Bokmål I Bakhand
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
«Lat det som Digitalt Betre lærar- hagen bløma» landsmøte utdanning Fedrelandssalmen fyller Landsmøtet i Noregs Lærarutdanningane 130 år i år. Anders Mållag blir digitalt. vil gje alle studentane Aschim skriv om salmen – Nytt og spennande for nynorskopplæring. og korleis han har samla oss alle, seier nestleiar – Stoda har ikkje vore nasjonen Noreg. Synnøve Marie Sætre. god nok, seier fleire av dei. SIDE 10–13 SIDE 24 SIDE 14–15 nr. 4 oktober 2020 Norskmedlemsblad for Noregs Mållag Tidend Foto: Kåre Strande Kåre Foto: Bokmål Foto: Geir Helge Skattebo i bakhand På nynorskskular er det ganske vanleg å finne spreidde bok- målselevar i klassane. Norsk Tidend har undersøkt kvifor det er slik. SIDE 4–6 Foto: Anders Moen Kaste / Telen Foto: Aslak Ringhus Aslak Foto: 4 • 2020 Norsk Tidend Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Randsonekrisa ҡ Å vere nynorskelev i Noreg er vanskeleg. Å vere nynorskelev mange stader i randsonene er så hardt at det vil vere eit under om ungane her vel å skrive ny- norsk når dei får velje sjølve. Ein ting er at ein god del vaksne i randsonene ikkje skriv nynorsk, sjølv om dei har hatt det som opplæringsmål. Noko anna, og meir alvorleg, er at styresmak- tene bidreg til å gjere opplæ- ringssituasjonen vanskeleg for desse elevane. Språklovgjevinga ҡ Vi veit at mange lærarar ikkje kan nynorsk etter lærarutdan- ninga, og dette råkar elevane i dei, til dels grisgrendte, rand- sonene tett på bokmålsområde må styrkje ekstra hardt. I tillegg opnar opp- læringslova for at foreldre kan velje bokmål i alle lærebøker utanom i norsk, ein rett som blir nytta. Kanskje er det difor ikkje nynorsken! så rart at kommunane meiner at somme elevar har det best med bokmål. Vi kan likevel ikkje ta ifrå kommunane det sjølvsten- dige ansvaret som ligg i å leggje HAUSTEN ER KOMEN, og eit nytt skuleår er i gang. ҡ til rette for god skriveopplæring Frå og med august vart fagfornyinga innført på dei LEIARTEIGEN på nynorskskulane. Når klas- fleste klassestega, og med fagfornyinga fylgjer nye sane får stadig fleire elevar som læreverk, og me veit så inderleg vel kva det tyder – SYNNØVE MARIE SÆTRE nestleiar i Noregs Mållag skal ha bokmålsopplæring, blir fleire lærebøker på nynorsk er forseinka. Det skjer den nynorske læringskulturen gong på gong, og nynorskskulane må velje mellom å vere utan lærebøker nokre månader eller å kjøpe svakare og svakare, og vegen til inn bokmålsbøker. Det er verkeleg ikkje haldbart, skulemålsskifte kort. og ein skulle tru at forlaga hadde lært litt av tidle- gare rundar med utskifting av lærebøker. ҡ No må vi brette opp erma på plass til same tid og same pris som læremidla både lokalt og sentralt og stå I TILLEGG TIL at fleire lærebøker er forseinka frå på bokmål, har dette blitt ein kamp foreldre, opp for alle nynorskområda forlaga, har det kome nye språkdelte lærebøker i lærarar og kommunepolitikarar må ta. Eitt av dei våre. Å ignorere det nynorske norskfaget som ikkje held mål. Desse lærebøkene viktigaste krava våre til den nye opplæringslova er felles for nynorskelevar og bokmålselevar og er at ho må sikre retten til digitale læremiddel på randsoneproblemet er ikkje skal veksle mellom språka slik at elevane kan nynorsk. berre eit svik mot elevane i desse oppnå kompetanse i båe. Problemet er berre at i områda, men eit svik mot det nokre av desse bøkene er over 70 % av innhaldet NÅR EIN MÅ kjempe for at språkrettane til norske språksamfunnet. på bokmål. Det gagnar verken nynorskelevar som nynorskelevane skal bli fylgt opp, noko som burde ASTRID MARIE GROV skal bli trygge i hovudmålet sitt eller bokmåls- vere heilt sjølvsagt, er det ekstra provoserande når elevar som treng å bli eksponerte for sidemålet sitt. politikarar kring om i landet gjer kåra for nynorsk Her må språkdelinga vere jamnare, og skal det vere og nynorskbrukarane endå dårlegare. I Kristian- ei skeivfordeling, må det vere i nynorskens favør. sand vart det nett fleirtal i bystyret for å søkje om eit karakterforsøk der 10. klasse ikkje skal ha eigen SAMSTUNDES SKORTAR DET på digitale læremid- sidemålskarakter. Dette skjer knappe fire veker Utgjeven av Noregs Mållag del på nynorsk. Med koronavår og heimeskule etter at det nye karaktersystemet som fylgjer fag- vart undervisninga i norske skular digitalisert i fornyinga, tredde i kraft. Her har elevane allereie Avisa blir redigert etter Redaktørplakaten. rekordfart. Lærarar og elevar landet over kasta seg felles skriftleg karakter i 8. og 9. klasse. Ein konse- Tilskrift:Lilletorget 1, 0184 OSLO ut i det, og mange nye digitale ressursar vart tekne kvens av eit slikt forsøk vil vere at elevane går heile Redaktør: Astrid Marie Grov, i bruk. Frå før sit mange nynorskelevar med nett- skuleløpet fram til vg3 utan eigen