O Adfectatores Regni I Manipulowaniu Historią
ARTYKUŁY Hanna Appel (Toruń) O adfectatores regni i manipulowaniu historią * ielkie kryzysy polityczne i społeczne, według opinio communis, zawsze stanowiły inspirację dla pisarstwa historycznego. Ale pod- Wczas gdy inspiracja w sztuce daje na ogół znakomite efekty, to w historii może, niestety, przyczynić się do zafałszowania prawdy lub służyć propagowaniu określonych idei politycznych, co w znacznym stopniu unie- możliwia odtwarzanie faktów i powoduje, że nawet po wnikliwym zapozna- niu się z dostępnymi źródłami musimy przyznać: ignoramus et ignorabimus. Ponadto tak powstały zapis dziejów staje się źródłem wielu kontrowersji, szczególnie w odniesieniu do wizerunków nawet najlepiej znanych postaci. Doskonałym tego przykładem mogą być historie odnoszące się do znanych postaci republikańskiego Rzymu, począwszy od Grakchów do śmierci Ce- zara. Wstrząsy polityczne, które miały wówczas miejsce, tak bardzo oddzia- ływały na wyobraźnię dziejopisarzy, że opisywana przez nich przeszłość była ewokowana aktualnymi lub niedawnymi wydarzeniami. Tym samym ówcze- śni dziejopisarze próbowali wyjaśnić, że to, co działo się za ich czasów, nie jest czymś absolutnie wyjątkowym, ale że zdarzyło się już wcześniej, a zatem powtarzalność pewnych zdarzeń mogła wynikać stąd, że w odpowiednim momencie nie wyciągnięto z nich stosownych wniosków. Przypuszcza się, że historycy późnej republiki piszący dzieje rzymskie od założenia Miasta tworzyli historię niejako od nowa. Mając do dyspozycji bardzo skąpe informacje dotyczące bohaterów z przeszłości, w pewnym sen- sie przerabiali oni historię tak, by napisana przez nich na nowo była intere- 3 Hanna Appel sująca, pozbawiona luk1 i miała charakter dydaktyczny. Niestety, dowolność interpretacji i fantazja pisarzy sprawiły, że nie wiemy dzisiaj, ile z przekaza- nych faktów rzeczywiście się wydarzyło lub miało w szczegółach taki właśnie przebieg.
[Show full text]