Krajobraz Dziedzictwa - Dziedzictwo Krajobrazu Informator

Europejskie Dni Dziedzictwa 8-24.09.2017 Krajobraz dziedzictwa - dziedzictwo krajobrazu informator

województwo świętokrzyskie Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddział Terenowy w Opolu 45-023 Opole, ul. Krawiecka 13, tel. 504162824 e-mail: [email protected] www.nid.pl www.edd.nid.pl współpraca:

Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego Departament Promocji, Edukacji, Kultury, Sportu i Turystyki 25-502 Kielce, ul. Paderewskiego 34A, tel. 41 3416211 e-mail: [email protected]

Opracowanie: Joanna Banik, Wiesława Jagodzka-Hadamik Fotografie: Organizatorzy, Wiesława Jagodzka-Hadamik Na okładce: Wielki Piec – Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach, fot. z archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego Projekt okładki: Grażyna Kasprzak Opracowanie graficzne, skład, łamanie: Grażyna Kasprzak

Patronat honorowy: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Minister Środowiska Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Świętokrzyska Izba Adwokacka - Okręgowa Rada Adwokacka w Kielcach

ISBN: 978-83-63260-77-4 Publikacja sfinansowana ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian w programach! Szanowni Państwo, „Tam żywopłoty akacji stoją po bokach i otwierają się prześliczne panoramy na okoliczne lasy i góry. Kępy drzew i sine tło nie- bieskich lasów, dalekie wsie, wzgórza owiewa niebieski mrok, wychylające się z załomów gór ruiny zamku w Chęcinach - urocza rozpoczynające się Europejskie Dni Dziedzictwa to wyda- wspaniała ziemia…”. rzenie niezwykłe. Dotyka ono tak ważnej i żywotnej sprawy jak wspólne korzenie europejskiej cywilizacji, wskazując nie Stefan Żeromski „Dzienniki” tylko na duchową i materialną spuściznę pokoleń, ale także Szanowni Państwo, na odwieczne współistnienie człowieka z przyrodą. krajobraz od wieków jest natchnieniem twórców, piewców urody ukochanych rodzin- Tegoroczne dni, odbywające się pod hasłem „Krajobraz nych stron, Małych Ojczyzn. O urokach Gór Świętokrzyskich pisał m.in. Stefan Żeromski dziedzictwa - dziedzictwo krajobrazu” kierują naszą uwagę w „Dziennikach”, „Popiołach” czy „Puszczy Jodłowej”. ku ścisłej zależności pomiędzy dziedzictwem kulturowym Czym zachwycił artystę nasz region? i przyrodniczym. A przyrodnicze dziedzictwo Polski to uni- Bogactwem Gór Świętokrzyskich były niegdyś bujne puszcze jodłowe i bukowe, pora- kat w skali europejskiej. To tutaj bowiem przywróciliśmy stające cały ten obszar, z których dziś możemy podziwiać jedynie fragmenty chronione Europie zagrożony wyginięciem gatunek – żubra, będący przez Świętokrzyski Park Narodowy. Znajdują się tu okazałe pomniki przyrody, gołobo- dzisiaj symbolem polskiej działalności w zakresie ochrony przyrody. Tutaj też, dzięki pra- rza, strome stoki i głęboko wcięte doliny. cy pokoleń przyrodników i leśników zachowaliśmy bogactwo gatunkowe naszych wspa- niałych lasów. I tutaj podziwiamy krajobraz pól uprawnych, układających się w szachow- Ziemia Świętokrzyska kryje wiele malowniczo położonych obiektów architektury, bę- nicę przedzieloną wiekowymi miedzami, tak istotnymi dla różnorodności biologicznej. dących świadkami dziejów regionu: ruiny zamków, dworki szlacheckie, dawne budow- nictwo wiejskie oraz obiekty sakralne, przydrożne kapliczki i krzyże. Na szlakach tury- Potrafimy dziś mądrze zarządzać zasobami i rozsądnie z nich korzystać kierując się stycznych, w miastach, uroczych małych miasteczkach i wsiach spotkać można obiekty zasadą zrównoważonego rozwoju. Dzięki temu zachowujemy i przekazujemy ten skarb, upamiętniające wydarzenia ważne dla kultury i historii narodu polskiego, miejsca chwa- jakim jest krajobraz ziemi ojczystej, przyszłym pokoleniom. ły, zwycięstw i klęsk bitewnych. Na widnokręgu świętokrzyskiego dziedzictwa kulturo- Życzę, aby uczestnictwo w wydarzeniach zorganizowanych w ramach Europejskich wego widnieją także liczne zabytki przemysłowe Zagłębia Staropolskiego o wielowieko- Dni Dziedzictwa dostarczyło Państwu niezwykłych wrażeń, stało się radosnym, wspól- wych tradycjach. nym świętowaniem i skłoniło do refleksji nad miejscem człowieka w przyrodzie i jego roli Zapraszamy Państwa na Ziemię Świętokrzyską podczas Europejskich Dni Dziedzictwa, w kształtowaniu krajobrazu. by lepiej poznać jej krajobraz kulturowy. Zobaczyć, jak pięknie w naturalne środowisko wkomponowane zostały zabytki, dzieło człowieka. I zapamiętać tę „uroczą wspaniałą Andrzej Konieczny ziemię”, którą tak upodobał sobie pisarz. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska

Adam Jarubas Arkadiusz Bąk Marszałek Przewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego Województwa Świętokrzyskiego

2 3 Europejskie Dni Dziedzictwa 2017

Końskie Maleniec Bliżyn Wąchock Suchedniów Starachowice Ostrowiec Bodzentyn Huta Świętokrzyski Szklana Włoszczowa Opatów Kielce Święty Dąbie Krzyż świętokrzyskie województwo Tokarnia Ossolin Secemin Raków

Sandomierz Staszów Jędrzejów Chmielnik Pińczów Stopnica

Piasek Wielki Pacanów Strożyska Solec-Zdrój Skalbmierz Nowy Korczyn

Kazimierza Wielka

Świętokrzyskie www.edd.nid.pl zaprasza

4 5 9.09.2017 16.09.2017 Bliżyn Bodzentyn

W sobotę 16 września w godz. 10.00-15.00 zapraszamy do bezpłatnego zwiedzania Za- grody Czernikiewiczów w Bodzentynie. W sobotę 9 września o godz. 15.00 Mu- Zagroda ta jest jedyną tak kompleksowo zeum Dawnej Wsi „Domek Tkaczki” zaprasza zachowaną zagrodą, która stanowi znakomi- na dni otwarte. W programie m.in.: prezentacja ty przykład architektury małych miasteczek dawnych przedmiotów codziennego użytku, o charakterze rolniczym, licznie występują- niezbędnych w wiejskiej izbie do przygotowy- cych niegdyś na Kielecczyźnie. Na ekspozycji wania posiłków, warsztaty i pokazy oraz zwie- odtworzono wnętrza zamieszkałe przez śred- dzanie stałej wystawy Jak to ze lnem. niozamożną, wielopokoleniową rodzinę ma- Wstęp wolny. łomiasteczkowego rolnika. W skład zagrody Serdecznie zapraszamy! wchodzą: budynek mieszkalny, budynki go- gontem. Najstarsze elementy zagrody tj.: część „Domek Tkaczki” to prywatne muzeum tkac- domu mieszkalnego oraz budynki gospodar- twa, które organizuje warsztaty tkackie dla spodarcze oraz wozownia, które wraz z zamy- cze, wozowni i ogrodzenie pochodzą z 1809 r. dzieci i dorosłych, a także gromadzi i udostęp- kającym podwórze drewnianym ogrodzeniem nia eksponaty związane z tkactwem i obróbką tworzą zwarty zespół w kształcie czworoboku. Pozostałe trzy izby mieszkalne zostały dobudo- włókna oraz dawnym gospodarstwem. Organi- Ściany wszystkich budynków zostały zbudo- wane do domu w roku 1870 i 1920. zuje imprezy cykliczne w ramach Europejskich wane z drewna jodłowego, a dachy pokryto Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! Dni Dziedzictwa i Dnia Tkaczki. Organizatorzy: Zagroda Czernikiewiczów Organizator: 26-010 Bodzentyn, ul. 3 Maja 13 Muzeum Dawnej Wsi „Domek Tkaczki” Muzeum Wsi Kieleckiej 26-120 Bliżyn, ul. Zafabryczna 35, tel. 604 750 288 25-025 Kielce, ul. Jana Pawła II 6, e-mail: [email protected], www.domektkaczki.pl e-mail: [email protected], www.mwk.com.pl

