SPORTS & ECONOMICS RESEARCH CENTRE SERC FINANCIËLE RANGLIJST EREDIVISIE EDITIE 2021 APRIL 2021 JOB GULIKERS & WILLEM DE BOER COLOFON Het SPORTS & ECONOMICS RESEARCH CENTRE SERC FINANCIELE RANGLIJST EREDIVISIE (SERC) is gespecialiseerd in het doen van sporteconomisch EDITIE 2021 onderzoek en advies. Zo verzorgt SERC economische impact studies en beleidsadvies en brengt het de economische en Auteurs: Job Gulikers en Willem de Boer maatschappelijke waarde van sport en bewegen in kaart. SERC is medeoprichter van de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen en heeft ruim 50 evenementen Met medewerking van: Arnoud van de Ven en Bas van geëvalueerd, waaronder de start van alle grote wielerrondes Rossum (HAN Academie Sport en Bewegen) in Nederland en verschillende EK’s en WK’s. In mei 2020 bracht SERC een onafhankelijke rapport uit over de (verwachte) financiële gevolgen van de coronacrisis voor de Foto’s: Pixabay Eredivisieclubs voor seizoen 2019/20 en 2020/21. Sports & Economics Research Centre (SERC) SERC is onderdeel van de Academie Sport en Bewegen van HAN University of Applied Sciences (HAN) de HAN University of Applied Sciences, waarbinnen onder i: www.sporteconomie.nl andere de minoren Sport en Economie, Sport Event e: [email protected] Marketing en Voetbalbusiness worden georganiseerd. OVER DE AUTEURS JOB GULIKERS (1988) is als onderzoeker verbonden aan WILLEM DE BOER (1977) is senior onderzoeker bij het het SERC en docent bij de HAN Academie Sport en SERC en ook docent bij de HAN Academie Sport en Bewegen. Bewegen. Hij doet bij het SERC onderzoek naar de economische Hij doet onderzoek naar onder meer de economische en geldstromen in de sport met een specifieke focus maatschappelijke waarde van sport, de impact van sport- en op het betaald voetbal. Job studeerde Sport, cultuurevenementen en de relatie tussen sport en Economie, Communicatie aan de Vrije gezondheid. Op dat laatste vlak is Willem in Universiteit Brussel en behaalde ook het de afrondende fase van zijn PhD aan de Postgraduate Diploma in Football Business Rijksuniversiteit Groningen, waar hij aan het Johan Cruyff Institute. eerder econometrie studeerde. Tevens heeft hij jarenlange ervaring binnen de Voorheen werkte hij bij de economische afdeling competitiezaken betaald voetbal van denktanks NIESR (London) en NYFER de KNVB, waardoor hij goed op de hoogte (Breukelen) en het ministerie van is van de ontwikkelingen binnen het voetbal. Economische Zaken in Den Haag. INHOUD INLEIDING 5 TOELICHTING INDICATOREN 6 DEEL 1: FINANCIËLE SITUATIE 7 DEEL 2: BEREIK 27 DEEL 3: IMPACT CORONACRISIS 35 DEEL 4: OVERZICHT PER CLUB 40 TOT BESLUIT 65 INLEIDING Toen Johan Cruijff in 1973 voor een bedrag van een kleine Dit gegeven en de genoemde rapporten heeft het Sports & drie miljoen gulden (ruim € 1,2 miljoen) van Ajax naar FC Economics Research Centre (SERC) geïnspireerd om ook Barcelona verhuisde, zei de frêle voetballer volgens de een financiële ranglijst van de Eredivisie op te stellen. overlevering: “nu ben ik geen voetballer meer, maar een In de navolgende pagina’s worden aan de hand van de industrie.” Een kleine vijftig jaar later lijkt het betaald voetbal jaarcijfers van de clubs en enkele andere bronnen uit vele verschillende industrieën te bestaan. Van ADO Den verschillende (financiële) indicatoren op een rijtje gezet. Maar Haag tot Zlatan, rond elke betaald voetbalclub en vele ook is er aandacht voor het bereik van de