Program Usuwania Azbestu I Odpadów Zawierających Azbest Z Terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik do uchwały Nr XXV/275/12 Rady Miejskiej w Kamie ńsku z dnia 26 wrze śnia 2012 r.

Program usuwania azbestu i odpadów zawierających azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Marzec 2012

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Spis tre ści

1. Wst ęp...... 3

2. Cele i zadania „Programu usuwania azbestu oraz odpadów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kamie ńsk”...... 5

3. Charakterystyka azbestu...... 6

3.1. Informacje ogólne. Wyst ępowanie...... 6

3.2. Rodzaje azbestu...... 7

3.3. Wła ściwo ści azbestu...... 10

3.4. Klasyfikacja wyrobów zawieraj ących azbest...... 11

4. Wpływ azbestu na organizm ludzki...... 18

5. Przepisy prawne reguluj ące post ępowanie z materiałami i odpadami zawieraj ącymi azbest. .... 19

6. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” – koncepcja zarz ądzania i realizacja na poziomie samorz ądowym...... 30

7. Lokalizacja i uczestnicy Programu...... 32

7.1. Charakterystyka Gminy Kamie ńsk...... 32

7.2. Cel Programu ...... 36

7.3. Uczestnicy programu...... 39

8. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych na terenie Gminy Kamie ńsk...... 40

8.1. Metodologia przeprowadzenia inwentaryzacji...... 41

8.2. Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest na terenie miasta i gminy Kamie ńsk...... 43

8.2.1. Płyty azbestowo-cementowe stanowi ące pokrycia dachów...... 43

8.2.2. Ilo ść i rozmieszczenie wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy...... 44

9. Finansowanie usuwania wyrobów azbestowych...... 51

10. Szacowane potrzeby finansowe oraz koszty usuwania azbestu...... 60

11. Harmonogram działa ń na lata 2012 – 2032...... 68

12. Wytyczne dotycz ące przepisów BHP w zakresie bezpiecznego usuwania wyrobów azbestowych...... 73

13. Procedury post ępowania z wyrobami i odpadami zawieraj ącymi azbest...... 77

Strona 1

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

13.1. Procedura I ...... 78

13.2. Procedura II...... 81

13.3. Procedura III ...... 84

13.4. Procedura IV...... 89

14. Podsumowanie...... 92

15. Zał ączniki...... 93

16. Bibliografia...... 108

Strona 2

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

1. Wstęp.

Azbest to nazwa handlowa minerałów włóknistych wyst ępuj ących naturalnie w przyrodzie. Pod wzgl ędem chemicznym s ą to uwodnione krzemiany krzemianów, metali: magnezu, żelaza, sodu, wapnia. Azbest, podobnie jak PCB, w my śl ustawy z d nia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska został uznany za substancj ę stwarzaj ącą szczególne zagro żenie dla środowiska, której wykorzystywanie, przemieszczanie, eliminowanie dozwolone jest przy zachowaniu szczególnych środków ostro żno ści. Na mocy polskiego prawa azbest mo że by ć wykorzystywany nie dłu żej ni ż do 31 grudnia 2032r. Azbest znany jest ludzko ści od ponad 4000 lat. Pierwsze dane o wykorzystaniu azbestu pochodz ą z wykopalisk z terenu Finlandii. Obecnie u żywana nazwa azbestu pochodzi od greckiego asbestion , czyli „niugaszony” Ze względu na swe wła ściwo ści takie jak: odporno ść na wysokie temperatury (ogniotrwało ść ), termoizolacyjno ść , d źwi ękochłonno ść , odporno ść na działanie chemikaliów, kwasów, zasad, wody morskiej znalazł zastosowanie w ok. tysi ącu technologii przemysłowych i stosowany był w produkcji ponad 3000 wyrobów przemysłowych. Ponad 80% azbestu zu żywane było do produkcji wyrobów azbestowo- cementowych. Najwi ększa ilo ść azbestu została wykorzystana w budownictwie, głównie do produkcji wyrobów stanowi ących pokrycia dachowe, jako płyty faliste, płytki karo, elewacje budynków jako osłony elewacyjne, płyty elewacyjne, rury ci śnieniowe i bezci śnieniowe: rury wodoci ągowe, kanalizacyjne i kanały zsypowe do odpadów komunalnych. Ponadto wykonywano z niego wyroby izolacyjne, cierne, uszczelniaj ące, hydroizolacyjne i inne. Azbest jest minerałem praktycznie niezniszczalnym. Dla zdrowia ludzi staje si ę gro źny zdrowia, gdy jego elementarne włókna znajduj ą si ę we wdychanym powietrzu. Na pocz ątku lat 80-tych XX wieku został on uznany za jeden z najbardziej rozpowszechnionych czynników rakotwórczych w środowisku. Stany Zjednoczone, Kanada i Japonia oraz niektóre z pa ństw Unii Europejskiej ju ż w tym czasie zakazały stosowania azbestu lub ograniczyły obrót materiałami zawieraj ącymi azbest na swoim terenie.

Azbest zabezpieczony w sposób, który uniemo żliwia uwalnianie si ę do powietrza włókien nie stanowi zagro żenia dla zdrowia ludzi.

Strona 3

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

W celu zlikwidowania zagro żenia jakie stanowi azbest i wyroby je zawieraj ące został opracowany i 14 maja 2001r. przyj ęty przez Rad ę Ministrów „Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terytorium Polski”. Program został opracowany w latach 2000-2001 w oparciu o obowi ązuj ące przepisy prawne, a jego realizacja została wyznaczona na lata 2003-2032. Ze wzgl ędu na fakt, i ż wi ększo ść wyrobów azbestowych na terenie kraju wyst ępuje w postaci płyt azbestowo-cementowych, które prawidłowo zamontowane i konserwowane mog ą by ć u żytkowane przez okres 30 lat ostatecznym terminem usuni ęcia tych wyrobów jest rok 2032.

Aby przyspieszy ć tempo usuwania wyrobów azbestowych, oraz zminimalizowa ć negatywne oddziaływanie azbestu na zdrowie ludzi i środowisko naturalne w dniu 14 lipca 2009 r. Rada Ministrów podj ęła uchwał ę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pn. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”. W dniu 15 marca 2010 r. Rada Ministrów podj ęła uchwał ę zmieniaj ącą uchwał ę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazw ą "Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032".

Przyj ęty Program utrzymuje cele okre ślone w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” a mianowicie:

1) usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest;

2) minimalizacj ę negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecno ści ą azbestu

na terytorium kraju;

3) likwidacj ę szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.

Jednocze śnie okre śla jednak równie ż nowe zadania niezb ędne do oczyszczenia kraju z azbestu w okresie 24 lat, wynikaj ące ze zmian gospodarczych i społecznych, jakie nastąpiły m.in. w zwi ązku ze wst ąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

Realizuje wnioski zawarte w „Raporcie z realizacji w latach 2003-2007 Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” poprzez wprowadzenie priorytetowych zada ń legislacyjnych, uruchomienie wsparcia

Strona 4

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

finansowego dla działa ń prowadzonych przez jednostki samorz ądu terytorialnego oraz usprawnienie systemu monitoringu realizacji Programu.

Obowi ązek opracowania „Programu usuwania azbestu oraz odpadów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kamie ńsk” wynika bezpo średnio z zapisów zmieszczonych w/w Programach, a podstaw ą w jego opracowaniu jest inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest przeprowadzona przez Urz ąd Miejski Gminy w Kamie ńsku.

2. Cele i zadania „Programu usuwania azbestu oraz odpadów zawierających azbest z terenu Gminy Kamieńsk”.

Celem programu jest stworzenie sprawnie funkcjonuj ącego systemu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy, zgodnego z obowi ązuj ącymi przepisami prawa w zakresie ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego.

Proponowana realizacja działa ń jest zgodna z zało żeniami okre ślonymi w „Programie Oczyszczania Kraju z azbestu na lata 2009-2032"i ma na celu: spowodowanie oczyszczenia terenu gminy z azbestu oraz usuni ęcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawieraj ących azbest, wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszka ńców spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowa ń, spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w okre ślonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogów ochrony środowiska, stworzenie odpowiednich warunków do wdro żenia przepisów prawnych oraz norm post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. udzielenie pomocy mieszka ńcom Gminy Kamie ńsk w realizacji usuwania pokry ć cementowo-azbestowych. Zadaniem programu jest okre ślenie warunków sukcesywnego usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. W programie zawarte zostały:

Strona 5

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

ilo ści wyrobów oraz ich rozmieszczenie terytorialne w gminie, szacunki jednostkowych kosztów usuwania dachowych pokry ć azbestowych i płyt azbestowo cementowych, propozycje odno śnie udzielania przez samorz ąd pomocy mieszka ńcom w realizacji programu. Cele zostały równie ż okre ślone w Planie Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011, a s ą to: Cel: sukcesywne usuwanie azbestu ze środowiska do roku 2032. Działania: przygotowanie wojewódzkiego, powiatowych i gminnych programów usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, przeprowadzenie szerokiej kampanii informacyjnej o odpadach zawieraj ących azbest i sposobach post ępowania z nimi w celu ograniczenia ich szkodliwego oddziaływania na środowisko.

3. Charakterystyka azbestu.

3.1. Informacje ogólne. Występowanie.

Azbest to grupa wielu minerałów krzemianowych. Azbesty, niezale żnie od ró żnic chemicznych i wynikaj ących z budowy krystalicznej s ą minerałami naturalnie wyst ępuj ącymi w przyrodzie. Ich wyst ępowanie jest do ść powszechne, ale tylko w niewielu miejscach kuli ziemskiej azbest był (i niekiedy jeszcze jest) eksploatowany na skal ę przemysłow ą. Główne zło ża wyst ępuj ą na terenie Kanady, Stanów Zjednoczonych, RPA, Zimbabwe, Mongolii, a tak że na Cyprze i Uralu. W Europie azbest wydobywano co najmniej od wczesnego średniowiecza na terenach współczesnej Francji, Portugalii, Czech, Finlandii, Szwajcarii. Obecnie kopalnie te s ą nieczynne. Pod wzgl ędem mineralogicznym rozró żnia si ę dwie grupy azbestów: grup ę serpentynów (chryzotyli) i grup ę azbestów amfibolowych. Do grupy serpentynów nale ży tylko jedna

Strona 6

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

odmiana azbestu, azbest chryzotylowy, wydobywany i stosowany w najwi ększych ilo ściach. W grupie azbestów amfibolowych praktyczne znaczenie maj ą dwie odmiany: azbest amozytowy i krokidolitowy. W niewielkich ilościach stosowany był antofilit - do produkcji filtrów - z uwagi na wyj ątkowo du żą odporno ść chemiczn ą.

3.2. Rodzaje azbestu.

Do azbestów zalicza si ę:

Azbesty wła ściwe:

azbesty serpentynowe

chryzotyl :Mg 6 (OH) 8 Si 4 O 10

azbest chryzotylowy

serpentynit z azbestem

Strona 7

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Azbesty amfibolowe: − Aktynolitowe,

aktynolit

− Antofyllitowe : (Mg,Fe) 7 (OH) (Si 4 O11 )2 − Amozytowe − Krokidolitowe – odmiana riebeckitu,

Krokidolit

3+ − Magnesioriebeckitowe : Na 2(Mg,Fe) 3Fe Si 8O22 (OH) 2

Amozyt azbest o zabarwieniu br ązowym, jest krzemianem żelazowo-magnezowym. Nazwa pochodzi od inicjałów przedsi ębiorstwa zajmuj ącego si ę od 1916 roku eksploatacj ą tego typu

Strona 8

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

azbestu w Republice Południowej Afryki (Asbestos Mines of South Africa). Identyczny pod wzgl ędem mineralogicznym azbest odkryto w Indiach, gdzie produkuje si ę go pod nazw ą „mysorit”. Amozyt ma dobr ą odporno ść na kwasy, alkalia i wod ę morsk ą. Krokidolit zwany azbestem niebieskim jest krzemianem sodowo-żelazowym. Kolor niebieski pochodzi od tlenku żelazowego. Krokidolit posiada du żą spr ęż ysto ść , wytrzymało ść na rozrywanie, odporno ść na działanie kwasów, alkalii i wody morskiej.Krokidolit – azbest niebieski, najcz ęś ciej spo śród amfiboli stosowany w przemy śle, ze wzgl ędu na kształt włókien i skład chemiczny jest azbestem najbardziej agresywnym biologicznie Antofilit jest krzemianem magnezowym zawieraj ącym żelazo. Ma mał ą wytrzymało ść mechaniczn ą, bardzo du żą odporno ść na temperatur ę, a tak że na chemikalia. Włókna azbestowe o średnicy poni żej 3 m i długo ści powy żej 5 m, tzw. włókna respirabilne są włóknami chorobotwórczymi. (http://www.imp.lodz.pl)

Inne minerały krzemianowe zaliczane do azbestów. Nale żą tu min. :

• Diopsyd :CaMg(Si 2O6)

• Sillimanit: Al 2 SiO 5

• Egiryn: NaFe(Si 2O6) • Astrofyllit:

• (K,Na) 3(Fe,Mn) 7(Ti,Zr) 2(O,OH) 7 Si 8O24 • Lamprofyllit

Minerały azbestopodobne. Nale żą tu:

• Sepiolit :Mg 4 Si 6 O15 (OH) 2 x 6 H O

• Talk włóknisty : Mg 3 (OH) 2 Si 4 O10

• Wollastonit : Ca 3 Si 3 O9 • Serpentynit włóknisty

• Antygoryt włóknisty : (Mg,Fe) 3 Si 2 O5 (OH) 4

Strona 9

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

oraz

• Zeolity włókniste (np. natrolit: Na 2 Al 2 SiO 3 O10 x 2H 2O • Attapulgit.

Inne minerały o oddziaływaniu podobnym do azbestu.

W ostatnich latach do szkodliwych, biologicznie czynnych minerałów oddziaływuj ących na żywe tkanki (powoduj ących włóknienie płuc oraz rakotwórczych), zaliczono dodatkowo:

Goethyt : FeO(OH) Lepidokrokit : FeO(OH)

Boehmit : gamma – Al 2O3

Brucyt : Mg(OH) 2

Kaolinit : Al 4 Si 4 O10 (OH) 8

Haloizyt : Al 4 Si 4 O10 (OH) 8 x 10 H 2O

Pałygorskit : (Mg,Al) 2 Si 4 O10 (OH) x 4 H 2O erionit i kilka innych.

Techniczn ą klasyfikacj ę azbestów oparto na długo ściach i średnicach wi ązek włókien. W ró żnych klasyfikacjach średnice agregatów uznawanych za wi ązki zmieniaj ą si ę znacznie; zazwyczaj s ą one rz ędu milimetrów. Długo ść wi ązek wynosi od dziesi ętnych cz ęś ci milimetra do 100 mm. Azbesty poddawane obróbce mog ą rozpada ć si ę na mniejsze cz ąstki (tzw. fibryle). Stwierdzono, że wymiary pojedynczych włókien po rozdrobnieniu mogą si ę zmienia ć w bardzo szerokim zakresie: od nanometrów (nm) i mikrometrów (µm) do milimetrów (mm).

3.3. Właściwości azbestu.

Azbest charakteryzuje si ę nast ępuj ącymi wła ściwo ściami:

• odporno ści ą na wysokie temperatury (ogniotrwało ść ),

Strona 10

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• termoizolacyjno ści ą, • dźwi ękochłonno ści ą, • odporno ści ą na działanie chemikaliów, kwasów, zasad, wody morskiej, • elastyczno ści ą (mo żliwo ść prz ędzenia, tkania), • odporno ści ą na rozci ąganie i ściskanie.

3.4. Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest.

Azbest znalazł zastosowanie w ok. 1000 technologii przemysłowych. Ponad 80% azbestu zu żywane było do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych. Ponadto wykonywano z niego wyroby: izolacyjne, cierne, uszczelniaj ące, hydroizolacyjne i inne.

Najwi ększe zastosowanie przemysłowe miał azbest serpentynowy (chryzotylowy). Używany był do wyrobu tkanin ogniotrwałych, okładzin ciernych, szcz ęk hamulcowych, farb ogniotrwałych, materiałów izolacyjnych oraz niepalnych materiałów budowlanych.

Azbest ambiofilowy u żywany był głównie w przemy śle chemicznym. Wyroby zawieraj ące azbest klasyfikowane s ą w dwóch klasach, bior ąc pod uwag ę kryterium zawarto ści azbestu, stosowane spoiwo oraz g ęsto ść obj ęto ściow ą wyrobu:

• Klasa I - „wyroby mi ękkie" - których g ęsto ść obj ęto ściowa jest mniejsza ni ż 1000kg/m3, to słabo zwi ązane produkty azbestowe o wysokim, ponad 20% udziale azbestu w produkcie oraz niskiej zawarto ści substancji wi ążą cej (udział azbestu nawet do 60%), do których zaliczamy mi ędzy innymi: tynki, maty, płyty azbestowe, materiały izoluj ące, papy. • Klasa II - „wyroby twarde" - których g ęsto ść obj ęto ściowa jes t wi ększa ni ż 1000kg/m3, zawieraj ące wysoki udział substancji wi ążą cej, za ś niski (poni żej 20%) udział azbestu, do których nale żą płyty cementowo-azbestowe faliste i płaskie, rury wodoci ągowe azbestowo-cementowe, elementy kanalizacji. Spójno ść włókien azbestowych w tych wyrobach jest tak wysoka, że praktycznie nie uwalniaj ą si ę one do środowiska (wyj ątkiem jest obróbka np. ci ęcie lub proces niszczenia mechanicznego wyrobu).

Strona 11

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Szacuje si ę (w skali kraju), że ok. 96% ogólnej ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest stanowi ą płyty azbestowo-cementowe (faliste i płaskie).

Produkcja płyt azbestowo-cementowych w Polsce rozpocz ęła si ę w 1907 roku w Krakowie, nast ępnie w Lublinie (ok.1910r.) i w Ogrodzie ńcu k/Zawiercia (ok. 1920r.). Jednak stosowanie azbestu na szerok ą skal ę na terenie Polski w budownictwie nast ąpiło w latach 60-tych, po uruchomieniu nast ępnych 4 du żych zakładów wyrobów azbestowo- cementowych. Głównym surowcem stosowanym do produkcji był azbest chryzotylowy, ale do połowy lat osiemdziesi ątych do produkcji rur ci śnieniowych stosowany był tak że krokidolit oraz niewielkie ilo ści amozytu.

Tabela 1. Zastosowanie wyrobów azbestowych na terenie Polski.

*BEZPIECZE ŃSTWO PRACY 4/2004 Gdzie wyst ępuje potrzeba zabezpieczania lub usuwania azbestu w Polsce?

Strona 12

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Z dost ępnych danych, pochodz ących od producentów oraz z roczników statystycznych wynika, że zu życie płyt azbestowo-cementowych w budownictwie zwartym, przede wszystkim w miastach, w relacji do zu życia w budownictwie rozproszonym (głównie na wsi i w małych miastach) ma si ę jak 1:3. W oparciu o obliczon ą proporcj ę oraz ilo ść wyrobów zabudowanych na terenie kraju mo żna szacowa ć, że: − w miastach zabudowanych jest około 350 000 tys. m2 płyt azbestowo-cementowych, − na wsiach zabudowanych jest około 1 000 000 tys. m2 płyt azbestowo-cementowych.

Oprócz płyt azbestowo-cementowych w budownictwie, stosowano, zwłaszcza w mniejszych miastach i na wsiach, rury azbestowo-cementowe do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody kominowe, zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych, a tak że kształtki kanałów wentylacyjnych. Tu jednak cz ęsto, zwłaszcza w budynkach wielokondygnacyjnych, stosowano kształtki o przekroju prostok ątnym. W Polsce, podobnie jak w całej Europie na pokrycia dachowe stosowano głównie płyty faliste. W mniejszej ilo ści, szczególnie w południowej Polsce stosowano tzw. szablony, czyli płaskie płyty azbestowo-cementowe prasowane, o znacznie mniejszych wymiarach, zazwyczaj 400x400 mm i grubo ści najcz ęś ciej 6 mm. Na elewacjach stosowano przede wszystkim płyty płaskie. Były to głównie autoklawizowane płyty azbestowo- cementowe o handlowych nazwach ACEKOL i KOLORYS. Tego typu płyty były produkowane w nieistniej ącym ju ż zakładzie ZWAC „IZOLACJA” w Małkini, a płyty płaskie w Zakładach Wyrobów Azbestowo-Cementowych w Wierzbicy, Szczucinie, Trzemesznie i Ogrodzie ńcu.

