Koolhydraat Variatielijst Diabetes Mellitus
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
diëtetiek Koolhydraat variatielijst diabetes mellitus Wat is diabetes mellitus Hoe wordt het bloedglucosegehalte Bij mensen met diabetes mellitus, kortweg normaal diabetes genoemd, is het bloedglucosegehalte Aanpassen van de voeding (= bloedsuikergehalte) te hoog. Een goede Eventueel gebruik van bloedglucose bloedglucose ligt tussen de 4 en 10 millimol verlagende medicatie (tabletten of per liter. ‘Millimol per liter’ is de eenheid insuline) waarin de hoeveelheid glucose in het bloed Een gezond lichaamsgewicht (dan werkt wordt uitgedrukt. de insuline beter) Een goede bloedglucose is belangrijk om een Voldoende beweging (beweging heeft een normaal leven te kunnen leiden en verlagend effect op uw complicaties op lange termijn te voorkomen. bloedglucosegehalte) Hoe ontstaat een te hoog Voeding bij diabetes bloedglucosegehalte De basis van de voeding voor mensen met Glucose is afkomstig van koolhydraten die we diabetes bestaat uit de volgende regels: via onze voeding binnenkrijgen. Verdere Verdeel uw voeding (de koolhydraten) uitleg over koolhydraten vindt u onder het regelmatig over de dag en sla geen kopje ‘koolhydraten’. maaltijden over In de darmen worden koolhydraten Let op vet, beperk verzadigd vet. afgebroken tot glucose. Daarna wordt glucose Gebruik bij voorkeur vezelrijke in het bloed opgenomen. Het bloed vervoert voedingsmiddelen glucose vervolgens naar de lichaamscellen. In de lichaamscellen zorgt glucose voor energie. Daarnaast zijn er regels voor een goede Energie is onmisbaar voor alle activiteiten van voeding, zoals die voor iedereen gelden; het lichaam zoals ademhalen, bewegen en Gebruik 200 gram groente en twee porties denken. fruit per dag Gebruik één à twee keer per week (vette) Om glucose in de lichaamscellen te krijgen is vis het hormoon ‘insuline’ nodig. Insuline wordt Wees matig met zout in de alvleesklier gemaakt. Vanuit de Wees zeer matig met alcohol alvleesklier wordt insuline aan het bloed Eet gevarieerd afgegeven. Als de alvleesklier te weinig insuline maakt, wordt het De onderwerpen koolhydraten, vetten, bloedglucosegehalte te hoog. Ook kan het zijn voedingsvezels en het lichaamsgewicht dat de lichaamscellen minder gevoelig worden worden hierna verder toegelicht. voor insuline. Ook dan wordt het bloedglucosegehalte te hoog. Koolhydraten Bij overgewicht is meer insuline nodig om de Koolhydraten zijn een belangrijke brandstof bloedglucose in de lichaamscellen te krijgen voor ons lichaam. Met koolhydraten worden dan bij een gezond lichaamsgewicht. Daarom de verschillende soorten suikers en zetmeel is de kans dat mensen met overgewicht bedoeld. Deze koolhydraten worden in de diabetes krijgen groter, dan bij mensen met darmen afgebroken tot kleine deeltjes een gezond gewicht. (glucose) die in het bloed terecht komen en 1/16 5.11.2017 diëtetiek het bloedglucosegehalte bepalen. Het eten en in suikervervangers zoals zoetjes of drinken van koolhydraten zorgt er dus voor vloeibare zoetstof dat het bloedglucosegehalte stijgt. Dit Zoetstoffen die wel energie (kilocalorieën) betekent niet dat u geen koolhydraten meer leveren, zoals sorbitol, lactitol, mannitol mag hebben. Ze zijn immers de belangrijkste en xylitol. Deze zoetstoffen zitten energiebron voor het lichaam. Het is echter bijvoorbeeld in speciale diabetesproducten wel belangrijk dat u de koolhydraten in uw zoals suikervrije koekjes, suikervrij gebak voeding regelmatig verspreidt over de dag en en suikervrije chocolade. Het gebruik van dat u geen maaltijden overslaat. Samen met speciale diabetesproducten is niet nodig uw diëtist bespreekt u hoe u uw voeding zo goed mogelijk kunt aanpassen. Alcohol Alcohol heeft een bloedglucose verlagend Koolhydraten komen voor in de volgende effect, dat na enige uren ontstaat. Dit effect voedingsmiddelen: is het sterkst als alcohol op een lege maag Zetmeel in brood, rijst, aardappelen, wordt gedronken en kan lang aanhouden. Iets pasta’s zoals macaroni en spaghetti, eten waar koolhydraten in zitten, zoals enkele peulvruchten zoals bruine bonen, witte toastjes of fruit kan daarom zinvol zijn. De bonen en kapucijners bloedglucose reageert echter bij Vruchtensuiker in fruit en vruchtensap alcoholgebruik bij iedereen anders. Melksuiker in melk, karnemelk, yoghurt, Zelfcontrole is daarom belangrijk. kwark et cetera Let op; sommige alcoholische dranken Suiker in suiker uit de suikerpot, honing, bevatten veel koolhydraten. koek, snoep, zoet beleg, frisdrank et cetera Vetten Vet is een belangrijke energiebron voor het Suiker lichaam. De hoeveelheid en het soort vet in Suiker komt, wanneer het in pure en de voeding hebben invloed op het opgeloste vorm wordt gebruikt, snel in het cholesterolgehalte (= een vetachtige stof in bloed. Daarom wordt geadviseerd: