Offl I Ne Nrc.N Ex T FOTO PETER DE KROM

JAARGANG 1 N O.1 PRIJS €2,- N RC . N L

FOTO REUTERS

Neem mij mee €2 nrc.next 12 & 13 oktober 2013

The making of Malala® pagina 4-5

bijlage van offl i ne nrc.n ex t FOTO PETER DE KROM

Mo o rd op de camping offline pagina 6-11 x(7B0BB4*QKKKPT( +]!&!"!=!% A DV E RT E N T I E STUDENTEN

GRATIS 4G DEAL HTC ONE MINI GIGA VEEL DATA RETESNEL 4G KPN NETWERK

Hi WINKEL | Hi.NL | 0800-0346 Hi MEDIUM TOESTEL IS 37,50 00 Prijs gebaseerd op een 2-jarig contract incl. €2,50/mnd extra studentenkorting. Aansluitkosten 1 GB DIRECT VAN JOU 35 / MND eenmalig €29,95, exclusief €6,05 thuiskopieheffing. Check de voorwaarden op hi.nl VOOR nrc •2 next next •3 weten

Den Haag // De nieuwe next zaterdag

Principeakkoord Welkom in de eerste nrc.next die op pakket met vier of meer bijlagen. Er 12 over begroting zaterdag verschijnt! nrc.next is een is immers nog wel meer te doen! jonge krant die de lezer wil helpen de Hoe zit next zaterdag in elkaar? In O K TO B E R 2 013 Den Haag. Coalitiepartijen VVD en wereld te begrijpen op een manier We t e n de actualiteit, in Denken me- Z AT E R DAG & ZONDAG PvdA en oppositiepartijen D66, Chris- die inspireert en tijd bespaart. Wij ningsvorming, in Doen tips. In onze tenUnie en SGP hebben een principeak- gaan ervan uit dat u het meeste enige bijlage, offline, experts over koord gesloten over de begroting voor nieuws al wel heeft gehoord, maar recht, technologie en psychologie, co- 2014. Dat werd gisteravond bekend. De nieuwsgierig bent naar het waarom. lumns van Bas Heijne en Georgina fractieleiders van de regeringspartijen Met deze compacte, betaalbare zater- Verbaan en vooral, denken wij, goede gingen aan het begin van de avond met dagkrant hopen we mensen te berei- journalistiek waarvoor echt de tijd is de afspraken voor toestemming naar ken die ook in het weekend graag genomen. hun fracties. De onderhandelingen du- goede artikelen lezen, maar geen be- Marcel ren al sinds vorige week. CDA en Groen- hoefte hebben aan een uitgebreid HANS NIJENHUIS CHEF NRC.NEXT Links haakten eerder af. N RC

Mensen die niets LEES MEER OVER DEN HAAG bijzonders kunnen OP PAGINA 6 & 7 next ch e ck t e afgelopen week was ik zo bezig met de promo- ‘ tie van mijn boek over Herinvoering Theo Bos, een voetbal- ler die bijzonder was 7 omdat hij zo gewoon Dbleef – u treft even verderop in de studenten in de stad Groningen vliegtaks kost nieuwe bijlage Offline een verslag – dat lijden aan schurft. De huidziekte, ik haast vergeten was dat het tegen- waarbij de schurftmijt onder de ’ overgestelde ook bestaat: mensen die huid eitjes legt die gaan jeuken, is niets bijzonders kunnen, maar daar heel volgens de GGD zeer besmette- 30.000 banen ingewikkeld over doen. lijk en „heel vervelend”, maar Koffiezetten bijvoorbeeld. wel onschuldig en behandel- // ⅜ // Ik trof een aantal van dat soort men- baar met een zalfje. ⅜ Waar // ⅜ Grotendeels waar Half waar sen in ‘hotspot’, café klinkt zo gewoon, // ⅜ O nwa a r Two for joy in het centrum van Amster- ⅜ Grotendeels onwaar dam. Mijn vriendin woont boven zo’n vestiging en die heeft geen koffiezetap- in hetAlgemeen Dagblad KLM-topman Camiel Eurlings maandag paraat, dus ik ging ’s ochtends weleens naar beneden voor een espresso. Meestal zitten er wat trendy geklede mensen die Volgende week // niet door hebben dat het crisis is, maar gisterochtend was ik er alleen. In het nieuws De aanleiding leid (KiM) en de Vrije Universiteit. Elk van de Blonde vrouw met enorme smile: „Hi!”

weten vier varianten zou leiden tot 10 tot 20 procent „Hoi, mag ik een dubbele espresso?” I Dinsdag 15 oktober ‘Vliegtaks: een ticket naar werkloosheid!’ De minder passagiers op Schiphol. Dat zou een Stilte. Moslims vieren het Offerfeest. Nederlandse luchtvaart protesteerde deze week verlies betekenen van tussen de 5.000 en 30.000 Daarna: „Sorry, in English.” De Veiligheidsraad bespreekt in Genève tegen de herinvoering van extra belasting op banen – direct en indirect. „A double espresso.” het atoomprogramma van Iran. vliegtickets. Dat zou desastreuze gevolgen heb- Het CPB kwam tot een kleinere marge van „Do you like something else, an open sand- Bekendmaking winnaar Booker Prize. ben voor de Nederlandse economie en de werk- het banenverlies, toen het in 2007 in opdracht w i ch ? ” gelegenheid op en rond Schiphol. van het Ministerie van Financiën een second I Woensdag 16 oktober Met het vertrek van GroenLinks bij de onder- opinion schreef op een rapport van onder- Wereldvoedseldag: jongeren spreken met handelingen tussen coalitie en oppositie leek zoeksbureau Significance en de SEO. Het plan- Acht, toevallig ook het aantal politici over het voedselprobleem. de vliegtaks van de baan, maar helemaal gerust bureau schrijft in de notitie: ‘Op basis van de minuten dat het duurde om was de reisbranche nog niet. Want: „Uit onaf- internationaal gebruikte kengetallen mag men I Donderdag 17 oktober hankelijk onderzoek blijkt dat het 30.000 ba- verwachten dat door de heffing de werkgele- een espresso te maken Het schuldenplafond wordt bereikt in nen kost”, zei KLM-topman Camiel Eurlings genheid op en vlakbij de luchthaven 5.000 tot de VS, als het Congres niet ingrijpt. maandag in het Algemeen Dagblad. Klopt dat? 10.000 kleiner zal zijn dan zonder heffing het Ik wist niet wat dat was. geval was geweest.’ De Kamer van Koophandel Ze vroeg het aan haar collega’s, die de I Vrijdag 18 oktober Waar is het op gebaseerd? vreesde destijds voor 12.000 banen in de regio espressomachine bedienden. Een jon- Uitreiking Televizierring aan Wie is de Amsterdam. gen, die er vanwege twee enorme wielen M o l ?, Divorce of Flikken Maastricht. De Nederlandse luchtvaart heeft slechts een Zou de werkgelegenheid op Schiphol nu eer- in beide oren uitzag alsof hij door een jaar te maken gehad met de vliegtaks. Milieu- der krimpen met 10.000, of toch met 30.000 ba- vreemde stam onder handen was geno- voordelen waren de voornaamste argumenten nen? Deskundigen hebben hun twijfels over men, antwoordde dat het hier ging om voor de invoering in 2008. Passagiers betaalden het laatste getal – dat 10 procent is van het to- twee bruine boterhammen met een bult Va n d a a g Demonstrant in Rome: ‘Hoeveel graven zonder naam op Lampedusa’ FOTO AFP 11,25 euro extra voor een korte vlucht (binnen taal aantal banen in de Nederlandse luchtvaart. tonijnsalade en met een blaadje sla erop. w i s s e lva l l i g , 2.500 kilometer) of 45 euro voor een lange r e i s. Luchtvaarteconoom Jaap de Wit, ook directeur „To n ij n s a l a d e ”, zei de blonde vrouw. met een Veel Nederlanders namen de auto naar vlieg- van het KiM, zegt: „Gelet op de hoogte van het Ik: „Dus je spreekt wel Nederlands?” temperatuur // velden in Duitsland en België om zo goedkoper getal moet Eurlings ook de indirecte werkgele- Antwoord: „Ye s.” tussen de 10 Schipbreuk Doden bij gekapseisde migrantenboten Lampedusa en Egypte uit te zijn. Dat heeft de economie 1,2 miljard genheid hebben meegenomen, tenzij hij een Maar het was nog niet voorbij. Ik en 12 graden. Lampedusa/Cairo. Een boot met ongeveer 200 mensen aan boord is gistermiddag gekapseisd op 120 kilometer van het Italiaanse eiland euro gekost, volgens de Stichting Economisch extreem hoge ticket tax heeft verondersteld.” moest afrekenen en betalen en kreeg De oostelijke Lampedusa. Het persbureau ANSA meldde gisteravond vijftig slachtoffers, onder wie tien kinderen. Ook zonk er vrijdag een vluchtelingen- Onderzoek (SEO), gelieerd aan de Universiteit Ook Pieter Pauw, onderzoeker bij het Deuts- daarna, hoewel ik dus de enige klant wind is matig. boot voor de kust van Alexandrië, waarbij zeker twaalf mensen om het leven kwamen. Woordvoerders van de marine meldden dat „een groot van Amsterdam. Eurlings, toen nog minister ches Institut für Entwicklungspolitik in Bonn, was, een nummer op een stokje. Num- Morgen wis- aantal” van de opvarenden uit zee gehaald is. Vorige week kwamen bij een scheepsramp nabij Lampedusa meer dan 300 vluchtelingen om. van Verkeer en Waterstaat, schafte de vliegtaks denktank over internationale ontwikkelings- mer acht, toevallig ook ongeveer het selvallig en in 2009 af. kwesties en voorstander van een internationale aantal minuten dat het duurde om een vrij koel. Nu, vier jaar later bindt Eurlings opnieuw de vliegtaks, twijfelt aan het getal 30.000. „Het espresso te maken. Op een kantoor strijd aan met de heffing, die een beletsel zou lijkt mij onzin. De omzet van Schiphol stijgt al De jongen met de wielen in de oren in de Randstad zijn om Schiphol een internationaal knoop- jaren, zou dat echt zo drastisch veranderen als ging met veel bewegingen aan de slag. punt te houden. De 30.000 bedreigde banen tickets een paar euro duurder worden? En een Hij hield ’m nog even tegen het licht A DV E RT E NT I E waarmee hij schermt, komen uit een doorreke- banenverlies bij Schiphol zou wel een banen- toen het klaar was en zei toen dat het hebben ning van het Centraal Planbureau (CPB), zegt winst elders betekenen, bijvoorbeeld bij weg- zover was. homoseksuelen een woordvoerder van KLM. en spoorvervoer of de overheid.” Zij: „A l r e i g h t- i e ! ” Ze riep mijn nummer. het makkelijker En, klopt het? Conclusie „Number eight! Number eight!” Ik stak voor de zekerheid mijn vinger dan in een De SEO schreef in 2012 in opdracht van KLM Herinvoering van de vliegtaks zou volgens elk o p. GratisGrat next op zaterdag het meest recente rapport over de effecten van onderzoek banenverlies betekenen, maar over „Here.” fabriek in vliegbelasting. Daarin staat de verwachting – de omvang ervan zijn deskundigen het niet Ze kwam het brengen met een gezicht Lever deze coupon volgende week in bij jouw verkooppunt waarbij is uitgegaan van een vliegtaks van 10 eens. Het lijkt erop dat 30.000 banen het maxi- alsof ik voor vier euro zoveel een heel Te r n e u z e n euro voor korte en 20 euro voor lange vluchten maal aantal banen is dat zou verdwijnen. De groot cadeau had gekocht. Deze is alleen geldig op 19 oktober 2013. – dat de werkgelegenheid in de Nederlandse uitspraak van Eurlings dat de vliegtaks 30.000 „Enjoy!” Deze waardecheque is goed voor één nrc.next luchtvaart (goed voor in totaal 300.000 directe banen kost, beoordelen we als half waar. Bij het weggaan botste ik tegen een en kan bij ieder verkooppunt in Nederland worden ingewisseld. Niet gebruikte cheques David Pollard en indirecte banen, volgens de SEO) zou afne- jonge moeder die me vroeg om haar te worden niet teruggenomen en zijn niet van stichting Workplace Pride men met 12.500 tot maximaal 37.500 banen. MICHIEL DEKKER helpen met het naar binnen tillen van de inwisselbaar tegen contant geld. Het rapport vermeldt ook de vermoedelijke kinderwagen. Ze bleek een vaste klant, wil meer roze borrels Informatie voor de wederverkoper gevolgen van de vliegtaks zoals voorgesteld Ook een bewering langs zien komen want eenmaal binnen schakelde ze over De waardebon wordt vergoed tegen de door SP, GroenLinks, ChristenUnie en SGP die je graag gecheckt zou willen zien? op de vreemde taal die ze niet helemaal normale verkoopwaarde van de krant, mits u PAGINA 8 voor de verkiezingen van september vorig jaar. Mail je suggestie naar de redactie via beheerste. deze vóór 31 maart 2014 heeft teruggestuurd. Daarbij zijn onderzoeken gebruikt van het [email protected] of tip via Twitter „Goodmorning , koffie verkeerd please.” CPB, het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbe- met de hashtag #nextcheckt Zullen we weer normaal gaan doen? Please? WDQ op=op geldig op zaterdag 9 oktober MARCEL VAN ROOSMALEN nrc •4 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R & Z O N DAG 13 OKTOBER 2 013 next •5 weten

Malala Yousafzai // De jonge Pakistaanse strijdster Malala Yousafzai (16) won de Nobelprijs voor de Vrede niet // Maar haar verhaal spreekt erg tot de verbeelding // Hoe kon ze zo bekend worden dat de Ta l i b a a n haar als een bedreiging zien?

Malala heeft wereldwijd de status van filmster bereikt. F OTO ’S AFP Opeens JOERI BOOM school gehavend terug. Het gebouw had ge- Malala, is dat volgens Ashraf niet omdat Mala- de media domineert, is Malala een heldin. Aan- Zes vragen over de Nobelprijswinnaar // CORRESPONDENT INDIA & PAKISTAN diend als kwartier voor de Pakistaanse troepen. la’s activisme wordt afgewezen, maar uit pro- hangers van religieuze partijen zien haar ech- Malala liet haar afkeer van de Talibaan openlijk test tegen de overheid die de mensen niet beter als een pion van de Amerikanen. Veel ande- NEW DELHI. Enkele uren voordat de Nobel- blijken: „De Talibaan maken ons kapot.” schermt en scholen blijft gebruiken om mili- re Pakistanen beschouwen haar als ‘onpatriot- prijs voor de Vrede niet werd toegekend aan tairen in te legeren, een extra reden voor de Ta- t i s ch ’. Er wordt zelfs beweerd dat ze betaald Waarom OPCW wél? Malala Yousafzai (16), de jonge Pakistaanse was ze er. libaan om ze op te blazen. zou zijn door de CIA, een aantijging die absurd Ik sla hem met mijn sandaal strijdster voor het recht op onderwijs, meldden Hoewel Ziauddin en Malala doodsbedrei- lijkt, maar weerklank vindt in Pakistan. bronnen rond het Nobelcomité dat een van de Ziauddin, gesterkt door de media-aandacht gingen ontvingen, bleven ze mediaoptredens Waarom een Nobelprijs voor VS zei Syrië vorige maand zich alsnog overwegingen was dat de prijs haar in levens- van de The New York Times en D a w n N e w s, liet de geven. Ziauddin gaf radiointerviews, Malala Een team van vijf pr-specialisten de OPCW? te willen aansluiten, na de gifgasaan- gevaar kon brengen. Ze werd een jaar geleden voorzichtigheid varen en gaf Malala toestem- verscheen op verschillende Pakistaanse tv-zen- De Organisatie voor het verbod op val van 21 augustus. bij een mislukte moordaanslag door de Tali- A l t h a n s, ming voor meer mediaoptredens. Het was nu ders, op de Canadese tv en bij CNN, en kreeg Ook zonder Nobelprijs voor de Vrede is ‘Mala- chemische wapens (OPCW) is begon- baan in het hoofd geschoten, waardoor een een publiek geheim dat zij ‘Gul Makai’ was, het een hoge Pakistaanse dapperheidsonderschei- la’ een machtig merk. I am Malala, heet haar au- nen met het opruimen van Syrisch Hoe werkt de organisatie pre- deel van haar gezicht verlamd raakte. Een dag populaire onder pseudoniem bloggende meis- ding. Na de aanslag, begin oktober 2012, ver- tobiografie en in interviews spreekt ze soms gifgas. De Nobelprijs voor de Vrede, cies? eerder, donderdag, won ze de Sakharov-prijs je van BBC’s Urdu-service. Malala verscheen in scheen ze op de shortlist van Time Magazine’s over zichzelf in de derde persoon. „Het zal ze gisteren toegekend, moet echter Eén: inspecteurs zoeken naar chemi- van het Europees Parlement, de meest prestigi- een talkshow op Pakistans populairste nieuws- ‘Person of the Year’ en plaatste Foreign Policy Ma- berouwen dat ze Malala hebben neergescho- onderstrepen dat de OPCW zich al sche wapens en ruimen ze op in euze mensenrechtenonderscheiding van de zo leek het zender Geo TV, gepresenteerd door ’s lands be- gazine haar op de zesde plaats in zijn top-100 ten”, zegt ze in een recent BBC-interview. Edel- zestien jaar inspant om chemische (voormalig) oorlogsgebied. Zoals nu EU. Onmiddellijk bezwoeren de Talibaan haar kendste journalist, Hamid Mir. In een populair van Global Thinkers. Dit jaar won ze alsnog de man, een van de grootste publicrelationsbu- wapens wereldwijd uit te bannen. in Syrië. Twee: landen die het verdrag alsnog ter dood te brengen. ochtendprogramma, A Morning With Farah, Vredesprijs voor Kinderen. reaus ter wereld, met klanten als Microsoft en Het Nobelcomité hoopt dat landen tekenen krijgen bezoek van inspec- Malala Yousafzai is beroemder dan menig werd ze opgehemeld door presentatrice Farah Maar terwijl in het buitenland Malala’s ster Starbucks, heeft sinds november 2012 een die chemische wapens hebben nu teurs, die toezien op de ontmanteling filmster. Ze sprak de Verenigde Naties toe, die de aanslag op Malala geïnterviewd in het Ame- bruikte hij als wapens in de strijd tegen het op- Hussain, die haar daarna vroeg of ze bang was rees, begon in Pakistan zelf haar neergang. team van vijf pr-specialisten aan Malala’s fami- beloven die te vernietigen. En het is van chemische wapens, grondstoffen 10 november tot jaarlijkse ‘Malala- dag’ hebben rikaanse maandblad Pacific Standard en betuig- rukkende moslimextremisme. voor de de Talibaan. „Als een Talibaanstrijder lie ter beschikking gesteld. „Gratis”, zei een ook een oproep aan Rusland en de VS en militaire installaties. Drie: lidsta- verklaard. Ze gaat op de thee bij de Britse ko- de spijt. Een Talibaanstrijder vuurde weliswaar Inmiddels was hij bevriend geraakt met Zi- op me af komt, trek ik mijn sandaal uit en sla woordvoerder van het bedrijf tegen persagent- om haast te maken met het vernie- ten moeten hun chemische industrie ningin, wordt gelauwerd door politici en be- de kogel af, maar hij, de journalist, leverde het auddin, de schooldirecteur. Volgens een recon- hem ermee in het gezicht”, zei Malala. De on- OOK ZONDER schap AFP. tigen van hun voorraden gifgas, openstellen voor inspecties om te roemdheden als Angelina Jolie. Afgelopen doelwit. structie in Vanity Fair haalde hij hem begin gehoorde belediging ontging de Talibaan niet. NOBELPRIJS VOOR Het bedrijf biedt Malala een „persafdeling” waarmee ze achterlopen. Zoals trou- laten zien dat ze chemicaliën alleen dinsdag werd haar autobiografie wereldwijd De constructie van Malala begon eind 2007 2009 over mee te werken aan een documentaire Volgens hen was de aanslag op Malala niet in- en adviseert de familie „hoe om te gaan met de wens de meeste landen. voor civiele doeleinden gebruiken. gepubliceerd. De 3 miljoen dollar die de uitge- met een kort nieuwsitem op DawnNews, een over de bedreiging van het onderwijs in de val- gegeven door haar verdediging van meisjeson- DE VREDE IS enorme aandacht van media en publiek voor ver haar betaalde, wordt gestort in het Malala Urdu-talige nieuwszender, over de directeur lei: een gevaarlijke aangelegenheid, want mul- derwijs, maar door haar „lastercampagne” te- ‘MALALA’ EEN Malala’s campagne”. Volgens de firma is er mo- Wat is de OPCW? Wat gebeurt er in het Haagse Fonds, om onderwijsprojecten te steunen, dat van een een meisjesschool, Khushal Girls High lah Fazlullah rekende onbarmhartig af met tegen hun strijders en de „westerse propaganda” menteel een wachtlijst van twee maanden voor De OPCW, voluit Organisation for hoofdkantoor? al miljoenen dollars bevat. De eerste donatie School & College in de Swat Vallei. De verslag- genstanders. Toen Ziauddin merkte dat niet al- die ze verspreidde. MACHTIG MERK een interview. the Prohibition of Chemical Weapons, be- Het ronde gebouw, niet ver van het ging naar veertig meisjes in de Swat Vallei, gever, een collega van Ashraf, interviewde leer- leen hij, maar ook zijn 11-jarige dochter, die Ziauddin besloot Malala voor te dragen voor In haar toespraken en interviews geeft Mala- staat sinds 1997 en ziet toe op de na- Vredespaleis, is een diplomatieke waar Malala vandaan komt, om hen in staat te lingen over de opdringende Talibaan in de val- opkeek naar haar activistische vader, herken- de Internationale Vredesprijs voor Kinderen, la Yousafzai blijk van een rotsvast vertrouwen leving van het internationale verdrag bijenkorf, waar ambassadeurs ver- stellen naar school te gaan in plaats van in de lei. Toen Ashraf op de redactie in Karachi het baar in beeld kwam, protesteerde hij. „Ik her- van de KidsRights Foundation in Amsterdam. Meteen nadat ze werd neergeschoten was er in haar missie: het promoten van onderwijs tegen chemische wapens uit 1993. gaderen over de uitwerking van het huishouding te werken. ruwe materiaal zag, vielen hem de intense blik innerde hem aan zijn belofte ons een documen- Ze werd genomineerd in oktober 2011, won veel sympathie. Pakistaanse schoolkinderen voor alle kinderen ter wereld, te beginnen in Het verdrag kwam er toen Rusland verdrag. Ook het besluit over Syrië Opeens was ze er. Zeker na de mislukte en het pure taalgebruik van een van de meisjes taire te laten maken met Malala als hoofdrol- niet, maar vestigde wel haar naam in het prij- brandden kaarsen voor haar en droegen pro- Pakistan. Daartoe wil ze premier van haar land en de VS het eens werden over het op- hebben ze daar genomen. Het ge- moordaanslag leek de wereld niet meer om op. Het was Malala, de toen tienjarige dochter speelster”, vertelde Ashraf in The Pacific zencircus. Twee maanden later kreeg ze de Pak- testborden met de tekst „Ik ben Malala”. Toen worden, zei ze donderdag tegen CNN’s Christi- ruimen van hun chemische wapens bouw herbergt ook het ‘technisch se- haar heen te kunnen. Hoe kon een jong meisje van de activistische schooldirecteur, Ziauddin Standard. „Maar ik dacht dat jullie alleen een istaanse nationale vredesprijs voor jongeren, haar familie echter asiel kreeg in Groot-Brit- an Amanpour. AFP sprak met mensen uit haar uit de Koude Oorlog. Ze zijn de be- cretariaat’, de staf van de organisatie, uit een afgelegen vallei uitgroeien tot een we- Yousafzai. Hij verzette zich tegen de opkomst kort interview wilden doen”, wierp Ziauddin uitgereikt door premier Gilani. Er werden tannië en haar vader een baan bij de Pakistaan- directe omgeving, die bezwoeren dat Malala langrijkste leden van de OPCW en die onder meer de tweehonderd in- reldwijd icoon voor het recht op onderwijs? van de Talibaan-mullah Fazlullah in de vallei, tegen. Ashraf besefte dat de strikte codes van scholen naar haar vernoemd, en ministers se ambassade in Londen, veranderde de stem- niet wordt gemanipuleerd, maar dat haar vast- zorgen met hun stem in de Veilig- specteurs in vaste dienst uitstuurt en Hoe kon ze zo bekend worden dat de Pakis- die elke vrijdag publiekelijk ‘zondaars’ liet af- gastvrijheid en vriendschap het zijn vriend on- noemden haar geregeld. Eindelijk hadden de ming. Malala’s familie zou de aanslag in scène beradenheid is ingegeven door haar eigen ka- heidsraad van de VN dat OPCW-be- traint, en een database bijhoudt. taanse Talibaan haar als een bedreiging gingen ranselen. mogelijk maakten hem het filmen te weigeren. Pakistaanse autoriteiten het onschuldige ge- hebben gezet om een door veel Pakistanen fel rakter en overtuigingen. sluiten ook worden uitgevoerd. zien? Was ze zich bewust van de gevaren? Hij zette door. In de dertien minuten durende zicht dat nodig was om hun keiharde campag- begeerd bestaan in het Westen te kunnen op- De journalisten die aan de basis stonden van Betekent dit iets voor de Malala moest de hoofdrol spelen documentaire Class Dismissed, over de laatste ne tegen de Talibaan, waarbij miljoenen men- bouwen, heette het op Facebook. Haar toe- haar roem, betreuren echter hun rol. Adam B. Wie zijn nog meer lid van de crisis in Syrië? We hadden een pop nodig dagen voor de gedwongen sluiting van Ziaud- sen op de vlucht werden gejaagd en burger- spraak voor de VN in juli kreeg veel kritiek. Ellick, regisseur van de New York Times-v i d e o ’s, OPCW? Het is een mooie opsteker voor de Toen Ashraf twee jaar later werd benaderd dins meisjesschool, zegt Malala, die eigenlijk slachtoffers vielen, te helpen legitimeren. Veel Pakistanen beschouwen de VN als verleng- heeft achteraf zijn twijfels of het allemaal wel Somalië is sinds juni de 189ste lid- inspecteurs. Met de relatieve onbe- Volgens Syed Irfan Ashraf, de Pakistaanse jour- door de The New York Times om een korte docu- arts wilde worden: „Ik heb een nieuwe droom. Ashraf spreekt er schande van. „Dit conflict stuk van Amerika, het land in wiens handen zo ethisch was. „Ik maak deel uit van een sys- staat. Slechts zes landen níet: Angola, kendheid van de OPCW is het af- nalist die haar ‘ontdekte’, waren het Pakistaan- mentaire te maken voor de website over de af- Ik moet politicus worden om dit land te red- hoort niet te worden uitgevochten door Mala- Pakistan ‘een speelbal’ is. Waarom had ze het in teem dat hen continu beloonde, dat haar aan- Birma, Egypte, Noord-Korea, Zuid- gelopen. Veel meer valt er niet over te se en internationale media die Malala aanmoe- gekondigde sluiting van alle meisjesscholen in den.” la, maar door mijn militairen, mijn politie. Dit haar toespraak alleen over onderwijs? Waarom moedigde en steeds bekender, brutaler en Soedan en Syrië. Egypte en Syrië wei- zeggen. Want intussen gaat de oorlog digden levensgevaarlijke uitspraken te doen. de Swat Vallei door de Talibaan, wist hij wie de Eind 2009 maakte de The New York Times een was camouflage.” Volgens hem kaapte de over- sprak ze zich niet uit tegen de Amerikaanse openhartiger maakte”, zei hij tijdens een dis- gerden te tekenen omdat Israël ook d o o r. De eerste fase moet op 1 novem- „We hadden een pop nodig, toch? Een verhaal hoofdrol moest spelen. Ashraf was langzaam tweede webdocumentaire, van twintig minu- heid Malala om de aandacht afleiden van het drone -aanvallen? cussie in Boston. Syed irfan Ashraf heeft rond- chemische wapens zou hebben. Israël ber al zijn voltooid, maar diplomaten dat de maag vulde, en dus hadden we Malala maar zeker activist geworden, gaf hij na de aan- ten, met Ziauddin en Malala. De familie was in- hardvochtige, chaotische legeroptreden. Als in Malala heeft de Pakistanen niet verenigd te- uit spijt. „Het is crimineel wat ik gedaan heb”, heeft het verdrag getekend, maar dat betwijfelen of dat haalbaar is. nodig, die al die dingen zei. Ieder ander is te slag op Malala toe. Zijn journalistieke distantie middels gevlucht voor het verwoestende offen- de Swat Vallei leerlingen protesteren tegen het gen de Talibaan, zoals na de aanslag werd ge- zei hij in Vanity Fair. „Ik heb een kind van 11 is niet goedgekeurd door het parle- bang om dat allemaal te zeggen.” Hij werd na was verdwenen. Zijn artikelen en tv-items ge- sief van het leger tegen de Talibaan en vond de vernoemen van hun overheidsscholen naar hoopt. Voor de ruimdenkende bovenlaag, die meegelokt.” ment. Onder druk van Rusland en de HANS STEKETEE nrc •6 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R & Z O N DAG 13 OKTOBER 2 013 next •7 weten

Den Haag // Volkert van der G. // Gisteravond werd er een akkoord bereikt over de begroting voor 2014 // De moordenaar van Fortuyn krijgt géén verlof // Dat zou je niet zeggen als je afging op het moddergooien van de Dat besloot VVD-staatssecretaris Teeven gisteren // kort laatste tijd // Politiek is nu eenmaal een modderig beroep Verlof was niet te verkopen aan zijn achterban