Płyty faliste na elewacjach stosowano w znikomych ilo ściach. W chłodniach kominowych celem zwi ększenia powierzchni wymiany ciepła, na specjalnej, wsporczej konstrukcji betonowej uło żone s ą pionowo płyty azbestowocementowe, które zraszane są wod ą, transportowan ą rurami azbestowo-cementowymi. Te pionowo uło żone płyty azbestowo- cementowe s ą zasadnicz ą cz ęś ci ą zraszalnika, rury azbestowo-cementowe za ś zasadnicz ą cz ęś ci ą wodorozdziału. Wy żej, nad wodorozdziałem, w wielu chłodniach znajduje si ę eliminator unosu drobnych kropli wody, równie ż wykonywany dawniej z płyt azbestowo- cementowych.

Strona 13

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wszystkie te wyroby zawieraj ące azbest pr ędzej czy pó źniej przy okazji remontów, modernizacji czy wreszcie zu życia s ą usuwane i staj ą si ę odpadem niebezpiecznym zawieraj ącym azbest. Odpady zawieraj ące azbest powstaj ą wi ęc podczas wymiany płyt na dachach i elewacjach, przy usuwaniu azbestowo-cementowych kształtek z kanałów wentylacyjnych i dymowych we wszelkiego rodzaj budynkach, oraz podczas remontu lub modernizacji wymienników ciepła, rur wodorozdziału lub (starszych) eliminatorów unosu kropel w chłodniach kominowych i chłodniach wentylatorowych.

Tabela 2. Najwa żniejsze wyroby azbestowe i zawarto ść w nich azbestu (Azbest... 1990)

Przybli żona zawarto ść Wyroby Rodzaj azbestu azbestu, procenty wagowe Wyroby azbestowo-cementowe chryzotyl, amosyt, 10 ÷ 15 stosowane w budownictwie krokidolit Wyroby azbestowo-cementowe obejmuj ące rury ci śnieniowe, chryzotyl, 12 ÷ 15 kanalizacyjne krokidolit, amosyt i wodoci ągowe Ognioodporne p łyty izolacyjne amosyt, chryzotyl 25 ÷ 40 Wyroby izolacyjne łącznie z izolacjami amosyt, chryzotyl, 12 ÷ 100 natryskowymi krokidolit chryzotyl, Złącza i uszczelki 25 ÷ 85 krokidolit chryzotyl, Materia ły cierne i wyroby w łókiennicze 65 ÷ 100 krokidolit Płytki i wyk ładziny pod łogowe Chryzotyl 5 ÷ 7,5 Wyroby z mas plastycznych i obudowy Chryzotyl 55 ÷ 70 akumulatorów Wyroby, wzmocnienia i wyroby z nich produkowane (np. woj łok, karton, chryzotyl, 25 ÷ 98 papier, filtry do wina i piwa, kity, kleje, krokidolit pow łoki ochronne)

Ilo ść wyrobów azbestowych znajduj ących si ę w obiektach budowlanych w poszczególnych województwach przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Strona 14

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Województwo Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest [Mg]

Dolno śląskie 576 600

Kujawsko – pomorskie 791 640

Lubelskie 2 209 790

Lubuskie 238 350

Łódzkie 1 160 390

Małopolskie 940 730

Mazowieckie 2 961 130

Opolskie 325 710

Podkarpackie 665 050

Podlaskie 1 103 270

Pomorskie 582 880

Śląskie 779 280

Świ ętokrzyskie 837 410

Warmi ńsko – mazurskie 655 460

Wielkopolskie 1 110 140

Zachodniopomorskie 528 670

POLSKA 15 466 500

Z analizy przedstawionych danych wynika, że najwi ęcej wyrobów z azbestem wyst ępuje na terenie województwa mazowieckiego, a nast ępnie województwa lubelskiego. Du że ilo ści tych wyrobów znajduj ą si ę na terenie województw łódzkiego, wielkopolskiego, podlaskiego oraz małopolskiego. Najmniej wyrobów z azbestem wyst ępuje w województwach lubuskim, opolskim i zachodniopomorskim. (* Referat z konferencji nt. azbestu planowan ą z dnia 16 czerwca 2010 r. w Senacie RP).

Strona 15

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

0,15-0,25 kg/osob ę

0,30-0,44 kg/osob ę

0,45-1,00 kg/osob ę

Rys.1 Ilo ść wyrobów azbestowych przypadaj ących na mieszka ńca

Strona 16

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

ok.2 mln Mg ok.1mln. Mg

>0,5 mln Mg

<0.5 mln Mg

Rys. 2 Nagromadzenie wyrobów azbestowych.

Produkcja płyt azbestowo-cementowych w Polsce została zakazana ustaw ą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628 z 1997 r. i Nr 156 z 1998 r.). Zgodnie z ustaw ą w Polsce do 28 wrze śnia 1998 r. została całkowicie zako ńczona produkcja płyt azbestowo-cementowych (a wcze śniej innych wyrobów zawieraj ących azbest). Natomiast po 28 marca 1999 r. obowi ązuje zakaz

Strona 17

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

obrotu azbestem i wyrobami zawieraj ącymi azbest. Jako materiał zast ępczy stosuje si ę włókna szklane, w ęglowe, mineralne nienaturalnego pochodzenia, wat ę bazaltow ą. Wyj ątek stanowi ą wyroby z zawarto ści ą azbestu, które nie posiadaj ą jeszcze swoich zamienników ze wzgl ędu na ekstremalne warunki pracy. Wykaz takich wyrobów zawarty jest w rozporz ądzeniach ministra wła ściwego do spraw gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobów zawieraj ących azbest do produkcji lub do wprowadzania na polski obszar celny. Dotyczy to azbestu włóknistego sprowadzanego do produkcji diafragmy wykorzystywanej do elektrolizy przeponowej przy produkcji chloru i wyrobów azbestowo- kauczukowych.

4. Wpływ azbestu na organizm ludzki.

Azbest to jedna z dziesi ęciu najgro źniejszych substancji zanieczyszczaj ących na Ziemi. Określany jest jako „niebezpieczna substancja chemiczna o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka". Pierwsze wzmianki na temat szkodliwo ści azbestu pojawiły si ę w latach 1900-1910. W roku 1910 francuskie badania potwierdziły szkodliwy wpływ azbestu na organizm człowieka. Chorobotwórcze działanie azbestu jest wynikiem wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Ryzyko wynikaj ące dla zdrowia z wchłaniania pyłu drog ą pokarmow ą jest znikome. Najwi ększe zagro żenie dla organizmu ludzkiego stwarzaj ą włókna, które przenikaj ą do p ęcherzyków płucnych, tzw. włókna respirabilne. S ą to włókna o średnicy mniejszej ni ż 3 m i długo ści powy żej 5 m. Włókna cienkie o średnicy poni żej 3 m przenoszone są łatwiej i odkładaj ą si ę w ko ńcowych odcinkach dróg oddechowych, podczas gdy włókna grube, o średnicy powy żej 5 m, zatrzymuj ą si ę w górnej cz ęś ci układu oddechowego. Skr ęcone włókna chryzotylu o du żej średnicy maj ą tendencje do zatrzymywania si ę wy żej ni ż igłowate włókna azbestów amfibolowych, z łatwo ści ą przenikaj ące do obrze ży płuca. Wyniki dotychczasowych bada ń wskazuj ą, że zatrzymywanie chryzotylu w górnych drogach układu oddechowego jest bardziej prawdopodobne, ni ż zatrzymywanie amfiboli. Cech ą szczególn ą azbestu jest to,

Strona 18

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

że włókna gromadz ą si ę i pozostaj ą w tkance płucnej w ci ągu całego życia powoduj ąc po wielu, czasem kilkudziesi ęciu, latach zmiany chorobowe. Pojawianie si ę zmian chorobowych b ędących nast ępstwem ekspozycji na pył azbestu jest zale żne od rodzaju ekspozycji. W nara żeniu na pył azbestu wyró żnia si ę ekspozycj ę zawodow ą, parazawodow ą, domow ą i środowiskow ą. Nara żenie zawodowe na pył azbestu mo że by ć przyczyn ą pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnowych, raka płuca i mi ędzybłoniaków. W ekspozycji parazawodowej i środowiskowej na pył azbestu praktycznie głównym skutkiem, który nale ży bra ć pod uwag ę jest mi ędzybłoniak opłucnej . W zale żno ści od poziomu ekspozycji obserwowany jest wzrost ryzyka raka płuc. Doniesienia kliniczne i epidemiologiczne sugeruj ą, że z azbestem mo że by ć równie ż zwi ązane wyst ępowanie innych nowotworów: krtani, żoł ądka i jelit, trzustki, jajnika oraz chłoniaków. (O środek Referencyjny Bada ń i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Zwi ązanych z Azbestem, Oprac. N. Szeszenia-Dąbrowska)

5. Przepisy prawne regulujące postępowanie z materiałami i odpadami zawierającymi azbest.

W roku 1997 zacz ął obowi ązywa ć na terenie Polski zakaz produkcji, handlu i stosowan ia wyrobów zawieraj ących azbest. Fakt ten spowodował pojawienie si ę w nast ępnych latach wielu aktów prawnych reguluj ących zasady post ępowania, usuwania, unieszkodliwiania czy te ż ewidencjonowania wyrobów azbestowych.

Najwa żniejsze akty prawne to:

Ustawa z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tj. Dz. U. z 2004r. Nr 3, poz. 20 z pó ź. zm.) Ustawa weszła w życie od 28 wrze śnia 1997 roku. Zakazuje ona wprowadzania na polski obszar celny azbestu, wyrobów zawieraj ących azbest, produkcji wyrobów zawieraj ących azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawieraj ącymi ten surowiec. Zgodnie z ustaw ą produkcja płyt azbestowo-cementowych została zako ńczona we wszystkich zakładach do 28 wrze śnia

Strona 19

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

1998r., a z dniem 28 marca 1999r. nast ąpił zakaz obrotu tymi płytami. Wyj ątek stanowi tylko azbest i wyroby zawieraj ące azbest dopuszczone do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny spo śród wyrobów okre ślonych w zał ączniku nr 1 do ustawy. Wykaz tych wyrobów okre śla corocznie Minister wła ściwy do spraw gospodarki w drodze rozporz ądzenia. Wymieniona ustawa praktycznie zamkn ęła okres stosowania wyrobów zawieraj ących azbest w Polsce, pozostaje natomiast problem sukcesywnego usuwania zu żytych wyrobów w sposób niezagra żaj ący zdrowiu ludzi i zanieczyszczeniu środowiska. Ustawa porz ądkuje równie ż zagadnienia zwi ązane z opiek ą zdrowotn ą pracowników, którzy mieli kontakt z azbestem.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 z pó źn. zm.). Ustawa okre śla zasady post ępowania z odpadami, w sposób zapewniaj ący ochron ę życia i zdrowia ludzi oraz ochron ę środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, a w szczególno ści zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a tak że odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. W ustawie okre ślone s ą obowi ązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje całokształt spraw administracyjnych, zwi ązanych z post ępowaniem przy zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu, w tym składowaniu odpadów, a tak że wymaga ń technicznych i organizacyjnych dotycz ących składowisk odpadów. Ustawa wprowadza obowi ązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118 z pó źn. zm.) W śród wielu przepisów znajduje si ę zapis maj ący zastosowanie w przypadkach wyst ępowania azbestu. Art. 30 ust. 7 stanowi: wła ściwy organ mo że nało żyć, w drodze decyzji, obowi ązek uzyskania pozwolenia na wykonanie okre ślonego obiektu lub robót budowlanych, obj ętych o bowi ązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1 tego art. je żeli ich realizacja mo że naruszy ć ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodowa ć: zagro żenie bezpiecze ństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,

Strona 20

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych, wprowadzenie, utrwalenie b ądź zwi ększenie ogranicze ń lub uci ąż liwo ści dla terenów sąsiednich.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r., Nr 25, poz. 150 z pó ź. zm.) Ustawa okre śla zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgl ędnieniem wymaga ń zrównowa żonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych i wa żnych postanowie ń dotycz ących m.in.: pa ństwowego monitoringu środowiska, jako systemu pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku, opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, w tym gospodarki odpadami, a tak że programów wojewódzkich, zmierzaj ących do przestrzegania standardów jako ści środowiska, ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem, sposobu post ępowania z substancjami stwarzaj ącymi szczególne zagro żenie dla środowiska, kar i odpowiedzialno ści za nieprzestrzeganie zasad i przepisów dotycz ących ochrony środowiska, o konieczno ści oznaczenia instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on si ę znajduje.

Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001r. Nr 100, poz. 1085 z pó źn. zm.). Ustawa reguluje tryb post ępowania oraz obowi ązki podmiotów okre ślanych ustaw ą. W art. 54 ustawa odnosi si ę do odpowiednich zapisów ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest. Ustawa udziela delegacji ministrowi wła ściwemu do spraw gospodarki, do okre ślenia w drodze rozporz ądzenia w porozumieniu z ministrem wła ściwym do spraw wewn ętrznych, ministrem wła ściwym

Strona 21

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

do spraw transportu oraz ministrem wła ściwym do spraw środowiska – sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2009r. Nr 152, poz. 1222 z pó źn. zm.). Ustawa reguluje – na gruncie prawa europejskiego – problematyk ę dotycz ącą substancji i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych. Ustawa okre śla warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko. Zgodnie z ustaw ą tworzy si ę urz ąd Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych.

Ustawa z dnia 28 pa ździernika 2002r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z pó ź. zm.). Ustawa okre śla zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonuj ących czynno ści zwi ązane z tym przewozem oraz organy wła ściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowi ązuj ą przepisy zawarte w zał ącznikach A i B do Umowy europejskiej dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) – Jednolity tekst Umowy ADR (Dz. U. z 2009r Nr 27, poz. 162). Przepisy umowy ADR oraz ustawy okre ślaj ą warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu odpadów niebezpiecznych na składowisko. Pojazdy powinny by ć zaopatrzone w świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upowa żnion ą stacj ę kontroli pojazdów, za ś kierowcy pojazdów winni by ć przeszkoleni w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych.

Zarz ądzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. w sprawie dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielonych przez materiały budowlane, urz ądzenia i elementy wyposa żenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231). Okre śla jako niedopuszczalny dodatek azbestu w materiałach budowlanych, z terminem obowi ązywania od dnia 1 stycznia 1997 r.

Strona 22

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001r. Nr 112, poz. 1206). Zamieszcza rodzaje odpadów zawieraj ących azbest na li ście odpadów niebezpiecznych w wymienionych ni żej grupach i podgrupach z przypisanym kodem klasyfikacyjnym: 06 07 01* - odpady azbestowe z elektrolizy; 06 13 04* - odpady z przetwarzania azbestu; 10 11 81* - odpady zawieraj ące azbest (z hutnictwa szkła); 10 13 09*- odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych; 15 01 11*- opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi; 16 01 11* - okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest; 16 02 12* - zu żyte urz ądzenia zawieraj ące azbest; 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest; 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest. UWAGA : gwiazdka oznacza odpady niebezpieczne.

Rozporz ądzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002r. Nr 217, poz. 1833 z pó ź. zm). Okre śla najwy ższe dopuszczalne st ęż enia w środowisku pracy pyłów zawieraj ących azbest: a) pyły zawieraj ące azbest chryzotyl - 1,0 mg/m 3 - włókna respirabilne - 0,2 włókien w cm 3 b) pyły zawieraj ące azbest krokydolit - 0,5 mg/m 3 - włókna respirabilne - 0,2 włókien w cm 3

Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002r. Nr 236, poz. 1986). Przepisy o przewozie drogowym materiałów niebezpiecznych stosuje si ę odpowiednio do transportu odpadów niebezpiecznych spełniaj ących okre ślone w tych przepisach

Strona 23

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

kryteria klasyfikacyjne dla zaliczenia ich do jednej z klas towarów niebezpiecznych. Przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowi ązuj ą przepisy zawarte w zał ącznikach A i B do Umowy europejskiej dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) - Jednolity tekst Umowy ADR (Dz. U. z 2009r Nr 27, poz. 162). Odpady zawieraj ące azbest pochodz ące z budowy, remontu i demonta żu obiektów budowlanych oraz odpady izolacyjne zawieraj ące azbest zgodnie z ADR zaliczone zostały do klasy 9 – ró żne materiały i przedmioty niebezpieczne, z czego wynikaj ą okre ślone wymagania przy ich transporcie. Posiadacz odpadów zawieraj ących azbest, który prowadzi działalno ść w zakresie zbierania lub transportu odpadów, obowi ązany jest do uzyskania zezwolenia na prowadzenie tej działalno ści. Zgodnie z ustaw ą o odpadach zezwolenie wydaje, w drodze decyzji starosta, wła ściwy ze wzgl ędu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. Transportuj ący odpady niebezpieczne obowi ązany jest do posiadania karty ewidencji odpadu, dokumentu obrotu odpadami niebezpiecznymi i dokumentu przewozowego materiałów niebezpiecznych według wymaga ń ADR.

Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237, poz. 2011 z pó źn. zm.). Okre śla szczegółowe warunki i tryb wydawania świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych, jego wzór i sposób wypełnienia.

Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotycz ącej bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126). Okre śla zakres i form ę informacji dotycz ącej bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia (zwanego "planem bioz") oraz szczegółowy zakres rodzajów robót budowlanych, stwarzaj ących zagro żenia bezpiecze ństwa i zdrowia ludzi (wyroby zawieraj ące azbest).

Strona 24

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie okre ślenia rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowa ń zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęcia do sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004r. Nr 257, poz. 2573 z pó źn. zm.). Sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu przedsi ęwzi ęcia na środowisko wymaga transport lub unieszkodliwianie azbestu lub produktów zawieraj ących azbest, w ilo ści nie ni ższej ni ż 200 ton rocznie.

Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog ą by ć składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595). W sposób nieselektywny mog ą by ć składowane odpady: Grupy 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest; Grupy 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest. Oznacza to, że odpady obu grup mog ą by ć składowane wspólnie, na tym samym składowisku odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Natomiast nie wolno tych odpadów miesza ć i składowa ć z innymi odpadami niebezpiecznymi.

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003r. w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549). Okre śla m.in. wymagania dotycz ące składowania dla odpadów zawieraj ących azbest, wymienionych w katalogu odpadów oznaczonych kodami:17 06 01* i 17 06.05*.

Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. 2004r. Nr 71, poz. 649). Okre śla obowi ązki wykonawcy prac polegaj ących na bezpiecznym u żytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest sposoby i warunki bezpiecznego u żytkowania oraz usuwania wyrobów zawieraj ących azbest; warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest do miejsca ich składowania; wymagania, jakim powinno odpowiada ć oznakowanie wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest.

Strona 25

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Od 26 stycznia 2011 r. obowi ązuje nowe Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (DzU z 2011 r. nr 8, poz. 31). W rozporz ądzeniu okre ślono wymagania dotycz ące wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest. Dotycz ą one m.in.:

− zakresu wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest,

− przemieszczania odpadów zawieraj ących azbest.

Wyroby zawieraj ące azbest b ędą wykorzystywane w sposób niestwarzaj ący zagro żenia dla środowiska i zdrowia ludzi do 31 grudnia 2032 r. (§ 2. p. 2 rozporz ądzenia).

Zgodnie z nowym rozporz ądzeniem, dla ka żdego pomieszczenia, w którym znajduj ą si ę instalacje lub urz ądzenia zawieraj ące azbest, nale ży sporz ądzić coroczny plan kontroli jako ści powietrza, obejmuj ący pomiary st ęż enia pyłów zawieraj ących azbest. Je żeli ich st ęż enie przekroczy dopuszczalny poziom, powinny by ć niezwłocznie podj ęte działania, ograniczaj ące zawarto ść tych pyłów w powietrzu.

Instalacje i urz ądzenia zawieraj ące azbest, a tak że niezabezpieczone drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest oraz rury azbestowo-cementowe powinny zosta ć oznakowane. Oznakowanie umieszcza si ę bezpo średnio na instalacjach i urz ądzeniach lub - je śli nie jest to mo żliwe - w widocznym miejscu w ka żdym pomieszczeniu, w którym si ę one znajduj ą.

Nowe rozporz ądzenie okre śla te ż sposób inwentaryzowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz terminy przedkładania marszałkowi województwa albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o:

• rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest, • instalacjach lub urz ądzeniach zawieraj ących azbest,

Strona 26

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• przewidywanym terminie usuni ęcia tych wyrobów.

Informacje te nale ży co roku aktualizowa ć do 31 stycznia, a ż do czasu usuni ęcia tych wyrobów.

Do rozporz ądzenia doł ączono, w formie zał ączników, wzór oznakowania instalacji i urz ądze ń zawieraj ących azbest oraz rur azbestowo-cementowych i dróg, a tak że wzór rocznej informacji o wyrobach zawieraj ących azbest.