clubs via sociale individuele voetballers zijn er kleine economieën ontstaan media, televisie en in het eigen stadion. Dankzij de vele waar soms de magere inkomens van vele personen van trouwe fans en sponsoren, en ruimhartige steun van de afhangen en in andere gevallen de vette salarissen van overheid, hebben de betaald voetbalclubs tot nu toe weten te enkele happy few. Kortom: betaald voetbal is big business. overleven in tijden van de coronacrisis. Voor hoe lang, dat is De jaarlijkse verschijning van rapporten als Deloitte Football de vraag. Money League en KPMG The European Champions Report Als SERC hopen we met dit rapport voetbalfans, geven de geïnteresseerde volgers enige grip op de materie. beleidsmakers en andere geïnteresseerden te informeren, Voor Nederland ontbrak het tot dusver aan een soortgelijk, maar ook de clubs te inspireren richting een financieel onafhankelijk overzicht. gezonde toekomst voor het Nederlandse betaald voetbal. TOELICHTING INDICATOREN Ter verduidelijking worden een aantal (financiële) indicatoren Transferresultaat: resultaat vergoedingssommen (uitgaande kort toegelicht. transfers) minus afschrijvingen vergoedingssommen (inkomende transfers). Netto omzet: opbrengsten uit ticketing, media en commercie, Resultaat na transfers: resultaat voor transfers vermeerderd evenals opbrengsten als gevolg van deelname aan UEFA met het transferresultaat (EBIT: Earnings Before Interest and club competities (exclusief transferinkomsten). Taxes). Personeelskosten: lonen en salarissen, sociale lasten en Netto resultaat: resultaat na transfers verminderd met pensioenlasten van alle werknemers van de betaald interestkosten en belastingen. voetbalclub. Solvabiliteit: eigen vermogen gedeeld door totaal vermogen. Personeelskostenratio: personeelskosten gedeeld door Liquiditeit: vlottende activa gedeeld door kort vreemd netto omzet. vermogen. Marktwaarde spelers: totale marktwaarde van Kijkcijfers: gemiddeld aantal personen van 6 jaar en ouder selectiespelers (incl. gehuurde spelers, excl. verhuurde dat naar de wedstrijd heeft gekeken (kijkdichtheid). spelers). Bezettingsgraad: gemiddelde toeschouwers per wedstrijd Resultaat voor transfers: netto omzet verminderd met gedeeld door stadioncapaciteit. operationele kosten (inclusief afschrijvingen). DEEL 1: FINANCIËLE SITUATIE DEEL 1: FINANCIËLE SITUATIE In het eerste deel van deze rapportage komen de financiële Uit deze overzichten blijkt dat de omzet, exclusief de cijfers van de Eredivisie aan de orde. De opzet hierbij is als Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), van volgt. Eerst wordt het overzicht en de ontwikkeling (seizoen de Eredivisieclubs in het door de coronacrisis vroegtijdig 2019/20 ten opzichte van 2018/19) inzichtelijk gemaakt voor afgebroken seizoen 2019/20 zo’n € 50 miljoen lager was dan de gehele Eredivisie, waarna een overzicht met de 18 het seizoen ervoor, terwijl de personeelskosten stegen. Het Eredivisieclubs volgt. Het overzicht begint met een financiële gezamenlijke resultaat voor transfers van de clubs was ranglijst die wordt gevormd door de netto omzet. Vervolgens negatief. Vijftien club hadden een positief netto transfer- worden de personeelskosten in kaart gebracht, met ook een resultaat. Hierdoor schreven elf clubs uiteindelijk toch zwarte overzicht van de marktwaarde van de spelers die bij de cijfers. Feyenoord had het grootste negatieve selectie horen. Hierna volgt een overzicht van het