Albert Heijn // Prijzenslag levert niet Van der G. blijft in meer klanten op Amsterdam. De prijsverlagingen de gevangenis die Albert Heijn heeft doorge- voerd op ruim duizend artikelen heeft de supermarktketen nauwe- ANNEMARIE KAS lijks nieuwe klanten opgeleverd. REDACTEUR JUSTITIE inderdaad sprake zou zijn van grote Van alle Nederlandse huishou- onrust en verstoring van openbare or- dens doet ongeveer 45 procent Den Haag. Het komt vaker voor, dat de. Op de inhoud van die onderzoe- boodschappen bij Albert Heijn. veroordeelden bínnen de muren aan ken ging Teeven gisteren niet in, om- Dat is ongeveer evenveel als een hun reïntegratie in de samenleving dat tegen zijn besluit nog „r e ch t s - jaar geleden, heeft marktonder- Rommelige politiek werken. Bij buitenlanders die in Ne- middelen openstaan”. Beroep tegen zoeksbureau GfK gisteren ge- derland in de gevangenis zitten bij- zijn beslissing dus. meld. Na het prijzenoffensief van voorbeeld, of bij mensen die geen Ook het gevaar voor Van der G. en Albert Heijn verlaagden andere huis of familie hebben om naar terug zijn familie speelde mee bij de over- supermarktketens ook hun prij- te keren tijdens hun verlof. wegingen het verlof niet toe te ken- zen. Daardoor heeft Albert Heijn is here to stay. Maar hé, dan Gisteren besloot staatssecretaris nen. En vanwege Van der G.’s lande- nauwelijks voordeel gehad van de Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, lijke bekendheid zouden „zeer zware kortingsactie. Het marktaandeel VVD) dat Volkert van der G., de moor- veiligheidsmaatregelen” voor hem van Lidl nam wel toe, van 23 pro- denaar van Pim Fortuyn, géén verlof nodig zijn. Zo’n ingeperkt verlof zou cent naar 25 procent. N OV U M krijg je wel een akkoord krijgt. Hij moet binnen de muren van niet bijdragen aan de geleidelijke te- de gevangenis reïntegreren. rugkeer van Van der G. in de samenle- „Die alternatieve reïntegratie is ving, oordeelde Teeven. voor de bühne”, zegt Henny Sackers, Juist die laatste overweging vindt hoogleraar strafrecht aan de Radboud hoogleraar reclassering Peter van der Universiteit Nijmegen. „Teeven heeft Laan een gemiste kans. „Daarmee gewoon alles in geeft de staatsse- het werk gesteld ‘ cretaris feitelijk om ervoor te zor- TEEVEN HEEFT ER toe aan de maat- gen dat hij Van ALLES AAN GEDAAN schappelijke drei- der G. géén verlof ging van buiten.” hoeft te verle- ZODAT VAN DER G. Terwijl het straf- nen.” Dat is voor- GÉÉN VERLOF KRIJGT’ systeem in Neder- al een politieke land uit twee on- beslissing, vindt derdelen bestaat: DERK STOKMANS economische crisis, heeft het steun gevonden ring van voormalig minister van Justitie Piet Sackers. Een harde VVD’er die strenge vergelding, maar óók resocialisatie,

FOTO AP FOTO POLITIEK REDACTEUR voor lang uitgestelde hervormingen van de ver- Hein Donner. Deze CDA’er, personificatie van straffen voorstaat, kan zo’n verlof een nieuwe kans krijgen. „In dit bij- zorgingsstaat: de hypotheekrenteaftrek wordt het traditionele regentendom, waarschuwde in electoraal maar moeilijk verkopen. zondere geval moet de veroordeelde den haag. Het is chaos aan het Binnenhof, beperkt, scheefwonen ontmoedigd, de werk- 2011: „Wetten zijn als worstjes, je kan maar be- Alleen moest dat besluit wel met aan de samenleving wennen, maar zal Knokploeg // zonder regisseur. De incompetente coalitie legt loosheidsuitkering versoberd, het ontslagrecht ter niet zien hoe ze gemaakt zijn.” nieuwe feiten gepaard gaan. Want als de samenleving vooral ook aan hém het af tegen onredelijke oppositiepartijen. Re- versoepeld, arbeidsgehandicapten worden aan Donner waarschuwde: als onderhandelingen Van der G. nu besluit om opnieuw in moeten wennen.” FBI rekent agressieve sultaat: een onbestuurbaar en onbestuurd land. het werk geholpen. in het openbaar plaatsvinden, is de behoefte aan beroep te gaan tegen de weigering Volkert van der G. heeft zeven da- rabbijnen in Het is dit beeld dat politieke journalisten en Als dit beeld beklijft, en dat valt overigens zelfprofilering groter dan die om het compro- van zijn verlof, dan moet er iets veran- gen de tijd om in beroep gaan bij de columnisten, peilingen én politici schetsen na nog te bezien, dan is die totale omslag voor de mis te verdedigen. derd zijn ten opzichte van het aan- Raad voor Strafrechtstoepassing. AMSTERDAM. Twee orthodoxe één jaar Rutte II. De premier kreeg gisteren spelers zelf minder onverwacht dan voor de toe- Hoe slecht dat kan aflopen, is te zien aan wat vankelijke besluit om zijn verlof te Zo’n nieuwe behandeling kost na- rabbijnen en acht mannen uit zelfs de vraag of het geen „zooitje” was, in Den schouwers van de politieke show. er gebeurde met het Lenteakkoord van 2012. weigeren. Anders zal het standpunt tuurlijk tijd – hoogleraar Sackers New York en New Jersey zijn door Haag. Het antwoord van Mark Rutte was: „Je „Dit is geen chaos, dit is ons werk”, zegt een VVD, CDA, D66, GroenLinks en de Christen- van de Raad voor Strafrechtstoepas- heeft het „sterke vermoeden” dat de FBI gearresteerd. De FBI ver- moet ons afrekenen op resultaat.” prominent lid van ‘de constructieve oppositie’. Unie namen er zo snel mogelijk afstand van. sing en Jeugdbescherming (RSJ), die Teeven met dit besluit om verlof te denkt ze ervan dat zij een knok- Rommel kan tot resultaat leiden, zo bleek „Zo ging het altijd al tussen regeringspartijen”, Een betrokkene uit die tijd: „Politiek was het zulke beroepen als rechter beoor- weigeren, tijd wil rekken. In mei 2014 ploeg leidden om joodse vrouwen gisteravond laat. Coalitiepartijen VVD en PvdA zegt ook een belangrijke kabinetsvoorlichter van grote klasse, maar inhoudelijk en publici- deelt, niet veranderen. En formeel kan Van der G. voorwaardelijk in vrij- aan een rabbinale echtscheiding te bereikten met D66, ChristenUnie en de SGP met veel dienstjaren. „Alleen is het nu zicht- tair was het de moeder aller faalakkoorden.” De heeft niet de staatssecretaris, maar de heid gesteld worden, omdat hij dan helpen. Als hun mannen niet overeenstemming over de Rijksbegroting van baar, omdat het niet meer binnen een coalitie partijen wensten met het akkoord rust en stabi- RSJ hierin het laatste woord. tweederde van zijn straf (twaalf jaar) wilden instemmen met een schei- 2014 en het Belastingplan. En over aanpassin- gebeurt, maar tussen coalitie en oppositie. Het liteit uit te stralen. Het omgekeerde gebeurde. Dus liet Teeven opnieuw onder- heeft uitgezeten. Sackers: „De RSJ ding, regelden de twee rabbijnen gen van het sociaal akkoord, zodat ook de her- is gewoon oude politiek in een nieuw jasje.” Die les is geleerd. „We moeten nu”, zegt een zoek doen naar de maatschappelijke moet deze zaak nu weer opnieuw be- dat de heren zo werden geïntimi- vormingen van de arbeidsmarkt nu kunnen re- Misschien zou ‘oude politiek zónder jasje’ de lid van de coalitie, „de aanvechting weerstaan onrust rond een eventueel verlof van kijken. Het zou zomaar kunnen dat deerd dat ze alsnog aan wens van kenen op een meerderheid in de Eerste Kamer. situatie beter omschrijven. om de eigen winst ten koste van de onderhande- Volkert van der G. Politie, Openbaar de Raad zegt: we vinden dat hij met hun echtgenote gehoor gaven. Ze Nu de laatste onderhandelingsronde succes lingspartners te maximaliseren.” Anders lopen Ministerie en de Nationaal Coördina- verlof moet, maar nu is het al bijna ontvoerden de mannen en ge- Het begon met beledigingen dit soort informele coalities vast in onderlinge tor Terrorisme en Veiligheid deden mei en heeft één weekendje verlof bruikten elektrische wapens. onmin. Ze zijn immers niet aan elkaar gebon- dat onderzoek, en concludeerden dat ook geen zin meer.” Volgens de FBI zijn tientallen Nog geen twee weken geleden voorspelden ana- den door een regeerakkoord. mannen zo aangepakt. Net zoals listen en politieke opponenten het einde van OM ONZE IDEALEN A DV E RT E N T I E in andere religies is een joods Rutte II. Nu helpt „de constructieve oppositie” TE BEREIKEN, ZETTEN WE Het gedoe in de politiek huwelijk niet door de civiele rech- ze „de winter door”, zoals een berustende ter te ontbinden. Een vrouw kan C DA’er het formuleert. Die partij verliet halver- SOMS DE TECHNIEKEN Die zelfdiscipline is lastig. Politici, zegt een stra- alleen scheiden als haar man daar- wege de onderhandelingen. teeg van een ‘niet-constructieve oppositiepar- mee instemt. Volgens de officier Het begin van het parlementaire jaar gaf wei- VAN EEN t ij ’, zitten gevangen. „We werken tachtig tot van justitie ging het de rabbijnen nig reden deze uitkomst te verwachten. De Al- AU TOV E R KO P E R IN honderd uur per week om te laten zien hoe we om geld. Een vrouw moest circa gemene Beschouwingen werden doorspekt met verschillen van andere partijen. Dan komen on- PvdA-Kamerlid Van Dam (links) en fractievoorzitter Samsom voor de fractievergadering gisteravond. FOTO DAVID VAN DAM 50.000 dollar neertellen voor deze persoonlijke beledigingen. Oppositiepartijen, ze Kamerleden op verjaardagsfeestjes, en wor- hulp bij haar echtscheiding. N RC ook de drie die nu de begroting steunen, noemden ze overstelpt met klachten over ‘het gedoe in den de bezuinigingen van het kabinet doelloos, had, wilden de betrokkenen niet over het proces de politiek’. Dat is wel een klap in het gezicht.” schadelijk en dom – en de coalitie eigenwijs. geciteerd worden. Het ligt allemaal te gevoelig. Dit effect wordt versterkt door de fragmenta- ‘ Burgemeester // Het was een weinig vertrouwenwekkende af- Maar praten willen ze wel. De politieke actie van de Tweede Kamer. De paradox is dat al die DIT IS GEEN CHAOS, trap van de bijna dagelijkse onderhandelingen teurs van dit moment begrijpen het onbegrip pogingen van partijen om zich van elkaar te on- DIT IS ONS WERK’, Van der Laan heeft die zouden volgen. En die tot en met gisteren van de toekijkende burgers, zoeken naar oplos- derscheiden, leiden tot een overdaad aan tegen- p ro s t a a t k a n ke r plaatsvonden op het ministerie van Financiën, singen, maar waarschuwen ook dat de situatie gestelde waarheden waar iedereen de weg in ver- ZEGT DE OPPOSITIE onder leiding van Jeroen Dijsselbloem. Intus- niet snel meer zal veranderen, zo blijkt uit ge- liest. Wat overblijft is een gevoel van wanorde. Amsterdam. Bij de burgemees- sen werden staatssecretarissen Frans Weekers sprekken. Dat wordt nog versterkt door de neiging van ter van Amsterdam, Eberhard van en Jetta Klijnsma door beledigde senatoren de „Ons probleem is dat we het graag hebben media om alle partijen ongeveer evenveel alitie, is dat voor het kabinet al genoeg. bijna elke week. Kiezers blijven van de ene naar der Laan (58) , is onlangs prostaat- Eerste Kamer uitgejaagd, omdat hun pensioen- over onze verheven idealen. Maar om die te be- spreektijd te geven. Dus zagen tv-kijkers bij el- Daar hopen ze bij VVD en PvdA ook op: niet de andere partij springen, waardoor meerder- kanker geconstateerd. Dat schrijft wetgeving – die miljarden aan bezuinigingen reiken, moeten we soms de technieken van een ke reportage van het Binnenhof negen politiek meer twee tegen negen, maar vijf tegen zes. Om heden in de Tweede en Eerste Kamer steeds hij in een brief aan de gemeente- moet opleveren – niet zou deugen. autoverkoper inzetten”, zegt een oppositiepoli- leiders die gehakt maakten van het kabinetsbe- te beginnen om het beeld van stuurloze wanor- minder makkelijk op elkaar zullen aansluiten, raad. Van der Laan laat weten dat Het was de afgelopen maanden, zo geven alle t i c u s. leid, waarna VVD-fractievoorzitter Halbe de te keren. En als dat werkt, kunnen ze later en partijen bang blijven voor de kiezer. Romme- hij „nu en dan” niet aanwezig zal betrokkenen wel toe, geen vertrouwenwekkend En daar begint het probleem: een gewone on- Zijlstra en PvdA-leider Diederik Samsom en misschien ook de laatste hervormingen die het lige politiek is here to stay. zijn vanwege de behandeling, schouwspel. VVD-fractieleider Halbe Zijlstra derhandeling is een leuk kijkspel, maar handel eventueel een minister nog mochten redden kabinet voor ogen heeft, door de Eerste Kamer Wat dat betekent, wordt treffend omschreven maar ook dat hij verwacht dat zijn zei het hardop: „Geen mens zal dit politieke ge- in idealen vinden kiezers minder prettig om te wat er te redden viel. helpen leiden. door de tekst op een A4’tje dat aan de muur op dagelijks functioneren niet door krakeel begrijpen.” zien. Het is moeilijk uit te leggen dat politiek Dat zou kunnen veranderen, als D66, Chris- Want er is nog genoeg te regelen. De bezuini- een krantenredactie tegenover de Tweede Ka- de ziekte belemmerd zal worden. Maar gisteren hadden de coalitiepolitici ein- „een spel is, maar geen spelletje”. tenUnie en de SGP zich enigszins aan de coalitie gingen in de langdurige zorg, de pensioenher- mer hangt. De auteur is onbekend. „Wie mocht De burgemeester wordt de ko- delijk de kans een heel ander beeld te schetsen. Het is nou eenmaal een modderig beroep, verbonden gaan voelen. Ze zullen die band niet vorming en het sociale leenstelsel, om er drie te ontdekken – wat vrijwel onmogelijk is – hoe be- mende maanden behandeld in het Het kabinet-Rutte II ís geen stuurloos zooitje. zeggen betrokkenen. En dat is zichtbaarder dan hardop belijden, omdat het hun electoraal noemen, hebben nog geen meerderheid. leid wordt gemaakt, die zal zijn verdere leven Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en In gepolariseerde tijden, zonder meerderheid ooit. kwetsbaar maakt. Als ze zich maar wat gaan in- Maar dat de situatie veel stabieler wordt, is moeten slijten met een fundamenteel gevoel het Antoni van Leeuwenhoek. N RC in de Eerste Kamer, en met de tegenwind van Dit dilemma brengt een wijsheid in herinne- houden in het beschadigen van elkaar en de co- niet waarschijnlijk, onderstreept premier Rutte van onveiligheid.” nrc •8 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R & Z O N DAG 13 OKTOBER 2 013 next •9 weten

Homoseksualiteit // Homo’s voelen zich goed op de werkvloer // Ze krijgen dezelfde kansen als heteroseksuelen, blijkt uit een rapport van het Sociaal en kort Cultureel Planbureau // Een roze netwerk en een feestboot helpen

Fraudezaak // OM niet-ontvankelijk Thalia Verkade na liegen en bedreigen Ook op Waarom niet wat vrolijker Amsterdam. De rechtbank van Maastricht heeft het Openbaar schrijven over Rusland? Ministerie gisteren niet-ontvan- het kelijk verklaard in een jarenlang lopend onderzoek naar omvang- rijke vastgoed- en belastingfrau- oze lezersmail. Of er na de opsomming van wat er de. De 62-jarige hoofdverdachte werk uit allemaal fout gaat in het Nederland-Ruslandjaar Joep Janssen en alle medeverdach- ook een opsomming in de krant mag van wat er ten gaan vrijuit omdat zij door lie- H o m ov r i e n d e l i j k goed is gegaan. De lezer heeft een punt. Ik denk gen en bedriegen van het OM geen terug aan het optreden van het Donkozakken- eerlijk strafproces hebben gehad. de kast worden? 3 tips koor met The Kyteman Orchestra, hier in Mos- Het OM zou ongeoorloofd contact Bkou. De kozakken zongen met hun machtige stemmen de bas- met een getuige hebben gehad en I 1. Roze netwerk lijn die Kyteman voor ze had geschreven. relevante processtukken hebben TERI VAN DER HEIJDEN Roze borrels en awa r e - Geweldig hadden de zangers het gevonden. Na afloop praatten achtergehouden. Het gaat om een V E RS L AG G E V E R ness-bijeenkomsten zijn we na. Het ging over Verdi. Niet over Poetin. Een blazer in The Ky- van de grootste strafrechtelijke goed voor werksfeer, ima- teman Orchestra zei: politici worden alleen gedreven door hun onderzoeken die ooit in Limburg go en productiviteit. Nog eigen carrière. Op journalisten had hij ook een en ander aan te zijn gehouden. Het OM gaat in e moesten aan het idee geen intern roze netwerk? merken. hoger beroep. N RC wennen – een eigen homo- Geef homoseksuele werk- Waarom niet meteen over deze bijzondere samenwerking ge- netwerk binnen ING. De nemers dan de kans én schreven? Waarom altijd het negatieve benadrukken? Ik schrijf top van de bank was een budget als die zich melden die lezer terug: omdat er op dit moment veel negatiefs in Rus- beetje bezorgd wat sommi- met plannen in die richting. land gebeurt. Er zítten Greenpeace -activisten in de cel in Moer- Excuses Moskou // ge klanten ervan zouden De stichting Workplace Pri- mansk. Een kritische Nederlandse fototentoonstelling over het Zdenken. En op intern activisme zat het de kan helpen bij het op- leven rondom Sotsji ís afgelast. Agenten niet straffen bedrijf ook niet erg te wachten. Het duur- richten ervan. De balans in mijn verslaggeving is misschien zoek, maar de ba- voor incident de dus even voor de aanvragers reactie lans in Rusland ook. kregen, vertelt David Pollard, die het net- I 2. Gay Pride De welvaart groeide, maar de kloof tussen rijk en arm is nu Amsterdam. De agenten die be- werk opzette. Activistische plannen had- Op de Gay Pride door de groter dan in enig ander land. Het aantal gevangenen kromp trokken waren bij de onterechte den ze niet. „We wilden gewoon laten Amsterdamse grachten flink, maar het aantal doden in kampen en cellen nam nauwe- arrestatie van de Russische diplo- zien dat we bestaan.” krijgen bedrijven de kans lijks af. maat Dmitri Borodin worden niet Uiteindelijk ging de bank met het plan om expliciet duidelijk te Oppositieleider Aleksej Navalny, veroordeeld tot vijf jaar ko- gestraft. Dat herhaalde minister akkoord. Dat was in 2004. De Gay & Les- maken dat zij homoseksue- lonie, stelt dat je je moet uitspreken tegen van Buitenlandse Zaken Frans bian Association van ING werd het eerste le werknemers verwelko- deze politieke macht. „De eindstrijd tussen Timmermans (PvdA) gistermid- homonetwerk bij een groot Nederlands men en accepteren. Ook Steeds gebeurt er weer het Goede en de Neutraliteit”, luidt de hea- dag. De Russen zeiden gisteren te bedrijf. Op de eerste ING-boot op de Gay tegenover (potentiële) klan- der op zijn blog. Wie niet tegen Poetin is, is verwachten dat de betrokkenen Pride stonden de opvarenden niet in ten kan aanwezigheid een iets ellendigs dat de tegen ons. zich moeten verantwoorden, dat string, vertelt Pollard, maar allemaal positief verschil maken. aandacht opeist Ik hou me niet aan die opdracht in mijn schreven zij op een verklaring op strak in pak. pogingen geregeld tijd te besteden aan wat de website van het ministerie. Mi- Inmiddels zijn er tientallen werkge- I 3. Anti-discriminatie hier leuk is. En wekelijks een ‘normaal’ ver- nister Timmermans zei eerder de- vers met zulke netwerken. Allemaal voe- Wat als het misgaat en een haal te schrijven. Over de geweldige naviga- ze week dat hij persoonlijk begrip ren ze ‘diversiteitsbeleid’, in kantoortaal. werknemer zich ongelijk tiesoftware hier bijvoorbeeld. had voor het optreden van de Speciaal beleid dus, voor een goede posi- behandeld voelt vanwege Maar steeds gebeurt er weer iets ellendigs dat de aandacht agenten. De politie had zaterdag tie van homoseksuele werknemers. Valt zijn geaardheid? De moge- opeist. Veel haalt de krant niet eens. Door alle heibel rond de meerdere meldingen over hem daar dan nog zo veel aan te verbeteren? lijkheid om een klacht in te Russische diplomaat was er deze week bijvoorbeeld geen plek binnengekregen en hem gearres- Dat blijkt best wel mee te vallen. Ho- dienen heeft een positief voor de veroordeling van een anti-Poetinbetoger die door Am- teerd. N RC moseksuele werknemers – mannen en effect op het welzijn van al- nesty als gewetensgevangene wordt beschouwd. vrouwen – zijn ongeveer even tevreden, le werknemers, schrijft het Bij deze. Hij heet Michail Kosenko, is schizofreen en heeft af- krijgen evenveel kansen en worden net zo SCP – zowel homo- als he- gaande op videobeelden niet de agent geslagen die hij volgens weinig gepest als hun heteroseksuele col- teroseksuele. de rechter geslagen heeft. De agent in kwestie heeft geen klach- lega’s. Dat blijkt uit onderzoek van het ten over Kosenko. Het vonnis: psychiatrische dwangverpleging, Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat De boot van Defensie tijdens de Gay Pride in augustus, met minister Jeanine zonder eindtermijn. Het nieuws is steeds vaker om te huilen en gisteren werd gepubliceerd. Hennis-Plasschaert aan boord. FOTO OLIVIER MIDDENDORP de troost van muziek of een bedrijfssucces kan daar even niet te- Het is de eerste grote Nederlandse stu- g e n o p. die naar homoseksualiteit op de werk- Ik ontdek hier hoe anti-autoritair Nederlanders zijn, vergele- vloer. Openlijke intimidatie of wegpesten ken met de rest van de wereld. En hoe letterlijk de term ‘vertica- van homoseksuelen „lijken niet (meer) le macht’ in Rusland te nemen valt. Misschien liggen die extre- aan de orde van de dag”, concludeert het familie en vrienden niet. Vóór die het te negentig bij Defensie begon, vertelt de zoiets op kantoren wel werkt, kan hij zich me posities ten grondslag aan de irritaties tussen beide landen. SCP. De uitkomsten zijn „verrassend”, horen kregen, meldde ze zich bij het Gay 53-jarige Hamstra. „Maar homo is voor voorstellen. Maar in de „mannenwereld” Eenvijfde van de homo’s wordt gepest Wij zijn veel te bijdehand. zegt onderzoeker Lisette Kuyper. „Po s i - & Lesbian Network van PwC. Het bestaan veel militairen nog een scheldwoord.” waarin hij rondrijdt? Nee. Voorlopig Iedereen die ik interview, vraagt mij waarom wij steeds over tiever dan we op basis van eerdere kleine- ervan gaf vertrouwen. „Ik wist: homosek- Een enkele keer komt het tot fysiek ge- houdt hij werk en privé strikt geschei- homo’s beginnen. Alleen mijn homovrienden en hun allerbeste re studies hadden verwacht.” sualiteit wordt geaccepteerd.” weld. Op een dag kan de SHK zichzelf op- den. Mensen die de afgelopen zes maanden gepest zijn op de vrienden snappen het. En die voelen zich buitenlander in eigen Dat is dus goed nieuws. Maar verbeter- heffen, is de hoop van Hamstra. „Omdat „Op een kantoor in de Randstad heb- werkvloer, naar sexuele geaardheid, in procenten land. punten zijn er wel degelijk. De helft van Strak in pak tijdens de Gay Pride we niet meer nodig zijn. Maar zo ver is ben homoseksuelen het makkelijker dan Hetero Bi Homo Tijdens het nieuws over de diplomaat in Den Haag komt er de bijna 10.000 ondervraagde werkne- het nog niet.” in een fabriek in Terneuzen”, zegt ook een berichtje binnen: „Wat er ook gebeurd is en wie er ook wie 24 mers – waarvan bijna 6 procent homosek- Maar als het zo geaccepteerd is, waar is Vooralsnog zijn het vooral grote inter- voorzitter David Pollard van stichting Er worden roddels en/of geruchten heeft geslagen, ik blijf van jullie houden.” Het is Jegor uit Tsji- over u verspreid 35 sueel – zegt dat er op het werk grappen een Gay & Lesbian Network dan voor no- nationale bedrijven en overheidsorgani- Workplace Pride – die eerder het ING- 31 ta, achter de Oeral. Journalist. Nog een autoband mee verwis- over homo’s worden gemaakt. En dat zijn dig? „Niet ter bescherming”, legt Zwaga saties die aandacht besteden aan homonetwerk oprichtte. Hij is hard bezig ook seld bij -22 graden. Hij moest laatst bij veiligheidsdienst FSB V E E RT I G U wordt genegeerd of buitengesloten 16 Belasting // dan geen grappen die voor homoseksuele uit. „Gelukkig niet.” Het is ook niet alsof seksualiteit binnen de organisatie. Phi- andere sectoren aan de roze borrels te 22 komen omdat hij per ongeluk racistisch commentaar had door- collega’s erg grappig zijn. Verder maakt P RO C E N T ze als clubje elke week bij elkaar komen, lips, KPN en Rijkswaterstaat bijvoor- krijgen. „De industrie, transport, het 20 gelaten op de website waar hij werkt. Dat kan voor etnische on- Google sluist 9 miljard nog lang niet iedereen zijn geaardheid op eerder een paar keer per jaar. Om te pra- beeld. Met overwegend hoogopgeleide midden- en kleinbedrijf”, somt hij op. rust zorgen. VAN DE Er worden beledigende of spottende 13 via Nederland het werk bekend: maar 40 procent doet ten over werken in het buitenland, bij- werknemers in grote kantoren. Maar makkelijk is dat nog niet. 20 De Russische politieke werkelijkheid kleurt langzaam zwart. dat. Biseksuelen ervaren bovendien wél voorbeeld. „Dat wordt erg aangemoe- Maar een netwerk voor homoseksuele Het mag beter gaan dan we dachten, opmerkingen gemaakt over uw persoon, Maar Jegor houdt van ons en ik hou van Jegor. En van al die an- HO M O ' S mening of privéleven 19 Amsterdam. Google heeft vorig problemen. Zij zijn minder tevreden op digd. Maar ik wil niet naar Rusland, om truckers is er bijvoorbeeld niet, zegt een homonetwerken hebben nog meer dan dere Russen die tekort worden gedaan bij alle aandacht voor de Er worden steeds zogenaamde 14 jaar 8,8 miljard dollar (6,5 miljard hun werk en voelen zich vaker geïntimi- DOET EEN maar iets te noemen.” En de Gay Pride 21-jarige vrachtwagenchauffeur. Zijn col- genoeg bestaansrecht, vindt Pollard. 18 m a ch t . euro) aan royalty’s via Nederland deerd. CO M I N G natuurlijk – dan staat Zwaga met haar lega’s weten niet dat hij een vriend heeft. Over opheffen denkt hij helemaal niet na. ‘grappen’ over u gemaakt 15 naar Bermuda gesluisd, een kwart Aandacht voor „minderheden” op de collega’s op een boot. En dat wil hij voorlopig zo houden. Op „Misschien als alles pico bello in orde is.” Thalia Verkade is NRC-correspondent in Rusland meer dan in 2011. Dat meldt de Fi- werkvloer helpt, schrijft het SCP. Bijvoor- OUT OP Tussen boten van tientallen andere zijn vorige werk, in een magazijn, vertel- NRC 121013 / StS / Bron: SCP nancial Times op basis van het jaar- beeld in de vorm van beleid om discrimi- werkgevers. Zo ook het ministerie van de hij wél dat hij op mannen valt. Een verslag van een van Googles Ne- natie tegen te gaan. Of een roze netwerk K A N TOO R Defensie – een werkgever waar homosek- slecht idee, zo bleek. Zijn collega’s begon- derlandse dochters. Google Ne- of meevaren op de Gay Pride. Dat is goed sualiteit tot 1974 verboden was. Dit jaar nen hem te negeren toen ze het wisten. A DV E RT E N T I E therlands Holdings ontving vorig voor het „w e l z ij n ” van de werknemer. zelfs met minister Jeanine Hennis-Plas- „Echt actief negeren. Overdreven hun jaar onder meer 8,6 miljard dollar Homo- én heteroseksuele. schaert (VVD) aan boord, met wapperen- hoofden wegdraaien als ik langsliep.” van Google Ierland. Het bedrijf Maar hoe dan? de roze sjaal. „Dat is mooi, maar er valt In zijn nieuwe baan kijkt deze Friese laat royalty’s via Nederland stro- Consultant Simone Zwaga heeft erva- ook nog een hoop te verbeteren”, zegt Pe- vrachtwagenchauffeur wel uit. „Soms men middels een zogeheten Dut- ring. „Een netwerk maakt het makkelij- ter Kees Hamstra, voorzitter van Stich- moet ik dus liegen.” Hij zegt het haast ch Sandwich en drukt daarmee de ker op het werk uit de kast te komen.” Of ting Homoseksualiteit en Krijgsmacht schuldbewust. Zou een homonetwerk 10 weken op proef belastingrekening. Nederland überháupt uit de kast te komen. Toen de (SH K). iets oplossen? De chauffeur denkt even heft geen belasting op royalty’s en 25-jarige Zwaga drie jaar geleden bij ac- Een roze netwerk en een feestboot zijn na. „Dat werkt misschien juist ave- kent een gunstig belastingregime countantskantoor PwC begon, wist nie- geen garantie voor acceptatie. Het is nu r e ch t s ”, zegt hij dan. „Om je ook nog eens word lid voor € 2,- p/wk Ga naar nextzaterdag.nl voor internationale bedrijven. N RC mand dat ze op vrouwen valt – ook haar „stukken beter” dan toen hij in de jaren af te zonderen in een apart groepje.” Dat nrc •10 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R & Z O N DAG 13 OKTOBER 2 013 next •11 weten

