północ od rynny jeziora Urszulewskiego oraz na południe od Gójska występują formy wałowe niewielki fragment arkusza w części wschodniej położony jest w Krainie Mazowiecko-Podlaskiej W ostatnich latach rozpoznanie stanu czystości rzek prowadzono w 4 punktach PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO KOMENTARZ interpretowane jako ozy i formy szczelinowe (Kotarbiński 1999a). Obszar na wschód od doliny (IV) i Dzielnicy Niziny Północnomazowieckiej (IV.1). (Tabela 4) zamykających jednolite części wód (JCW) (Raport o stanie środowiska… 2012, Skrwy zajmuje wysoczyzna morenowa płaska, w znacznym stopniu zdenudowana, która leży na Obszar objęty arkuszem mapy Sierpc cechuje rolniczo-leśny charakter. Obszary leśne 2013). Na stanowisku Skrwy Prawej, powyżej ujścia Sierpienicy stwierdzono dobry stan wód Aktywność człowieka w zakresie przeciwdziałania degradacji środowiska przyrodniczego DO MAPY SOZOLOGICZNEJ wysokości 119–122 m n.p.m. (Kotarbiński 1999a). Podobne cechy rzeźby ma niewielki fragment stanowią około 27% powierzchni arkusza (prawie 8 300 ha) i występują w postaci kilku w zakresie biologicznym, o czym zdecydował indeks makrofitowy (II klasa). Natomiast polega na właściwym wprowadzaniu podstaw przyrodniczych i proekologicznych do planowania wysoczyzny morenowej w północno-wschodnim krańcu arkusza. Równiny morenowe, dużych, zwartych powierzchni w jego części centralnej i północno-zachodniej oraz elementy fizykochemiczne zaklasyfikowano do grupy poniżej stanu dobrego. Zdecydowały przestrzennego oraz na umiejętnym stosowaniu instalacji technicznych i procesów W SKALI 1:50 000 zbudowane z glin zwałowych, miejscami przykrytych osadami eluwialnymi, najprawdopodobniej zdecydowanie mniejszych na zachodzie i północnym-zachodzie. Centralna i południowa o tym podwyższone stężenia fosforanów. Skrwa od dopływu Sierpienicy do ujścia technologicznych ograniczających lub likwidujących procesy degradacji środowiska. Działalność nie zostały objęte zasięgiem lądolodu podczas ostatniego zlodowacenia (Kotarbiński 1999b, część obszaru zarządzana jest przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Łodzi charakteryzuje się I klasą w zakresie elementów biologicznych oraz II klasą w ocenie w tym kierunku obejmuje cały szereg zabiegów, procesów, nakazów i zaleceń, także ARKUSZ N-34-112-A Wysota, Molewski 2011). Dolina Skrwy jest zróżnicowana morfologicznie i genetycznie. i leży w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Płock. Północno-zachodnie fragmenty fizykochemicznej. Poprawa wskaźników wraz z biegiem Skrwy świadczy podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. W czterech miejscowościach (Sierpc, W górnym odcinku, o kierunku WNW-ESE, jest to płytka (do 2 m) i szeroka (do 1000 m) dolina przynależą do Nadleśnictwa Skrwilno (RDLP w Toruniu), a północno-wschodnie do o samooczyszczaniu się jej wód. Stan ekologiczny wód dwóch dopływów Skrwy Prawej Blizno, Miłobędzyn i Studzieniec), zlokalizowano oczyszczalnie ścieków komunalnych, z podmokłym, często zatorfionym dnem, która wykorzystuje dawny szlak odpływu wód Nadleśnictwa Dwukoły (RDLP Olsztyn). Pod względem siedliskowym dominują siedliska w 2011 roku został zaklasyfikowany jako umiarkowany. W ocenie fizykochemicznej a dodatkowo w Sierpcu także przemysłowych. SIERPC roztopowych ku „pradolinie raciąskiej” (Kotarbiński 1972, 1974, 1999a). Koło wsi Pianki dolina borowe – boru mieszanego świeżego oraz boru świeżego, a głównym gatunkiem zanotowano podwyższone wartości OWO oraz azotu Kjeldahla. Stan biologiczny również Pełna sieć kanalizacji sanitarnej i niepełnej burzowej występuje w Sierpcu, Szczutowie, Skrwy skręca na południe, a następnie kieruje się ku południowemu zachodowi. Zmieniają się lasotwórczym jest sosna. W otoczeniu wsi Rudziska na terenach podmokłych występują został zaliczony do umiarkowanego. W porównaniu do lat wcześniejszych stan czystości Gójsku i Podlesiu, a w pozostałych miejscowościach jest ona niepełna lub jest jej brak. Na Opracował zespół w składzie: cechy morfologiczne doliny rzecznej. Dolina Skrwy staję się wąska doliną o głębokości do 17 m siedliska łęgowe z olszą, natomiast w sąsiedztwie Szczutowa oraz Borowa bór mieszany Skrwy Prawej ulega stopniowej poprawie. Jest to między innymi efekt modernizacji większości analizowanego obszaru gospodarka odpadami jest uregulowana, co nie zmienia oraz wyraźnymi i stromymi zboczami. Ponad dnem doliny występują trzy terasy nadzalewowe: wilgotny z dębem, świerkiem oraz brzozą. oczyszczalni ścieków w Sierpcu. Należy podkreślić, iż spływy zanieczyszczeń obszarowych faktu konieczności zorganizowania kompleksowego systemu gromadzenia, segregacji i wywozu Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Wojciech III o wysokości 3–5 m nad poziom rzeki, II — 6–8 m nad poziom Skrwy i najwyższa — 10–12 m Szata roślinna obszarów użytkowanych rolniczo reprezentowana jest przez ze zlewni Sierpnicy oraz brak kanalizacji w wielu miejscowościach powodują, że okresowo odpadów. W Puszczy Miejskiej powstał zakład utylizacji odpadów metodą recyklingu. W kilku Wysota, Bożena Pius, Rafał Kot (Kotarbiński 1999a). Wąską dolinę rzeczną z jednym poziomem terasowym wytworzyła też agrocenozy pól uprawnych oraz przez roślinność łąk i pastwisk. Na uwagę pod względem rzeka ta charakteryzuje się dużymi zanieczyszczeniami, zwłaszcza w zakresie wskaźników punktach, zwłaszcza w otoczeniu jeziora Urszulewskiego i Szczutowskiego prowadzony jest rzeka Sierpienica, która uchodzi do Skrwy na zachód od Sierpca. florystycznym zasługuje zespół dworsko-parkowy o powierzchni 2,3 ha w Miłobędzynie. fizykochemicznych (Pius 2015). monitoring środowiska przyrodniczego w oparciu o sieć regionalną. W ostatnich latach, na analizowanym obszarze, wykonywano rozpoznanie stanu OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU Wody powierzchniowe Klimat czystości oraz stanu ekologicznego jezior Urszulewskiego oraz Szczutowskiego (Tabela 4). REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Obszar objęty arkuszem mapy Sierpc zajmuje głównie środkową część zlewni rzeki Opisywany obszar jest położony w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego – Są to płytkie, niestratyfikowane jeziora o bardzo dużym wpływie zlewni na jakość ich wód. Położenie fizycznogeograficzne Skrwy Prawej, jego północno-zachodni skraj znajduje się w