źródło: Ministerstwo Gospodarki

Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 pa ździernika 2005 r. w sprawie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. z 2005r. Nr 216, poz. 1824) Okre śla obowi ązki pracodawcy zatrudniaj ącego pracowników przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru ksi ąż eczki badań profilaktycznych dla osoby, która była lub jest zatrudniona w warunkach nara żenia zawodowego w zakładach stosuj ących azbest w procesach technologicznych, sposobu jej wypełnienia i aktualizacji (Dz. U. z 2005r. Nr 13, poz. 109). Pracodawca, który zatrudnia lub zatrudniał osob ę w warunkach nara żenia zawodowego na działanie pyłów zawieraj ących włókna azbestu, wpisuje i aktualizuje w ksi ąż eczce bada ń profilaktycznych tej osoby dane osobowe wraz z danymi dotycz ącymi okresu zatrudnienia w warunkach nara żenia na pył azbestu oraz szczegółowe parametry tego nara żenia.

ROZPORZ ĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów

Strona 27

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

(Dz. U. Nr 249, poz. 1673 z 2010r.). Okre śla wzory dokumentów stosowanych do prowadzenia ilo ściowej i jako ściowej ewidencji odpadów celem zapewnienia kontroli ich przemieszczania. Do prowadzonej ewidencji odpadów obowi ązani s ą posiadacze odpadów, w tym tak że wytwórcy odpadów.

Ewidencje odpadów prowadzi si ę za pomoc ą dwóch dokumentów: karty ewidencji odpadów oraz karty przekazania odpadów. Karta przekazania odpadu wypełniana jest w dwóch egzemplarzach przez posiadacza przekazuj ącego odpady na rzecz innego posiadacza odpadów. Posiadacz odpadów, który odpady przejmuje (np. zarz ądzaj ący składowiskiem odpadów) zobowi ązany jest do potwierdzenia na karcie przekazania odpadu fakt przyj ęcia odpadu. Karty informacyjne słu żą do naliczania opłat za umieszczenie w danym roku odpadów na składowisku wnoszonych na rachunek dystrybucyjny urz ędu marszałkowskiego wła ściwego ze wzgl ędu na miejsce składowania odpadów.

Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 wrze śnia 2005r. w sprawie leków zwi ązanych z chorobami wywołanymi prac ą przy azbe ście (Dz. U. Nr 189, poz.1603) Rozporz ądzenie okre śla wykaz bezpłatnych leków zwi ązanych z chorobami wywołanymi prac ą przy azbe ście, sposób realizacji recept oraz tryb rozliczania przez oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia z bud żetem pa ństwa kosztów tych leków.

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy słu żą cych do sporz ądzania i przekazywania zbiorczych zestawie ń danych (Dz. U. Nr 101, poz. 686)

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o wyst ępowaniu substancji stwarzaj ących szczególne zagro Ŝenie dla środowiska (Dz. U. Nr 124, poz. 1033)

Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski – przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 14 maja 2002r. Okre śla

Strona 28

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

główne kierunki działania w okresie 30-u lat, potrzebne środki na realizacj ę "Programu...", a tak że podaje szacunkowe ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest w całym kraju oraz poszczególnych województwach.

Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 – przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 15 marca 2010r. utrzymuje cele przyj ętego przez Rad ę Ministrów 14 maja 2002 r. Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski : 1) usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest; 2) minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecno ści ą azbestu na terytorium kraju; 3) likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Okre śla jednak nowe zadania niezb ędne do oczyszczenia kraju z azbestu w okresie 24 lat, wynikaj ące ze zmian gospodarczych i społecznych, jakie nastąpiły m.in. w zwi ązku ze wst ąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Realizuje wnioski zawarte w „Raporcie z realizacji w latach 2003-2007 Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski ” poprzez wprowadzenie priorytetowych zada ń legislacyjnych, uruchomienie wsparcia finansowego dla działa ń prowadzonych przez jednostki samorz ądu terytorialnego oraz usprawnienie systemu monitoringu realizacji Programu . Program grupuje zadania przewidziane do realizacji na poziomie centralnym, wojewódzkim i lokalnym, w pi ęciu blokach tematycznych: 1) zadania legislacyjne; 2) działania edukacyjno-informacyjne skierowane do dzieci i młodzie ży, szkolenia pracowników administracji rz ądowej i samorz ądowej, opracowywanie materiałów szkoleniowych, promocja technologii unicestwiania włókien azbestowych, organizacja krajowych i mi ędzynarodowych szkole ń, seminariów, konferencji kongresów i udział w nich; 3) zadania w zakresie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów budowlanych, z obiektów u żyteczno ści publicznej, terenów byłych producentów wyrobów azbestowych, oczyszczania terenów nieruchomo ści, budowy składowisk oraz instalacji do unicestwiania włókien azbestowych;

Strona 29

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

4) monitoring realizacji Programu przy pomocy elektronicznego systemu informacji przestrzennej; 5) działania w zakresie oceny nara żenia i ochrony zdrowia.

Powy ższe ustawy, rozporz ądzenia i Program dost ępne s ą na stronach internetowych odpowiednich ministerstw oraz na stronie http://isip.sejm.gov.pl/index.htm.

6. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” – koncepcja zarządzania i realizacja na poziomie samorządowym.

Program Oczyszczania Kraju z Azbestu podtrzymał okre ślony w Krajowym Programie usuwania Azbestu i Wyrobów Zawieraj ących Azbest, obowi ązek opracowania programu równie ż na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym.

Wszystkie zadania okre ślone w Programie realizowane b ędą na trzech poziomach:

• Centralnym

• Wojewódzkim

• Lokalnym

Według danych szacunkowych, uwzgl ędniaj ących informacje uzyskane z urz ędów marszałkowskich i wojewódzkich oraz Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, do ko ńca 2006 roku usuni ęto 962 tys. ton wyrobów zawieraj ących azbest, z czego w latach 2003 – 2005, według uzyskanych z GIO Ś informacji, zeskładowano 164 000 ton na przeznaczonych do tego celu składowiskach. Z informacji uzyskanych od zarz ądzaj ących składowiskami odpadów zawieraj ących azbest wynika, i ż w 2007 r. zdeponowano na składowiskach około 80 000 ton, natomiast do wrze śnia 2008 r. – 41 000 ton. Na podstawie szacunkowych danych mo żna przyj ąć , i ż na terenie Polski w 2008 roku znajdowało si ę około 14,5 mln ton u żytkowanych wyrobów azbestowych. Przyjmuje si ę, iż nast ępuj ące ilo ści odpadów zawieraj ących azbest zostan ą unieszkodliwione w kolejnych latach:

Strona 30

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

- w latach 2009 – 2012 około 28% odpadów (4 mln ton), - w latach 2013 – 2022 około 35% odpadów (5,1 mln ton), - w latach 2023 – 2032 około 37% odpadów (5,4 mln ton).

Ilo ść pracy do wykonania na poziomie lokalnym jest ogromna. Zadania realizuj ą samorz ądy: powiatowy i gminny.

Obowi ązki samorz ądu gminnego okre ślone w Programie to :

1) gromadzenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta informacji o ilo ści, rodzaju i miejscach wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz przekazywanie jej do marszałka województwa z wykorzystaniem dost ępnego narz ędzia informatycznego www.bazaazbestowa.pl ;

2) przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest, tak że w ramach planów gospodarki odpadami;

3) organizowanie szkoleń lokalnych w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu nieruchomo ści bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm;

4) organizowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych z uwzgl ędnieniem zasad zawartych w Programie ;

5) inspirowanie wła ściwej postawy obywateli w zakresie obowi ązków zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest;

6) współpraca z marszałkiem województwa w zakresie inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest oraz opracowywania programów usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, w szczególno ści w zakresie lokalizacji składowisk odpadów zawieraj ących azbest oraz urz ądze ń przewo źnych do przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest;

7) współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz

rozpowszechniania informacji dotycz ących zagro żeń powodowanych przez azbest;

8) współpraca z organizacjami społecznymi wspieraj ącymi realizacj ę Programu ;

Strona 31

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

9) współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).

7. Lokalizacja i uczestnicy Programu.

7.1. Charakterystyka Gminy Kamieńsk.

Kamie ńsk to gmina o charakterze miejsko – wiejskim. Siedziba władz gminy mie ści si ę w mie ście Kamie ńsku– jedynym o środku miejskim. Gmina Kamie ńsk poło żona jest w południowej cz ęś ci województwa łódzkiego i jednocze śnie jest najdalej wysuni ętą na północ gmin ą powiatu radomszcza ńskiego. Graniczy z nast ępuj ącymi gminami: od północy z gmin ą Bełchatów, od zachodu gmin ą Kleszczów, od południa gmin ą Dobryszyce i Gomunice, od wschodu Gorzkowice i Rozprza. Gmina Kamie ńsk le ży w mezoregionie Wysoczyzny Bełchatowskiej na północno-wschodnich wzgórzach tzw. Wysoczyzny Piotrkowskiej, b ędącej cz ęś ci ą składow ą pasa moren czołowych zlodowacenia środkowopolskiego (stadium Warty). Niemal cały teren gminy le ży w dorzeczu Widawki (dopływ Warty), a jej północno – zachodnie kra ńce le żą w dorzeczu Pilicy. Od strony zachodniej gmina otoczona jest Kotlin ą Szczercowsk ą, od północnowschodniej Wysoczyzn ą Łask ą, od południowo-wschodniej Wzgórzami Radomszcza ńskimi. Najwy ższym punktem na terenie gminy, ponad 400 m n.p.m., jest Góra Kamie ńsk (Góra Orla) – najwy ższa w Polsce hałda powstała ze składowania nadkładu wydobywanego

Strona 32

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

ze zło ża KWB „Bełchatów”. Średnie wysoko ści n.p.m. kształtuj ą si ę w gminie w przedziale 200 (Kmiecizna) ÷ 243 m (Ko źniewice).

Rys. 3 Poło żenie Gminy Kamie ńsk.

Powierzchnia gminy wynosi 95,81 km2. Gmin ę ogółem zamieszkuje 6.120 osób, w tym 2.877 mieszka ńców Kamie ńska. / 31.XII.2011r./

W jej skład wchodzi 12 sołectw: 1. Barczkowice - Kolonia Olszowiec 2. Danielów 3. D ąbrowa - Michałów, Norbertów, Leszczyna 4. Gałkowice Stare 5. Gorz ędów 6. Huta Porajska – Napoleonów 7. Ko źniewice 8. Ochocice – Aleksandrów 9. Podjezioro - Gałkowice Nowe 10. Pytowice 11. Szpinalów - Huby Ruszczy ńskie, Ozga, Ruszczyn

Strona 33

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

12. Włodzimierz – Siódemka

Kamie ńsk poło żony jest u zbiegu pi ęciu dróg i stanowi wa żny w ęzeł komunikacyjny, po średnicz ąc w poł ączeniach pomi ędzy trzema miastami powiatowymi: Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem oraz Bełchatowem. Przez gmin ę przebiega tak że droga krajowa nr 1 (Gda ńsk – Cieszyn) oraz linia Warszawa-Katowice maj ąca du że znaczenie krajowe. Oprócz poł ącze ń komunikacyjnych znajduj ą si ę tu bardzo wa żne elementy infrastruktury o znaczeniu krajowym: ruroci ąg produktów naftowych z Koluszek do rejonu Cz ęstochowy, wysoko pr ęż na magistrala gazowa Cz ęstochowa-Piotrków, linia telekomunikacyjna, linie elektryczne 400, 220 oraz 11 kV.

Ludno ść z terenu gminy Kamie ńsk w przewa żaj ącej cz ęś ci utrzymuje si ę z pracy w KWB “Bełchatów” i Elektrownia “Bełchatów” oraz PKP. Z samego rolnictwa utrzymuje si ę bardzo mała ilo ść rodzin.

Układ komunikacyjny, główny element obsługi komunikacyjnej podstawowych jednostek osadniczych i rejonów zagospodarowania gminy składa si ę z: - sieci drogowej, - linii kolejowej, - pasa żerskiej komunikacji autobusowej PKS.

Sie ć drogowa Układ drogowy tworz ą drogi publiczne: krajowe, powiatowe i gminne. Ponadto w obszarze gminy wyst ępują drogi gospodarcze i obsługuj ące zabudowy miejskiej w iejskiej.

Drogi krajowe Przez obszar gminy i miasta przebiegaj ą nast ępuj ące drogi krajowe: - droga krajowa Nr 1 relacji Gda ńsk-Łód ź-Cieszyn, - droga krajowa Nr 91 relacji Głuchów-Piotrków Trybunalski-Cz ęstochowa-Katowice. Wy żej wymienione drogi krajowe znajduj ą si ę w zarz ądzie Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych,

Strona 34

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Oddział Zachodni-Biuro w Łodzi. Najwa żniejsz ą rol ę obecnie dla obsługi komunikacyjnej terenów miasta i gminy pełni droga krajowa Nr 91. która przebiegaj ąc w układzie północ-południe rozcina obszar miasta i gminy na dwie cz ęś ci. Jest drog ą jednojezdniow ą o dwu pasach ruchu, posiada nawierzchnie przystosowan ą do no śno ści w klasie do 100kN/o ś. W relacjach zewn ętrznych najwa żniejsz ą rol ę pełni droga kr ajowa Nr 1, równie ż przebiegaj ąca w układzie północ-południe przez obszar gminy. Droga ta generalnie posiada dwie jezdnie po dwa pasy ruchu w ka żdym kierunku o no śno ści w klasie do 100kN/o ś. Planowana jest przebudowa tej drogi na autostradę A-1.

Drogi wojewódzkie Przez teren gminy i miasta przebiega droga wojewódzka Nr 484 relacji Buczek (Łask)-Zelów- Bełchatów-Kamie ńsk znajduj ąca si ę w Zarz ądzie Dróg Wojewódzkich w Łodzi. jest to droga jednojezdniowa w złym stanie technicznym, który cz ęś ciowo zwi ązan y je st z przenoszeniem ruchu ci ężkiego z Kopalni i Elektrowni Bełchatów na w/w drog ę krajow ą Nr 1 w kierunku południowym.

Drogi powiatowe Zapewniaj ą podstawowe powi ązania miasta oraz gminy Kamie ńsk z s ąsiednimi gminami. Pozostaj ą one w zarz ądzie Zarz ądu Dró g Powiatowych w Radomsku. W obszarze gminy funkcjonuje 5 dróg powiatowych o ł ącznej długo ści = 22,9 km.

Drogi gminne Stanowi ą w obszarze gminy sie ć zapewniaj ącą bezpo średni ą obsług ę zainwestowania a tak że powi ązanie do dróg wy ższych klas tj. dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. W obszarze administracyjnym gminy funkcjonuj ą 4 drogi gminne numerowane. Ponadto w obszarze gminy funkcjonuje szereg dróg nie ustanowionych jako drogi publiczne tj. ulice miejskie, drogi wiejskie, gospodarcze, polne czy te ż wewn ętrzne.

Układ kolejowy Poprzez gmin ę Kamie ńsk we wschodniej jej cz ęś ci, przebiega wa żna w układzie krajowym

Strona 35

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

linia kolejowa tzw. "wiede ńska" w relacji: Koluszki-Cz ęstochowa-Katowice z przystankiem Kamie ńsk na jej obszarze. Prowadzi ona głównie ruch pasa żerski i niewielki ruch towarowy.

Pasa żerska komunikacja autobusowa PKS Obsług ę komunikacj ą zbiorow ą gminy, w zakresie przewozów osób zapewnia Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej oraz prywatni przewo źnicy. Mieszka ńcy wi ększo ści wsi poło żonych na obszarze gminy, maj ą mo żliwo ść podró żowania komunikacj ą zbiorow ą autobusow ą PKS, gdy ż wsie generalnie poło żone s ą przy droagach, które prowadz ą linie autobusowe, b ądź znajduj ą si ę w izochronie doj ścia (1,5 km) do przystanku autobusowego. Generalnie linie PKS-u przebiegaj ą drog ą krajow ą, wojewódzk ą i niektórymi drogami powiatowymi.

(Powy ższe dane – UG Kamie ńsk, http://kamiensk.com.pl oraz "Gminny Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kamie ńsk")

7.2. Cel Programu

Program usuwania odpadów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kamie ńsk ma na celu przede wszystkim doprowadzenie do roku granicznego 2032 do całkowitej eliminacji wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy. Ponadto d ąż y do wyznaczenia prawidłowych praktyk w zakresie usuwania i unieszkodliwiania tych wyrobów.

Nadrz ędnymi zadaniami Programu s ą:

1. Stworzenie bazy danych dot. azbestu w oparciu o przeprowadzon ą inwentaryzacj ę.

2. Przeprowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnej w zakresie post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest oraz zapoznanie mieszka ńców gminy z procedurami obowi ązuj ącymi podczas usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawieraj ących azbest.

3. Edukacja mieszka ńców w zakresie szkodliwo ści azbestu dla zdrowia.

Strona 36

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

4. Propagowanie prawidłowych postaw w post ępowaniu z wyrobami azbestowymi.

5. Usuni ęcie wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów b ędących własno ści ą osób fizycznych, podmiotów gospodarczych i Urz ędu Gminy. 6. Okre ślenie mo żliwych źródeł finansowania zada ń usuwania azbestu.

7. Nakre ślenie mo żliwo ści pozyskiwania środków finansowych na zadania zwi ązane z usuwaniem azbestu.

8. Utworzenie systemu pomocy finansowej dla mieszka ńców gminy oraz pozyskiwanie funduszy zewn ętrznych na realizacj ę Programu.

9. Zorganizowanie akcji usuwania odpadów azbestowych.

10. Monitoring realizacji programu.

11. Okresowe raportowanie działa ń władzom samorz ądowym i mieszka ńcom.

12. Okresowa weryfikacja i aktualizacja Programu.

Ponadto przygotowany plan mo że słu żyć jako dokument wst ępny przy ubieganiu si ę o środki ze źródeł zewn ętrznych, na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest – w my śl art. 16 ustawy o odpadach, który mówi: „Przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z unieszkodliwianiem odpadów mog ą by ć realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsi ęwzi ęcia te zostały uj ęte w planach gospodarki odpadami”.

Nale ży wspomnie ć, że polityka gminna zwi ązana z zagadnieniami dotycz ącymi azbestu powinna by ć nakierowana na:

• unieszkodliwianie wyrobów azbestowych

• działania maj ące na celu ograniczenie uci ąż liwo ści wyrobów azbestowych w dalszym ci ągu u żytkowanych.

Strona 37

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Na podstawie danych z Łódzkiego Urz ędu Wojewódzkiego na koniec 2006 roku na terenie województwa wykazano ponad 2,0 mln Mg oraz około 800 km wyrobów zawieraj ących azbest, w tym: − ponad 30 mln m2 (30 046 266,70 m2), 23,85 Mg oraz 2518 szt. czyli około 1,9 mln Mg – płyt azbestowo – cementowych falistych, − ponad 1,8 mln m2 (1 828 779,40 m2) oraz 2801,8 Mg, czyli około 150 tys. Mg - płyt azbestowo – cementowych płaskich, − 808,32 km oraz 2 801,9 Mg - rur i zł ącz azbestowych, − 42,60 Mg - wyrobów pozostałych (papier, tektura, ta śmy, sznury).

Na podstawie informacji zawartych w Planie Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011 dane o ilo ści i rodzaju wyrobów azbestowych z rozró żnieniem podmiotu zgłaszaj ącego przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Tabela 3. Rodzaje i ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest - stan na dzie ń 31.12.2006 r. (według ŁUW)

Strona 38

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

7.3. Uczestnicy programu.

Program, ze wzgl ędu na fakt, i ż ma na celu eliminacj ę azbestu z terenu gminy, skierowany jest do wszystkich wła ścicieli nieruchomo ści zlokalizowanych na terenie gminy i miasta Kamie ńsk, które pokryte są wyrobami zawieraj ącymi azbest (lub posiadaj ących na swoich nieruchomo ściach zdemontowane płyty azbestowe). Władze gminy przewiduj ą i licz ą na znaczne zainteresowanie projektem. Planuj ę si ę równie ż wzrost zainteresowania w kolejnych latach, które powinno by ć wynikiem dobrze i z zaanga żowaniem prowadzonej edukacji w zakresie zagro żeń zwi ązanych z eksploatacj ą azbestu. Uczestnikami programu będą wła ściciele prywatnych nieruchomo ści oraz przedsi ębiorcy, jednostki ochotniczych

Strona 39

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

stra ży po żarnych, jednostki publiczne i inne podmioty działające na terenie miasta oraz gminy. Realizatorem programu b ędzie Urz ąd Gminy w Kamie ńsku.

