KINOPIS-20-21-Za-WEB-LR.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
20/21 XI / XII godina 1999/2000 ISSN 0353-510X KINOPIS 20/21, 1999/2000 KINOPIS ПЕТТИОТ ЕЛЕМЕНТ ОДИСЕЈА 2001 OD RIZNICATA NA MAKEDONSKIOT ETNOLO[KI FILM OD RIZNICATA NA MAKEDONSKIOT ETNOLO[KI FILM spisanie za istorijata, teorijata i kulturata na filmot i na drugite umetnosti KINOPIS Journal on the Film History, Theory and Culture and the Remaining Arts KINOPIS Revue de l'histoire, de la théorie et de la culture du cinéma et d'autres arts / CONTENTS / CONTENU / HISTORY / HISTOIRE Novi svedo{tva za prestojot na Janaki Manaki vo bugarskiot grad Plovdiv KOSTADIN KOSTOV: New Testimonies on the Janaki Manaki’s Stay in Plovdiv, Bulgaria / Nouveaux témoignages sur le séjour de Janaki Manaki à la ville bulgare Plovdiv Slovencite za vreme na pronao|aweto na kinematografot JANKO TRAVEN: Slovenians at the Cinematography - Discovering Times / Les Slovènes au temps de l'invention du cinématographe / THE CINEMA WITHIN THE BALKAN CULTURAL CONTEXT / LE CINÉMA ET LE CONTEXTE BALKANIQUE CULTUREL Bugarskiot film i kni`evnost vo periodot me|u dvete svetski vojni DIMITRINA IVANOVA: Bulgarian Film and Literature in the Period Between the Two World Wars / Le cinéma et la littérature bulgares dans la période entre les deux gueurres mondiales / FILE / DOSSIER Novite evropski inicijativi vo filmsko- arhivskata pravna praktika MATO KUKULJICA: New European Initiatives on the Film-Archiving Law Practice / Nouvelles initiatives euopéennes sur la pratique juridique des archives de cinéma / RESEARCHES / RECHERCHES Prilog kon prou~uvaweto na razvojot na etnolo{kiot film vo Makedonija ELIZABETA KONESKA: Contribution to the Research on the Development of the Ethnological Film in Macedonia / Récit sur les études du développement du film ethnologique en Macédoine Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 1 30/04/2020, 19:23 / ESSAY / ESSAI Sabjestiot tigar BLAGOJA RISTESKI – PLATNAR: The Saber-Tiger / Le tigre en sabre / INTERNET / INTERNET Internet na delo ALEKSANDAR PROKOPIEV: Internet in Action / L'Internet en action Lik Beson i _Pettiot element" na Internet Luc Besson and "The Fifth Element" on Internet / Luc Besson et "Le cinquème élément" à l'Internet / JUBILEE / JUBILÉ Kon 50-te godini na Kino-sojuzot na Makedonija ILINDENKA PETRUŠEVA: A Contribution to the 50th Anniversary of the Macedonian Cinema Amateur Federation / 50 ans du Ciné-Union de Macédoine / INTERVIEW / INTERVIEUW Vizuelizacijata - povikuvawe na `ivotot (razgovor so Je`i Vuj~ik) DUBRAVKA RUBEN: Visualization – Recalling of Life (Interview with Jerzy Wojcik) / Visualisation - appel à la vie (entretien avec Jerzy Wojcik) IN MEMORIAM / Stanley Kubrick (1928-1999) Kroki za portret BLAGOJA KUNOVSKI: Sketches for Portrait / Dessin d'un portret / FILMS / FILMS ^etirite (na)vra}awa na Mario Suares (za filmot _Tango" na Karlos Saura) MIMI GORGOSKA: The Four (Feed)Backs of Mario Suarez (on the "Tango" by Carlos Saura) / Quatre rentrés de Mario Suares (sur le film "Tango" de Carlos Saura) Filmski triptih (za filmovite _@ivotot e ubav" na Roberto Benini, _So vojna protiv vistinata" na Beri Levinson i _Tenkata crvena linija" na Terens Malik) BLAGOJA KUNOVSKI: Film Triptych (on the Films "Life is