Dut Bezoekersgids Cooljapan.Pdf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
NL DE LIJN - p. 27 - STRIJDERS ESSENTIE AFRIKA - p. 15 - - p. 45 - - p. 22 - ANTWERPEN - p. 40 - MON- STERS - p. 7 - INTRO - p. 5 - 2 – COOL JAPAN – LUST- OBJECT - p. 62 - ESSENTIE - p. 45 - K AWAAZIË I I - p. 55- p. - 75 - ANTWERPEN - p. 40 - ROBOTS - p. 71 - RELIGIESOTAKU VAN HET- p. BOEK78 - - p. 94 - SEBASTIAN MASUDA - p. 76 - 3 4 – COOL JAPAN – ク � ル ジ � パ ン WERELDWIJDE FASCINATIE IN BEELD Pokémon, Hello Kitty, Super Mario, Godzilla, robots en samoerai: deze iconen van de Japanse beeldcultuur zijn wereldberoemd. De hele wereld kijkt anime (tekenfilms), leest manga (strips) en speelt Japanse games. Wat maakt Japan zo cool? De schattige figuurtjes met hun grote ogen? De duistere verhalen vol geweld en monsters? Of is het de creativiteit van de makers, met hun fantasievolle verhalen? Is de internationale interesse voor de Japanse beeldcultuur relatief nieuw? Is ze te danken aan het succes van onder andere anime en manga? Of is ze ouder? Stap in de wereld van de Japanse beeldcultuur en beleef wat haar zo uniek en fascinerend maakt. Ontdek de lange traditie in de schilder- en tekenkunst en de uitwisseling met andere beeldculturen. Ontmoet de iconen en hun voorlopers, de makers én de fans. 5 - 1 - Hedendaags en oud Hiroyuki Matsuura combineert een hedendaagse tekenstijl met iconen van het ‘oude Japan’. De yukata is een dun, prettig draagbaar kledingstuk dat oorspronkelijk diende om naar het badhuis te gaan. Hier is het bedrukt met een meisjesfiguur in manga-stijl die een yukata draagt, maar wél met een traditioneel patroon. Yukata met meisjesfiguur Hiroyuki Matsuura Japan, 2012 Polyester met print en zijde Hiroyuki Matsuura en Tokyo Gallery + BTAP 6 – COOL JAPAN – 1 MONSTERS Van misleidende monsters tot gruwelijke menseneters, en van treurende zielen tot bloeddorstige demonen Cool Japan is meer dan vrolijke kleurtjes en gelukkige gezichten. Er komt nogal wat dood en verderf voor in de Japanse popcultuur. Ook daar zijn vele mensen fan van. De duistere kanten van de geschiedenis blijven makers inspireren. Verhalen over yōkai (monsters, geesten en demonen) worden al eeuwen verteld en vinden nu hun weg naar horrorfilms, doodenge games en duistere manga. Het gaat van misleidende monsters tot gruwelijke menseneters, en van treurende zielen tot bloeddorstige demonen. Ook de bloedige krijgsgeschiedenis blijft een inspiratiebron. Spectaculaire confrontaties met zwiepende zwaarden en rituele zelfmoorden zijn ‘typisch Japanse’ culturele stereotypen. In de popcultuur worden ze keer op keer van vers bloed voorzien. 7 - 2 - of Lachende hannya Strijd tegen onrecht en corruptie Een lachende hannya houdt een Mutsuki Suginosuke Norifusa is een afgebeten kinderhoofd in haar held uit Tsukioka Yoshitoshi’s houtblok- handen. Hannya zijn eerst normale drukkenreeks over de 14de-eeuwse vrouwen, maar hun jaloezie doet hen Chinese roman Het verhaal van de veranderen in wraakzuchtige geesten. wateroever. Die volgt 108 vogelvrij In het nō- en kyōgen-theater sym- verklaarde helden in hun strijd tegen boliseren hannya-maskers daarom onrecht en corruptie, en was heel extreme jaloezie. populair in het 19de-eeuwse Japan. Kleurenhoutblokdruk Lachende hannya Yoshitoshi brengt in zijn Schoonheid uit de reeks Honderd spookverhalen