Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar İlleri 2004 Yılı Arkeolojik Envanteri Ve Yüzey Araştırması
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
HM UHk Enwwt' Derç/S' 4/2005 Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar İlleri 2004 Yılı Arkeolojik Envanteri ve Yüzey Araştırması Taciser TÜFEKÇİ SİVAS*/ Hakan SİVAS*" ANAHTAR SÖZCÜKLER / KEYWORDS Frig yerleşmeleri. Frig koya mezarı, tümüiüs. nekropol, adak ve mezar steHefi, kale, höyük Phrygian settlements, Phrygian rock cut tomb, tumulus, necropolis, votive and sepulchral steles, fortress, mound ÖZET/SUMMARY Klasik Devirde "Phrygia Fpiktetos" olarak According to data revealed by archaeological isimlendirilen araştırma sahası, arkeolojik kazı excavation and field survey, the survey area ve yüzey araştırmalarından elde edilen sonuç which was called Phrygia Epictetos in the lara göre tarih öncesi çağlardan itibaren iskân Classical Period, has been inhabited since edilmeye başlamıştır. prehistoric periods. Bölgede 2002 yılından bu yana TÜBA- In 2004, the survey activity was focused ma TÜKSFK Türkiye Kültür Envanteri kapsamında inly on the districts of Alpu, Sivrihisar, Beyli- sürdürdüğümüz arkeolojik kültür varlıkları en kova, Mihalıççık, Mahmudiye, Seyitgazi and varıter çalışmalarına 2004 yılında da devam Han in the province of Eskişehir and in the edilmiş; arazı çalışmalarında Eskişehir'in mer central district of the province of Kütahya. As kez, Alpu, Sivrihisar, Beylskova, Mihalıççık, a result, 62 villages in the province of Eskişe Mahmudiye, Seyitgazi ve Han ilçelerinde 62, hir and 4 villages in the province of Kütahya Kütahya'nın merkez ilçesinde ise 4 köy ince were surveyed. During the field work, not lenmiştir. Bu çalışmalar sırasında Bizans ve only many fortresses, open settlements, nec Roma devirlerine ait malzeme veren kale, düz ropolises with rock cut tombs, tumuli, marble yerleşme, kaya mezarlarından oluşan nekro- votive and sepulchral steles bearing inscripti pol alanları ve tümü/üsler, çok sayıda yazıtfı ve ons and reliefs dating to Byzantine and Ro kabartma bezemeli mermer mezar ve adak man periods, but also Phrygian rock cut mo steti. Demir Çağına tarihlenen Frig kaya anıtla numents and settlements were recorded. On rı ve yerleşmeleri tarafımızdan belgelenmiştir. the other hand, quantities of pottery frag Ayrıca, literatürden bilinmeyen 13 höyük ile ments were collected on 13 previously unre daha önce literatüre geçmiş 30 höyük ziyaret corded, and 30 known mounds in the region ' Doç. Dr. Taciser TÜFEKÇİ SİVAS (Proje Yürütücüsü!/ Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bolümü ESKİŞEHİR " Yrd. Doç Dr. Hakan SİVAS JProje Yürütücü Yardımcısı). Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü ESKİŞEHİR rUBA-KED 4/30Q5 33 Tacıser TÜFEKÇİ SİVAS/'Hakan SİVAS edilerek üzerlerinden malzeme toplanmıştır Our survey has demonstrated that the des truction of the mounds, open settlements and Araştırmalarımız höyüklerde, ören yerlerinde necropolises by illegal diggings are gradually ve nekropof alanlarında kaçak kazıların her ge increasing from day to day in the region. çen yıl giderek arttığını, tahriplerin onarılamaz boyutlara ulaştığını göstermiştir. GİRİŞ TÜBA TÜK5EK Türkiye Kültür Envanteri Projesinin lışmamızın diğer önemli