De Balans Opgemaakt Balans De De Balans Opgemaakt Duurzaam Veilig 1998-2007 Duurzaam Veilig 1998-2007 Veilig Duurzaam
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
De balans opgemaakt De balans opgemaakt Duurzaam Veilig 1998-2007 Duurzaam Veilig 1998-2007 1000 500 1998 2007 ISBN/EAN: 978-90-73946-06-4 Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV Omslag boek Balans 16-12-09.indd 1 21-12-2009 09:12:36 De balans opgemaakt Duurzaam Veilig 1998-2007 Titel: De balans opgemaakt Ondertitel: Duurzaam Veilig 1998-2007 Trefwoord(en): Sustainable safety, development, cost benefit analysis, policy, enforcement (law), publicity, Netherlands. Fotografie: Paul Voorham, Voorburg; SWOV, Leidschendam Aantal pagina’s: 67 ISBN/EAN: 978-90-73946-06-4 NUR: 976 Leidschendam, 2009 Overname van teksten uit deze publicatie is alleen toegestaan met bronvermelding Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV Postbus 1090 2260 BB Leidschendam Telefoon 070 317 33 33 Telefax 070 320 12 61 E-mail [email protected] Internet www.swov.nl Samenvatting Dit boek maakt de balans op van tien jaar Duurzaam Maatregelen en effecten Veilig. De Duurzaam Veilig-visie is in het begin van de jaren negentig geïntroduceerd. Vanaf 1998 is de In de periode 1998-2007 zijn veel verkeersveilig- visie duidelijk zichtbaar in het verkeersveiligheids- heidsmaatregelen genomen die voortvloeien uit of beleid. In dat jaar begint het Startprogramma Duur- passen binnen de Duurzaam Veilig-visie. Voor een zaam Veilig. Tien jaar na aanvang van het Startpro- aantal van deze maatregelen zijn effecten bekend uit gramma zijn we behoorlijk gevorderd met de imple- voor-en-nastudies en ander wetenschappelijk onder- mentatie van maatregelen die passen binnen de zoek. Per beleidsterrein volgen hieronder de belang- Duurzaam Veilig-visie. In dit boek zijn deze vorderin- rijkste maatregelen en, voor zover bekend, hun ef- gen en hun effecten op de verkeersveiligheid vastge- fecten. legd. Infrastructuur Duurzaam Veilig-visie en verkeers- veiligheidsbeleid Veel van de maatregelen in het Startprogramma Duurzaam Veilig richten zich op een veiliger infra- In een duurzaam veilig verkeerssysteem worden structuur. In de periode 1998-2007 hebben vrijwel ongevallen zo veel mogelijk voorkomen. Waar dat alle wegbeheerders een plan opgesteld voor de (nog) niet kan, wordt de kans op ernstig letsel nage- indeling van hun wegen in de drie Duurzaam Veilig- noeg uitgesloten. categorieën. In die tien jaar is er naar schatting ruim 41.000 km aan 30km/uur-weg en ruim 33.000 km Kenmerk van de verkeersveiligheidsvisie Duurzaam aan 60km/uur-weg bijgekomen, hoewel een deel Veilig is een integrale benadering van het verkeers- daarvan slechts ‘sober’ duurzaam veilig is ingericht. systeem. Dat systeem wordt gevormd door de on- In 2008 zijn naar schatting zo'n 51 tot 77 verkeers- derdelen 'mens', 'voertuig' en 'weg'. De mens met doden bespaard door alle 30km/uur-wegen die in de zijn beperkingen is het uitgangspunt van Duurzaam periode 1998-2008 zijn aangelegd, en ongeveer 60 Veilig. Volgens deze visie dient het verkeerssysteem verkeersdoden door alle 60km/uur-wegen. Eind 1999 zo ingericht te zijn dat deze beperkingen niet tot is de maatregel Bromfiets op de Rijbaan ingevoerd. ongevallen met ernstig lichamelijk letsel leiden. Inmiddels rijdt de bromfiets op de rijbaan van ruim driekwart van de 50km/uur-gebiedsontsluitingswegen Oorspronkelijk omvat de visie drie principes: 1) func- met vrijliggend fietspad. tionaliteit van wegen; 2) homogeniteit van massa, snelheid en richting; en 3) herkenbaarheid van de Naast de afgesproken maatregelen in het Startpro- vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van het gramma, zijn er ook andere infrastructuurmaatrege- wegverloop en het gedrag van weggebruikers. In len genomen die goed binnen de Duurzaam Veilig- 2005 zijn daar twee principes aan toegevoegd: visie passen. In de periode 1998-2007 zijn ruim 4) vergevingsgezindheid van de omgeving en van 2.300 rotondes aangelegd. In de jaren 1999-2005 weggebruikers onderling; en 5) statusonderkenning waren dat er ruim 2.000; deze hebben naar schatting door de verkeersdeelnemer. 