Türk Diù Poløtøkasinin Soöuk Savaù Sonrasi Dönemde
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. SAKARYA ÜN 0VERS 0TES 0 SOSYAL B 0L0MLER ENST 0TÜSÜ TÜRK DI 1 POL 0T0KASININ SO .UK SAVA 1 SONRASI DÖNEMDE KURULAN HÜKÜMETLER PERSPEKT 0F0NDE 0NCELENMES 0 YÜKSEK L 0SANS TEZ 0 Muhsin 0LTER Enstitü Anabilim Dalı : Uluslararası 0li 2kiler Enstitü Bilim Dalı : Uluslararası 0li 2kiler Tez Danı 2manı : Yrd. Doç. Dr. Nesrin KENAR OCAK 2012 BEYAN Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyuldu /unu, ba 2kalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunuldu /unu, kullanılan verilerde her hangi bir tahrifat yapılmadı /ını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversitede veya ba 2ka bir üniversitedeki ba 2ka bir tez çalı 2ması olarak sunulmadı /ını beyan ederim. Muhsin 0LTER 19/01/2012 ÖNSÖZ “Türk Dı 2 Politikasının So /uk Sava 2 Sonrasında Kurulan Hükümetler Perspektifinde 0ncelenmesi” konusu yeni seçimlerle i2 ba 2ına gelen hükümetler ve de /i2en liderlerle Türk dı 2 politikasındaki de /i2imleri incelemeye de /er bulunmu 2tur. Bu çalı 2manın hazırlanmasında engin akademik tecrübeleri, bilgi birikimi ve bilimsel yakla 2ımı ile yardımlarını esirgemeyen danı 2man hocam Yrd. Doç. Dr. Nesrin KENAR’a te 2ekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Ayrıca, bu çalı 2ma süresince verdikleri manevi destek ve gösterdikleri sabırdan dolayı ba 2ta annem Hamiyet, babam Osman ve karde 2lerim Gonca ve Melahat 0lter’e de 2ükranlarımı sunarım. Yeti 2memde katkıları olan tüm hocalarıma da minnettar oldu /umu ifade etmek isterim. Muhsin 0LTER 19/01/2012 0Ç0NDEK 0LER KISALTMALAR ......................................................................................................... viii ÖZET ............................................................................................................................... xi SUMMARY ................................................................................................................... xii G0R01 ............................................................................................................................... 1 BÖLÜM 1: TÜRK DI 1 POL 0T0KASININ TAR 0HSEL ARKA PLANI ................... 5 1.1. Kavramsal Çerçeve .................................................................................................... 5 1.1.1. Uluslararası Siyasal Sistemler ......................................................................... 5 1.1.1.1. Tek Kutuplu Sistem/Hiyerar 2ik Sistem ............................................. 6 1.1.1.2. Güç Dengesi Sistemi ......................................................................... 7 1.1.1.3. 0ki Kutuplu Sistem ............................................................................ 8 1.1.1.4. Çok Kutuplu Sistem .......................................................................... 9 1.2.1. Ça /da 2 Uluslararası Sistemin Yapısı ............................................................. 10 1.3.1. Hükümetin Niteli /i ........................................................................................ 13 1.4.1. Karar Verme Süreci ve Dı 2 Politika ............................................................... 13 1.5.1. Karar Verme Sürecinde Devletin ve Hükümetin Yapısı ................................ 14 1.6.1. Karar Verme Sürecinde A 2amalar ................................................................. 14 1.6.1.1. Algılama .......................................................................................... 14 1.6.1.2. Durumun Yorumlanması ve Tanımlanması .................................... 15 1.6.1.3. Kararın Verilmesi ............................................................................ 15 1.6.1.4. Politikanın Uygulanması ................................................................. 15 1.2. Tek Partili Hükümetler Dönemi Türk Dı 2 Politikası (1923-1950) .......................... 16 1.2.1. Genel Bir Bakı 2 Açısıyla Dönemin Olayları ................................................. 16 1.2.2. Türkiye – 0ngiltere 0li 2kileri ........................................................................... 20 1.2.3. Türkiye – 0talya 0li 2kileri ............................................................................... 21 1.2.4. Türkiye – Sovyetler Birli /i 0li 2kileri .............................................................. 22 i 1.2.5. Türkiye – Fransa 0li 2kileri .............................................................................. 23 1.2.6. Türkiye – Yunanistan 0li 2kileri ...................................................................... 24 1.2.7. Türkiye – Almanya 0li 2kileri .......................................................................... 25 1.2.8. Türkiye – Do /ulu Ülkeler 0li 2kileri ............................................................... 