Zes vragen over de fiscal cliff // Komende week is het zover: dan kunnen de VS geen geld meer lenen // Of komen Republikeinen en Democraten tot een akkoord?// De wereld houdt kort de adem in

595 bedrijven// Fa i l l i s s e m e n t e n nemen iets af Amsterdam. Vorige maand zijn er minder bedrijven failliet ge- 16.699 gaan, meldt het CBS. 595 bedrijven en instellingen (exclusief een- manszaken) werden failliet verklaard. Dat is het laagste aantal tot nu toe dit jaar. Het aantal faillisse- miljard menten is wel nog 7 procent hoger dan in september vorig jaar. De meeste bedrijven waren actief in de handel (146) en de bouwnijver- heid (100). Het aantal in een bepaalde maand uitgesproken fail- dollar is lissementen hangt nauw samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank in die maand. De eerste drie kwartalen van dit jaar zijn wel nog altijd veel faillisse- niet menten uitgesproken, 6353 in totaal. Daarmee is het aantal failliet verklaarde bedrijven 15 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. N RC genoeg Syrië // Rapport: rebellen executeerden burgers F OTO ’S AFP, REUTERS Damascus. Syrische rebellen ‘ ’ hebben afgelopen augustus zeker 1. Hoe werkt het 2. Waarom is het s ch u l d e n p l a fo n d 4. Wa a r o m 190 burgers in de Syrische kustprovincie Latakia vermoord. Dat huishoudboekje nu pas een politiek probleem? houdt de wereld 5. Waarom wordt de Republikeinse 6. En waarom ligt een oplossing zegt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in van de Democratische én Republikeinse der dan het landsbelang op langere de adem in? toon plotseling milder? binnen handbereik? een rapport. Daarbij zouden de re- Amerikaanse presidenten hebben het schulden- t e r m ij n . bellen meer dan tweehonderd plafond verhoogd. Toch zijn het Het gevolg is een enorme polari- Op de financiële markten wordt De crisis over het schuldenpla- volg is een grote interne verdeeld- Daar staat volgens Ryan tegen- Tot donderdag lagen de posities gen. Obama wees dit voorstel niet mensen hebben ontvoerd. Het ove r h e i d ? nu de Republikeinen die niet lan- satie in Washington. Republikei- nog steeds nauwelijks geloofd dat fond komt niet alleen. Er ís al heid. Die geeft de partijelite macht over dat er bezuinigd wordt op so- muurvast: Obama weigert te on- meteen af. Dat duidt op beweging, ging om een geplande en gecoör- ger willen meewerken. D a n k z ij nen stemmen niet meer mee met de VS het zo ver laten komen dat een crisis gaande, over de begro- om naar eigen inzicht te handelen ciale voorzieningen. Ryan, die be- derhandelen zolang de federale want het zou inhouden dat hij toch dineerde aanval op 4 augustus. De Neem een willekeurige maand in het jarenlange werk van met name Democraten en Democraten wer- zij een rentebetaling of aflossing ting. Die werd niet op tijd opge- in de schuldencrisis. En wie naar kend staat als hardliner, stelt zich overheid op slot zit. Hij laat zich in gesprek moet vóórdat er een op- jihadistische rebellen gingen de het Amerikaanse huishoudboekje, partij-ideoloog Grover Norquist ken niet meer samen met Republi- op de staatsschuld missen. De ren- lost, waardoor de federale over- hen luistert, merkt dat het ver- tenminste enigszins constructief niet gijzelen, zei hij. De Republi- lossing voor de ruim 800.000 thuis- regeringsgezinde dorpen in de zeg: juli van dit jaar. Het ministe- zijn Republikeinen op sleutel- keinen. Daardoor worden er veel tes op langlopende staatsschuld heid nu dicht is. Amerika merkt de schil met Obama verrassend op. Ook Barack Obama wil bezui- keinen willen dat eerst de crisis zittende ambtenaren is. kustprovincie af, waarbij iedereen rie van Financiën documenteert posities gekomen die pleiten minder wetten aangenomen. geven nog geen krimp, al zijn de gevolgen: 800.000 ambtenaren zit- klein is. nigen en eventueel ook op social se- rondom het schuldenplafond De opties van de Republikei- werd uitgemoord. In andere ge- precies wat er binnenkomt en wat voor lage belastingen en een zo De verloren verkiezingen van aandelenkoersen de afgelopen weten thuis, steeds meer overheids- Deze week schreef Paul Ryan, curity. wordt opgelost, waarna gepraat nen zijn eigenlijk uitgeput. vallen werden de mannen omge- er uitgegeven wordt. Burgers beta- klein mogelijke overheid. 2012 hebben in de Republikein- ken al flink gedaald. Maar staats- diensten zijn gesloten. Niet langer een prominente conservatieve Af- Ook andere ijzervreters lij- kan worden over de begrotingscri- Hun populariteit is nog nooit zo bracht en werden de vrouwen en len belasting (98 miljard dollar), er Parallel daaraan kwam een acti- se partij woede losgemaakt. Het leningen op de zeer korte ter- alleen musea of nationale parken, gevaardigde, in The Wall Street Jour- ken er genoeg van te hebben. De sis die de overheid dichthoudt. laag geweest als deze week (28 pro- kinderen gegijzeld. N RC worden sociale premies geïnd (70 vistische vleugel de partij binnen. sentiment is dat de partij-elite in mijn, die het meest kwetsbaar maar ook zorginstellingen en bi- nal dat de crisis moet stoppen. Het Koch-broers, invloedrijke finan- Sinds het einde van de week zit cent). Zij zijn erbij gebaat uit dit miljard), goederen aan de grens Die vleugel, de Tea Party,richt zich onderhandelingen slappe knieën zijn, wankelen al wel. De rente bliotheken. was een onthullend stuk: ten eer- ciers van Tea Party-politici, schre- er beweging in die posities. Repu- moeras te komen, en hebben daar- worden aangegeven (waarde: 2,8 sterk tegen de Republikeinse elite, heeft. Het compromis dat in 2011 op de lening met een looptijd van De Republikeinen krijgen ste noemde hij Obamacare niet één ven een open brief die las als een blikein John bij de hulp van Obama nodig. miljard), enzovoort. In totaal int en Afgevaardigden die meewerken gesloten werd, zien veel Republi- een maand is al opgelopen naar 0,3 hier de schuld van. Hun plan: keer – dat onderwerp speelt in de boodschap aan de militante rech- Boehner lijkt er nu op uit met Niemand wil dat de overheid al de Amerikaanse federale over- aan ideeën van Democraten wor- keinen nu als een nederlaag. procent. Dat lijkt niet veel, maar Obama zou zijn nieuwe zorgstelsel partijtop kennelijk geen rol meer. tervleugel om zich iets redelijker een tijdelijke oplossing de gela- aangegane financiële verplichtin- heid iets meer dan 200 miljard den hard gestraft bij de tweejaar- De eigenlijke reden voor veel Re- de afgelopen tijd bedroeg deze inruilen voor Republikeinse goed- Hij wil het schuldenplafond on- op te stellen. Zonder de ronkende den sfeer te doorbreken. Hij stel- gen niet meer nakomt, ook de d o l l a r. lijkse verkiezingen in hun district. publikeinen om dwars te liggen, rente nul procent of negatief. keuring van de begroting. Dat ge- middellijk verhogen, zoals Obama retoriek staan links en rechts soms de voor het schuldenplafond voor meeste Republikeinen niet. Wa s h - Maar er zijn veel meer uitgaven De Afgevaardigden in het Huis voe- zorgverzekering Obamacare, is Dat hangt samen met de on- beurde niet. En nu weten de Repu- wil, en de sluiting van de federale veel dichter bij elkaar dan ze wil- zes weken te verhogen, zodat er tijd ington kruipt naar een oplos- dan inkomsten. Er gaat die maand ren campagne met de belofte van niet meer dan een excuus. Het gaat betwiste status van Amerikaan- blikeinen het niet meer. Het ge- overheid stoppen. len toegeven. is om te praten over bezuinigin- sing toe, maar komt die op tijd? 11 miljard dollar naar program- lagere belastingen en een kleinere ze er vooral om nu eens niet als se staatsleningen in het inter- ma’s voor veteranen, het ministe- overheid. Dat weegt, in de perma- eerste met de ogen te knipperen, nationale financiële systeem. rie van Defensie krijgt bijna 49 nente campagne die ze voeren in zoals de Republikeinse senator Zij zijn op de financiële markten A DV E RT E N T I E miljard, Volksgezondheid bijna 79 hun eigen district, net wat zwaar- Ted Cruz opmerkte. de maat aller dingen. Ze dienen als miljard. onderpand in de bancaire sector, De Amerikaanse federale over- bepalen allerlei risicoberekenin- heid geeft in juli 297,6 miljard dol- gen en liggen ten grondslag aan lar uit, en komt die maand dus bij- 3. Waarom komen de VS op 17 duizenden miljarden dollars aan na 97,6 miljard dollar tekort. andere financiële instrumenten. FOTO REUTERS Zo gaat het maand in, maand oktober echt in de problemen? Als deze treasuries niet langer on- uit. Amerika moet geld bijlenen verdacht zijn, dan is het net alsof WIST U DAT SS-er dood // om de dagelijkse uitgaven te kun- Strikt gezien is 17 oktober niet de hand, plus wat er aan inkomsten er plots geen overeenstemming nen betalen. In het jaar 1835 was dag waarop Amerika het schuld- binnenkomt. Maar op sommige meer is over de lengte van de meter Oud-SS’er Erich de overheid voor het laatst schul- plafond bereikt. Al op 19 mei dagen kunnen de betalingen pie- of het gewicht van de kilo. Olivier Priebke overleden denvrij, daarna liep de staats- botste de schuld tegen de limiet ken op 60 miljard dollar. Blanchard, de topeconoom van schuld langzaam op tot het huidi- van 16.699 miljard dollar aan. Het probleem wordt dus acuut het IMF, waarschuwde dan ook amsterdam. UITGESLAPENMENSEN De Duitse oorlogs- ge bedrag van 16.699 miljard dol- Sindsdien heeft het Amerikaanse als er grote betalingen moeten al voor een scenario dat verge- misdadiger Erich Priebke is over- l a r. ministerie van Financiën overal tij- worden verricht. Dat zijn bijvoor- lijkbaar is met de crisis van vijf leden. Dat heeft zijn advocaat gis- Al bijna een eeuw begrijpt delijk geld vandaan gehaald om beeld salarissen van federale werk- jaar geleden. teren bekendgemaakt. De Washington dat leven op schulden aan zijn verplichtingen te kunnen n e m e r s. Maar het meest nijpend Het alternatief, waarbij de VS oud-S S’er werd honderd jaar. uiteindelijk geen goed idee is. Tij- voldoen. Vanaf 17 oktober, zijn is de staatsschuld zelf. Rentes hun schulden en rentes prioriteit Priebke, die de laatste jaren in Ita- dens de Eerste Wereldoorlog, in die maatregelen uitgeput. moeten worden betaald, en aflo- geven ten koste van andere uitga- VAKER VROLIJK ZIJN? lië onder huisarrest stond, was in 1917, bracht de Amerikaanse rege- Dan krijgt de federale overheid pende staatsleningen moeten wor- ven, is nauwelijks aantrekkelijker. maart 1944 betrokken bij een ring voor het eerst een plafond aan nog steeds geld binnen, maar van- den afgelost en vernieuwd. Het acuut korten van de over- massaslachting in de Ardeatijnse waarboven niet meer geleend af die tijd wreekt zich het begro- Deze leningen hebben soms een heidsuitgaven met een zesde deel grotten, vlakbij Rome. Daarbij mocht worden. Verhoging van dit tingstekort. Dat wordt geraamd op omvang van tientallen miljarden kan makkelijk een diepe recessie werden 335 Italiaanse burgers ge- plafond mocht sinds de jaren der- 6 procent van het bbp. Als deel van dollars. Als de VS hun schulden wil- veroorzaken. Die kan dit er niet bij dood. Priebke gaf toe dat hij twee tig alleen met toestemming van de overheidsinkomsten is het veel len blijven betalen, dan zullen zij hebben: de eurozone en Japan ZZ mensen had doodgeschoten en het Congres. Dat zou het Congres groter: ruwweg een zesde. Er komt deze uitgaven prioriteit moeten ge- krabbelen net een beetje op, en in dat hij had geholpen bij de arres- enige controle geven als de rijksfi- dus veel minder geld binnen dan ven ten koste van al het andere. En de opkomende markten is al spra- SLAAP ZACHT taties. De afgelopen jaren ont- nanciën uit de hand liepen. er rekeningen zijn. Volgens minis- dan nog is er is altijd een risico ke van een vertraging van de groei. stond ophef omdat een aantal be- Zeker negentig keer in totaal ter van Financiën Jack Lew heeft de op calamiteiten: de dag waarop er Een Amerikaanse crisis is het laat- yumeko.nl perkingen van zijn huisarrest wer- werd het plafond sindsdien ver- overheid vanaf volgende week nog net niet genoeg geld is en alsnog ste dat de rest van de wereld kan den opgeheven.N RC hoogd, meestal zonder discussie. 30 miljard dollar cash achter de een rentebetaling wordt gemist. gebruiken. nrc •12 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R 2 013 next •13 weten in beeld

Even fixen en weer door

Beijing. Zo doen ze dat dus. Niet uitstappen, niet afstappen. Wel even één voet losklikken van het pedaal, en wel even stilstaan. De volgwagen en renner van Team Saxo-Tinkoff waren kennelijk in een voorzichtige bui, want doorgaans worden er ook onder het rijden de meest halsbrekende toeren uitgehaald. Vaak genoeg wordt er in volle vaart iets aangedraaid of een onderdeel vervangen, han- gend uit het zijportier. Gisteren is de Ronde van Bei- jing begonnen, met een etappe van 190,5 km die liep van de stad Shunyi naar Huairou, ten noord- oosten van de Chinese hoofdstad. Etappewinnaar was de Noor Thor Hushovd, die als winnaar van de massasprint uit de bus kwam na een overwegend vlakke koers. De Ronde van Beijing duurt nog tot dinsdag: dan ligt de start op het Plein van de Hemelse Vrede en finishen de renners bij het ‘Vo - gelnest’, het stadion dat gebouwd werd voor de Olympische Spelen van 2008.

FOTO AFP / WANG ZHAO nrc •14 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R & Z O N DAG 13 OKTOBER 2 013 next •15 weten

Belgisch elftal // De Rode Duivels waren lang meer vijandbeeld dan relikwie // Maar nu België het WK voetbal heeft bereikt, steekt het volk de v r e u g d ev u r e n aan // Journalist en columnist Hugo Camps verklaart het succes Rode Duivels naar WK na zege op Kroatië Waarin België al En in welke sporten België ook investeert sterker is I Het Belgisch elftal is voor het I Lukaku was gisteren de uitblin- I De Nederlander Marc Lammers I Bart Veldkamp (45) werkt als Sportweekend // eerst sinds 20 02 deelnemer aan ker, maar hij wordt niet eens be- I De Belgische tennisster s (44) is sinds een jaar de bondscoach met de Belgische schaats - Wielrenners in China, een eindtoernooi. De Rode Duivels schouwd als het grootste Belgische zijn al een paar decennia beter coach van de Belgische hockey - ploeg rond Bart Swings. Drie jaar plaatsten zich vrijdag voor het WK talent. Vaker worden Kevin De dan de Nederlandse. De er s. Afgelopen zomer stuntte nadat hij met schaatsen begon, is oermensen op Hawaii van komende zomer in Brazilië, Bruyne (aanvaller van Chelsea), Vlaamse Kim Clijsters en Lammers’ ploeg door in Rotterdam Swings medaillekandidaat tijdens door een 2-1 zege op concurrent Axel Witsel (middenvelder van Waalse Justine Henin waren twee keer van wereldkampioen de Olympische Spelen in Sotsji. Met en boksen met ro ze Kroatië. Zenit Sint-Petersburg) en Thibaut nummer één van de wereld. Australië te winnen. In augustus zijn broer Maarten, Ferre Spruyt en h a n d s ch o e n e n . Courtois (doelman van Atlético Ze wonnen samen elf grand- van dit jaar haalde België voor ei- Wannes van Praet wil Swings zich I Romelu Lukaku, aanvaller van Madrid) genoemd. slamtitels. gen publiek verrassend de finale ook plaatsen voor de ploegachter- het Engelse Everton, maakte in van het EK hockey, in Boom. volging . Zaterdag // Zagreb beide doelpunten. Hij scoor- I De meest optimistische Belgen I Bij de volleybalster s wa s de in de 15de en de 38ste minuut. voorspellen een we r e l d t i t e l vo o r Nederland jarenlang beter dan I „Belgische sportteams eindig- I „Niets ontstaat geheel toevallig”, I n t e r l a n d vo e t b a l Niko Kranjcar maakte vlak voor tijd hun land, zoals ook aanvoerder België. Maar dit jaar veroverden nooit hoog”, zegt Lammers. zegt Veldkamp. „Er is de wet van de het Kroatische doelpunt. Vincent Kompany zich al serieus den de Belgische vrouwen „Nu inspireren ze elkaar, de synergie, van de gelijktijdigheid. Dit weekend geen voetbal uit de uitliet in die richting. Misschien brons op het EK, waar de voetballers, hockeyers, volleybal- Die past hier wel op. Allemaal jonge nationale competities, want de in- I België is na Nederland en Italië overmoedig, maar het wijst wel op Nederlandse vrouwen niet lers. Voor het EK zijn we met de atleten van 18 tot 25 die in allerlei ternationals spelen met hun land het derde Europese land dat zich ze l f ve r t r o uwe n . verder kwamen dan de negen- ploeg naar een wedstrijd van de sporten succesvol zijn. Dit is echt een voor kwalificatie voor het WK van plaatst voor het WK. Kroatië is na de plaats. Rode Duivels geweest. Die hoc- lichting. Een beetje zoals in Neder- volgend jaar in Brazilië, of vriend- de nederlaag tweede in poule A en Het Nederlands elftal speelde na keyers volgen de voetballers op de land eind jaren tachtig, met 1988 als schappelijk. Wie het niet volhoudt kan via de play-offs alsnog een het drukken van deze krant tegen I De Belgische basketbal - voet. Het is een soort oranjegekte, topjaar. Dan zie je ook dat het succes zonder dat er een bal over het startbewijs voor Brazilië verdienen. Hongarije. ler s eindigden dit jaar als tien- maar dan in het rood.” van de één de ander ondersteunt.” scherm rolt, kan samenvattingen de op het EK. Voor dat toernooi kijken van wedstrijden die op wisten de Nederlandse man- vrijdag worden gespeeld. nen zich 24 jaar geleden voor het laatst te kwalificeren. Ronde van Beijing I In het wielrennen en bil - Wielerliefhebbers kunnen tot en jar ten is België van oudsher met dinsdag kijken naar de Ronde beter dan Nederland. van Beijing, de laatste koers van de World Tour van 2013. De Chi- nese etappekoers bestaat sinds 2011. Dit jaar doet onder anderen Robert Gesink mee. A DV E RT E N T I E

Waar kijken wij naar? Voetbal genoeg dit najaar, dus kijk wielrennen nu het nog kan. Eurosport, vanaf 17.45 uur Zondag // Formule 1 in Japan TH C O RT De Formule 1-coureurs strijden om de Grote Prijs van Japan. Made in witzerland by RTG Spannend is de strijd om de wereldtitel niet meer. De Duitser Aanvaller Romelu Lukaku maakte beide doelpunten voor België bij de overwinning op Kroatië in Zagreb (2-1). FOTO REUTERS Sebastian Vettel leidt met 77 punten voorsprong op de nummer twee, de Spanjaard Fernando Alonso. Als Vettel wint en Alonso niet bij de eerste acht eindigt, is de Duitser wereldkampioen. Monster triatlon De poorten van de hemel zijn open De ware atleten nemen op H awa i i deel aan de WK ironman, de lang- ste afstand van de triatlon: 3,8 kilometer zwemmen, 180 kilometer et aftrek van Qatar, doping en muziek. Het voetbal deed niet mee aan een ver- ces van de Rode Duivels. Hij bracht professiona- wielrennen, 42,195 kilometer matchfixing is sport vooral ro- hevigde belgitude. Wielrennen kwakkelde ook liteit in de groep en in de voetbalbond. In zijn hardlopen. Drie Nederlanders mantiek. Loopbrug van droom en achterop. Eigenlijk waren er alleen nog de ten- eentje veroverde hij het primaat op bureaucra- doen mee bij de elite (finish op daad. Geen land snakt zo koortsig nismeisjes Kim en Justine die België als sport- ten. Een paar onverlaten hadden hem eerst zondag Nederlandse tijd): Bas Mnaar een romantisch massaspel als België. Waar land op de wereldkaart hielden. Juist omdat ze geïnstalleerd in een bijkeuken van het bonds- Diederen, Yvonne van Vlerken en de politiek is gedegradeerd tot institutionele niet de uitstraling van diva’s hadden, werden gebouw. Tussen resten ouwe bloemkool en lege Mirjam Weerd. krabbenmand. Waar de oude koning het be- ze adoptiekinderen van de hele natie. Maar ook bierflesjes. De faxen kwamen ook op zijn zoge- staan van een kind negeert. Waar het bekrom- zij moesten ervaren dat hysterie in België zeer naamde kantoor binnen. Lang heeft het niet ge- Waar kijken wij naar? pen nationalisme van Bart De Wever discours kortademig is. duurd. Dick gooide de hele boel dicht. Voor het van de dag is. eerst in zijn voetballeven hoorde de schaapach- Volg de uitputtingsslag in de Balkan aan de Schelde, met aftrek van bloed. tige bondspreses iemand die hem durfde tegen Stille Oceaan online. Soms zijn er nog vonken van een geesteshou- SUCCES VAN RODE te spreken. Live op ironman.com ding. De krolse Nobelprijswinnaar van 80, DUIVELS ALS ANTWOORD Het was Advocaat die Marc Wilmots tot zijn François Englert, zien dansen op zijn balkon OP SPLITSINGSDRIFT assistent parachuteerde. // balsemt gekrenkte trots. En het wildseizoen is Dus ook in deze hoogdagen van de Rode Opmerkelijk begonnen: patrijs en fazant met de kracht van V L A A M S - N AT I O N A L I ST E N Duivels is het toch weer een Nederlander die de Boksen in regenboog onderduik. poorten van de hemel heeft geopend. In het Dat het volk de vreugdevuren heeft aange- Belgische hockey, volleybal en zwemmen is dat Bokser Orlando Cruz stapt zater- stoken voor het nationale voetbalteam is een Lange tijd waren de Rode Duivels meer vij- niet anders. dag in opvallende stijl in de ring nieuw soort activisme. Belgen kunnen niet andbeeld dan relikwie. Het parvenugedrag van Een aantal smaakmakers van de Rode voor de strijd om de wereldtitel bij meer wachten tot de Rode Duivels zich voor de nieuwe generatie riep alom weerstand op. Duivels is niet toevallig in de Nederlandse de lichtgewichten tegen Orlando Brazilië hebben gekwalificeerd. Bij hun vertrek Tot eenvormigheid van de groep kwam het Eredivisie doorgegroeid: Vertonghen, Mertens, Salido. De 32-jarige Puerto Ricaan voor de sleutelwedstrijd tegen Kroatië werden niet. Waalse en Vlaamse kongsi’s bedreven van Vermaelen, Chadli, Bakkali... Alleen in het zal een regenboogoutfit en roze de internationals nagewuifd door honderden harte de treiterkunst. Spelers met Vuittontasjes voetbal zit er nog iets van vlees aan het handschoenen dragen, meldt US A fans op het tarmac van Zaventem. Alsof terro- versus boerenkinkels, zoiets. En de doorvoede geraamte Benelux. To d a y. Cruz is de eerste openlijke risme een soort hanengevecht in een achterlijk paljassen van de voetbalbond hadden nog nooit De intellectueel van het gezelschap met homo in het boksen en wil met dorp is. van marketing gehoord. Congolese roots, Vincent Kompany, heeft een zijn kleding aandacht vragen voor Voorbarige euforie na het eindeloze vacuüm. Amateurisme: als vanouds des vaderlands. bloedhekel aan Bart De Wever. Voor hem is het de acceptatie van homo’s. Wie niet geoefend is in vreugde ziet de roeke- Toen kwam Dick Advocaat. succes van de Duivels het beste antwoord op de loosheid van de vreugde niet. In de luttele maanden dat hij bondscoach splitsingsdrift van Vlaams-nationalisten. De overmoed van België als sportnatie is me- was, hanteerde de kleine generaal de grove bor- Volgend jaar, bij de verkiezingen, zal helaas breitlingforbentleycom de het gevolg van een jarenlange tricolore stel. Vedetten die de sfeer verziekten, werden blijken dat het een ingebeeld antwoord was. drooglegging. Er was nog weinig om trots op te buiten de selectie geplaatst. Advocaat is zonder zijn. Ach, nationbuilding: hooguit wat dance- meer de geestelijke vader van het huidige suc- HUGO CAMPS nrc •16 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R 2 013 next •17 weten