sidemålskarak- [email protected], brett fulle av gode appar for leseopplæring, skri- ter. Me veit at utan eigen karakter, får sidemålet 2020 veopplæring, rekning og kva enn ein måtte ynskje, mindre plass i undervisninga, og det vil vere å • tlf. 23 00 29 32 men få av appane finst på nynorsk. Bokmål ser svekkje nynorsken. Det finst ingen gode grunnar 4 I redaksjonen: dei nok av, og eit krav om at nynorskelevane skal for at eit slikt forsøk skal godkjennast. Hege Lothe, Erik Grov få ei like god opplæring i språket sitt digitalt som Heimeside: www.nm.no bokmålselevane, burde vere sjølvsagt. Lovgjevinga I MØRE OG ROMSDAL vil politikarane i fylkestin- Abonnement: 250 kroner per år heng ikkje med den digitale utviklinga, og ansva- get endå ein gong greie ut om administrasjons- ret for digitale læremiddel på nynorsk vert pul- språket i fylket, berre fire år etter førre gong. Då Utforming: Audun Skjervøy, Språksmia AS verisert. Der styresmaktene for lengst burde teke sigra nynorsken. Fylket er ein viktig tekstprodu- [email protected] Norsk Tidend ansvar for at også digitale læremiddel skal vere sent, halvparten av elevane i fylket er nynorskbru- 2 ҡ ҡ SAGT Du skjønner at #nynorsk er et vakrere språk en bokmål, når du ringer til sik- kerhetsposten på et psykiatrisk sykehus på Vestlandet, når han som tar telefo- nen svarer med «Eininga for tryggleik». @BNMeling på Twitter Om me skal vinna over riksmålet, må me bli fleire! Me kan ta ein for laget og formeira oss i kveld, du og eg. @nynorsk_tinder på Instagram Hvis nynorsk er Guds eige mål, lever jeg i synd med glede. Kommentator Anne Rokkan i Ber- gens Tidende Jeg var på tinderdate med ei som hadde akkurat sånn dialekt som du skriver på, å jeg må si det er noe av Språklovgjevinga det sexigste som finns. @nynorsk_tinder på Instagram Då eg skulle lese det eg hadde skrive må styrkje i avisa, såg eg at dokke hadde over- satt teksten min frå nynorsk til bok- mål. Kvifor det? Selma (10), som har sendt inn tekst nynorsken! til Aftenposten Junior – Ein glipp. Redaktør Mari Midtstigen i Aften- posten Junior om omsetjinga av teksten til Selma (10) Hva vil du det skal stå på gravsteinen din? – Samme det, så lenge det står på nynorsk. Venstrepolitikar Sveinung Rotevatn i intervju Illustrasjon: Kjartan Helleve Illustrasjon: Kjartan i Aftenposten Då eg fann Erlend Loe si vesle bok «Naiv. Super.» i skulebiblioteket på Strandebarm ungdomsskule i karar, og nynorsken har lange og sterke tradisjonar 1996 bestemte eg meg for å lære i fylket. Noko anna enn nynorsk administrasjons- meg bokmål og har aldri angra språk i Møre og Romsdal er uaktuelt. Eit overordna på det. prinsipp i framlegget til ny språklov er at det offentlege har eit særleg ansvar for å fremje bruk av @Knutsdotter82 på Twitter nynorsk, og at dette er noko ein må ta særleg omsyn til når ein skal utvikle politikk og regelverk. Dette er Stemmer det at bassenget på Para- eit ansvar fylkespolitikarane i Møre og Romsdal er dise heter rotevatn på nynorsk? nøydde til å ta. @Hans_Vang på Twitter ALT DETTE SYNER oss kor viktig det er med ei god Eitt av dei viktigaste språklovgjeving som sikrar ei reell jamstilling mel- Har prøvd å få endra alle språkinn- lom språka. I løpet av hausten skal ny språklov krava våre til den nye stillingane på jobb-pc-en frå bokmål handsamast og vedtakast i Stortinget. I tillegg er ny til nynorsk. Trur han blei sur, for no opplæringslov på trappene, og me arbeider hardt for opplæringslova er at er alt på dansk. at desse lovene skal fremje og styrkje nynorsk. Eit @IngjerdL på Twitter godt lovverk er avgjerande, men ikkje nok i seg sjølv. ho må sikre retten til Me er avhengige av at det vert fylgt opp, og at viljen til å gje nynorsken og nynorskelevane gode kår er digitale læremiddel Når Ålesund kan bli Årets nynorsk- på plass. Då treng me målfolk som seier klårt og kommune, då kan alt skje. 2020 • tydeleg ifrå når ikkje alt er som det skal. Me treng ei på nynorsk. Are Kalvø sterk målrørsle med slagkraft. Då er det flott å kunne vise til medlemsvekst i Mållaget. Me har no fleire Eg reagerer mest på at det kjem fram medlemer enn på same tidspunkt i fjor, og det gjer at @danielkvammen drakk te med at me i år kan satse endå større. 14 000 medlemer VG. Målsaka er bygd på kaffi. innan året er omme er målet, og det vil gje oss endå større slagkraft i dei mange viktige kampane me skal @tokvamfinn i kommentar på Instagram ta framover! Norsk Tidend 4 3 ҡ SKULEMÅL Ein nynorskskule er ikkje lenger ein nynorskskule. Somme stader i dei nynorske randsonene er det snarare regelen enn unntaket å finna bokmålselevar spreidde rundt i klassane. Kvifor har det blitt slik? Med bokmål i bakhand OFFENTLEG OG FRITT tilgjenge- leg statistikk avslører kor mange bokmåls- og nynorskelevar det er på dei einskilde skulane og klas- sestega i Noreg.