8. Inwentaryzacja wyrobów azbestowych na terenie Gminy Kamieńsk.

Podstaw ą do opracowania Programu usuwania azbestu dla Gminy Kamie ńsk jest przeprowadzona w grudniu 2011 roku inwentaryzacja obiektów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi. Inwentaryzacj ą nie zostały obj ęte wyroby zawieraj ące azbest z klasy I (tzw. wyroby mi ękkie).

Ka żdy wła ściciel budynku, którego dach jest wykonany z płyt zawieraj ących azbest – popularnie zwanych eternitem, jest zobowi ązany do wykonywania okresowej kontroli swojego dachu.

Azbest staje si ę zagro żeniem dla zdrowa, gdy dojdzie do korozji lub jakiegokolwiek uszkodzenia wyrobów zawieraj ących azbest (łamanie, kruszenie, ci ęcie i ka żda inna obróbka). Procesy te powoduj ą uwalnianie si ę włókien do powietrza i mo żliwo ść wdychania ich do płuc, a nale ży pami ęta ć, że ma to działanie rakotwórcze.

Azbest dobrze zabezpieczony i nieuszkodzony nie stanowi zagro żenia, ale poniewa ż jest wysoce szkodliwy dla zdrowia dopuszcza si ę wykorzystywanie wyrobów zawieraj ących azbest nie dłu żej ni ż do ko ńca roku 2032. Usuni ęte z obiektu budowlanego wyroby azbestowe powinny by ć zast ąpione innymi, nie zawieraj ącymi tego surowca.

Wła ściciel, użytkownik wieczysty lub zarz ądca nieruchomo ści, a tak że obiektu, urz ądzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawieraj ącego azbest, przeprowadza kontrole tych wyrobów w terminach wynikaj ących z oceny stanu tych wyrobów.

Strona 40

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Przeprowadzenie takiej kontroli jest obowi ązkowe. Wyroby azbestowe znajduj ące si ę w budynku powinny by ć ocenione w czasie przegl ądu technicznego przeprowadzonego zgodnie z wymogami Prawa budowlanego.

Kolejne kontrole przeprowadza si ę w terminach wynikaj ących z oceny stanu tych wyrobów.

Z przeprowadzonej kontroli okresowej sporz ądza si ę „Ocen ę stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” - w jednym egzemplarzu.

Wzór oceny okre śla zał ącznik do rozporz ądzenia w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Po wykonanej kontroli wła ściciel obiektu przechowuje t ą ocen ę ł ącznie z dokumentacj ą miejsca zawieraj ącego azbest.

W celu bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest nale ży:

1. wyroby nie zakwalifikowane do wymiany zabezpieczy ć przez: a) zabudow ę (zamkni ęcie) przestrzeni, w której znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest, szczeln ą przegrod ą bez naruszenia samego wyrobu lub b) pokrywanie wyrobów lub powierzchni zawieraj ących azbest szczeln ą powłok ą z gł ęboko penetruj ących środków wi ążą cych azbest, posiadaj ących odpowiedni ą aprobat ę techniczn ą; 2. wyeliminowa ć jak ąkolwiek obróbk ę mechaniczn ą przy pracach zabezpieczaj ących; Po dokonaniu zabezpieczenia, w terminie 30 dni od przeprowadzonego zabezpieczenia, nale ży ponownie sporz ądzi ć „Ocen ę stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest”.

8.1. Metodologia przeprowadzenia inwentaryzacji.

Strona 41

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Inwentaryzacja została przeprowadzona w oparciu o wizyty terenowych. przy współpracy z Gmin ą stworzono mapy robocze obejmuj ące cał ą gmin ę, słu żą ce jako pomoc w ustalaniu harmonogramu przeprowadzania spisu. Inwentaryzacja przeprowadzona została na podstawie oceny wizualnej dokonanej przez pracownika terenowego. W wyniku inwentaryzacji zostały zgromadzone dane dotycz ące miejsca wyst ępowania i ilo ści azbestu w formie informacji o wyrobach zawieraj ących azbest. Stan płyt azbestowo-cementowych został okre ślony wizualnie w oparciu o wymagania zawarte w Ocenie stanu i mo żliwo ści bezpiecznego użytkowania wyrobów zawieraj ących azbest zawartej w rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z pó źn. zm. (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 ze zm. Dz. U. z 2010 r. N r 162, poz. 1089) (zał ącznik nr 3). Wykonana ocena ma charakter subiektywny. Nie zdejmuje ona z wła ścicieli nieruchomo ści obowi ązku dokonania oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego użytkowania wyrobów zawieraj ących azbest, które to zostały opisane w punkcie 13.1 niniejszego opracowania.

Formularz „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” zawiera dane:

1. W cz ęś ci ogólnej:

• miejsce i adres obiektu, urz ądzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, • rodzaj zabudowy, • numer działki ewidencyjnej i numer obr ębu ewidencyjnego, • rodzaj i nazwa wyrobu, • ilo ść wyrobu, • dat ę sporz ądzenia poprzedniej oceny.

2. W cz ęś ci szczegółowej:

• sposób zastosowania azbestu, • struktura powierzchni wyrobu z azbestem, • mo żliwo ść uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem,

Strona 42

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• miejsce usytuowania wyrobu w stosunku do pomieszczeń u żytkowych, • wykorzystanie miejsca.

W ka żdej z pi ęciu grup pyta ń nale ży wskaza ć co najmniej jedn ą pozycj ę. Je śli w grupie zostanie wskazana wi ęcej ni ż jedna pozycja, sumuj ąc punkty z poszczególnych grup, nale ży uwzgl ędni ć tylko pozycj ę o najwy ższej punktacji w danej grupie. Sumaryczna liczba punktów pozwala okre śli ć stopie ń pilno ści, przy czym im wi ększa liczba punktów tym stopie ń pilno ści wy ższy:

I stopie ń pilno ści – wymagane pilne usuni ęcie lub zabezpieczenie (powy żej 120 pkt.), II stopie ń pilno ści – wymagana ponowna ocena w czasie do 1 roku (od 95 do 115 pkt.), III stopie ń pilno ści – wymagana ponowna ocena w terminie do 5 lat (poni żej 90 pkt.).

Podstawa prawna: Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z 2 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. nr 71, poz. 649 z pó źn. zm.).

8.2. Ilość wyrobów zawierających azbest na terenie miasta i gminy Kamieńsk.

8.2.1. Płyty azbestowo-cementowe stanowiące pokrycia dachów.

Wykonana inwentaryzacja oraz zgromadzone w jej wyniku dane, wykazały iż powierzchnia dachów pokrytych płytami azbestowo-cementowymi wynosi 85596,00 m2 (1283,94 Mg). Tylko w jednym przypadku spisano azbest w postaci płyt płaskie (1,98 Mg na terenie miasta Kamie ńsk). Mo żna wi ęc stwierdzi ć, i ż płyty azbestowe w postaci płyt falistych stanowi ą 100% azbestu wbudowanego na terenie gminy.

Strona 43

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

8.2.2. Ilość i rozmieszczenie wyrobów zawierających azbest na terenie gminy.

Wyroby azbestowe znajduj ące si ę na terenie gminy i miasta Kamie ńsk to eternit falisty pokrywaj ący dachy budynków mieszkalnych i gospodarczych, mieszkalno-gospodarczych oraz zmagazynowany luzem na terenach posesji. Do tej pory nie były prowadzone działania maj ące na celu rozpowszechnienie prawidłowych praktyk usuwania azbestu.

Łączna powierzchnia pokry ć dachowych płytami azbestowo-cementowymi wynosi 85596,00 m2 tzn. 1283,94 Mg. Podczas oblicze ń zało żono, na podstawie dotychczasowych obserwacji i informacji z firm specjalistycznych, średni ą masa 1 m2 płyt azbestowo-cementowych 0,015 Mg.

Szczegółowe dane dotycz ące inwentaryzacji przedstawiono w Zał ączniku Nr 1.

Rozmieszczenie budynków z pokryciami dachowymi wykonanymi z płyt azbestowo-cementowych z podziałem na poszczególne wsie nale żą ce do gminy Kamie ńsk w tabeli nr 4 oraz graficznie - wykres nr 1.

Tabela 4. Rozmieszczenie budynków z pokryciami dachowymi wykonanymi z płyt azbestowo- cementowych z podziałem na poszczególne wsie.

Razem L.p Adres m2 Mg 1 Aleksandrów 2748,00 41,22 2 Danielów 9439,00 141,59 3 Dąbrowa 1788,00 26,82 4 Gałkowice Nowe 4243,00 63,65 5 Huby Ruszczy ński 2114,00 31,71 6 Szpinalów D 768,00 11,52 7 Szpinalów G 1416,00 21,24 8 Włodzimierzów 7117,00 106,76 9 Barczkowice 5578,00 83,67 10 Siódemka 3080,00 46,20 11 Podjezioro 4206,00 63,09 12 Ozga 1231,00 18,47 13 Ochocice 7907,00 118,61 14 Ko źniewice 5513,00 82,70 15 Napoleonów 6352,00 95,28 16 Gorz ędów 11427,00 171,41

Strona 44

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

17 Olszowiec 416,00 6,24 18 Pytowice 2016,00 30,24 19 Kamie ńsk 8237,00 123,56 Razem 85596,00 1283,94

Wykres nr 1. Ilo ść zinwentaryzowanych płyt azbestowo-cementowych na terenie Gminy Kamie ńsk.

Tabela 4. Procentowy udział zinwentaryzowanych płyt azbestowo-cementowych w poszczególnych miejscowo ściach na terenie Gminy Kamie ńsk.

Udział procentowy L.p Adres

1 Aleksandrów 3,21 2 Danielów 11,03 3 Dąbrowa 2,09 4 Gałkowice Nowe 4,96 5 Huby Ruszczy ński 2,47 6 Szpinalów D 0,90 7 Szpinalów G 1,65 8 Włodzimierzów 8,31 9 Barczkowice 6,52 10 Siódemka 3,60 11 Podjezioro 4,91 12 Ozga 1,44 13 Ochocice 9,24 14 Ko źniewice 6,44 15 Napoleonów 7,42 16 Gorz ędów 13,35

Strona 45

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

17 Olszowiec 0,49 18 Pytowice 2,36 19 Kamie ńsk 9,62 Razem 100,00

Wykres nr 2. Procentowy udział zinwentaryzowanych płyt azbestowo-cementowych w poszczególnych miejscowo ściach na terenie Gminy Kamie ńsk.

Tabela 5. Nagromadzenie wyrobów azbestowych na terenie Gminy Kamie ńsk z podziałem na rodzaj budynku z uwzgl ędnieniem odpadów składowanych na posesjach.

Rodzaj zabudowania

Mieszkalno- Odpady Lp. Adres Mieszkalny Gospodarczy Przemysłowy gospodarczy składowane

Ilo ść , [Mg] Ilo ść , [Mg] Ilo ść , [Mg] Ilo ść , [Mg] Ilo ść , [Mg]

1 Aleksandrów 10,10 31,13 0,00 0,00 0,00 2 Danielów 32,63 101,10 5,01 0,00 2,85 3 Dąbrowa 2,25 21,03 2,64 0,00 0,90 4 Gałkowice Nowe 24,27 30,17 7,41 0,00 1,80 5 Huby Ruszczy ński 5,69 22,34 2,79 0,00 0,90 6 Szpinalów D 2,70 8,57 0,00 0,00 0,26 7 Szpinalów G 6,95 14,30 0,00 0,00 0,00 8 Włodzimierzów 33,92 62,79 9,45 0,00 0,60 9 Barczkowice 24,18 55,52 2,40 0,00 1,58

Strona 46

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

10 Siódemka 16,20 26,48 3,30 0,00 0,23 11 Podjezioro 15,93 32,36 12,69 0,00 2,12 12 Ozga 5,57 10,50 2,40 0,00 2,12 13 Ochocice 20,31 97,22 0,68 0,00 0,41 14 Ko źniewice 8,70 66,53 3,90 0,00 3,57 15 Napoleonów 12,23 76,79 2,15 0,00 4,13 16 Gorz ędów 45,41 122,79 0,66 0,00 2,55 17 Olszowiec 0,00 6,24 0,00 0,00 0,00 18 Pytowice 4,05 25,07 0,00 0,00 1,13 19 Kamie ńsk 50,81 70,28 2,18 0,00 0,30 Gm. Kamie ńsk - Razem 321,86 881,15 57,65 0,00 23,30

Wykres nr 3. Ilo ść zinwentaryzowanych płyt azbestowo-cementowych w poszczególnych miejscowo ściach na terenie Gminy Kamie ńsk z podziałem na rodzaj zabudowa ń. a)

Strona 47

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Strona 48

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wi ększo ść dachów na budynkach jednorodzinnych i gospodarczych pokrytych „eternitem” jest w stanie surowym, niepoddawanym konserwacji. Z rozpoznania przeprowadzonego podczas inwentaryzacji wynika jednak, że stan pokry ć dachowych jest do ść dobry i mo żna zaliczy ć je do III stopnia pilno ści usuni ęcia. Ponadto 2% to materiały w postaci płyt cementowo-azbestowych zdemontowanych i składowanych na terenie posesji w oczekiwaniu na sfinansowanie utylizacji. Aż 69% zinwentaryzowanego azbestu to pokrycia dachowe znajduj ące si ę na budynkach gospodarczych, co wynika z rolniczego charakteru gminy.

Tabela 6. Udział procentowy pokry ć dachowych w zale żno ści od rodzaju zabudowy.

Rodzaj zabudowy Ilo ść , Mg Udział % budynki mieszkalne 321,86 25 budynki gospodarcze 881,15 69 budynki mieszkalno-gospodarcze 57,65 4 azbest składowany 23,30 2 1283,94 100

Strona 49

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wykres nr 4. Udział procentowy pokry ć dachowych w zale żno ści od rodzaju zabudowy.

Inwentaryzacja nie obejmuje wyrobów azbestowych w postaci rur wodoci ągowych, ze wzgl ędu na zalecenia pozostawienia tego typu wyrobów w ziemi, które u jęte s ą w Rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz.U. 2011 nr 8 poz. 31).

Mo żliwo ści finansowe wła ścicieli budynków, jak równie ż gminy nie s ą wystarczaj ące do usuni ęcia wykazanej ilo ści azbestu. Z tego powodu istotnym elementem programu jest

Strona 50

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

stworzenie mo żliwo ści pozyskania zewn ętrznych środków umo żliwiaj ących pokrycie kosztów demonta żu, transportu i unieszkodliwienia materiałów zawieraj ących azbest.

9. Finansowanie usuwania wyrobów azbestowych.

Ze wzgl ędu na zbyt wysokie koszty usuwania azbestu gmina zmuszona jest korzysta ć z zewn ętrznych źródeł finansowania. Środki własne gminy na etapie rozpocz ęcia przedsi ęwzi ęcia stanowi ą wysoko ść niezb ędn ą do pozyskania środków zewn ętrznych. Inwestycje środowiskowe finansowane s ą głównie z nast ępuj ących źródeł:

fundusze krajowe – Fundusz Krajowy, Fundusze Wojewódzkie banki np. Bank Ochrony Środowiska programy unijne.

W wi ększo ści przypadków wymaga si ę, aby gmina w swoim bud żecie zarezerwowała środki konieczne do zrealizowania całego przedsi ęwzi ęcia inwestycyjnego, z zaznaczeniem która cz ęść pochodzi ć b ędzie z zewn ętrznych źródeł finansowania. Wiele instytucji wspomagaj ących uznaje jako udział własny gminy środki pozyskane z innych źródeł pomocy finansowej. Najcz ęś ciej środki pomocowe wypłacane s ą w ratach lub po uko ńczeniu projektu. Mo żliwo ści finansowania przez Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej okre ślaj ą przepisy reguluj ące tworzenie i funkcjonowanie funduszy celowych wykorzystywanych na przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska i gospodarki wodnej zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 25, poz. 150 z 2008 r. z pó źn. zm. – Rozdział 4)

Strona 51

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

źródło: http://www.usuwanieazbestu.com.pl

Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej to:

1) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2) wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Od 1 stycznia 2010 r. dotychczasowe tytuły przychodów gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej z tytułu opłat i kar – w dotychczasowych proporcjach – stanowi ą dochody bud żetów gmin i powiatów. Podobnie nale żno ści i zobowi ązania funduszy s ą nale żno ściami i zobowi ązaniami bud żetów powiatów albo bud żetów gmin.

Strona 52

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Według znowelizowanych przepisów ustawy – Prawo ochrony środowiska środki pieni ęż ne zgromadzone na rachunkach bankowych dotychczasowych powiatowych funduszy i gminnych funduszy oraz odzyskane nale żno ści pomniejszone o zobowi ązania funduszy, powiaty i gminy są obowi ązane przeznaczy ć na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w zakresie okre ślonym w ustawie. Mo żliwe jest finansowanie zada ń ekologicznych poprzez udzielanie dotacji celowych z bud żetu gminy lub bud żetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji ekologicznych, np. kolektorów słonecznych, przydomowych ocz yszczalni ścieków czy usuwanie pokry ć dachowych zawieraj ących azbest. Podmiotami, które mog ą ubiega ć si ę o przyznanie dotacji s ą zarówno podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych (osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne oraz przeds iębiorcy) oraz jednostki sektora finansów publicznych b ędące gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi. Od 21 grudnia 2010 r. gminy i powiaty mog ą podejmowa ć uchwały okre ślaj ące zasady udzielania dotacji celowej, a w szczególno ści kryteria wyboru inwestycj i do finansowania lub dofinansowania oraz trybu post ępowania w sprawie udzielania dotacji i sposobu jej rozliczania. Ustawa ustaliła obowi ązuj ącą form ę umowy dla udzielenia dotacji. Jej stronami są: jednostka samorz ądu terytorialnego oraz podmiot, któremu dotacja ma by ć udzielona. Je śli dotacja stanowi pomoc publiczn ą lub pomoc de minimis jej udzielenie nast ępuje z uwzgl ędnieniem warunków dopuszczalno ści tej pomocy okre ślonych w przepisach prawa Unii Europejskiej.

Podstaw ą w pozyskiwania przez Jednostki Samorz ądu Terytorialnego środków finansowych z funduszy ochrony środowiska na działania zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy lub powiatu jest posiadanie rzetelnie wykonanej inwentaryzacji oraz programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

Strona 53

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Ponadto do zada ń powiatów i gmin nale ży finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w wysoko ści nie mniejszej ni ż kwota wpływów z tytułu opłat i kar środowiskowych, stanowi ących dochody bud żetów powiatów i gmin.

Ogólnopolskie instrumenty wspieraj ące bezpieczne eliminowanie z użytkowania wyrobów zawieraj ących azbest stanowi ą cztery instrumenty adresowane do potencjalnych beneficjentów z wszystkich województw oferowane przez:

1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; 2. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – nie dotyczy miast; 3. Bank Ochrony Środowiska S.A.: a. Linia KfW5 b. Kredyt na zakup i monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www.nfosigw.gov.pl ) Zgodnie z Kryteriami wyboru przedsi ęwzi ęć finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przewidziano wsparcie dla przedsi ębiorców i gmin w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, zawieraj ących azbest.

Za koszty kwalifikowane uwa ża si ę: 1. koszty demonta żu wyrobów zawieraj ących azbest, 2. koszty transportu do miejsca składowania, 3. koszty unieszkodliwienia (składowania). Działanie to obejmuje tak że wymian ę rur cementowo-azbestowych. Jednak w ramach działania nie mog ą zosta ć sfinansowane zakupy nowych elementów.

Linia KfW5 w BO Ś.

BO Ś bank wychodzi naprzeciw klientom dbaj ącym o środowisko naturalne. W ofercie banku znajduje si ę kredyt z Klimatem, Kredyt EkoOdnowa, Ekologiczny Kredyt Hipoteczny

Strona 54

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

i Słoneczny EKOkredyt. Obecnie BO Ś Bank postarał si ę o lini ę kredytow ą w Nordyckim Banku Inwestycyjnym NIB w kwocie 30 milionów euro. Bank b ędzie musiał spłaci ć t ą spor ą sum ę pieni ędzy w ci ągu 8 lat. Zdobyty kapitał b ędzie przeznaczony na długoterminowe kredyty dla jednostek samorz ądu terytorialnego, przedsi ębiorstw komunalnych i dla firm z sektora M ŚP, które chc ą przeprowadzi ć inwestycj ę zakresu ochrony środowiska. Nordycki Bank inwestycyjny to bank działaj ący w o śmiu krajach nordyckich i bałtyckich. Instytucja ta specjalizuje si ę w długoterminowym finansowaniu przedsi ęwzi ęć maj ących na celu popraw ę środowiska naturalnego i wzmocnienie konkurencyjno ści w sektorze energii, innowacji, logistyki oraz transportu. Klienci BO Ś Banku mog ą korzysta ć z nowej linii kredytowej od III kw. 2010 roku. Bank wspiera inwestycje zwi ązane z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych oraz zwi ększaniem efektywno ści energetycznej w budynkach. BO Ś Bank nie zapomniał tak że o finansowaniu budowy systemów oczyszczania ścieków i o wa żnym temacie sortowania oraz składowania odpadów.