11 verkeersdoden bespaard in 2007. In 1991 komt de term Duurzaam Veilig voor het eerst De principes functionaliteit, homogeniteit en herken- voor in het verkeersveiligheidsbeleid, in het derde baarheid zijn vertaald naar ontwerprichtlijnen voor Meerjarenplan Verkeersveiligheid (MPV-III). De con- wegen. Deze worden voor een deel ook toegepast. crete implementatie van Duurzaam Veilig begint in Op dit moment wordt op ruim 70% van de 30km/uur- 1998 na ondertekening van het convenant over het erftoegangswegen de snelheid van het verkeer ge- Startprogramma Duurzaam Veilig. Ook na het Start- remd door het ontwerp van de kruispunten en/of programma krijgt het gedachtegoed van Duurzaam wegvakken. Van de 60km/uur-wegen is dit bij 45% Veilig een plaats in het nationale en regionale ver- het geval. De meeste 50km/uur-gebiedsontsluitings- keersveiligheidsbeleid, zij het minder prominent dan wegen zijn op dit moment voorzien van asmarkering voorheen. of rijrichtingscheiding en langs bijna 60% van deze SAMENVATTING 3 wegen ligt een vrijliggend fietspad. Tot slot zijn bui- Voertuigveiligheid ten de bebouwde kom essentiële herkenbaarheids- kenmerken aangebracht op driekwart van de erftoe- Het Startprogramma bevat geen maatregelen op het gangswegen en op 40% van de gebiedsontsluitings- gebied van voertuigveiligheid en de meeste voer- wegen. tuigontwikkelingen zijn geen direct gevolg van Ne- derlandse maatregelen. Voertuigregelgeving vindt Handhaving en regelgeving grotendeels op Europees niveau plaats en de auto- industrie heeft het initiatief in de ontwikkeling van Het Startprogramma wijst op het belang van hand- voertuigsystemen, daartoe gestimuleerd door het having om ervoor te zorgen dat verkeersregels beter European New Car Assessment Programme (Euro- worden nageleefd. In iedere politieregio is tussen NCAP). Deze maatregelen kunnen dus niet direct 1999 en 2003 een regionaal verkeershandhavings- toegeschreven worden aan Duurzaam Veilig, maar team (RVHT) opgestart. Deze RVHT's richten zich passen wel goed binnen deze visie. op de speerpunten helmgebruik, gordelgebruik, rood- lichtovertredingen, alcoholgebruik en snelheid. Door Uit EuroNCAP-scores blijkt dat de veiligheid van deze RVHT's is het toezicht op verkeersgedrag aan- voertuigen aanzienlijk verbeterd is in de periode zienlijk geïntensiveerd in de periode 1998-2007. Ook 1998-2007. De toenemende aandelen van voertui- is het toezicht efficiënter geworden, dankzij traject- gen met elektronische stabiliteitscontrole (ESC) en controles, kentekening van brom- en snorfietsers en met airbags hebben in 2007 naar schatting respec- digitalisering van snelheids- en roodlichtcamera's. tievelijk 10 en 32 verkeersdoden bespaard. De EU- Tot slot is ook de regelgeving op enkele punten ge- richtlijn voor het gebruik van kinderbeveiligingsmid- wijzigd. delen heeft, in combinatie met intensieve voorlich- tingscampagnes, waarschijnlijk bijgedragen aan het De extra handhavingsinspanningen hebben er zeer toegenomen gebruik. Gordelverklikkers hebben waarschijnlijk aan bijgedragen dat men de autogor- samen met handhaving en voorlichting waarschijnlijk del meer is gaan dragen, en dat er minder alcohol- gezorgd voor een toename van het gordelgebruik, overtredingen zijn begaan tijdens weekendnachten. waardoor er in 2007 naar schatting 55 verkeersdo- De toename in gordelgebruik heeft in 2007 naar den bespaard zijn. schatting 55 verkeersdoden bespaard, en de afname in het percentage alcoholovertreders 65 verkeersdo- Overige relevante ontwikkelingen den. Naast de besproken verkeersveiligheidsmaatregelen Educatie en voorlichting hebben ook andere factoren de verkeersveiligheid beïnvloed, zoals mobiliteitsontwikkelingen, gedrags- In het Startprogramma zijn ook afspraken vastgelegd ontwikkelingen en ontwikkelingen in het voertuigen- over voorlichting en permanente verkeerseducatie park. (PVE). Dit heeft onder andere geleid tot een PVE- toolkit, waarin voor iedere leeftijdsgroep een aantal De mobiliteit over de weg is toegenomen van 158 educatieprojecten beschreven staat. Voor ieder pro- miljard reizigerskilometer in 1998 tot 167 miljard in ject is aangegeven welke leerdoelen het dient. Op 2007. Bij gelijkblijvend risico zou deze stijging in het gebied van voorlichting zijn verschillende partijen mobiliteit tot een stijging in het aantal verkeersdoden meer gaan samenwerken en zijn de campagne- leiden. De mobiliteit van ouderen is daarnaast relatief kalender en de centrale slogan 'Daar kun je mee sterk toegenomen; dit heeft ook een negatief effect thuiskomen' geïntroduceerd. op het aantal verkeersdoden. De mobiliteit van brom- en snorfietsers en motorrijders is daarentegen iets Naast handhaving heeft ook voorlichting waarschijn- afgenomen, wat weer een positief effect heeft op het lijk bijgedragen aan de toename in het gordelgebruik aantal slachtoffers. en de afname van het percentage alcoholovertreders tijdens weekendnachten. Daarnaast is men mede Een van de gedragsontwikkelingen is zoals gezegd door voorlichting kinderbeveiligingsmiddelen meer het toegenomen gordelgebruik van alle inzittenden gaan gebruiken, en is men vaker fietsverlichting van personenauto's en bestelauto's. Hierdoor zijn in gaan voeren. Het toegenomen gordelgebruik heeft in 2007 naar schatting 55 verkeersdoden bespaard. 2007 naar schatting 55 verkeersdoden bespaard, het Het percentage bestuurders onder invloed van alco- afgenomen percentage alcoholovertredingen 65 ver- hol is afgenomen, waardoor naar schatting 65 ver- keersdoden. keersdoden bespaard zijn in 2007. Positief is ook dat men kinderen veiliger is gaan vervoeren en dat men