6 7 16.09.2017 9-10.09.2017 Dąbie Chmielnik

Sobota 9 września godz. 15.00 – otwarcie wystawy Wehikuł czasu, która obejmuje ekspozycje stałe oraz W sobotę 16 września w godz. 9.00-17.00 i minikoncertów), a także cykl imprez z zakresu prezentacje czasowe: zapraszamy do udziału w wydarzeniu edukacyj- kultury i historii Żydów w dawnym wojewódz-  Od ziarna do ziarna – wystawa połączona nym pod hasłem Europejskie Dni Dziedzictwa twie kieleckim – to oferta dla turystów przyby- z pokazem obróbki zboża i ziarna -Sztetl zaprasza. wających do Chmielnika.  Życie społeczne w dawnej wsi – zwyczaje  godz. 15.00 – spotkanie z Mają Wolny – pi- Wyjątkowość obiektu wynika także z pionier- i tradycje sarką pochodzącą z Kielc, autorką m.in. skich działań w regionie – chodzi o skupienie  Wiara, obrzędy, kult pod strzechą – wysta- powieści ,,Czarne liście’’ wiedzy o sztetlach, dawnych miasteczkach ży- wa sakralnej sztuki ludowej.  godz. 16.00 – otwarcie wystawy z Instytutu dowskich Kielecczyzny – w jednym miejscu wła- Ponadto w programie dodatkowo prezen- Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. śnie w Chmielniku. Turysta znajdzie tutaj wiedzę tacja poezji regionalnej J. Banajskiego oraz Jadła i kawy nie zabraknie! Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Świętokrzyski o co najmniej stu miejscowościach dawnego prelekcje tematyczne – Historia kowalstwa Park Etnograficznym „Pod Kogutem” znajduje Sztetl w Chmielniku to wyjątkowe nowoczesne województwa kieleckiego, zamieszkałych przez w gminie Zawichost, Koń i człowiek – razem się w starym sadzie jabłoniowym we wsi Dąbie muzeum w dawnej synagodze, przypominają- Żydów. przez wieki. Organizator przewiduje także w gminie Zawichost. Obiekt powstawał przez ce o tym, jak przez kilkaset lat Żydzi i Polacy żyli atrakcje dla dzieci (konkursy i zawody), ogni- kilka lat i nadal się rozwija. Można tu obejrzeć obok siebie w małych miasteczkach, na prowin- sko integracyjne oraz zabawę taneczną. Regio- kuźnię z 1907 r., drewniane i żelazne maszy- cji – właśnie w sztetlach. nalne dania i słodkości umilą gościom pobyt ny rolnicze, sprzęty i narzędzia codziennego Obiekt, powstały w efekcie realizacji projektu w Parku Etnograficznym „Pod Kogutem”. użytku, rekonstrukcje izby chłopskiej, zabytko- Nizio Design International z Warszawy jest adre- wą pasiekę, wystawę starych fotografii z życia sowany do wszystkich zainteresowanych kulturą Niedziela 10 września mieszkańców okolicznych wsi, koński świat – i tradycją żydowską na Kielecczyźnie. godz. 10.00-16.00 – zapraszamy wszystkich części końskiej uprzęży, kolekcję studni oraz Multimedialne atrakcje wystawy w synago- zainteresowanych, którzy chcą w spokoju i ci- dze, jedyna na świecie szklana bima – miej- szy rozkoszować się wiejskim krajobrazem. stałą wystawę: Wieś w malarstwie. sce, gdzie dawniej odczytywano Torę (obecnie przeznaczone do ekskluzywnych prezentacji Organizator: Park Etnograficzny „Pod Kogutem” 27-630 Zawichost, Dąbie 21 Organizator: Fundacja Wspierania Inicjatyw Społeczno-Edukacyjnych, Kultury Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Świętokrzyski Sztetl im. Majera Małego oraz Ochrony Dziedzictwa Narodowego „Dla Pokoleń” 26-020 Chmielnik, ul. Wspólna 14, tel. 791 041 667, 734 158 969 20-882 Lublin, ul. Organowa 1/63, tel. 603 222 163 e-mail: [email protected], www.swietokrzyskisztetl.pl e-mail: [email protected], www.dlapokolen.org.pl

8 9 17.09.2017 Huta Szklana Huta Szklana

W niedzielę 17 września w godz. 9.00- 18.00 serdecznie zapraszamy na Dni otwarte w Osadzie Średniowiecznej w Hucie Szklanej. Zapraszamy m.in. do udziału w warsztatach prezentujących codzienne życie i obyczajo- wość średniowiecznych rzemieślników z Gór Świętokrzyskich:  godz. 12.00-13.00 – warsztaty garncarskie  godz. 14.00-15.00 – warsztaty kaligrafii  godz. 16.00-17.00 – warsztaty tkackie  godz. 9.00-18.00 – zwiedzanie osady. Gdy tylko przekroczymy bramę Osady po- czujemy się, jakby wehikuł czasu przeniósł nas słowiańskiego rzemieślnika tj. garncarza, tka- w odległą przeszłość. Wioska została wybu- cza, kowala czy rymarza. dowana na działce o powierzchni ok. 1,63 ha. Ponadto wioska stanowi bazę infrastruktu- W Osadzie zlokalizowane są drewniane chatki ralną dla gier terenowych pn. Kraina Legend z XII/XIV w., w których w interaktywny sposób Świętokrzyskich odwołujących się do lokal- ukazują życie Słowian i ich pracę. nych legend, w szczególności pokazujących Na każdym stanowisku można zapoznać proces przyjęcia chrześcijaństwa przez Słowian, się z innym rzemiosłem i wcielić się w rolę ukazujących słowiańską mitologię i ich pozo- stałości w obecnych zwyczajach. Gry terenowe stanowią innowacyjny produkt zapewniający edukację przez zabawę. Oferta Wioski stanowi uzupełnienie funkcji edukacyjnej Zespołu Klasztornego na Świętym Krzyżu o atrakcyjne w formie przedstawienie początków chrześci- jaństwa w regionie świętokrzyskim. Wstęp wolny. Udział grup w warsztatach wymaga wcze- śniejszej rezerwacji (grupy liczące maksymalnie 25 osób) pod numerem tel. 41 2608151.

Organizatorzy: 26-004 Bieliny, ul. Partyzantów 3 Osada Średniowieczna w Hucie Szklanej tel. 41 260 8151 26-004 Bieliny, Huta Szklana 37 e-mail: [email protected] Centrum Tradycji, Turystyki www.bieliny.pl i Kultury Gór Świętokrzyskich w Bielinach www.osadasredniowieczna.eu

10 11 8 i 15.09.2017 15.09.2017 Kazimierza Wielka -wczoraj i dziś W piątek 15 września Pe- dagogiczna Biblioteka Wo- jewódzka w Kielcach – Filia w Kazimierzy Wielkiej, zaprasza na wystawę zdjęć prezentującą kazimierskie zabytki połączo- ną z wykładami regionalistów: Jędrzejów pisarza i fotografa. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Kazimierza Wielka Kazimierza Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach – Filia w Kazimierzy Wielkiej 28-500 Kazimierza Wielka, ul. Partyzantów 29, tel. 41 3521731 e-mail: [email protected], www.pbw.kielce.pl

16.09.2017

Piątek, 8 września

O godz. 11.00 zapraszamy do siedziby PBW Kielce w Jędrzejowie na wydarzenie edukacyjne pod hasłem Naprzeciw wyszło nam morze – sze- rokie, bezdrożne i nieme – morskie krajobrazy Józefa Korzeniowskiego. W programie lekcja biblioteczna, warsztaty i zwiedzanie oko- licznościowej wystawy. Piątek, 15 września O godz. 11.00 zapraszamy na lekcję biblio- teczną połączoną z wystawą pod hasłem Pły- nie Wisła płynie po polskiej krainie – dzieje rzeki Wisły. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach – Filia w Jędrzejowie 28-300 Jędrzejów, ul. 11 Listopada 37, tel. 41 386 3735 W sobotę 16 września w godz. 10.00- Laszczyków w Kielcach. » e-mail: [email protected], www.pbw.kielce.pl 15.00 zapraszamy na Dni Otwarte Dworku Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

12 13 12.09.2017 Kielce Kielce

budynku były cztery pokoje. Jak przystało na prawdziwe gospodarstwo, obok budynku mieszkalnego były kiedyś zabudowania W dniach 12 września-14 października za- gospodarcze (kamienne lamusy) i owoco- praszamy do obejrzenia wyeksponowanej na wy ogród. W części południowo-wschodniej Rynku w Kielcach wystawy plenerowej pt. Zna- znajdowała się oficyna mieszkalna o podob- ne i nieznane Ziemi Kieleckiej towarzyszącej nych gabarytach, a po stronie zachodniej VII Powszechnemu Zjazdowi Archiwistów Pol- mieścił się chlewik oraz dwie kloaki i drwal- skich w Kielcach. Wernisaż wystawy odbędzie nia. W północno-wschodnim narożniku stały się we wtorek 12 września 2017 r. na kieleckim Rynku. wozownia, stajenka i komórka. Do dnia dzi- Dworek Laszczyków to jeden z najcenniej- Wystawa – organizowana we współpra- siejszego na terenie posesji zachował się tyl- szych zabytków Kielc. Obecna siedziba Mu- cy z Muzeum Historii Kielc – ma zaprezento- zeum Wsi Kieleckiej stoi na południowym ko budynek dworku. wać zwiedzającym ją kielczanom, jak i licznym stoku Wzgórza Zamkowego przy ul. Jana Budowniczym obiektu był Jakub Jawor- uczestnikom VII Powszechnego Zjazdu Archi- jak np.: ozdobne wyroby Zakładów Porcelany Pawła II 6. Jest to jeden z ostatnich drewnia- ski, ostatni starosta biskupi, który zgodnie wistów Polskich, zarówno znane, jak i te, być w Ćmielowie, elementy wyposażenia wojskowego jak szable i hełmy produkowane przez nych budynków tego typu w mieście, a jego z zawartą 7 marca 1788 r. umową z dzie- może, nieznane szerokim kręgom społeczeń- Kielecką Hutę Ludwików, późniejszą Fabrykę historia sięga ponad 200 lat. Budynek wybu- kanem Kolegiaty Kieleckiej – ks. Jerzym stwa regionu i kraju, a może nawet świata „pe- Samochodów Specjalizowanych Polmo SHL dowany został z drewna modrzewiowego na Dobrzańskim, wydzierżawił teren i wzniósł rełki” Ziemi Kieleckiej. Perełkami tymi w zamy- im. Stanisława Staszica w Kielcach - producen- kamienno-ceglanej podmurówce, przykryty dworek wraz z budynkami gospodarczymi. śle twórców wystawy byłyby między innymi: ta motocykli SHL i pralek wirnikowych Frania czterospadowym dachem pokrytym poje- Do lat 70. XX w. znajdował się on w rękach produkty spożywcze wytwarzane w zakładach PSS Społem w Kielcach, woda zdrojowa z ujęć oraz projekty obuwia ze Skarżyskich Zakładów dyńczym gontem. Ganek prowadzi do sieni. prywatnych, a następnie mieściła się w nim znajdujących się w strefie ochrony uzdrowisko- Przemysłu Skórzanego FOSKO w Skarżysku-Ka- Przed gankiem znajdowała się kiedyś stud- siedziba ZOZ-u. W 1988 r. został przekazany wej jednego z najpopularniejszych uzdrowisk – miennej czy uczestniczące nawet w rajdach Pa- Muzeum Wsi Kieleckiej na cele administra- nia, jednak zrezygnowano z niej, kiedy do- Buska Zdroju. Organizatorzy wystawy pragną też ryż-Dakar samochody produkowane w Fabryce prowadzono do budynku wodę. Ogrodzenie cyjne i wystawiennicze. Obecny wygląd bu- zwrócić uwagę zwiedzających na inne charakte- Samochodów Ciężarowych w Starachowicach. z drewna, osadzone na podmurówce, wień- dynku jest wynikiem remontów i przebudów rystyczne dla tutejszego regionu produkty takie Serdecznie zapraszamy! czy dwuspadowy daszek z gontu. W środku prowadzonych w XIX, XX oraz XXI wieku. Organizator: Organizator: Archiwum Państwowe w Kielcach Dworek Laszczyków - Muzeum Wsi Kieleckiej 25-045 Kielce, ul. J. Kusocińskiego 57 25-025 Kielce, ul. Jana Pawła II 6 tel. 41 2605311, 41 26053107 e-mail: [email protected], www.mwk.com.pl [email protected], www.kielce.ap.gov.pl

