Turistički Vodič Opštine Sokolac

TURISTIČKI VODIČ OPŠTINE SOKOLAC

Sokolac 2018. TURISTIČKI VODIČ OPŠTINE SOKOLAC

Izdavač: JU Turistička organizacija „Sokolac“

Za izdavača: Brankica Bašić

Tekstovi: Milica Vuković Brankica Bašić Mirjana Simović Ana Koprivica

Prevod na engleski jezik: Milica Vuković

Priprema za štampu i štampa: Grafid d.o.o. Banja Luka

Za štampariju: Branislav Ivanković

Tiraž: 1909 TURISTIČKI VODIČ OPŠTINE SOKOLAC

Malo je predjela na evropskom kontinentu u kojima je očuvana netaknuta priroda u svom punom sjaju kao u ovim krajevima. Lijepa i pitoma brda i planine, visoke ravnice, bistre planinske rijeke i potoci pružaju planinaru, lovcu, ribolovcu, prolazniku, posje- tiocu – turisti ne samo prekrasne vidike i panoramu na veliki broj ostalih planinskih masiva, nego su same po sebi vanredno atraktivne, što, posebno u ljetnjem periodu, privlači ljude koji žive u grotlu velikih gradova.

OSNOVNE INFORMACIJE Površina 700 km2 Broj stanovnika 12.607 Gustina naseljenosti oko 22,4 stanovnika/km2 opština brdsko-planinskog područja, nadmorske visine 800- Reljef 1.300 m Klima kontinentalna, predplaninska i planinska ADMINISTRATIVNI PODACI

Država Bosna i Hercegovina Entitet Republika Srpska

Opština Opština Sokolac

Grad Istočno Sarajevo GEOGRAFSKI PODACI 43° 56’ 14” SGŠ Geografske koordinate 18° 47’ 54” IGD Vremenska zona centralnoevropska: UTC+1 OSTALI PODACI Poštanski broj 71350 Pozivni broj +387 (0) 57 LOGISTIČKA POVEZANOST putnički Tuzla – 93,9; Banja Luka - 253 Udaljenost od saobraćaj aerodroma putnički Sarajevo – 51,4; Beograd (RS) -241; (km) i kargo Zagreb (RH) – 429; Split (RH) -315 saobraćaj

3 Šamac (rijeka Sava) – 184 (04h08); Udaljenost riječne luke Brčko (rijeka Sava) – 165 (03h43) od riječnih i morskih luka Neum (BiH) – 247 (04h59); Ploče (RH) – 250 (04h47); (km) morske luke Split (RH) –305 (05h59); Rijeka (RH) – 585 (07h52); Bar (CG) – 304 (06h22) Bosna i Sarajevo – 42 (00h49); Banja Luka – 239 (04h06); Hercegovina Bijeljina – 128 (02h55); Trebinje – 225,5 (03h53) Udaljenost od Beograd – 283 (04h57); Novi Sad – 230 većih gradova Srbija u zemlji i (05h08);Šabac -163 (04h08) regionu (km) Podgorica – 253 (04h54); Budva – 310 (05h59); Tivat Crna Gora – 298 (05h57); Hrvatska Zagreb – 427 (06h23); Ljubljana (SLO) -565; Beč (AUS) – 747; Budimpešta Udaljenost od evropskih (MAĐ) – 525; Bukurešt (RUM) – 841; Sofija (BUG) – gradova (km) 566; Minhen (NJEM) – 973; Rim (ITA) – 1.313: Pariz (FRA) 1.815 Izvor: www.viamichelin.com

Položaj opštine Sokolac u Bosni i Hercegovini 4 TRAGOVI ISTORIJE

Ako Vas put dovede u Sokolac, mjesto koje rado i s veseljem dočekuje goste, otkri- ćete tragove raznolike i bogate kulturne i istorijske baštine. Crkve koje odišu svetim mirom, više od sedam vijekova stare iskopine, a samo područje opštine Sokolac nase- ljeno je više od 2000 godina. Za nas je istorija ono što nas uveliko određuje, i ona je i dalje dio našeg savreme- nog života.

5 GRADINE I GROMILE

Glasinačka kultura je najizrazitija grupa bronzanog i željeznog doba, sa nizom lo- kalnih karakteristika, koja se rasprostirala u istočnoj Bosni i Hercegovini, jugozapad- noj Srbiji, sjevernim dijelovima Crne Gore i sjevernim dijelovima Albanije, gdje se razvija njen krak pod imenom Mati- kultura. Iskopavanjima na Glasincu utvrđeno je da je u toj oblasti stoljećima živjelo ilirsko pleme koje je imalo vrlo naprednu kulturu–Autarijati. Procvat autarijatske civilizaci- je iznenada je prekinut. Razlog njihovog napuštanja Glasinca vjerovatno nikada neće biti sa sigurnošću utvrđen. Moguće da je u pitanju velika prirodna katastrofa ili su to bili Kelti, ratoborni narodi iz Zapadne Evrope, koji su u to vrijeme preplavili Balkan, idući prema Grčkoj. Zbog postojanja velikog broja gradina i gromila zna se da je u doba Autarijata Glasinac bio gusto naseljen. Autarijati su živjeli u kućama od pruća i blata, a njihova naselja su bila okružena bedemima od kamena i zemlje. Ostaci tih naselja su i danas brojni na mnogim brdima po Glasinačkom polju, a nazivaju se gradine. Vjerovalo se nekad da se ispod kamenja nalazi zakopano blago, pa je narod kopao, međutim jednom se desilo nešto prilično čudno. Kod sela Kusače narodu se prikazao duh, koji je ustao iz gromile “da mu je glava nebo dotakla”. Kopači su se onesvijestili od straha, a kada su se probudili, duha nije bilo, ali se od tada narod plašio iskopavati gromile. Gromile su raznih oblika i veličina, neke imaju i po 20 metara u prečniku i u njima se najčešće nalaze grupni grobovi. Samo su bogatiji pokojnici sahranjivani sa oružjem

Gradina iznad kuća Bajagića

6 i ličnim predmetima. U nekim gromilama su pronađeni skeleti, u nekima samo urne, dok neke gromile sadrže samo predmete. Najpoznatija i veličinom i svojim sadržajem bila je Arareva gromila kod Ćavari- na. Sudeći po ostacima koji su u njoj pronađeni, bila je to grobnica nekog otmenog velikaša, jer nijedna prethodno pretražena gromila nije bila tako bogato napunjena predmetima od bronze. Istočni kraj bio je pun sitnih komadića ugljena i pepela, a zdrobljene kosti bile su na pola sažgane, što dokazuje da je mrtvac na lomači spaljen. U ovoj gromili pronađena je krasna korintijska kaciga od bronze, poput onih što su nosili antički grčki junaci. Taj šljem se zdrobio na tjemenu pod teretom gromile, ali zaštita za lice vrlo je dobro sačuvana. Kaciga je načinjena oko petog vijeka prije Isusa. U Zemaljskom muzeju u Sarajevu čuvaju se predmeti pronađeni u grobnim gromilama i gradinama na Glasincu kao dio stalne postavke „Bosna i Hercegovina u pra- istorijsko doba“.

