyńska [email protected]

Zdjęcia Bogdan Augustyniak Rafał Garszczyński Piotr Kaczmarczyk Robert Ratajczak Krzysztof Wierzbowski

Wydawca © EuroJAZZ

Fundacja Popularyzacji Muzyki Jazzowej

fot. Bogdan Augustyniak