Muş İlinde Bulunan Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Bazı Yapısal Özelliklerinin Crosstab Analiziyle Belirlenmesi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(4): 609-619, 2019 KSU J. Agric Nat 22(4): 609-619, 2019 DOI:10.18016/ksutarimdoga.vi.512650 Muş İlinde Bulunan Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Bazı Yapısal Özelliklerinin Crosstab Analiziyle Belirlenmesi Galip BAKIR1 , Mustafa KİBAR2 1,Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Kahramanmaraş, 2Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Konya 1https://orcid.org/0000-0002-0816-227X, 2https://orcid.org/0000-0002-1895-019X : [email protected] ÖZET Araştırma Makalesi Bu araştırmada, süt sığırcılığı işletmelerinin bazı yapısal durumunu değerlendirmek amacıyla Muş İli ve 5 ilçesinde 346 işletme sahibiyle Makale Tarihçesi yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Buna göre, işletmecilerin Geliş Tarihi : 14.01.2019 Kabul Tarihi : 09.03.2019 ortalama yaşı 44.21 yıl, hayvancılık yaptığı süre 21.22 yıl, hanedeki birey sayısı 7.16 ve işletmede bulunan hayvan sayısı ortalama 37.54 Anahtar Kelimeler baş olarak belirlenmiştir. İşletmecilerin eğitim durumu okuryazar Sığırcılık işletmeleri olmayan %9.1, ilkokul %51.5, ortaokul %24.6, lise %13.5 ve üniversite Yapısal durum %1.5 şeklinde değişmektedir. Muş ilinin süt sığırcılığı için uygun Muş olmadığını bildiren işletmecilerin %58.8’i neden olarak “yem-ot pahalı Crosstabb analizi + mera az” sorununu belirtmişlerdir. İşletmelerde bulunan melez ve kültür ırklarının oranları sırasıyla %38.4 ve %7.5 şeklindedir. Melez ırklar içerisinde Simental (%40.4) ve Simental-Esmer (%30.5) melezleri en fazla bulunmaktadır. İşletmelerde damızlık temini kendi işletmesi (%37.4), pazar (%28.1) ve il dışı (%4.1) ile bunların kombinasyonlarından oluşmaktadır. İl genelinde kültür ırkı oranı %7.5 iken, bu oran Hasköy ilçesinde %41.2 ve Korkut’ta %54.2 olarak bulunmuştur. İşletmedeki sorunlar, yemin pahalı olması, destek priminin az olması, kredi ve veteriner hizmeti şeklindedir. İşletmecilerin beklentileri destek primlerinin artırılması ve damızlık hayvan temininde yardım olarak belirlenmiştir. Determination of Some Structural Characteristics of Dairy Cattle Breeding Enterprises via Crosstab Analysis in Muş Province ABSTRACT Research Article This research was conducted to determine the structural status of 346 dairy farms located in Muş province and its 5 districts. Article History Accordingly, the average age of the farmers, number of years as a Received : 14.01.2019 Accepted : 09.03.2019 livestock farmer, number of family members and number of animals in the farm were 44.21, 21.22 years, 7.16 and 37.54 heads, Keywords respectively. The educational status of the farmers varied from non- Cattle Breeding Enterprises literate (9.1%), primary school (51.5%), middle school (24.6%), and Structural Condition high school (13.5%) to university (1.5%). Overall, 23.7% of the farmers Muş reported that Muş was not suitable for dairy cattle due to the problem Crosstabb analysis of "feed-herb expense + limited pasture area" (58.8%). The ratios of crosbred and cultivated breeds in the farms were 38.4% and 7.5%, respectively. Simental (40.4%) and Simental-Brown Swiss (30.5%) crosbred were the most intense