GLASINAČKA KOLICA

Austrougarski poručnik i arheolog amater Johan Leksa/ Johan Lexa, prilikom iz- gradnje puta Sarajevo- Rogatica-Višegrad, otvorio je prve gromile na Glasincu i tom prilikom je u jednom tumulu u Bjelosavljevićima, u neposrednoj blizini potoka Rešet- nica, među ostalim nalazima, pronašao i kultna bronzana glasinačka kolica sa predstavama ptica vodarica iz starijeg gvozdenog perioda. Kolica su predata muzeju u Beču, gdje se i danas nalaze. Kolicima ovog tipa sa predstavama ptica vodarica pripisuju se ritualne svrhe, a povezuju se obično sa kultom Sunca. I po motivu i po stilu ona se oslanjaju na tradiciju prethodnog kasnog bronzanog doba kada su ptice vodarice bile dominantan simbol kulture polja sa žarama. Vjerovatno su kultna kolica načinjena na području glasinačke visoravni, a izvjesni detalji ukazuju i na sličnost sa kolicima u Podunav- lju i Karpatskoj kotlini. Motiv ptica vodarica kroz predstave figurina ili protoma je čest od samog po- četka gvozdenog doba, te ih susrećemo i na predmetima ritualne namjene, keramičkim i bronzanim posudama, ukrasnim predmetima i dijelovima nošnje kao važan religijski simbol. Ova čuvena kolica jedinstven su primjer sa glasinačkog područja s obzirom na činjenicu da u više od hiljadu istraženih tuluma nije ponovo pronađen nalaz ovoga tipa. Votivna kolica su najvjerovatnije pripadala ne- koj istaknutoj ličnosti koja je imala poseban položaj i ulogu u autari- jatskom društvu.

7 STEĆCI

Stećci su jedinstven duhovni, umjetnički i kulturni fenomen svojstven području Bo- sne i Hercegovine, a i zemljama u okruženju. Kompleksna umjetnost stećaka ogleda se u prožimanju paganskih i hrišćanskih motiva i izraza. To su srednjovjekovni nad- grobni spomenici ukrašeni rudimentarnim slikama, sa prikazima ljudi i biljnih motiva, i uklesanim epitafima veoma zanimljivog sadržaja. Nadgrobnih spomenika iz srednjeg vijeka ima na Glasincu i njegovoj okolini u veli- kom broju. Stećci su izgrađeni od kamena i predstavljaju položene ili uspravne kamene monolite. Većinom imaju oblik „stećka na šljeme“, zatim su ponajviše zastupljeni oblici „kamen“ i „široka ploča“. Među njima ima jedan „na šljeme“ osobito lijepih razmjera, bez pisma i šara, ali sa urezanim krstom optočenim kolutom. Dio kamenog obeliska sa Crkvine na Glasincu ugrađen je u pod zvonika crkve Sve- tog proroka Ilije.

Nekropola u Luburić polju Nekropola stećaka u Luburić polju, opšti- na Sokolac, nalazi se na listi 30 srednjovjekovnih nekropola stećaka koje su 2016. godine proglašene Svjetskom baštinom UNESCO-a. Nekropola je i nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. U selu Košutica udaljenom od So-

8 koca oko 6 km zračne linije u pravcu sjeveroistoka na prostranom predjelu Luburić polja smještene su dvije nekropole sa stećcima, međusobno udaljene oko 150m vaz- dušne linije. Prva nekropola je na lokalitetu Ploče, druga nekropola nalazi se na lokalitetu Bare. Prva nekropola- lokalitet Ploče broji 51 stećak, a druga lokalitet Bare broji 83 stećka.U centru tumula, prve nekropole, uočava se udubljenje kvadratne osnove za koje se može pretpostaviti da je mjesto nekog srednjovjekovnog objekta.

Nekropola na lokaciji Crkvina u Bjelosavljevićima Na lokalitetu Crkvine, jednom od najznačaj- nijih srednjovjekovnih nalazišta na Glasincu kod Sokoca, arheolozi su pronašli temelje srednjovjekovne crkve koja je bila freskopisana, a građena od sedre, kamena i pokrivana šindrom. Očuvala se i drvena arhitektura od grobova, a arheolozi su pronašli i srebrni dubrovački novac, te ostatke tadašnje nošnje. Prva crkva izgrađena je još u 14.vijeku. Oko same crkve tokom 14. i 15. vijeka podignuta je velika nekropola pod stećcima, danas je vidljivo nešto više od 300, ali njihov broj tokom 15. vijeka prelazio je 500. Broj je možda

9 i veći imajući u vidu da je prilikom nedavne destrukcije otkriven jedan broj stećaka koji se nalazio ispod površine. U sklopu crkve ili u njenoj neposrednoj blizini nalazila se srednjovjekovna carina. Carina se u pisanim izvorima javlja istovremeno kad i crkva krajem 30-ih godina 15. vijeka, kada su se Dubrovčani žalili vojvodi Sandalju. U tom periodu, iako duboko u zemlji Pavlovića, carina na Glasincu bila je pod upravom vojvode Sandalja Hranića, a kasnije i njegovog sinovca vojvode Stefana Kosače. Zanimljivo je narodno predanje koje porijeklo imena Glasinac veže za postojanje srednjovjekovne crkve. Naime, u jednom dubrovačkom spisu je navedeno da je neki dubrovački trgovac trebalo da prebaci robu do „crkve na glasu“ gdje se naplaćivala putarina. Prema tom tumačenju po „crkvi na glasu“ ova visoravan je dobila ime Glasinac. Istorijsko područje – Nekropola sa stećcima na lokalitetu Crkvine u Bjelosav- ljevićima, Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, proglasila je nacio- nalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

BUNARI

Bunari su većinom stare građevine, koje je današnje stanovništvo već zateklo na Glasincu, a čije se građenje pripisuje „Grcima“. Mnogi su pokriveni velikim četvrtastim kamenim pločama od krečnjaka, sa otvorom na sredini kroz koji se spušta posuda za crpanje vode. Takvi bunari se zovu „pod pločom“. Glavna funkcija ploče je da zaštiti životinje i djecu od nesreća koje se mogu javiti na otvorenim bunarima, vodu u buna- ru od zagađenja i direktnog sunčevog zračenja.

Rimski bunar u Kuli

10 OČUVANJE TRADICIJE

Mala mjesta čine prirodnu sredinu za očuvanje tradicije i kulturnih običaja kao te- melja odgoja i obrazovanja, najčešće generacijskim prijenosom ili kroz kulturno-umjet- nička društva ili folklorne skupine. Jedno od takvih društava je i KUD “Romanijska luča” koje je osnovano 1974 godine. Društvo danas broji blizu 300 članova i učestvuje na mnogim važnim međunarodnim smotrama i festivalima u zemlji i inostranstvu (Sr- bija, Njemačka, Grčka). Od osnivanja pa do danas, uz manji prekid 1992 – 1998, njihov rad je uvijek ocjenjivan visokim ocjenama. KUD “Romanijska luča” tradicionalno obilježava godišnji koncert krajem februara – početkom marta. Pored KUDa “Romanijska luča”, očuvanje i njegovanje narodne tradicije i običa- ja, izvornost i originalnost osnovni su prioriteti i KUDa “Zavičaj”, guslarskog društva “Romanija”, Udruženja žena “Sokolica” i Udruženja građana “Aurora”.