Kredyt EKOodnowa dla Firm to długoterminowe finansowanie przeznaczone na realizowanie przez Klienta przedsi ęwzi ęć maj ących na celu zwi ększenie warto ści jego maj ątku trwałego poprzez realizacj ę inwestycji przyjaznych środowisku. Kredyt jest przeznaczony na finansowanie przedsi ęwzi ęć z zakresu ochrony środowiska maj ących na celu zwi ększenie maj ątku trwałego przedsi ębiorcy. Skierowany jest do przedsi ębiorców z sektora M ŚP, w tym tak że mikroprzedsi ębiorców

Zalety produktu:

• mo żliwo ść rozło żenia kosztów inwestycji na wiele lat, dzi ęki długiemu okresowi finansowania inwestycji, pozwalaj ące na dopasowanie spłat kredytu do mo żliwo ści finansowych firmy, • brak okre ślonej minimalnej i maksymalnej kwoty kredytowanego przedsi ęwzi ęcia, • oczekiwany wkład środków własnych na poziomie jedynie 15%, • korzystne oprocentowanie, • mo żliwo ść karencji w spłacie kapitału nawet do 2 lat,

Strona 55

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• mo żliwo ść ł ączenia ró żnych źródeł finansowania (kredyty z linii KfW5 mog ą współfinansowa ć projekty wsparte środkami z UE).

Na terenie poszczególnych województwach instrumenty finansowe wspieraj ące bezpieczne eliminowanie z u żytkowania wyrobów azbestowych oferowane s ą przez nast ępuj ące instytucje: 1. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 2. Bank Ochrony Środowiska S.A. we współpracy z WFOSiGW, 3. Regionalne Programy Operacyjne dla poszczególnych województw.

Poszczególne Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej oferuj ą wsparcie dofinansowania bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest zgodnie z uchwalanymi ka żdego roku priorytetami działalno ści. Forma i zakres wsparcia, a tak że uprawnieni do ubiegania si ę o dofinansowanie ró żni ą si ę w zale żno ści od obowi ązuj ących zasad w ka żdym z wojewódzkich funduszy.

Udzielenie dofinansowania uzale żnia si ę od wywi ązywania si ę przez gmin ę, miasto z obowi ązku uiszczania opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieni ęż nych stanowi ących wpływy Funduszu oraz innych zobowi ąza ń w stosunku do Funduszu.

Fundusz w przypadkach uzasadnionych wzgl ędami polityki ekologicznej województwa, mo że przyznawa ć dotacje, zgodnie z uchwalonym planem działalno ści i kryteriami wyboru przedsi ęwzi ęć finansowanych ze środków Funduszu.

Na przedsi ęwzi ęcia dotycz ące usuwania wyrobów zawieraj ących azbest w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi dotacje mog ą by ć udzielone w szczególno ści na:

prowadzenie edukacji ekologicznej, monitoring środowiska, ekspertyzy, badania naukowe, programy wdro żeniowe i rozwojowe,

Strona 56

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

przedsi ęwzi ęcia modernizacyjne i inwestycyjne realizowane przez pa ństwowe jednostki bud żetowe, przedsi ęwzi ęcia modernizacyjne i inwestycyjne w obiektach ochrony zdrowia, profilaktyki zdrowotnej, pomocy społecznej, o światy, kultury, kultury fizycznej i turystyki, stra ży po żarnej, realizowane w szczególno ści przez: samorz ądowe osoby prawne, podmioty prawne zwi ązków wyznaniowych, podmioty maj ące status organizacji po żytku społecznego, pa ństwowe lub samorz ądowe instytucje słu żby zdrowia, opieki społecznej, o światy, kultury, kultury fizycznej i turystyki.

Zobowi ązuj ącego Regulaminu udzielania przez WFO ŚiGW w Łodzi dotacji w formie dopłat do oprocentowania oraz dokonywania cz ęś ciowych spłat kapitału kredytów bankowych na 2012 r., jak równie ż z Katalog Kosztów Kwalifikowanych dla zada ń dofinansowanych ze środków WFO ŚiGW w Łodzi 2012 r. wynika, i ż koszty kwalifikowane stanowi ą koszty usuwania i unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest , tj. koszty demonta żu, przygotowania do transportu, transport, składowanie b ądź utylizacja. Wszystkie niezb ędne informacje i dokumenty dost ępne s ą na stronie internetowej WFOŚiGW w Łodzi http://new.wfosigw.lodz.pl w zakładce „dla beneficjentów”.

Środki finansowe pochodz ące z wpływów z tytułu opłat i kar środowiskowych, stanowi ących dochody bud żetów powiatów.

Po likwidacji powiatowych oraz gminnych funduszy ochrony środowiska dotychczasowe tytuły przychodów gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej z tytułu opłat i kar – w dotychczasowych proporcjach: opłat za składowanie i magazynowanie odpadów, kar za niezgodne magazynowanie i składowanie odpadów (10 % tych wpływów), opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz z administracyjnych kar (10 % wpływów), z przedsi ęwzi ęć organizowanych na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, dobrowolnych darowizn, zapisów i wpłat dokonywanych przez osoby fizyczne i prawne, świadcze ń i środków pochodz ących z fundacji.

Strona 57

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

stanowi ą dochody bud żetów powiatów. Podobnie nale żno ści i zobowi ązania funduszy są nale żno ściami i zobowi ązaniami bud żetów powiatów. Środki pieni ęż ne powiaty są zobowi ązane przeznaczy ć na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w zakresie okre ślonym w ustawie.

Fundacja EkoFundusz

Zgodnie z decyzj ą Rady EkoFunduszu, Fundacja zako ńczyła swoj ą działalno ść z dniem 29 listopada 2010 roku. Do sierpnia 2011 roku trwał proces jej likwidacji. Po uregulowaniu zobowi ąza ń i nale żno ści, pozostały maj ątek EkoFunduszu został podzielony w sposób nast ępuj ący: 1. Nieruchomo ść przy ul. Brackiej 4 w Warszawie (budynek biurowy) została przekazana w formie darowizny dla Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z poleceniem wydatkowania jej równowarto ści (10 107 174 zł) na wsparcie projektów, których celem b ędzie utrwalanie efektów ekologicznych w projektach przyrodniczych. Środki te b ędą dost ępne w NFO ŚiGW do 2014 roku. 2. Dotacja w kwocie 10 100 000 zł została przeznaczona na finansowanie inwestycji w Białowieskim Parku Narodowym. Dysponentem środków jest NFO ŚiGW a jedynym ich beneficjentem Białowieski Park Narodowy.

Strona 58

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

3. Pozostałe środki finansowe Fundacji (około 2,6 mln zł) zostan ą przekazane, zgodnie ze statutem, Ministrowi Środowiska na wsparcie projektów, których cele s ą zbie żne z celami Fundacji EkoFundusz.

Jak wynika z powy ższego pozostaje mo żliwo ść uzyskania dotacji z NFO ŚiGW, co zostało omówione wcze śniej.

Programy pomocowe Unii Europejskiej – Fundusze Strukturalne, Fundusze Spójno ści, oraz programy operacyjne.

Po przyst ąpieniu Polski do Unii Europejskiej zostało zagwarantowane Polsce wsparcie finansowe przedsi ęwzi ęć ukierunkowanych na rozwój systemów infrastruktury ochrony środowiska, w tym gospodarki odpadami poprzez instrumenty finansowe takie jak: fundusze strukturalne i Fundusz Spójno ści.

Źródłami finansowania polityki spójno ści s ą:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,

Europejski Fundusz Społeczny,

Fundusz Spójno ści.

Programy operacyjne są najistotniejszym dokumentem, okre ślaj ącym przedmiot i zakres interwencji z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójno ści. Programy te powinny uwzgl ędnia ć analiz ę:

słabych i mocnych stron regionu i opracowana na tej podstawie strategie działa ń,

priorytety programu wraz z opisem,

plan finansowy, z podziałem na poszczególne lata i priorytety, opis systemu wdra żania, list ę du żych projektów o warto ści powy żej 50mln euro, za ś w przypadku inwestycji środowiskowych powy żej 25 mln euro.

Strona 59

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Opracowane programy operacyjne b ędą podlega ć ocenie i zatwierdzeniu przez Komisj ę Europejsk ą.

10. Szacowane potrzeby finansowe oraz koszty usuwania azbestu.

W chwili obecnej najpowszechniej stosowan ą i najta ńsz ą metod ą unieszkodliwiania azbestu jest jego składowanie. Usuwane z terenu powiatu wyroby azbestowe, nale ży wywozi ć w miejsca przeznaczone do unieszkodliwiania wyrobów zawieraj ących azbest znajduj ące si ę najlepiej jak najbli żej gminy Kamie ńsk, ograniczaj ąc zagro żenia zwi ązane z transportem odpadów niebezpiecznych.

Według danych zamieszczonych w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego 2011 na terenie województwa znajduj ą si ę dwa składowiska przyjmuj ące odpady zawieraj ące azbest. Planowana jest równie ż budowa kwatery na odpady azbestowe w ramach ZZO Krzy żanówek (pow. kutnowski) oraz dalsza rozbudowa składowiska w Jadwinówce (pow. Radomszcza ński) oraz budowa składowiska odpadów azbestowych w miejscowo ści Piaski Bankowe (gm. Bielawy, powiat łowicki), Zapady (gm. Godzianów, powiat skierniewicki). Planowane inwestycje powinny zapewni ć mo żliwo ść składowania wszystkich wytworzonych na terenie województwa łódzkiego odpadów zawieraj ących azbest.

Na chwil ę obecna tylko Składowisko Odpadów Niebezpiecznych w Jadwinówce, gmina Radomsko , którego wła ścicielem jest:

TRANSPORT METALURGIA Sp. z o.o. 97-500 Radomsko, ul. Reymonta 62 Tel.: 44/684 01 13, 517 822 700

jest składowiskiem ogólnodost ępnym.

Strona 60

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Z informacji zebranych w roku 2010 wynika, i ż obecnie na terenie 14 województw eksploatowanych jest 28 składowisk odpadów przyjmuj ących odpady zawieraj ące azbest, z czego 3 instalacje nale żą do zakładów przemysłowych i pracuj ą wył ącznie na ich potrzeby. Dane na temat pojemno ści i tona żu składowisk nie s ą pełne, jednak przyjmuj ąc przelicznik zgodnie z Programem oczyszczania kraju z azbestu dla 1 Mg odpadu – 0,82 m 3 oszacowano, iż 28 składowisk zaprojektowano ł ącznie na ok. 1,68 mln Mg odpadów, z czego zeskładowano na nich ok. 0,25 mln Mg (stopie ń wypełnienia ok. 15%). Powy ższe wskazuje, że przedmiotowe składowiska mog ą przyj ąć jeszcze ok. 1,43 mln Mg odpadów.

Tabela 7. Wykaz składowisk posiadaj ących decyzje na unieszkodliwianie odpadów zawieraj ących azbest.

Lp. Województwo Lokalizacja Pojemno ść Pojemno ść Nazwa i adres zarz ądzaj ącego projektowana wykorzystana składowiskiem

Mg Mg

1 2 3 5 7 8

1. bd bd Mo-Bruk J. Mokrzycki

Wałbrzych Spółka Komandytowa

ul. Górnicza 1 33-322 Korzenna 214

pow. Nowy S ącz

Oddział w Wałbrzychu

2. 7317 16,9 Gmina Trzebnica dolno śląskie Marcinowo pl. Marszałka J. Piłsudskiego 1 55-100 Trzebnica

3. bd bd Przedsi ębiorstwo Gospodarki Trzebcz, Miejskiej Sp. z o. o. ul. Dąbrowskiego 2, 59-100 gm. Polkowice Polkowice

4. 5000*** bd KGHM Polska Mied ź S.A. w Biechów Lubinie Oddział Huta Miedzi gm. Głogów „Głogów” w Głogowie

Strona 61

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

5. Składowisko 33 433,0 14 559,016 odpadów niebezpiecznych ECO-POL Sp. z o.o. kujawsko- w m. Małociechowo, ul. Dworcowa 9 pomorskie gm. Pruszcz, 86-120 Pruszcz

powiat świecki

6. Srebrzyszcze 2800 418,98 Przedsi ębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o. o. ul. ks. gm. Chełm Piotra Skargi 11, 22-100 Chełm

7. 136 000 39 608 Przedsi ębiorstwo Usług Wodno- Piaski Zarzecze II Budowlanych WOD-BUD gm. Kra śnik ul. Piłsudskiego 14, 23-200 lubelskie Kra śnik

8. 2 000 1 828 Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Poniatowa Wie ś gm. Poniatowa Sp. z o. o. w Poniatowej ul. Młodzie żowa 4, 24-320 Poniatowa

9. 48 000 7 457,9 Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Gorzów Wlkp. ul. lubuskie Małyszy ńska 180 ul. Teatralna 49, 66-400 Gorzów Wlkp.

10. 21 000 9963,71 Transport – Metalurgia Spółka z Jadwinówka o. o.

gm. Radomsko 97 - 500 Radomsko, ul. łódzkie Reymonta 62

11. 68880 23841,69 PGE Elektrownia Bełchatów Bagno - Lubie ń gm. S.A. Kleszczów Rogowiec

12. 27 730 3 816,560 Zakład Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o. ul. Sadowa Ujków Stary 1,

32-329 Bolesław małopolskie 13. Sektor C-3 dz. 31 870 28 683 Jednostka Ratownictwa Numer 25/44 na Chemicznego terenie składowiska odpadów „za rzek ą Sp. z o. o. 33-101 Tarnów ul. Biała” Kwiatkowskiego 8

Strona 62

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

14. 500 129,03 Gminny Zakład Komunalny w Pysznica Pysznicy, ul. Wolno ści 295, 37- 403 Pysznica

15. bd 2 123 Zakład Gospodarki Komunalnej podkarpackie Gminy Radymno z/s Młyny Skołoszowie

Skołoszów 341, 37-550 Radymno

16. 700 187 Miejskie Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Czartoria Mieszkaniowej Zakład podlaskie (wydzielona Bud żetowy ul. Akademicka 22, kwatera) 18-400 Łom ża

17. 4 400 900,56 Przedsi ębiorstwo Gospodarki Bierkowo Komunalnej Sp. z o.o. ,76-200 pomorskie Słupsk ul. Szczeci ńska 112

18. 82 500 4 200 Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z Gilwa Mała o.o. w Gilwie Małej, 82-500 Kwidzyn, Gilwa Mała 8

19. Knurów, 515 000 47 084,58 PPHU „Komart” Sp. z o.o. ul. Szybowa 44, w Knurowie; ul. Szpitalna 7 sektor III

20. Jastrz ębie Zdrój, bd 28

ul. D ębina, „Cofinco Poland” Sp. z o.o. wydzielona w Katowicach; ul. Graniczna 29 subkwatera śląskie w ramach sektora III

21. 486 272,24 Koksownia „Przyja źń ” Sp. z o.o. Dąbrowa Górnicza, w D ąbrowie Górniczej; ul. Koksownicza 1, kwatera X ul. Koksownicza 1

22. 700 247,4 Arcelor Mittal Poland S.A. Dąbrowa Górnicza, Oddział w D ąbrowie Górniczej; ul. J. Piłsudskiego 92 ul. J. Piłsudskiego 92

23. 227 500 60 319 Środowisko i Innowacje Sp.zo.o.

świ ętokrzyskie Dobrów Dobrów 8

28 – 142 Tucz ępy

Strona 63

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

24. 4 400 1 596,4 Przedsi ębiorstwo Usług Miejsc. Półwie ś, Komunalnych

gm. Zalewo Sp. z o.o. w Ostródzie ,ul. 3 warmi sko- ń Maja 8 mazurskie 25. 82-300 Elbl ąg 5 000 152,9 Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elbl ągu, ul. Sza ńcowa 1 ul. Mazurska 42

26. 62-510 Konin 200000 5735,258 Zakład Utylizacji Odpadów Sp. wielkopolskie z o.o. ul. Sula ńska 11, 62-510 ul. Sula ńska 11 Konin

27. 65 000 6 548 Eko – My śl Spółka z o.o. Dalsze gm. Dalsze 36 My ślibórz 74-300 My ślibórz zachodnio- 28. 30 000 1 807,3 PGK Spółka z o.o. pomorskie Sianów ul. Komunalna,

75-724 Koszalin

* składowisko przyjmuj ące jedynie odpady z terenu gminy Trzebnica i gmin ościennych

** azbest jest składowany w wydzielonej kwaterze na składowisku

*** azbest jest składowany razem z innymi odpadami niebezpiecznymi w kwaterze przeznaczonej na składowanie odpadów niebezpiecznych – składowisko funkcjonuj ące wył ącznie na potrzeby KGHM, 5000 ton to szacunkowa pojemno ść dyspozycyjna składowiska i dotyczy wszystkich odpadów niebezpiecznych, przewidywane zamkni ęcie w 2012 r.

(Referat na konferencj ę nt. azbestu planowan ą na dzie ń 16 czerwca 2010 r. w Senacie RP A. Duch-Szcz ęsna)

Zgodnie z art. 17 pkt. 1 i 3a Ustawy o odpadach wytwórca odpadów jest obowi ązany do: 1) uzyskania decyzji zatwierdzaj ącej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilo ści powy żej 0,1 Mg rocznie, 2) przedło żenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, je żeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilo ści do 0,1 Mg rocznie albo powy żej 5 Mg rocznie odpadów innych ni ż niebezpieczne oraz wytwórca odpadów,

Strona 64

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

który jednocze śnie prowadzi działalno ść w zakresie rozbiórki i remontów obiektów, w wyniku której powstaj ą odpady zawieraj ące azbest i któr y przetwarza te odpady w urz ądzeniach przewo źnych, jest obowi ązany do uzyskania jednej decyzji zatwierdzaj ącej program gospodarki odpadami, obejmuj ącej odpady powstaj ące w wyniku rozbiórki i remontów ora z odpady powstałe w wyniku eksploatacji urz ądze ń przewo źnych do przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest.

Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest zatwierdzany, w drodze decyzji, przez wła ściwy organ, którym jest:

1) regionalny dyrektor ochrony środowiska — dla przedsi ęwzi ęć i zdarze ń na terenach zamkni ętych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 maja 1989 r. — Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027, z pó źn. zm.);

2) marszałek województwa — dla przedsi ęwzi ęć i zdarze ń, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (dotyczy wytwarzania odpadów zawieraj ących azbest) ;

3) starosta — dla pozostałych przedsi ęwzi ęć .

Informacje dotycz ące firm, które po zmianie przepisów, posiadaj ą decyzj ę zatwierdzaj ącą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi – w tym azbest – na terenie powiatu radomszcza ńskiego znajduj ą si ę w zasobach danych posiadanych przez Starostwo Powiatowe w Radomsku i tam podlegaj ą bie żą cej aktualizacji.

W celu ustalenia kosztów usuni ęcia wyrobów zawieraj ących azbest uzyskano informacj ę od kilku firm posiadaj ących zezwolenie na usuwanie i transport tego typu odpadów. Pod uwag ę wzi ęta została cena demonta żu azbestu, pakowania, transportu i unieszkodliwiania na składowisku. Firmy prowadz ące działalno ść zwi ązan ą z usuwaniem odpadów azbestowych

Strona 65

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

wywo żą odpady na składowiska przystosowane do unieszkodliwiania odpadów azbestowych, z którymi maj ą podpisan ą umow ę.

Tabela 8. Koszty usuni ęcia 1 m 2 płyt azbestowo-cementowych (demonta ż, pakowanie, transport, unieszkodliwienie).

Firma Cena usługi zł/Mg netto Cena usługi zł/m2 netto Firma 1 1600,00 17,50 Firma 2 2100,00 22,00 Firma 3 1200,00 13,00

Tabela 9. Koszt utylizacji na składowisku.

Cena utylizacji Składowisko zł/Mg netto Składowisko 1 200-230 Składowisko 2 320

* cena ustalana jest indywidualnie w zale żno ści od ilo ści przeznaczonego do składowanego azbestu

Nale ży zało żyć średni koszt usuni ęcia 1m 2 płyty cementowo-azbestowej wynosi 20,00 zł netto i obejmuje on:

• demonta ż oraz zapakowanie 1m 2 płyty;

• transport 1m 2 płyty do miejsca składowania;

• unieszkodliwianie na składowisku 1m 2 płyty.