zlewni Drwęcy, a południowo- przejściowego, który kształtowany jest na styku morskich mas powietrza znad Oceanu Ze względu na cechy morfologiczne, hydrologiczne i zlewniowe, jezioro Urszulewskie należy Na obszarze objętym arkuszem mapy Sierpc zinwentaryzowano obszary rekultywacji Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne opracowanym przez zachodni fragment obejmuje zlewnia rzeki Mień (Pius 2015). Osią hydrograficzną Atlantyckiego oraz mas kontynentalnych znad Europy Wschodniej, a nawet Azji. Ścieranie do bardzo podatnych na degradację (III klasa). Warunki hydrologiczne nie mają wpływu na środowiska przyrodniczego metodą leśną – w Marcelinie i Wymyślinie. Kondrackiego (2000), obszar objęty arkuszem mapy Sierpc położony jest w granicach rozpatrywanego obszaru jest Skrwa Prawa oraz jej dopływy: Konopatka, Chroponianka, się tych głównych mas powietrza, przemieszczanie się różnych ośrodków barycznych oraz stan wód zbiornika. Wokół jeziora zachowane są naturalne strefy buforowe. Jezioro nie podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (315) i makroregionu Pojezierze Chełmińsko- Urszulewka, Dopływ spod Rzeszotar, Dopływ spod Komorowa, Sierpienica i Gozdawnica. frontów atmosferycznych powoduje w tym rejonie dużą zmienności pogody w krótkich posiada punktowych źródeł zanieczyszczeń. Zagrożeniem dla czystości jego wód mogą być NIEUŻYTKI 2 Dobrzyńskie (315.1) oraz podprowincji Niziny Środkowopolskie (318) i makroregionu Nizina Powierzchnia zlewni Skrwy Prawej wynosi 1704 km , a jej długość 113,7 km. Rzeka okresach oraz warunków klimatycznych z roku na rok. Biorąc pod uwagę podział obszaru zlokalizowane w jego otoczeniu ośrodki wypoczynkowe. Ze względu na niekorzystne Północnomazowiecka (318.6). Na opisywanym obszarze wyróżnić można cztery mezoregiony: wypływa z mokradeł niedaleko Żuromina, ale dopiero poniżej jeziora Skrwileńskiego Polski na regiony klimatyczne według Wosia (1999), analizowany obszar usytuowany jest warunki morfometryczne, które predysponują mieszanie się wód, jezioro charakteryzuje się W zasięgu przestrzennym opisywanego arkusza zarejestrowano kilka obszarów dominujący Równina Urszulewska (315.16) w części północnej i centralnej, Pojezierze charakteryzuje się stałym przepływem w ciągu całego roku. Początkowo płynie szlakiem w zachodniej części Regionu Zachodniomazurskiego. Na tle sąsiednich regionów dużą możliwością uwalniania fosforanów z osadów dennych. Łatwo przyswajalne fosforany nieużytków naturogenicznych. Występują one głównie w otoczeniu jeziora Urszulewskiego Dobrzyńskie (315.14) na południowym-zachodzie, Wysoczyzna Płocka (318.61) na wód roztopowych w mocno zatorfionej dolinie. Na tym odcinku charakteryzuje się niewielkimi klimatycznych wyróżnia się on nieco większą częstością występowania dni umiarkowanie stanowią, doskonałą pożywkę dla fitoplanktonu, co przekłada się na małą przezroczystość i Szczutowskiego, i w dnie linii kolejowej Sierpc – Kutno oraz w dnie doliny Skrwy (pomiędzy południowym-wschodzie oraz fragmentaryczny – Równina Raciąska (318.62) w skrajnie spadkami, wynoszącymi około 0,35‰. W okolicach miejscowości Pianki, Skrwa Prawa ciepłych z dużym zachmurzeniem, których średnio w roku jest prawie 30. Charakterystyczne wody w jeziorze Urszulewskim. Na podstawie badań z różnych lat, w tym z 2011 roku, Mierzęcinem a Łukomiem). północnym-wschodzie. Zasięgi poszczególnych jednostek fizycznogeograficznych na tle sieci gwałtownie (o 90 stopni) zmienia kierunek płynięcia. Od tego miejsca wcięcie doliny oraz są tutaj także dość liczne dni (po 19) z pogodą przymrozkową bardzo chłodną z dużym stwierdzono jego umiarkowany stan ekologiczny (Pius 2015). hydrograficznej oraz ważniejszych miejscowości przedstawia poniższa rycina. spadki Skrwy Prawej, wzrastają wraz z jej biegiem (Dobak 2003). Zabagnione dno doliny zachmurzeniem oraz dni z pogodą przymrozkową bardzo chłodną z opadem. W regionie OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Tabela 4. Stan czystości badanych cieków i jezior. pocięte jest gęstą siecią rowów melioracyjnych. Na Skrwie Prawej, ze względu na dogodne średnio występuje 7 dni umiarkowanie mroźnych pochmurnych bez opadu. I STOPNIA JEGO DEGRADACJI warunki hydromorfologiczne, od wieków lokalizowano młyny wodne. Współcześnie ich Na podstawie Atlasu Klimatu Polski (Lorenc 2005) można stwierdzić, iż w latach 1971– Rzeka lub Kategoria Punkt pomiarowo- Ocena stanu pozostałością są piętrzenia, które występują w 7 miejscach wzdłuż biegu rzeki. Największym 2000 na tym obszarze średnie ciśnienie atmosferyczne wynosiło 1015–1016 hPa, Lp. jezioro / km Rok podatności na kontrolny ekologicznego Stan środowiska przyrodniczego analizowanego arkusza wynika z funkcjonowania biegu rzeki degradację dopływem Skrwy Prawej jest Sierpienica, która wraz z Wierzbicą (poza obszarem dominowały wiatry z sektora zachodniego, o dość znacznych prędkościach średnich 10- jednego zasadniczego geoekosystemu, tj. zwartej powierzchni Równiny Urszulewskiej oraz most na drodze opracowania) stanowią ponad 30% jej odpływu. Ciekami źródłowymi Sierpienicy są minutowych (3,5–4,0 m/s), usłonecznienie sięgało 1550–1600 godz./rok, a średnia 1. Skrwa 2012 umiarkowany - Sierpc-Rypin fragmentów wysoczyzn morenowych (Dobrzyńskiej i Płońskiej) w części południowej Sierpienica Prawa i Lewa. Powierzchnia jej zlewni wynosi 395,8 km2, a długość 52,4 km. Na temperatura powietrza była dość wysoka i wynosiła około 7,5°C. Najchłodniejszym pow. ujścia arkusza rozciętego głęboką doliną Skrwy Prawej. Wymieniony geokompleks wpływa na o o 2. Skrwa 2012 dobry - analizowanym obszarze znajduje się jej dolny odcinek, w którym rzeka płynie szeroką miesiącem w cyklu rocznym jest styczeń (od -2,0 C do -1,5 C), natomiast najcieplejszym Sierpienicy degradację całego analizowanego obszaru, co wynika z intensywnej gospodarki rolnej na zatorfioną doliną. W pobliżu Sierpca, dolina Sierpienicy wcina się w podłoże do 10–12 m, lipiec, a jego średnie wieloletnie wynoszą od 17,0 do 18,0oC. Region charakteryzuje się Dopływ spod most na drodze 3. 