11 12 SAKRALNI GRAD

Na području Sokoca postoji veliki broj hramova, a nekoliko njih je sagrađeno na temeljima hramova iz 14. vijeka, što govori o istoriji i kulturi naroda koji su naselja- vali ovo područje.

Crkva Svetog proroka Ilije u Sokocu (Romanijska Lazarica)

Crkva je građena od 1876. do 1882. godine. Aprila mjeseca 1941. godine crkvu su bombardovali njemački avioni. Tom prilikom u požaru je stradao živopis i ikono- stas sa crkvenim inventarom. Od 1946. do 1949. godine komunističke vlasti su pretvorile crkvu u žitni magacin. Crkva i parohijski dom obnovljeni su 1967. godine. Mi- tropolit Nikolaj je privremeno prenio sjedište na Soko- lac a time je crkva Svetog proroka Ilije postala saborna. Odlukom mitropolita Nikolaja crkva Svetog proroka Ilije nazvana je Romanijska Lazarica.

Crkva Svetog proroka Ilije Crkva Svetih ravnoapostola cara (Romanijska Lazarica) Konstantina i carice Jelene u Knežini Manastir Knežina se nalazi u selu Knežina, 11 km od Sokoca. Manastir je posve- ćen Presvetoj Bogorodici, a manastirska crkva nosi naziv Hram Svetih ravnoapostola cara Konstantina i carice Je- lene. Sagrađena je 1962. go- Manastir Presvete Bogorodice dine na istom mjestu gdje je nekad bila sagrađena crkva od drvenog materijala. Pri- jašnji manastir je izgrađen u 14. vijeku (1371. godine) kod izvora Knežine. Graditelj manastira je bio Andrijaš, brat Kraljevića Marka, a manastir su uništile Osmanlije.Andri- jaš je tada podigao deset crkvi a jedna od njih je vremenom pretvorena u Sultan-Selimo- vu džamiju. 13 Manastir Sokolica

Manastir Sokolica na Ravnoj Romaniji

Ovaj manastir se nalazi na Ravnoj Romaniji. Njegovo visokopreosveštenstvo Mitropolit dabrobosanski gospodin Nikolaj blagoslovio je ideju da se na zidovima hrama,umjesto freski, ispišu imena poginulih boraca sa ovog područja. Do sada je upi- sano oko 4000 imena. Hram je osvećen 11. avgusta 2002. godine, a tri godine kasnije crkva je proglašena manastirom i dobila je ime Sokolica.

Spomen-crkva Svete Petke u Spomen-crkva Svete Petke u Vojničkom Vojničkom groblju u Sokocu groblju u Sokocu Spomen-crkva, posvećena Pre- podobnoj mati Paraskevi (u srpskom narodu poznatijom kao Sveta Petka), nalazi se unutar kompleksa vojničkog groblja „Mali Zejtinlik“ na Sokocu. Na ovom groblju sahranjeno je više od 1.000 boraca srpske vojske. Gradnju ovoga zdanja na Sokocu blagloslovio je Mitropolit dabrobosanski gospodin Nikolaj koji je i osveštao temelje.

14 Manastir Svete Trojice

Manastir Svete Trojice u Ozerkovićima Ovaj manastir se nalazi na tromeđi opština Sokoca, Pala i Rogatice. Temelji su osve- ćeni 2002. godine, a crkva je završena i osvećena 2005. godine. Svake posljednje ne- djelje u oktobru se proslavlja ikona Presvete Bogorodice Jerusalimske, koja se nalazi u ovom manastiru i predstavlja veliki Božiji blagoslov za ovu svetinju. Na taj dan se odr- žava i tradicionalni sabor hadžija, ljudi koji su se poklonili svetinjama u Jerusalimu. Na samo par stotina metara od manastira, nalazi se spomenik Jove Mijatovića, poznatog travar sa Romanije.Kao dobar poznavalac lje- kovitog bilja i bolesti, u vojsci je najveći dio vremena radio kao bolničar i veterinar. U au- stro-ugarskoj vojsci bio je poznat po melemu za brzo zarastanje rana. Njegove vještine bile su poznate i van granica bivše Jugoslavije. Li- ječio je i izliječio čuvenu američku glumicu Suzi Svon i američkog predsjednika Forda i mnoge znamenite ličnosti.U svojoj osamdese- toj godini dozvolio je štampanje i objavljiva- nje svojih recepata, da bi bili na usluzi onima kojima je potrebna pomoć narodne medici- ne. Usklađen sa prirodom i zdravim životom poživio je preko 100 godina i otišao u legen- du. O Jovi Mijatoviću je 1964. snimljen do- kumentarni film.

Spomenik Jovu Mijatoviću 15 Crkva Svetog velikomučenika Georgija Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Sokolovićima Crkva Svetog velikomuče- nika Georgija u Sokolovići- ma ispod planine Devetak, sa- građena je 1982./83. godine. Osveštao je mitropolit Vla- dislav 1984. godine u prisu- stvu više od 15.000 vjernika.

Crkva Svetog Vasilija Ostroškog u Kaljini Crkva Svetog Vasilija Ostroškog nalazi se u Kaljini, nadomak Sokoca. Temelji hrama osveštani su 26. aprila 2009. godine.

Hram Svih Svetih u Obrtićima Izgradnja Hrama Svih Svetih započeta je 2010. a završena 2012. godine u Obrtići- ma. Crkvu je osveštao mitropolit dabrobosanski gospodin Nikolaj.

Hram Svih Svetih

16 Crkva Svetih otaca Prvog vaseljenskog sabora Crkva Svetih otaca Prvog vaseljenskog sabora sagrađena je 2014. godine u selu Ćavarine, na udaljenosti od 6 km od Sokoca. U okviru hrama nalazi se spomen-česma posvećena poginulim borcima mjesnog područja Ćavarine u Drugom svjetskom i pro- teklom odbrambeno-otadžbinskom ratu.

Crkva Usjekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja Crkva Usjekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja nalazi se u selu Jasik, oko 14 km od Sokoca. Crkva je sagrađena i osveštana 2017. godine.

Džamija Selimija u Knežini U naselju Knežina udaljenom 12 km od Sokoca nalazi se Selimija dža- Džamija Selimija mija, građena u doba Selima II (1566.- 1774.) ili za vrijeme vladavine Selima I (1512.-1520.). Nad ulazom u džamiju sačuvan je natpis pisan običnim ma- stilom u crvenoj boji i u njemu se kaže da je džamiju gradio Gazi Selim-han 955. hidžretske (1548.) godine. Dža- mija je obnovljena 1322. hidžretske (1906.) godine. Ova džamija spada u red značajnijih potkupolnih džamija osmanske arhitekture u Bosni i Her- cegovini. Objekat je 1951.godine pro- glašen spomenikom pod zaštitom dr- žave.