Przy unieszkodliwianiu du żych ilo ści azbestu cena podlega negocjacji.

Zgodnie z „Katalogiem Kosztów Kwalifikowanych dla zada ń dofinansowanych ze środków WFO ŚiGW w Łodzi 2012 r.” dofinansowaniu podlegaj ą koszty zwi ązane z demonta żem, transportem i unieszkodliwianiem wyrobów azbestowych. JST mo że ubiega ć si ę o dofinansowanie zwi ązane z całym procesem usuwania i unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest. Zakładany koszt tych prac to ok. 9 zł netto. Koszty demonta żu i utylizacji płyt azbestowo-cementowych stosowanych w budownictwie są bardzo zró żnicowane i ulegaj ą du żym wahaniom. W rozeznaniu brano pod uwag ę firmy poło żone w województwie łódzkim, w podobnej odległo ści od Kamie ńska. Oczywi ście ze wzgl ędu na odległo ść najkorzystniejszym miejscem unieszkodliwiania wyrobów azbestowych jest składowisko poło żone w Jadwinówce k. Radomska.

Strona 66

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Przy zało żeniu, że na terenie gminy do usuni ęcia pozostaje ok. 85 596 m 2 (1283,94 Mg) płyt azbestowo-cementowych przybli żony ł ączny koszt usuni ęcia wszystkich wyrobów z terenu gminy wynosi:

85 596 m2 x 20 zł/m 2 = 1.711.920,00 zł netto (demonta ż, transport, unieszkodliwienie)

85 596 m2 x 9 zł/m 2 = 770.364,00 zł netto (transport, unieszkodliwienie)

Najwi ększe koszty b ędą zwi ązane z usuwaniem materiałów azbestowych z terenu zabudowy jednorodzinnej. Wielu właścicieli nieruchomo ści znajduje si ę w trudnej sytuacji materialnej, dlatego konieczne jest podj ęcie dzia łań pozwalaj ących na dofinansowanie prac zwi ązanych z wymian ą pokry ć dachowych zawieraj ących azbest. B ędą to działania prowadzone na ni ższ ą skal ę, wi ęc prawdopodobnie po wy ższych kosztach. Gmina Kamie ńsk zamierza stara ć si ę o przyznanie dotacji na prace zwi ązane z wyeliminowaniem wyrobów azbestowych ze swojego terenu. Przewiduje si ę, że w przypadku pozyskania funduszy w nast ępnych latach zainteresowanie tematyk ą b ędzie znacznie wzrasta ć. Ponadto pogarsza ć b ędzie si ę stan istniej ących pokry ć dachowych, co b ędzie wymusza ć na wła ścicielach ich wymian ę. Potrzeby w tym zakresie b ędą coraz lepiej znane, b ędzie mo żliwe precyzyjne planowanie środków niezb ędnych na ten cel, co prowadzi ć b ędzie do stopniowego wyeliminowania wyrobów azbestowe z terenu gminy - cel programu. Wdra żanie Programu na obszarze Gminy Kamie ńsk powinno by ć zintegrowane z działaniami podejmowanymi zarówno na poziomie województwa jak i powiatu.

W roku 2032 zaleca si ę wykona ć ponown ą inwentaryzacj ę w celu sprawdzenia, czy na terenie są jeszcze wyroby zawieraj ące azbest. W takim przypadku powinno si ę usunąć je z urz ędu (egzekwuj ąc wykonanie tego obowi ązku od posiadacza w drodze administracyjnej).

Strona 67

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

11. Harmonogram działań na lata 2012 – 2032.

W harmonogramie przewidziano nast ępuj ące działania:

1. Organizacja kampanii edukacyjno-informacyjnej w zakresie post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich usuwania oraz unieszkodliwiania.

Z uwagi na zaobserwowane zainteresowanie problematyk ą azbestu w śród mieszka ńców, oraz niskim poziomem znajomo ści zagadnienia utylizacji i zwi ązanym z tym zagro żeniem dla zdrowia proponuje si ę przeprowadzanie działalno ści edukacyjno – informacyjnej. Zminimalizuje to problematyk ę „dzikich” wysypisk, oraz wpłynie na poprawne zabezpieczenie wyrobów zdeponowanych na terenie posesji. Znajomo ść prawa i procedur wpłynie na sprawne przygotowywanie wniosków i organizacj ę wywozu wyrobów azbestowych. Działalno ść powinna by ć realizowane poprzez nast ępuj ące narz ędzia: lokalna praca, ulotki, strona internetowa itp.

Korzystnym rozwi ązaniem b ędzie pozyskanie informacji – najlepiej w formie deklaracji od osób fizycznych – o ch ęci usuni ęcia pokry ć azbestowych. Z przeprowadzonej inwentaryzacji wynika, i ż wi ększo ść , bo ok. 69 % wyrobów azbestowych zlokalizowanych na budynkach gospodarczych i zalicza si ę do III stopnia pilno ści. Zakładaj ąc koszt usunięcia na poziomie 20 zł/m 2 otrzymamy: ok. 58743,00 m2 x 20 zł = 1.174.860 zł.

2. Aktualizacja inwentaryzacji i utworzenie bazy danych w oparciu o rejestr wniosków. 3. Utworzenie systemu pomocy finansowej dla mieszkańców gminy oraz pozyskiwanie funduszy ze źródeł zewn ętrznych na realizacj ę Programu. 4. Odbiór odpadów azbestowych z nieruchomo ści oraz likwidacja „dzikich” wysypisk. a. Zało żenie i prowadzenie rejestru wniosków, ustalenie kolejno ści - data zło żenie ewentualnie stopie ń pilno ści. b. Pozyskiwanie funduszy na realizacj ę Programu. c. Przetarg na wybór przewo źnika. d. Nadzorowanie przebiegu prac utylizacyjnych

Strona 68

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

5. Monitoring realizacji Programu i okresowe raportowanie jego realizacji władzom samorz ądowym oraz mieszka ńcom. 6. Okresowa weryfikacja i aktualizacja Programu.

Podstawowe z nich wraz z ramami czasowymi przedstawiono w poni ższej tabeli.

Tabela 10. Harmonogram dzia łania na lata 2012-2032.

Lp. Działanie Termin realizacji

Opracowanie regulaminu dofinansowania działa ń polegaj ących II półrocze 2012 na usuni ęciu i unieszkodliwieniu wyrobów zawieraj ących azbest 1. z budynków, budowli i instalacji

Prowadzenie działalno ści informacyjnej i edukacyjnej wśród 2. mieszka ńców o wpływie azbestu na zdrowie i środowisko oraz 2012-2032 zasadach usuwania wyrobów zawieraj ących azbest

Coroczna aktualizacja bazy danych o materiałach zawieraj ących 2012-2032 3. azbest znajduj ących si ę na terenie gminy

4. Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest 2012-2032

Zapewnienie środków finansowych w bud żecie oraz pozyskiwanie 5. środków z funduszy ochrony środowiska (i innych) na wsparcie 2012-2032 działa ń zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest

Monitorowania realizacji programu - coroczne 6. sprawozdania z realizacji programu przy uwzgl ędnieniu wska źników 2012-2032 monitorowania

Strona 69

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Podstawowymi wska źnikami monitorowania Programu b ędą: ocena ilo ści zdj ętych i unieszkodliwionych materiałów zawieraj ących azbest znajduj ących si ę na obiektach budowlanych oraz wzrost poziomu świadomo ści społecznej w zakresie problematyki zwi ązanej z azbestem. Szczegółowy wykaz proponowanych wska źników przedstawiono poni żej.

Tabela 11. Wykaz proponowanych wska źników monitoringu.

Lp. Wska źniki monitoringu Jednostka

Ilo ść mieszka ńców, dzieci i m łodzie ży szkolnej obj ętej Liczba mieszka ńców, 1 konkursami, pogadankami zwi ązanymi z problematyk ą uczniów./opis zagro żenia azbestem przedsi ęwzi ęcia

Ilo ść ulotek, publikacji w lokalnej prasie, na stronie 2 internetowej w ramach kampanii edukacyjno-informacyjnej z szt./opis przedsi ęwzi ęcia zakresu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

Masa wytworzonych odpadów zawieraj ących azbest 3 powsta łych podczas usuwania materia łów zawieraj ących Mg/rok azbest z terenu gminy.

4 Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest pozosta ła do likwidacji. Mg

Procentowa ilo ść usuni ętych odpadów zawieraj ących azbest 5 % w stosunku do ilo ści zinwentaryzowanej.

Liczba wniosków zg łoszonych przez mieszka ńców 6 Liczba/opis zwi ązanych z realizacj ą Programu

7 Ilo ść dzikich wysypisk odpadów zawieraj ących azbest. szt., pow. m 2

Wykorzystanie środków finansowych zaplanowanych 8 % na realizacj ę Programu

Nak łady finansowe poniesione przez Gmin ę Kamie ńsk 9 tys. z ł w zwi ązku z usuni ęciem odpadów azbestowych.

Strona 70

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Szczegółowe zasady finansowania usuwania azbestu oraz wyrobów azbestowych zostaną określone przez Radę Gminy w formie uchwały.

Gmina Kamie ńsk planuje usuni ęcie całej ilo ści azbestu. W zwi ązku z tym Program zakłada realizacj ę szeregu zada ń przedstawionych w powy ższym harmonogramie. W celu zapewnienia logicznej spójno ści prowadzonych działa ń w Programie wyznaczone zostały ustalenia długoterminowe (lata 2012 – 2032, tj. okres 20 lat) oraz przyj ęto zadania krótkoterminowe (lata 2012 – 2016, tj. okres 4 lat). Cele krótkoterminowe 2012 – 2016. Cele krótkoterminowe obejmuj ą działania zwi ązane z gospodark ą odpadami, które realizowane będą w latach 2012 – 2016. Przyj ęto nast ępuj ące cele: – utworzenie bazy danych o lokalizacji istniej ących wyrobów zawieraj ących azbest – inwentaryzacja została ju ż przeprowadzona, – edukacja mieszka ńców w zakresie szkodliwo ści azbestu, obowi ązków dotycz ących post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich usuwania oraz unieszkodliwiania, – pozyskiwanie funduszy ze źródeł własnych oraz zewn ętrznych na realizacj ę Programu. – usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest, – odbiór odpadów azbestowych z nieruchomo ści osób fizycznych, – transport i unieszkodliwianie odpadów zawieraj ących azbest, – monitoring realizacji Programu i okresowe raportowanie jego realizacji władzom samorz ądowym oraz mieszka ńcom. Z przeprowadzonej inwentaryzacji wynika, i ż ok. 2 % wyrobów azbestowych to wyroby ju ż zdemontowane, zalegaj ące na terenach posesji, których usuni ęcie nale ży uwzgl ędni ć w pierwszym etapie. Ponadto istotnym działaniem ze wzgl ędu na rozmiar przedsi ęwzi ęć b ędzie usuwanie wyrobów azbestowych z budynków gospodarczych. Bior ąc pod uwag ę ilo ści zabudowanego azbestu w tych budynkach (69%) b ędą to działania najbardziej spektakularne,

Strona 71

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

przynosz ące największy, pozytywny efekt ekologiczny w postaci uzyskania w otoczeniu czystego i zdrowego powietrza wolnego od włókien azbestowych.

Cele długoterminowe 2012 – 2032. Cele długoterminowe obejmuj ą działania zwi ązane z gospodark ą odpadami, które realizowane będą do roku 2032. W ramach realizacji tych celów przyjęto: – wdro żenie systemu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest oraz systemu ich magazynowania i wywozu na składowisko odpadów niebezpiecznych, – oczyszczenie terenów miejskich i innych terenów publicznych z odpadów azbestowych, – wyeliminowanie i unieszkodliwienie ich poprzez deponowanie odpadów zawieraj ących azbest na bezpiecznych składowiskach odpadów azbestowych, – prowadzenie monitoringu realizacji Programu i okresowe raportowanie jego realizacji władzom samorz ądowym oraz mieszka ńcom. Metody realizacji programu . Program jest elastyczny i otwarty. Tworz ąc koncepcj ę programu przyj ęto nast ępuj ące zało żenia: 1. Uczestnikami programu s ą mieszka ńcy Gminy Kamie ńsk, a w szczególno ści wła ściciele nieruchomo ści, na terenie których znajduj ą si ę budynki z pokryciami dachowymi wykonanymi z materiałów zawieraj ących azbest 2. Informacja o programie jest ogólnie dost ępna. 3. Metody realizacji programu s ą nast ępuj ące: - ulotki i plakaty o azbe ście, jego szkodliwym działaniu i realizacji programu, - informacje zamieszczane na stronie internetowej gminy, - informacje zamieszczane na tablicy ogłosze ń w Urz ędzie Gminy, - informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Urz ędu Gminy.

Nie istnieje ustawowa konieczno ść pomocy finansowej mieszka ńcom w usuwaniu azbestu, jednak ze wzgl ędu na stopie ń nagromadzenia tych wyrobów na terenie gminy samorząd będzie zrealizowa ć „Program…” do 2032 roku. Środki finansowe na usuwanie azbestu zostan ą uwzgl ędnione w bud żecie gminy ze środków przeznaczonych na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, przewidzianych w planie wydatków na zadanie pn. Przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z gospodark ą odpadami.

Strona 72

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

O kolejno ści usuwania wyrobów azbestowych będzie decydowa ć ocena stanu technicznego pokrycia dachowego. Zakłada, si ę w przypadku pozyskania przez gmin ę dotacji z innych źródeł zewn ętrznych uczestnicy Programu uzyskaj ą dofinansowanie poniesionych kosztów zwi ązanych z usuwaniem azbestu (osoby fizyczne nie prowadz ące działalno ści gospodarczej) w wysoko ści uzale żnionej od wielko ści pozyskanych środków. Dodatkowo wła ściciele nieruchomo ści musz ą wzi ąć pod uwag ę koszty zwi ązane z demonta żem, a tak że zakupem i zało żeniem nowego pokrycia dachowego.

12. Wytyczne dotycz ące przepisów BHP w zakresie bezpiecznego usuwania wyrobów azbestowych.

Wyroby zawieraj ące azbest znajduj ące si ę w budynkach nie s ą samoczynnym zagro żeniem dla jego mieszka ńców, nie musz ą by ć bezwzgl ędnie usuwane z obiektu. Wa żne jest, aby były one prawidłowo eksploatowane, tj. zgodnie ze swoim przeznaczeniem i zgodnie z zaleceniami dotycz ącymi u żytkowania wyrobów azbestowych lub ich opisem technicznym, ewentualnie gwarancj ą. W celu przedłu żenia u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest i zachowania ich dobrego stanu mo żliwa jest impregnacja lub pomalowanie. Dotyczy to tylko wyrobów, które s ą w dobrym stanie technicznym i których powierzchnia jest czysta. S ą to mimo wszystko rozwi ązania tymczasowe, gdy ż jedynie przesuwaj ą w czasie istniej ący problem, nie rozwi ązuj ąc go. Z kolei wyroby typu: izolacje azbestowe, tektury, sznury itp. oraz wyroby znajduj ące si ę wewn ątrz obiektów, zwłaszcza wyroby w obiektach systematycznie użytkowanych, nale ży bezwarunkowo usun ąć . Wła ściciel (zarz ądca) obiektów i urz ądze ń budowlanych z zabudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest powinien dokona ć ich przegl ądu technicznego, zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 71 poz. 649) oraz Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 pa ździernika 2003 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192 poz. 1876).

Strona 73

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wszelkie prace zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest nale ży dokonywa ć zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994r Prawo budowlane, rozdz. 4 “Post ępowanie poprzedzaj ące rozpocz ęcie robót budowlanych”, rozdz. 5 “Budowa i oddawanie do u żytku obiektów budowlanych”. W przypadku konieczno ści usuni ęcia elementów zawieraj ących azbest z obiektów budowlanych, inwestor musi przestrzega ć przepisów Prawa Budowlanego oraz przepisów specjalnych dotycz ących azbestu. Inwestor jest zobowi ązany do zorganizowania procesu budowy, z uwzgl ędnieniem zawartych w przepisach zasad bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, a w szczególno ści zapewnienie: • opracowania projektu budowlanego i stosownie do potrzeb innych projektów, • obj ęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy, • opracowania planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, • wykonania i odbioru robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych – art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r o zmianie ustawy – Prawo budowlane. Je żeli przy usuwaniu, demonta żu i rozbiórce elementów azbestowych lub materiałów zawieraj ących azbest nie wyst ąpi naruszenie ani wymiana fragmentów konstrukcji budynku oraz gdy nie ulegnie zmianie wygl ąd elewacji, to pozwolenie na budow ę, b ędące jednocze śnie pozwoleniem na rozbiórk ę, nie jest wymagane. W przeciwnym wypadku uzyskanie takiego pozwolenia jest konieczne. Prace maj ące na celu usuni ęcie azbestu z obiektu budowlanego, powinny by ć poprzedzone zgłoszeniem tego faktu wła ściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej na 30 dni przed planowanym rozpocz ęciem robót. Tylko przedsi ębiorcy posiadaj ący odpowiedni ą decyzj ę sankcjonuj ącą wytwarzanie odpadów niebezpiecznych mog ą wykonywa ć prace zwi ązane z usuwaniem azbestu. Wykonanie prac przez inwestora we własnym zakresie tak że wymaga uzyskania takiej decyzji. Wykonawca prac zobowi ązany jest sporz ądzi ć szczegółowy plan prac, który zawiera przede wszystkim: • ilo ść wytworzonych odpadów, • identyfikacj ę rodzaju azbestu, • klasyfikacj ę wytworzonego odpadu, • warunki ochrony zdrowia i bezpiecze ństwa pracy. W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z miejsca ich wyst ępowania, wykonawca prac obowi ązany jest do:

Strona 74

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

1) izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczaj ących przenikanie azbestu do środowiska; 2) ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległo ści od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon zabezpieczaj ących przed przenikaniem azbestu do środowiska; 3) umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o nast ępuj ącej tre ści: "Uwaga! Zagro żenie azbestem"; w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawieraj ącymi krokidolit tre ść tablic informacyjnych powinna by ć nast ępuj ąca: "Uwaga! Zagro żenie azbestem - krokidolitem"; 4) zastosowania odpowiednich środków technicznych ograniczaj ących do minimum emisj ę azbestu do środowiska; 5) zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone s ą prace, odpowiednich zabezpiecze ń przed pyleniem i nara żeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych, a tak że innych zabezpiecze ń przewidzianych w planie bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia; 6) codziennego usuwania pozostało ści pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu podci śnieniowego sprz ętu odkurzaj ącego lub metod ą czyszczenia na mokro; 7) izolowania pomieszcze ń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości st ęż eń pyłu azbestowego dla obszaru prac, w szczególno ści izolowania pomieszcze ń w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawieraj ącymi krokidolit; 8) stosowania zespołu szczelnych pomieszcze ń, w których nast ępuje oczyszczenie pracowników z azbestu (komora dekontaminacyjna), przy usuwaniu pyłu azbestowego przekraczaj ącego dopuszczalne warto ści st ężeń; 9) zapoznania pracowników bezpo średnio zatrudnionych przy pracach z wyrobami zawieraj ącymi azbest lub ich przedstawicieli z planem prac, a w szczególno ści z wymogami dotycz ącymi bezpiecze ństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac. Prace zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest prowadzi si ę w sposób uniemo żliwiaj ący emisj ę azbestu do środowiska oraz powoduj ący zminimalizowanie pylenia poprzez: • nawil żanie wod ą wyrobów zawieraj ących azbest przed ich usuwaniem lub demonta żem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy; • demonta ż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, tam gdzie jest to technicznie mo żliwe;

Strona 75

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• odspajanie materiałów trwale zwi ązanych z podło żem przy stosowaniu wył ącznie narz ędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposa żonych w miejscowe instalacje odci ągaj ące powietrze; • prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia wyst ępowania przekrocze ń najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń pyłu azbestu w środowisku pracy, w miejscach prowadzonych prac, w tym równie ż z wyrobami zawieraj ącymi krokidolit; • codzienne zabezpieczanie zdemontowanych wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest oraz ich magazynowanie na wyznaczonym i zabezpieczonym miejscu.