Kanker // Uit één tumorstamcel kunnen onderzoekers uit Utrecht een mini- orgaantje kweken // Daarop kan getest worden welk kankermedicijn het kort beste aanslaat // De techniek moet zich nog wel b ew i j ze n Sandra Bullock met ‘g ewo o n ’ plat haar. FOTO AP De menselijke minidarmpjes die onderzoeker Hans Clevers in Utrecht kweekte kronkelen vrolijk in een animatiefilmpje. FOTO'S HUBRECHT INSTITUUT Vogeltrek // Ophef en onzin // Gierzwaluw blijft hele winter in de lucht In Gravity zit het Amsterdam. Het is echt waar: gierzwaluwen blijven de hele winter in de lucht. Ze slapen haar niet goed vliegend. Zwitserse vogelbiologen hebben dat gemeten bij drie Alpengierzwaluwen, stond deze ondvliegend schroot in de ruimte is een echt week in Nature Communications. probleem, dus het uitgangspunt van de film Gierzwaluwen vertrekken eind Gravity deugt. Toch zitten er de nodige missers september vanuit Zwitserland R in. En dat ondanks de betrokkenheid van een naar West-Afrika, waar ze over- wetenschappelijk adviseur: dr. Kevin Grazier, astrofysicus winteren. De drie onderzochte bij het Jet Propusion Lab in Pasadena. Hij werkte eerder vogels waren, tot de terugvlucht onder andere mee aan Battlestar Galactica. Mede dank zij zes maanden later, steeds in bewe- hem wordt Gravity geroemd om de realistische ruimte- ging. Het is goed mogelijk, maar pakken, satellieten en achtergronden met sterrenbeel- niet bewezen, dat de gewone Mini-orgaantjes kweken voor den, en ook om de overtuigende gewichtloosheid. Maar gierzwaluw, die in Nederland er is dus ook kritiek. Puinzwermen zoals die in de film broedt, dezelfde leefwijze heeft. voorbijkomen, zo groot en zo veel bij elkaar, zijn vol- De wetenschappelijke naam van strekt niet realistisch. De snelheden zijn rond de tien de gierzwaluw betekent ‘zonder een kankermedicijn op maat kilometer per seconde, dus zelfs grote brokstukken zie je poten’. Dat is overdreven, maar echt niet langsvliegen – laat staan dat je ze herkent, zoals gierzwaluwen zitten inderdaad George Clooney doet. Als Sandra Bullock zich loskoppelt nooit op de grond. In de lucht SANDER VOORMOLEN ganoïden. De eiwitten hebben ondoorgronde- men die zich richten tegen één bepaald ken- richtte. Bernards ziet de potentie van de tech- een half jaar in de patiënt. Zo’n tumor is gene- van de getroffen robotarm, wentelt ze een keer per vangen ze continu insecten. N RC REDACTEUR MEDISCHE WETENSCHAP lijke namen – vaak afkortingen met een num- merk van de kankercellen – in de hoop dat het niek, maar blijft voorzichtig: „In het verleden tisch instabiel, maar om dat er tot dan toe geen seconde om haar as. Even later is dat nog maar eens in de mer erachter. zal werken. Maar helaas slaat deze therapie vaak zijn op dezelfde wijze heel veel studies gedaan medicijnen tegen zijn gegeven, was er geen en- vijf seconden. Kan niet. Amsterdam. Als zachtroze barbapapa’s met Maar het filmpje verheldert op slag waarom niet aan, terwijl de patiënt wel de bijwerkingen naar de voorspellende waarde van gekweekte kele selectiedruk en zijn er geen gerichte muta- Nieuwssite Ars Technica raadpleegde Zeb Scoville van Astronomie // uitstulpinkjes naar alle kanten. Zo zien de men- Clevers voor dit exotische onderzoek miljoenen voor zijn kiezen krijgt. tumorcellen voor het ziekteverloop in de pa- ties ontstaan.” Voest valt Clevers bij: „De erva- NASA, expert in ruimtewandelingen. Hij heeft aan- Neptunusmaan selijke minidarmpjes eruit, gekweekt in het la- euro’s onderzoeksgeld wist binnen te halen. Voest: „Dat moet slimmer, dachten wij. Want tiënt. Daaruit bleek dat zulke laboratorium- ring leert dat als een tumor goed op een genees- merkingen op George Clooneys ‘r ij s t ij l ’. Alleen al de boratorium van Hans Clevers van het Hubrecht Misschien werden de geldschieters zelf ook zo worden er in Nederland jaarlijks duizenden tests wel iets voorspelden, maar dat het ook niet middel reageert de gezwellen dan meestal op al- manoeuvre waarmee hij de in nood verkerende Bullock h e ro n t d e k t Instituut in Utrecht. Organoïden noemt hij ze, overtuigd door de professionele computerani- mensen overbehandeld met medicijnen die be- geweldig was.” le plekken in het lichaam verdwijnen.” benadert, zou al zijn brandstof opsouperen. De Ameri- deze miniatuurversies van menselijke organen. matie. „We kweken de mini-orgaantjes uit één hoorlijk belastend zijn. Een laboratoriumtest Gekweekte cellen zijn anders dan cellen in de De praktijkproef met tachtig patiënten van kaanse media-astronoom Neil DeGrasse Tyson wijdde Amsterdam. Na 24 jaar is een Enthousiast laat Clevers op zijn laptop een ge- enkele stamcel”, ondertitelt Clevers het filmpje. met organoïden van de betreffende patiënt zou context van het lichaam, met verschillende het UMC Utrecht en perifere ziekenhuizen een stroom tweets aan de film. Een van de grappigste: maantje van Neptunus terugge- likt animatiefilmpje van zijn laboratorium- „Die stamcellen halen we uit weefselmonsters in de toekomst vooraf kunnen uitwijzen of het soorten cellen die elkaar beïnvloeden. Dat is moet dat uitwijzen. Behalve met darmtumoren waarom staat Bullocks haar niet alle kanten op? Zonder vonden. Neptunus heeft in totaal wonder zien: de orgaantjes kronkelen vrolijk van kankerpatiënten. Dat doen we met gezond zin heeft deze medicatie te geven.” KANKER IS ZO juist de belangrijke plus van de driedimensio- willen Clevers en Voest het onderzoek ook doen zwaartekracht blijven lange haren niet netjes langs je 14 satellieten. Naiad, 50 bij 100 over het scherm. weefsel, maar ook met tumorweefsel.” Deelnemers aan de proef krijgen een stan- O N G R I J P BA A R nale kweken van organoïden, zegt Bernards: met prostaatkanker, en later ook met borsten hoofd hangen. En het meest genoemde bezwaar: je kunt kilometer groot, was in september Los van hun curiositeit hebben deze kweek- Zo wil Clevers een levende ‘biobank’ maken daardbehandeling met chemotherapie, zo lang „Ze zijn meer natuurgetrouw, dus wellicht is de alvleeskliertumoren. niet van de baan van de Hubble-telescoop naar die van het 1989 gevonden op opnamen van sels een groot belang. Wellicht kunnen ze straks van organoïden, waarin de kenmerken van ge- er nog geen uitslag is. Het DNA-profiel van de O M DAT voorspellende waarde ervan beter. Het is de Als het lukt, is het een revolutie. Kanker is nu ruimtestation ISS komen. Daarvoor zijn die banen te de ruimtesonde Voyager 2, die levensreddend zijn voor kankerpatiënten. Want zonde en ontspoorde cellen tot in detail bestu- tumor geeft al een indicatie voor welke medicij- TUMOREN PER moeite waard om dat eens te proberen. Op dit vooral zo ongrijpbaar doordat de tumoren van v e r s ch i l l e n d . toen langs Neptunus vloog en vijf voor het eerst is het nu mogelijk tumorweefsel deerd kunnen worden. In de kweekjes wil hij nen hij gevoelig zou moeten zijn; in de kweek moment is het echter nog te vroeg om hier al patiënt tot patiënt enorm kunnen verschillen. In antwoord op de kritiek zei adviseur Grazier tegen maantjes ontdekte. Vier daarvan van individuele patiënten te kweken. Op de ont- testen voor welke medicijnen of combinaties wordt getest of dat daadwerkelijk zo is. Voest: PATIËNT ENORM heel hoog gespannen verwachtingen van te heb- En tumorcellen kweken in het lab, om daarop magazine The Atlantic: „Wie droomt van een baan als werden later met een telescoop op stane organoïden worden in het laboratorium van medicijnen de tumor van een patiënt gevoe- „Zo krijg je een nauwkeurig op de patiënt afge- V E RS C H I L L E N ben. Over een jaar of twee, zullen we weten of potentiële behandelingen te testen, lukt maar wetenschappelijk adviseur in Hollywood... moet eerst aarde waargenomen, maar Naiad vervolgens allerlei medicijnen losgelaten. Zo is lig is. Als het lukt, zegt Clevers, dan zullen kan- stemde therapie, personalized medicine. Volgens dit echt werkt.” moeizaam. Van borstkanker zijn wereldwijd 50 maar wat lessen scenarioschrijven nemen. Leren wat de bleef onzichtbaar. Niet zo verwon- te testen welke middelen, in welke combinatie, kerpatiënten straks geneesmiddelen ‘op maat’ mij kan het niet veel mooier dan dat. Op papier Een grote onzekerheid is nog of de gekweekte tot 60 verschillende cellijnen gekweekt, zegt zorgen zijn van de schrijver”, zegt hij tegen The Atlantic. derlijk, want hij staat vlakbij bij een patiënt zullen aanslaan. krijgen, waarvan de werking vooraf getest is op ziet het er prachtig uit, maar het moet zich nog tumorstamcellen wel representatief zullen zijn Clevers. Van prostaatkanker zijn er drie en van „Je moet als adviseur weten wanneer je kunt vasthouden Neptunus en draait er in slechts Clevers weet hoe belangrijk het is de verbeel- het mini-orgaantje. in de praktijk bewijzen.” voor alle kankercellen in de patiënt. Dat zou de alvleeskliertumoren geen. „De cellijnen die we aan de wetenschap en wanneer niet. Het verhaal heeft zeven uur omheen. Astronoom ding te prikkelen. In werkelijkheid is er niet Samen met internist-oncoloog Emile Voest De vraag is hoe precies een laboratoriumtest test niet waterdicht maken. Om dat risico te be- nu hebben omvatten slechts een fractie van de altijd voorrang.” Mark Showalter heeft Naiad nu veel bijzonders te zien aan de gekweekte cellen van het UMC Utrecht is Clevers voorzichtig al de resistentie van kankercellen in het lichaam perken nemen de onderzoekers uit voorzorg genetische variëteit van tumoren die bij mensen gevonden op acht opnamen die in in hun standaard perspex bakjes. Ze zijn slechts begonnen met een proef met darmkankerpa- kunnen voorspellen, zegt hoogleraar molecu- een groot biopt, en verschillende biopten per voorkomen. Bij kanker treden honderden ver- HERBERT BLANKESTEIJN december 2004 met de Hubble een paar millimeter groot, en onder de micro- tiënten die uitzaaiingen hebben elders in het li- laire oncologie René Bernards, die onlangs sa- patiënt om de organoïden uit te kweken. Toch schillende mutaties op in het DNA. De belang- Space Telescope waren gemaakt. scoop zien ze eruit als grijze kluitjes. Clevers be- chaam. Voor deze mensen zijn de vooruitzich- men met Voest en vier anderen het Center for Per- verwacht Clevers niet dat dit een heel groot pro- rijkste kennen we; die komen in heel veel tumo- Het maantje blijkt echter op een schrijft een ingewikkelde kettingreactie van ei- ten op genezing slecht. Vaak krijgen ze naast sonalized Cancer Treatment (een samenwerkings- bleem zal worden: „Op het moment dat wij het ren voor. Maar tegelijkertijd heeft iedere pa- heel ander punt van zijn baan te witten die betrokken zijn bij de vorming van or- chemotherapie een behandeling met antilicha- verband van kankercentra in Nederland) op- biopt uitsnijden groeit de kanker misschien al tiënt zijn eigen ziektebeloop.” staan dan men had berekend. N RC Mondpiercing? Extra Kernenergie // Kwallenplaag legt goed tandenpoetsen! kerncentrale stil Bacterie vangen in een kooitje Klontering in brein gekeerd // Bijna iedereen heeft last Amsterdam. Eenheid 3 van de alzheimer Mond Oskarshamn-kerncentrale aan de 3D -printen // Kleine, krioelende organismen zijn eindelijk goed te bekijken Muizen // Hersenschade bij ziektes zoals is tegen te gaan Zweedse kust werd vorige week tijdelijk stilgelegd vanwege een M.A.J. EIJKMAN kwallenplaag. De kwallen, oor- MARCEL AAN DE BRUGH tot kamertemperatuur waardoor HUUP DASSEN vervullen in cellen talloze functies. fectieus prioneiwit. Zo’n eiwit mis- kwallen, die tot 40 centimeter REDACTEUR WETENSCHAP een stevige gelei ontstaat waarin de Als er afwijkingen ontstaan in hun vormt andere eiwitten. De mate waar- Amsterdam. Bloedingen, zwellingen, ontstekingen. groot kunnen worden, verstopten bacteriën worden gefixeerd op hun Amsterdam. Britse onderzoekers ruimtelijke structuur verliezen ze in de ziekte vordert is goed te volgen Tong- en lippiercings kunnen allerlei vervelende ge- de pijpen die koelwater uit de Amsterdam. De chimpanseesche- plek. Daarna selecteren de onder- hebben een stof gevonden die hersen- hun functie en klonteren ze samen. aan het uiterlijk en het gedrag van de volgen hebben, zo blijkt uit een Oostenrijks onderzoek Baltische Zee innemen. Het water dels hiernaast zijn microscopisch zoekers een bacterie en beschijnen cellen beschermt tegen de schade Zodra dat gebeurt treedt een mecha- dieren. Zij werden in vroege en latere waarbij 180 personen met mondpiercings werden ge- wordt op 18 meter onder de zee- klein, en gemaakt via een nieuwe ze zijn omgeving met laserlicht. door ophoping van verkeerd gevou- nisme in werking om de slechte eiwit- stadia behandeld met het nieuwe volgd. (Quality Practice, september). Opvallende uitkomst: spiegel opgeslorpt, en dient om de 3D-printtechniek. Met de schedels Daardoor hardt het gelatine uit. Ze wen eiwitten, een proces dat kenmer- ten op te ruimen. Tegelijkertijd legt middel. de kans op infecties of andere klachten neemt af naarmate turbines en de reactor te koelen. willen onderzoekers van de Uni- kunnen elke gewenste constructie kend is voor de ziekten van Alzhei- het enzym PERK de eiwitsynthese tij- dragers een betere mondhygiëne hebben. De kwallen drongen zover niet versiteit van Texas vooral laten maken. Piramide, ring, bol. Daar- mer en Parkinson en ook gekkekoei- delijk stil. Zo krijgt de cel de tijd om Allemaal nog in leven De wetenschappers van de Medizinische Universität door; ze bleven bij de filters zien dat de techniek werkt die ze na warmen ze de vloeistof weer op. enziekte. Muizen met een variant van de rommel op te ruimen zonder dat er Innsbruck maken onderscheid tussen vroege en late steken en zijn intussen verwij- deze week beschreven in P NAS. In Het harde kooitje, met de bacterie, de laatste aandoening herstelden nieuwe eiwitten bijkomen. In beide gevallen herstelden ze goed, complicaties. Meteen na het zetten van een mondpiercing derd. Eenheid 3 is de grootste wetenschappelijk opzicht is het blijft intact, maar de rest smelt en zichtbaar, ook als het middel in een al bleven bij sommige laat behandel- ondervond 90 procent van de onderzochte personen kokendwaterreactor ter wereld, hun om iets anders te doen: ze wil- wordt afgespoeld. De bacterie kan gevorderd stadium van de ziekte Verloren cellen de dieren nog wat vroege symptomen problemen. Vrijwel alle personen hadden problemen met van hetzelfde type als de reactoren len constructies om bacteriën heen zich vervolgens vermeerden. werd toegediend. bestaan. Alle met het middel behan- spreken en eten, en kregen kleine infecties. Mensen met in Fukushima. N RC bouwen, om ze zo te bestuderen. Zo bouwden de onderzoekers Het middel zorgt ervoor dat getrof- Maar als de hoeveelheid misvormde delde dieren leefden twaalf weken na tongpiercings hadden vooral klachten met eten en spre- Bollen bijvoorbeeld, zoals hier- een kooi met de bacterie Ps e u d o m - fen hersencellen weer voldoende ei- eiwitten te groot wordt, blijft PERK de besmetting nog, in tegenstelling ken. Bij lippiercings daarentegen zag men lichte infecties, naast in rood afgebeeld – de bacte- onas aeruginosa. Daaromheen kwam witten kunnen aanmaken om zich- actief en de eiwitsynthese geblok- tot de onbehandelde controledieren. vooral bij piercings in het midden van de lip. riën zijn groen. een ring met de bacterie Staphylo- zelf in stand te houden. Zonder het keerd. Dan keert dit mechanisme zich Wel werd bij de behandelde dieren Late complicaties, een paar dagen na het zetten van de De studie van bacteriën is in op- coccus aureus. Daarna voegden ze middel stagneert de eiwitsynthese en tegen de cel, die sterft. Er komen wel- een verhoogd glucosegehalte van het piercing, kwamen meer voor bij dragers van lippiercings. komst, maar lastig. Allerlei soorten een antibioticum toe. Maar P. ae- gaan de cellen op termijn dood, staat iswaar geen afwijkende eiwitten bloed gevonden – het enzym PERK De onderzoekers namen steeds terugkerende infecties leven door elkaar, en hebben aller- ruginosa bleef ongedeerd, omdat in het Science Translational Medicine va n meer bij, maar andere voor de cel on- beïnvloedt ook de productie van insu- waar, overal in de mond. En het tandvlees om tanden en lei invloeden op elkaar. Hoe vang je S. aureus het antibioticum afbrak. begin oktober. Aan het onderzoek misbare eiwitten worden evenmin line. Daarom is het niet te verwachten kiezen trok zich sterk terug. Een enkele keer werd een die variatie? De nieuwe techniek Dit kan voor artsen van belang werkte ook het Britse farmaceutisch aangemaakt. Netto leidt dit ertoe dat dat het nu geteste middel verder ont- sterk gezwollen tong geconstateerd met het gevaar dat de helpt daarbij. De Texaanse weten- zijn. De twee soorten bacteriën bedrijf GlaxoSmithKline mee. de getroffen cellen verloren gaan met wikkeld wordt. Wel biedt het aankno- luchtweg van de persoon kon worden belemmerd. schappers warmen eerst een oplos- worden samen aangetroffen in de Neurodegeneratieve ziekten ken- alle gevolgen van dien. pingspunten om andere eiwitten te Naarmate de persoon een betere mondhygiëne had, sing van onder meer gelatine en longen van patiënten met taais- merken zich door eiwitophopingen In hun onderzoek besmetten de vinden die actief zijn bij het stilleg- verminderde het gevaar op vroege en late complicaties bacteriën op. Die laten ze afkoelen lijmziekte, en ook in wonden. Microscopische schedels en kooitjes uit de 3D-printer. FOTO TEXAS UNIVERSITY in of tussen hersencellen. Eiwitten wetenschappers muizen met een in- gen van de eiwitsynthese . aanzienlijk . nrc •18 next next •19 denken 12 O K TO B E R 2 013 Laat los, die tegenstellingen, zoals: ‘goed of fout’. Neem de Z AT E R DAG klassieke ‘drieslag’ van verwante begrippen als denkraam. Op zoek naar ‘het Goede, het Ware, het Schone’. next • commentaar Mini- Opinie// Waarover praten wij dit weekend? Marike Stellinga Over digitale kinderlokkers en de Te r e ch t e terugkeer van de Koude Oorlog. Klaas, geef de banken een kopstoot

winnaar k ben gefrustreerd over Klaas Knot. Niet over zijn „gevoel” dat de recessie voorbij is, zoals hij deze week tot hoon van diverse economen op televisie vertelde. Laat een man een keer zijn gevoelens e toekenning van de Nobelprijs Feestjes en etentjes in het het dan met de onafhankelijke zien, is het weer niet goed. voor de Vrede aan de OPCW, de weekend kunnen blijven han- journalistiek? En zitten we straks Nee, ik ben gefrustreerd over Klaas Knots daden, gen in een kabbelend gekeuvel. niet opgescheept met extreem dieI ik zou willen samenvatten als: veel praat en langzame Organisatie voor het verbod op Maak ze spannender: verkon- veel reclame? Nee. Kijk, publieke actie. Ja, hij is een frisse, heldere taal sprekende verade- chemische wapens, dient verschil- dig eens een stevige mening, omroepen zijn niet onafhankelijk, ming na de vorige president van De Nederlandsche Bank, lende doelen tegelijk. Het is in de snijd een spraakmakend maar per definitie links, of rechts, Nout Wellink. Hij geeft haarfijn aan waar de problemen eerste plaats een bekroning voor onderwerp aan. Next helpt. of gelovig. Bovendien: de omroep zitten, namelijk bij de banken in Europa. bewees deze week dat ze niet neu- Maar wat doet hij daar vervolgens mee? Niet genoeg „ ” Denorme inspanningen , aldus het Nobelprijscomi- traal is. In de belachelijk veel bul- naar mijn indruk. En dat terwijl hij toch mede-toezicht- té, die de OPCW sinds haar oprichting in 1997 heeft letins en discussieprogramma’s houder op die banken is. geleverd om chemische wapens de wereld uit te hel- over dat omroepdemonstratietje, Al in oktober vorig jaar riep Knot dat banken in Neder- pen. Inderdaad heeft de organisatie daarbij een cen- werd steeds gezegd dat Hilversum land hun vastgoedleningen eerlijker moeten waarderen. trale rol gespeeld, waardoor ze de prijs zeker ver- totaal 300 miljoen moest bezuini- Oh jee, dacht ik toen, nu zullen de banken wel snel hun gen (100 miljoen boven op 200). verliezen moeten nemen op het vastgoed dat ze als onder- dient. Het stimuleren van ontwapening was van het Dat bleek echter maar 173 mil- pand in de boeken hebben staan. Sindsdien dwong Knot begin af aan een doelstelling van de vredesprijs. En joen, schreef deze krant. Als je de banken geld te reserveren voor toekomstige verliezen de OPCW heeft er sterk toe bijgedragen dat nu een over jezelf al niet weet hoe de fei- op de portefeuille van meer dan 100 miljard euro. Ook taboe rust op deze massavernietigingswapens. Gro- ten zitten… Intussen bewijst RTL4 laat Knot de vastgoedportefeuille van banken nu op- al jaren hoe je met weinig geld nieuw waarderen, maar het gaat allemaal erg langzaam. tendeels buiten het zicht van de publiciteit heeft de- topjournalistiek kunt bedrijven. Het mag sneller én strenger. Dat is niet alleen belang- ze in Den Haag gevestigde organisatie, waarbij 189 Laten we al het omroepgeld over- rijk voor de Nederlandse economie (pas als banken vrij landen zijn aangesloten, toegezien op de eliminatie hevelen naar RTL. In ruil daarvoor zijn van slechte leningen zullen ze weer volop lenen aan van zo’n 80 procent van de bekende voorraden kopen we die reclamezendtijd af. die leuke nieuwe ondernemer met dat briljante idee). Het chemische wapens in de wereld. Stelling: Zet een kinderslot op Hebben we onafhankelijke topte- is zelfs van wezenlijk belang voor het voortbestaan van de internet. 26.000 filmpjes en levisie voor een prikje. eurozone. Betere timing voor deze bekroning is nauwelijks 144.000 foto’s van minderjarige Want nu de Europese Centrale Bank zich klaarmaakt denkbaar. De OPCW staat voor de zwaarste opgave meisjes vond de politie deze week Stelling: Taalverloedering? om eens goed de boeken van de grote banken in Europa in haar bestaan: binnen negen maanden zorgen voor op de computer van digitale kin- Nee, taalverrijking! Gruw jij ook door te lichten op verborgen verliezen blijken er in het vernietiging van alle derlokker Frank R. De les die we zo van dt-fouten, anglicismen en noorden van Europa verdomd weinig toezichthouders uit de zaak moeten trekken: inter- kromme zinnen? Nergens voor ILLUSTRATIE TJARKO VAN DER POL zin te hebben in streng- chemische wapens denken Prijs voor OPCW is een net is voor tieners een onveilige nodig! Over vijftig jaar wordt ‘hun heid. Volgens het Britse van Syrië, terwijl omgeving. Zolang ouders dat niet hebben’ onderwezen op school en Laat de Fransen en Duitsers weekblad The Economist ver- opdracht aan landen om hier een bloedige inzien, en er niet naar handelen, spreken we over disasters en failures geen spelletjes spelen zetten vooral de Franse en samen te werken burgeroorlog woedt. zullen mannen als R. meer slacht- in plaats van rampen en misluk- met het financiële toezicht Duitse toezichthouders Dat is een uiterst offers maken. Op het schoolplein kingen. Als we verstandig zijn, Denk ook ’s in drieën zich tegen de strenge blik laten we geen vreemde mannen tenminste. Iedereen die wel eens van buiten. De reden is sim- moeilijke en ook gevaarlijke opdracht, zoals een toe, waarom wel op het digitale pel: als de manier van boek- groep inspecteurs die onlangs in Syrië werd bescho- schoolplein? Idee voor een app: tot houden van de grote Duitse en Franse banken tegen het ten al heeft ondervonden. Het vergt grote doortas- je achttiende heb je alleen toegang GIJSBERT VAN ES Bad and the Ugly’ – om zomaar Verlichting is, die de westerse licht wordt gehouden, dan zullen ze een stuk ongezonder tendheid, doorzettingsvermogen en moed deze klus tot sociale media, forums en chat- REDACTEUR NRC.NEXT een eerste voorbeeld te geven. mens sinds de achttiende eeuw blijken dan gedacht. Ze zijn door hun toezichthouders boxen die onder toezicht staan Denken in drieën is veel span- heeft aangezet om vooral rationeel wel erg vrij gelaten in het samenstellen van hun gezond- in Syrië te klaren. Het spreekt vanzelf dat de OPCW- van een speciaal opgeleid team nender dan kiezen uit twee. In de te zijn en zelf keuzes te maken: zin heidscijfers, zo is het bange vermoeden. Banken mogen medewerkers de prijs hierbij als een steun in de rug van volwassenen. Surf je naar een e leven in een digita- retorica, de kunst van welspre- of onzin, waar of niet waar, bewe- namelijk zelf het risico inschatten van hun leningen (wor- beschouwen, ook al heeft het Nobelcomité met zo- onveilig forum, dan gaat het le eeuw. Een simpele kendheid, geldt de drieslag (trico- zen of ongefundeerd. den ze ooit terugbetaald?). Die risico’s taxeren banken in veel woorden ontkend dat de toekenning met Syrië scherm op zwart. techniek met ‘enen lon) als een beproefde stijlfiguur. Zie dit, voor deze denkoefening, problemen graag te laag. verband hield. W en nullen’ heeft een Wie vlammend wil speechen, in scherp contrast met het klassie- Waarom is dit belangrijk? En wat heeft Klaas Knot hier- Stelling: de Koude Oorlog is te- informatietsunami ontketend. En bouwt spanning op door drie me- ke denken, waarin opvallend vaak mee te maken? Knot moet zijn collega-toezichthouders De prijs kan daarnaast ook gezien worden als een rug, dus voer de dienstplicht dat terwijl de wereld nog nauwe- taforen of synoniemen op elkaar te drie begrippen een hecht verbond aansporen de banken nu echt streng aan te pakken, óók aansporing aan het handjevol landen dat zich nog in. We hebben een Russische di- lijks is bijgekomen van die andere stapelen. Veni, vidi, vici. Aldus zijn aangegaan, en niet in termen als ze zelf daardoor voor gek staan. Als iemand het kan, is niet bij de OPCW heeft aangesloten. En aan de lan- plomaat een blauw oog geslagen. revolutie, van de reizende mens (in sprak Julius Caesar: hij kwam, hij van ‘o f /o f ’, maar van ‘e n /e n /e n ’. Knot het, want hij is nieuw en hoeft zich dus nergens voor den die hun verplichtingen onder het verdrag nog We hebben een verboden actie uit- auto’s, in vliegtuigen). zag, hij overwon. Overbekend is het trio ‘de Vader, te schamen. Bovendien lijkt hij echt doordrongen van het Onverminderd gevoerd in de territoriale wateren Het dagelijks leven is niet alleen Met grote stappen (gauw thuis) de Zoon en de Heilige Geest’. Ze probleem. Grijp die Franse en Duitse collega’s bij de lur- niet volledig zijn nagekomen. van Rusland. Onze actrice Halina Middelnederlands of zeventien- in technische zin gedigitaliseerd. zou je kunnen beweren dat het bestaan, in de geloofsdogma’s, elk ven en doordring ze ervan dat het levensgevaarlijk is hier- worden Specifiek noemde het Nobelcomité de VS en Rus- Reijn heeft het Russische volk be- de-eeuws Nederlands gelezen Ook mentaal, en zelfs moreel, zijn digidenken een restproduct van de apart en tegelijk zijn ze samen één mee politieke spelletjes te spelen. vrouwen land, die er niet in geslaagd zijn hun chemische arse- ledigd. En dit nadat we nog maar heeft, weet hoezeer het Neder- moderne menselijke hoofden geen precies hetzelfde. Hoe dat toch De Europese Centrale Bank wordt straks dé toezicht- nalen voor de deadline van april 2012 op te ruimen. kort geleden Poetin uitfloten toen lands in de afgelopen eeuwen ver- conditioneerd geraakt om te den- kan? Het vergt mentale lenigheid, houder op de grote banken van Europa. Als de ECB ban- v e r k r a ch t , Deze landen hebben een extra verantwoordelijkheid hij bij ons op vriendschapsbezoek anderd is. De Nederlandse taal ken in tegenstellingen. Noem dat en liefst ook een mystieke geest, of ken gezond verklaart, die even later omvallen, is de ECB kwam. We vrágen om een Koude wordt r ij k e r van mensen die nieu- gerust: zwart-witdenken. gewoon fantasie, om de diepere be- zijn gezag en geloofwaardigheid kwijt. Dat overkwam al namelijk zij die hun verdragsverplichting na te komen, omdat ze Oorlog. Daarom is het zo idioot we woorden toevoegen, bestaande Ben je vóór of tégen het proef- tekenis van ‘de Heilige Drie-een- eerder de European Banking Authority die banken liet slagen van andere landen vragen hun gifgasvoorraden op te dat we bezuinigen op Defensie. woorden op verfrissende manie- verlof voor Volkert van der G.? heid’ te kunnen doorgronden. Het voor een stresstest, waarna ze snel toch failliet gingen. gedwongen geven, zei voorzitter Jagland van het comité gisteren Vorig jaar probeerden we nog ren uitspreken, of haar op nieuwe Vind je het televisie-orakel profes- Denk mee! heeft middeleeuwse denkers dan De ECB is niet zomaar een Europees instituut waar we met kritische ondertoon. Die verantwoordelijkheid tanks te verkopen aan Indonesië, manieren gebruiken. Al die din- sor Maarten van Rossum oergees- ‘ ’ ook honderden jaren tot heftige met zijn allen onze schouders over ophalen. De ECB is de achter het want nee hoor, die hadden wij niet gen waar jij van gruwt – taalfou- tig of stomvervelend? Ben je adept Stuur drieslagen woordenstrijd opgefokt. bewaker van de euro. Die mag nooit besmet worden met hebben Amerika en Rusland zeker. Maar de samen- meer nodig, dat was uit de tijd van ten, verhaspelingen, leenwoorden van Apple of Android? Vega of De Bijbel zit vol drieslagen, politiek gekonkel. Want als de ECB zijn geloofwaardig- raam zitten werking tussen deze twee grootmachten in de afge- het Warschaupact. En kijk nu. No- – zijn de zuurstof van het Neder- vlees? I Wie kent meer voorbeelden waarvan deze, uit 1 Korintiërs 13, heid verliest, zijn we nergens meer, dan wankelt zelfs de lopen weken heeft het werk van de OPCW in Syrië ta bene in het vriendschapsjaar lands. Wees er trots op, verspreidt Vreemd, eigenlijk. Terwijl de van drieslagen: combinaties wellicht de bekendste is: ‘Ons res- hardheid van de euro. juist mogelijk gemaakt, en moet toegejuicht wor- weten we onze band in één week het Woord, verloeder de taal! wereld, door communicatie, door van drie woorden/begrippen, ten geloof, hoop en liefde, deze Dus Klaas, de beuk moet erin. En als ze moeilijk doen, Renate van der Zee den. De OPCW is een verdragsorganisatie, die alleen te verzieken. Kun je nagaan hoe vervoer en transport, is versmolten als een inspirerend denkraam? drie, maar de grootste daarvan is geef ze een kopstoot. De toekomst van de euro hangt er- dat in een maand, of in een jaar, Met bijdragen van Reinier tot een knus dorp sluiten mensen Vermeld bij de drieslag kort de liefde.’ vanaf. No pressure. over de mislukking van het Ne- effectief kan zijn door haar lidstaten. derlandse prostitutiebeleid kan escaleren. Die tanks moeten Kist en Arjen van Veelen. zichzelf geestelijk meer en meer op (150 woorden maximaal): de De apostel Paulus, vermeend Door deze organisatie in het zonnetje te zetten, blijven. De Defensiebegroting in ‘kiezen uit twee’– in ‘o f /o f ’, in bron, wat dit trio van begrippen schrijver van deze woorden, heeft Marike Stellinga schrijft op deze plek elke za- onderstreept het Nobelprijscomité dat samenwer- moet omhoog. En de dienstplicht ‘goed of fout’, in ‘leven of dood’, ‘je voor jou betekent, waarom je waarschijnlijk kennis gehad van terdag over politiek en economie. PAGINA 20 king tussen landen onontbeerlijk is om vrede te be- moet terug. geld of je leven!’ hieruit inspiratie put. het gedachtegoed van de grote Griekse filosoof Plato, die veel reiken. Hierdoor kunnen álle landen zich laten in- Stelling: Maak van RTL4 de pu- I Brieven en opiniestukken, Denkoefening I Reacties sturen naar heeft beredeneerd, waaronder de spireren. blieke zender. Wekenlang zond over deze ‘mini-opinies’, of [email protected], uiterlijk gedachte dat de mens slechts af- de publieke omroep duizenden andere actuele onderwerpen, Hier volgt een denkoefening. La- woensdag 16 oktober. Een spiegelingen waarneemt van een Commentaren geven het standpunt van de krant, reclamespotjes uit met een oproep kun je sturen naar [email protected]. ten we proberen ’s een keer niet in selectie uit deze inzendingen ‘hogere’ werkelijkheid en dat de op basis van discussies tussen commentatoren en te komen demonstreren op het Vermeld naam, adres, telefoon- tegenstellingen te denken en ons verschijnt zaterdag 19 oktober realiteit in z’n puurste vorm uit- h o o f d re d a c t i e Malieveld. Bijna niemand kwam. nummer en, indien van digitale denkraam in te wisselen op deze pagina’s. eindelijk te vinden is in ‘het Goe- Niemand vindt het dus erg als die toepassing, titels en functies. voor een drieluik. Dus niet: ‘mooi de, het Ware, het Schone’. omroep verdwijnt. Maar: hoe zit of lelijk’, maar ‘the Good, the Nee, niet ‘o f /o f ’ – ‘é n /é n /é n ’. nrc •20 next Z AT E R DAG 12 O K TO B E R 2 013 next •21 denken

Legale prostitutie zou vrouwen uit handen Een klassiek genre: het verhalende (lyrische) gedicht, houden van criminelen. Dat is mislukt, stelt in strak ritme, ook geschikt als liedtekst. Renate van der Zee. Wat nu? Floor Rusman bezingt het sentiment van ‘oud’ en ‘oer’.