2011 umiarkowany - tym terenie związanej m.in. z dobrymi i średnimi kompleksami ornymi o wysokiej i średniej Rzeszotar Sierpc – Łukomie a przy samym ujściu nawet do 15 m. Kolejnym dopływem Skrwy Prawej jest Chroponianka. stosunkowo niską sumą rocznych opadów (około 550 mm). przydatności rolniczej. Dodatkowo, na stan środowiska w południowej części obszaru ma 2 most na drodze Powierzchnia jej zlewni wynosi 111,8 km , a długość 19,3 km. Występuje tu gęsta sieć strug 4. Gozdawnica 2011 umiarkowany - Sierpc - Osówka wpływ największy obszar miejsko-przemysłowy arkusza – miasto Sierpc. Stan ekologiczny i rowów, a jej znaczne obszary pokrywają torfy i piaski wydmowe. Ponadto dopływami Skrwy FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Jezioro wybranych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak: powietrze atmosferyczne 5. - 2011 umiarkowany - są najczęściej bezimienne, drobne i w wielu miejscach zmeliorowane cieki. Gęsta sieć Urszulewskie i gleby oraz wody podziemne jest zadawalający. Największe zróżnicowanie w ocenie stanu rowów i kanałów w kilku miejscach łączy się z ciekami ze zlewni Wkry, przez co ich przebieg Jezioro Opisywany obszar cechuje się umiarkowanym nagrodzeniem obiektów objętych 6. - 2011 umiarkowany - środowiska dotyczy wód powierzchniowych oraz lasów. Większość zdiagnozowanych Szczutowskie jest trudny do odtworzenia. We wczesnym średniowieczu do zlewni Skrwy Prawej, wraz ochroną prawną. Gleby chronione dominują wśród gruntów ornych, zwłaszcza na południu zagrożeń i problemów w jego funkcjonowaniu wynika z intensywnej produkcji rolnej z jeziorami koło miejscowości Skępe, należała również górna Mień (Pius 2015). i w skrajnie północnym-wschodzie arkusza a znaczne fragmenty lasów w części centralnej * w związku z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. i gospodarki hodowlanej. Zlewnie rzek intensywnie użytkowane rolniczo są szczególne W granicach analizowanego obszaru znajdują się 2 jeziora o powierzchni w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm i zachodniej pełnią funkcje ochronne (wodo i glebochronne). W Sierpcu występuje kilka jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014, poz. 1482), które wprowadziło zmianę klasyfikacji narażone na zanieczyszczenia. Rozproszona zabudowa rolnicza, zazwyczaj bez kanalizacji przekraczającej 50 ha (Tabela 1). obszarów zieleni urządzonej stanowiące istotne elementy osnowy ekologicznej miasta. wskaźników jakości wód w ciekach naturalnych, jeziorach i innych zbiornikach wodnych, na mapie nie oraz zanieczyszczenia obszarowe sprawiają, że do rzek dostają się znaczne ilości stosuje się symboli dotyczących jakości wód powierzchniowych w punktach pomiarowych. W zasięgu analizowanego arkusza zlokalizowano 10 pomników przyrody (Tabela 2), kilka zanieczyszczeń. W wybranych miejscach występują składowiska surowców, zarówno Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne. użytków ekologicznych, a także wytypowano w jego zasięgu 3 obszary chronionego krajobrazu Wody jeziora Szczutowskiego charakteryzują się także umiarkowanym stanem przemysłowych, jak i rolniczych oraz składowiska paliw. Przebiegające przez opisywany Wys. Powierzchnia [ha] Głęb. Głęb. (OChK) oraz 2 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Tereny położone wzdłuż doliny Skrwy należą ekologicznym. Charakteryzuje się ono niekorzystnym zagospodarowaniem strefy buforowej, Objętość obszar linie infrastruktury drogowej i kolejowej są lokalnymi emitorami hałasu i źródłem Lp. Nazwa jeziora [m plani- śred. maks. IRŚ KJP AJP [tys. m3] do Korytarza Północno-Centralnego krajowej sieci ekologicznej ECONET. w której obok lasów, występują także grunty orne. Jezioro nie posiada punktowych źródeł zróżnicowanych zanieczyszczeń. Liczne źródła niskiej emisji gazów i pyłów stanowią jedynie n.p.m.] metr [m] [m] Znaczną powierzchnię arkusza zajmuje OChK Przyrzecze Skrwy Prawej. Ten obszar zanieczyszczeń. Ze względu na niekorzystne warunki morfometryczne jest ono miejscowe zagrożenie dla stanu środowiska. Analizowany obszar wykazuje niewielki stopień 1. Urszulewskie 118,9 293,1 287,5 293,1 275,7 7792,2 2,7 6,2 chroniony o łącznej powierzchni ponad 33 tys. ha położony jest na terenie kilku gmin powiatu 2. Szczutowskie 119,2 - 90,0 97,9 77,37 1958,0 2,0 3,0 niestratyfikowane, co powoduje, że zachodzi w nim proces ciągłego mieszania wód. Ze degradacji form rzeźby terenu i budujących je formacji skał osadowych. Dotyczy to sierpeckiego (m.in. Mochowo, Rościszewo, Sierpc i Szczutowo) oraz gminy Brudzeń Duży względu na znaczną miąższość osadów dennych, następuje ciągła dostawa fosforanów, co w szczególności obszarów sandrowych – leśnych. Największym stopniem degradacji IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie KJP – Katalog Jezior Polski A. Choiński (2006) powiatu płockiego (poza arkuszem). Północną-zachodnią część arkusza, począwszy od przekłada się na wysoką produkcję pierwotną wód (Pius 2015). odznaczają się obszary, wysoczyzny i doliny Sierpienicy, zajęty pod zabudowę miasta Sierpc. AJP – Atlas Jezior Polski, praca zbiorowa pod red. J. Jańczaka (1997) jeziora Urszulewskiego zajmuje OChK Źródła Skrwy, którego celem jest ochrona źródlisk Degradacja wód podziemnych Największym z nich jest jezioro Urszulewskie, które jest zasilane przez kilka cieków bez rzeki Skrwy oraz otaczającego krajobrazu. W północno-wschodniej części występuje fragment WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA OChK Międzyrzecze Skrwy i Wkry, który jest ważnym, o znaczeniu ponadregionalnym Stopień zagrożenia wód podziemnych, na większości obszaru objętego arkuszem nazwy. Do najważniejszych z nich należy dopływ z jeziora Szczutowskiego. Zbiornik ten Sierpc ustalono jako niski (Mikołajków, Jóźwiak 2002). Wynika to z odpowiedniej izolacji należy do zlewni Skrwy Prawej, z którą łączy się przez jej prawy dopływ – rzekę Urszulewkę. kompleksem przyrodniczym. Analizowany obszar pełni głównie funkcję rolniczą, a dodatkowo lasy w części głównego poziomu wodonośnego oraz słabego zaludnienia (wyjątek stanowi Sierpc). Powierzchnia zlewni całkowitej jeziora wynosi 29,5 km2. Roślinność wynurzona porasta 63% Tabela 2. Pomniki przyrody. centralnej także produkcyjną. Z tego też względu większość wskazań dotyczących W rejonie Urszulewa, ze względu na występowanie niewystarczającej izolacji poziomu linii brzegowej jeziora. Zajmuje ona 11,0 ha, co stanowi 4,0% powierzchni zwierciadła wody. kształtowania i ochrony środowiska dotyczy funkcjonowania krajobrazów rolniczych, oraz Lp.