17 SPOMENICI

Spomenik srpskih boraca nalazi se u blizini zgrade Opštine Sokolac što je ujedno i Centralno spomen-obilježje srpskim borcima poginulim u odbrambeno- otadžbin- skom ratu na ratištima u okolini Sarajeva. Na ovom obilježju ispisana su imena 1170 boraca. U okviru ovog parka izgrađen je i centralni gradski trg. Ukupna površina je 700 metara kvadratnih.

Spomenik srpskih boraca

Spomen - kosturnica boraca Romanije izgrađena je 1978.godine i na njoj su ispisana imena 969 partizanskih boraca poginulih na području opštine Sokolac u Drugom svjetskom ratu. U istoimenom parku su bile postavljene biste deset narodnih heroja ovog kraja: Pere Kosorića, Milana Šarca, Gruja Novakovića, Marka Ećimovića, Danila Đokića, Milanka Vitomira, Mihajla Bjelakovića, Slaviše Vajnera Čiče, Pavla Goranina.

Spomenik solunskim boracima izgrađen je krajem 2008. godine postavljanjem spomenika srpskim dobrovoljcima, učesnicima ratova za odbranu Srbije od 1912. – 1918. godine u ulici Cara Lazara. Spomenik je izgrađen po uzoru na obilježje srpskom ratniku koje se nalazi ispred crkve Ružica na Kalemegdanu. Na ovom spomeniku ispisana su imena 360 dobrovoljaca sa područja Sokoca.

18 Spomen-soba nalazi se u ulici Cara Laza- ra i u njoj se nalaze fotografije i lični predmeti 630 poginulih boraca u otadžbinskom ratu.

Spomen-česma poginulim i nestalim borcima Vojske Republike Srpske i opštine Sokolac nalazi se u blizini crkve Svetog proroka Ilije. Izgrađena je 2011. godine i na njoj

Spomenik solunskim boracima su ispisana imena 88 srpskih boraca.

Spomen-kosturnica u Podromaniji sastoji se iz dva dijela. Na jednoj su imena tri- naest boraca Prve proleterske brigade crno- gorskog bataljona, među kojima i narodnog heroja Radovana Petrovića, poginulih u borbi sa njemačkim jedinicama u selu Bijele Vode 1942. godine. Drugi dio je zajednička kosturnica Srba, Jevreja i Muslimana iz Sokoca, Ro- gatice i okolnih sela, žrtava fašističkog tero- ra, strijeljanih u februaru 1942. godine. Ovo spomen-obilježje podignuto je 1952. godine, a renovirano u julu 1973. godine.

19 Spomen - kosturnica boraca Romanije Spomenik Olgi Dedijer

Spomenik Olgi Dedijer u Dikaljima kod Sokoca podignut je doktorici Olgi De- dijer, šefu hirurške ekipe Druge proleterske brigade koja je umrla nakon ranjavanja u bici na Sutjesci. Sahranjena je u Dikaljima 1943. godine, a spomenik je podignut 1945. godine. Betonska figura teška oko dvije tone odoljela je do danas zubu vremena.

20 RIJEKE I IZVORI

Opština Sokolac ne spada u red bo- gatih područja vodom, ako se izuzme dio opštine gdje se nalazi najveći broj izvo- rišta i riječnih tokova. Ukupna dužina ri- ječnih tokova iznosi 87 km, a pripadaju crnomorskom slivu. Rijeka Bioštica, sa pritokama Kruševi- Rijeka Bioštica com, Dobračom i Razmjenom i Kaljina sa pritokama Čerešnicom, Girskim potokom, Sirovinskim potokom i Blatnicom, ulivaju se u Krivaju, na području opštine Olovo. Vrelo Bereg nalazi se u selu Bereg u istočnom dijelu opštine i uliva se u Rakitnicu koja takođe izvire na području opštine Sokolac. Tokom godine aktivne su i dvije po- nornice: Leava (8km) koja izvire u selu Mičivode, a ponire u Luburić polju, i Rešet- nica (9km), koja nastaje iz nekoliko izvora oko Sokoca, ponire u Glasinačkom polju, da bi se u mjestu Banj Stijena, na području opštine Rogatica, pojavila kao Govještica. Osim izvorišta pomenutih rijeka i rječica, na području opštine aktivan je i određen broj manjih izvora: Sokolac, Humke i Mijatovića vrelo kod Sokoca, Geruša u Žljebo- vima, Banduša u Bandinom Odžaku i veći broj izvora na području mjesnih zajednica Knežina, Kaljina i Sokolovići. Voda sa svih izvorišta je hladna, čista i upotrebljiva za piće. Nedaleko od vrela Bi- oštice u Knežini nalaze se i dva termalna izvora – „Toplik“ i „ Ilidža“, sa stalnom godiš- njom temperaturom od 20 stepeni Celzijusa što, uz prirodne ljepote ovog lokaliteta, daje mogućnost organizovanog bavljenja turizmom.

Rijeka Bioštica Izvor Knežak 21 IZLETIŠTA

Smješten u prirodno čistom ambijentu, gde je vazduh izuzetno blagotvoran, Sokolac predstavlja vazdušnu banju pravu kao pravu ekološku oazu.Susretanje različitih vaz- dušnih klima, velika godišnja insolacija, izostanak aero-zagađenosti, kao i velika kon- centracija jona i ozona u vazduhu klimatske su odlike romanijskog područja. Boravak u vazdušnoj banji je kako mnogi vole da kažu „preporod za duh i tijelo“.

Buk–Kaljina Prije no što se pridruži nešto snažnijoj Bioštici, voda Kaljine napravila je pravo malo čudo. U rascjepu stijena, snaga vo- dopada dubila je i proširivala bazen, du- bok mjestimično i desetak metara, stvo- rivši tako neobično kupalište. Od vodopa- da do Gradine prostire se travnata zara- van, od vjetrova zaklonjena šumovitim i stjenovitim liticama. Ovo je idealno mjesto za izletnike, sport i rekreaciju. To je jedno od najomiljenijih sastaja- lišta mladih u ljetnom periodu. Na ovom Buk–Kaljina mjestu voda rijeke Kaljine pogodna je za kupanje, ali i sve ostale sportove na vodi.

Brezjak Izletište u blizini Sokoca Brezjak, prostor obrastao listopadnom šumom u kojoj se mogu naći sve vrste gljiva i šumskih plodova, što privlači ljubitelje prirode i šetače. Do Brezjaka vodi asfaltni put.

Park šume Taline Početkom sedamdesetih godina proš- log vijeka u akcijama pošumljavanja pod sadnicama bora i jele našlo se blago uzvi- šenje Taline, koje se naslanja na asfaltni put koji iz Sokoca vodi ka Han Pijesku.

Brezjak 22 Park šume Taline

Danas je to izuzetno atraktivan prostor, ispunjen predivnim primjercima crnogo- ričnog drveta. U Talinama je i trim staza duga 1640 m, kojom se, bez većih napora, mogu kretati i stariji ljubitelji prirode. Potrebno je samo desetak minuta hoda iz centra grada da bi se našli u ovom prekrasnom šumovitom prostoru, što se rijetko može sresti u dru- gim mjestima.