14 15 16.09.2017 9.09.2017 Kielce Kielce

W sobotę 16 września w godz.10.00-14.00 zapraszamy na interaktywny spacer po wnę- pracy. Po odkryciu, zbadaniu i sporządzeniu trzach naszego teatru pod hasłem Spacerow- dokumentacji „obiektów” goście warsztatów nik Teatralny. Bezpłatnie oprowadzimy po zostaną zaproszeni na chwilę wytchnienia, miejscach związanych z wydarzeniami histo- podczas której poznają dietę, jaką mieszkań- rycznymi i współczesnymi. Na trasie, w po- cy naszych ziem stosowali w pradziejach. szczególnych przestrzeniach, usłyszycie Pań- godz. 16.00 stwo nagrania opowiadające o wydarzeniach  wernisaż wystawy Pradzieje i wczesne śre- związanych z realizacjami przedstawień (fakty, dniowiecze Ponidzia i Wiślicy. Prezento- anegdoty, osobiste wspomnienia, fragmenty wane w nowoczesnej i interaktywnej prze- dzieł scenicznych i literackich). strzeni wystawienniczej zabytki, wybrane Wrażenia gwarantowane! z bogatych zbiorów Muzeum Archeologiczne- Teatr im. S. Żeromskiego w Kielcach istnieje W sobotę 9 września od godz. 14.00 za- go w Wiślicy, oddziału Muzeum Narodowego od 138 lat. Pracowało tutaj wielu znakomitych praszamy do Muzeum Dialogu Kultur przy w Kielcach oraz Działu Archeologii Muzeum artystów, z którymi związane jest wiele cieka- ul. Rynek 3, oddziału Muzeum Narodowego Narodowego w Kiecach, pochodzą zarówno wych i wartych przypomnienia opowieści. Na w Kielcach, na wydarzenie pod nazwą Pradzie- z osad, jak i cmentarzysk. Naczynia gliniane, deskach kieleckiej sceny – zwanej wtedy te- je i wczesne średniowiecze Ponidzia i Wiśli- narzędzia, broń i ozdoby obrazują bogate atrem Ludwika – odczytano deklarację niepod- cy. W programie m.in.: dzieje osadnictwa Wiślicy i Ponidzia od epoki ległości. Występowali tutaj m.in.: Juliusz Oster- godz. 14.00-16.00 kamienia po wczesne średniowiecze. Są one wa, Wiesław Gołas, Gustaw Holoubek, Irena Jun  warsztaty, w trakcie których uczestnicy, wcie- źródłem wiedzy o dawnych kulturach i lu- i Zygmunt Malanowicz. W teatrze pracowali lając się w rolę archeologa, wezmą udział dach, które zamieszkiwały te tereny, przybli- również znakomici scenografowie Karol Frycz w wykopaliskach. Poznają profesjonalne na- żają dawne sposoby gospodarowania, obrzą- i Józef Szajna. a tutejszy zespół występuje na wielu prestiżo- rzędzia i przybory, które każdy archeolog dek pogrzebowy, wierzenia i wytwórczość. Obecnie pracują tutaj uznani artyści teatru wych festiwalach w Polsce i za granicą. musi przygotować przed przystąpieniem do Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy.

Organizator: Organizator: Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach Muzeum Narodowe w Kielcach 25–507 Kielce, ul. Sienkiewicza 32, tel. 506 111 294 25-010 Kielce, pl. Zamkowy 1, tel. 41 3446764, fax 41 3448261 e-mail: [email protected], www.teatr-zeromskiego.com.pl e-mail: [email protected], www.mnki.pl

16 17 10 i 17.09.2017 15.09.2017 który został oddany do użytku mieszkańcom W piątek 15 września Kielc w 1935 roku dzięki staraniom Stowarzy- o godz. 11.00 serdecznie szenia Dom Wychowania Fizycznego i Przyspo- zapraszamy na wydarze- sobienia Wojskowego im. Marszałka Józefa Pił- nie edukacyjne pod hasłem sudskiego w Kielcach. Prawda czasu – prawdą ob- Projekt gmachu zamówiono u architekta razu. Człowiek twórcą czy Kielce Edgara Aleksandra Norwertha (1884-1950), niszczycielem krajobrazu? Kielce wybitnego architekta, urbanisty i teoretyka W programie m.in.: prelekcja, architektury epoki modernizmu, profesora Po- zwiedzanie okolicznościowej litechniki Warszawskiej, autora projektu Cen- wystawy i prezentacja oko- tralnego Instytutu Wychowania Fizycznego na licznościowej publikacji. Bielanach w Warszawie. Norweth zapropono- Wstęp wolny. wał kielczanom projekt wyjątkowy – Dom WF Serdecznie zapraszamy! i PW ma monumentalną modernistyczną bryłę. Projekt zrealizowano za olbrzymią jak na tamte czasy sumę – oficjalnie mówiono o ponad Organizator: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach 3 milionach złotych. Powszechnie wymieniano 25-025 Kielce, ul. Jana Pawła II 5 jednak znacznie wyższe kwoty, aż do 9 milio- tel./fax 41 3442861 nów złotych. e-mail: [email protected], www.pbw.kielce.pl Niedziela 10 września W 1935 r. oddano do użytku salę gimna- W niedzielę 10 września w godz. 10.00- styczną, w 1936 r. – salę lustrzaną, a w 1937 r. – 16.00 zapraszamy do Wojewódzkiego Domu kino. Dodatkową atrakcją WDK były cieplarnia, Kultury w Kielcach na plener fotograficzny za- wieża spadochronowa i korty tenisowe. Obiekt tytułowany WDK – pocztówka z przeszłości. był wyposażony w unikatowy system wenty- 14.09.2017 Zadaniem uczestników pleneru będzie uchwy- lacyjny, który można uznać za pierwszą klima- cenie w obiektywie 80-letniego gmachu Wo- tyzację w Polsce. W 1938 r., na skwerze przed prezentowane (zdjęcia zna- jewódzkiego Domu Kultury z zewnątrz, na tle WDKiem odsłonięto pomnik Czynu Legiono- nych i cenionych fotogra- zmieniającego się krajobrazu miasta. wego. Rzeźbiarz-legionista profesor Jan Rasz- fików: Pawła Pierścińskiego, Najlepsze fotografie zrobione przez uczest- ka nie zdążył wykonać odlewu w brązie i na Andrzeja Borysa, Jana Siu- ników zaprezentowane będą podczas wystawy marmurowym cokole stanął tylko patynowany dowskiego, Tadeusza Jakubi-

poplenerowej w holu dolnym WDK. model gipsowy. W 1939 r. pomnik zniszczyli ka, Jana Spałwana, Franciszka Kielce Niemcy. Odtworzono go na podstawie projeku Gładysza, Wojciecha Burczy- Niedziela 17 września i został odsłonięty w 1991 roku. na, Henryka Pieczula i Janusza W niedzielę 17 września o godz. 17.00 zapraszamy na wernisaż wystawy poplenerowej Buczkowskiego. Zdjęcia po- WDK – pocztówka z przeszłości. Ekspozycja chodzą ze zbiorów Wojewódz- prezentowana będzie w holu dolnym WDK. kiej Biblioteki Publicznej im. Wyeksponowane zostaną powiększone foto- W. Gombrowicza w Kielcach. grafie 80-letniego gmachu Wojewódzkiego Wystawa będzie eksponowa- Domu Kultury z zewnątrz, na tle zmieniającego na w ciągu komunikacyjnym się krajobrazu miasta, wykonane przez uczest- W czwartek 14 września o godz. 12.00 biblioteki (hol) do 14 listopada 2017 roku. ników pleneru fotograficznego. serdecznie zapraszamy na wernisaż wysta- Wstęp wolny. Wstęp wolny. wy fotografii zanikającego już krajobrazu Serdecznie zapraszamy! Serdecznie zapraszamy! świętokrzyskiego pt. Krajobraz w obiek- Uwaga! Prosimy o wcześniejsze zgłaszanie Wojewódzki Dom Kultury im. Józefa Piłsud- tywie kieleckich mistrzów, na której będą zorganizowanych grup! skiego to architektoniczny skarb i zabytek, Organizator: Organizator: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach Wojewódzki Dom Kultury im. Józefa Piłsudskiego w Kielcach 25-754 Kielce, ul. ks. P. Ściegiennego 13 25–033 Kielce, ul. ks. P. Ściegiennego 2, tel. 41 3655101, 41 3655141 fax. 41 3618381 tel. 41 3447074, 41 3615351, fax 41 3445921 e-mail: [email protected], www.wdk-kielce.pl e-mail: [email protected], www.wbp-kielce.one.pl

18 19 9-10 i 16-17.09.2017 Kielce Kielce

W ramach tegorocznych EDD, 9-10, 16-17 września (soboty – godz. 11.00, niedziele – godz. 15.00) zapraszamy na wydarzenia edukacyjne pod hasłem Krajobraz dziedzictwa na przykładzie XIX-wiecznej sztuki cmentarnej. 25 lat kwest i konserwacji. W programie m.in.: prezentacja fotografii, wykład, spacer po cmentarzu i prezentacja najciekawszych pomników, ich wartości historycznych i artystycznych, a także wydaw- nictwa okolicznościowe. Dzięki 25 lat kwest i konserwacji zachowanych i uratowanych przed zniszczeniem zostało ok. 400 pomników! Zbiórka chętnych przy Bramie Głównej Cmentarza. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego 25-033 Kielce ul. ks. P. Ściegiennego 2 tel. 500 492 940