* Lokalizacja Pomnik przyrody wodonośnego, wyznaczono średni stopień zagrożenia wód podziemnych. Potencjalne Budowa geologiczna Natomiast roślinność zanurzona zajmuje 13,0 ha, tj. 4,4% powierzchni zwierciadła wody. leśnych. W ich obrębie istotnym wskazaniem jest ochrona gleb, a także wód 1. Karlewo jałowiec pospolity (2 szt.) ogniska zanieczyszczeń w tym regionie związane są z zabudową domków letniskowych Obszar objęty arkuszem Sierpc jest położony w środkowej części niecki warszawskiej lub W zlewni bezpośredniej jeziora Urszulewskiego dominują lasy, zajmujące 44% jej powierzchniowych przed szkodliwymi związkami, związanymi z gospodarką rolną. W tym 2. Września dąb szypułkowy i wiejskich. Drugim obszarem o potencjalnych zanieczyszczeniach wód podziemnych jest płockiej synklinorium kościerzyńsko-puławskiego (dawniej niecka brzeżna) (Marek 1983, powierzchni, które występują głównie w południowo-zachodniej jej części. Łąki i pastwiska celu należy podjąć przedsięwzięcia w sektorze rolnictwa i gospodarki wodnej, dotyczące 3. Blizno dąb szypułkowy położony przy wschodniej granicy, fragment strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych Żelaźniewicz i in. 2011). Strop fundamentu krystalicznego leży na głębokości ponad 4000 m zajmują 12% powierzchni, a grunty orne i zabudowania około 23%. W ostatnich latach nad 4. Stara Wola kasztanowiec biały m.in. okresów nawożenia i ograniczeń w ich stosowaniu, wielkości dawek i sposobów ich w Lutocinie. Inaczej z kolei przedstawia się stopień zagrożenia wód podziemnych w Sierpcu. (Galon i in. 1979, Marek 1983). Na podłożu krystalicznym zalegają morskie osady paleozoiczne brzegiem jeziora oraz w miejscowości Urszulewo powstaje zabudowa rekreacyjna. Jezioro 5. Białasy lipa drobnolistna wprowadzania do środowiska, warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz W rejonie doliny Sierpienicy gliny są wyerodowane, co powoduje, że poziom użytkowy wód (głównie kambru, ordowiku, syluru), przykryte przez morskie i lagunowe osady permu górnego, Szczutowskie jest bardzo płytkim zbiornikiem o charakterze naturalnego stawu. 6. Łukomie lipa drobnolistna, topola czarna, grab pospolity postępowania z odciekami. Szczegółowy wykaz takich zaleceń zawarty jest 2 7. Łukomie dąb bezszypułkowy, lipa drobnolistna nie jest izolowany. Dolina Sierpienicy i jej okolice mogą być zatem uznane za obszar ponad którymi leżą utwory mezozoiczne reprezentowane przez morskie serie osadowe triasu, Powierzchnia zlewni bezpośredniej jeziora wynosi 6,9 km . Dno pokryte jest warstwą mułu w Rozporządzeniu nr 2 Dyrektora RZGW w Gdańsku (2013). 8. Szczechowo klon pospolity o najwyższym stopniu zagrożenia dla wód podziemnych (Pius 2015). dochodzącego w niektórych miejscach do ponad 1,5 m miąższości. Jezioro ma wydłużony Budowa sieci kanalizacyjnej w miejscowościach jej pozbawionych oraz budowa jury i kredy (Galon i in. 1979, Marek 1983). Stropową część utworów mezozoicznych obejmują 9. Borowo sosna pospolita kształt i rozciąga się w kierunku północ – południe. Brzegi zbiornika są niskie, podmokłe oczyszczalni ścieków stanowią podstawowe elementy mające na celu przeciwdziałanie osady kredy górnej, rozpoznane jako margle, prawdopodobnie mastrychtu (Kotarbiński 1999a). 10. Sierpc topola Degradacja powietrza atmosferycznego oraz silnie zarośnięte roślinnością wynurzoną. Porasta ona wąskim pasem 95% długości linii degradacji środowiska. Redukcja negatywnego wpływu rolnictwa na wody powierzchniowe Ich strop położony jest na rzędnej około 90–100 m p.p.m. Podłoże osadów czwartorzędu na Analizowany obszar cechuje się umiarkowanym nagromadzeniem lokalnych emitorów brzegowej jeziora i zajmuje 16,3% powierzchni zwierciadła wody. Roślinność wynurzona * numeracja zgodna z numeracją na mapie oraz podziemne może odbywać się poprzez działania rolno-środowiskowe. Należy tworzyć obszarze tego arkusza stanowią osady paleocenu, oligocenu i miocenu (Kotarbiński 1999a). pyłowych i gazowych do atmosfery (Tabela 5). Do największych emitorów przemysłowych zajmuje 14,8 ha, natomiast roślinność zanurzona zajmuje powierzchnię 33,0 ha, co stanowi biologiczne strefy ochronne wzdłuż ujęć wód oraz cieków i jezior. Ponadto istotnym W ukształtowaniu powierzchni podczwartorzędowej stwierdzono deniwelacje sięgające do W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Płock położone są dwa zespoły przyrodniczo- należą zlokalizowane w Sierpcu zakłady produkcyjne (pasz, produktów spożywczych) oraz 41% powierzchni zwierciadła wody. Jezioro Szczutowskie zasilane jest przez 5 krótkich elementem ochrony wód może być odtwarzanie małej retencji, która przyczynia się do 186 m. Najniżej, bo poniżej 90 m p.p.m. podłoże czwartorzędu leży w południowo-zachodniej krajobrazowe – Jezioro Urszulewskie i Jezioro Szczutowskie. Pierwszy wymieniony obszar elektrociepłownia. Lokalnymi, uciążliwymi emitorami odoru są gospodarstwa rolne cieków okresowych (rowów melioracyjnych). Zlewnia bezpośrednia jeziora jest niewielka. przechwytywania biogenów spływających z pół uprawnych. części arkusza, która obejmuje północną część depresji Mochowa (Lamparski 1983). Od chroniony zajmuje powierzchnię 310,60 ha, natomiast drugi 150,90 ha. i hodowlane, w tym m.in. w Otoczni, Gugołach, Topiącej, Kownatce, Białasach, Babcu Nieznaczną jej część pokrywają lasy, zajmujące 10% powierzchni. Pozostałą część zajmują Ze względu na pozytywną rolę ekologiczną i krajobrazową, a także produkcyjną, jaką północy przylega do niej elewacja Rypina, w obrębie której najwyżej (powyżej 90 m n.p.m.) Północna część arkusza (gminy województwa kujawsko-pomorskiego oraz gmina Piasecznym, Borowie, Babcu Trosce, Rydzewie, Mieszczkach, Sierpcu, Borkowie Wielkim, użytki rolne (łąki, pastwiska i grunty orne). Jezioro Szczutowskie nie zostało odgrywają kompleksy leśne w obrębie Równiny Urszulewskiej, wymagają one szczególnej podłoże czwartorzędu zalega na północny zachód od Szczutowa (Kotarbiński 1999a). Osady Lutocin z województwa mazowieckiego) przynależy do tzw. obszaru Zielonych Płuc Polski, Miłobędzynie i Borkowie Kościelnym oraz wysypisko odpadów komunalnych. Hałas zagospodarowane na potrzeby rekreacji i turystyki, jednak jego wschodni brzeg zajmują dbałości w zakresie utrzymania jakości ich ekosystemów. paleoceńskie (dolnego paleocenu) obejmują ciemnoszare margle, piaskowce margliste i piaski który został wyodrębniony w planie przestrzennego zagospodarowania kraju ze względu na generowany jest przez tartaki (Urszulewo, Cisse, Szczutowo) oraz