Mlađ Uzvišenje Mlađ, na putu Ćavarine – Parževići, posljednjih godina okuplja ranora- nioce na prvomajski uranak. Sa ovog brda pruža se pogled na glasinačku visoravan i gradsko naselje Sokolac.

Izvorište i obala Bioštice Rijeka Bioštica Sokočani su kao mjesto za odmor iza- brali i Vrelo Bioštice u Maluši sa mnogo hlada i zelenila, a sve lijepe dane za odmor provode i duž njene obale.

Izvorište Rakitnice Na istočnom dijelu opštine izvire Ra- kitnica. Njeni izvori su mjesto okupljanja izletnika.

23 PEĆINE

Područje opštine Sokolac, zbog svog prirodno-geografskog položaja, bogato je speleološkim objektima, od kojih su mno- gobrojna još uvijek neistražena. Svaka od njih ima svoj specifičan izgled, posebne oblike i pejzaže, i svaka posjeduje ono po čemu se razlikuje od ostalih geomorfo- loških oblika.

Girska pećina Svrstava se u prirodna dobra od velikog značaja i zaštićena je kao spomenik prirode. Smještena je na sjeveroistočnim padinama planine Ozren, u selu Donje Gi- Pećina pod lipom re, 27 km od Sokoca. Pećina se sastoji od glavnog kanala i nekoliko manjih koji su bogato ispunjeni pećinskim nakitom. Pre- ma podacima ranijih istraživanja na stijeni ulaza u pećinu postojali su tajanstveni znaci (slični arapskom pismu), koji se sada ne mogu više vidjeti jer je mahovina gotovo u potpunosti pokrila stijene. Cijelom dužinom glavnog pećinskog kanala teče stalni podzemni tok. Pećinski nakit je izuzetno očuvan zbog nepristupačnosti udaljenih dijelova peći- ne. Po kvalitetu i bogatstvu pećinskog na- kita Girska pećina je jedna od vrijednijih i ljepših u Republici Srpskoj.

Pećina pod lipom Na lokalitetu Pod lipom, 12 km od So- koca, u selu Kadića brdo, M3 Knežina pronađeni su ostaci neandertalca stari 40 000 godina. Ovo je jedan od lokaliteta u BiH na kojima je pronađena najsta-

24 rija umjetnost, čime je BiH svrstana u grupu zemalja jugoistočne Evrope koje imaju paleolitsku umjetnost. Na horizontalnoj stijeni otvora potkapine nalaze se paleolitski crteži dimenzija 100x70 cm, koji prema rezultatima istraživanja spadaju u najstarije na prostoru RS. Paleolitsko stanište Pećina pod lipom otkriveno je 1987. godine za vrijeme arheo- loških istraživanja na Gradini u selu Kadića brdo. Na jednoj od potkapina na horizontalnoj stijeni otkriven je ugravirani crtež, za koji je kod mještana postojalo vjerovanje da potiče iz vremena vitezova, koji su na tom mjestu oštrili sablje pred borbu. Siste- matska istraživanja lokaliteta nastavljena su 1991. godine; rezultat je bio arheološki materijal– kamene alatke i oruđe, artefakti koji datiraju iz donjeg, srednjeg i gornjeg paleolita. Istraživanja pokazuju da je pračovjek naseljavao ovaj prostor u dugom vre- menskom periodu i da je iza sebe ostavio raznoliku i zanimljivu materijalnu kulturu. Novija istraživanja Pećine pod lipom izvršena su tokom 2015. godine.Pećina je zašti- ćena kao spomenik prirode.

Megara Megara (čest naziv za pećine u širokoj okolini Sarajeva) je pećina na zapadnom rubu Glasinačkog polja u koju uvire rječica Rešetnica. Ulaz u pećinu, širok 12, a visok 6 m, nalazi sena oko 890 metara apsolutne visine kod sela Pavičići na Glasinačkom polju. Pretpostavlja se da se površinske vode Rešetnice, koje ovdje poniru, pojavljuje u Govještici, pećini koja se nalazi na lijevoj strani rijeke Prače. Ukupna dužina istraže- nih podzemnih kanala iznosi 235 metara. U koritu Rešetnice, 1930. godine, pojavila se provalija, tako je rječica počela da uvire 2 km prije pećine. Prema priči mještana, Megara je ljeti i u vrijeme duže suše suva, tako da se kroz širi otvor može ući u prostrani trijem, a potom kroz usko ždrijelo do prostrane prostorije u kojoj ima sige, stubova i lijepih stalaktita.

Velika pećina kod izvora Bioštice Rijeka Bioštica se pojavljuje iz jednog od tri pećinska otvora ispod planine Deve- tak. Neposredno uz izvor izgrađeni su in- frastrukturni objekti kojima se voda koristi za vodosnabdjevanje stanovništva Sokoca. Iz jednog od dva veća pećinska otvora, koji čine izvorišnu zonu, pojavljuje se voda rijeke Bioštice. Do nje postoji uređena pje- šačka staza. Za vrijeme niskog vodostaja moguće je ući u pećinu u dužini oko pet- Velika pećina kod izvora Bioštice naest metara, nakon kojih se nalazi jezero. 25 Nedaleko od navedenog, na nešto većoj nadmorskoj visini, nalazi se veći pećinski otvor. Pećinski kanal, visine između tri i četiri metra, nakon dvadesetak metara se ra- čva u više manjih koji su dalje nepristupačni. Ovaj kanal je suv a za pretpostaviti je da je u nekom ranijem periodu iz njega izvirala Bioštica. U pećini se može vidjeti pećin- ski nakit kao i pećinska flora i fauna (insekti i slijepi miševi). Velika pećina nije dovoljno istražena kao ni turistički valorizovana.

Novakova pećina Nalazi se na strmim liticama Romanije, na nadmorskoj visini od 1515 m. Ispod No- vakove pećine su Carske vode, najpoznatije vrelo u širokom pojasu Romanije. Pored vrela je vodio Carigradski drum, koji je jedno vrijeme spadao među najvažnije puteve turskog carstva u Bosni. Speleomorfološki, pećina se sastoji od horizontalnog i vertikalnog kanala (odžaka), kojim je pećina povezana sa Romanijskim platoom. Na prelazu iz prvog u drugi dio pećine postavljena su željezna vrata. Ime je dobila po narodnom junaku Starini Novaku. Starina Novak je istorijska lič- nost iz druge polovine 16. vijeka, porijeklom iz Smedereva. Pobjegao je u hajduke zbog zuluma proklete Jerine. Do pećine vodi planinarska staza koja je uredno obilježena. Staza prvo vodi do Novakovog vrela, velikog planinskog korita. Kažu da se umivanjem u ovom koritu postaje pet godina mlađi. Put do pećine je obilježen i ojačan sajlama, jer je dosta strm i težak. Druga markirana staza, kojom se mnogo brže i lakše dolazi do Novakove pećine, vodi sa područja opštine Sokolac, od Crvenih stijena preko gornjeg dijela Romanije.