beautiful" by Roberto Benigni, "Wag the dog" by Barry Levinson and "Thin Red Line" by Terence Malik) / Triptyque de cinéma (sur les films "La vie est belle" de Roberto Benigni; "Contre la vérité avec une guerre" de Beri Levinson et "La mince ligne rouge" de Terence Malik) Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 2 30/04/2020, 19:23 / FESTIVALS / FESTIVALS Nepodnoslivo vreme na samotijata (kon 43-ot Londonski filmski festival) BLAGOJA KUNOVSKI: Unbearable Time of the Loneliness (The 43rd London Film Festival) / Le temps insupportable de la solituide (43e festival de cinéma de Londres) Dominantna amerikanijada (kon 50-ot Berlinski festival - Berlinale 2000) BLAGOJA KUNOVSKI: Dominant Americanism (The 50th Berlin Film Festival) / "L'Américaniade" dominante (50e Festival de Cinéma de Berlin) / PHOTOGRAPHY / PHOTOGRAPHIE Vo fotografijata nema trikovi, postoi samo nauka (osvrt kon knigata _Fotografija" na Vladimir Plavevski) ROBERT JANKULOSKI: There Are No Tricks in Photography, There Is Only Science (Commentary on the Book "Photography" by Vladimir Plavevski) / Il n'y a pas de trucs dans la photopgraphie, il n'y a que la science (essai sur le livre "La photographie" de Vladimir Plavevski) Umetni~kite avanturi na francuskata fotografija RI ARD IVANIŠEVI : The Art Adventures of French Photography (Between Oblivion and Non-Oblivion) / Les aventures artistiques de la photographie française (entre l'oubli et le non-oubli) / BOOKS / LIVRES Za knigata _Edisonoviot kinetoskop i negovite filmovi, istorija do 1896 godina" od Rej Filips VLADIMIR LJ. ANGELOV: On the Book "Edison’s Kinetoscope and its films, a history to 1896") by Ray Phillips / Sur le livre "Le cinétoskope d'Edison et ses films, l'histoire jusqu'à 1896" de Rey Filips Ministerstvo za kultura Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 3 30/04/2020, 19:23 4 Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 4 30/04/2020, 19:23 UDK 778.53:929(497.7-21)(091) Kinopis 20-21 (11-12), s.5-8, 1999-2000 o predlog na gosodata Boris Nonevski i Igor Star- delov od Kinotekata na Makedonija napraviv opse`ni istra`uvawa vo plovdivskite vesnici za da otkrijam nekakva informacija za prestojot na Janaki Manaki vo Plovdiv, kade {to toj bil interniran od bugarskite voeni vlasti za vreme na Prvata svetska vojna. Op{to zemeno rezultatot ne be{e mnogu dare`liv zatoa {to lokalniot pe~at ne se zanimaval so `ivotot na strancite zato~eni vo gradot. Ova mo`e da se objasni so navi- kite, no i so cenzurata. Pa sepak, i onie malku pronajdeni informacii frlaat dopolnitelna svetlina vrz biografijata na ovoj pioner na fil- mot vo Makedonija i na Balkanot. 5 Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 5 30/04/2020, 19:23 Kako eden od mnogute internirani gra|ani od neprijatelskite zemji vo Carstvoto Bugarija, Janaki Manaki (go smetale za srpski dr`avjanin) ja deli sudbinata so site niv, bez da mu bide spomenato imeto nitu vo vesnicite, nitu vo drugi oficijalni dokumenti od toj period. No edno e vistina - Janaki Manaki bil smetan od lokalnite voeni i op{tinski vlas- ti kako poznat intelektualec, ~ovek so visoka kultura i so nesomneno odli~no iskustvo vo oblasta na fotografijata. I poradi toa Manaki ne bil podlo`en na mnogubrojnite ograni~uva~ki merki {to se prezemale