crossbred. In these enterprises, the breeding base consisted of its own (37.4%), market (28.1%) and non- province (4.1%) and their combinations. While the rate of culture- breed throughout the province was 7.5%; this rate increased to 41.2% in Hasköy and 54.2% in Korkut districts. Problems encountered in enterprises were mainly due to feed expense, followed by credit and veterinary services, while expectancy was determined mainly as subsidies and breeding animals. To Cite: Bakır G, Kibar M 2019. Muş İlinde Bulunan Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Bazı Yapısal Özelliklerinin Crostabb Analiziyle Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(4): 609-619. DOI: 10.18016/ksutarimdoga. vi.455439 KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(4): 609-619, 2019 Araştırma Makalesi/Research Article GİRİŞ bildirilmektedir. Süt, yeterli ve dengeli beslenme, çocukların büyüyüp Özyürek ve ark. (2014) Erzincan ili Çayırlı ilçesinde gelişmesi gibi temel ihtiyaçlar bakımından önemli bir yaptıkları çalışmada, işletmecilerin %64’ünün gıda maddesidir. Ayrıca süt ve süt ürünlerinin tüketim sağdıkları sütü kendilerinin değerlendirdiğini, seviyesi ülkelerin gelişmişlik düzeyinin bir göstergesi işletmecilerin sadece %10’unun sütü satmakta olarak kabul edilmektedir. Süt sığırcılığı Türkiye’de olduğunu, geri kalan işletmecilerin ise sütü sadece önemli bir hayvancılık sektörü olup ülkenin buzağıya verdiğini bildirmektedir. İşletmecilerin kalkınmasına katkı sağlamaktadır. Tüm sektörlerde %75.8’i günde iki defa sağım yaparken geri kalan olduğu gibi süt sığırcılığı yapan işletmelerde de işletmeciler günde bir kez sağım yapmaktadır. minimum masraf ile maksimum verimi alabilmek İşletmecilerin %81’i elle sağım yaparken diğer temel hedeftir. Bu nedenle Türkiye’de bulunan süt işletmeciler seyyar sağım makinesi kullanmaktadır. işletmelerinin mevcut durumlarının araştırılması; İşletmecilerin %93.3’ü sağım öncesi meme temizliği sorunların giderilerek masrafların azaltılması ve yapmakta geri kalanı ise sağım öncesi herhangi bir bununla birlikte verimin artırılması açısından meme temizlik yapmadığını bildirmektedir. önemlidir (Boz, 2013). Demir ve ark. (2014) Kars ilinde 162 işletmede Muş ilinde tarımsal faaliyetlere mevsim sınırlayıcı yaptıkları bir çalışmada sütün pazarlanma yeri etken olurken, temel ekonomik sektörler içerisinde olarak; işletmelerin %56.8’inin mandıralara sattığını, hayvancılık önemli bir yer tutmaktadır. Çayır ve %21.0’sinin ürettiği sütü kendinin pazarladığını, meraların fazla olması sığırcılık için önemli bir alan %14.2’sinin ise fabrikalara verdiğini belirlemişlerdir açmaktadır. Muş il genelinde 126.540 baş melez, Aksoy ve ark. (2014) Erzurum ilinde yaptıkları 104.698 baş yerli, 68.280 baş kültür ve 6.990 baş çalışmada, yerli sığır oranının önemli ölçüde azaldığını manda bulunmaktadır. Büyükbaş hayvan dağılımı ve üreticilerin %88.7’lik kısmının sağımı elle yaptığını içerisinde kültür ırklarının oranı Muş ili ve Türkiye’de belirtmiştir. Birliğe üye olmayanlar içerisinde ise sırasıyla %22.28 ve %48.46 şeklindedir. Buna göre, sağımı elle yapanların oranı %50.0 düzeyindedir Muş genelinde kültür ırklarının hala yeteri kadar Koçyiğit ve ark. (2016) Erzurum ili Hınıs ilçesinde yaygınlaşmadığı anlaşılmaktadır. İnek başına yıllık