20 21 9-10 i 16-17.09.2017 Kielce Kielce

Rezerwat geologiczno-przyrodniczy „Kadzielnia” w Kielcach Nazwę „Kadzielnia” wyprowadzano od „kadzidła, kadzenia”, co stało się podstawą daleko idących, niepotwierdzonych jak do- tąd hipotez o istnieniu ośrodka pogańskie- go kultu w miejscu obecnego rezerwatu. W XVII lub XVIII w. rozpoczęto na Kadziel- ni wydobywanie wapienia dewońskiego, a w 1770 r. poświadczona była budowa wa- piennika, podjęta z inicjatywy biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka. Eksploatację wapienia ostatecznie zamknięto w 1962 w głębi wschodniej ściany dawnego kamie- roku. Wtedy też powstał w centralnej części niołomu; podziemną trasę otwarto ostatecz- kamieniołomu ścisły rezerwat przyrody nienie w 2012 roku. ożywionej, obejmujący wapienny ostaniec Kadzielnia jest jednym z kilku unikato- zwany Skałką Geologów. wych kamieniołomów na terenie miasta. Pozostałą część zagospodarowano jako Z pozostałych warto odwiedzić dawne ka- teren rekreacyjno-wypoczynkowy i park mieniołomy Wietrznia (gdzie znajduje się krajobrazowy. W 1971 r. otwarto amfiteatr, główna siedziba Geoparku Kielce, z unika- który przebudowano i unowocześniono tową ekspozycją geologiczno-przyrodniczą) w 2010 roku. Zabezpieczono też i udostęp- oraz Ślichowice. niono dla ruchu turystycznego kilka jaskiń dr Czesław Hadamik

Poleca: Fundacja „Dla Dziedzictwa” e-mail: [email protected], www.dladziedzictwa.org

22 23 11.09.2017 17.09.2017 W poniedziałek 11 wrze- śnia w godz. 13.00-17.00 serdecznie zapraszamy do biura Okręgowej Rady Adwokackiej w Kielcach przy ul. św. Kielce Leonarda 1 lok. 30 na bezpłatne porady praw-

ne dla właścicieli obiek- Maleniec tów zabytkowych.

Organizator: Okręgowa Rada Adwokacka w Kielcach 25-310 Kielce, ul. św. Leonarda 1 lok. 30 tel. 41 3431229, tel./fax.: 41 3441756, 502 263 620 e-mail: [email protected], www.ora.kielce.pl W niedzielę 17 września w godz. 15.00- 18.00 zapraszamy do Zabytkowego Zakładu Hutniczego na cykl wydarzeń pod hasłem: Kraina Cyklopów: kuźnice i wielkie piece, 15.09.2017 promujących dawne świętokrzyskie tradycje Zespół pałacowo-parkowy został wybudo- metalurgiczne i hydroenergetyczne. W progra- wany przez kanclerza wielkiego koronnego mie m.in.: wystawa fotograficzno-historyczna, Jana Małachowskiego w XVIII wieku. W XIX w. plenerowa gra planszowa, pokazy dawnych pewne zmiany w jego architekturze zostały po- urządzeń produkcyjnych i prezentacja interak- czynione przez rodzinę Tarnowskich, nowych tywnej internetowej mapy dziedzictwa prze- właścicieli Końskich. mysłowego powiatu koneckiego. W skład zespołu wchodzi piękny i rozległy Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! Końskie park, w którym znajdują się dwa skrzydła pa- Ponad 200-letni Zabytkowy Zakład Hutni- łacowe oraz stylizowane budowle: oranżeria czy w Maleńcu jest unikatowym w skali eu- egipska, świątynia grecka, glorietta, altana ropejskiej zabytkiem techniki z zachowanym ogrodowa, ogrodzenie z basztami i domkiem pełnym cyklem walcowania blachy i wytwa- wnuczętów, kapliczka. rzania z nich narzędzi gospodarczych. Zabyt- Obecnie w budynkach znalazły swoją sie- kowy park maszynowy, stare technologie oraz dzibę władze miasta i gminy, dwie biblio- kształt architektoniczny są niepowtarzalne W piątek 15 września o godz. 12.30 zapra- teki oraz Centrum Informacji Turystycznej. i jedyne tego rodzaju w Europie. Obiekt leży szamy na prelekcję połączoną z pokazem mul- W ramach EED przybliżymy losy i zmiany jana szlaku Staropolskiego Okręgu Przemysło- timedialnym pt. Zespół pałacowo-parkowy kie zaszły w kompleksie pałacowo-parkowym wego, który zaczyna się od zabytkowej huty i odlewni w Chlewiskach, biegnie przez Mu- w historii i krajobrazie miasta Końskie. w wyniku przemian historycznych, społecz- w Starej Kuźnicy, Muzeum Zagłębia Staropol- zeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskie- Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! nych i kulturowych. skiego w Sielpi, a kończy na Zabytkowym Za- go w Nowej Słupi, zabytkową kuźnię wodną kładzie Hutniczym w Maleńcu.

Organizator: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach Organizator: – Filia w Końskich Zabytkowy Zakład Hutniczy w Maleńcu 26-200 Końskie, ul. Zamkowa 5, tel. 41 3723464 26-242 Ruda Maleniecka, Maleniec 54, tel./fax 41 3731142 e-mail: [email protected], www. pbw.kielce.pl e-mail: [email protected], www.maleniec.powiat.konskie.pl

24 25 9-17.09.2017 Nowy Korczyn Nowy Korczyn

Sobota 9 września  godz. 14.00-15.00 – zwiedzanie zabytkowego kościoła w Piasku Wielkim – przewodnik › sesja popularnonaukowa o ważnych histo-  godz. 19.00 – ognisko nad rzeką Nidą, przy z PIT Nowy Korczyn rycznych miejscowościach Gminy Nowy przystani kajakowej, w Nowym Korczynie  godz.15.15-16.15 – zwiedzanie zabytkowe- Korczyn i zmianach zachodzących w ich przy ul. Zamkowej. Kontemplacja nadni- go kościoła w Strożyskach krajobrazie: Stary Korczyn, Nowy Korczyn, dziańskiego krajobrazu.  godz. 17.00-19.00 – wycieczka do Strożysk Grotniki Duże, Winiary Dolne, Czarkowy, i Piasku Wielkiego Niedziela 17 września Strożyska, Piasek Wielki i Ostrowce  godz. 17.00-19.00 – spotkanie integracyj- Zwiedzanie zabytkowych kościołów ne w remizie OSP w Strożyskach, referaty: › w przerwach pomiędzy referatami wystę- w Nowym Korczynie – przewodnik PIT Nowy o Spytku z Melsztyna, Janie Pakosławic ze py miejscowych artystów Korczyn. Strożysk i wykopaliskach sprzed 6 tys. lat › konkursy: wiedzy historycznej o regio-  godz. 14.00-15.00 – Rynek, Dom Długosza, w Strożyskach. nie i wiedzy przyrodniczej o położeniu synagoga Gminy Nowy Korczyn. Konkursy nawią-  godz. 15.15-16.00 – kościół pw. Św. Trójcy Niedziela 10 września zywać będą do hasła przewodniego EDD. w Nowym Korczynie  godz. 12.00-13.00 – msza św. polowa na Imprezie towarzyszyć będą wystawy twór-  godz. 16.15-17.00 – kościół pw. św. cmentarzu w Nowym Korczynie w inten- czości regionalnej i wywiady z miejscowy- Stanisława. cji pomordowanych partyzantów w czasie mi artystami oraz mieszkańcami Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! II wojny światowej  godz. 13.00-13.30 – informacja o męczeń- stwie Polaków w czasie II wojny światowej na Gminny Ośrodek Kultury Organizatorzy: terenie Gminy Nowy Korczyn, krótka część w Nowym Korczynie Urząd Gminy Nowy Korczyn artystyczna. 28-136 Nowy Korczyn, ul. Tarnowska 5 28-136 Nowy Korczyn, ul. Krakowska 5 Sobota 16 września tel./fax: 41 3771126 tel. 41 3771003, www.nowykorczyn.pl e-mail: [email protected] Punkt Informacji Turystycznej  godz. 16.00-19.00 – Piknik Historyczny na Towarzystwo Miłośników Ziemi Korczyńskiej tel. 511 299 988 rynku w Nowym Korczynie: w Nowym Korczynie e-mail: [email protected]

26 27 15.09.2017 9-10 i 16-17.09.2017 Ossolin Opatów

W piątek 15 września o godz. 17.00 za- Pedagogicznej w Opatowie, zostanie przed- praszamy do Powiatowego Centrum Kultury, stawiony Opatów i jego okolice w twórczości Turystyki i Rekreacji w Opatowie przy Placu poetów, pisarzy, pamiętnikarzy, związanych Obrońców Pokoju 18 na prelekcję połączoną bezpośrednio z ziemią opatowską lub przeby- z prezentacją multimedialną pod hasłem Lite- wających tutaj na przestrzeni lat za sprawą wi- rackie krajobrazy Ziemi Opatowskiej. chrów historii. Wykłady połączone będą z wy- W prelekcji, wygłoszonej przez regionali- stawą fotografii przedstawiającą opatowskie stów: Zbigniewa Zybałę, pracownika Powia- krajobrazy. towego Centrum Kultury, Turystyki i Rekreacji Wstęp wolny. w Opatowie i Marka Lisa, pracownika Biblioteki Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach – Filia w Opatowie 27-500 Opatów, ul. Słowackiego 56, tel. 15 8683421 e-mail: [email protected], pbw.kielce.pl Powiatowe Centrum Kultury, Turystyki i Rekreacji w Opatowie tel. 797994743, e mail: [email protected], www pcktir.opatow.pl