turbinę wiatrową zabudowania miejscowości Blizno, a zachodni Szczutowa. Na arkuszu Sierpc występują nieliczne obiekty geologiczne/gemorfologiczne, które z wkładkami piaskowców. Wychodzą one na powierzchnię podczwartorzędową w dnie depresji szczególne znaczenie dla funkcjonowania przyrody w Polsce i występowanie na nim wielu w Dąbrówkach. powinny być przedmiotem ochrony dziedzictwa geologicznego (geoochrony) tego obszaru. Mochowa. Utwory oligoceńskie, głównie brunatne iły z przewarstwieniami mułków, a miejscami cennych obiektów przyrodniczych. W sezonie grzewczym zagrożenie stanowią źródła niskiej emisji gazów i pyłów Wody podziemne Są to formy krajobrazu, będące świadectwem obecności ostatniego lądolodu iłowce, szare mułki i mułki piaszczyste z glaukonitem o miąższości do 17 m, budują dolną część Formy ochrony środowiska uzupełnia kilka ujęć wód podziemnych, a także z terenów zabudowanych, głównie z okolic Sierpca, Szczutowa, Gójska i Miłobędzyna, Na rozpatrywanym obszarze główne piętra wodonośne występują w utworach skandynawskiego oraz formy dolinne. Do obiektów o dużej wartości poznawczej należałoby kopalnego zbocza depresji Mochowa (Kotarbiński 1999a). Osady miocenu – piaski pyłowate, wytypowanie na całym arkuszu obszaru najwyższej ochrony wód podziemnych w obrębie a także innych mniejszych miejscowości na całym opisywanym obszarze. czwartorzędowych i paleogeńsko-neogeńskich. Głównym Zbiornikiem Wód Podziemnych zaliczyć: rynnę jezior Urszulewskiego i Szczutowskiego, wały ozowe na północ od jeziora mułki i iły z węglem brunatnym oraz iły pstre z wkładkami mułków i piasków, łącznie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych – nr 215 (Subniecka Warszawska) (Kleczkowski Na podstawie Raportu o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego (GZWP) jest Subniecka Warszawska (nr 215) (Kleczkowski 1990), którego szacowane zasoby Urszulewskiego, dolinę Skrwy na odcinku Pianki – Studzieniec oraz fragment doliny o miąższości do 110 m, występują w podłożu czwartorzędu w górnej części kopalnego zbocza 1990). i województwa mazowieckiego… (2013), na obszarze analiz nie zanotowano przekroczenia dyspozycyjne wynoszą 250 tyś. m3d-1. Kredowe piętro wodonośne występuje na głębokości Sierpienicy na wchód od Sierpca. między depresją Mochowa a elewacją Rypina oraz na obszarze elewacji Rypina (Kotarbiński dopuszczalnych stężeń dwutlenku węgla, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego. ponad 200 m (Mikołajków, Jóźwiak 2002). Nie stanowi ono użytkowego poziomu wodonośnego. Do innych zadań w zakresie kształtowania i ochrony środowiska zaliczyć można: 1999a). Miąższość osadów czwartorzędowych jest bardzo zmienna: największa miąższość – DEGRADACJA KOMPONETÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Źródłem liniowych emisji zanieczyszczeń pyłowych, gazowych oraz hałasu są Wody w utworach paleogeńsko-neogeńskich ujmowane są w północno-zachodniej części  ustabilizowanie lokalnych procesów stokowych w obrębie zboczy dolin, rynien i zagłębień 208 m w południowej części obszaru arkusza, tj. w obrębie depresji Mochowa), najmniejsza – fragmenty wybranych dróg – krajowej nr 10 (Toruń – Warszawa) oraz wojewódzkich – nr 560 rozpatrywanego regionu. Eksploatacja wód podziemnych odbywa się zarówno z piasków wytopiskowych, 32 m, w części północno-zachodniej, tj. w obrębie elewacji Rypina (Lamparski 1983, Kotarbiński Degradacja powierzchni terenu (Brodnica – Sierpc), nr 541 (Lidzbark – Sierpc), a także linia kolejowa relacji Kutno – Sierpc. mioceńskich, jak również oligoceńskich. Paleogeńsko-neogeński poziom wodonośny został  zachowanie naturalnego charakteru dna doliny Skrwy Prawej, 1999a). W profilu stratygraficznym plejstocenu występują kompleksy osadowe zlodowacenia W obszarze objętym arkuszem Sierpc powierzchnia terenu narażona jest na stwierdzony w pojedynczych studniach również w zachodniej części obszaru. Na wschodnim  doskonalenie gospodarki odpadami, w tym polepszenie systemu odbioru odpadów najstarszego (narwi), zlodowaceń południowopolskich i środkowopolskich oraz zlodowacenia degradację naturogeniczną i uprawową głównie w strefach krawędziowych doliny Skrwy Tabela 5. Ważniejsze emitory przemysłowe zanieczyszczeń do atmosfery. wisły, a także serie rzeczne z interglacjałów augustowskiego (podlaskiego), mazowieckiego skraju arkusza poziom ten zapada się na głębokość około 150 m. Główny użytkowy poziom komunalnych i ich deponowania na istniejących składowiskach, i bocznych dolinek w okolicy Sierpca. Zagrożenie to występuje w obszarach gruntów ornych, Emisja w t/rok i eemskiego (Kotarbiński, Krupiński 1995, Kotarbiński 1999a). Osady najstarszego zlodowacenia wodonośny związany jest z utworami czwartorzędowymi. Występuje on w międzymorenowych Źródło Źródło  likwidację niekontrolowanych miejsc gromadzenia odpadów w otoczeniu wsi, natomiast w mniejszym stopniu na obszarach leśnych. Eksponowane na procesy niszczące Lp.* Miejscowość Zakład gazy gazy piaskach zlodowaceń środkowopolskich oraz piaszczystych osadach interglacjalnych. Na pyły hałasu odoru  zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez stopniową wymianę kotłowni – narwi obejmuje miąższy (do 26 m) kompleks glin zwałowych z krami i porwakami piasków są też zbocza rynny jezior Urszulewskiego i Szczutowskiego, długie stoki wysoczyzny z CO bez CO obszarze sandrowym występuje również pierwszy poziom wodonośny o zwierciadle 2 2 węglowych na gazowe. i mułków mioceńskich, które zalegają bezpośrednio na osadach paleocenu i oligocenu. Nad tym morenowej, a także zbocza nielicznych pagórków i wzgórz morenowych i kemów. 