nasproti preostanatite lica internirani vo Plovdiv. Od edna vest vo plovdivskiot dneven vesnik _Jug" (br.10 od 24 ok- tomvri 1916 godina) mo`e da go pro~itame slednovo: _Sekojdnevno se raspredeluvaat grupi od 500-600 lica vo opredeleni `iveali{ta. Toa se srpski i gr~ki dr`avjani internirani vo na{iot grad". Od ova mo`e da zaklu~ime deka Janaki Manaki bil interniran so golema grupa dr`avjani na Srbija i Grcija vo vnatre{nosta na Bugarija. Nekolku dni podocna, vo istiot vesnik (br.22 od 7 noemvri 1916 godina) se pojavuva drugo soop{tenie koe glasi: _Sakam da iznajmam (so dobra kirija) 2 do 3 sobi i kujna za foto- atelje. Pretpo~itam vo centarot na gradot. Dogovor vo aptekata _Marica". Mo`e, zna~i da se pretpostavi, ako se ima predvid deka site ak- tivni fotografi vo Plovdiv vo tie godini imale sopstveni ateljea i ku}i, deka doti~niot oglas bil daden od strana na Manaki, koj baral na~in da sozdade svoe atelje za da mo`e da si osiguri opstanok vo te{kite voeni godini, no i da ja prodol`i svojata profesionalna rabota, koja za eden tvorec kako nego bila vnatre{na potreba. Naporedno so ova mo`e da zaklu~ime deka Manaki vospostavil bliski odnosi so sop- stvenikot na najpoznatata (i do den-dene{en) plovdivska apteka _Mari- ca". Vo toa vreme vo Plovdiv rabotat samo dvajca lokalni fotografi. 6 Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 6 30/04/2020, 19:23 Edniot bil Boris Stamenov koj imal golema ku}a i atelje na ulicata _Ledi Strangford" na padinite na _Sahat tepe". Taa ku}a postoi i denes. Drugiot profesionalen fotograf bil poznatiot Her{kovi~ koj sam im soop{tuva na klientite deka se domobiliziral i zapo~nuva da raboti vo svoeto atelje snabdeno so prvoklasni materijali" (v. _Jug", br.25 od 12 noemvri 1916 godina). Tretiot profesionalen fotograf, koj bara da iz- najmi imot vo koj{to istovremeno }e `ivee i }e se zanimava so fotograf- skiot zanaet, bil najverojatno Janaki Manaki. Toj pronao|a `iveali{te i atelje tokmu vo centarot na gradot. Ateljeto na interniraniot fotograf se nao|a vo dvospratnata ku}a na ulica _Doktor Volkovi~" kade {to duri do 1970 godina se nao|a{e ateljeto na dr`avnoto pretprijatie _Bugarska fotografija". Vo 1970 godina ku}ata e renovirana, no se za~uvani nejzina- ta nadvore{nost i funkcijata. Vo 1963 godina go iskoristiv enterierot na prostranoto fotoatelje za snimawe na eden amaterski igran film. Vo podrumot na ateljeto najdovme stotici stakleni fotografski plo~i (ne- gativi). Pove}eto bea individualni portreti ili grupni snimki. Ni os- tavi vpe~atok toa {to fotografskite plo~i bea relativno dobro za~uvani vo eden star drven sanduk za sapun. Denes, od odredena vremen- ska distanca, a poznavaj}i ja povr{no biografijata na istaknatiot bitol- ski fotograf, si pomisluvam deka jas i mojot snimatel Venceslav Ba~varov mo`ebi v race sme gi dr`ele fotografskite tvorbi na Janaki Manaki. Vo letoto 1997 godina vo Plovdiv priredi samostojna umetni~ka fotoizlo`ba g-|a Evgenija Stamenova, }erka na Boris Stamenov, koj sega `ivee vo Germanija. Od nea razbrav deka Janaki bil blizok prijatel na 7 Kinopis 20 21 konvertirani 30 04 2020.pmd 7 30/04/2020, 19:23 nejziniot tatko, kako i na Her{kovi~. Taa tvrde{e deka na ulicata _Dok- tor Volkovi~" bilo smesteno tretoto plovdivsko atelje - ona na Janaki Manaki.