26 1.2.9. Balkan Antantı ............................................................................................... 27 1.2.10. Türkiye’nin Milliyetler Cemiyeti’ne Girmesi .............................................. 27 1.2.11. Montrö Bo /azlar Sözle 2mesi ....................................................................... 27 1.2.12. So /uk Sava 2’ın Anlamı ve Nedenleri .......................................................... 28 1.3. Çok Partili Hükümetler Dönemi Türk Dı 2 Politikası (1950-1990) .......................... 30 1.3.1. Genel Bir Bakı 2 Açısıyla Dönemin Olayları ................................................. 30 1.3.2. Türkiye-ABD 0li 2kileri ................................................................................... 37 1.3.3. Türkiye-AET 0li 2kileri ................................................................................... 38 1.3.4. Türkiye-Yunanistan ve Kıbrıs 0li 2kileri ......................................................... 38 1.3.5. Türkiye- Orta Do /u 0li 2kileri ......................................................................... 40 1.3.6.Türkiye-Üçüncü Dünya Ülkeleri 0li 2kileri ...................................................... 42 1.3.7. Türkiye-Sovyetler Birli /i 0li 2kileri ................................................................ 42 BÖLÜM 2: SO .UK SAVA 1’IN SONA ERMES 0 VE TÜRK DI 1 POL 0T0KASI..45 2.1. 1990-2002 DÖNEM 0NDE TÜRK DI 1 POL 0T0KASI ............................................. 45 2.1.1.So /uk Sava 2’ın Bitmesi ve Etkileri ................................................................ 45 2.1.2. 47. Cumhuriyet Hükümeti-Akbulut Hükümeti (09.11.1989-23.06.1991) ..... 46 2.1.2.1. Türkiye-AT 0li 2kileri ....................................................................... 47 2.1.2.2. Türkiye-Orta Do /u 0li 2kileri ........................................................... 49 2.1.2.3. Türkiye-ABD 0li 2kileri .................................................................... 50 2.1.2.4. Türkiye-Sovyetler Birli /i 0li 2kileri.................................................. 54 2.1.2.5. Türkiye-Kafkaslar ve Orta Asya 0li 2kileri ....................................... 55 2.1.2.6. Türkiye-Balkanlar 0li 2kileri ............................................................. 56 2.1.2.7. Türkiye-Yunanistan ve Kıbrıs 0li 2kileri .......................................... 56 ii 2.1.3. 48.Cumhuriyet Hükümeti-1.Yılmaz Hükümeti (23.06.1991-20.11.1991) .... 57 2.1.3.1. Türkiye-AT 0li 2kileri ....................................................................... 57 2.1.3.2. Türkiye-Orta Do /u 0li2kileri ........................................................... 58 2.1.3.3. Türkiye-ABD 0li 2kileri .................................................................... 58 2.1.3.4. Türkiye-Sovyetler Birli /i 0li 2kileri.................................................. 58 2.1.3.5. Türkiye-Kafkaslar ve Orta Asya 0li 2kileri ....................................... 58 2.1.3.6. Türkiye-Balkanlar 0li 2kileri ............................................................. 59 2.1.3.7. Türkiye-Yunanistan ve Kıbrıs 0li 2kileri .......................................... 60 2.1.4. 49.Cumhuriyet Hükümeti-VII. Demirel Hükümeti(21.11.1991-25.06.1993) 61 2.1.4.1. Türkiye-AT 0li 2kileri ....................................................................... 64 2.1.4.2. Türkiye-Orta Do /u 0li 2kileri ........................................................... 65 2.1.4.3. Türkiye-ABD 0li 2kileri .................................................................... 66 2.1.4.4. Türkiye-RF 0li 2kileri ....................................................................... 67 2.1.4.5. Türkiye-Kafkaslar ve Orta Asya 0li 2kileri ....................................... 68 2.1.4.6. Türkiye-Balkanlar 0li 2kileri ............................................................. 69 2.1.4.7. Türkiye-Yunanistan ve Kıbrıs 0li 2kileri .......................................... 70 2.1.5. 50. Cumhuriyet Hükümeti-I. Çiller Hükümeti (25.06.1993 - 05.10.1995) .... 71 2.1.5.1. Türkiye-AB 0li 2kileri ....................................................................... 72 2.1.5.2. Türkiye-Orta Do /u 0li 2kileri ........................................................... 72 2.1.5.3. Türkiye-ABD 0li 2kileri .................................................................... 73 2.1.5.4. Türkiye-RF 0li 2kileri ....................................................................... 74 2.1.5.5. Türkiye-Kafkaslar ve Orta Asya 0li 2kileri ....................................... 75 2.1.5.6. Türkiye-Balkanlar 0li 2kiler .............................................................. 75 2.1.5.7. Türkiye-Yunanistan ve Kıbrıs 0li 2kileri .......................................... 76 2.1.6. 51. Cumhuriyet Hükümeti-II. Çiller Hükümeti (05.10.1995-30.10.1995) .... 76 2.1.7.