1. Urszulewo tartak - - - + - swobodnym. Miąższość tego poziomu wynosi od 10 m do 15 m, a woda wykorzystywana jest kompleksem lokalnie zalegają piaski interglacjału augustowskiego, ale przede wszystkim W obszarach zabudowanych degradacja powierzchni dokonuje się głównie gospodarstwo rolne Szczegółowe wytyczne i wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska przez gospodarstwa indywidualne (choć w ostatnich latach wybrane miejscowości intensywnie 2. Otocznia - - - - + miąższa (do około 110 m) sukcesja osadów zlodowaceń południowopolskich (nidy, sanu 1 w następstwie wyrównywania terenu pod zabudowę poprzez stosowanie nasypów (ferma drobiu) przyrodniczego zawarte są w opracowywanych dla gmin strategiach rozwoju, planach zwodociągowano). Jakość tych wód jest na ogół uzależniona od bliskości punktowych Tartak Cisse J. Filipek i sanu 2). Składają się na nią trzy pokłady glin zwałowych, miejscami rozdzielone przez serie i łagodzenie krawędzi. Do form degradacji powierzchni terenu należą wykopy i sztuczne 3. Cisse - - - + - gospodarki odpadami oraz programach ochrony środowiska. zanieczyszczeń. Główny poziom wodonośny występuje w głębszych utworach czwartorzędu. i G. Słowiński SC piasków i żwirów rzecznych oraz mułków i piasków zastoiskowymi (Kotarbiński 1999a). nasypy drogowe i kolejowe, sztuczne rowy w terenów podmokłych oraz torfianki, szczególnie Pomimo występowania, znacznej miąższości osadów czwartorzędu, we wschodniej części 4. Szczutowo tartak - - - + - W najwyższym pokładzie glin (zlodowacenie sanu 2) występują kopalne obniżenia dolinne liczne na północ i wschód od Okalewka. Nieliczne nieczynne wyrobiska po eksploatacji Literatura i materiały źródłowe 5. Gugoły gospodarstwo hodowlane - - - - + wypełnione przez piaski ze żwirami, piaski i piaski mułkowate, prawdopodobnie należące do obszaru nie stwierdzono poziomu wodonośnego związanego z tymi utworami. W tym miejscu surowców mineralnych znajdują się na północ od Łukomia oraz na zachód od Sierpca. 6. Gugoły gospodarstwo hodowlane - - - - + Choiński A., 2006, Katalog Jezior Polski, Wyd. Naukowe UAM, Poznań. interglacjału mazowieckiego (Kotarbiński 1999a). Powyżej utworów zlodowaceń zlokalizowana jest strefa depresji Mochowo, zbudowana z glin o miąższości około 200 m, Składowiska surowców, głównie przemysłowych zlokalizowane są przede wszystkim Tuczmax 5 Sp z o.o. w której nie występują użytkowe poziomy wodonośne. Na znacznej części obszaru wody 7. Topiąca - - - - + Dobak D., 2003, Wody Mazowsza, [W:] Richling A. (red.), Przyroda Mazowsza i jej południowopolskich, a lokalnie interglacjału mazowieckiego, a w obszarze elewacji Rypina także w Sierpcu i najbliższym otoczeniu oraz w Babcach Piasecznych, Łukomiach i Śniedzanowie. (hodowla trzody chlewnej) antropogeniczne przekształcenia, Pułtusk. osadów mioceńskich, występuje kompleks osadów zlodowaceń środkowopolskich z dwoma podziemne występują na głębokości 30–50 m w utworach zlodowaceń środkowopolskich, 8. Września gospodarstwo hodowlane - - - - + Składowiska paliw stałych występują w Sierpcu i Studzieńcach. Stacje paliw, w tym Galon R., Kotarbiński J., Wójcik C., 1979, Objaśnienia do mapy geologicznej Polski pokładami glin zwałowych, rozdzielonych seriami iłów i mułków zastoiskowych oraz piasków interstadiału mazowieckiego. W rejonie Sierpca wody podziemne zalegają w dolinie kopalnej. gospodarstwo hodowlane gazowych towarzyszą większym miejscowościom i funkcjonują przy głównych trasach 9. Kownatka - - - - + 1:200 000, arkusz Brodnica, Inst. Geol., Warszawa. i żwirów wodnolodowcowych, reprezentujący zlodowacenia odry i warty (Kotarbiński 1999a). Dolina ta wypełniona jest osadami o dużej miąższości (około 130 m). Rozciąga się ona od (ferma drobiu) komunikacyjnych. Liczne składowiska i skupiska surowców rolniczych dominują m.in. Jańczak J. (red.), 1997, Atlas jezior Polski, T.2, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań. Szczutowa, przez Sierpc po sąsiednie obszary. Dynamikę wód czwartorzędowych 10. Szczechowo gospodarstwo hodowlane - - - + Gliny zlodowacenia warty odsłaniają się na powierzchni terenu we wschodniej części obszaru w otoczeniu wsi Urszulewo, Zambrzyca, Czarnia Duża i Mała, Boguszowiec, Łukomie, obserwowano w punkcie badawczym PIG-PIB w Sierpcu, którym jest studnia wiercona, 11. Białasy gospodarstwo hodowlane - - - - + Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej arkusza oraz w zboczach doliny Skrwy (Kotarbiński 1999b). W okolicach Sierpca w Studzieńcu Dąbrówki, Borkowo Kościelne, Miłobędzyn, Towarzystwo, Maluszyn oraz Agnieszkowo. Babiec ochrony (1:500 000), Inst. Hydrogeol. i Geolog. Inż. AGH, Kraków. o swobodnym zwierciadle wody. Głębokość spągu warstwy wodonośnej wynosi 71 m, natomiast 12. gospodarstwo hodowlane - - - - + i Babcu Piasecznym pod osadami zastoiskowymi ostatniego zlodowacenia znaleziono torfy W kilku miejscach, np. w Urszulewie, Szczutowie, Cisach i na północny-zachód od Sierpca Piaseczny stropu 10 m. Stany wód podziemnych charakteryzują się stabilnością w ciągu całego roku Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. i gytie oraz mułki i piaski rzeczne interglacjału eemskiego (Kotarbiński, Krupiński 1995, występują składowiska surowców leśnych. Kontrolowane składowisko odpadów Babiec z minimum występującym we wrześniu i październiku (10,66 m), a maksimum w kwietniu 13. Zakład Wylęgu Drobiu - - - - + Kotarbiński J., 1999a, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali Kotarbiński 1999a). Na obszarze arkusza Skrwilno występuje jedna seria glacjalna komunalnych funkcjonuje w Rachocinie. Piaseczny (10,53 m). Sezonowa amplituda stanów wody wynosi zaledwie 13 cm. Świadczy to o znacznej 1:50 000, arkusz Sierpc (365), PIG, Warszawa. zlodowacenia wisły (Kotarbiński 1999a), najprawdopodobniej związana z maksymalnym W okolicach większości miejscowości występują cmentarze. 14. Borowo gospodarstwo hodowlane - - - - + zasobności warstwy wodonośnej, zasilanej z rozległych obszarów sandru dobrzyńskiego. Votex Polska Sp z o.o. Kotarbiński J., 1999b, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz zasięgiem ostatniego lądolodu w fazie poznańskiej (Wysota 1999, Wysota, Molewski 2011). 15. Dąbrówki - - - + - (turbina wiatrowa) Sierpc (365), PIG, Warszawa. Obejmuje ona osady zastoiskowe, gliny i piaski lodowcowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe, W poszczególnych latach (1981–2010) stany wody wahały się od 10,32 m w 2002 roku do 10,84 Degradacja gleb Babiec Kotarbiński J., 1974, Morfologia sandru i doliny Skrwy, Dok. Geogr. Inst. Geogr. PAN 6. m w roku 1992 (Pius 2015). 