Novakova pećina i vrelo

26 AKTIVAN ODMOR-ZONA SPORTA I REKREACIJE

Sport na sokolačkom području ima du- gogodišnju tradiciju. Počeci su vezani za tridesete godine prošlog vijeka sa manje ili više uspjeha, da bi danas izrasli u jednu sta- bilnu i brojnu sportsku porodicu koju čini petnaestak sportskih organizacija. Na gradskom stadionu „Bara“ izgrađena je savremena tartan staza što omogućava organizovanje svih oblika atletskih mani- festacija, uključujući i međunarodna atlet- ska takmičenja. Izgrađeni sportski tereni i objekti, uključujući i dvije sportske dvo- rane, trim stazu i okolne terene (Brezjak, Ravna Romanija, Taline) uz povoljnu nad- morsku visinu, pružaju odlične uslove za organizovanje bazičnih priprema za ve- ćinu sportova. Sokolac je već postao zna- čajno mjesto u kome se održavaju pripre- mni kampovi za mlade sportiste (atletičare i fudbalere), što stvara mogućnost bržeg razvoja sportskog turizma. Ovome treba do- dati i gotovo idealne uslove za razvoj sportova na snijegu (Ravna Romanija, Puhovac, tereni u bližoj okolini grada), posebno u nordijskim disciplinama. Snažan podstrijek razvoju sporta svakako daje novoizgrađena sportska dvorana i sportska infrastruktura (tereni za odbojku, košarku i rukomet, odnosno mali fudbal). U julu 2011. godine, So- kolac je bio domaćin Međuopštinskih omladinskih sportskih igara (MOSI). U okviru JU Sportsko-rekreativni centar “Glasinac” funkcioniše sportski kompleks stadiona “Bara”, tereni u gradskom naselju i sportska dvorana u kojoj je i sjedište ove javne ustanove. Informacije JU Sportsko-rekreativni centar “Glasinac”: https://www.instagram.com/src_glasinac_ Adresa: Omladinska bb, Sokolac Telefon: +387 (0) 57 444-130 27 Tenis Ljubiteljima aktivnog odmora pružaju se brojne mogućnosti sportsko-rekreativ- nog sadržaja. Pored terena za fudbal, ko- šarku, odbojku, rukomet, atletiku, na samo par kilometara od centra grada nalaze se dva teniska terena, jesan sa tvrdom podlogom i drugi sa zemljanom podlogom-šlja- kom. Teniski klub „Service Winner“ nudi mogućnost iznajmljivanja terena za tenis za sve uzraste. Takođe pružaju uslugu spa- ring partnera u tenisu.

Informacije Teniski klub „Service Winner“: https://www.facebook.com/TenisVidrici/ Adresa: Vidrići bb, Sokolac Mob: +387 (0) 65 588 748

ADRENALIN

Ako se ubrajate u one koji odmor zamišljaju aktivno i samo aktivno, adrenalinski sportovi napuniće vaše baterije. Prirodno okruženje brdovitih terena zadovoljit će dozu adrenalina svakoga ko se želi oprobati u aktivnostima od kojih brže proradi krv u žilama.

Enduro sve popularniji adrenalinski sport u BiH: Motori, priroda i užitak Enduro sport je u velikoj ekspanziji u svijetu što se odrazilo i na nas i naše okru- ženje.Enduro je disciplina koja ispituje iz- držljivost vozača i motora, na brdima i pla- ninama, a koja privlači sve veći broj ljubi- telja sportskih motora. Enduro je opasan, kao i svaki drugi adrenalinski sport, ali ne koliko vožnja motora na cesti, gdje sigur- nost zavisi i od drugih učesnika.Tereni su zahtjevni i opasni. Uz iskustvo, kvalitet- nu opremu i opreznost u ovom sportu se uživa. 28 Uzbudljiva enduro vožnja na planini Romaniji podrazumijeva vožnju makadamskim i šumskim putevima, pašnjacima i nepreglednim planinskim platoima koji zahtijevaju osnovno i napredno znanje vožnje. Ljubitelji prirode će uživati u usputnim pauzama za razgledanje i fotografisanje na mnogobrojnim vidikovcima. Na opštini Sokolac 2014. godine registrovan je enduro klub „Romanija“. Klub je osnovala grupa građana zaljubljenika u moto sport i adrenalinske sportove uopšte, a prije svega prirode. EK “Romanija” je 2017. godine organizovao prvu enduro trku na našoj ljepotici Romaniji,koja ima neizmjeran kapacitet za enduro sport. Informacije Enduro klub “Romanija”: http://www.ekromanija.com Adresa: Gruje Novakovića bb, Sokolac Telefon: +387 (0) 65 241 791; +387 (0) 65 616 902; +387 (0) 65 860 897

Četverotočkaši Kvadovi (QUAD) ili četverotočkaši su terenska vozila namijenjena kretanju po nepristupačnom terenu. Vrlo su pogod- ni za savlađivanje manjih prirodnih pre- preka. Vozilom možete obići sve predjele i posjetiti prirodne vrijednosti kao što su izvori, pećine, ostatke starih građevina, stećke, doline i kanjone i sve ono što ni- ste u stanju hodom obići u jednom danu. Vožnja eko-motornim četverotočkašima ljeti, svim učesnicima pruža neograni- čenu mogućnost uživanja u ljepotama prirode kojima teritorija opštine Soko- lacobiluje.

Zmajarstvo Šta ima ljepše od letenja motornim zmajem?Motorni zmaj je izuzetno ugodno prevozno sredstvo u ljetnjim mjesecima. Panoramsko letenje i razgledanje iz mo- tornog zmaja bez vibracija u letu se izuzetno mirno fotografiše i snima kamerom. Ovo iskustvo možete da doživite u Sokocu, a sve što treba da uradite je da kontakti- rate aeroklub “Soko” Sokolac.

29 Informacije i rezervacije Aeroklub “Soko” (Facebook) – Letilište Glasinac Adresa: Rogatički put 10, Sokolac Telefon: +387 (0) 65 229 – 922

Brdski biciklizam Brdski biciklizam je relativno mlad, ekstremni sport koji se prvi put u svojoj pra- voj formi pojavio 70-ih godina prošlog vijeka u SAD-u. Započeo je kao hobi grupe en- tuzijasta u želji za što većim adrenalinom, tražeći uzbuđenje u spuštanju zemljnim padinama. Brdski biciklizam je aktivnosti koja nalazi sve više zaljubljenika u kretanje kroz prirodu. Teritorija opštine Sokolac je idealna za bavljenje ovim vidom sporta, gdje osim same vožnje kroz prirodne ljepote ovog kraja, tereni daju i veliku dozu adrenalina onima koji žele bržu akciju.

Alpinizam na Romaniji Od prvog alpinističkog uspona na Romaniji iz 1920. godine pa do danas, strme stijene legendarne planine postale su svojevrstan poligon za obuku, kako alpinista po- četnika, tako i onih željnih pravih alpinističkih izazova. Vrhunski, certifikovani instruktori na kursevima koje organizuje planinarsko – ekološko društvo “Romanija”, u saradnji sa Planinarskim savezom Republike Srpske, za kratko vrijeme osposobiće vas da uživate u nesvakidašnjim alpinističkim adrena- linskim uživanjima. U podnožju Romanijskih stijena nalazi se planinarski dom “Stajna” u kojem se uz logorsku vatru i mnoštvo domaćih jela i pića možete odmoriti, okrijepiti i spremiti za nove poduhvate. Informacije Planinarsko – ekološko društvo “Romanija”: https://www.facebook.com/pedromanijapale Adresa: Starina Novaka 25, Pale

Planinarenje na Romaniji Neko će možda pomisliti da ova vrsta sporta i rekreacije ne spada u red avanturističkih, ali staze Romanije de- mantovaće vas kada ih prepješačite samo jednom. Konfiguracija terena, koja s vremena na vrijeme, planinarenje “tran- sformiše” u alpinizam zahtijeva dobru fi- zičku pripremu, ali i pomalo odvažnosti.