Rosanne Hertzberger Minder blauw op straat, Authentiek en meer online graag

eze week werd Frank R. in Cuijk gearresteerd. Op zijn computer trof de politie duizenden films en foto’s aan van minderjarige meisjes. Weer een pedofiel die jarenlang straffeloos zijn gang kon gaan, vooral online. Pas toen hij in de echte we- reldD met een twaalfjarige in een auto werd aangetroffen, kon zijn pedocarrière worden beëindigd. Voor het geval u het nog niet door had: de politie speelt nog steeds nauwelijks een rol op het internet. Nederlandse pedofielen blijken keer op keer volledig vrij om terabytes aan beeldmateriaal te up- en downloaden. Ze wisselen adviezen uit en houden theekransjes met lotgenoten op webfora, geen haan die ernaar kraait. Pas toen in Amerikaans onderzoek Nijntje op een shirt van een peuter opdook, kwamen we erachter dat één van de grootste babypornoproducenten ter wereld in onze eigen hoofdstad huis hield. Probleemloos kon hij jarenlang het alfamannetje van online pedofielennetwerken uithangen. Alleen bij het echte misbruik moest hij over zijn schouder kijken. En zelfs als pedofielen als Robert M. achter de tralies B estraf zitten, gaat het misbruik door. De beelden van de kinde- Grootschalig is het nieuwe ongezellig ren blijven nog heel lang op internet dienen voor het sek- suele genot van anderen, wereldwijd, die op hun beurt Wij adoreren streek, lokaal en puur ook weer weinig te vrezen hebben bij het downloaden. Big brother is watching? Dat mochten we willen. Het mannen Het is niet duur, beloven wij u stellig blauw loopt op straat, in plaats van online, omdat de burger daar lekker rustig van wordt. De politie tapt nog En ook nog beter: terug naar de natuur! steeds voornamelijk telefoons af. Enig idee hoeveel onderzoeken naar cybercriminaliteit er werden afgerond in die de recente prestatiecijfers van de politie? Nul. Wij willen ham van eikenhouten planken De enige die ons internetverkeer een beetje effectief aan het monitoren is, zijn de Amerikaanse inlichtingen- Rabarber volgens oma’s receptuur diensten, zo lijkt het. De vraag is of een nieuw wetsvoorstel van minister hoerenlopen Prosecco van geselecteerde ranken Opstelten, dat hij eerder dit jaar in- Foto Marc Driessen/Hollandse Hoogte diende, hierin eindelijk verande- Organisch zeezout uit de Côte d’A z u r. Weer een pedofiel die ring kan brengen. De recherche zou online straffeloos dan onder andere de mogelijkheid krijgen computers van verdachten ls het aan de Franse socialisten ligt, wen respecteerde, daar kraaide geen haan naar. in de legale prostitutiesector verhuisde een Floor Rusman Wij willen aandacht voor de aardes spankracht zijn gang kon gaan te hacken, inclusief het tracken va n kunnen hoerenlopers in de toekomst Uitbuiting kon gewoon voortbestaan, alleen nu groeiend deel van de prostitutie ondergronds, is redacteur en toetsaanslagen, het opsporen van Renate van der een flinke boete krijgen. Het idee mét vergunning. bijvoorbeeld naar privéhuizen. columnist van Wij eisen passie van de producent materiaal in de cloud en het decryptiebevel, om verdach- Zee is journalist. A hierachter is: er zou geen mensen- Er was helemaal geen schone branche van Onderzoekers, onder meer van de Londen n r c . n ex t ten te verplichten versleutelde documenten openbaar te Onlangs ver- handel bestaan als er geen mannen waren die zelfstandige prostituees ontstaan, zo bleek ook School of Economics, concludeerden onlangs Gelukkig: duurzaamheid en ware ambacht maken. scheen haar boek seks willen kopen, dus moeten deze mannen uit de officiële evaluatie van de legalisering uit dat landen die prostitutie hebben gelegaliseerd Na de publicatie van dit wetsontwerp liet de Pavlovre- Prostitutie. De hiervoor verantwoordelijk worden gesteld. 2007. De meeste prostituees bleken nog steeds een opvallend hoger aantal gerapporteerde Manifesteren zich nu als een trend. flex van de burgerrechtenbeweging Bits Of Freedom niet waarheid achter Straf voor hoerenlopers zou de vraag inperken een pooier te hebben. Hun emotionele wel- gevallen van mensenhandel hebben. Het lijkt lang op zich wachten. Die reactie klinkt elke keer onge- de Wallen ( Wo r l d en mensenhandel een minder aantrekkelijke bevinden was volgens dit rapport sinds de erop dat legalisering juist mensenhandel aan- veer hetzelfde: eerst leggen ze uit dat het hele domme Editions, € 11 , 9 0 ) bezigheid voor criminelen maken. Het wets- legalisering verslechterd en ze waren minder wakkert, omdat de prostitutiebranche erdoor De Marqt verschaft de koper naar believen wetgeving is, dat het online allemaal veel ingewikkelder voorstel wordt komende maand behandeld; het tevreden met hun inkomen. groeit. Het is dus zaak die groei te stoppen. ligt, dat criminelen al veel moeilijker te grijpen zijn en maakt kans te worden aangenomen. Het is naïef geweest te denken dat je met Volgens de Zweden, die in 1999 hoerenlopen Producten van een goed bevriende boer dat de nieuwe wet een onnodige inbreuk is op de privacy. In ons land is zo’n maatregel onbespreek- vergunningen en regels de positie van kwets- strafbaar stelden, is hun prostitutiebranche Suggesties over hoe de groeimarkt van cybercrime dan baar. Veel Nederlanders beschouwen ons bare vrouwen kunt verbeteren in een wereld sindsdien gekrompen. Uit telefoontaps van Dit alles vers en zonder additieven wél aan te pakken, blijven steevast achterwege. Bits of prostitutiebeleid namelijk als vooruitstrevend. die door criminelen wordt gedomineerd. mensenhandelaren zou blijken dat zij Zweden Freedom wíl namelijk helemaal niet dat politie en justitie Sinds 2000 is hier het verbod op bordeelhouden niet meer interessant vinden. Maar wel met adjectieven: ‘e ch t ’ en ‘oer’. meer toegang online krijgen. Internet blijft voor dit soort en souteneurschap opgeheven en prostitutie Het argument dat prostitutie door deze wet activisten een soort parallel universum, waarin vrijheid volledig gelegaliseerd. ondergronds zou zijn gegaan en dus onzicht- en privacy het hoogste goed is. Ononderhandelbaar. Het De bedoeling van de legalisering was goed: baar zou zijn geworden, vindt de Zweedse Ook elders zijn te koop de chiazaden probleem is alleen dat het internet geen parallel univer- de prostitutiebranche uit de criminele sfeer politie onzin: als de klant prostituees weet te sum is, maar een échte wereld, met échte diefstal, échte halen, zodat prostituees als kleine zelfstan- vinden, kan de politie dat natuurlijk ook. Quinoa, gierst en spelt voor weinig geld schade, échte meisjes van twaalf die slachtoffer worden. digen konden opereren, en de seksindustrie Door prostitutie te legaliseren, heeft Neder- Nu is het zo dat de politie altijd achter de feiten zal aan- traceerbaar maken, zodat mensenhandel land uitgedragen dat het onschuldig vermaak Geen lange fietstocht meer voor Bionade lopen. Het is de natuur van de rechtsstaat: ze zullen nooit H o e r e n b e zo e k makkelijker bestreden kon worden. is wat er op de Wallen gebeurt. Veel Nederland- zo hard kunnen innoveren als de criminaliteit. Ze moeten Wie in Nederland geld wil verdienen met een ER IS HELEMAAL GEEN se jongens zien hoerenlopen als iets stoers, iets Of EkoPlaza-kropsla van het veld. wachten op de rechter, het ministerie, de politiek, de de- in cijfers seksbedrijf moet een vergunning aanvragen en spannends. Ze staan er niet bij stil dat de vrouw mocratie. zich aan bepaalde regels houden: hij mag in SCHONE BRANCHE in kwestie mogelijk een slachtoffer van men- Telkens weer wordt vrijheid zorgvuldig tegen veilig- I Circa 14 procent van de Neder- zijn bedrijf bijvoorbeeld geen minderjarige senhandel is. Terwijl jonge Zweedse mannen, Echt waar, wij barsten van de idealen heid afgewogen, voordat de politie nieuwe bevoegdheden landse mannen is ooit naar een meisjes of vrouwen zonder verblijfsvergunning VOOR PROSTITUEES op bezoek in Amsterdam, mij vroegen hoe krijgt, en zo hoort het ook. Maar online lijkt het alsof de prostituee geweest en 3 procent toelaten. De politie controleert dat regelmatig. O N T STA A N ‘zoiets vernederends’ als prostitutie ooit legaal Dorset ontbijtgraan is voor ons een must veiligheid nog nooit heeft gewonnen. in het afgelopen jaar tenminste één Tot zover de intentie. Maar goed beschouwd kon zijn. En als cybercriminelen ook maar een beetje lijken op ke e r. was de legalisering allereerst één grote wit- Het Victoriaanse idee dat prostituees nodig Bij Burgermeester kun je burgers halen hun equivalenten in de fysieke wereld, hebben ze echt wasoperatie. Seksbedrijven die eerder zwart zijn, omdat mannen anders gaan verkrachten, niet allemaal zulke CSI-achtige vernuftigheid in huis, I Er zijn 80.000 geregistreerde hadden gedraaid, werden van de ene dag op de is onzinnig gebleken. Onverminderd worden Die fair gemaakt zijn, van milieu bewust. maar bestaat de meerderheid uit nogal dommige types gebruikers van hookers.nl, klanten- andere dag wit, inclusief kun kapitaal. Hoe naïef de legalisering was, bleek pas echt vrouwen verkracht, namelijk zij die gedwon- die dommige fouten maken. Met nieuwe mankracht en site van prostituees. Vijf jaar na de legalisering bleek uit een in 2008 toen de nationale recherche met een gen achter het raam zitten. Het is tijd Neder- bevoegdheden zijn de zwakke schakels in zo’n crimineel onderzoek van stichting De Rode Draad dat de rapport kwam over de bende van Saban B. Deze landse mannen bewust te maken van wat zij Grootschaligheid kan leiden tot depressie netwerk prima te tackelen door de politie. Het zou in ie- I Het aantal klanten van Amster- positie van prostituees nog steeds even slecht mensenhandelaren dwongen tientallen vrou- aanrichten met hoerenlopen. Ze houden men- der geval winst zijn als we niet meer hoeven te wachten damse raamprostituees ligt rond de was als tevoren. Dat was niet zo vreemd, want wen met extreem geweld tot prostitutie. En dat senhandel in stand en financieren criminelen. Consumptie maakt de samenleving ziek tot de Frank R’s van deze wereld een uniform tegen het 200.000 per jaar, zo blijkt uit een de meeste gemeenten hadden alleen vergun- gebeurde allemaal achter ramen van exploitan- Nederland heeft het lef gehad te experimen- lijf lopen voordat hun misbruik aan het licht komt. onderzoek naar klanten van raam- ningen verstrekt aan seksexploitanten die voor ten die gewoon een vergunning hadden, waar teren met de legalisering van prostitutie. Dat is Verzet is nodig tegen de commercie Misschien kan Opstelten een nieuwe slogan gebruiken: prostituees uit 2009. Volgens dit on- 2000 al actief waren. Deels waren dat figuren de politie regelmatig controleerde. mislukt. Waarom zouden we nu niet het lef meer veiligheid, minder blauw op straat. derzoek gaan mannen met een part- met een crimineel verleden. De politie contro- Intussen trok de Nederlandse prostitutie- kunnen hebben om, net als de Fransen en de Wij gaan voorop, want wij zijn authentiek. ner net zo vaak naar prostituees als leerde wel de papieren van de prostituees, maar branche steeds meer sekstoeristen en crimine- Zweden, van hoerenlopen een strafbare daad te Rosanne Hertzberger is microbioloog. mannen zonder partner. of de exploitant de arbeidsrechten van de vrou- len aan. En door harder optreden van de politie maken? nrc •22 next next •23 doen

Tv zaterdag //

12 // Po p ZIEN Weekendagenda // Luisteren O K TO B E R 2 013 Het is we e ke n d en dit kun je doen: // Schlagers zingen Een gretige Paul McCartney FILM Z AT E R DAG HUNGER tijdens het Limburgse Oktoberfest // Jezelf volvreten bij Paul McCartney heeft voor het eerst sinds STEVE MCQUEEN, 2008 Warehouse Weekender wielerbaan 2007 een nieuw album afgeleverd met ei- // Fietsen op een gen liedjes. N e w, vanaf maandag te be- C A N VAS luisteren, is een ambitieus album. Ambiti- 23.40 - 01.15 UUR eus om de verschillende soorten liedjes, en om de samenwerking met maar liefst Krachtig speelfilmdebuut van Britse beeldend kunste- vier jonge producers. Er staan soepele naar Steve McQueen over de protesten van IRA-gevan- liedjes op met akoestische gitaar, zoals genen in de Maze-gevangenis bij Belfast, begin jaren Everybody Out There, en de cd opent met tachtig. Onder leiding van Bobby Sands beginnen ze Klassieke ontwerpen, de rocknummer Save Us. In Early Days me- een hongerstaking. Zo proberen ze tevergeefs de sta- ‘Little Black Dress’, Chanel moreert hij de ontmoeting met John Len- tus als politiek gevangene terug te krijgen die Margaret No. 5, sieraden, accessoi- non. Er zijn een aantal uitschieters, zoals Thatcher ze in 1981 ontnam. In plaats van de verplichte res: ze vormen de tentoon- // La vie d’Adèle de opklimmende waanzin in Looking At gevangenisuniformen hullen ze zich in dekens, hun fe- stelling Chanel: de legende Film H e r. New laat een gretige Paul McCartney caliën smeren ze op de muur. Hunger is ervaringscine- in het Haags Gemeentemu- Iedereen vindt het horen. Soms te gretig. ma waarbij bijna zintuiglijke beelden het werk doen. // Chanel seum. De tentoonstelling Paul McCartney, New. ⅷⅷⅷ⅜⅜ Expo vertelt het verhaal van Coco m e e s t e r l ij k Kijken naar een Chanel en haar modehuis. HESTER CARVALHO Ook kopieën van Chanels La vie d’Adèle, over de liefde klein zwart jurkje werk zijn te zien, en de rol tussen twee meisjes, won al de van Karl Lagerfeld wordt Gouden Palm en kreeg in re- // belicht. Hij blies het mode- censies een maximale beoor- Tv zondag huis sinds 1983 nieuw leven deling. De hoofdrolspeelsters in door Chanels erfenis te veroverden het hart van N RC - ZIEN combineren met de huidige filmrecensent Peter de Bruijn: // Bier tijdgeest. „La vie d’Adèle is de best geac- Drinken I N F O R M AT I E F Chanel: de legende. Haags teerde film die in jaren in de Schlager Sittard NTR PODIUM: Gemeentemuseum, t/m 2 bioscoop te zien was, en sowie- SAME DIFFERENCE februari 2014. so een van de beste films ooit Eindelijk een goede reden om over de vreugde en de pijn van naar Sittard te gaan. Daar NEDERLAND 2 de eerste liefde.” (ⅷⅷⅷⅷⅷ ) wordt dit weekend een ‘Okto- 13.00 - 14.00 UUR Trouw gaf ook de maximale berfeest’ gehouden. Dat is score: “Zo intiem, vrij, teder en een van oorsprong Duits bier- Een jaar lang werden Marne, Myrthe, Imre en Xanthe aangrijpend.” (ⅷⅷⅷⅷⅷ ) fe(e)st dat nu ook in Neder- van Opstal gevolgd door een camera. De drie zussen en De Volkskrant was bijna even land aan populariteit wint. De een broer komen uit hetzelfde Limburgse gezin en dan- doen lyrisch: „De drie uur van La vie cafés in het Limburgse grens- sen allemaal voor het Nederlands Dans Theater. In de d’Adèle vliegen voorbij en plaatsje doen er fanatiek aan docu Same difference zien we sfeervolle beelden van de doen verlangen naar meer: mee. Overal is Duitstalige dagelijkse dansershabitat. Om beurten vertellen ze over meer liefde, muziek, dans, schlagermuziek te horen, ge- hun gedeelde passie. Imre plaatst als enige een kantte- feestjes, werk, spaghetti, schil- speeld door artiesten met lan- kening. „Het is niet altijd makkelijk ‘een van de’ te zijn”, De derijen, meer Adèle, meer Em- ge snorren en accordeons, die zegt ze. Want ze líjken ook op elkaar. En niet alleen van ma.” (ⅷⅷⅷⅷ⅜ ) En de recen- luisteren naar illustere namen buiten – hun verbondenheid is hartverwarmend. sent van Het Parool s ch r e e f : als de ‘Freddy Pfister Band’, „Het is een film op die nog lang ‘DJ Dirndl’, ‘Die Limburger n a z i n d e rt . ” (ⅷⅷⅷⅷⅷ ) Buben’ en ‘De Jagr Band’. Er wordt bier geschonken vanaf keuze 12 uur ’s middags tot ’s avonds laat. Sudoku va n 3 6 Festival // A r ch i t e c t u u r 8 3 6 Lege gebouwen next // 6 4 Met als thema TIME MACHINE brengt het Sudoku Architectuur Film Festival Rotterdam (AFFR) de meest actuele thema’s van de architec- 7 5 // Bike Motion tuurwereld op het witte doek: leegstand, tij- Fiets delijke invulling, ghost towns en 3D-geprin- 1 Snel vet verbranden te gebouwen. De ‘stad als tijdmachine’ blijkt een belangrijke inspiratiebron voor filmma- kers. En dat is te verklaren: de economische 2 5 3 Wie van fietsen houdt, moet crisis heeft zichtbaar veel invloed op de dit weekend naar de Jaar- bouw. Met o.a. The Competition, Re a ch i n g beurs Utrecht voor de Bike for the sky en Margaret Staal-Kropholler. 7 8 Motion Benelux. Daar presen- AFFR. Tot en met 13 oktober, LantarenVen- teren de grote merken hun ster, Rotterdam 1 // Wa r e h o u s e nieuwe racefietsen, moun- 415 Markt tainbikes en trekkingfietsen. Weekender Market Je doet er inspiratie op voor Plaats de cijfers 1 tot en met 9 fietsvakanties en ziet er alles zo in het diagram dat elk cij- Mode, design, muziek wat nieuw is op fietsgebied. fer precies één keer voor- Inspanningsfysiologen vertel- komt in elke rij, kolom, de ne- Twee loodsen in de Van Gendthallen, len hoe je snel vet verbrandt, // Detective gen vetomrande 3x3 vakken, De bekende duurzaam- samen zo’n 2400 vierkante meter, zijn schrijvers lezen heroïsche Lezen én de vier grijze 3x3 vakken. heidshoogleraar Louise O. speciaal voor Warehouse Weekender wielerverhalen voor en profs Boyd is Bond Rechts: de oplossing van vo- Fresco maakte voor omroep Market volgestouwd met mode, design geven vragenuurtjes. En je rige week zaterdag. Human een documentaire- en muziek. Ambacht staat centraal. Je kunt er natuurlijk zelf fietsen. © Peter Ritmeester PZZL.com reeks over eten, die zondag kunt er consumeren maar ook produce- Op de wielerbaan van televi- Nog een terugkerende oude held: zijn naam is Bond, Ja- begint. Volgens Fresco gaan ren, zoals bierbrouwen met Oedipus sieprogramma Holland Sport mes Bond. Schrijver William Boyd werd door de erven we te slordig om met voed- Brewing. Deelnemers zijn onder meer bijvoorbeeld. Of op nieuwe van Bond-schepper Ian Fleming uitverkoren om het offi- // sel. Weten waar je eten van- Ace & Tate, Vagabond Collectief, Sam mountainbikes over boom- ciële nieuwe verhaal over agent 007 te schrijven. Vol- colofon daan komt hoort volgens Store, Tijgerhout en Suiker & Bloem. stammen en hangbruggen. gens beproefd recept: er zijn mysterieuze Bondgirls, er NRC Media Algemeen Hoofdredacteur: Peter Vandermeersch; Uitgever: Jan van der Marel; haar bij het ‘verantwoorde- Zaterdag na sluitingstijd (20.00u) is er Bike Motion Benelux. Z a / zo , worden martini’s geschud en niet geroerd en er is een Chef nrc.next: Hans Nijenhuis. Redactie: zie nrc.nl/colofon lijk op deze aarde staan’. In een afterparty met muziek door Del Pra- 10:00-17:00 uur, Jaarbeurs samenzwering die de agent van Afrika tot aan Washing- Redactie T: 020 755 3000; E: [email protected]; Rokin 65, Postbus 20673, 1001 NR Amsterdam Bezorging De zaterdagkrant wordt bezorgd voor 7.30 uur de documentaire probeert do & Mr. John en Kimchi dj’s. U t r e ch t . ton DC voert. De recensent van de Times had er moeite B e zo rg k l a ch te n Ga naar nrcnext.nl/service of bel 088 572 05 55, ma-vr tussen 8.00 - 19.45 Fresco mensen wegwijs te Warehouse Weekender Market. Z a / zo , mee: hij was niet overtuigd door „een moderne Bond u u r, maken in de geschiedenis 13:00-20.00u, Van Gendthallen Amster- die teruggeworpen wordt in de tijd”. Andere recensies za tussen 11.00 - 16.45 uur. Geen nabezorging // Fresco’s Paradijs Abonnementen en vakantie Ga naar nrcnext.nl/service of bel +31 (0)88 572 05 72, ma-vr Tv en het heden van ons eten. dam. waren minder afwijzend: „De evenwichtige, lyrische stijl 08.00-17.00 uur Fre s c o ’s paradijs. Zondag, zorgt voor leesplezier, het proza is besprenkeld met toe- Ad ve rte n t i e s T: 020 755 3049; E: [email protected] of nrcmedia.nl Zo moet je eten Auteursrechten voorbehouden © nrc.next, 2013. Ned. 2, 18.50 uur. passelijke beeldspraak”, vond de Te l e g ra p h . The Guar- Omgang persoonsgegevens NRC Media BV legt van abonnees en gebruikers van online dian concludeerde: „Boyd is Bond.” dienstverlening gegevens vast voor de uitvoering van een (abonnee) overeenkomst en/of William Boyd: S o l o. 320 blz, € 21,95 het verlenen van diensten. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten van NRC Media BV en NRC Lux BV (zie ook nrc.nl/pri- vacyverklaring). Indien u op deze informatie geen prijs stelt, kunt u zich afmelden via priva- [email protected]. GRATIS SAMSUNG GALAXY S4 MINI

Hi MEDIUM TOESTEL IS 37,50 00 1 GB DIRECT VAN JOU VOOR 35 / MND ZO.ENNUWEER RETESNELONLINE GIGA VEEL DATA RETESNEL 4G KPN NETWERK

Hi WINKEL | Hi.NL | 0800-0346

Prijs gebaseerd op een 2-jarig contract incl. €2,50/mnd extra studentenkorting. Aansluitkosten eenmalig €29,95, exclusief €6,05 thuiskopieheffing. Check de voorwaarden op hi.nl bijlage van nrc.n ex t 2 013 2 Hij pakt d i p l o m a te n

Z aterdagoktober& 12 ZondagZ oktober 13 wel aan FOTO FOTO LARS VAN DEN BRINK Ik wil naar bed Waarom haalde deze foto de krant niet? Deze week beheerste het begrotingsoverleg tussen het kabinet en oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP het nieuws. Maar hoe breng je zoiets in beeld? Foto’s met parlementariërs achter gordijnen druk in overleg. Ministers met dossiers onder hun armen die door donkere gangen lopen. Deze foto van fotograaf David van Dam vertelt een heel ander verhaal. Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013

Om 3 uur ’s nachts in de I nacht van donderdag op

vrijdag staat D66-leider line Alexander Pechtold journalisten te woord in het ministerie van next next off Financiën. Rechts finan- .

cieel woordvoerder van nrc de ChristenUnie Carola Schouten, volgens RTL-journalist Jos Heymans „de best geklede politicus tijdens de o n de rh a n de l i n ge n”. Ze wilde weg, vertelt David van Dam. „Ze was aan het stalpoten, zo noemen we dat in het oosten. Aan het wiebelen op haar schoenen.”

Journalisten en foto- grafen wachtten al sinds half 8 tot de politici naar buiten kwamen. Wat deden ze zoal om de tijd te doden? “Lucky tv- filmpjes kijken”, zegt Van Dam. „We hebben ook twee afleveringen van Family Guy ge z i e n . ”

Een straf was het niet. Van Dam: „De automaat op het ministerie heeft koffie, chocomel én to m ate n s o e p. ”

2 3 Column // Bas Heijne

CHILI FINAL EDITION. € E i ge n s c hu l d V.A.19.995, BOMVOL OPTIES.

ijnlijk doorzichtig, die positie moet verwaarlozen omdat hij heel snel liepen, heel gek, de politie-

overvloed aan Euro- met de SGP moet onderhandelen ke flanken weer vol, op rechts ver- aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013

pees begrip voor Jeroen over geld voor hulp aan tiener- sterkt door een virulent anti-politie- I Dijsselbloem. Deze moeders, helpt niet. Er wordt niet ke sentiment. Dat is jammerlijk, maar ‘ week zegde de minister geregeerd, lijkt het, er wordt ge - het is niet de schuld van populisti- line van Financiën en Euro- schoven met budgetten’. sche aanjagers in de samenleving . groepvoorzitterP de jaarvergadering Het is de schuld van een in zichzelf van het IMF af – en meteen ook maar Dijsselbloem houdt zich niet bezig gekeerd politiek establishment, dat next next off het G-7 overleg in Washington. Volgens met het bestrijden van de economi- steeds verzuimt politieke betrokken- .