16. gospodarstwo hodowlane - - - - + piaski i żwiry moren czołowych oraz ozów i form akumulacji szczelinowej. Gliny zwałowe tworzą Gleby występujące na obszarach wysoczyznowych są intensywnie eksploatowane Troska Kotarbiński J., 1972, Morfologia sandru i doliny Skrwy, Manuskrypt pracy doktorskiej, Arch. zwarte płaty w południowej części arkusza, a także niewielkie powierzchnie w obrębie sandru. rolniczo i narażone na degradację uprawową. Natomiast gleby narażone na denudację 17. Rydzewo gospodarstwo hodowlane - - - - + Gleby Inst. Geogr. UMK, Toruń. Lokalnie przykryte są przez piaski i żwiry z głazami lodowcowe (Kotarbiński 1999b). Rozległe naturogeniczną dotyczą głównie fragmentów zboczy wybranych dolin m.in. Skrwy i jej PPHU „Wito” Zróżnicowana rzeźba terenu, utwory powierzchniowe oraz uwarunkowania klimatyczne 18. Mieszczk - - - - + Kotarbiński J., Krupiński M., 1995, Osady interglacjału eemskiego w Studzieńcu i Babcu (około 50%) powierzchnie arkusza zajmują piaski i żwiry wodnolodowcowe, tworzące sandr dopływu Sierpienicy oraz wzniesień morenowych i długich stoków w obrębie wysoczyzn. (ferma drobiu) i roślinne mają zasadniczy wpływ na wykształcenie się charakteru pokryw glebowych i ich Piasecznym koło Sierpca, Prz. Geol. 43 (7). dobrzyński. U schyłku ostatniego zlodowacenia powstały piaski i żwiry rzeczne taras W dnie doliny Skrwy, szczególnie w jej części północnej gleby narażone są na zawodnienie. 19. Sierpc gospodarstwo hodowlane - - - + przydatność rolniczą. Najlepszy kompleks przydatności rolniczej (pszenny dobry) występuje Okręgowa Spółdzielnia Lamparski Z., 1983, Plejstocen i jego podłoże w północnej części środkowego Powiśla, nadzalewowych Skrwy. Na północny zachód od Sierpca na powierzchni sandru dobrzyńskiego W wybranych miejscowościach (m.in. w Sierpcu, Szczutowie, Gójsku i Zambrzycy) 20. Sierpc 0,04 5,49 4886,03 - - niedużymi płatami, na podłożu glin zwałowych, glin lekkich i średnich oraz piasków gliniastych Mleczarska Stud. Geol. Pol. 76. występują piaski eoliczne w wydmach i piaski eoliczne (Kotarbiński 1999a, 1999b). Osady występują gleby przekształcone antropogenicznie. mocnych w obrębie wysoczyzn, jako gleby brunatne właściwe, wyługowane oraz kwaśne. Gleby 21. Sierpc gospodarstwo hodowlane - - - - + Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa holoceńskie występują w dnach dolin i rynien subglacjalnych, suchych dolin niewielkich cieków 22. Sierpc gospodarstwo hodowlane - - - - + takie stwierdza się w południowej części arkusza. Na podłożu piasków słabo gliniastych Degradacja lasów Mapa gleb Polski w skali 1:300 000, arkusz Płock, 1980, IUNG w Puławach. oraz zagłębień o różnej genezie. Są to głównie piaski jeziorne, piaski i mułki taras zalewowych Borkowo i gliniastych lekkich, wykształciły się gleby bielicoziemne oraz brunatne właściwe, wyługowane 23. gospodarstwo hodowlane - - - - + Skrwy i Sierpienicy oraz namułu, torfy, gytie i piaski humusowe. Lasy są trwałym i ważnym elementem szaty roślinnej, który istotnie oddziałuje na Młyn Marek S. (red.), 1983, Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoże, i kwaśne należące do nieco słabszych kompleksów żytnich bardzo dobrych i dobrych. krajobraz obszaru. Lasy na opisywanym arkuszu zajmują stosunkowo duże obszary, Borkowo PPHU „Wito” Prace Instytutu Geologicznego 103, Warszawa. 24. - - - - + Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia Występują one w okolicach Sierpca oraz wsi Sudragi i Borowo. Duże powierzchnie zajmują głównie w obrębie Równiny Urszulewskiej. Wykazują one znaczny stopień zdegradowania, Wielkie (ferma drobiu) Matuszkiewicz J. M., 2002, Zespoły roślinne Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Borkowo Obszar objęty arkuszem Sierpc obejmuje trzy jednostki geomorfologiczne: równinę gleby wykształcone na sandrowych piaskach różnoziarnistych, należące do kompleksów żytnich a klasy ich uszkodzeń zaliczają się do średnich i silnych. Do głównych przyczyn 25. gospodarstwo hodowlane - - - - + Mikołajków J., Jóźwiak K., 2002, Objaśnienia do mapy hydrogeologicznej Polski w skali słabych i bardzo słabych. Przeważają one w centralnej i północno-zachodniej części arkusza, Wielkie 1:50 000, arkusz Sierpc, PIG, Warszawa. sandrową, wysoczyznę morenową i dolinę Skrwy (Kotarbiński 1999a). Około 2/3 powierzchni uszkodzenia aparatu asymilacyjnego należą czynniki biotyczne i abiotyczne. Obszary leśne PPHU „Wito” np. w okolicach Szczutowa, Urszulewa, na północ od Mieszczka. W dnach rynien 26. Miłobędzyn - - - - + obszaru arkusza, jego północnej i środkowej części (Równina Urszulewska i Równina narażone są także lokalnie na zaśmiecanie. (ferma drobiu) Pius B. 2015, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusz N-34-9112-A polodowcowych, dolin (np. Skrwy Prawej) oraz w obniżeniach wytopiskowych, gleby mułowo- Laskowscy Z.H. Sierpc, Główny Geodeta Kraju, OPIEKIEKA, Elbląg. Raciąska), zajmuje równina sandru dobrzyńskiego – Skrwy (Kotarbiński 1972, 1974, 1999a). 27. Sierpc - - - - + W środkowej i północnej części arkusza cechuje go monotonna powierzchnia, która obniża się torfowe i torfowe wykorzystywane są jako użytki zielone, średnie i słabe, jak np. na północ od Degradacja wód powierzchniowych (ferma drobiu) Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, 2013, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. od około 130 m n.p.m. z północnego zachodu do około 115 m n.p.m. ku południu Mierzęcin, na wschód od Jeziora Urszulewskiego, na północ i południe od Gójska. Na obszarze objętym arkuszem Sierpc funkcjonuje 6 nierównomiernie rozmieszczonych 28. Sierpc Browar „Kasztelan” 0,19 27,47 13451,98 - - 29. Sierpc Cargill Sp. z o.o. 1,1 0,0 1,1 - - i południowemu-wschodowi. Na zachód od Sierpca równina sandrowa zwęża się i przechodzi Na analizowanym arkuszu obszary gruntów ornych (kompleksy od 2 do 5 i 8) podlegają oczyszczalni ścieków (Tabela 3). Przy rozwiniętej sieci wodociągowej opisywany obszar Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego w 2012 roku, 2013, Biblioteka 30. Sierpc Elektrociepłownia Sierpc 27,77 108,35 32225,55 - - Monitoringu Środowiska, Warszawa. w dolinę sandrową o szerokości około 1 km, która rozcina wysoczyznę morenową (Kotarbiński ochronie. Występują one na przeważających obszarach wysoczyzny morenowej (Mapa gleb narażony jest na punktowe zrzuty ścieków nieoczyszczonych, jak również na lokalne 31. Sierpc gospodarstwo hodowlane - - - - + 1999a). Powierzchnia sandru zbudowana jest z piasków oraz piasków i żwirów odłożonych Polski…1980). zanieczyszczenia wód podziemnych. Dodatkowym problemem stają się zrzuty ścieków Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku, 2012, Borkowo PPHU „Wito” Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. przez wody roztopowe płynące od czoła ostatniego lądolodu, który stacjonował na północ od oczyszczonych do rzek