yaptıkları çalışmada, işletmelerin %85.0’inde sağım ortalama süt verimi kültür ırklarında 3.5 ton, melez öncesi meme temizliğinin yapıldığı ve %89.2’sinde elle ırklarda 2.7 ton, yerli ırklarda 1.4 ton olup ortalama sağımın tercih edildiği belirlenmiştir. Sığır 2.33 ton olarak belirlenmiştir (Anonim, 2018). yetiştiricilerinin %73.0’ü sağımdan sonra sütü İşletmelerin ve işletmecilerin sorunları, beklentileri, alüminyumdan yapılmış kaplarda bekletmektedirler. hayvan mevcudu ve ırkı, eğitim seviyesi, yaş, kayıt Yetiştiricilerin %68.0’i ineklerinin sonbaharda tutma, hayvancılık yaptığı süre vb. mevcut doğurmasını istediklerini, %61.0’i hayvan başına süt durumlarının belirlenmesi devletimiz tarafından veriminin yaz mevsiminde daha çok olduğunu yapılacak olan politika ve stratejilerin daha isabetli bildirmektedir. olması bakımından önem arz etmektedir. Bu amaçla Bakan ve Aydın (2016), Ağrı ilinde yaptıkları bir ülkemizin farklı bölgelerinde bu duruma katkıda araştırmada, işletmelerde bölgenin hâkim kültür bulunmak amacıyla birçok araştırmaların yapıldığı ırkının Esmer ırkı (%67.28) olduğunu ve bunu yerli görülmektedir (Bakır, 2002; Kaygısız ve ark. 2008; ırklar (%11.57), %8.75 Simental ırkı ve melez ırk Kaygısız ve Tümer 2009; Akkuş, 2009; Öztürk, 2009; (%5.84) sığırların takip ettiğini bildirmektedir. Kaygısız ve ark., 2010; Tugay ve Bakır, 2010; Şeker ve İşletmecilerin üretilen sütün %15.1’ini süt ark., 2012; Tilki ve ark., 2013; Koçyiğit ve ark., 2015). toplayıcılarına, %2.8’ini mandıraya, %82.1’ini diğer Şeker ve ark. (2012)’ı Muş ilinde 125 işletmede yapmış şekillerde (ev ihtiyacı, isteyene satış vs) olduğu çalışmada sığır yetiştiriciliği yapan değerlendirmekte olduğunu bildirmişlerdir. işletmelerin yapısal durumunu, işletme sahiplerinin Koçyiğit ve ark. (2017) Erzurum ili Narman ilçesinde özelliklerini ve sorunlarını değerlendirmişlerdir. yaptıkları çalışmada, işletmecilerin %24.5’inin Mevcut çalışma bu bakımdan değerlendirildiği zaman, ineklerini 10 ay sağdıklarını ve sağım esnasında Muş ilinde bulunan sığırcılık işletmelerinde 5 yıllık işletmecilerin %75.5’ inin kesif yem verdiğini tespit süreçte ne gibi değişiklerin yaşandığının izlenmesi etmiştir. Sağım öncesi meme temizliği yapmayan bakımından ayrı bir önem taşımaktadır. işletmelerin %54.4 olduğu ve %78.8 ’inde elle sağım Bölgede işletmelerin yapısal özellikleri ile ilgili birçok yapıldığı belirlenmiştir. Sığır yetiştiricilerinin %68.6’sı araştırma yapılmıştır. Bu araştırmada incelenen sağımdan sonra sütü alüminyum kaplarda ahır özellikler ile ilgili olan araştırma sonuçları tarihsel dışında bekletirken, %30.9’unun ahır ortamında sırasıyla verilmiştir. Erzurum ilinde Çoban ve ark. beklettiği ve %0.5’inin ise soğutma tankında (2013) tarafından yapılan bir çalışmada, depoladığı bildirilmektedir. Yetiştiricilerin %52.2’si yetiştiricilerin %83.9’unun buzağılama mevsiminin kış hayvan başına süt veriminin yaz mevsiminde daha ve ilkbahar aylarında olmasını istedikleri yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Araştırıcılar 610 KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(4): 609-619, 2019 Araştırma Makalesi/Research Article Narman ilçesindeki sığırcılık işletmelerinin sağım (%13.5) ve üniversite (%1.5) ve okuryazar olmayan öncesi meme temizliği uygulama oranındaki