Europees commissaris Olli Rehn nam sche crisis. Wat hij probeert te be- heid te kweken buiten verkiezings- nrc Dijsselbloem „zijn verantwoordelijk- zweren is een politieke crisis. Geen tijd, dat steeds opnieuw gaat voor het h e i d” door in Nederland te blijven wonder dat er nauwelijks meer snelle electorale succes door middel onderhandelen over de begroting met vertrouwen is. De hernieuwde toe- van onhoudbare beloftes van maak- D66, de ChristenUnie en de SGP. De stroom van kiezers naar het agressie- baarheid en vervolgens de lekker wereld moest maar even wachten, de ve simplisme van Wilders wordt her gemaakte kiezer met een natte dweil polder ging voor. Anderen in Brussel en der uitgelegd als het resultaat van in zijn gezicht slaat. Het is het politie- vonden het „jammer, maar begrijpe- populistische stemmingmakerij te- ke establishment dat niet over het lijk”. Echt, het gebeurt vaker. De voor- gen de politiek als bedrijf. Dat is een vermogen beschikt draagvlak te ganger van Dijsselbloem had ook wel- even geriefelijke als gemakzuchtige zoeken voor ingrijpende maatrege- eens een vergadering gemist. Men kon misvatting. De snelle deconfiture van len buiten de verkalkte structuur van niet anders. Mislukt het overleg met de de huidige regering is juist het gevolg ledenraad of congres. oppositie, dan is de kans groot dat er van eigen stemmingmakerij – P vdA straks helemaal geen Jeroen Dijssel- en VVD hebben de verkiezingen ge- En het is het politieke establishment bloem meer is – en dus ook geen Euro- wonnen door de ideologische tegen- dat nog altijd geen moeite doet de groepvoorzitter. Liever deze met plak- stellingen van protestpartijen PVV en emotionele onderstromen in een band en paperclips bijeengehouden eurovriendelijke regering, dan het dreigende spook van de euroscepsis bij weer nieuwe verkiezingen. Neem je Dijsselbloem probeert tijd, Jeroen, we zien je later wel. een politieke crisis Hier overheerst dezelfde zorg – h o ewe l de weeffouten in deze regering nu voor iedereen zichtbaar zijn, zit geen te bezweren MINI GAAT JOU SPONSOREN. van de middenpartijen te wachten op nieuwe verkiezingen. De nationale Met alle 18 favoriete opties van de afgelopen jaren. Het sponsorpakket is gebundeld zuurgraad breekt records. Rutte en SP te imiteren. Men deed zelf eerst samenleving onder druk van globa- in de MINI CHILI FINAL EDITION.Een MINI bomvol opties. Een MINI sponsored by MINI. Samson zijn hun charisma kwijt; zo’n alsof er geen politiek midden meer lisering onder te brengen in een pittig schijngevecht als bij de vorige was – tot op de dag van de verkiezin- houdbaar verhaal. Zo’n verhaal is Dit lucratieve contract ligt klaar bij alle MINI dealers. Vanaf €19.995,- verkiezingen gaat ze niet nog eens gen. Meteen na de verkiezingen viel echt niet zo moeilijk – Angela Merkel lukken. Wordt de PVV inderdaad de men elkaar juichend in armen: het komt een heel eind. Maar het enige BEKIJK DIT TIJDELIJKE SPONSORPAKKET OP MINI.NL grootste partij, dan dreigt onbestuur- midden was terug! De tegenstellin- dat de Nederlandse kiezer van zijn baarheid – of opstand. Dus alles om gen moesten door de pragmatische minister-president te horen krijgt is erger te voorkomen. Juist zo verzuurt uitruil van standpunten worden dat zo’n verhaal iets heel slechts is, de boel steeds meer. De huidige afkeer weggepoetst. De kiezer voelde zich dat hij, de burger, een stuk gelukki- van de politiek wordt maar voor een gebruikt. Hij was lekker gemaakt met ger zal worden wanneer hij beseft Gemiddeld brandstofverbruik van 3,8 t/m 6,4 liter/100 km. CO2 emissie van 99 t/m 150 g/km. deel veroorzaakt door mensen die de belofte van een wereldbeeld, links dat hij het zonder een idee van een zich bovenmatig door de bezuinigin- of rechts, met de suggestie van een samenleving af kan. gen „ge p a k t ” voelen – de afkeer richt samenhangende visie op mens en Dat is een fatale vergissing, die al het zich in de eerste plaats tegen een poli- maatschappij. Daarna volgde einde- handige kunst en vliegwerk met tiek die in een tijd van crisis enkel met loos gedraai uit naam van pragmatis- geschoven budgetten teniet doet. De politiek bezig lijkt te zijn. Dat Dijssel- me. Maar het is pragmatisme zonder prijs wordt de komende verkiezin- bloem zijn internationale taak en draagvlak. Zonder consistentie. Al gen betaald. Eigen schuld. 4 5 Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

Over dit artikel In Nederland worden z o’n 150 moorden per jaar gepleegd en veruit de meeste daarvan worden opgelost. Zo ook de moord op camping De Breyenburg in Ledeac- ker. Het is duidelijk wie de dader is, de dader is zelfs al berecht. Reconstructie // Waarom dan toch een verhaal over deze moord? Omdat de moord op campingbaas Fred Nijholt ook bijzonder is. De moord is de gepleegd door een Moord op e c a m p i ng vrouw, wat uitzonderlijk is. Bovendien is de set- ting opvallend. De moord Campingbaas Fred Nijholt werd vorig jaar plots vond niet plaats in het drugsmilieu, niet in het vermoord. De dader kreeg acht jaar. Niemand criminele circuit, maar op een – op het oog – gewone familiecamping. is tevreden met die straf. Hoe kun je ook het juiste Het meest opvallend was het motief dat in alle me- oordeel vellen over iets wat je niet begrijpt? dia werd genoemd: een Carola Houtekamer & Freek Schravesande kleine ruzie om een Tekst hond, meer niet. Was dat Fo t o’s Peter de Krom echt het enige? Of kent een camping zijn eigen regels en wetten?

6 7 Het leven op de camping is niet alleen maar b i ngo, biertjes en playbackshows Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

Moord in cijfers p het terras van de campingkantine deel vellen over iets wat je niet begrijpt? Wat En natuurlijk de dood van de zware Dick van leunt een kleine, stevige vrouw tegen niemand begrijpt? Eind deze maand is de verderop, Dikkie Dik noemden ze ’m, die van Moord is vooral een een airhockeytafel. Lenie, 46 jaar, eerste zitting. dit alles nog wel de meeste indruk op haar mannenzaak. Negen kort haar, rode crocs. Het is vlak heeft gemaakt. van de tien plegers is voor middernacht. Ze rookt een Camping De Breyenburg is een „mooi ge- Ze steekt nog een sigaret op. „Va n avo n d man, één op tien is vrouw. sigaret en wacht op de politie. Ze legen gezinscamping” in Ledeacker, een bij mij wat drinken, vroeg Dick. Maar bij Dick Dat blijkt uit een van de heeft zojuist een moord gepleegd. dorp in het oosten van Noord-Brabant. Een is het: biertje, biertje, biertje en dan nog wat spaarzame onderzoeken gezellige camping, meldt de website, met kopstootje s.” over dit fenomeen: We bedriegen onszelf. Elke och- een „uitgebreid animatieprogramma voor Ze wilde naar huis, de kinderen moesten Moord en doodslag in tend staan we op met de gedachte kinderen én volwassenen”. Er is een zwem- eten. Maar Dick zei: neeuh, joh. Zittuh! Nederland, 1992–20 0 1 . dat we weer een dag uniek zullen bad en een kinderboerderij en een stal met Lenie gaat zitten op het hoekje van de bar, de vuilnisstort en een eigen waterleiding. „En toen viel hij achterover van z’n stoel. zijn. Spontaan, eigenzinnig, onvoor- paarden. En in de naastgelegen feestboerde- haar vriend kruipt achter de gokkast. Achter „Wat een toestand”, zucht ze vermoeid Bloed uit z’n neus en oren. Ze hebben hem Daarin analyseerdenO Paul spelbaar. Maar elke ochtend kleden we rij van Johnny Romein, bekend van de hit „ ” de bar tapt campingbaas Fred bier, Hertog aan haar tafel in het keukendeel. Ik kan er met zes man uit de caravan moeten tillen. Nieuwbeerta en Gerlof ons weer aan, trekken we de wc door, doen ‘Alie -Ment atie’, kon je dansen en onder het Jan. Ook zijn nieuwe vrouw is er, met haar twee niet van slapen.” Ze steekt een sigaret op uit En dan nu dit, zucht ze. Leistra 2.549 gevallen we de deur op slot. Op het perron wachten genot van gemarineerde speklap en Beierse zoons. Aan de bar zitten een paar vaste gasten. haar reuzenpak Johnny Player, 170 sticks. In Wilma kon die avond niet slapen, on- van moord en doodslag. we tot iedereen is uitgestapt, op de snelweg worst, erotisch dineren – tot voor kort, want 1989 kwam ze hier wonen. Ze komt uit een danks de temazepam. Ze keek M il j o e n e n - Op de 100.000 mannen rijden we rechts. ’s Avonds doen we het licht het pand fikte laatst af. Een camping is geen democratie. En de be- kermisfamilie, haar vader zat in „het pof- jacht toen ze werd gebeld door de buren. in Nederland plegen uit. We doen wat hoort, lopen binnen de In feite is De Breyenburg een klein dorp woners weten dat. Wie iets gedaan wil krij- fer tjeswezen”, haar man, inmiddels over- Wilma, er staat een traumahelikopter in de er drie een moord, op lijntjes. Zo blijft de machine draaien. met vooral vaste bewoners in stacaravans. gen – een schuttinkje ernaast, een schuurtje leden, is van het zigeunergeslacht Mirando. wei. In haar ochtendjas ging ze naar voren. de 100.000 vrouwen is Maar heel soms doet er één iets geks, iets Een mix van rustzoekers, gescheiden vaders erachter, een vijvertje ervoor – moet dat re- Aan de muur hangt nog zijn viool en foto’s Alles afgezet. „Godverdomme, het is Fred.” dat 0,3. wat niemand verwacht. Die slaat af terwijl de en mensen die hun huis uit zijn gezet of de gelen met de baas. van feestjes waarop hij met zijn orkest speel- rest doorloopt. En dan hapert het systeem. rug naar de wereld hebben gekeerd. Het is De absolute winnaar van dit diplomatieke de. „Kijk, hier is hij bij, toe hoe heettie-nou, De sfeer zit er niet in vanavond. Lenie is nijdig. Ook aan de slachtoffer- Zoiets gebeurde op 17 mei 2012, Hemel- een minimaatschappij met een eigen mo- spel is Wilma Vermolen, 56 jaar. Een biografie de Slang? Nee, de Hakkelaar!” Ze is eerder die dag door Fred op de vingers ge- kant zijn vrouwen veruit vaartsdag, op camping De Breyenburg in raal, eigen wetboek, en eigen gekleurde van Wilma is een biografie van de camping. Ja, sorry, ze is warrig. „Ik ben helemaal tikt. Dat ze haar hond, type buldog, echt aan in de minderheid. Van Ledeacker. Toen trok campinggast Lenie H. muntjes als valuta. Wilma woont aan de rand van de camping mezelf niet op het ogenblik. Ik heb zo veel moet lijnen. Er is ook al een kip van de kinder- alle 2.549 slachtoffers is uit het niets een Heckler & Koch en schoot Aan het hoofd staat de campingbaas. Dit is in drie aan elkaar geschakelde caravans. Ze mee gemaakt .” boerderij dood. Lenie blijft zeuren tegen Fred; 71 procent man en 29 campingbaas Fred Nijholt in z’n gezicht. Aan zijn grond, hij heeft het hier voor het zeggen. is de meest vaste bewoner van allemaal. Ie- Het leven op de camping is niet alleen waarom krijg ík altijd de schuld? Fred pro- procent vrouw. Vrouwen de bar, van een paar meter afstand, voor het Hij is de directeur, de politieagent, de burge- dereen moet in de winter door de week van maar bingo, playbackshows, biertjes in de beert haar te sussen. Je hebt te veel gedronken, lopen een risico van oog van z’n vrouw en twee stiefkinderen. Op meester, en de kantine is het gemeentehuis. de camping af, zij niet. Ze procedeerde net kantine en eindeloos barbecuen met de bu- Lenie, laten we het er morgen over hebben. gemiddeld 1,0 op de 18 april kreeg ze twaalf jaar cel voor doodslag. zo lang bij de Raad van State tot ze een eigen ren. Het is ook: het gekonkel tussen de ver- Maar Lenie houdt niet op. 1 0 0.0 0 0 om vermoord Niemand is tevreden met die straf. Haar Het is kwart voor negen ’s avonds als Lenie en adres kreeg. Bij Fred regelde ze vier parkeer- schillende veldjes, het geroddel, de ruzies en te worden, voor mannen advocaat en het Openbaar Ministerie zijn in haar vriend Piet de kantine van de camping plaatsen, vier sleutels voor de slagboom, een het vreemdgaan. Het afbranden van de kan- Waarom Fred? Waarom moest Fred dood? De 2,3 per 100.000. hoger beroep. Hoe kun je ook het juiste oor- binnenkomen. Ze hebben al een flinke slok op. nachtsleutel, de sleutel van de meterkast en tine en daarna de wagen van de overburen. politie ging chalet na chalet af, ondervroeg >> 8 9 Ging het om h o n d e n p o e p? De dooie kip? De sleutel van de slagboom? Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

>> tientallen gasten, maar bleef tasten in het men. Misschien wel té graag, zeggen nooit in haar leven geschoten heeft, haalt de duister. Ging het om hondenpoep? De dooie bewoners. „Hij beloofde je de koe met de trekker over. Ze schiet raak. kip? De sleutel van de slagboom? Een gouden horens”. Dat je er het hele jaar rekening? Illegaal verblijf in de winter- mocht wonen, bijvoorbeeld, maar als het Mensen hebben de neiging om alles wat maanden? Hennep? Of lag het misschien aan puntje bij het paaltje kwam in de winter toch mensen doen te reduceren tot een heldere Fred zelf? niet . verklaring. Dus ook moord. Afrekening, Fred, antwoordde een tiental camping- Hij trok niet één lijn. Met de één dronk hij openstaande schuld, huiselijk geweld, de gasten en omwonenden op vragen van de na sluitingstijd nog een biertje in de kantine, meeste moorden zijn de uitkomst van zo’n verslaggevers, was „een wereldgozer”. „Een met de ander niet. De één mocht wel met simpele rekensom. De restcategorie heet joviale vent.” „Nooit last mee.” „Een hart onderstel bouwen, de ander niet. Werd je ‘ontoerekeningsvatbaar ’. Dat houdt de we- van goud.”„ Als iemand een boom wilde serre eerst nog goedgekeurd, dan moest-ie reld overzichtelijk. Zonder verklaring wordt verplaatsen, dan hielp hij.” Was het gezellig later toch weer worden afgebroken. Dat de mens ongrijpbaar, eng. in de kantine tegen sluitingstijd, dan schonk leverde scheve gezichten op. „Zo jaag je De som van De Breyenburg lijkt op het hij nog een rondje. En nog één. mensen tegen je in het harnas”, zeggen eerste gezicht eenvoudig: campingbaas die Fred was een echt campingmens. Hij sommigen. En ook: „ ’t Is hard, maar vroeg willekeur hanteert plus aan lager wal geraakt groeide op op camping De Scheepsbel in of laat moest Fred een keer de verkeerde stel dat zich benadeeld voelt plus wa p e n Nunspeet, leerde daar de regels van het spel. te genkomen.” maal drank. Het wapen waarmee Lenie In 1989 kocht zijn vader De Breyenburg. De schoot was van Piet M., dat staat vast. Ze zou- verkoper had het boerderijtje met koetjes en Lenie blijft maar doorgaan tegen Fred over de den de moord buiten, voor de kantine, heb- varkens uitgebouwd tot goedlopende gezins- hond. Om half elf staat Piet op van de gokkast kwam net uit een scheiding. Hij was met z’n gasten, „er zijn wel meer alcoholisten.” niemand, een Heckler & Koch. ben beraamd. „Doe jij het of doe ik het?” camping. Fred nam al snel de leiding. en loopt de kantine uit. Om contant geld te ha- gedachten ergens anders en gooide de Klaas en Lenie waren niemand tot last. De gasten zagen hoe Piet het aanlegde met Maar de som klopt niet. De uitkomst kan Langzaam veranderde de camping van len, zal hij later zeggen. Waar is-ie nou, wil Le- poorten open. Goed, als iemand het duo tegenkwam, was Lenie ten koste van Klaas. Die ging van ellen- geen moord zijn, hooguit een klap. Het ruzie- een plek voor recreanten tot een woonplaats nie na tien minuten weten. Ze gaat er achter- Over de nieuwkomers trokken de vaste het steevast bij de buurtsuper in St. Anthonis de steeds meer drinken en belandde in een tje ging om een hond, meer niet. Er was geen voor vaste gasten. Bewoners die er van april aan. Weer tien minuten later komt ze terug in gasten hun wenkbrauwen op. Hoe ze dron- met een wagen vol bier. En als Lenie afkickkliniek . slepend conflict, niet tussen Lenie en Fred, tot oktober zitten, of het hele jaar rond. Vas- de kantine, met haar hand op haar rechter- ken, praatten, zich kleedden. Mensen die het dronken was, kon ze heftig reageren. Dan Die dag, Hemelvaart 2012, was een kalme niet tussen Piet en Fred. En Lenie was dan wel te bewoners zijn een ander slag volk, weten broekzak. Ze kan haar chalet niet in, zegt ze, „niet helemaal op een rijtje” h ad de n . maakte ze ruzie en nam de bocht op het lentedag, lichtbewolkt, 15 graden Celsius. dronken, ze was niet ontoerekeningsvatbaar, campingbazen. Dat zijn mensen die altijd ze is haar sleutels kwijt. Een sleutelbos met een Nergens anders heen konden. Bij een enkele campingterrein veel te hard. Fred had Lenie eerder die dag aangesproken oordeelde de rechter. Ze was niet gek, en ze méér willen. Meer ruimte, meer rechten. vossenstaartje eraan. caravan stapelde het vuil zich op. Maar het waren geen boemannen. Voor op haar loslopende hond. Honden aan de had tijd genoeg gehad om zich te bezinnen. Een kippengaasje voor de hond, een hek met In die stroom kwam ook Lenie uit hun caravan stonden ze soms stillevens te lijn, daar was Fred wél heel strikt in. Lenie, Uren en uren verhoor hebben geen motief een poort en een slot. En hoe langer ze Een burgemeester houdt niet van leegstand Alkmaar binnen, 46 jaar oud, met haar man schilderen. Met voorbijgangers maakten ze geen vriend van Fred, voelde zich gepakt. opgeleverd. In het hoger beroep begint het blijven, hoe meer ze eisen. in z’n dorp. De tuinen verwoekeren, de Klaas. Ze hadden hun huis moeten verkopen een praatje. Lenie decoreerde zelfs nog eens Waarom kreeg zij weer op haar kop en de circus straks weer opnieuw. Een moord zon- Ervaren campingbazen hanteren daarom buurt verloedert. Het liefst vult hij zijn wij- en zochten een tijdelijk onderkomen. Op een oude suikerspinkar van Wilma – wat rest niet? der motief is een stok in de raderen van het één gouden regel: nee is nee, voor iedereen, ken met jonge gezinnen, welgestelde gepen- Marktplaats vonden ze op De Breyenburg toch wel „heel lelijk” we rd . re c h t s s ys te e m . op elk moment. Een campingbaas moet voet sioneerden, en, vooruit, een handjevol een nette, bruine caravan, de jaarplaats Het gedonder begon toen Piet M. uit Om vijf voor elf komt Piet weer terug. Hij Piet is op vrije voeten, Lenie zit nu op een bij stuk houden, één lijn trekken. En dat kan creatieven. Maar je hebt het niet altijd voor betaalden ze keurig aan. Hun caravan dosten Amsterdam de caravan kocht die ooit van de kruipt achter de gokkast. Lenie zeurt door psychiatrische afdeling van een gevangenis. alleen als je met niemand vrienden wordt. het kiezen. ze uit met Heineken-parafernalia. in elkaar gezakte Dikkie Dik was geweest. over de hond tegen Fred. Een paar vaste gas- Waarom ze het deed? Ze weet het zelf ook Want gasten zijn als kleine kinderen, die Ook Fred wilde op De Breyenburg zijn Ze waren verslaafd aan de drank geweest, Piet was een crimineel type dat rond- ten vinden de sfeer onaangenaam en vertrek- niet. Ze worstelt ermee, zegt haar advocaat. proberen je voortdurend uit. Een camping- lege plaatsen graag gevuld – zijn inkomen zij en Klaas, maar nu waren ze „s c h o o n”, bazuinde dat hij Toos van der Valk van de ken. En dan, iets voor half 12, buigt Lenie op- Die ochtend kleedde ze zich aan, zoals baas drinkt daarom geen koffie in de caravan hing ervanaf. Een lastige klus in deze tijd, vertelden ze. Maar zo schoon waren ze niet. hotelketen ooit had ontvoerd. Voorzien van eens voorover en wijst in de richting van Fred. elke dag. Ze trok de wc door, deed de deur van zijn gasten, woont buiten de slagboom want wie heeft nog geld voor een tweede Bij de playbackshow, hun eerste bezoek aan strafblad, grijze joggingbroek die van z’n Die zit op een kruk achter de bar. In haar hand op slot. Maar terwijl de rest rechtdoor liep, van zijn terrein. huis? Her en der stonden chalets leeg. de kantine, zagen gasten hoe ze drie flessen kont zakte, en altijd een dik pak flappen heeft ze een zwart pistool. Nee, niet Fred! sloeg zij rechtsaf. Zonder te weten Fred wilde zijn gasten graag tegemoetko- Fred liet intussen de teugels vieren. Hij wijn wegsloegen. „Maar ach”, zeiden de op zak. En in zijn caravan, maar dat wist schreeuwt z’n stiefzoon. Maar Lenie, die nog waarom. << 10 11 Technologie // Carola Houtekamer // Apps om medicijnen op tijd te slikken, lepels Psychologie // Ellen de Bruin // Een vliegtuig is het decor van een menselijke tegen trillende handen. Waar is de technologie die de ouderdom omarmt? territoriumstrijd. Van de stoelleuningenstrijd tot de voetenoorlog.

Apps Oorlog in voor oma het vliegtuig Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line r iendschapsverzoek de technologie die de ouderdom op een paar punten zelf kiezen of je op Facebook van mijn omarmt? Die de mooie kanten van die links- of rechtsaf wil. Maar ook hier oma van 88. Alle leeftijd benadrukt, in plaats van enkel geldt het onderliggende ontwerp- next next off kleinkinderen dolen- de lelijke kanten wegpoetst? Kinderen principe: hoe houden we oma fit? .

thousiast: welkom geven we toch ook niet alleen maar Hoog tijd voor ontwerpers om oma nrc oma! Leuk! En oh, educatieve 3D-puzzels? Die laten we minder als een gezondheidsprobleem andaag over voetje- Je zou het passief-agressief kunnen bekendere strijd om de armleuning, Vhaha, uw geboortejaar staat per onge- met modder en bakjes kliederen om- te zien dat een oplossing behoeft, en vrijen, maar eerst noemen – een term die in de Tweede met boze blikken na landing als re- luk op 1988! Maar oma post niks. Bij de dat dat leuk i s. meer als iemand met een bak ervaring over de soorten strijd Wereldoorlog voor het eerst werd ge- sultaat. Maar dat is niet altijd zo. Soms koffie: „Ik heb alleen maar Facebook die een zinvol en plezierig leven wil waarin je in een vlieg- bruikt: voor soldaten die niet openlijk tref je een buiger voor je of een strek- om Candy Crush Saga te spelen.” En, Bij Waag Society in Amsterdam wilden leiden. Wat vinden oma’s en opa’s van tuig verzeild kunt ra- weigerden mee te vechten, maar die ker achter je met wie je een nogal smaalt ze, „je denkt toch niet dat ik ze ook „voorbij de valsensoren”, zegt 88 nou doorgaans leuk? In familie- ken. Meestal strijd om hun verzet uitten door koppig gedrag, agressieve voeteninteractie hebt – mijn échte leeftijd op Facebook ga ‘creative director’ Dick van Dijk. Het stambomen neuzen. Romans en stoelleuningen.V Iemand doet zijn stoel traagheid, inefficiëntie en ‘p r u i l e n’, veel agressiever dan bij de armleu- z e t te n? ” kunst- en technologie-instituut be- geschiedeni sboeken lezen. Jamrecep- achterover zonder waarschuwen; de- zoals een Amerikaanse kolonel het in ningstrijd – en dan heb je na de landing dacht daarom met Scandinavische ten vinden. Breipatronen uitwisselen. gene die erachter zit krijgt plotseling 1945 verwoordde. Na de oorlog begon- toch een oprecht gezellig gesprekje. Oma is hartstikke tech savvy. Ze haalde universiteiten een paar hele leuke Oude klasgenoten opsporen. Ansicht- zijn krant vol in zijn gezicht of morst nen psychiaters de term ook enthousi- Na uren armleuningoorlog is dat veel als eerste van de familie een robot in iPad-spelletjes onder de naam Stor yvil- kaarten schrijven. Over het nieuws en een deel van zijn dure drankje. Dat ast voor burgers te gebruiken, onder m o e i l i j ke r. huis om het gras te maaien en zit le . Ze staan sinds kort in de iTunes sto- de oorlog praten. Gezelschapsspel- soort ergernissen wordt nog weleens meer voor patiënten in verpleeghui- regelmatig in vijf spelletjes Wordfe ud re en je kunt ze met de hele familie spe- letjes doen. Sleutelen. Samen koffie hardop uitgevochten, tot groot genoe- zen en in relatietherapie. Zoals wel va- En dit is het verschil: bij de voeten- tegelijk op de iPad. Inclusief vijf chat- len, inclusief oma. De leukste is Photo- drinken. Het leven van de klein- gen van de andere passagiers, die ker heeft de oorlog dus ook op dit punt oorlog kun je doen alsof het niet gesprekken, die ze bijhoudt met haar bl uff. Je laadt familiefoto’s uit de oude kinderen volgen. Foto’s kijken. Wijze liever naar iets spannenders kijken dan de wetenschap vooruit geholpen. gebeurd is. Je hebt wel iets gevoeld, vingers, krom van decennia koken, doos in, en Photobluff kiest er een uit adviezen geven. Maak daar dan super- weer zo’n oude film met Ben Stiller. maar weet jij veel wat er allemaal onder schrobben en breien. Oma houdt van waar iedereen een verhaal over moet toegankelijke apps en apparaten voor. De stoelleuningoorlog is trouwens niet z o’n vliegtuigstoel zit. Als je je voeten haar iPad om de mogelijkheden van de vertellen. Maar wie vertelt de juiste Meestal blijft de strijd onbesproken. het enige type territoriumstrijd die in niet ziet, ‘ve r ge e t ’je lichaam soms zelfs iPad zelf: chatten, videoskypen, spel- versie en wie bluft? Stiekem had Van Een begrijpelijke geneaologie-website. De meeste mensen begrijpen: ze zitten het vliegtuig wordt uitgevochten. Nu dat ze bij je horen, zoals mensen met letjes spelen, foto’s van achterklein- Dijk natuurlijk wel een doel: best aande Sociale netwerksites als het Britse voorlopig nog met elkaar opgescheept de mensen steeds langer worden, altijd koude voeten goed weten. En die kinderen becommentariëren. relaties van ouderen versterken, door Southwark Circlewaarop je hobby’s in deze veel te kleine ruimte en het is vindt er ook steeds vaker een strijd hele voetenstrijd, jij hebt het niet ge- met elkaar over herinneringen te pra- kunt delen en afspraakjes met gelijk- handig om de stemming zo lang moge- ónder de stoel plaats, de strijd tussen zien, de ander heeft het niet gezien, de Wat is dat toch met al die goedbedoelde ten. En dan zo dat niet alleen de kinde- gestemden uit de buurt kunt maken. lijk goed te houden. Dus wordt wie zijn de strekkers en de buigers. De buiger ogen zijn voor de meeste mensen het health & wellness-tech voor ouderen? ren interesse in oma moeten tonen, Een simpele ‘vraag het oma’- a pp, onderarm op de gedeelde stoelleuning zet zijn voeten graag een beetje naar dominante zintuig –en kan iets bestaan Het is allemaal juist zo anti-ouderdom. maar oma ook in de kinderen. Maar waarop je als bejaarde huishoud- en mag leggen meestal woordloos uitge- achteren onder zijn stoel, waar zo’n als het niet wordt waargenomen? Als in Racegames die het werkgeheugen vooruit, het gaat bij de spelletjes van zingevingsvragen kunt beantwoorden vochten. Wie graag leunt en merkt dat lekker steuntje zit waar zijn voeten op een bos een boom omvalt en niemand verbeteren, apps om medicijnen op Storyville vooral om de lol. van onnozele jonkies. Fysieke H al m a - de leuning leeg is, legt snel zijn arm kunnen rusten. Daar treft hij geregeld merkt dat, is het dan gebeurd?Op deze tijd te slikken, slimme lepels tegen en Mens Erger Je Niet-borden voor op neer. Wie zijn arm op een al bezette de voeten van een strekker, die zijn filosofische vragen is het succes van trillende handen, wendbare scoot- Het Nederlandse Fietslabyrint is ook tafel die ook op afstand te spelen zijn. Ik leuning kwijt wil, kan proberen voor- benen het liefst vér naar voren werpt, het voetjevrijen gebaseerd: je kunt mobiels, robotknuffels tegen de een- grappig. Op de hometrainer kun je ga ze wel kopen voor haar verjaardag. zichtig, niet al te hard duwend wat naar het steuntje onder de stoel vóór altijd doen alsof het niet heeft plaatsge- zaamheid. Allemaal goed en nuttig, voor een groot scherm fietstochten Maar oma: als u foto’s van ons dage- ruimte voor zich op te eisen. Wie zijn zich. Je zou zeggen dat er vervolgens vonden. Hetzelfde geldt voor de vreed- natuurlijk –wat weet ik nou van het ver- langs het Gardameer of de molens van lijks leven wilt bekijken, moet u toch arm er al lekker heeft liggen, kan be- een vergelijkbare passief-agressieve zame afloop van de vliegtuigvoeten- driet van ouder worden? Maar waar is Schiedam maken. Onderweg mag je echt gewoon op Facebook. sluiten dat duwen volledig te negeren. intieme dans plaatsvindt als bij de veel oorlog. En alles wat daartussen ligt. Oma zit alleen op Soms tref je een Fa c e b o o k om Candy b u ige r voor je of Crush Saga te spelen een strekker achter je 12 13 Recht // Folkert Jensma // Openbaar Ministerie en rechtbanken worden even fors Net gemist // 6 tips // nrc.next selecteert terugkijken leestips voor het weekend. gekort als de heel wat minder maatschappelijk relevante publieke omroep. Alle fragmenten terugkijken en lezen kan via nrc.nl/off line.

LEZEN Boer Zoekt Wa t ‘Wat sociale media Wat is de en porno doen met tienermeisjes en -jongens’ KIJKEN Vr o u w van het strafrecht? Tijd 32 minuten In Amerika is 81 procent van de tienermeisjes actief op sociale netwerken. Dat is in combinatie met de porno die steeds

gemakkelijker te vinden aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013

is verontrustend, stelt I en column over recht is m a’s. In ieder geval tot een herijking vervolgen die louter voortkomen uit een lang artikel van Wat Goal LEZEN

niet helemaal de goeie van het OM. Doen ze daar het goede, luiheid om ze te voorkomen. Simpel Vanity Fair. Online staan Ca s t a i g n o s line plek om over bezuini- en doen ze dat goed genoeg? voorbeeld: wie wel eens in de VS heeft likes en volgers gelijk Tijd 34 Wa t ‘Er kon zoveel gen op de publieke getankt, weet dat je daar vooruit aan status - en dat leidt s e co n d e n misgaan met de iPhone’ omroep te beginnen. Die laatste vraag is al beantwoord. De betaalt, met je creditcard. Radicale tot een drastische ver- Tijd 27 minuten next next off Maar ik was toch gefas- hele strafrechtketen is toe aan een preventie, het kan echt. Alle fietsen andering in hoe tieners Een onvoor- .