i rowów charakteryzujących się niewielkim przepływem. Powoduje to 32. - - - - + Szata roślinna Kościelne (ferma drobiu) obszaru objętego arkuszem podczas fazy poznańskiej i subfazy kujawsko-dobrzyńskiej pogorszenie jakości ich wód w miejscu zrzutu oczyszczonych ścieków, co ma miejsce Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego w 2011 roku, 2012, Biblioteka Naturalne zbiorowiska roślinne omawianego obszaru wykształciły się stopniowo w okresie Monitoringu Środowiska, Warszawa. zlodowacenia wisły (Kotarbiński 1999a, Wysota 1999, Wysota, Molewski 2011). Na zachód od w miejscowości Blizno i Miłobędzyn. * numeracja zgodna z numeracją na mapie późnego glacjału ostatniego zlodowacenia i w holocenie. Według geobotanicznego podziału Rozporządzeniu nr 2/2013 Dyrektora RZGW w Gdańsku z 24 kwietnia 2013 r. w sprawie Sierpca w obrębie równiny sandrowej występują erozyjne wód roztopowych, zbudowane na Polski (Szafer, Zarzycki 1972) analizowany obszar leży w granicach Państwa Holarktyda, Tabela 3. Ważniejsze zrzuty ścieków. Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wprowadzenie programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł powierzchni z glin zwałowych lub piasków z głazami stanowiącymi rezyduum glin zwałowych Obszarze Eurosyberyjskim, Prowincji Niżowo-Wyżynno-Środkowoeuropejskiej, Dziale Bałtyckim Rodzaj Ilość [m3/d] Urządzenie Kierunek Na obszarze objętym arkuszem Sierpc zinwentaryzowano oprócz linii elektro- rolniczych, Dziennik Urzędowy Woj. Kujawsko-Pomorskiego, poz. 1807. częściowo zniszczonych przez wody roztopowe (Kotarbiński 1999a, 1999b). Powierzchnia Lp.* Miejscowość Zakład (A), na granicy dwóch pasów – Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich (A1), ścieków max/aktual. oczyszczające zrzutu energetycznej, jedną inwestycję mogącą szczególnie szkodliwie oddziaływać na środowisko Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1972, Szata roślinna Polski, Tom II, PWN, Warszawa. sandru jest urozmaicona zarówno przez formy wypukłe, jak i przede wszystkim wklęsłe. Te Gminna Krainy Pomorskiego Południowego Pasa Przejściowego (6), Okręgu Wysoczyzny Dobrzyńskiej mechaniczno- rów przyrodnicze (Tabela 6). Trampler T., Mąkosa K., Girżda A., Bąkowski J., Dmyterko E., 1990, Siedliskowe podstawy pierwsze stanowią zwykle niewielkie ostańce erozyjne wysoczyzny morenowej, niekiedy 1. Blizno Oczyszczalnia komunalne 273/181 biologiczne melioracyjny hodowli lasu, PWRiL, Warszawa. (d) na zachodzie i północy oraz Pasa Wielkich Dolin (A2), Krainy Mazowieckiej (8), Okręgu Ścieków o cechach pagórków moren czołowych o wysokości do 5 m, „zanurzone” w osadach Tabela 6. Rodzaje przedsięwzięć mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Północnomazowieckiego (c) na południowym-wschodzie. Zespół Szkół Woś A., 1999, Klimat Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. sandrowych. W północno-wschodniej części arkusza na sandrze znajdują się pojedyncze 2. Studzieniec komunalne 73/30,0 biologiczne Skrwa Prawa Zgodnie z podziałem Polski na regiony geobotaniczne zaproponowanym przez Rolniczych Wysota W., 1999, Ice sheet maximum of the Vistulian Glaciation in the mid-eastern part of wydmy o wysokości 7–10 m. Formy wklęsłe to przede wszystkim zagłębienia powstałe po Muzeum Wsi mechaniczno- Lp.* Miejscowość Obiekt Matuszkiewicza (2002) arkusz Sierpc położony jest w Dziale Mazowiecko-Poleskim (E), 3. Sierpc komunalne 42/4,87 Sierpienica the Chełmno-Dobrzyń Lakeland, northern Poland, Geological Quarterly 43 (2). wytopieniu się brył pogrzebanego lodu, których dna częściowo zajęte są przez równiny torfowe. Mazowieckiej biologiczne Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Sierpcu i obejmuje swoim zasięgiem dwie krainy z okręgami: Krainę Chełmińsko-Dobrzyńską (E.1) 1. Rachocin Wysota. W., Molewski P, 2011, Chronologia i zasięgi nasunięć lądolodu na obszarze lobu Wyraźna formą w krajobrazie sandru jest rynna jezior Urszulewskiego i Szczutowskiego MPGK (kwatera do składowania odpadów zawierających azbest) i Okręg Dobrzyńsko-Skępski (E.1.8) dominującą na całym obszarze oraz Krainę Wisły podczas stadiału głównego ostatniego zlodowacenia, Przegl. Geol. 59 (3). o głębokości ponad 12 m. Wysoczyzna morenowa obejmuje południową część obszaru 4. Sierpc „EMPEGEK” komunalne 7132,0/4141,0 kompleksowe Sierpienica Północnomazowiecko-Kurpiowską (E.2), Podkrainę Wkry (E.2a) i Okręg Wysoczyzny Płońskiej Sp. z o.o. * numeracja zgodna z numeracją na mapie Żelaźniewicz A., Aleksandrowicz P., Buła Z., Karnowski P.H., Konon A., Oszczypko N., arkusza. Jest ona rozcięta przez dolinę Skrwy na dwa fragmenty, z których położony bardziej na (E.2a.3) w skrajnie południowym-wschodzie. W dalszym podziale wyróżnić można cztery mechaniczno- Ślączka A., Żaba J., Żytko K., 2011, Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk zachód ma rzeźbę urozmaiconą z cechami krajobrazu młodoglacjalnego (Kotarbiński 1999a). 5. Sierpc Mleczarnia przemysłowe 1500/1187,0 Sierpienica Kwalifikacja powyższych przedsięwzięć została dokonana na podstawie Rozporządzenia Rady Geologicznych PAN, Wrocław. Podokręgi – Skępski (E.1.8.c), Lutociński (E.1.8.b), Tłuchowski (E.1.8.d) i Zawidzki (E.2a.3.a). biologiczne Dominuje tu wysoczyzna morenowa falista z licznymi zagłębieniami bezodpływowymi Gminna Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać Opracowana przez Tramplera i in. (1990) regionalizacja przyrodniczo-leśna, oparta na mechaniczno- rów i pagórkami kemowymi, położona na wysokości około 123–126 m n.p.m., tj. około 6–9 m ponad 6. Miłobędzyn Oczyszczalnia komunalne 46,0/7,0 na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). © Copyright by Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Wojciech Wysota, Bożena podstawach ekologiczno-fizjograficznych, wydziela regiony o podobnych warunkach dla hodowli biologiczne melioracyjny powierzchnię sandru dobrzyńskiego. W Gójsku znajduje się pagórek morenowy, który wznosi Ścieków Pius, Rafał Kot, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu lasu. Według tego podziału obszar arkusza położony jest w zdecydowanej większości w Krainie się do wysokości 134,9 m n.p.m., co stanowi najwyższe wzniesienie na obszarze arkusza. Na * numeracja zgodna z numeracją na mapie Wielkopolsko-Pomorskiej (III) i Dzielnicy Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie (III.3). Jedynie