28 29 16.09.2017 Ossolin

Ossolin, kaplica betlejemska Króli. Te ciekawe zwyczaje współtworzą wyjąt- Ossolin znany jest przede wszystkim z histo- kową aurę, która otacza kaplicę Betlejemską. rycznej ruiny zamku, sięgającego XIV w., rozbu- Zbudowana z łamanego piaskowca i cegły Świętokrzyski Ostrowiec dowanego w pierwszej połowie XVII stulecia kaplica ma kształt wydłużonego „tunelu”, prze- Myślą przewodnią tegorocznych Europej- w potężną późnorenesansową rezydencję krytego sklepieniem kolebkowym, z dwoma skich Dni Dziedzictwa w Ostrowcu Świętokrzy- przez kanclerza koronnego Jerzego Ossoliń- skośnymi aneksami na krańcu wschodnim, skim jest chęć dynamicznego włączenia się skiego. Wieś ma jednak drugi godny uwagi z których aneks południowy ma dwudziel- w obchody 420. rocznicy powstania miasta, obiekt zabytkowy, zbudowany nakładem tego ny otwór podparty toskańską kolumienką. które zostało założone w 1597 r. przez kasz- Nawę oddziela od przedsionka prosta ścianka samego fundatora; jest nim podziemna kapli- telana wieluńskiego Jakuba Gawrońskiego. z drzwiami i okienkiem oraz małym marmuro- ca betlejemska, założenie tyleż skromne, co Organizatorzy zamierzają to uczcić poprzez wym lawaterzem. Czołowa ściana przedsion- niezwykle ciekawe i w skali kraju wyjątkowe. przygotowanie i organizację trzech wydarzeń Wojewoda sandomierski i późniejszy kanclerz ka, zwieńczona trójkątnym płaskorzeźbionym nawiązujących do tegorocznego jubileuszu. fundował je w 1640 r., zaś jego potomek, Jó- frontonikiem, zbudowana z cegły, a po bokach W sobotę 16 września o godz. 16.00 na zef Salezy Ossoliński, odnowił i przebudował z piaskowca, otwiera się na zewnątrz dużą ar- ostrowieckim Rynku odbędzie się wernisaż ple- w 1769 r., o których to faktach informuje in- kadą obramioną piaskowcowym ciosem. Nad nerowej wystawy fotograficznejTamte lata, te towarzysząca wernisażowi wystawy Tamte skrypcja widniejąca nad wejściem do przed- arkadą umieszczona jest marmurowa inskryp- dni. Archiwalne i współczesne zdjęcia z XIX, XX lata, te dni. Jej fabuła ma nawiązywać do naj- sionka. Wtedy też stanęła po stronie zachodniej cja poświadczająca fundację w 1640 i przebu- i XXI wieku ukażą, jak Ostrowiec Świętokrzyski ważniejszych wydarzeń, faktów i zabytków założenia kamienna figura MB. Kaplicę otaczają dowę w 1769 roku. „Tunel” kaplicy przykryty zmieniał się na przestrzeni ostatnich 150 lat. oraz najwybitniejszych postaci z 420-letnich legendy, jakoby ziemię, z której usypano przy- jest stożkowatym kopcem ziemnym, zwień- W tej scenerii nastąpi rozstrzygnięcie i ogło- dziejów Ostrowca Świętokrzyskiego. Każda krywający ją kopiec Ossoliński sprowadził z Pa- czonym smukłą murowaną latarnią z krzyżem. szenie wyników Konkursu Rodzinnego Manu- poprawna odpowiedź bądź skuteczne wyko- lestyny; wiadomo z pewnością, że garść ziemi Sama kaplica podziemna poprzedzona jest od faktura konturów, kaprysy zarysów. Zwy- nanie zadania będą nagradzane symbolicznym została zamurowana w połowie XVII w. przez strony zach. dwoma pawilonami z piaskowco- cięzcy wezmą udział w atrakcyjnej wycieczce grosikiem (stąd tytuł gry). Zwyciężą uczestni- pielgrzymkę radomską, zaś kolejna symbolicz- wych ciosów („domkami pustelników”), roz- krajoznawczej. cy, którzy w swoich sakiewkach w jak najkrót- na ilość – w 1996 r. mieszczonymi symetrycznie po bokach alejki Oprócz tego otoczenie kaplicy jest jedynym wiodącej do przedsionka. Na zach. krańcu tej W sobotę 16 września o godz. 16.00 orga- szym czasie zgromadzą jak najwięcej monet. miejscem w Polsce, gdzie tradycyjnie urządza alejki, na osi założenia, stoi na wysokim postu- nizatorzy zapraszają do udziału w plenerowej Będą je mogli wymienić na atrakcyjne nagrody się w noc Wigilii Bożego Narodzenia odpust mencie i stylizowanej kompozytowej kolumnie grze planszowej Gra o grosz. Zostanie ona ro- rzeczowe. Pasterki, który od jakiegoś czasu poprzedzony kamienna figura MB z Dzieciątkiem. Całość ota- zegrana na ostrowieckim Rynku jako impreza Wstęp wolny. Zapraszamy! jest ogniskiem i inscenizacją Pokłonu Trzech cza czworokątny kamienny mur. Organizator: Miejskie Centrum Kultury Poleca: e-mail: [email protected] Punkt Informacji Turystycznej Fundacja „Dla Dziedzictwa” www.ostrowiec.travel 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski, ul. Siennieńska 54 e-mail: [email protected], www.dladziedzictwa.org www.mck.ostrowiec.pl tel. 609 222 800

30 31 9.09.2017 17.09.2017 Pacanów

W sobotę 9 września w godz. 10.00-14.00 w ODS „Malwa” os. Stawki 45 odbędzie się sesja popularnonaukowa pt. Znaki pamięci –  Krainy Soria Moria interaktywna wystawa cmentarze ostrowieckie. – opowieść oparta na fińskim systemie edu- Na program sesji złożą się: kacji, nawiązuje do skandynawskich tradycji  wykłady monograficzne uzupełnione o poka- bajarskich, łącząc świat baśni, legend i podań zy multimedialne: krajów Północy (Norwegia, Szwecja, Dania, Finlandia, Islandia, ew. Estonia) z najnowo- Ostrowiec Świętokrzyski Ostrowiec › przedchrześcijańskie miejsca pochów- ków w rejonie Ostrowca Św. cześniejszą technologią ekspozycyjną. › wartości historyczne i artystyczne ostro- Tego dnia będzie można również obejrzeć wieckich cmentarzy katolickich różnych kultur i religii stanowią zawsze ważny, wystawę z XI Ogólnopolskiego Konkursu Foto- › ostrowiecki kirkut łatwo rozpoznawalny element krajobrazu, pod- graficznegoWszystkie Dzieci Świata Pacanów › kwatery wojenne i miejsca pamięci naro- kreślający odrębność i wyjątkowość miejsca. 2017 oraz skorzystać z Questingu Zaczarowa- dowej na ostrowieckich cmentarzach Są przestrzenią traktowaną zarówno jako ny Ogród. Questing Zaczarowany ogród jest  prezentacja multimedialna pt. Wspomnienie obiekt kultury materialnej jak i niematerialnej, W niedzielę 17 września od godz. 9.00 do specyficzną formą bezobsługowej gry tereno- o zmarłych. Zasłużeni dla Ostrowca, regio- jako składnik pamięci wyrytej w ludzkich ser- 17.00 Europejskie Centrum Bajki w Pacano- wej. Polega na przejściu nieoznakowanym szla- nu, kraju spoczywający na ostrowieckich cach. To miejsca, które postrzegamy i odczy- wie zaprasza do zwiedzania: kiem turystycznym, który za pomocą rymów cmentarzach tujemy w kategoriach wyznaniowych, kulturo-  Bajkowego Świata – to unikalna ekspozycja, i licznych zagadek oprowadza Cię po wyjątko-  spacer uczestników sesji po cmentarzu para- wych, społecznych i historycznych. łącząca najnowsze zdobycze technik mul- wym ogrodzie Centrum Bajki. fialnym przy ulicy Denkowskiej w Ostrowcu Sesja stawia sobie za cel: timedialnych z tradycyjnymi eksponatami Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! Świętokrzyskim. › popularyzację wśród mieszkańców Ostrowca muzealnymi. To stworzona specjalnie z myślą Rezerwacja miejsc obowiązkowa! Cmentarze jako miejsca pochówku mają Świętokrzyskiego zagadnień związanych z hi- o dzieciach wspólna podróż przez baśniowe istotne znaczenie dla danej społeczności. Są storią ostrowieckich cmentarzy, ich wartością krainy – pełna obrazów, dźwięków, barw, za- ważnym elementem krajobrazu kulturowe- historyczną i artystyczną skoczeń. W tej przygodzie pośrednikami mię- go i źródłem wiedzy o przeszłości. Przywołują › uwrażliwienie na kwestie ochrony zabytków, dzy światem bajki a rzeczywistością są prze- i przechowują pamięć o minionych zdarzeniach w tym zabytków sepulkralnych wodnicy: Dzwoneczek, Czerwony Kapturek i ludziach. To tu żyjący spotykają się ze zmarły- › utrwalenie w pamięci ostrowczan sylwetek lub Królewna Śnieżka mi. Ich charakter jest wyjątkowy, zarazem oso- znamienitych postaci spoczywających na  Małego teatru – to kameralna scena lalkowa, bisty i powszechny, prywatny i dostępny dla ostrowieckich cmentarzach, w tym duchow- prezentująca znane i lubiane baśnie w pięk- wszystkich. Cmentarze są zawsze ściśle zwią- nych, nauczycieli, lekarzy, samorządowców, nych aranżacjach. Jej zaletą jest bliski kon- zane z miejscem, miejscowością, regionem, wysokich urzędników ostrowieckiej huty czy takt widzów z lalkami i animatorami. Publicz- krajem i ich historią. Kształtowane w różnych cukrowni, społeczników. ność zgromadzona w małej, przytulnej salce, epokach, w różnych rejonach, pod wpływem Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! wczuwa się w oglądaną historię i przeżywa ją wraz z bohaterami Organizator: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Organizator: Oddział im. Mieczysława Radwana w Ostrowcu Świętokrzyskim Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski, ODS „Malwa”, os. Stawki 45, tel. 505 444 874 28-133 Pacanów, ul. Kornela Makuszyńskiego 1, tel. 41 37650788 e-mail: [email protected], www.ostrowiec-radwan.pttk.pl e-mail: [email protected], www. stolica-bajek.pl