Ecineerd door de manier waarop actie, grondige reorganisatie, die ook al gaan- chippen, bijvoorbeeld. Weg met het over seks denken. stelbaar doel- Het is niet voor te stellen, nrc opinie en berichtgeving deze week de is. Een Rekenkamerrapport brak vo- cashgeld uit kassalades, alleen nog pin- punt van Luc maar het prototype van door elkaar liepen. De stamtafels op tv rig jaar de zaak open. Maar nen. Te veel plofkraken wijst ook op te Castaignos in de eerste iPhone, dat waren er druk mee. Eindelijk iets waar 10 procent van alles wat de burger de veel pinautomaten die te makkelijk op de wedstrijd Steve Jobs in 2007 pre- media echt verstand van hebben! Na- politie komt vertellen leidt tot iets. Het te blazen zijn. Stop het afwentelen van van Jong senteerde, was een melijk zichzelf. De publieke omroep oplossingspercentage is 3 procent! veiligheidskosten op de overheid. Oranje tegen verschrikking, zo blijkt uit moet op een totaal van 858 miljoen Politie, parket en rechtbank werken Jong Georgië. een geweldig artikel van best veel inleveren: 300 miljoen. Dat is slecht samen. Ieders automatisering En natuurlijk: jezelf geen onmogelijke Ca s t a i g n o s The New York Times. geen onbelangrijke kwestie. Maar de beperkt zich tot het eigen werkproces opdrachten geven. Het kabinet wil scoort uit een Mailen en liedjes vraag of de overheid in crisistijd ook en houdt vrijwel bij de eigen voordeur wiet met een hoger THC-percentage o n m o g e l i j ke afspelen kon maar op één beroepssport en amusement moet op. De Rekenkamer stelde vast dat 14 dan 15 procent verbieden. Begrijpe- hoek, vanaf de manier, anders crashte financieren, is niet zo moeilijk. Er zijn procent van alle boetes niet wordt lijk, alleen is dat gehalte niet betrouw- co r n e r v l a g . het apparaat. Jobs’ key - wel andere overheidssectoren die geïnd en 16 procent van de vrijheids- baar vast te stellen. Niet aan beginnen note ging volgens ‘het even fors worden gekort en maat- straffen niet uitgevoerd. De strafrecht- dus. Dat softdrugsbeleid is sowieso gouden pad’: een serie schappelijk heel wat relevanter zijn. pleging is een treurige gatenkaas, al een steen op de maag van het OM. Als aan taken, die foutloos KIJKEN konden verlopen. KIJKEN Vorige week zat ik ergens in een grens- regio mee te luisteren bij een middag 10 procent van wat Wa t D o c u m e n t a i re Wat Penoza III van rechters, officieren en secretaris- Nieuwe Tieten KIJKEN (aflevering 1 en 2) sen. Er waren daar net twee parketten Tijd 70 minuten Tijd 1,5 uur en twee rechtbanken gefuseerd. Ze de burger de politie komt Wat De nieuwe tv-studio praatten vrijuit over werkdruk, onaf- Regisseur Sacha Polak van Fox News De belangrijkste over- hankelijkheid en hoe ze hun dossiers staat voor de keuze Tijd 4,5 minuut eenkomst tussen Pe n oza en zittingen rond moeten zien te brei- vertellen leidt tot iets preventief haar borsten (KRO) en Breaking Bad, en. Ten slotte mocht ieder groepje één te laten verwijderen, of De rechtse nieuws- volgens televisierecen- probleem noemen als meest dringen- jaren. Druk maken over de publieke het geld die aan de bestrijding daarvan het risico op kanker te zender Fox News heeft sent Hans Beerekamp: de. Eén groep meldde het ‘hele werk- omroep en Boer zoekt vrouwis een luxe. wordt besteed toch eens beschikbaar nemen. Ze ziet haar een bizarre nieuwe „elk seizoen is beter en proces strafrecht’ aan. Niets klopte mocht komen. In Delikt & Delinkwent situatie zo nuchter tv-studio aangeschaft. harder dan het vorige”. daar meer. Dossiers te laat of incom- Opstelten en Teeven doen hier overi- onthulde hoogleraar Marc Groen- mogelijk onder ogen. Journalisten werken er De ‘Nederlandse Sopra- pleet, zittingen aangehouden of uitge- gens precies de goede dingen. Digitali- huijsen dat al in 1989 de politietop bin- Dat maakt dit rauwe achter gigantische n o’s’, zoals de serie ook steld met als gevolg verspilling en seren, vereenvoudigen, inkorten – alle nenskamers ‘vrijwel eensgezind’ vo n d egodocument van deze schermen en kunnen op wel wordt genoemd, is cascade effecten elders. Het is vaker procedures en organisaties worden dat het OM de strijd tegen softdrugs veelbelovende filmmaker een Minority Report- bezig aan zijn derde gesignaleerd – het strafproces is aan aangepakt. Dat mag ook wel: ik schat moest staken. Wietteelt reguleren, dat b i j zo n d e r. achtige manier met seizoen. Hoofdrolspeel- het vastlopen. „Bij ons draait de sectie de achterstand op tenminste een jaar is ‘m dus: de Boer zoekt Vrouw in het touchscreens beelden ster Monic Hendrickx strafrecht op loyaliteit”, vatte een of tien. Vermoedelijk duurt het net zo strafrecht . door elkaar husselen. speelt Carmen, die rechter samen. Elkaars ellende op- lang voordat er resultaten zijn. Dat ‘B re a t h t a k i n g l y noodgedwongen na het vangen, veel tactisch wegmoffelen en roept automatisch de vraag op wat het r i d i c u l o u s’, volgens overlijden van haar man weekendjes doorhalen. De beroeps- OM in de tussentijd kan schrappen, techblog The Verge. aan het hoofd komt te vereniging van rechters voorspelt op delegeren of uitbesteden. Is er een staan van van een basis van een enquête al meer dwalin- equivalent van de casus Boer Zoekt Amsterdamse drugs- gen. Kennelijk moet het Openbaar Mi- Vrouw in de strafrechtspleging? Welke bende. Zondag wordt de nisterie zijn activiteiten de komende ongerijmdheden en taboes kunnen op- derde aflevering van dit jaren met een kwart inkrimpen. Dat geruimd worden? Mij lijkt het nuttig als seizoen uitgezonden. leidt tot heel andere keuzes en dilem- het OM acuut ophoudt met misdrijven 14 15 Feiten // Drugs // Nederland is een belangrijke doorvoerhaven en producent van hard- en softdrugs. Hoe groot is Nederland? Een datalandschap. Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

16 17 Interview // Ik ben de enige s t ra a t j o u r n a l i s t va n Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 Nederland I

Danny Ghosen (35) is line het ettertje van PowNews.

Hij sleept krakers, next off diplomaten en criminelen . nrc voor de camera. Ghosen groeide op in Libanon. „Als iemand je sloeg, gaf je twee klappen terug.” anny Ghosen buigt zich Dat gaat ongeveer zo: middenin een zin plotseling Danny belt aan bij een diplomaat. „U moet voorover. „Mag ik je iets uw auto ergens anders zetten.” v ra ge n? ” zegt hij zacht. Diplomaat: „We gwezen.” „Mijn Nederlands is op zich Danny: „Nu de auto weghalen.” prima, maar eh, soms kom Diplomaat: „Godverdómme. Ga je nou weg ikD niet helemaal op het juiste woord. Daar of niet?” moet je mij effe bij helpen.... Oké?” Danny: „Als u de auto weghaalt, ga ik ook Op televisie is hij het ettertje van PowNe ws we g.” die krakers en criminelen voor de camera Diplomaat: „Mafkee s.” sleept. Maar als reporter Danny Ghosen met Danny zet voet tussen de deur. een stuk appelgebak voor je zit in café Dauphine in Amsterdam, is hij een beleefde, Iedere maand maakt Ghosen wel een filmpje bescheiden jongen. Vijfendertig jaar, 1.65 waarin hij moet wegrennen voor een meter klein. Zijn zwarte haren netjes ge - geïnter viewde. „Ik ga pas weg als ik ant- kamd, strakke blouse. Ghosen praat snel en woorden heb gekregen”, zegt hij. plakt achter iedere zin zijn vaste stopwoord- Ghosen wordt zowel geprezen als ge- je: ‘we e t j ewe l’. hekeld om zijn vasthoudende interviewstijl. Danny Ghosen kwam op vijftienjarige Vrij Nederland omschreef hem begin dit jaar leeftijd als Libanese vluchteling naar Neder- als ‘de nieuwe Peter R. de Vries’. Criticasters land. Hij werkte zich op en werd twee jaar zien in hem een treiterkop die boze reacties geleden verslaggever van omroep PowNed. probeert uit te lokken. Daar maakte hij vrijwel alle items die nieuws opleverden: de verslaggever ontmaskerde Waarom maak jij zo’n item over fout- koperdieven, Maastrichtse drugsdealers, parkerende diplomaten? toonde aan dat je kunt stemmen met ander- „Ik wil de samenleving dingen laten zien die mans stempas, dook onder bij de moslim- elke dag gebeuren, maar eigenlijk niet extremisten van Sharia4Belgium en maakte kunnen. Toen ik hoorde dat diplomaten lak jacht op de zogenoemde ‘ko p s c h o pp e r s ’ die hebben aan bekeuringen, ging er bij mij een een Eindhovense jongen mishandelden. belletje rinkelen: staan jullie boven de wet of Zijn nieuwste project: buitenlandse diplo- zo? Ik dacht: we gaan ze aanspreken.” maten die hun auto fout parkeren omdat ze „Ik krijg er heel veel positieve reacties op. de boete toch niet hoeven te betalen (ze zijn Mensen op straat komen naar mij toe: pak ze, politiek onschendbaar). Dan krijg je Danny goed bezig! Niet alleen wij, hardwerkende Tekst Andreas Kouwenhoven dus achter je aan. Met draaiende camera Nederlanders, moeten boetes betalen. Nee, confronteert hij de diplomaten met hun óók diplomaten. Iedereen is gewoon gelijk, Fo t o’s Lars van den Brink „asociale gedrag”. weet je. Dat zetten wij op de agenda.” >> 18 19 >> Op tv klink je verontwaardigd als je In veel PowNews-items zijn christenen mensen aanspreekt op hun wangedrag. mikpunt van spot. Hoe kijk jij daarnaar? Hoe oprecht is die verontwaardiging? „We leven in een vrij land, dus iedereen mag „Wat je ziet, is hoe ik ben. Als zo’n diplomaat zijn mening hebben. Ik vind het wel jammer. tegen mij zegt ‘wie ben jij om te zeggen dat ik Als jij niet gelooft: prima. Maar laat andere hier niet mag parkeren’, dan denk ik: wacht mensen die wel geloven, lekker geloven. Ja even. Wie ben ík? In jouw ogen ben ik dus toch? Ik zou niet weten waarom PowNews zo een stuk stront? Doe effe normaal. Ik mag tegen religie is. Misschien omdat gelovigen jou gewoon aanspreken op je gedrag.” een makkelijk doelwit zijn. Je weet dat je er mensen mee op de kast krijgt.” Wie is Danny? Als je wordt aangevallen tijdens een interview, denk je dan: yes, dit is goeie Je haalde het Belgische journaal met je Mensen op straat Danny Ghosen (35) is t v? achtervolging van een groep jongens die t e l e v i s i e ve r s l a g g e ve r „Daar ben ik niet op uit. Het is niet mijn doel een Eindhovenaar hebben mishandeld: van omroep PowNed. Hij om mensen boos te krijgen - het is hooguit de ‘ko p s c h o pp e r s ’. Alle verdachten komen naar mij toe: is geboren in de mooi meegenomen. Vaak heb ik pas achteraf bracht je met naam en gezicht in beeld, Libanese hoofdstad door dat het geweldige televisie is.” ook na hun aanhouding. Waarom? pak ze, goed bezig! Beiroet, waar destijds „Die jongens hebben iets vreselijks gedaan een burgeroorlog woed- Ghosen vertelt dat hij het „gewe l d i g ” vo n d door een jongen in elkaar te trappen en voor de. Het gezin vluchtte om bij PowNews aan de slag te gaan. „Ik dood achter te laten. Dus wat voor recht heb met hulp van smokke- kwam uit het niets, en opeens ben je iedere je dan nog? Ik vind dat je dan gewoon je

laars naar Europa. avond op Nederland 3 te zien.” Sindsdien privacy kwijt bent.” aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013

staat hij „in de spotlights”. En dat is even I Ghosen kwam in een wennen. „Kranten bellen, de televisie belt, Je bent gelovig. Dan geloof je toch ook in ” Nederlands asielzoe- interviewtjes dit en dat . een tweede kans? line kerscentrum terecht, „Ik vind dat iedereen een tweede kans dat bestond uit oude, Wat vind je van die aandacht? verdient, ja.” kapotte bungalows. „In „Het valt mij op dat mensen je totaal anders next next off de winter was het zien dan je werkelijk bent. Sommigen vinden Jij bemoeilijkt die tweede kans anders . ‘ ’ verschrikkelijk koud, we je een held. Dan denk ik: ik heb niemands wel door de ko p s c h o pp e r s met hun nrc hadden één kacheltje leven gered. Ik ben maar Danny, weet je. Ik gezicht in beeld te brengen: hoe komen om het hele huis te ben maar een journalist.” zij straks nog aan een baan? ve r wa r m e n . ” „Hadden ze dat niet kunnen bedenken voor- Volgens je collega’s durf jij meer dan dat ze iemand kapot schopten? Nou ja, goed, Hij bleef er 3,5 jaar, anderen. Je bent bijna nooit bang. tuurlijk verdienen zij ook een tweede kans. volgde een opleiding tot „Ik ben wel eens zenuwachtig voor een Maar ik ga niet over hun verdere carrière. meubelmaker en een interview, hoor. Maar echt báng? Nee.” Wij hebben een uitzending gemaakt, klaar.” mbo-studie sociaal cul- „Je moet je ook voorstellen dat ik vol adre- tureel werk. Op 28-jarige Je bent opgegroeid op de straten van naline zit op zo’n moment. Het is verschrik- leeftijd begon hij aan Beiroet in Libanon. Ben je daar je vrees kelijk moeilijk om te doen wat ik doe. Vol- een opleiding journalis- k w i j t ge ra a k t ? gens mij ben ik de enige straatjournalist in tiek in Utrecht. „Ja, dat zou kunnen. In Libanon heb ik alles Nederland. Ik ga naar de moeilijkste plek- gezien. Ik weet wat het is om tweedehands ke n , zonder te weten wie ik tegenover me Toen hij tijdens een re- kleding te dragen. Om een bombardement krijg. Ik bedoel: ik zie het Ferry Mingelen nog portage voor de Multi- mee te maken. Om maandenlang niet naar niet doen. Die zou daar niks van bakken.” culturele Televisie Neder- school te kunnen omdat het te gevaarlijk is.” land werd belaagd door „Je moest in Libanon vechten voor je Al je reportages duren niet langer dan m o s ke e b e zo e ke r s , viel bestaan. Als iemand je sloeg, gaf je twee een paar minuten. Is dat niet onbevre- het oog van PowNed- klappen terug. Anders liep iedereen over je d i ge n d ? directeur Dominique heen. Ik weet nog dat ik een keer huilend „Ik zou het fijn vinden om meer diepgang te Weesie op hem. Ghosen thuiskwam, omdat ik was geslagen. Mijn hebben. Dat je een zaak van meerdere kwam in 2011 in dienst vader stelde me voor de keuze: óf ik ging terug kanten belicht. Ik zou in de toekomst een bij PowNed. en sloeg die jongen in elkaar, of mijn vader eigen programma willen. Zoals Prem dat zou mij een pak slaag geven. Het was over- deed. Dingen aan de kaak stellen.” leven, elke dag opnieuw. Niks kwam zomaar aanwaaien. ” Of zoals Peter R. de Vries? „Die man, daar heb ik echt bewondering Heb jij dat gevoel nog steeds: dat je moet voor. Ik bekijk al zijn filmpjes op Youtube, om vechten voor je bestaan? ervan te leren: hoe pakt hij het aan met die „Iedere ochtend sta ik op met de gedachte: crimineeltjes? Hij is zeker een voorbeeld.” het is weer knokken voor wat ik waard ben. Ik heb het nog lang niet gemaakt hier. Iedere Heb je hem wel eens gebeld voor advies? dag is een nieuwe kans om jezelf te bewijzen. „Dat durf ik dan weer niet. Dan denk ik: hij Zo ben ik opgegroeid.” heeft het vast druk genoeg. Laat ik hem maar niet lastigvallen.” Jullie gezin behoorde tot de christelijke minderheid in Libanon. Ben je nog Danny Ghosen die voor niemand bang is, steeds gelovig? durft Peter R. de Vries niet op te bellen? „Ik geloof nog wel in God en zo, al ga ik niet „Ja, erg he? Ik snap je punt hoor. Maar ik kan meer naar de kerk. Ik vind het belangrijk om toch niet zeggen: Hé Peter, ik ben Danny van God te danken voor alles wat goed gaat in Powned, ik heb dat en dat allemaal gedaan, mijn leven. En voor fouten die ik maak, en ik wil een gesprek met je. Zo ben ik niet. Ik vraag ik steun en vergeving.” ben eigenlijk best bescheiden.” << 20 21 Den Haag // Tom-Jan Meeus // Op wie moet je letten om Den Haag te begrijpen? Deze week: GroenLinks-leider Bram van Ojik, de man die opstapte. Ofwel: de kunst van opbouwend afhaken. Van Ojik, de man of Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I

many lives line next next off .

akkundig verliezen – d at modern, hun best doen de pijn van deze be- had alle tijd. Een man zonder woede. Aan de had in het overleg op Financiën zijn eisen cus volgens Van Ojik. nrc moet je ook maar kunnen. scheiden schoffering voor zich te houden. muur Afrikaanse kunst en een poster van Sgt gesteld maar was gewoon aan tafel gebleven Dit kwam aan. Bovendien kon het kabinet de Verdampte Haagse invloed Dit lukte vrij goed. Pepper ’s (The Beatles, 1967). toen ze hem niet ogenblikkelijk zijn zin vier oppositiepartijen steeds uitspelen: het presenteren als iets van Het is de houding die je ook bij de SGP’ers gaven. Hij zou nooit akkoord gaan met zes had voor een meerderheid in de Eerste winst. Niet zuur doen, niet aan het Binnenhof aantreft. Niet-christelijke ram van Ojik is a man of many miljard extra bezuinigen, hij wilde ver- Kamer maar drie partijen nodig. Dus pas als afgeven op de anderen. politici en media hebben vooral aandacht l i ve s , zoals de Britten zeggen: groening van het belastingstelsel en was één van de vier opstapte werd het kabinet SchappelijkV blijven. Bram van Ojik (59), de voor de SGP als ze verontwaardigd dan wel hij was onder meer ambassa- gesteld op het sociaal akkoord. getalsmatig gedwongen inschikkelijk te leider van GroenLinks, bleek het deze week lollig kunnen doen over zaken als het vrou- deur, milieuactivist, journa- Op Financiën merkte hij geamuseerd dat worden. En Van Ojik had „niet de indruk dat allemaal in zijn mars te hebben, en dit wen- of euthanasiestandpunt van deze par- list, partijvoorzitter, ontwik- veel oplossingen in woordspel verpakt wer- één van de vier partijen het liefste met mij fascineerde me. Hoe dóe je dat? tij. Maar uit de respons op dat avondje, en uit kelingswerker en topambte- den. „Het sociaal akkoord ‘o p e n b re ke n’ kan door wilde’’. Niemand kan natuurlijk voorzien hoe over de houding van partijleider Van der Staaij Bnaar. Veel levenservaring vergeleken met de niet, dus noemden ze dit ‘versneld uitvoe- Zo had Van Ojik de kans om opbouwend af te een half jaar wordt beoordeeld dat Van Ojik dezer weken in Den Haag, kun je afleiden dat meeste politici, die ook bijna allemaal tien re n’.” En omdat het beeld ontstond dat haken. Hij tekende niet, zoals Jolande Sap van de week het overleg van coalitie en die SGP’ers er zich voortreffelijk bewust van tot twintig jaar jonger zijn. ‘n ive l l e re n’ banengroei kost, „vervangen ze vorig jaar bij het Lenteakkoord, voor be- oppositie verliet, zodat we vrijdag, toen deze zijn dat de wereld vele malen groter is dan de Hij was zelfs jarenlang directeur voorlichting dat voortaan voor ‘evenwichtige inkomens- zuinigingen waarover de GroenLinks-kiezer krant zakte, af leken te stevenen op een pact eigen kleine kring. van Buitenlandse Zaken, waar hij media- ont wikkeling’”. aarzelde. Hij positioneerde zich evenmin, van Paars met de Bijbel. Dus ze hebben God en standpunten ont- adviezen gaf aan ministers als Van Mierlo, Het is de verhullende taal van de polder zoals Roemer, als man die elk gesprek af- Politici willen altijd weer de vorige oorlog leend aan God – maar ze zijn er zich totaal Pronk en Van Aartsen. En onder Rutte voer- waarin vooral Rutte een meester is, vertelde wees. En hij plaatste zijn partij opnieuw, an- winnen. Dus de twee partijen die in 2012 de van bewust dat Den Haag alleen werkt als ze de hij als topambtenaar op Ontwikkelings- hij, maar waarin hij zelf steeds minder ders dan Halsema en Sap, links van de PvdA. zwaarste klappen kregen nadat ze het Lente- tolerantie voor andersdenkenden opbren- samenwerking beleid ui „waarvan je wist dat gelooft: mensen accepteren het niet meer, „Deze tijd vraagt om accenten op links.” akkoord steunden, GroenLinks en het CDA, gen. Het is de keerzijde van alle somberte de PVV erachter zat’’. dacht hij. Ze kijken er doorheen. Bram van Ojik wekte allerminst de indruk hebben nu voor de eer bedankt. Iedereen over de zwakke bestuurbaarheid van het Dit „k n e l de ’’ zeer zeker, zei hij. Maar keus Dat hij uiteindelijk opstapte had ook te ma- dat zijn opbouwende afhaken een kunstje zag dit aankomen. land: juist in kringen die doorgaans worden had hij niet. „Als GroenLinks in de regering ken met een gesprek, dinsdagavond, met was. Zijn kunstje was nu juist dat hij van de Ze zijn vervangen door SGP en PvdA, christe- gebrandmerkt als intolerant, bestaat nog komt moeten wij ook op de loyale uitvoering één coalitiepoliticus. In de media, legde hij politiek geen kunstje maakt. Hij heeft genoeg lijke plattelandsconservatieven en voorna- altijd het besef dat het compromis een van van VVD-ambtenaren kunnen rekenen.” uit, werd steeds de indruk gewekt dat ze op van het leven gezien om te begrijpen dat een melijk linkse kosmopolieten. Groepen die de hoogste vormen van beschaving blijft. Bij alles had hij deze benadering van totale Financiën aan een grote tafel met een man of politiek profiel geen constructie moet zijn. amper iets met elkaar hebben, ook al staan En het interessante bij Van Ojik was dat hij, redelijkheid. Hij vertelde hoe Diederik vijfentwintig onderhandelden. Zo ging het Bram van Ojik kan heel goed bedachtzaam hun Kamerleden wel degelijk open voor el- ondanks zijn vertrek van de onderhande- Samsom na de zomer de banden aanhaalde. niet. Aan die tafel was alleen het technische zijn– hij is nu eenmaal niet bedacht. kaar: een parlement blijft een goed idee. lingstafel, eenzelfde houding wist over te Oud-milieuactivisten onder elkaar. „Als overle g. Al ervaart ook hij hoe grillig de pikorde van Maar misverstanden genoeg. Zo was ik een brengen. Ik zocht hem donderdagmiddag Diederik zich kon bevrijden van de coalitie de politiek is geworden. Pechtold werd een paar weken terug op een debatavondje van op, een etmaal nadat hij zijn besluit bekend- zouden we het zo eens worden.” n schorsingen en andere onderons- paar weken terug nog afgeschreven, na be- de SGP over de vervolging van christenen in maakte. Hij was alweer ye s te rd a y’s news en Maar dat de PvdA-leider „weinig manoeu- jes voerden ze de echte gesprekken. richten dat hij in de mislukte zomerflirt om het Midden-Oosten. Te gast was Michiel v re e r r u i m te ” had begreep hij ook wel, dus In één daarvan zei de coalitiepoliti- een ministerspost vroeg. Deze week werd hij Servaes (PvdA), een loensende man, pas een Van Ojik wilde niet klagen dat Samsom hem cus: „Bram, hoe los je dat nou straks getypeerd als de man die het kabinet zijn wil jaar Kamerlid en duidelijk een politiek de afgelopen weken amper tegemoet kwam. op met die zes miljard?” Als je ons oplegde. En Van Ojik maakte een jaartje „ ” I Pauw & t alent . Ik ga niet woedend doen over Diederik , zei helpt met het akkoord maar pu- terug nog mee dat een optreden in Deze keer sloeg hij de plank nogal vlot mis. Hij is hij. Zulke „simpele nummertjes” zag hij wel bliekelijk toch die zes miljard afwijst, zei de Wi tte m a n zo slecht verliep dat werd ge- Servaes, hoewel oud-diplomaat, liet al in zijn om zich heen, en hij begreep ze wel, maar hij coalitiepoliticus, krijg jij straks alle media vreesd voor zijn houdbaarheid als leider. En eerste zin het woord ‘ve rd o m d’ vallen. O-oh. een man deed er niet aan mee. „Te gemakkelijk.” over je heen. „Die zeggen: maar wat is het nadat hij deze week in dezelfde show optrad, Een ‘bast aardvloek’ noemen ze dit bij de Zelfs de boze persoonlijke reactie van nou, steunt GroenLinks het akkoord nou wél werd hij overladen met goede recensies. SGP: ruw taalgebruik dat je als gast hoort te Samsom na zijn opstappen, woensdag, kon of niet?” De coalitiepoliticus vreesde, vertel- „Ze vertelden me bij dat programma na af- mijden, zeker in een kring van bevindelijk- zonder hij eigenlijk wel billijken. Samsom was ge- de hij, dat Van Ojik dan „in de wind kwam te loop: ‘Wij hadden niet gedacht dat jij zo snel gereformeerden. Dus om mij heen – ik zat woon teleurgesteld, dacht hij, en dat leek st aan”. En de vraag was niet alleen: kan zou bijleren’”, zei Bram van Ojik me – en je tussen het publiek – zag ik talrijke SGP’ers, hem logisch. GroenLinks dat aan? „De vraag is ook: kan kon zien dat hij een fractie van een seconde sommigen traditioneel gekleed, de meesten wo e d e Er was zoveel dat Van Ojik logisch leek. Hij het akkoord dat aan?”, zei de coalitiepoliti- erg gesteld was op zichzelf. 22 23 Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

ijn vader was naar het mijn vader was overleden, wenste me sterk- aan de Schelmseweg en dat hij behalve voet- rouwcentrum aan de te en vroeg of ik, als alles achter de rug was, baller ook supporter van Vitesse was. Theo, Arnhemseweg in Velp een keer kwam eten. dat wisten we gewoon, zou ons nooit verla- gebracht. Ik was er ‘Bel maar als je zin hebt.’ ten. Een zondagmiddag zonder ‘Theo pak ’m Wie ik ben? M gaan kijken, daar had Theo Bos was mijn jeugdheld. Begin jaren te r u g ’ konden we ons niet voorstellen. ik achteraf spijt van. Hij negentig scandeerden we zijn naam week na Op de dag dat mijn vader kanker kreeg, was niet meer de man zoals ik hem gekend week . kreeg Theo het ook. Dat wil zeggen: ik hoor- had. Ze hadden hem anders gemaakt. ‘Theo pak ’m terug. Theo pak ’m terug. de het op dezelfde dag. Strenger. Hij leek wel een dominee in zijn Theo-Theo-Theo pak ’m terug!’ ‘Ook toevallig’, zei mijn vader toen ik het G ewo o n , zwarte pak. Hard, steeds harder, we smeekten. Net hem vertelde. ‘Wat voor kanker?’ Een jongen in een te groot colbert vroeg of zolang tot de verdediger in het geel-zwart ‘Alvlee sklierkanker.’ we koffie wilden. gestreepte shirt met rugnummer 4 wraak ‘Is dat erger dan slokdarmkanker? Is er Er was ook een oud-collega van mijn nam op de speler van de tegenpartij die ons, iets tegen te doen?’ vader, die ging voor me staan en zei: ‘Jo u w de supporters op de overdekte staantribune ‘Dat weet ik niet’, zei ik. vader was een prima ambtenaar. Zeer kun- in stadion Nieuw Monikkenhuize, had geïrri- ‘Die geeft niet op, hoor!’ zei mijn vader. Theo Bos dig, hij wist alles van dijken.’ teerd. De oorzaak was vaak een overtreding ‘Die gaat ertegen knokken!’ Toen ze allemaal weg waren, liep mijn op een van onze spelers, maar het kon ook Daarna: ‘Weet je nog? Vitesse?’ moeder naar de kist. Ze kuste hem op beide iets anders zijn. Een spits met te lang haar Mijn vader had zijn streepjespyjama aan. wangen, schikte de bloemen naast zijn b i jvo o r b e e l d . Hij stelde voor om een wandeling door het h o o fd . Theo Bos, dat voelde je, was een van ons. ziekenhuis te maken, ik gaf hem een arm. ‘Dag jongen’, zei ze. ‘Wat hebben we het Hij werd dan weliswaar betaald door Vites- ‘Ik voel me zo fit als een kievit’, zei hij toen fijn gehad.’ se, maar voor ons was hij altijd amateur gewe door de gangen schuifelden. Hij, een man ‘ ’ Het ontroerde me. bleven. Hij kwam uit Arnhem, moest net als met een afkeer van alles in een doktersjas, Eind februari overleed Mr. Vitesse Theo Bos (47) Daarna schroefden we samen de kist de meesten ‘werken voor zijn geld’ en bleef had duidelijk besloten om de moed erin te dicht . ‘normaal doen’. Theo reed niet in een dure houden. Hij wilde een second opinion, want aan alvleesklierkanker. Zestien weken voor ‘Goed aandraaien’, zei de jongen in het te auto, droeg een spijkerbroek van een onbe- hij sloot niet uit dat hij gewoon een voedsel- grote colbert. kend merk, maakte praatjes met supporters vergiftiging had. De pijn was tenslotte begon- zijn overlijden vroeg hij aan Marcel van Een dag later kreeg ik een sms’je van Theo en liet in interviews weten dat bami zijn nen na het eten van een worstenbroodje op Bos, oud-speler en -trainer van mijn favorie- lievelingseten was, dat hij in zijn vrije tijd bezoek bij tante Hermien. Ro o s m a l e n om een boek over hem te schrijven. te voetbalclub Vitesse. Hij had gehoord dat kaartte of ging bowlen in het kegelcentrum ‘En als je wel echt ziek bent?’ >> 24 25 Met de klok mee: Theo Bos met zijn dochter Lotte , vader Jan voor een busje, Theo Bos met zijn ouders Jan en Inge en Theo Bos als b a by. Re c h t s : de ka m p i o e n s - wedstrijd voor de Eerste Divisie van Vitesse tegen FC Eindhoven in 1989. Vitessesupporters proberen het veld op te ko m e n . Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off . nrc