30 Na desetine kilometara vidno i propisno obilježenih staza pravi su mamac za ljubitelje prirode, a vaš adrenalin pojačaće i obilazak nekih od brojnih pećina na prostoru glasinačke oblasti. Od 2009. godine na opštini Sokolac djeluje planinarsko druš- tvo “Glasinac” Sokolac kao sportska, samostalna i društvena organizacija. Domaćini, odnosno, vodiči iz PD “Glasinac”, predložiće vam odmor u planinarskojkolibi “Crve- ne stijene”, a uz čašicu domaćeg pića i zalogaj hrane koja se sprema na tradicionalan način, uz noćenje u apsolutnom planinskom miru i tišini, ugođaj će biti kompletan. Pravi način i prilika da potpuno “napunite baterije“!

Informacije Planinarsko društvo “Glasinac” Sokolac: http://www.pd-glasinac.com https://www.facebook.com/pd.glasinac.sokolac Adresa: Omladinska bb, Sokolac Telefon: +387 (0) 65 727 548; +387 (0) 65 890-589

Ribolov Područje opštine Sokolac, posebno njen sjeveroistočni dio, obiluje planinskim izvorima bistrih i čistih rijeka i rječica. Posebnu vrijednost predstavljaju termalni izvori za koje je vezana mogućnost razvoja turizma i drugih privrednih aktivnosti. Prema podacima Udruženja sportskih ribolovaca „Bioštica“ na području opštine, u 87 km vodotoka – rijeka i rječica, postoji solidan riblji fond, od čega 46 km čine glav- ne ribolovne vode: Bioštica sa pritokama (Kruševica, Dobrača i Rakitnica), Kaljina sa pritokama (Čerešnica, Girski potok, Sirovinski potok, Blatnica) i Bereg na graničnom području prema opštini Rogatica. Među ljubiteljima sportskog ribolova romanijske rječice čuvene su po bogatstvu ka- pitalnih primjeraka – potočne pastrmke, mladice, klena, lipljana, peš, riječnih rakova. Ukupan ambijent života u rijekama i njenim obalama nekada je upotpunjavao rad preko pedeset vodenica, od kojih je njih 5-6 odoljelo zubu vremena i česta su meta brojnih posjetilaca. Udruženja sportskih ribolovaca „Bioštica“ Sokolac otvorilo je dvije staze za sportski ribolov: jedna od Knežine do izvora u dužini od 3km za Flyfishing i druga u Žunovima na dužini od 2km za Spin i Flyfis- hing.Obje staze su obilježene posebnim znako- vima i dobro zaštićene ribočuvarskom službom.

Informacije i rezervacije Udruženje sportskih ribolovaca “Bioštica” (facebook) Kontakt telefon ribočuvarske službe: +387 (0) 65 385-051; +387 (0) 65 994-435: +387 (0) 65 823-384

31 Lov Uz riječne tokove formirane su šikare i šumarci, pogodna mjesta za život i raz- množavanje brojnih životinjskih vrsta: močvarica, zečeva, lisica i divljih svinja, a u visokim i mješovitim šumama je brojna populacija vukova, mrkog medvjeda, srneće divljači, divljih mački, kuna… Životinjski svijet upotpunjuje određeni broj ptica (or- lovi, jastrebovi, sove). Ovdašnje Šumsko gazdinstvo „Romanija“ Sokolac gazduje sa dva lovišta:Posebno lovište „Romanija“ sa površinom od 12 799 hektara i Privredno lovište „Sokolac“ na po- vršini od 17 509 hektara.U lovištima su izgrađeni lovno-tehnički i lovno-uzgojni objekti (lovačke kuće, hranilišta, visoke otvorene i zatvorene komforne čeke). U ponudi ova dva lovišta najatraktivniji je lov na vuka i medvjeda sa visoke zatvorene komforne čeke. Lovcima i ljubiteljima prirode i lova se pruža mogućnost odstre- la, foto lova i osmatranja divljači i prirodnih ljepota. ŠG “Romanija” Sokolac, omogućilo je rezervaciju lova na visoku i sitnu divljač kojom ova lovišta raspolažu u punom kapacitetu. Takođe, u mogućnosti su da organizuju lov sa visoke čeke na vuka i medvjeda, pogonski lov na divlje svinje kao i lov sa kero- vima goničima na sitnu divljač. Kapitalni trofeji medvjeda, divokoza, srndaća, divljeg vepra, vuka i velikog broja tetrijeba iz ovih lovišta krase lovačke zbirke širom svijeta. To blago povjereno je ŠG “Romanija” Sokolac na čuvanje, a ljubiteljima lova na uživanje. Pored lova na pomenutu divljač pruža se mogućnost posmatranja i snimanja divlja- či i pejzaža u lovištima, a sve to uz prihvatljive cijene i profesionalan odnos domaćina. Informacije i rezervacije ŠG “Romanija” Sokolac – Radna jedinica “Lovstvo”: http://www.romanijalov.com Telefon: +387 57 448-529 Adresa: Romanijska 1/3, Sokolac

32 TRADICIONALNE, KULTURNE I SPORTSKE MANIFESTACIJE

• „Svetosavske svečanosti“ – januar • Memorijal u smučarskom trčanju “Dragan Renovica i Svjetlana Ko- mlenović“– januar/ februar • Godišnji koncert kulturno-umjet- ničkog društva „Romanijska luča“ – februar/ mart • „Romanijo, goro od junaka“ – re- vija guslara i epske poezije –februar/ mart • Štraparijada na Ravnoj Romaniji– april/ maj • „Đurđevdanski uranak“ – maj • Memorijalni turnir„Srđan Tomić i Vladica Babović“– jun

33 • Sabor srpskog izvornog pjevanja – jun • „Vidovdanske svečanosti“ Sokolac– jun/ jul • Dan kosidbe „Romanija“ – Brezjak– jul • „EnduRomanija “– jul • „Ilindan sport fest“ –jul/ avgust • Moto-susreti, jul / avgust • „Tebi goro Romanijo“ Ravna Roma- nija– avgust • „Gospojinske večeri kulture“– avgust • Ilindan – obilježavanje Dana i Krsne slave opštine Sokolac –avgust • Atletski miting– avgust • „Nedelja djeteta“ –oktobar / novem- bar • „Nikoljdanske svečanosti“ –decembar