en moed in ‘Het verhaal van de water- Katsushika Hokusai oever’ niet de Chinese figuren in Japan, ca. 1830 (laat-19de- of 20ste-eeuwse beeld, maar kiest voor helden uit de reproductie) Japanse geschiedenis en sagen. Inkt en pigment op papier Koninklijke Musea voor Kunst en Kleurenhoutblokdruk Mutsuki Suginosuke Geschiedenis, Brussel (JP.03361) Norifusa uit de serie Schoonheid en moed in ‘Het verhaal van de wateroever’ of Tsukioka Yoshitoshi De geest van Kohada Koheiji Japan, 1867 Inkt en pigment op papier Kohada Koheiji is wellicht de be- MAS (AE.1997.0041.0033.1-3/3) roemdste mannelijke geest in Japan. Hij werd vermoord door een theater- Deze papieren objecten wisselen drummer die er met Koheiji’s tweede elkaar af op de tentoonstelling. Dat is vrouw vandoor ging. Koheiji kwam nodig om ze goed te kunnen bewaren. terug om het inmiddels getrouwde paar te martelen. - 3 - Koheiji kijkt over het muskietennet De geest van Yūgao naar zijn vrouw. Zijn lichaam is om- Het verhaal van Genji van hofdame geven door de brandende vlammen Murasaki Shikibu, die rond het jaar van zijn haat. 1000 leeft, beschouwen velen als Kleurenhoutblokdruk De geest van het voornaamste werk van de Japanse Kohada Koheiji uit de reeks Honderd literatuur. Tijdens zijn romantische spookverhalen avonturen ontmoet prins Hikaru Genji Katsushika Hokusai een mysterieuze vrouw, die hij de Japan, ca. 1830 naam Yūgao geeft, ‘maanbloem’. Inkt en pigment op papier De jonge Yūgao valt na hun ontmoeting Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel (JP.03358) snel ten prooi aan de jaloerse geest 8 – COOL JAPAN – van een van Genji’s vorige geliefden Raigō, bad voor een jongen. Uitein- 1 en sterft. Hier waart de geest van delijk werden zijn gebeden verhoord. Yūgao rond bij ranken van de bloem Toch weigerde de keizer Raigō’s daar- die haar naam draagt. opvolgende wens in te willigen. Kleurenhoutblokdruk Het hoofdstuk De woedende Raigō hongerde zich ‘Yūgao’ uit ‘Het verhaal van Genji’ uit de uit en stierf. Shirakawa’s zoon nam serie Honderd aspecten van de maan hij met zich mee in de dood. Raigō’s Tsukioka Yoshitoshi wraakzuchtige geest veranderde in Japan, 1886 duizend ratten, die een grote ravage Inkt en pigment op papier aanrichtten in de Mii-tempel. MAS (AE.4548) Kleurenhoutblokdruk Priester Raigō van of de Mii-tempel, door boze gedachten in Akamatsu Jūtamaru Takanori en duizend ratten veranderd uit de serie de geest van prinses Yaehata Nieuwe gedaantes van 36 geesten Tsukioka Yoshitoshi De held Takanori is een getalen- Japan, 1891 teerde boogschutter. Ook bij deze Inkt en pigment op papier aanval op het huis van de moorde- MAS (AE.1997.0041.0038.1-4/4) naar van zijn zus, prinses Yaehata, of heeft hij zijn vertrouwde wapen bij zich. Terwijl hij een wachter over- De geest van priester Seigen meestert, luistert Takanori naar het Deze prent maakte deel uit van een droeve verhaal van Yaehata’s geest. diptiek met een scène uit een theater- Kleurenhoutblokdruk Akamatsu Jūtamaru stuk. Ze toont de 19de-eeuwse kabuki- Takanori uit de serie Schoonheid en acteur Ichikawa Danjūrō VIII in de rol moed in ‘Het verhaal van de wateroever’ van de geest van priester Seigen van Tsukioka Yoshitoshi de Kiyomizu-tempel. Japan, 1866 Inkt en pigment op papier Seigen was verliefd op de mooie MAS (AE.1997.0041.0038.1-4/4) prinses Sakura, die