>> ‘Dan ga ik ertegen vechten’, zei hij. ‘Net als kindje is in vergelijking met bijvoorbeeld pastoraal werker, een man met een baard. Theo Bos.’ borstkanker. Het KWF komt nu ook met een Het was best druk, de kerk zat voor twee- slagzin die bij me past: ‘Alvlee sklierkanker, derde vol. Ik hield een toespraak, maar niet Theo pak ‘m terug keihard tackelen.’ Dat vind ik wel mooi.’ iedereen kon die verstaan. Er zat een piep in Ik had Theo een exemplaar van mijn boek de microfoon. Daarna was het nog een flink Het is nooit leuk als je tegen een boom rijdt Hoe houd je het vol? stuk lopen van de kerk naar de begraaf- gestuurd. ‘Uit’, sms’te hij een paar weken Joep Schreuder van Studio Sport had hem plaats. Ik heb het in een roes meegemaakt. later vanuit het ziekenhuis, hij had het gele- opgezocht voor een diepte-interview, waar- Na afloop was er een koffietafel in De Water- zen tijdens de chemokuren. in Theo openhartig sprak over zijn ziekte. Hij molen op de Kennedylaan, daar ben ik toen ‘Theo pak ’m terug’, had ik er voor hem had er veel positieve reacties op gekregen. dronken geworden met vrienden.’ ingeschreven. Niet erg origineel. Later zou ‘J a’, zei ik, ‘maar van het eind, de laatste fase, ken in ziekenhuis Rijnstate, rondjes rijden in De mensen zeiden hem dat hij zo goed om- ‘Was hij trots op je?’ vroeg Theo. hij me vertellen dat hij tientallen kaarten had ik meer verwacht. Ik dacht dat je elkaar de zwarte Opel door de Arnhemse wijk De ging met zijn ziekte en de naderende dood. ‘Soms.’ met die tekst had gekregen. Ik had hem lange dan nog van alles te zeggen had, maar dat Geitenkamp, een broodje eten bij Broodje ‘Ik ben strijdvaardig, zeggen ze’, zei Theo. ‘Zei hij dat dan? Of wist je het?’ tijd niet gesproken of gezien. Net als duizen- was niet zo. We hadden het alleen maar over Rico in de Steenstraat, naar trainingen van Ze Ik had moeite om het helemaal te geloven. ‘Hij zei weleens: Goed gedaan.’ den anderen had ik begin 2012, tijdens de onbelangrijke dingen.’ Vitesse, naar wedstrijden van FC Den Bosch Ik vond het bijna onmenselijk. ‘Mijn vader zei dat nooit tegen mij’, zei wedstrijd tegen NEC – het was bekend ge- We liepen naar zijn auto. Lotte, zijn zeven- en FC Dordrecht en naar het Erasmus Me- s c a n d e re n ‘Hoe houd je het vol? Mensen spreken je Theo. ‘Ik hoorde van anderen dat hij best worden dat hij ongeneeslijk ziek was – in de jarige dochter, kroop over de achterbank. disch Centrum in Rotterdam voor de chemo. aan, ze kennen allemaal ook iemand met kan- trots op me was.’ vierde minuut keihard voor hem geklapt. Theo hield de deur voor me open. We hadden het dan over zijn jeugd, zijn tijd ker. Ze scanderen je naam, willen met je op de ‘Nu krijg je van alle kanten complimen- Wat gaat er door je heen als je met je zieke ‘Wij hebben het alleen over belangrijke als speler en trainer, en steeds vaker over je naam. foto, ze zeggen dat je moet blijven knokken. te n’, zei ik. lijf op de tribune zit en die warme deken valt dingen, hè Lotte? Sinterklaas is er. Die komt ziek zijn en de naderende dood. Theo werd Ik zou gek worden. Jij blijft rustig en doet aar- ‘Maar dan denk ik: had ik ze ook gekregen over je heen? Begin je zoals de mensen om je hier per trein, wist jij dat?’ steeds magerder, viel tijdens die gesprekken dig, maar ik zie aan je hoofd dat je ze soms zat als ik niet ziek was geworden? De Zuidtribune heen ook te huilen? Ga je om je heen kijken, Ik zei dat Sinterklaas in Amsterdam ge- een keer in slaap, en bleef, ondanks de pijn Ik zou gek bent. Ik heb dat interview ook gezien. Ik denk in het GelreDome heet nu officieel de Theo of staar je voor je uit? Het leek me heel onge- woon met de boot kwam. die hij continu voelde, optimistisch en was dat je zo doet voor je vrouw en kinderen.’ Bos-Zuidtribune. Was dat ook gebeurd als ik makkelijk en tegelijkertijd iets om trots op te ‘Wij vieren het altijd met de hele familie’, soms zelfs vrolijk. Ik had niet de indruk met Hij gaf het toe. geen kanker had? Ze zeggen van wel, en dat zijn. Was Theo er überhaupt bij die middag? zei Theo. ‘De afspraak is een surprise en een een doodziek persoon op pad te zijn. wo rd e n Het eerste wat er door hem heen ging toen geloof ik ook, maar toch denk ik dat soms.’ Van de beelden op Studio Sport her innerde gedicht van minimaal twintig regels. Degene Theo was onder behandeling bij dokter hij hoorde dat hij kanker had was: ik val er De gesprekken gingen steeds vaker over ik me vooral het shot van toenmalig trainer die mij heeft getrokken, hoeft niet lang na te Casper van Eijck, de clubarts van Feye- niemand mee lastig, ik los het zelf wel op. Ze kanker, hij was er zelf verbaasd over. John van den Brom, huilend in de dug-out. denken, gewoon een alvleesklier namaken.’ noord, gespecialiseerd in de behandeling stippelden een traject voor hem uit, tapten ‘Je zit te praten en ineens gaat het weer Een week na de begrafenis van mijn vader Na het eten vroeg hij me of ik een boek van alvleesklierkanker. Casper was volgens zijn bloed af, hij kreeg via infusen vreemde over die kutziekte.’ ging ik bij Theo eten. Hij kwam me halen op over zijn leven wilde schrijven. Ik wilde en Theo de beste in zijn vakgebied. stoffen in zijn lijf en onderging bestralingen, Hij had geen behoefte om ‘een of ander het station in Elst. Hij had een smaller ge- kon niet weigeren, maar ik zou liegen als ik ‘Ik kon meteen bij hem terecht, dat is dan net zolang totdat de dokteren zeiden dat het j a n k ve rh a a l’ te vertellen. zicht gekregen en was zichtbaar afgevallen, zou zeggen dat het me makkelijk afging. Het wel weer een voordeel als je connecties in de ‘einde oefening’ wa s . ‘Thuis hebben we van die gesprekken maar hij was niet vel over been zoals mijn werden zestien rare weken. Mijn jeugdheld voetbalwereld hebt.’ Hij vroeg naar de begrafenis van mijn over wat er na mijn dood met me moet ge- vader aan het eind en hij had ook geen vale werd steeds zieker. Het was vreemd om hem Ze hadden samen een keer ‘o p ge t re de n’. vader. ‘Hoe was het?’ beuren. Of er iets voor de supporters gedaan huidskleur. Als ik niet beter wist zou ik zo traag te zien bewegen. Hij had het over al- ‘Voor een schoolklas, dan deed hij de theorie ‘Het was in de kerk in de Emmastraat in moet worden, of ik moet worden begraven denken dat hij kerngezond was. ledaagse dingen en zei soms helemaal niets. en ik het praktijkgedeelte. Casper zegt ook Ve l p’, zei ik. ‘Hij was erg katholiek. Er was of gecremeerd en waar dat dan moet gebeu- ‘Kon je goed met je vader?’ We gingen vooral dingen doen: bloedprik- dat alvleesklierkanker een ondergeschoven geen priester beschikbaar, dus was er een ren. Dan kan ik dingen zeggen als: „Maakt >> 26 27 Theo Bos in duel met De correspondent // Melle Garschagen in Singapore Wim Kieft op 7 maart 1992. Uitslag: 2-0 voor PSV. .sg 714 km2 Hier moet je mln heen als Ja k a r t a a n Z aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013 I line next next off n Singapore slaat mijn verbeelding stellen ze verbeteringen uit. Volgens de We- .

altijd op hol. Hoe is die grote Chinees reldbank is „het uitstappen van de rijke mid- nrc met dure zonnebril en gestreepte de n k l a s s e ” op de langere termijn zeer nadelig Paul & Shark-polo aan zijn geld geko- voor de economische groei en kwaliteit van

5,5 men? Een rode prins of een hard- dienstverlening in Jakarta. De Indonesische werkende aannemer in Chengdu? Ik manager van een groot internationaal bedrijf genietI van bezoekjes aan Singapore. Waar Jak- zucht als hij het over Singapore heeft. Hij arta een monocultuur lijkt voor een buiten- woont en werkt er nu een jaar. Hij houdt van staander die een Soendanees niet direct van de welvaart, de goede scholen voor zijn 117 m een Betawi kan onderscheiden, is Singapore kinderen en de schone lucht. „Het is een hoogste punt een multicultureel feest. De stadstaat voelt als uitstekende stad om als gezin te wonen. Het M a r i e ke een multicultureel kruispunt in Azië: recht- leven is er zo goed geregeld”, zegt hij. „Ma a r door naar China, India linksaf, riviertje over- het is er ook best saai. In Singapore vind je steken naar Maleisië. In de buitenwijken, weg zelden iets wat anders is dan je had gedacht.” zegt dat van de casino's en winkelcentra, lunchen 83,7 zondagmiddag grote groepen op straat. Een paar dagen later sta ik om half drie ’s ik een nachts tussen een paar duizend hossende Voor welvarende Jakartanen is Singapore Jakartanen. Dj Tiësto draait in Ancol, een eve- >> me niet uit, leg me maar in de schuur.” Zo Zelf was hij ‘klaar ’ met iedereen die tegen meer dan een aangename plek; het is een in nemententerrein in het noorden van de stad. att ra c t i e ga ik met de dingen om. Dat is natuurlijk ook hem zei dat hij moest blijven knokken en jaar hun ogen noodzakelijke bestemming gewor- Grote internationale optredens zijn niet

een vorm van onzekerheid. Ik merk echt wel vo l h ou de n . Yam Keng Tan Tony den. Inmiddels zijn er veertig vluchten per vanzelfsprekend in Jakarta. Lady Gaga moest wo rd dat er veel mensen met me meeleven, maar ‘K n o k ke n … Tegen wat dan? Tegen de dag tussen de steden. Volgens onderzoeks- vorig jaar haar concert afzeggen. Het Islami- over de festiviteiten na mijn dood heb ik het onzichtbare vijand, die me opvreet zeker.’ bureau Centre for Aviation is de Jakarta- tische Verdedigingsfront had gedreigd met liever niet. Wat als ik in het stadion lig opge- Na afloop van de thuiswedstrijd tegen FC Singapore de op één na drukste internatio- geweld als „de boodschapper van het kwaad” baard en er komt niemand kijken?’ Groningen was hij in de businessclub aange- nale luchtverbinding ter wereld, drukker dan wel mocht zingen. Dezelfde organisatie Nadat Theo met zijn vrouw Marieke en sproken door een man die vroeg waarom hij bijvoorbeeld Londen Heathrow-JFK. Alleen voorkwam vorige maand dat de Miss World- Lotte op vakantie naar Gran Canaria was niet terug sms’te. Hij had al twee keer ‘s te rk - tussen Hongkong en Taiwan vliegen wekelijks verkiezing een voorstad van Jakarta gehou- geweest, ging hij snel achteruit. Hij belde op te ’ naar hem gestuurd, maar hij had nog meer passagiers. den zou worden. Zo veel bloot was niet een ochtend, ik lag nog in bed. Zijn stem niets terugontvangen. acceptabel op het overwegend islamitische klonk zachter dan normaal. ‘Daar heb ik dus geen zin meer in.’ Singapore is voor Jakartanen de stad om Java. De overheid gaf gehoor aan de chantage. ‘Sliep je nog?’ Het zou ons laatste telefoongesprek wor- goedkoper luxeproducten te kopen, zich te ‘Ja . ’ den. Na zijn dood bezocht ik zijn familie en 2% laten behandelen in topziekenhuizen, hun Maar Tiësto ging door. En hoe. Terwijl Tiësto ‘Mooi zo.’ vrienden. Ieder gesprek begon hetzelfde: vermogen zonder al te veel vragen veilig te plaatjes draait, vergezeld door een waan- Hij informeerde naar ‘het schrijfproces’. ‘Theo Bos was een geweldig mens’, waarna stallen en hun kinderen een solide Engels- zinnige vuurwerk-, video- en lasershow ‘Ben je al begonnen? Je moet een beetje een opsomming van goede eigenschappen werkloos talige opleiding te geven. De trek naar zetten de meiden voor mij beurtelings een opschieten, denk ik.’ volgde. Precies waar ik vooraf bang voor Singapore neemt zulke vormen aan dat de fles sterk aan hun lippen. En terwijl om hen Zoals hij zich nu voelde, ging hij niet naar wa s . Wereldbank in een analyse concludeerde dat een paar jongens stijf staan van de pillen en er Vitesse-FC Utrecht. ‘Streep dat dan maar door’, zei Theo toen Iedere week schrijven de groei van de Indonesische economie een wietdamp langs trekt, krijgen de meiden ‘Ik weet niet of het erin zit. Ik moet de hele ik hem zei dat dat ging gebeuren. ‘Een keer N RC- co r re s p o n d e n t e n wordt geremd doordat zo veel Indonesiërs de het heet van de muziek, drank en tropische tijd naar het ziekenhuis. Vocht aftappen, dat of vier is genoeg. Ik ben geen heilige.’ op deze plek over het wijk nemen naar Singapore. Als gevolg is het hitte. Ze trekken steeds meer kleren uit. hoopt zich op in mijn buik.’ ‘Wat ben je dan wel?’ vroeg ik. dagelijks leven in hun voor Indonesische ziekenhuizen en scholen Halfblote, whisky drinkende meisjes die in Tijdens zijn laatste wedstrijd, tegen FC ‘Gewoon Theo Bos’, zei Theo. << land of regio. Melle Gar- minder aantrekkelijk en rendabel om hun het holst van de nacht wild dansen in een stad Groningen, was hij vooral moe en had hij schagen is correspon- eigen dienstverlening te verbeteren. Aange- waar overdag moslimradicalen met succes het, ondanks het gesloten dak, erg koud. ‘Het is zoals het is, Marcel van Roosmalen op dent Zuidoost-Azië. zien investeringen geld kosten en het gat met een missverkiezing blokkeren: de realiteit is ‘Marieke zegt dat ik een attractie word.’ pad met Theo Bos’ ligt nu in de winkel Singapore te groot is om te overbruggen, beter dan fantasie. 28 29 Fictie // Elke week staat op deze plek een fictieverhaal. Deze week: proef van Nobelprijswinnaar Alice Munro een fragment uit haar verhalenbundel Lief leven. Met uitzichtt op het meer

Donderdag werd bekend k ben hier nog nooit geweest’, zegt ‘Ik vraag me af of hij misschien aan het tehuis ver- hen te zien praten. [...] Er zit niets anders op dan te vertrekken en naar aterdagZ 12 oktober& Zondag 13 oktober 2013

dat Alice Munro (82) dit ze. ‘Natuurlijk niet, anders zou ik bonden is.’ Ze kan hem beter uit haar gedachten zetten. Ze huis te gaan. I jaar de Nobelprijs voor deze plek wel gezien hebben. Ik liep ziet de grindberg naderen, ze moet opletten waar Het ziet er allemaal heel vrolijk en elegant uit,

de Literatuur heeft ge- hier rond omdat ik iets zocht. Ik e lopen weer en passeren een paar jonge- ze heengaat. Precies zoals hij heeft gezegd. Een denkt ze, maar er is geen enkele poging gedaan line wonnen. Een „meester dacht dat ik het gemakkelijker zou mannen die op het trottoir zitten, een met bord met ‘Verzorgingstehuis Meerzicht’. En hier om het publiek van dienst te zijn. Natuurlijk stop- van het hedendaagse vinden als ik mijn auto parkeerde zijn benen zo ver vooruitgestoken dat ze heb je ook werkelijk uitzicht op het meer, een pen ze de bewoners of patiënten of hoe ze hen ook korte verhaal”, noemde en ging lopen. Ik ben eigenlijk op eromheen moeten lopen. De man die bij lichtblauw lint aan de horizon. [...] noemen vroeg in bed, net als overal, hoe mooi de next next off Z . het Nobelcomité haar. zoek naar het kantoor van een dok- haar is, besteedt geen aandacht aan hen, maar hij omgeving ook mag zijn. ’ te r. is zachter gaan praten. e kijkt rond naar een bel om op te drukken Terwijl ze hier nog over nadenkt, duwt ze tegen de nrc Uit haar verhalenbundel Ze legt uit dat ze niet ziek is, maar ‘Tehui s?’ zegt zij. of aan te trekken als ze naar de deur loopt. grote toegangsdeur. Hij is te zwaar. Ze duwt nog Lief leven komt dit frag- alleen morgenochtend een af- ‘U zult het niet gezien hebben als u van de snelweg Maar dat is niet nodig, de deur gaat vanzelf eens. ment (hier enigszins spraak heeft en er dan niet eerst bent gekomen. Maar als u de stad uit rijdt in de Z open. En als ze eenmaal binnen is, is het er En nog eens. Hij geeft niet mee. ingekort), in vertaling I naar wil lopen zoeken. Dan vertelt richting van het meer, dan komt u erlangs. Het ligt nog ruimer en indrukwekkender en heeft het glas Ze kan de bloempotten buiten zien staan. Over de van Pleuke Boyce. Uit- ze hem over het parkeren van haar nog geen kilometer hier vandaan. U rijdt langs de een blauwe glans. [...] weg rijdt een auto. Het zachte avondlicht. geverij De Geus bracht auto en dat het haar verbaasd had dat de naam van grindberg aan de zuidkant van de weg en dan is Op dit moment is er nergens een dokter te zien. Ze moet nu goed nadenken. onlangs een heruitgave de dokter die ze zocht nergens stond aangegeven. het maar een klein eindje verder, aan de andere Dat ligt ook niet voor de hand. Dokters zitten nu Er is hier geen kunstlicht. Het zal hier donker wor- uit van De liefde van een [...] kant. Ik weet niet of ze daar een inwonende dokter eenmaal niet achter de balie op hun patiënten te den. Ondanks het dralende licht buiten lijkt het al goede vrouw, in de Ze vertelt hem hoe de dokter heet, maar de naam hebben, maar dat lijkt me wel logisch.’ wa c h te n . donker te worden. Er zal niemand komen. [...] nieuwe, handzame zegt hem niets. ‘Een inwonende dokter’, zegt ze hem na. ‘Dat lijkt En ze is hier niet eens voor een consult. Ze zal Ze opent haar mond om te schreeuwen, maar er Co l i b r i - re e k s . ‘Maar ik ga ook nooit naar de dokter.’ me wel logisch.’ weer moeten uitleggen dat ze alleen zeker wil zijn lijkt geen geschreeuw uit te komen. Ze beeft nu ‘Daar doet u waarschijnlijk verstandig aan.’ Dan hoopt ze dat hij niet denkt dat ze hem expres van de tijd en de plaats van een afspraak voor mor- over haar hele lichaam en hoe ze ook haar best ‘O, dat misschien ook weer niet.’ na-aapt en een dom grapje maakt. Het is waar dat gen. Ze is nogal moe geworden van dit alles. doet, ze kan geen adem in haar longen krijgen. Het ‘In ieder geval kan ik nu beter naar mijn auto te- ze graag nog wat langer met hem zou praten, dom- Er is een ronde balie, die tot haar middel reikt, met is alsof er vloei in haar keel zit. Verstikking. Ze rug gaan.’ me grapjes of niet. [...] panelen van donker hout dat er als mahonie uit- weet dat ze zich anders moet gedragen en vooral Hij staat tegelijk met haar op en zegt dat hij met ‘U kunt het proberen’, zegt hij en dat vindt ze zelf ziet, maar het waarschijnlijk niet is. Er zit niemand iets anders moet geloven. Kalm blijven. Rustig haar mee zal lopen. ook . achter op dit moment. Het is natuurlijk laat. [...] ade m e n . ‘Zodat ik niet verdwaal?’ ‘U kunt daar heel gemakkelijk afslaan en even Ze loopt naar een van de misschien toegankelijke Ze weet niet of de paniek lang heeft geduurd of ‘Niet echt. Ik probeer ’s avonds rond deze tijd al- gaan kijken. Als daar regelmatig een dokter is, is deuren toe en klopt en voelt dan aan de deurknop, maar kort. Haar hart bonst, maar ze is er bijna tijd even mijn benen te strekken. Door het werk in het niet nodig dat zijn naam op een bordje in de maar ze krijgt er geen beweging in. Op slot. En ze d o o rh e e n . de tuin raak je vaak verkrampt.’ [...] stad staat. Of haar naam, als dat het geval is.’ kan ook niet echt door het raam kijken. Van dicht- Ze lopen verder zonder dat ze iemand tegenkomen. Alsof hij ook liever nog geen afscheid wil nemen. bij golft en vervormt het glas. r is een vrouw hier die Sandy heet. Dat Algauw bereiken ze de hoofdstraat, met het medi- ‘Ik ben u veel dank verschuldigd’, zegt ze. De deur ertegenover heeft hetzelfde probleem staat op het speldje dat ze draagt en Nan- sche centrum een blok verder. Wanneer ze het ‘Het is maar een idee.’ met het glas en hetzelfde probleem met de deur- cy kent haar trouwens ook. ‘Wat moeten ziet, voelt ze zich wat minder op haar gemak en ze Hij houdt het portier open terwijl ze instapt, slaat knop. [...] E we met u aan?’ zegt Sandy. ‘We proberen weet niet waarom, maar even later weet ze het het dicht en blijft staan wachten totdat ze de auto Maar ze geeft het niet op. Ze probeert de deuren u alleen maar in uw nachtjapon te krijgen. U lijkt wel. Ze heeft een absurde maar alarmerende ge- in de juiste richting gedraaid heeft en zwaait dan opnieuw in dezelfde volgorde en dit keer rammelt wel zo’n kip die bang is dat hij opgegeten zal wor- dachte door de aanblik van het medische centrum ten afscheid. ze aan beide deurknoppen, voor zover dit moge- den. U zult wel gedroomd hebben’, zegt ze. ‘Wa a r gekregen. Als de juiste naam, de naam die ze had Als ze het plaatsje uit rijdt, ziet ze hem weer, lijk is, en roept ook ‘Ha l l o? ’ met een stem die eerst hebt u nu over gedroomd?’ gezegd niet te kunnen vinden, daar nu eens al die in de achteruitkijkspiegel. Hij buigt zich voorover zwak en dwaas klinkt en daarna gekrenkt en zon- ‘Over niets’, zegt Nancy. ‘Het was toen mijn man tijd gestaan had. [...]Hij zegt dat hij net iets been praat tegen de jongens of jongemannen die der veel hoop. nog leefde en toen ik nog autoreed.’ dacht heeft. daar op het trottoir zitten met hun rug tegen de Ze wringt zich achter de balie en bonkt daar op de ‘Hebt u een mooie auto?’ ‘Die dokter’, zegt hij. muur van de winkel. Hij had hen zo duidelijk deur, bijna zonder enige verwachting. Hij heeft ‘Een Volvo.’ ‘Ja? ’ genegeerd dat het haar verbaast hem nu tegen niet eens een deurknop, alleen een sleutelgat. ‘Ziet u wel? U bent nog helemaal bij de pinken.’ Ze weet niet of de paniek lang heeft geduurd of maar kort 30 31 Column // Georgina Verbaan

S i ga re t j e

ls je haar op straat steker van een bouwbedrijf uit Uden. Drie centimeters as staren haar aan. voorbij ziet harken Hoewel haar mond en het gebied er- Ze hangen vervaarlijk aan het siga- met haar Dirktas vol omheen een dorre indruk maken is zij retje. Snel maar behoedzaam beweegt lege sherryflessen, is een natte roker. Haar lippen omsluiten zij de peuk naar het nachtkastje waar, er weinig dat prijs- de sigaret en verdwijnen met het filter te midden van een schoteltje met zilve- geeft dat ze vroeger in naar binnen, het oplichtende stokje ren ringen en een half rolletje King, DuitslandA een gevierd balletdanseres achterlatend in een rij verticale vlees- een zalmroze zeepbakje in de vorm was. Totdat ze een reiger passeert; tralies waarop zo hier en daar nog wat van een schelp dienst doet als asbak. ‘Schau mir nicht in die augen, verzö- angstig weggekropen acajou rode lip- Ze tikt af en ze mist. Ze is zo moe. De as gerte Vogel!’ Ik denk vaak aan haar. penstift verscholen zit. Ze sluit haar dwarrelt op het kleedje naast haar Meestal ’s ochtends. ogen en laat haar hoofd voorzichtig in bed. haar kussen vallen, haar lippen komen Ik stel me dan voor hoe ze wakker weer tevoorschijn terwijl ze inhale- Ja. Zo moet het ongeveer gaan, dacht wordt. Hoe ze rochelend een lampje rend het vochtige filter ertussenuit ik ook vanochtend weer toen ik achter naast haar bed aanknipt en met haar trekt . mijn bed het duct tape dat ik over de rimpelige gele wijsvinger en kromme plinten had geplakt inspecteerde op duim die niet meer in oké-stand kan Na een tijdje zo te liggen met het siga- kieren en losgelaten stukken. Want ze een peuk uit ’n pakje Tivoli peutert om retje tussen twee vingers geklemd, is grappig, maar ze is ook mijn onder- er een steekvlam tegenaan te houden opent zij haar ogen als ze op de gang buurvrouw. Ik moet mijn rookmelders met een aanvankelijk haperende aan- haar kat zijn ontbijt hoort opeisen. te sten.

Van de kaart // De ‘b l o b’ van Noordwijk // Elke week bezoekt nrc.next een locatie die op Google onherkenbaar is gemaakt. Wat mogen we niet zien en waarom?

Er hangt iets onheilspellends in de meter verderop verrijst het voorma- lucht boven Noordwijk. Met een lig DPO-gebouw. De letters hangen camouflagebol van kunstig gekleur- nog aan de gevel, maar het heeft de vlakken, zo’n kilometer in omtrek, een nieuwe bestemming gekregen: wordt op Google een halve woon- het is nu een kleuterschool. wijk aan het zicht onttrokken. Het Curieuzer: het DPO zit niet in de gevaarte, ook wel ‘de blob’ ge- b l o b. Het pand bevindt zich schoon noemd, is op de kaart niet te missen. 150 meter buiten de grens van de Op straat speelt een groep kinde- vlek. Misgecensureerd? Of wordt er ren hun spelletjes. Ze vieren de elfde iets anders verborgen? Google zegt verjaardag van Marnix. Of ze weten dat de kaart is gekocht bij een derde dat hun buurt voor de computerge- partij, Aerodata: zijhebben de vlek bruiker verborgen is? „Ja, tuurlijk.” gemaakt. Aerodata ontkent. Noord- Waarom? „Geen idee.” wijk weet intussen van niets: „Niet het Ruud van der Loo (69) weet dat DPO? Nou, dan zit er wel iets héél wel, zegt hij. Hij woont in het hart van g e h e i m s”, zegt een gemeentewoord- de blob. Samen met partner Francien voerder. „Kernkoppen, ofzo. Nee zit hij voor zijn deur aardappels te geintje, we hebben geen idee.” schillen. Het komt door een militair Zulke opzichtige camouflage lijkt pand in de buurt: de Defensie Pijp- marineman Van der Loo sowieso een leiding Organisatie (DPO), voor het onzalig plan. „Het stomste wat je kunt vervoer van brandstof. Van der Loo doen. Alsof je tegen de vijand zegt: werkte voor de marine („Wat ik pre- kijk, hiermoet je de bom gooien.” cies deed is top secret”), hij weet dat soort dingen. Raar is het wel, zegt hij. THOMAS RUEB Co ö rd i n a t e n : 52.248725, 4.439129 „De DPO zit hier al 6 jaar niet meer.” AERODATA INTERNATIONAL SURVEYS En inderdaad, een paar honderd Zelf iets opgevallen? t . r u e b @ n rc . n l

32 M.M.V. HENK VAN ESS (SEARCHBISTRO.COM)