32 33 16-17.09.2017 8.09.2017 Raków Pińczów

Sobota 16 września W sobotę 16 września zapraszamy do sali wykładowej Muzeum mieszczącego się w XV/ XVII w. klasztorze paulinów na wykład pt. Rola Zespołu Parków Krajobrazowych Ponidzia w ochronie przyrody i dziedzictwa kulturowego. Zasoby muzeum i ogródek dydaktycz- no–przyrodniczy na wirydarzu, stanowią sam w sobie mikrokrajobraz. Niedziela 17 września W niedzielę 17 września zapraszamy na wy- cieczkę wzdłuż Garbu Pińczowskiego wałem wójczańsko-pińczowskim do Góry Okręglica (na wysokości Skowronna d.). Zwiedzimy sta- W piątek 8 września w godz. 11.00- Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! re kamieniołomy, okopy z I wojny światowej, rezerwat Skowronno aż po starodawną Okrę- 15.00 zapraszamy do udziału w grze wiel- glicę. Trasa wiedzie nad Skowronnem i nad Ko- koformatowej o tematyce historycznej pernią, wsią w której w 1257 r. książę Bolesław pt. Gramy z historią, która ma na celu, przy- Wstydliwy lokował Kraków, wzdłuż rzeki Nidy. bliżenie poprzez zabawę dzieciom i młodzie- W programie również ognisko a przy nim ży historii lokalnej. Gra terenowa wpisuje się czytanie najpiękniejszych relacji z Ponidzia spi- również w obchody jubileuszu 450. Roczni- sanych przez Adolfa Dygasińskiego. cy lokacji Rakowa. Wstęp wolny. Zbiórka uczestników na pl. Wolności w Ra- Serdecznie zapraszamy! kowie o godz. 11.00.

Organizator: Organizator: Muzeum Regionalne w Pińczowie Gminne Towarzystwo Sportowe w Rakowie 28-400 Pińczów, ul. Piłsudskiego 2A, tel. 41 3572472 26-035 Raków, ul. Łagowska 25, tel. 600 330 476 e-mail: [email protected], www.muzeumpinczow.pl e-mail: [email protected]

34 35 16-17.09.2017 Sandomierz Sandomierz

W sobotę 16 września o godz. 11.00 zapraszamy na bezpłatne oprowadzanie ku- ratorskie po wystawie – kustosz Urszuli Sępień. W niedzielę 17 września wstęp wolny w godzinach otwarcia muzeum od 13.30- 16.30. Zapraszamy! Ekspozycja w Domu Długosza, urządzona według zamysłu Karola Estreichera jun. una- ocznia sens ideowy zbiorów. Z jednej strony jest odzwierciedleniem głównej funkcji muzeów diecezjalnych, jaką było zachowa- nie od utracenia pamiątek przeszłości naro- określić jako intencyjne. Powstało w opar- dowej i kościelnej. Dlatego nie wydzielono ciu o prywatne zbiory kolekcjonera, którego osobnych kategorii eksponatów, pokazano indywidualnym zamysłem było upowszech- je swobodnie w różnych salach, eksponu- nienie kolekcji następnym pokoleniom. jąc emocjonalny stosunek do przedmiotów, I chociaż samo muzeum przechodziło różne które ofiarodawcy chcieli doraźnie ocalić modernizacje, to jednak kolejnym opieku- przed zniszczeniem. Przypominała rów- nom zbiorów udało się utrzymać w zasad- nież, że działania ks. Józefa Rokosznego niczym kształcie charakter ekspozycji jaki – twórcy muzeum, miały sens patriotycz- nadał jej w 1937 r. Karol Estreicher jun. no-dydaktyczny i manifestowały wielką ro- Jan Błoński o muzeum w Domu Długo- mantyczną ideę „pokrzepiania serc” narodu sza napisał, że stanowi ono przykład mu- znajdującego się pod zaborami, której in- zeum muzealnego, które zachowało reguły tencją było uchronienie dzieł sztuki przed powstania. Sama ekspozycja odzwierciedla zniszczeniem. metody pozyskiwania zbiorów, poprzez na- Kolekcja w Domu Długosza powstała rów- warstwienie się znalezisk, kolekcji i depozy- nież w oparciu o prywatne zbiory ofiarowa- tów, które pozornie tylko gromadzono bez ne przez ks. Jana Wiśniewskiego. Dzięki ładu i składu. jego zbiorom, ilość zabytków w stosunku do To właśnie jest wyróżnikiem sando- Organizator: stanu z seminarium duchownego znacznie mierskiego muzeum, a jego koncepcja Muzeum Diecezjalne Dom Długosza w Sandomierzu się rozrosła. i zawartość stanowi syntezę polskiego ko- 27-600 Sandomierz, ul. Długosza 9, tel. 15 8332670, 601 981 247 Jest to również muzeum, które można lekcjonerstwa XIX wieku. e-mail: [email protected], www.domdlugosza.sandomierz.org

36 37 16-17.09.2017 Sandomierz Sandomierz

z wystawą Krajobrazy Ponidzia, którą zamierzamy zaprezentować w kilku miejsco- wościach województwa świętokrzyskiego. Zbiory fotograficzne jakie chcemy poka- zać, to wybór materiałów gromadzonych Sobota-niedziela 16-17 września XIX i XX wieku. Często są to osoby przypad- przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Dziedziniec Muzeum Okręgowego w San- kowe, o niskiej kondycji społecznej, których Przeszłości. Działało ono w latach 1906- nie było stać na uwiecznienie swojej po- domierzu, ul. Zamkowa 12: 1944. Była to instytucja stawiająca sobie za  godz. 10.00-17.00 – ekspozycja wystawy ple- dobizny. Dzięki przypadkowemu zbiegowi cel ochronę zabytków i polskiego dziedzic- nerowej pt. Krajobrazy Ponidzia połączonej okoliczności i „oku” fotografa uwieczniono twa kulturowego. W ramach swojej misji z oprowadzaniem kuratorskim. to, co zarezerwowane było z reguły dla osób Wydarzenie będzie miało charakter wysta- bardziej zamożnych. Tym bardziej więc są to prowadziło prace naukowe, popularyzator- wy planszowej, zewnętrznej pokazywanej źródła cenne. skie, a także dokumentacyjne. Efekty tej pra- na dziedzińcu zamku w Sandomierzu. Wy- Wystawie towarzyszyć będzie wydaw- wydaliśmy jeszcze publikację Świętokrzy- cy to szereg wyremontowanych obiektów, stawa pt. Krajobrazy Ponidzia zaprezen- nictwo albumowe, w którym chcemy po- skie widoki będącą rozszerzoną wersją wy- setki publikacji naukowych, a także zbudo- tuje zabytkowe, często nieznane fotografie kazać materiał, jaki udało nam się zdobyć stawy pod takim samym tytułem. Wystawa wanie bazy dokumentacyjnej, w tym bazy z końca XIX i początku XX w. ze zbiorów To- w dużo większym zakresie niż w przypadku dotychczas była prezentowana w Sando- fotograficznej. Część z tego wielkiego zbio- warzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszło- wystawy. Chcemy, by album ten był trwałym mierzu i Kielcach. W tym roku ma być jeszcze ru zamierzamy zaprezentować szerokiemu ści. Ilustracje te ukazują krajobraz Ponidzia śladem wystawy. Wydawnictwo to zostanie zaprezentowana w Zawichoście i Skansenie gronu odbiorców. z zabudową miast, miasteczek i wsi. Fotogra- opatrzone stosownymi komentarzami i apa- w Tokarni. Zakładamy, że podobnie będzie Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy! fie ukazują zarówno obiekty zabytkowe (w ratem naukowym, dzięki czemu będzie sta- tym takie, które dzisiaj już nie istnieją). Fo- nowiło solidne źródło wiedzy do poznania Organizator: tografie posiadają nie tylko walor dokumen- dziejów regionu. Fundacja Świętokrzyska Góry Historii talny, ale także artystyczny. W dużej mierze Zadanie jest kontynuacją wcześniejszych 00-850 Warszawa, ul. Prosta 2/14/124, tel. 605 368 469 fotografie te są to wysmakowane obrazy działań. W ramach ubiegłorocznych EDD e-mail: [email protected], www.goryhistorii.pl Partnerzy: i sytuacyjne scenki, na których pokazane są opracowaliśmy wystawę Świętokrzyskie Muzeum Okręgowe w Sandomierzu także ich mieszkańcy. Wyłaniają się z nich widoki i książkę Sandomierz w dawnej fo- Muzeum Narodowe w Kielcach portrety mieszkańców Ponidzia z przełomu tografii. W ramach kontynuacji tego zadania Instytut Sztuki PAN w Warszawie

38 39 16-17.09.2017 Secemin Secemin

Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin  wystawa twórców ludowych z powiatu zaprasza 16-17 września w godz. 14.00-20.00 włoszczowskiego na Dni Otwarte w Muzeum Wsi Polskiej  występy zespołów ludowych w Seceminie przy ul. Kolejowej 9.  ognisko integracyjne. W sobotę 16 września od godz. 14.00 od- Wstęp wolny. będzie się: Serdecznie zapraszamy!  zwiedzanie zbiorów muzealnych Organizatorzy: Muzeum Wsi Polskiej w Seceminie  rozstrzygnięcie konkursu na widokówkę pro- Uwaga, w przypadku grupy większej niż 10 osób prośba o wcześniejsze powiadomie- 29-145 Secemin, ul. Kolejowa 9 mującą gminę Secemin e-mail: [email protected], www.muzeumsecemin.pl  turniej sprawności latawców własnej nie i uzgodnienie szczegółów telefoniczne lub Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin konstrukcji poprzez e-mail. 29-145 Secemin, ul. Jędrzejowska 16, tel. 608 445 979