Wykonawca usuwaj ący azbest zobowi ązany jest zło żyć wła ścicielowi/ zarz ądcy nieruchomo ści pisemne o świadczenie o prawidłowo ści wykonanych prac i oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego. O świadczenie to przechowuje si ę przez okres co najmniej 5 lat. Ponadto wykonawca pakuje i przygotowuje odpady azbestowe do transportu. Transport wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest, nale ży wykona ć w sposób uniemo żliwiaj ący misj ę azbestu do środowiska, w szczególno ści przez: 1) szczelne opakowanie w foli ę polietylenow ą o grubo ści nie mniejszej ni ż 0,2 mm wyrobów i odpadów o g ęsto ści obj ęto ściowej równej lub wi ększej ni ż 1.000 kg/m 3; 2) zestalenie przy u życiu cementu, a nast ępnie po utwardzeniu szczelne opakowanie w foli ę polietylenow ą o grubo ści nie mniejszej ni ż 0,2 mm odpadów zawieraj ących azbest o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1.000 kg/m 3; 3) szczelne opakowanie odpadów pozostaj ących w kontakcie z azbestem i zakwalifikowanych jako odpady o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1.000 kg/ m 3 w worki z folii polietylenowej o grubo ści nie mniejszej ni ż 0,2 mm, a nast ępnie umieszczenie w opakowaniu zbiorczym z folii polietylenowej i szczelne zamkni ęcie; 4) utrzymywanie w stanie wilgotnym odpadów w trakcie ich przygotowywania do transportu; 5) oznakowanie opakowa ń; 6) magazynowanie przygotowanych do transportu opakowa ń w osobnych miejscach zabezpieczonych przed dost ępem osób niepowołanych.

Odpady mo że przekaza ć tylko podmiotom, które uzyskały zezwolenie wła ściwego organu na prowadzenie działalno ści w zakresie unieszkodliwiania odpadów azbestowych i transportu

Strona 76

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

tych odpadów. Prawidłowo ść wykonywanych działa ń w tym zakresie powinna by ć potwierdzona kartami ewidencji i przekazania odpadów.

13. Procedury postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest.

Procedury dotycz ące post ępowania z wyrobami i odpadami zawieraj ącymi azbest prezentowane s ą w czterech nast ępuj ących grupach:

Grupa I. Procedury obowi ązuj ące wła ścicieli i zarz ądzaj ących obiektami, instalacjami lub urz ądzeniami zawieraj ącymi azbest lub wyroby zawieraj ące azbest. Procedura 1 . Obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli oraz zarz ądców, przy u żytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Procedura 2. Obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli i zarz ądców, przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów lub terenów.

Grupa II. Procedury obowi ązuj ące wykonawców prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest – wytwórców odpadów niebezpiecznych. Procedura 3. Post ępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Procedura 4. Prace polegaj ące na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz oczyszczeniem obiektu, terenu, instalacji.

Grupa III. Procedura obowi ązuj ąca prowadz ących działalno ść w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest.

Strona 77

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Procedura 5. Przygotowanie i transport odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest.

Grupa IV. Procedura obowi ązuj ąca zarz ądzaj ących składowiskami odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Procedura 6. Składowanie odpadów na składowiskach lub wydzielonych kwaterach przeznaczonych do wył ącznego składowania odpadów zawieraj ących azbest. W opracowaniu zawarte s ą procedury, które kierowane s ą do wła ścicieli i zarz ądców przy pracach zwi ązanych z wyrobami zawieraj ącymi azbest oraz obowi ązuj ące wykonawców prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

13.1. Procedura I

Obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli oraz zarz ądców przy u żytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawieraj ącymi azbest.

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowi ązków i zasad post ępowania wła ścicieli i zarz ądców budynków, budowli, instalacji lub urz ądze ń oraz terenów, gdzie znajduj ą si ę azbest lub wyroby zawieraj ące azbest. Procedura dotyczy bezpiecznego ich u żytkowania.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje cały okres, w którym budynek, budowla, instalacja lub urz ądzenie przemysłowe oraz teren, niezale żnie od ich wielko ści lub stanu, charakteryzuje si ę tym, że znajduj ą si ę tam wyroby zawieraj ące azbest.

Schemat post ępowania

Strona 78

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Opis szczegółowy

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia technicznego oraz terenu, gdzie znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest, ma obowi ązek sporz ądzenia, w dwóch egzemplarzach, „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” (§ 4 ust. 2). Zgodnie z zał ącznikiem nr 1 Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31)., wła ściciele lub zarz ądcy, którzy spełnili ten obowi ązek wcze śniej, sporz ądzaj ą nast ępne „Oceny...” w terminach wynikaj ących z warunków poprzedniej „Oceny...” tzn.:

Strona 79

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

• po pi ęciu latach, je żeli wyroby zawieraj ące azbest s ą w dobrym stanie technicznym i nieuszkodzone, • po roku, je żeli przy poprzedniej „Ocenie...” ujawnione zostały drobne (do 3% powierzchni wyrobów) uszkodzenia.

Wyroby, które posiadały lub posiadaj ą du że i widoczne uszkodzenia, powinny zosta ć bezzwłocznie usuni ęte.

Jeden egzemplarz „Oceny...” wła ściciel lub zarz ądca zobowi ązany jest zło żyć wła ściwemu terenowo organowi architektoniczno-budowlanemu lub powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego w terminie do 30 dni od dnia jej sporz ądzenia. Drugi egzemplarz zachowuje przy dokumentacji budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia przemysłowego oraz terenu do czasu sporz ądzenia nast ępnej „Oceny..” (§ 4 ust. 3).

Wła ściciel lub zarz ądca obowi ązany jest do przeprowadzenia inwentaryzacji (spisu z natury) wyrobów zawieraj ących azbest (§ 7 ust. 1 ). Wyniki inwentaryzacji powinny słu żyć do sporz ądzenia informacji dla wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – wła ściwego dla lokalizacji budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu z wyrobami zawieraj ącymi azbest (§ 7 ust. 5). Informacje nale ży sporz ądzi ć według wzorów zamieszczonych w rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 pa ździernika 2003 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876):

Zał ącznik nr 3 – Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest i miejscu ich wykorzystywania.

Zał ącznik nr 4 – Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest, których wykorzystywanie zostało zako ńczone.

W celu wykazania ewentualnych zmian w ilo ści posiadanych wyrobów zawieraj ących azbest, informacje przedkłada si ę corocznie (§ 7 ust. 6). Pozwala to tak że na ocen ę zagro żenia dla ludzi i środowiska w danym rejonie.

Strona 80

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu, gdzie wyst ępuj ą wyroby zawieraj ące azbest, obowi ązany jest ponadto do:

• oznakowania pomieszcze ń, gdzie znajduj ą si ę urz ądzenia lub instalacje z wyrobami zawieraj ącymi azbest – odpowiednim znakiem ostrzegawczym dla azbestu (zał. nr 1 ww. rozporz ądzenia) (§ 6 ust. 2), • opracowania i wywieszenia na widocznym miejscu instrukcji bezpiecznego post ępowania i u żytkowania pomieszczenia z wyrobami zawieraj ącymi azbest (§ 3 ust. 2), • zaznaczenia na planie sytuacyjnym terenu miejsc z wyrobami zawieraj ącymi azbest (§ 6 ust. 4).

Je żeli w budynku, budowli, instalacji lub urz ądzeniu oraz na terenie znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1000 kg/m 3 (tzw. „mi ękkie”) lub, je żeli wyroby zawieraj ą azbest krokidolit, a tak że je żeli te wyroby znajduj ą si ę w zamkni ętych pomieszczeniach, lub istnieje uzasadniona obawa du żej emisji azbestu do środowiska – wła ściciel lub zarz ądca powinien opracowa ć plan kontroli jako ści powietrza (monitoringu), a jego wyniki uwzgl ędni ć przy dalszej eksploatacji lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

13.2. Procedura II.

Obowi ązki i post ępowanie wła ścicieli i zarz ądców przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów lub terenów.

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowi ązków i post ępowania wła ścicieli, zarz ądców budynków, budowli, instalacji lub urz ądze ń oraz terenów z wyrobami zawieraj ącymi azbest – przed wykonywaniem i w czasie wykonywania prac usuwania lub zabezpieczania takich wyrobów.

Strona 81

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje okres od podj ęcia decyzji o zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest do zako ńczenia tych robót i uzyskania stosownego oświadczenia wykonawcy prac.

Schemat post ępowania

Opis szczegółowy

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu, gdzie znajduj ą si ę azbest lub wyroby zawieraj ące azbest, powinien dokona ć identyfikacji rodzaju i ilo ści azbestu w wyrobach przez uprawnione do takich prac laboratorium (§ 6 ust. 1 pkt 3 ppkt. a). Identyfikacja azbestu powinna nast ąpi ć w okresie u żytkowania wyrobów, jeszcze

Strona 82

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

przed rozpocz ęciem wykonywania prac zabezpieczenia lub usuwania takich wyrobów, o ile informacja ta, nie jest podana w innych dokumentach budowy przedmiotowego obiektu.

Identyfikacja azbestu jest obowi ązkiem wła ściciela lub zarz ądcy. Obowi ązek ten wynika z tytułu własno ści oraz odpowiedzialno ści prawnej, dotycz ącej ochrony osób trzecich przed szkod ą, która mo że powsta ć w zwi ązku z nieodpowiedni ą eksploatacj ą przedmiotu stanowi ącego własno ść . Wyniki identyfikacji azbestu powinny by ć uwzgl ędniane przy:

• sporz ądzaniu „Oceny...”, • sporz ądzaniu informacji dla wójta, burmistrza, prezydenta miasta, • zawieraniu umowy na wykonanie prac zabezpieczania lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z wykonawc ą tych prac - wytwarzaj ącym odpady niebezpieczne.

Wła ściciel lub zarz ądca mo że tak że zleci ć wykonanie identyfikacji azbestu w wyrobach odpowiednio przygotowanym osobom lub podmiotom prawnym. W ka żdym przypadku powinno to mie ć miejsce przed rozpocz ęciem prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest..

Wła ściciel lub zarz ądca budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu z wyrobami zawieraj ącymi azbest ma obowi ązek zgłoszenia, na 30 dni przed rozpocz ęciem prac, wniosku o pozwolenie na budow ę (remont), wraz z okre ślonymi warunkami. Wniosek powinien by ć sporz ądzony z uwzgl ędnieniem przepisów wynikaj ących z art. 30 ust. 7 ustawy – Prawo budowlane. Zatajenie informacji o wyst ępowaniu azbestu w wyrobach, które b ędą przedmiotem prac remontowo-budowlanych, skutkuje – na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska – odpowiedzialno ści ą prawn ą. Po dopełnieniu obowi ązków formalnoprawnych, wła ściciel lub zarz ądca dokonuje wyboru wykonawcy prac - wytwórcy odpadów niebezpiecznych. Zawiera umow ę na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest oraz oczyszczenia budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu z azbestu. W umowie powinny by ć jasno sprecyzowane obowi ązki stron, równie ż w zakresie zabezpieczenia przed emisj ą azbestu w czasie wykonywania prac.

Niezale żnie od obowi ązków wykonawcy prac, wła ściciel lub zarz ądca powinien poinformowa ć mieszkańców lub u żytkowników budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia

Strona 83

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

oraz terenu o usuwaniu niebezpiecznych materiałów zawieraj ących substancje stwarzaj ące szczególne zagro żenie dla ludzi oraz o sposobach zabezpieczenia przed t ą szkodliwo ści ą.

Na ko ńcu wła ściciel lub zarz ądca powinien uzyska ć od wykonawcy prac pisemne oświadczenie o prawidłowo ści wykonania robót i oczyszczenia z azbestu (§ 8 ust. 3 ), a nast ępnie przechowywa ć je, przez okres co najmniej 5 lat, wraz z inna dokumentacj ą budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia oraz terenu (§ 8 ust. 4).

Ustawy wraz z aktami wykonawczymi wprowadzaj ą uregulowania, które staj ą si ę wła ściwymi narz ędziami prawnymi do wycofywania azbestu z gospodarki. Stanowi ą one dobr ą i uszczegółowion ą baz ę do działa ń programowych zarówno w odpowiednich urz ędach, przedsi ębiorstwach, jaki i dla wszystkich zainteresowanych procesem oczyszczania kraju ze stosowanych od wielu lat wyrobów z udziałem azbestu.

Nale ży równie ż podkre śli ć, że stosowane w przeszło ści w budownictwie i innych dziedzinach gospodarki wyroby z udziałem azbestu, nie stanowi ą zagro żenia, dopóki materiały te nie s ą uszkodzone. Zagro żeniem mo że by ć ich niewła ściwe usuwanie, gdzie w czasie obróbki mechanicznej (m.in. kruszenia, łamania) nast ępuje uwalnianie si ę włókien azbestowych do powietrza i zachodzi niebezpiecze ństwo ich wdychania. W tym kontek ście usuwanie pokry ć dachowych i innych materiałów budowlanych z zawarto ści ą azbestu b ędzie procesem długotrwałym i kosztownym, który musi by ć rozło żony na wiele lat. Proces ten powinien by ć przeprowadzony z zachowaniem szczególnych zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy.

13.3. Procedura III

Post ępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawieraj ących azbest.

Cel procedury

Strona 84

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Celem procedury jest przedstawienie zasad post ępowania podczas prac przygotowawczych do zabezpieczania lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Zakres procedury Zakres procedury obejmuje całokształt prac oraz post ępowania dotycz ącego przygotowania do zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Opis szczegółowy W rozumieniu przepisów ustawy o odpadach (art. 3 ust. 3 pkt. 22) wytwórc ą odpadów powstaj ących w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urz ądze ń oraz sprz ątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usług ę, chyba, że umowa o świadczeniu usługi stanowi inaczej, a wi ęc wykonawca prac polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest. Wytwórc ę odpadów obowi ązuje post ępowanie okre ślone przepisami ustawy o odpadach. Podstawow ą czynno ści ą dla przedsi ębiorcy, który zamierza podj ąć działalno ść w zakresie wytwarzania odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest, w ilo ści powy żej 0,1 Mg rocznie, jest opracowanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi i zawieraj ącymi azbest zatwierdzonego przez wła ściwego, ze wzgl ędu na miejsce wytwarzania odpadów, starost ę. Marszałek województwa zatwierdza programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, a starosta dla pozostałych przedsi ęwzi ęć . Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi doł ączony do wniosku o wydanie decyzji zatwierdzaj ącej program, powinien zawiera ć: wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych, przewidzianych do wytwarzania, a w przypadku, gdy okre ślenie rodzaju nie jest wystarczaj ące do ustalenia zagro żeń, jakie mog ą powodowa ć odpady niebezpieczne, wła ściwy organ mo że wezwa ć wnioskodawc ę do podania składu chemicznego i wła ściwo ści odpadów, okre ślenie ilo ści odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytworzenia w ci ągu roku, informacje wskazuj ące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilo ści odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

Strona 85

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, z uwzgl ędnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów niebezpiecznych.

Wytwórca odpadów (wytwarzaj ący rocznie do 0,1 Mg odpadów niebezpiecznych) na 30 dni przed rozpocz ęciem działalno ści powoduj ącej powstawanie odpadów lub zmian ą tej działalno ści wpływaj ącą na ilo ść lub rodzaj wytwarzanych odpadów lub sposobów gospodarowania nimi, opracowuje i składa wła ściwemu staro ście (w 4 egzemplarzach) informacj ę o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania nimi. Informacja powinna zawiera ć: wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, w przypadku, gdy okre ślenie rodzaju nie jest wystarczaj ące, do ustalenia zagro żeń, jakie te odpady mog ą powodowa ć, wła ściwy organ mo że wezwa ć wnioskodawc ę do podania podstawowego składu chemicznego i wła ściwo ści odpadów, okre ślenie ilo ści odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ci ągu roku, informacje wskazuj ące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilo ści odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami, z uwzgl ędnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów.

Do rozpocz ęcia działalno ści powoduj ącej powstawanie odpadów mo żna przyst ąpi ć, je żeli organ wła ściwy do przyj ęcia informacji, w terminie 30 dni od dnia zło żenia informacji nie wniesie sprzeciwu, w drodze decyzji. Wytwórca odpadów mo że zleci ć wykonanie obowi ązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. Posiadacz odpadów mo że je przekazywa ć wył ącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie wła ściwego organu na prowadzenie działalno ści w zakresie gospodarki odpadami. Po dopełnieniu obowi ązków wynikaj ących z ogólnych zasad post ępowania wykonawca prac uprawniony jest do przyj ęcia zlecenia i zawarcia umowy na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, wraz z oczyszczaniem miejsca prac z azbestem. Dla prawidłowego zawarcia umowy koniecznym jest okre ślenie stanu środowiska przed

Strona 86

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

przyst ąpieniem do prac, w tym strefy przyszłych prac. Pozwoli to na okre ślenie stopnia nara żenia na azbest w miejscu pracy oraz prawidłowe przygotowanie planu prac. Plan pracy powinien by ć sporz ądzony zgodnie ze stosownymi przepisami i zawiera ć m.in.: okre ślenie miejsca wykonywania prac oraz charakteru prac i przewidywanego czasu ich trwania, okre ślenie rodzaju azbestu w wyrobach przeznaczonych do usuni ęcia, aktualn ą „Ocen ę stanu...”, przewidywan ą ilo ść wytwarzanych odpadów do usuni ęcia, ustalenie odpowiednich sposobów usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, okre ślenie rodzajów i metod pracy, z uwzgl ędnieniem technicznych środków, okre ślenie sposobów eliminowania lub ograniczenia uwalniania si ę pyłu azbestu do powietrza, zapewnienie pracownikom niezb ędnej ochrony zdrowia i bezpiecze ństwa pracy, charakterystyk ę środków ochronnych u żytych do ochrony pracowników i innych osób znajduj ących si ę w miejscu pracy.

Nast ępnie powinien zosta ć opracowany plan bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, "plan bioz”, obejmuj ący m.in.: informacje dotycz ące przewidywanych zagro żeń, wyst ępuj ących podczas realizacji robót budowlanych, okre ślaj ące skal ę i rodzaje zagro żeń oraz miejsce i czas ich wyst ąpienia, informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsc prowadzenia robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagro żenia, informacje o sposobie prowadzenia instrukta żu pracowników przed przyst ąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych, w tym: okre ślenie zasad post ępowania w przypadku wyst ąpienia zagro żenia, konieczno ść stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, zasady bezpo średniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi, przez wyznaczone w tym celu osoby, okre ślenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy, wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegaj ących niebezpiecze ństwom wynikaj ącym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagro żenia zdrowia lub w ich s ąsiedztwie.

Strona 87

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Pracodawca jest obowi ązany zapozna ć pracowników lub ich przedstawicieli z planem prac, szczególnie w zakresie bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia. Wykonawca prac jest obowi ązany przeszkoli ć wszystkie osoby pozostaj ące w kontakcie z azbestem, pracowników bezpo średnio zatrudnionych, kieruj ących i nadzoruj ących prace w zakresie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy post ępowaniu z wyrobami zawieraj ącymi azbest i ich odpadami. Szkolenie powinno by ć przeprowadzone zgodnie z przepisami rozporz ądzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, oraz przez upowa żnione instytucje i potwierdzone odpowiednim świadectwem lub za świadczeniem.

Pracodawca jest obowi ązany do: zapewnienia pracownikom odpowiednich ubra ń roboczych zabezpieczaj ących pracowników w czasie trwania robót i oczyszczania terenu. przygotowania, prowadzenia i przechowywania rejestru pracowników nara żonych na działanie azbestu.

Wa żną spraw ą jest przygotowanie miejsca i sposobu tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych na placu budowy, po ich demonta żu, a jeszcze przed transportem na składowisko. Miejsce takie powinno by ć wydzielone i zabezpieczone przed dost ępem osób niepowołanych oraz oznakowane znakami ostrzegawczymi o tre ści: „Uwaga! Zagro żenie azbestem!”, „Osobom nieupowa żnionym wst ęp wzbroniony”.

Na potrzeby ewidencji odpadów niebezpiecznych, wytwórca odpadów przygotowuje dokumenty, którymi s ą: karta przekazania odpadu (zał ącznik nr 5), karta ewidencji odpadu (zał ącznik nr 6). Celem zapewnienia składowania odpadów niebezpiecznych powstałych po usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, wytwórca odpadów powinien przed przeprowadzeniem robót, zawrze ć porozumienie z zarz ądzaj ącym składowiskiem odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Wa żne znaczenie dla prawidłowego przygotowania robót ma skompletowanie wyposa żenia technicznego, w tym narz ędzi r ęcznych i wolnoobrotowych, narz ędzi mechanicznych, urz ądze ń wentylacyjnych oraz podstawowego sprz ętu

Strona 88

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

przeciwpo żarowego. Na tym etapie nale ży te ż zabezpieczy ć techniczne środki zapobiegaj ące emisji azbestu w miejscu pracy oraz środowisku, w zale żno ści od okre ślenia stanu środowiska, przed przyst ąpieniem do wykonywania prac. Je żeli usuwane s ą wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1000kg/m3, lub inne, mocno uszkodzone, a tak że zawieraj ące krokidolit oraz wyroby znajduj ące si ę w pomieszczeniach zamkni ętych, to niezb ędne jest zawarcie umowy z laboratorium upowa żnionym do prowadzenia monitoringu powietrza. W planie prac – w zale żno ści od wielko ści lub specyfiki budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia, a równie ż terenu, gdzie prowadzone b ędą prace zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, tak że wyst ępuj ącego stopnia nara żenia na azbest – mog ą zosta ć okre ślone równie ż inne niezb ędne wymagania.