amacı olmuştur. ilke ve yöntemleri doğrultusunda 2004 yılında yapı- ;an arkeolojik befgeleme çalışmaları. Kültür ve Tu¬ ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ rİzm Bakanlığı Kültür Varlıkları vs Müzeler Genel Müdürlüğünün izni ile 2001 yılından itibaren Eskişe YÖNTEM hir, Kütahya ve Afyonkarahisar İllerinde devam etti ğimiz arkeolojik yüzey araştırmaları ile eş zamanlı 23 Ağustos -17 Eylül 2004 tarihleri arasında gerçek olarak 23 Ağustos • 17 Eylül 2004 tarihleri arasında leştirilen belgeleme ve envanter çalışması, arazide gerçekleştirilmiştir. ve depoda iki ayrı ekip taralından eş zamanlı olarak yürütülmüştür. 2004 yılı arazi çalışmalarına. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Bu yıJ (2004) için Eskişehir ve Kütahya illeri İle sınır Doç. Dr. Taciser T. Sivas (proje yürütücüsü). Tarih landırdığımız arazi çalışmaları, beş kişilik ekip tara Bölümü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dah Başkanı Yrd. fından sürdürülmüştür. Çalışmalarda, ulaşım şahsı Doç, Dr. Hakan Sivas (praje yürütücü yardımcısı). mıza ait binek tipi bir araçla sağlanmıştır. 2002 ve Arkeoloji Bölümü öğretim elemanları Öğr. Gör. Yu 2003 yılı çalışmalarından farklı olarak 2004 yılında, suf Polat ve Arş. Gör. Rahşan Tamsü, Arkeoloji Bö yoî bağlantılarının elverdiği ölçüde Eskişehir il mer lümü yüksek lisans öğrencisi, arkeolog Melike Kav- kezine en yakın köylerden en uzak köylere doğru lakoğlu. arkeolog Sinem Türkoğlu ile Kültür ve Tu araştırma sahası genişletilmiştir. Buna bağlı olarak, rizm Bakanlığı temsilcisi olarak Kültür Varlıkları ve başlangıçta, gün sonunda konaklamak için Eskişe Müzeler Genel Müdürlüğü uzmanlarından Arkeolog hir'e dönülmüş, daha sonraları köy konaklarında ve Zeynep Karakoyun katılmıştır. Araştırma iznini veren ilçe belediye misafirhanelerinde kalınmıştır. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne, Çalışmalar sırasında arkeolojik kültür varlığı kapsa projemizi destekleyen Anadolu Üniversitesi Bilimsel mına giren ören yeri. kale, höyük, nekropol, lümülüs, Araştırma Projeleri Komisyonu Başkanlığına (proje kaya mezarı gibi taşınmaz arkeolojik kültür kalıntıları no: 040826), arazı ulaşım giderlerimizi maddi olarak nın yanı sıra devşirme olarak avlu ve ev duvarların destekleyen Kavlakoğlu AŞ, elektrik mühendisi Sa da, çeşmelerde, merdivenlerde, günümüz mezarlık yın Hüseyin Turudoğlu ve E. Kd. Yzb- Mehmet Tam- larında kullanılmış olan çok sayıda mimari mermer sü'ye en içten teşekkürlerimizi sunarız. parça, adak ve mezar stelinin küresel konumu GPS {Global Positioning System! aygıtı ile belirlenmiş; 2001 yılında başladığımız araştırmalarımızın öncelik her eserin genel ve ayrıntı olmak üzere renkli negatif, li amacı Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar il sı dijital ve saydam fotoğrafFan çekilerek görsel belge nırları içinde, 19. yüzyılın başlarından itibaren gez lemesi yapılmış, envanter bilgileri TUBA-TUKSEK ar gin ve araştırmacıların ilgi odağı olan Dağlık Frigya keolojik kültür varlıkları envanter formlarına Bölgesinin dışında kalan sahada. Frig yayılımı ve kaydedilmiştir. Zamanın kısıtlı olması nedeni ile ön yerleşim dokusunun saptanması; bölgede Frig kül celikli olergk araştırma konumuzu oluşturan Frig kül türünün yaratılmasında etkili olan daha eski kültür tür