34 Gdje odsjesti

Konoba „Kum“ Na glavnom putu Sarajevo – Beograd, na udaljenosti 1km od užeg centra Sokoca i 42kilometra od glavnog grada BiH nalazi se, sada već nadaleko poznat, etno restoran „Kum“. Enterijer Konobe „Kum“ je u potpunosti motivisan detaljima sarajevsko – romanijskog područja. Shodno tome i sam jelovnik je prila- godjen u istom stilu. U ovom restoranu imate priliku da pro- bate najukusnija jela sa našeg podneblja po čemu su i poznati. U sklopu konobe obezbjedjen je parking, Wi-Fi, sala sa pro- jektorom za prezentacije, seminare i druge po- slovne skupove. Etno naselje Kum nudi i smeštaj u etno kući- cama. Trenutno posjeduju tri etno kućice, ukupni kapacitet svih jedinica je 18 mjesta. Etno kućice su opremljene sa modernim kupatilima, ležajevi- ma, pratećim namještajem, LCD televizorima sa TotalTV kanalima, besplatnim parkingom i Wi- Fi internetom. Na udaljenosti manjoj od 1 km nalaze se teniski tereni koje je moguće koristiti uz doplatu, u blizini se nalazi i šetalište Taline, koje je u potpunosti okruženo drvećem, pa predstavlja idealno mjesto za relaksaciju.

Konoba „Ognjište“ Jedinstven ugostiteljski objekat, opre- mljen u etno stilu i u potpunosti posvećen njegovanju narodnih tradicija,nalazi se u podnožju planine Romanije, udaljen 5 km od Sokoca u selu Bjelosavljevići, na magi- stralnom putu prema Rogatici. U svojoj ponudi sadrži tradicionalna jela: jagnjeće pečenje sa ražnja, teletinu ispod sača, puru s kiselim mlijekom, kaj- mak, sir i ostala jela po narudžbi.

35 Tradicionalnu nacionalnu zdravu hranu podarila je priroda, čovjek je oplemenio, a Konoba “Ognjište“ čuva je i servira sa zadovoljstvom. Konoba “Ognjište” u svojoj ponudi ima i prenoćište.

Restoran – pansion “Mirni kutak” Ugostiteljski objekat “Mirni kutak” kultna je narodna kafana. Ovdje se umoran odmori, gladan nahrani; ovdje nastaju i čuvaju se prijateljstva, a obični trenuci po- staju događaji koji se pamte. Jednostavno rečeno – kutak dobrog raspoloženja. Smještajni kapacitet pansiona je 24 ležaja.

Restoran – pansion „Frenč“ Restoran – pansion “Frenč” postoji du- gi niz godina. Poznat je po dobroj atmosfe- ri i domaćoj tradicionalnoj kuhinji, pored toga nudi i usluge prenoćišta. Smještajni kapacitet pansiona je 11 ležajeva.

Hotel „Zlatni bor“ Hotel sa četiri zvjezdice koji će zado- voljavati sve ugostiteljske potrebe trenutno je u izgradnji. Otvaranje hotela planirano je do početka jula 2019. godine. Najvažni- ji sadržaji hotela će biti: restoran, bazen, wellness aranžman, đakuzi, dvije fiksne sa- une, slana soba i teretana. Očekuje se da će hotel imati smještajni kapacitet od če- trdesetak ležajeva.

36 SERVISNE INFORMACIJE

Telekom operater – M:tel Sokolac Adresa: Gruje Novakovića bb Telefon: +387(0) 57 400 010(1185)

Policijska stanica Sokolac Adresa: Milana Šarca Telefon: +387(0) 57 400 900 (122)

Dom zdravlja Sokolac Adresa: Glasinačka 15 Telefon: +387(0) 57 448440 (124)

Vatrogasna jedinica Sokolac Adresa: Gruja Novakovica bb Telefon: +387(0) 57 448 359 (123) Caffe picerija “Victoria 1” Autobuska stanica Sokolac Adresa: Cara Lazara bb Telefon: +387(0) 57 448 270

Auto-moto društvo Sokolac Adresa: Jove Jankovića bb Telefon: +387(0) 57 448 755

Pošta Sokolac Adresa: Cara Lazara bb Telefon: +387(0) 57 448 092 Poštanski broj: 71350 Sokolac

Opština Sokolac Caffe picerija “Victoria 2” Adresa: Glasinačka 13 Telefon: +387(0) 57 448 712; +387(0) 57 448 713 Fax: +387 (0) 57 448 056

Turistička organizacija Sokolac Adresa: Glasinačka 13 Telefon: +387(0) 57 444 822

37 Ustanova za kulturu Sokolac Adresa: Cara Lazara bb Telefon: +387(0) 57 448 407

Osnovni sud u Sokocu Adresa: Cara Lazara b.b. Telefon: +387(0) 57 448 113

HOTELI Gostionica “Mat Pan” Hotel „Zlatni bor“ Adresa: Gruje Novakovića bb

PANSIONI Restoran – pansion „Frenč “ Adresa: Gruje Novakovica bb Telefon: +387 (0) 57 448 066 Mobilni: +387 (0) 65 374 540

Restoran – pansion „Mirni kutak“ Adresa: Cara Lazara 29 Telefon: +387 (0) 57 448 081 Mobilni: +387 (0) 66 005 732

Etno kućice „KUM“ Konoba „KUM“ Adresa: Magistralni put M-19 na relaciji Sarajevo – Beograd Mobilni: +387 (0) 65 758 478 E-mail: [email protected] Web: www.konobakum.com

RESTORANI Etno restoran konoba „Ognjište“ Adresa: Bjelosavljevići – magistralni put prema Rogatici Telefon: + 387 (0) 57 444 887 Mobilni: +387 (0) 65 513 766

Konoba „KUM“ Adresa: Magistralni put M-19 na relaciji Sarajevo – Beograd Mobilni: +387 (0) 65 758 478 E-mail: [email protected] Web: www.konobakum.com 38 Etno restoran “Romanija” Adresa: Ravna Romanija bb Telefon: +387 (0) 57 434 831 Mobilni: +387 (0) 66 772 676

Restoran “Peđa” Adresa: Ravna Romanija bb Telefon: +387 (0) 57 432 841 Mobilni: +387 (0) 65 586 872

Restoran „Romanijski raj“ Adresa: Ravna Romanija bb Telefon: +387 (0) 57 485 160

Restoran „Kajmo“ Adresa: Vidrići, Magistralni put M-19 na relaciji Etno restoran “Romanija” Sarajevo – Beograd Mobilni: +387 (0) 65 630 953

Caffe pizzeria „Victoria“ Adresa: Gruje Novakovica 11 Telefon: +387 (0) 57 448 017

Caffe pizzeria „ Victoria 2“ Adresa: Cara Lazara 55 Telefon: +387 (0) 57 401111

Gostionica “Mat Pan” Adresa: Cara Lazara bb Telefon: +387 (0) 57 444 252

Caffe poslastičarnica “Lazarela” Adresa: Cara Lazara bb Telefon: +387 (0) 57 447 679 Caffe poslastičarnica “Lazarela”

39 Turistička organizacija „Sokolac“ Glasinačka 13 71350 Sokolac, Republika Srpska Tel. :+ 387 (0) 444 822 e-mail: [email protected] https://www.sokolacturizam.net https://www.facebook.com/sokolacturizam