het bloed). Geen suiker te gebruiken in koffie en thee Sommige voedingsmiddelen bevatten van Light-frisdranken of suikervrije limonade nature ook cholesterol. Dit cholesterol heeft te kiezen in plaats van gewone slechts een kleine invloed. Een te hoog frisdranken en limonade cholesterolgehalte verhoogt, net als het Een beperkt gebruik van suikerhoudende hebben van diabetes mellitus, de kans op voedingsmiddelen zoals vanillevla, jam en hart- en vaatziekten. Het is daarom belangrijk koekjes, is toegestaan. Snoep beperken te letten op de vetten in uw voeding. Vet in de voeding is onder te verdelen in: Zoetstoffen Verzadigd vet (werkt cholesterol Zoetstoffen zijn zoet smakende stoffen, die verhogend) bedoeld zijn om suiker te vervangen in Onverzadigd vet (werkt voedingsmiddelen. Zoetstoffen hebben geen cholesterolverlagend) invloed op het bloedglucosegehalte. U kunt dus in plaats van suiker zoetstoffen nemen. Voedingsmiddelen waar veel verzadigde Er zijn twee soorten zoetstoffen; vetten in voorkomen zijn; roomboter, Zoetstoffen die geen energie margarine met meer dan 17 gram verzadigd (kilocalorieën) leveren zoals aspartaam, vet per 100 gram, vet vlees, volle cyclamaat en saccharine. Deze zoetstoffen melkproducten, volvette kaas, koffiecreamer, zitten bijvoorbeeld in light-frisdranken en snacks, chocolade, gebak en koekjes. 2/16 5.11.2017 diëtetiek Kies van deze producten de magere of Voedingsmiddelen waar veel vezels in halfvolle variant. voorkomen zijn: Bruin,- volkoren,- en roggebrood, Voedingsmiddelen waar veel onverzadigde volkorenmacaroni, zilvervliesrijst, muesli, vetten in voorkomen zijn; oliën (bijvoorbeeld noten, fruit, groente en peulvruchten. zonnebloemolie, olijfolie), vloeibare margarine, halvarine of margarine met Gezond gewicht minder dan 17 gram verzadigd vet per 100 Een goed gewicht is belangrijk bij diabetes. gram, noten, pinda’s en (vette) vis. Vette Als u te zwaar bent is het van belang om af te vissoorten zijn haring, makreel, sardientjes, vallen. Hierdoor daalt het bloedglucosegehalte zalm en heilbot. Probeer deze producten en meestal ook het cholesterolgehalte en de zoveel mogelijk in te passen in uw voeding. bloeddruk. Door matig te zijn met vet, suiker en alcohol en daarnaast voldoende te Voedingsmiddelen waar van nature bewegen kunt u uw gewicht verlagen. cholesterol in voorkomt zijn bijvoorbeeld: Om te weten of u een goed gewicht heeft, Eieren; drie eieren per week zijn kunt u de quetelet index (QI) gebruiken. toegestaan QI = gewicht in kg Garnalen, krab, kreeft en paling; 1x per (lengte in m)². 14 dagen is toegestaan. Een goed gewicht is een QI tussen de 20 en Orgaanvlees; 100 gram per 14 dagen is 25. Een QI boven de 30 betekent ernstig toegestaan overgewicht. Door minder vet en met name minder Variatielijst verzadigd vet te eten helpt u uw U kunt variatie in uw voeding aanbrengen cholesterolgehalte te verlagen of laag te door iets te kiezen dat op uw dieetlijst staat houden. Geef daarom de voorkeur aan weg te laten en hiervoor in de plaats een producten met onverzadigd vet en kies voor ander product te kiezen. magere- of halfvolle producten. Hoe werkt de variatielijst: Vezels Achter ieder levensmiddel staat een Voedingsvezels zijn onverteerbare delen van huishoudelijke maat, bijvoorbeeld een glas of plantaardige voedingsmiddelen. Door een opscheplepel. Daarachter vindt u het voedingsvezels wordt de glucose uit de gewicht in grammen en de hoeveelheid voeding minder snel in het bloed opgenomen. koolhydraten (kh). Hierdoor ontstaan er minder snel pieken van de bloedglucose. Daarnaast zijn Gebruikte afkortingen: voedingsvezels nodig voor een goede k&kl = kant en klaar darmwerking. Het is daarbij wel van belang hv = halfvol om minstens 1 ½ liter per dag te drinken (1 gem. = gemiddeld ½ liter zit al in 10 glazen of 12 kopjes). Kies verz. Vet = verzadigd vet daarom bij elke maaltijd voor producten die vezels bevatten. 3/16 5.11.2017 diëtetiek levensmiddel eenheid gewicht kh in gram in gram A aalbessen schaaltje 100 5 aardappelen - gebakken aardappel opscheplepel 50 8 - gekookt stuks 50 8 - kroket stuks 30 8 - puree aardappel opscheplepel 50 7 aardbeien schaaltje 100 5 abrikozen - geweekt eetlepel 25 8 - vers stuks 20 2 advocaat glas 50 12 amandelen 10 stuks 25 4 amandelbroodje stuks 60 31 ananas, vers schijf 100 12 ananas, op siroop schaaltje 125 18 andijvie, gekookt groentelepel 50 1 appel met schil stuks 135 18 appelflap stuks 100 36 appelmoes schaaltje 150 22 appelsap, ongezoet glas 150 16 appelstroop voor 1 snee 15 8 appeltaart punt 100 41 asperges, gekookt stuks 35 1 atjar tjampoer grote lepel 40 2 aubergine groentelepel 60 2 augurk zoet/ zuur stuks 25 1 avocado halve 90 2 B babi pangang (k&kl) groentelepel 50 3 bak-en-braad, vloeibaar eetlepel 15 0 baklava stukje 120 64 bambix pap (hv melk) schaaltje 150 13 zonder suiker