zijn gevoelens niet beantwoordde. Hij hongerde zich uit en zwoer de prinses ook na Deze papieren objecten wisselen elkaar af op de tentoonstelling. Dat is zijn dood overal te volgen. Uiteinde- nodig om ze goed te kunnen bewaren. lijk ging zij ten onder aan angst. Kleurenhoutblokdruk, deel van het - 4 - diptiek Acteurs Ichikawa Danjūrō VIII Duizend ratten als Kiyomizu Seigen, Arashi Rikan III als Shimobe Yodohei en Iwai Kumesaburō Keizer Shirakawa (1053-1129) wou III als prinses Sakura graag een zoon. Zijn spirituele Utagawa Kunisada adviseur, de boeddhistische priester Japan, 1852 – MONSTERS – 9 Inkt en pigment op papier van het monster, dat zelfs de kling van MAS (AE.4670) Tadakatsu’s zwaard vastgrijpt, haalt de dappere protagonist de bovenhand. Deze papieren objecten wisselen Kleurenhoutblokdruk Takagi Toranosu- elkaar af op de tentoonstelling. Dat is ke Tadakatsu uit de serie Schoonheid en nodig om ze goed te kunnen bewaren. moed in ‘Het verhaal van de wateroever’ Tsukioka Yoshitoshi Japan, 1867 - 5 - Inkt en pigment op papier Minamoto no Tsunenobu en de demon MAS (AE.1997.0041.0038.1-4/4) Tsunenobu, poëet en ambtenaar aan het hof in de 11de eeuw, hoort Deze papieren objecten wisselen op een nacht ver weg het geluid van elkaar af op de tentoonstelling. Dat is nodig om ze goed te kunnen bewaren. een kledingstuk dat uitgeklopt wordt. Dat werd in Japan geassocieerd met eenzaamheid. - 6 - Bij de gedachte aan de eenzaam- De geest Kasane heid welt bij hem een gedicht van Kasane kwam na de dood terug om haar zijn voorganger Ki no Tsurayuki op. echtgenoot het leven zuur te maken; Nauwelijks heeft hij de laatste woor- ze verdacht hem ervan vreemd te gaan. den uitgesproken of er doemt een Theaterposters zoals deze, ekanban, gigantische demon op in de door de hingen aan de tweede verdieping van maan verlichte hemel. Die vervolledigt kabukitheaters, ietwat schuin naar Tsunenobu’s voordracht met een beneden gericht. Zo konden grotere couplet uit een Chinees gedicht. groepen tegelijk het aanbod zien. Kleurenhoutblokdruk Tsunenobu en de Het eerste wat je daardoor zag is de demon uit de serie Honderd aspecten gestorven vrouw rechts onderaan. van de maan Als je vervolgens omhoog kijkt, zie je Tsukioka Yoshitoshi dat haar geest haar lichaam verlaat en Japan, 1886 voor haar echtgenoot en zijn nieuwe Inkt en pigment op papier geliefde verschijnt. De geest doemde MAS (AE.1995.0014.0030) zo net zo verrassend op voor het of publiek als voor de afgebeelde man. Takagi Toranosuke Tadakatsu Kabuki-theateraffiche Het verhaal van en een demon Kasane Anoniem Deze prent toont het gevecht tussen Japan, ca. 1888 de held Tadakatsu en een blauwe de- Inkt en pigment op papier mon in een grot in de bergachtige stad Stichting Nationaal Museum van Hakone. Ondanks het heftige verzet Wereldculturen, Nederland (RV-1230-72) 10 – COOL JAPAN – - 7 - - 9 - 1 Het spook met het lange haar Een vos met negen staarten Wat is enger dan een geest die uit Toriyama Sekien bracht in 1776 het een afbeelding je huiskamer binnen- populaire boek Nachtelijke parade van komt? Als je goed kijkt, zie je dat dit 100 demonen uit. Deze parade is een een schildering is van een schilde- van oudsher populair onderwerp in ring waar zo’n geest uit treedt. Deze de Japanse literatuur en beeldende visuele truc zie je ook in de horror- kunsten.