kalıntılarının ölçekli plan ve çizimleri yapılmıştır. ler ile Frig kültürünün, daha sonraki dönemlerde Arazide sistematik olarak toplamış olduğumuz yüzey bölgede devam eden etkilerinin araştırılmasıdır. Ça bulguları, ertesi gün araştırmaya çıkmadan önce de lışmalarımız sırasında höyüklerde, ören yerlerinde, poda çalışan ekip üyelerine teslim edilmiştir. nekropol alanlarında ve kaya anıtlarında kaçak kazı ların neden olduğu onarılamaz boyutlara ulaşan tah Yüzeyden toplanan arkeolojik malzeme, Anadolu ribata üzülerek tanık olduk. Bu nedenle, 2002 yılın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü la- dan itibaren TÜBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envan boratuvarında. bu çalışma için tahsis edilen mekân teri Projesi çerçevesinde araştırma sahasındaki her da iki aşamalı bir program çerçevesinde değerlendi türlü arkeolojik kültür kalıntısının en azından rilmiştir. Bu çalışmalarda, öncelikli olarak yüzey bu TÜBA'nın hazırladığı arkeolojik envanter sistemine luntularının temizlenmesi, üzerlerinin yazılması, sı göre belgelenerek gelecek kuşaklara aktarılması ça nıflandırılması ve fotoğraf çekimleri gerçekleşti ril 34 TÜBA-KED 4/21X1^ Eskıseti". Kvisriya Afyt••>• 10e" 2004 Y>i> Aıkeakıpk Ewten ve Yurey Aıa$urmas< miştir. Daha sonra, müzeye teslim edilecek envan- Çağı 3, MO 2. binyıl ve MO 1. hinyılg ait çanak çöm lerlik ve etütlük küçük buluntuların kağıt üzerine çi lek parçalan toplanmıştır. zimleri yapılmış, buluntu kartları ve bilgi fişleri hazır Karaluzla nekropol alanında temizlik çalışmaları lanmıştır. İkinci aşamada ekibe Anadolu Üniversite sonrasında herhangi bir kaçak kazının olmadığı göz si Arkeoloji Bölümü öğrencileri Gûlşah Gümüş. Ya lemlenmiştir. Buna karşılık, nekropol alanının yakla şar Yedidağ, Zeynep Aytûre, Ali Osman Gûneşer ve şık 600 m doğusunda, Kozkaya-Sulukaraağaç yolu Mural Erdoğan'ın katılımı ile arazide tutulan günlük nun sağındaki engebeli arazide kaçak kazılar ile orta raporlar ve envanter formları bilgisayar ortamına ya çıkartılmış iki adet dromoslu oda mezar fenv. no: geçirilmiş, fotoğraf ve saydamlar taranarak yine İ24.A3.115; 124.A3.116/ lev. 2: res 2} saptanmıştır. bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Ayrıca, ber bir ören Karatuzla nekropolûndeki mezarlar ile aym yapım yeri. höyük veya yapı için, kağıt üzerine çini tekniğine sahip olan bu mezarların yanı sıra yüzeyde mürekkepli kalemlerle yapılan çizimlerinin, fotoğraf dağınık olarak görülen düzgün kesilmiş iri blok taş lannın ve envanter formunun yer aldığı arşiv dosya lar, Karatuzla nekropol alanının bu yöne doğru ge ları hazırlanmıştır. Bu dosyalar, her bir buluntunun nişlediğini veya bu kesimde ikinci bir nekropol alanı ait olduğu İl, İlçe ve köy bilgilerine göre oluşturulan nın varlığım işaret etmektedir. buluntu yeri klasörlerinde eser türlerine göre ayrı gruplar halinde bir araya getirilmiştir Buluntu yeri Kozkaya köyünün çevresinde devam eden araştır klasörleri ile birlikte sistematik saydam ve negatif malarda İse köyün yaklaşık olarak 1 km kuzeydoğu film arşivleri de hazırlanmıştır. sunda bir bölümü tarla olarak sürülmüş olan geniş düz arazide Demir Çağına, Hellenistik. Roma ve Bi zans devirlerine ait çok miktarda çanak çömlek par AYRINTILI ANLATIM çası ile bir adet envanterlik nitelikte taş keski