40 41 17.09.2017 Skalbmierz Skalbmierz

W niedzielę 17 września o godz. 17.00 zapraszamy do kawiarenki „Przystań” przy ul. Partyzantów 2 w Skalbmierzu, na spotkanie autorskie promujące książkę Kapliczki, figury i krzyże przydrożne parafii Skalbmierz przy- gotowaną przez Jerzego Jędrysa pod kierun- kiem ks. Mariana Fatygi. Miłośnicy fotografii, historii, sztuki ludowej i sakralnej znajdą coś dla siebie. Zatrzyma- my się nad pięknem kapliczek, przydrożnych figur i krzyży, które są integralnie związane z polskim pejzażem kulturowym. Są znakami, które upamiętniają ważne wydarzenia, towa- dziękczynnym. Kapliczki i krzyże przydrożne rzyszą nieodłącznie szlakom komunikacyj- bywają okazałe, artystycznie interesujące, nym, kiedy indziej zaświadczają o istniejących a czasem też i skromne z odpustowym tandet- kiedyś szlakach. Nade wszystko są one świa- nym wystrojem. Mijamy je codziennie i często dectwem żywej tradycji okazywania wdzięcz- nie zwracamy na nie uwagi. Wrześniowe spo- ności Bogu i świętym patronom: darem błagal- tkanie właśnie nam na to pozwoli. nym w czasach zagrożeń, kiedy indziej aktem Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu Opiekun ks. Proboszcz Marian Fatyga 28-530 Skalbmierz, ul. Partyzantów 2, tel. 602 765 295 e-mail: [email protected] www.parafiaskalbmierz.pl, www.facebook.com/paraf.skalbmierz

42 43 9 i 16.09.2017 16.09.2017 Solec-Zdrój Solec-Zdrój

W soboty 9 i 16 września w godz. 10.00- 14.00 zapraszamy do Galerii Stary Kufer przy ul. Kościuszki 24 na wystawę pt. Historia wsi, która kurortem się stała, prezentującą najstarsze materiały ikonograficzne przedstawia- jące wieś Solec i jej mieszkańców oraz uzdrowisko, począwszy od jego zarania, tj. od roku 1837 do czasów II wojny światowej. Eksponowane ryciny, fotografie, dokumenty stanowią część bogatego zbioru archiwaliów Stowarzyszenia, stanowiącego efekt jego 15- letniej działalności. Wystawie towarzyszy pro- W sobotę 16 września zapraszamy do udziału w wycieczce rowerowej pod hasłem Ślada- jekcja filmu dotyczącego dziejów uzdrowiska. Przedsięwzięcie wpisuje się w uczczenie przy- mi życia dworskiego na terenie gminy Solec-Zdrój. padającej w bieżącym roku 180. rocznicy po- Zbiórka o godz. 9.00 pod Gminnym Centrum Kultury w Solcu-Zdroju przy ul. Partyzantów wstania uzdrowiska. 8 a. Wyjazd o godzinie 9.30. Trasa będzie wiodła przez Zborów (Pałac Zborowskich z zabudo- Wstęp wolny. waniami) do Kikowa (pozostałości dawnego dworku szlacheckiego). Serdecznie zapraszamy! Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator: Organizator: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Solec- Zdrój Gminne Centrum Kultury w Solcu-Zdroju 28-131 Solec-Zdrój, ul. Kościuszki 19, tel. 604 929 654 28-131 Solec-Zdrój, ul. Partyzantów 8 a, tel. 690 191 801, 41 3776049 e-mail: [email protected], [email protected], www.stowsolec.org.pl e-mail: [email protected]

44 45 11.09.2017 Starachowice Starachowice

Organizator: Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach 27-200 Starachowice, ul. Wielkopiecowa 1, tel. 41 2754083, 783 730 094 W poniedziałek 11 września w godz. e-mail: [email protected], www.ekomuzeum.pl 9.00-12.00 zapraszamy do udziału w IX Fe- stynie Historycznym Od Prasłowian do Polaków – wydarzeniu plenerowym o charakterze edukacyjnym, odbywającym się na terenie muzealnego Archeoparku. Pod- 15.09.2017 czas wydarzenia zaprezentowane zostaną W piątek 15 września o godz. stoiska warsztatowe dające uczestnikom 15.00 zapraszamy na spotkanie możliwość „dotknięcia” historii. Połączone autorskie z Panią Elżbietą Jach, z narracją merytoryczną wprowadzą w temat pisarką i poetką ze Skarżyska Kościelnego. tegorocznej edycji imprezy. Wydarzenie to W programie również będzie jest swojego rodzaju zaproszeniem widzów zwiedzanie wystawy pt. Krajobra- do podróży w świat naszych przodków. zy świętokrzyskie w malarstwie Muzeum Przyrody i Techniki zostało po- STAR, zaś w zabytkowym kinie Kotłownia prezentowana jest wystawa paleontologicz- i poezji twórców regionalnych. wołane do życia 1 stycznia 2001 r. decyzją Ekspozycję obrazów grupy skarży- na, której najważniejszym elementem jest Rady Powiatu Starachowickiego. Jest zatem skich malarzy SKART będzie można pierwszym muzeum powstałym w XXI wieku zbiór skamieniałości – tropów zwierząt ży- oglądać do końca września br. Starachowice w Polsce. Placówka obejmuje obszar 8 hek- jących w rejonie Gór Świętokrzyskich przed Wstęp wolny. tarów, na którym zlokalizowane są obiekty 200 milionami lat. Serdecznie zapraszamy! dwóch chronologicznie następujących po Udział w festynie jest bezpłatny. sobie zakładów wielkopiecowych. Wśród Obowiązują wcześniejsze zapisy. Grupę zapisać można telefonicznie (41 2754083, Organizator: atrakcji znajdujących się na terenie Muzeum Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach - Filia w Starachowicach znaleźć można samochody produkowane 783730094) lub za pomocą poczty elektro- 27-200 Starachowice, ul. Kościelna 30, tel./fax: 41 2747154 przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych nicznej [email protected]. e-mail: [email protected], www.pbw.kielce.pl

46 47 21.09.2017 popularnonaukową pod hasłem: Krajobraz dziedzictwa – dziedzictwo krajobrazu. Program konferencji:  wprowadzenie w tematykę EDD,  Historia i sztuka Ziemi Staszowskiej w świetle dziejów Rzeczpospolitej – wykład Władysła- wa Sadłochy, Staszów

 Przyroda Ziemi Staszowskiej i formy jej ochro- Stopnica ny – wykład Grzegorza Skubery,  Perły Świętokrzyskie – prelekcja na temat malarstwa Władysława Sadłochy wraz z oprowadzaniem po wystawie. W czwartek 21 września o godz. 10.00 Wstęp wolny, serdecznie zapraszamy! zapraszamy do Staszowskiego Ośrodka Kul- Uwaga, w celach organizacyjnych prosimy tury przy ul. Parkowej 6 na konferencję o wcześniejsze zapisy pod nr tel. 15 8642511.

Organizatorzy: www.pbw.kielce.pl Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka Powiatowy Ośrodek Doskonalenia w Kielcach – Filia w Staszowie Nauczycieli w Staszowie 28-200 Staszów, ul. Świerczewskiego 7 tel. 15 8642747 tel./fax 15 8642511 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Staszowski Ośrodek Kultury [email protected] tel. 15 8644112, e-mail: [email protected]

16.09.2017 W czerwcu 2017 r. organizatorzy zapre- zentują w szkołach temat przewodni EDD oraz zaproszą mieszkańców gminy do udzia- łu w wydarzeniach. Celem tych działań bę- dzie zwrócenie uwagi na piękno rodzimego krajobrazu, w który wpisują się obiekty sakralne, dwory, ale też natura i praca ludzi. Do końca sierpnia br. mieszkańcy będą Stopnica mogli przynosić do GCK w Stopnicy wykonane przez siebie fotografie na nośnikach pamięci. Z przekazanych zdjęć zespół organizato- rów stworzył wystawę pt. Stopnickie krajobrazy oczami mieszkańców, która zostanie multimedialna przygotowana ze zdjęć. Wy- udostępniona do zwiedzania w sobotę 16 damy również folder. września o godz. 15.00. Serdecznie zapraszamy. Wystawie towarzyszyć będzie prezentacja

Organizator: e-mail: [email protected], www.stopnica.pl Gminne Centrum Kultury w Stopnicy Partnerzy: 28-130 Stopnica, ul. Kazimierza Wielkiego 15 Gminna Biblioteka Publiczna w Stopnicy tel. 41 377985 Stowarzyszenie Stopniczanki

48 49 9.09.2017 10.09.2017 Suchedniów Suchedniów

W niedzielę 10 września o godz. 10.00 zapraszamy do Suchedniowskiego Ośrodka Kul- W sobotę 9 września w godz. 10.00-19.00 tury „Kuźnica” przy ul. Bodzentyńskiej 18 na zapraszamy do Młyna Jędrów na dni otwarte. konferencję naukową pt. Kształtowanie in- W programie m.in.: dustrialnego krajobrazu kulturowego osad  zwiedzanie młyna i okolicy poprzedzone górniczych na przykładzie Suchedniowa krótkim wstępem na temat historii Młyna w XIX i XX wieku. i młynarstwa na rzece Kamionce W programie konferencji m.in. wystąpienia  pokaz pracy zachowanych urządzeń młyń- 10 prelegentów. Referaty dotyczyć będą in- skich napędzanych pasem transmisyjnym dustrialnego charakteru osiedla górniczego  pokaz pracy starych urządzeń stolarskich Suchedniów na przełomie XIX i XX w., kiedy to  atrakcje kulturalne Staropolski Okręg Przemysłowy podzielono na  wystawa rękodzieła. Okręg Wschodni i Zachodni, a Suchedniów stał Młyn Jędrów w Suchedniowie przy ulicy Ko- się siedzibą okręgu Wschodniego. szykowej to jeden z ostatnich, wielkich młynów w woj. świętokrzyskim, z zachowaną częścią Do miejscowości przyjeżdżali inżynierowie, urządzeń technicznych wraz z kanałami robo- ludzie nauki i nauczyciele, którzy tworzyli su- czymi. Pierwsze wzmianki o obiektach wod- chedniowskie środowisko inteligencji. Powsta- nych na Koszykowej pochodzą już z XVI wieku. 1911). Młyn w czasach swojej świetności napę- jące kuźnice, które przeobraziły się we fryszerki, Całkiem możliwe, że w miejscu gdzie teraz stoi dzany był turbiną Francisa o mocy 15 KM – wy- zakłady hutnicze, ceramiczne i odlewnie, na za- młyn znajdowała się kuźnica Andryszów. Za- remontowaną i pracującą do dnia dzisiejszego. wsze naznaczyły krajobraz kulturowy osiedla, chowany do dzisiaj budynek pochodzi z 1885 r. W młynie znajdują się oryginalne urządzenia a dziś już miasta Suchedniów. (różne źródła podają inne daty – od 1859 do młyńskie oraz stare urządzenia stolarskie. Serdecznie zapraszamy.