financiële transferresultaat en had daardoor de grootste rode cijfers. De resultaat voor transfers, de netto transferopbrengsten, het financiële afhankelijkheid van transfers bestaat al langere tijd resultaat na transfers en het netto resultaat. Ook wordt het en blijft een punt van zorg omdat het de financiële basis van eigen vermogen van de clubs in kaart gebracht. Het een club wankel maakt. De sportieve prestaties hangen hoofdstuk eindigt met een overzicht van de sportieve duidelijk (logaritmisch) samen met de beschikbare middelen prestaties (punten per wedstrijd) afgezet tegen de financiële van een club. Positieve uitschieters hierop waren in seizoen inspanningen in termen van omzet en personeelskosten. 2019/20 AZ (2e) en Willem II (5e). TOTALE NETTO OMZET x € 1.000.000 Naar positie omzetgrootte Naar positie omzetgrootte 94,1 91,6 16% 18% 157,8 199,5 30% 1 35% 1 2-3 2-3 114,3 575,4 525,1* 4-9 4-9 20% 2018/19 133,5 2019/20 10-18 10-18 25% 142,1 167,5 27% 29% 1: Ajax 1: Ajax 2-3: PSV en Feyenoord 2-3: Feyenoord en PSV 4-9: AZ t/m ADO Den Haag 4-9: AZ t/m ADO Den Haag 10-18: NAC Breda t/m Fortuna Sittard 10-18: sc Heerenveen t/m RKC Waalwijk *Excl. NOW 1 Ajax (€ 4,5 miljoen), FC Groningen (€ 1,4 miljoen) en PSV (€ 2,8 miljoen) NETTO OMZET PER CLUB x € 1.000.000 # ∆ Club 2019/20 2018/19 # ∆ Club 2019/20 2018/19 1 162,3 199,5 10 13,9 16,6 2 73,4 70,8 11 12,2 12,0 3 71,5 96,6 12 11,8 12,9 4 38,3 25,5 13 11,3 13,0 5 25,7 22,5 14 10,9 8,7 6 20,1 20,2 15 9,0 7,6 7 19,9 18,6 16 8,3 8,9 8 16,0 17,9 17 7,4 7,5 9 14,9 15,6 18 6,9 4,5 FC Twente, Sparta Rotterdam en RKC Waalwijk kwamen in seizoen 2018/19 uit in de Keuken Kampioen Divisie TOTALE PERSONEELSKOSTEN x € 1.000.000 350 100% 90% 300 80% 250 70% 60% 61% 60% 200 50% 150 305,0 312,0 40% 100 30% 20% 50 10% 0 0% 2018/19 2019/20 Personeelskosten Personeelskostenratio PERSONEELSKOSTEN PER CLUB x € 1.000.000 # ∆ Club 1-3-2020 1-3-2019 # ∆ Club 1-3-2020 1-3-2019 1 92,4 92,2 10 8,4 8,6 2 47,1 44,6 11 8,3 10,3 3 37,5 34,8 12 6,9* 7,1* 4 21,5 19,1 13 6,4* 6,3* 5 14,1* 18,6* 14 6,3* 7,7* 6 12,8 13,1 15 6,2* 3,9* 7 11,1 10,7 16 5,3 6,0 8 10,5 10,1 17 4,5* 6,1* 9 8,6 8,6 18 4,2* 2,5* FC Twente, Sparta Rotterdam en RKC Waalwijk kwamen in seizoen 2018/19 uit in de Keuken Kampioen Divisie *Totale personeelskosten i.p.v. lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten TOTALE MARKTWAARDE SPELERS x € 1.000.000 1.200 1.000 800 600 1.094,6 1.018,3 400 200 0 1-3-2020 1-3-2021 Bron: Transfermarkt MARKTWAARDE SPELERS PER CLUB x € 1.000.000 # ∆ Club 1-3-2021 1-3-2020 # ∆ Club 1-3-2021 1-3-2020 1 335,8 433,4 10 21,9 22,8 2 172,5 165,0 11 19,8 18,7 3 116,3 121,8 12 17,5 15,7 4 107,6 87,3 13 16,2 21,3 5 39,8 49,4 14 15,8 13,6 6 30,1 25,0 15 14,6 14,8 7 25,5 21,5 16 13,9 15,1 8 24,5 26,0 17 12,2 12,5 9 24,1 20,2 18 10,3 10,7 Bron: Transfermarkt TOTALE RESULTAAT VOOR TRANSFERS x € 1.000.000 10 5,3 0 2018/19 2019/20 -10 -20 -50,2 -30 -40 -50 -60 RESULTAAT VOOR TRANSFERS PER CLUB x € 1.000.000 # ∆ Club 2019/20 2018/19 # ∆ Club 2019/20 2018/19 1 1,3 -6,6 10 -1,2 -0,8 2 0,8 -0,8 11 -1,5 -2,7 3 0,5 0,6 12 -3,1 34,3 4 0,2 1,1 13 -3,5 -2,1 5 -0,1 -0,5 14 -4,0 -3,3 6 -0,4 -1,5 15 -5,8 -6,5 7 -0,5 -5,8 16 -6,8 -6,1 8 -0,6 0,5 17 -8,3 -13,1 9 -1,2 -2,8 18 -16,1 12,1 FC Twente, Sparta Rotterdam en RKC Waalwijk kwamen in seizoen 2018/19 uit in de Keuken Kampioen Divisie TOTALE TRANSFERRESULTAAT x € 1.000.000 90 80 70 60 50 40 81,9 67,9 30 20 10 0 2018/19* 2019/20** *Excl.