Organizator: Organizator: Młyn Jędrów – obiekt prywatny Stowarzyszenie Grupa Inicjatywna Pod Prąd 26-130 Suchedniów, ul. Koszykowa 18B, tel. 607 604 100 26-130 Suchedniów, ul. Bodzentyńska 18, tel. 508 140 266 e-mail: [email protected], www.facebook.com/mlynjedrow/ e-mail: [email protected], [email protected]

50 51 9-17.09.2017 Najważniejsze sanktuarium Polski Jagiel- lonów zaprasza! Od prawie dziewięciu wieków klasztor świę- tokrzyski wieńczy szczyt Łysej Góry. Jego burz- liwa historia, obecność relikwii drzewa Krzyża Świętego, legendy i opowieści, a nawet specy- ficzny klimat tego miejsca sprawiają, że każdy człowiek, czy to pielgrzym, czy turysta, może tu przeżyć niezapomniane chwile. Legendę tego miejsca stworzyły wspólnymi siłami natura oraz wiara, myśl i ręka człowieka. Kamienne Święty KrzyżŚwięty wały uważane za relikty przedchrześcijańskiego Krzyż Święty ośrodka kultowego otaczają wydłużonym owa- lem dwa wierzchołki góry. W XII w. na niższym z nich książę Bolesław Krzywousty fundował klasztor benedyktynów, który w początkach XIV stulecia został przez Władysława Łokietka ob- darowany relikwiami drzewa Krzyża Świętego. Wielka cześć, jaką żywili dla tych relikwii wielo- krotnie tu pielgrzymujący Władysław Jagiełło i jego następcy sprawiła, że świętokrzyskie opactwo stało się najważniejszym sanktuarium Polski Jagiellonów. Królowie i znaczące w polskiej historii rody możnowładcze fundowały trwające wiele stuleci rozbudowy klasztoru, czego wido- powszechnie nazywanej świętokrzyską. Krajo- mym znakiem są świetnie zachowane do dziś braz łysogórski, ten naturalny, z gołoborzami wspaniałe gotyckie krużganki, wzniesione stara- i opiewaną przez artystów puszczą, a także ten niem Kazimierza Jagiellończyka oraz biskupa historyczno-kulturowy, jest bogaty w treści fun- krakowskiego, kardynała Zbigniewa Oleśnic- damentalne dla polskich dziejów i polskiej kul- kiego. Ścisła współpraca z Akademią Krakowską tury. Formalnym przypieczętowaniem znaczenia sprawiła, że benedyktyni świętokrzyscy współ- dla kultury i tożsamosci Polaków tego wyjątko- tworzyli elity intelektualne Królestwa, a biblio- wego miejsca stało się wpisanie Świętego Krzyża teka klasztorna, aż do czasów supresji (w 1819 na prestiżową listę Pomników Historii, co nastą- roku) uznawana była za jedną z najlepszych piło w marcu tego roku. w kraju. Klasztor z sanktuarium Świętego Krzy- W ramach obecnej edycji EDD Misjonarze Ob- ża był ośrodkiem chrystianizacji terenów pół- laci zapraszają do zwiedzania klasztoru i jego nocnej Małopolski, tutaj pisano kazania roz- otoczenia, a także do słuchania Radia Kielce, powszechniane wśród wiernych przez kler gdzie będą prezentowane na antenie fragmen- świecki. Później, w czasach dynastii Jagiello- ty książki Czesława Hadamika Opowieści Łysej nów, był swego rodzaju duchową stolicą Polski, Góry, połączone z konkursami, w których będzie a jeszcze później źródłem tożsamości i poczucia można wygrać nagrody książkowe. odrębności ziemi sandomierskiej, od XIX wieku dr Czesław Hadamik

Organizator: Klasztor: tel. 41 3177021 Misjonarze Oblaci lub 41 3178278 Maryi Niepokalanej Sanktuarium fax: 41 3178279 wew.119 Relikwii Drzewa Krzyża Świętego e-mail: [email protected] Święty Krzyż 1, 26-004 Bieliny Partner: Ojciec mgr Zygfryd Wiecha OMI Fundacja „Dla Dziedzictwa” – Superior Klasztoru, Ekonom, e-mail: [email protected] Rektor Kościoła www.dladziedzictwa.org

52 53 16.09.2017 Tokarnia Tokarnia

W sobotę 16 września w godz. 10.00- 15.00 zapraszamy do udziału w konferencji naukowej pt. Historyczne dziedzictwo świętokrzyskiego hutnictwa ołowiu i mie- dzi, która odbędzie się w Dworze z Mirogo- nowic, przed wejściem na teren skansenu. Organizatorzy: Wstęp wolny. Muzeum Wsi Kieleckiej 26 -060 Chęciny, Tokarnia 303 Serdecznie zapraszamy! Partner: Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wsi Kieleckiej

54 55 22 i 24.09.2017 Wąchock Wąchock

Piątek 22 września roli opactwa w Wąchocku w gospodarczym W piątek 22 września w godz. 9.00–14.00 obszarze doliny rzeki Kamiennej, a w szcze- zapraszamy do Opactwa oo. Cystersów przy ul. gólności tworzeniu podstaw nowożytnego Kościelnej 14 w Wąchocku na V Festyn Histo- hutnictwa. Festyn Historyczny Mnisi i Hut- ryczny Mnisi i Hutnicy. nicy stanowi integralną część projektu pod W programie wydarzenia m.in.: tą samą nazwą realizowanego od 2013 roku  zwiedzanie Opactwa w Wąchocku w godz. wspólnie przez Opactwo Ojców Cyster- 9.00-9.30 i 11.30-12.00 sów w Wąchocku oraz Muzeum Przyrody  inscenizacja obłóczyn, czyli przyznania no- i Techniki w Starachowicach. Każdy ze współ- wicjuszowi habitu, w godz. 9.45-10.15 organizatorów zaprezentuje podczas wydarze- i 12.45-13.15 (tej uroczystości nigdy nie to- nia elementy sacrum i profanum życia codzien- warzyszą osoby z zewnątrz!) nego w przeszłości. Ojcowie Cystersi przybliżą  prezentacja stoisk rzemiosł dawnych w godz. niektóre elementy życia klauzurowego, jak na 10.15-11.30 i 13.15-14.00 przykład obłóczyny, czyli przyjęcie nowicju-  degustacja potraw ze stołu cysterskiego sza do wspólnoty. Muzealnicy ze Starachowic  stoiska warsztatowe. zaprezentują dziedzictwo materialne zwią- zane z życiem codziennym i zajęciami ludno- Niedziela 24 września ści zamieszkującej dolinę rzeki Kamiennej od Dodatkowo, w dniu 24 września o godz. średniowiecza po wiek XIX. Festyn cieszy się 7.30 odbędzie się uroczysta Msza św. w nad- corocznie niesłabnącym powodzeniem wśród zwyczajnej formie rytu trydenckiego (po odbiorców, a dodatkowym jego walorem jest łacinie). fakt, że odbywa się w wyjątkowej przestrzeni Celem tego wydarzenia plenerowego jest krużganków opactwa, obiektu uznanego przez przybliżenie elementów duchowości i kultury Prezydenta RP za Pomnik Historii. materialnej wąchockich cystersów, wskazanie Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizatorzy: Opactwo oo. Cystersów w Wąchocku 27-215 Wąchock, ul. Kościelna 14 Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach 27-200 Starachowice, ul. Wielkopiecowa 1 tel. 783 730 094 e-mail: [email protected], www.ekomuzeum.pl

56 57 9-17.09.2017 Włoszczowa Włoszczowa

W ramach tegorocznych EDD, Pedagogiczna dokumentują zmiany w urbanistyce miasta Biblioteka Wojewódzka w Kielcach – Filia we w okresie PRL-u – pojawiają się budynki szkół Włoszczowie zaprasza na prelekcje z pokazem i internatów, dom kultury, osiedle Brożka multimedialnym oraz zwiedzanie wystawy i Broniewskiego, dworzec PKS, basen odkryty pt. Historia Włoszczowy w fotografii. i nowe ulice. Najnowsze zdjęcia ukazują stację Przedstawimy historię Włoszczowy począw- Włoszczowa Północ do obsługi pociągów pasa- szy od 1913 r., kiedy to kielecki fotograf Adam żerskich, nowoczesne boiska sportowe, krytą Badzian wydał pierwsze widokówki, aż do cza- pływalnię, odnowiony rynek i nowe domy han- sów obecnych. Na większości zdjęć obejmują- dlowe. Zapraszamy na sentymentalną podróż cych okres do 1945 r. uwieczniony jest rynek po dziejach Włoszczowy! Organizator: i toczące się na nim życie włoszczowian - udział Serdecznie zapraszamy i prosimy o wcześniej- Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach – Filia we Włoszczowie w poniedziałkowych targach, uroczystościach sze zgłaszanie grup i uzgadnianie terminów! 29-100 Włoszczowa, ul. Wiśniowa 10, tel./fax. 41 3943239 kościelnych i państwowych. Kolejne zdjęcia Wstęp wolny. e-mail: [email protected], www.pbw.kielce.pl

58 59