13.4. Procedura IV.

Prace polegaj ące na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczeniem obiektu, terenu, instalacji.

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowi ązków i zasad post ępowania wykonawców (wytwórców odpadów) prac polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest.

Zakres procedury Zakres procedury obejmuje działania od rozpocz ęcia do zako ńczenia prac polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem budynku, budowli, instalacji lub urz ądzenia i terenu z pozostało ści azbestu.

Opis szczegółowy Na wst ępie nale ży wykona ć odpowiednie zabezpieczenia obiektu, b ędącego przedmiotem prac i miejsc ich wykonywania, a tak że terenu wokół – przed emisj ą pyłu azbestu, która mo że mie ć miejsce w wyniku prowadzenia prac.

Strona 89

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Teren nale ży ogrodzi ć, zachowuj ąc bezpieczne odległo ści od traktów komunikacyjnych dla pieszych, nie mniej ni ż 2 m przy zastosowaniu osłon. Teren prac nale ży ogrodzi ć poprzez oznakowanie ta śmami ostrzegawczymi w kolorze biało - czerwonym i umieszczenie tablic ostrzegawczych z napisami „Uwaga! Zagro żenie Azbestem!”, „Osobom nieupowa żnionym wst ęp wzbroniony” lub „Zagro żenie Azbestem krokidolitem”. Przy pracach elewacyjnych powinny by ć stosowane odpowiednie kurtyny zasłaniaj ące fasad ę obiektu, a ż do gruntu, a teren wokół obj ęty kurtyn ą, powinien by ć wyło żony grub ą foli ą, dla łatwego oczyszczania po ka żdej zmianie roboczej. Ogólne zasady post ępowania przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest okre ślaj ą nast ępuj ące wymagania:

nawil żanie wod ą wyrobów zawieraj ących azbest przed ich usuwaniem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, demonta ż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek itp.) bez jakiegokolwiek uszkodzenia, tam gdzie jest to technicznie mo żliwe, odspajanie wyrobów trwale zwi ązanych z podło żem przy stosowaniu wył ącznie narz ędzi r ęcznych lub wolnoobrotowych narz ędzi mechanicznych, wyposa żonych w miejscowe instalacje odci ągaj ące powietrze, prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza, w przypadku wyst ępowania st ęż eń pyłu azbestu, przekraczaj ących dopuszczalne warto ści dla miejsca pracy, po ka żdej zmianie roboczej, usuni ęte odpady zawieraj ące azbest, powinny zosta ć szczelnie opakowane i składowane na miejscu ich tymczasowego magazynowania, codzienne, staranne oczyszczanie strefy prac i terenu wokół, dróg wewn ętrznych oraz maszyn i urz ądze ń, z wykorzystaniem podci śnieniowego sprz ętu odkurzaj ącego, zaopatrzonego w filtry o du żej skuteczno ści ci ągu (99,99% lub na mokro). Niedopuszczalne jest r ęczne zamiatanie na sucho, jak równie ż czyszczenie pomieszcze ń i narz ędzi pracy przy u życiu spr ęż onego powietrza.

W przypadku prowadzenia prac z wyrobami azbestowo - cementowymi, których g ęsto ść obj ęto ściowa wynosi mniej ni ż 1000kg/m 3, (tzw. mi ękkie), a tak że z innymi wyrobami, których powierzchnia jest w widoczny sposób uszkodzona lub zniszczona lub, je żeli prace prowadzone s ą na obiektach, z wyrobami zawieraj ącymi azbest krokidolit, lub te ż

Strona 90

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

w pomieszczeniach zamkni ętych, powinny by ć zastosowane szczególne zabezpieczenia strefy prac i ochrony pracowników oraz środowiska, niezale żnie od ogólnych zasad post ępowania. Wszystkie zdemontowane wyroby zawieraj ące azbest powinny by ć szczelnie opakowane folie z polietylenu, lub polipropylenu o grubo ści nie mniejszej ni ż 0,2 mm i zamykane sposób uniemo żliwiaj ący przypadkowe otwarcie (zgrzewem ci ągłym lub ta śmą klej ącą). Niedopuszczalne jest stosowanie worków papierowych. Odpady powstałe z wyrobów gęsto ści obj ęto ściowej wi ększej ni ż 1000kg/m 3, a wi ęc płyty i rury azbestowo-cementowe, lub ich cz ęś ci powinny by ć szczelnie opakowane w foli ę. Pył azbestowy oraz odpady powstałe z wyrobów o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1000kg/m 3 powinny by ć zestalone przy użyciu cementu lub żywic syntetycznych i po zwi ązaniu spoiwa szczelnie zapakowane w foli ę. Pakowanie usuni ętych wyrobów zawieraj ących azbest powinno odbywa ć si ę wył ącznie do opakowa ń przeznaczonych do ostatecznego składowania wyra źnie oznakowane, w sposób okre ślony dla azbestu. Etykiety i zamieszczone na nich napisy powinny by ć trwałe, nieulegaj ące zniszczeniu, pod wpływem warunków atmosferycznych czynników mechanicznych. Dla usuni ętych odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest oraz ich transportu na składowisko odpadów niebezpiecznych, wypełnia się: kart ę ewidencji odpadu, kart ę przekazania odpadów.

Po zako ńczeniu prac polegaj ących na usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest – wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych – wykonawca prac ma obowi ązek dokonania prawidłowego oczyszczenia strefy prac i otoczenia z pozostało ści azbestu. Oczyszczenie powinno nast ąpi ć przez zastosowanie urz ądze ń filtracyjno wentylacyjnych z wysoko skutecznym filtrem (99,99%) lub na mokro.

Wykonawca prac ma obowi ązek przedstawienia wła ścicielowi lub zarz ądcy obiektu, będącego przedmiotem prac, o świadczenia stwierdzaj ącego prawidłowo ść wykonania prac i oczyszczenia z azbestu. W przypadku, kiedy przedmiotem prac były wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej ni ż 1000 kg/m 3 lub wyroby mocno uszkodzone i zniszczone lub prace obejmowały wyroby zawieraj ące azbest krokydolit lub prowadzone były

Strona 91

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

w pomieszczeniach zamkni ętych, wykonawca prac ma obowiązek przedstawienia wyników badania powietrza, przeprowadzonego przez uprawnione do tego laboratorium lub instytucje.

14. Podsumowanie.

Najwa żniejszym celem opracowanego „Programu usuwania azbestu i odpadów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kamie ńsk” jest likwidacja negatywnego oddziaływania azbestu na środowisko. Usuwane wyrobów azbestowych to proces zło żony, na który wpływ ma wiele czynników min.:

wiek wyrobu azbestu – żywotno ść tego materiału okre ślana jest na ok. 30 lat przy czym w miar ę upływaj ącego czasu ulega on procesom korozji

sytuacja finansowa mieszka ńców obj ętych Programem – jest to czynnik najbardziej determinuj ący proces usuwania azbestu. Program ma na celu wskazanie mo żliwo ści dofinansowywania mieszka ńców, jednak nadal du żym problemem pozostaje koszt zakupu nowego pokrycia dachowego,

świadomo ść mieszka ńców – zaznajomienie z procedurami i zasadami post ępowania z wyrobami azbestowymi pozytywnie wpłynie na proces unieszkodliwiania. Pomoc gminy, prowadzenie akcji informacyjnych przyczyni si ę do prawidłowego zabezpieczania usuwanego azbestu oraz uchroni przed powstawaniem „dzikich wysypisk”.

Pomimo wprowadzonego zakazu stosowania azbestu na terenie Polski stanowi on, jeszcze przez wiele lat b ędzie, materiał wbudowany w wielu budynkach. Realizacja Programu usuwania azbestu i odpadów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kamie ńsk b ędzie procesem długofalowym ze wzgl ędu na ograniczenia finansowe mieszka ńców i samorz ądu. Istotne jest aby mie ć na uwadze, i ż materiały zawieraj ące azbest staj ą si ę szkodliwa dopiero w momencie nieprawidłowego obchodzenia si ę z nimi, kiedy to mog ą stanowi ć źródło emisji włókien azbestowych do powietrza.

Strona 92

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Wa żnym aspektem Programu jest zastosowanie si ę wła ścicieli budynków do obowi ązku prowadzenia okresowych kontroli i oceny stanu technicznego wyrobów zawieraj ących azbest. Posiadanie wiedzy na ten temat umo żliwi podejmowanie przez samorz ąd skutecznych działa ń maj ących na celu pomoc mieszka ńcom gminy w usuwaniu i unieszkodliwianiu wyrobów zawieraj ących azbest.

15. Załączniki.

1. Zał ącznik nr 1 – Inwentaryzacja azbestu i odpadów azbestowych zlokalizowanych terenie Gminy Kamie ńsk – stan na rok 2011.

Strona 93

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

2. Zał ącznik nr 2 – Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest.

3. Zał ącznik nr 3 – Ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest.

4. Zał ącznik nr 4 – Wzór „Oznakowania instalacji, urz ądze ń lub pomieszcze ń zawieraj ących azbest lub wyroby zawieraj ące azbest”.

5. Zał ącznik nr 5 - Wzór „Karty przekazania odpadu”.

6. Zał ącznik nr 6 - Wzór „Karty ewidencji odpadu”.

7. Zał ącznik nr 7 - Wzór „Wniosku o udzielenie pomocy finansowej na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z nieruchomo ści poło żonych na terenie Gminy Kamie ńsk.

Zał ącznik Nr 1

INWENTARYZACJA AZBESTU I ODPADÓW AZBESTOWYCH NA TERENIE GMINY KAMIE ŃSK – STAN NA ROK 2011 ZESTAWIENIE ZBIORCZE

Strona 94

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Rodzaj zabudowania - budynki L.p Adres Ilo ść mieszkalne gospodarcze mieszkalno-gospodarcze przemysłowe składowane gosp. m2 Mg m2 Mg m2 Mg m2 Mg m2 Mg 1 Aleksandrów 18 673,00 10,10 2075,00 31,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2 Danielów 31 2175,00 32,63 6740,00 101,10 334,00 5,01 0,00 0,00 190,00 2,85 3 Dąbrowa 9 150,00 2,25 1402,00 21,03 176,00 2,64 0,00 0,00 60,00 0,90 4 Gałkowice Nowe 21 1618,00 24,27 2011,00 30,17 494,00 7,41 0,00 0,00 120,00 1,80 Huby 5 Ruszczy ński 10 379,00 5,69 1489,00 22,34 186,00 2,79 0,00 0,00 60,00 0,90 6 Szpinalów D 4 180,00 2,70 571,00 8,57 0,00 0,00 0,00 0,00 17,00 0,26 7 Szpinalów G 8 463,00 6,95 953,00 14,30 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8 Włodzimierzów 30 2261,00 33,92 4186,00 62,79 630,00 9,45 0,00 0,00 40,00 0,60 9 Barczkowice 33 1612,00 24,18 3701,00 55,52 160,00 2,40 0,00 0,00 105,00 1,58 10 Siódemka 12 1080,00 16,20 1765,00 26,48 220,00 3,30 0,00 0,00 15,00 0,23 11 Podjezioro 18 1062,00 15,93 2157,00 32,36 846,00 12,69 0,00 0,00 141,00 2,12 12 Ozga 9 371,00 5,57 700,00 10,50 160,00 2,40 0,00 0,00 0,00 0,00 13 Ochocice 44 1354,00 20,31 6481,00 97,22 45,00 0,68 0,00 0,00 27,00 0,41 14 Ko źniewice 31 580,00 8,70 4435,00 66,53 260,00 3,90 0,00 0,00 238,00 3,57 15 Napoleonów 13 815,00 12,23 5119,00 76,79 143,00 2,15 0,00 0,00 275,00 4,13 16 Gorz ędów 59 3027,00 45,41 8186,00 122,79 44,00 0,66 0,00 0,00 170,00 2,55 17 Olszowiec 2 0,00 0,00 416,00 6,24 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 18 Pytowice 23 270,00 4,05 1671,00 25,07 0,00 0,00 0,00 0,00 75,00 1,13 19 Kamie ńsk 61 3387,00 50,81 4685,00 70,28 145,00 2,18 0,00 0,00 20,00 0,30 Gm. Kamie ńsk - 436 21457,00 321,86 58743,00 881,15 3843,00 57,65 0,00 0,00 1553,00 23,30 Razem

Zał ącznik Nr 2

INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST 1)

Strona 95

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

1. Nazwa miejsca/urz ądzenia/instalacji, adres (województwo, powiat, gmina, miejscowo ść , ulica, numer nieruchomo ści) ...... 2. Wykorzystuj ący wyroby zawieraj ące azbest – imi ę i nazwisko lub nazwa i adres:

......

3. Rodzaj zabudowy 2) : ...... 4. Numer działki ewidencyjnej 3) ...... 5. Numer obr ębu ewidencyjnego 3) ...... 6. Nazwa, rodzaj wyrobu 4) ......

7. Ilo ść posiadanych wyrobów (kg, m 2, m 3, m.b., km) ...... 8. Stopie ń pilno ści 5) ......

9. Zaznaczenie miejsca wyst ępowania wyrobów (nie dotyczy osób fizycznych nieb ędących

przedsi ębiorcami) 6) : a) nazwa i numer dokumentu ...... b) data ostatniej aktualizacji ...... 10. Przewidywany termin usuni ęcia wyrobów: ...... 11. Ilo ść usuni ętych wyrobów zawieraj ących azbest przekazanych do unieszkodliwienia

(kg, m 2, m 3, m.b., km) ......

......

(podpis)

Data ......

Obja śnienia:

1) Za wyrób zawieraj ący azbest uznaje si ę ka żdy wyrób zawieraj ący wagowo 0,1 % lub wi ęcej azbestu.

Strona 96

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

2) Nale ży poda ć rodzaj zabudowy: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, budynek przemysłowy, budynek mieszkalno-gospodarczy, inny.

3) Nale ży poda ć numer działki ewidencyjnej i numer obr ębu ewidencyjnego faktycznego miejsca wyst ępowania azbestu.

4) Przy okre ślaniu rodzaju wyrobu zawieraj ącego azbest nale ży stosowa ć nast ępuj ącą klasyfikacj ę:

- płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe stosowane w budownictwie, - rury i zł ącza azbestowo-cementowe, - rury i zł ącza azbestowo-cementowe pozostawione w ziemi, - izolacje natryskowe środkami zawieraj ącymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - prz ędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - ta śmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyj ątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - drogi zabezpieczone (drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, po trwałym zabezpieczeniu przed emisj ą włókien azbestu), - drogi utwardzone odpadami zawieraj ącymi azbest przed wej ściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, ale niezabezpieczone trwale przed emisj ą włókien azbestu, - inne wyroby zawieraj ące azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura; poda ć jakie.

5) Według "Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest" okre ślonej w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089).

6) Nie dotyczy osób fizycznych nieb ędących przedsi ębiorcami. Nale ży poda ć nazw ę i numer dokumentu oraz dat ę jego ostatniej aktualizacji, w którym zostały oznaczone miejsca wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest, w szczególno ści planu sytuacyjnego terenu instalacji lub urz ądzenia zawieraj ącego azbest, dokumentacji technicznej.

Strona 97

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Strona 98

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik Nr 3

Strona 99

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Strona 100

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik Nr 4

Strona 101

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik Nr 5

Zał ącznik nr 5 do rozporz ądzenia Dz.U.2010.249.1673

KARTA PRZEKAZANIA ODPADU Nr karty 1) Rok kalendarzowy

Posiadacz odpadów, który przekazuje odpad 2,3) Transportuj ący odpad 2,4) Posiadacz odpadów, który przejmuje odpad 2)

Adres 5) Adres 5,6) Adres 5)

Nr REGON 6) Nr REGON 6)7) Nr REGON 6)

Miejsce przeznaczenia odpadów 8)

Rodzaj procesu przetwarzania, któremu powinien zosta ć poddany odpad 9)

Wnioskuj ę o wydanie dokumentu potwierdzaj ącego odzysk i recykling 10) TAK NIE

Kod odpadu 11) Rodzaj odpadu 11) Data/miesi ąc 12) 13) Masa przekazanych odpadów [Mg] 14 ) Numer rejestracyjny pojazdu, przyczepy lub naczepy 7,15)

Potwierdzam przekazanie odpadu Potwierdzam wykonanie usługi transportu 4,6) Potwierdzam przej ęcie odpadu

Strona 102

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Strona 103

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik Nr 6 Zał ącznik nr 1 do rozporz ądzenia Dz.U.2010.249.1673

KARTA EWIDENCJI ODPADU 1) Nr karty Rok kalendarzowy

Kod odpadu 2)

Rodzaj odpadu 2)

Procentowa zawarto ść PCB w odpadzie 3)

Posiadacz odpadów 4)

Adres posiadacza odpadów 5)

Województwo Gmina Miejscowo ść Telefon słu żbowy Faks słu żbowy

Ulica Nr domu Nr lokalu Kod pocztowy

Miejsce prowadzenia działalno ści 6)

Województwo Gmina Miejscowo ść Telefon słu żbowy Faks słu żbowy

Ulica Nr domu Nr lokalu Kod pocztowy

Działalno ść w zakresie: 7) W Zb Od Un Ok Gospodarowanie odpadami Miesi ąc Masa wytworzo- Masa odebranych Masa Nr kart

nych odpadów odpadów we własnym zakresie Odpady przekazane Imi ę i nazwisko komunalnych osoby przyj ętych odpadów przekazania [Mg] 8,10,11) masa metoda metoda masa nr karty 8,9) sporz ądzaj ącej [Mg] odzysku unieszkodli - przekazania

Agencja Poszanowania Energii sp. z o.o. Strona 104

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Agencja Poszanowania Energii sp. z o.o.

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Zał ącznik Nr 7

Kamie ńsk, dn. ………………………..

Przykładowy wniosek o udzielenie pomocy finansowej na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z nieruchomo ści poło żonych na terenie Gminy Kamie ńsk

1. Wnioskodawca (imi ę i nazwisko wła ściciela nieruchomo ści) ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 2. Adres i telefon kontaktowy Wnioskodawcy ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 3. Adres nieruchomo ści, z której usuwane b ędą odpady azbestowe oraz aktualny nr ewidencyjny działki: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 4. Szczegółowy opis przedsi ęwzi ęcia, w tym: − zakres prac zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest i prac towarzysz ących, − rodzaj wyrobów (odpadów) zawieraj ących azbest, − szacunkowa ilo ść w m 2 wyrobów zawieraj ących azbest przewidzianych do usuni ęcia, − planowany okres realizacji przedsi ęwzi ęcia w tym termin rozpocz ęcia i zako ńczenia prac na terenie nieruchomo ści ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

5. O świadczam, że wszystkie w/w dane s ą prawdziwe i zgodne ze stanem faktycznym.

………………………………………. (podpis Wnioskodawcy)

Agencja Poszanowania Energii sp. z o.o.

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

Do wniosku nale ży doł ączy ć kserokopie ni żej wymienionych dokumentów (potwierdzone za zgodno ści ą z oryginałem w Urz ędzie Gminy w Kamie ńsku):

1. Tytuł prawny do nieruchomo ści, z której usuwane b ędą wyroby zawieraj ące azbest. 2. Ocen ę stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest, z której wynika konieczno ść wykonania wymiany, a nast ępnie dokumentu przedło żenia jej organowi nadzoru budowlanego. 3. Informacj ę o wyrobach zawieraj ących azbest i miejscu ich wykorzystywania. 4. Zgłoszenie organowi budowlanemu zamiaru wykonania robót budowlanych lub decyzj ę budowlan ą, w zale żno ści od zakresu planowanych prac, podczas których zostanie dokonany demonta ż wyrobów zawieraj ących azbest (o ile jest wymagane w przepisach prawa budowlanego).

Agencja Poszanowania Energii sp. z o.o.

Program usuwania azbestu i odpadów zawierajcych azbest z terenu Gminy Kamieńsk

16. Bibliografia.

1. Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski 2. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 3. Materiały z posiedzenia Komisji Środowiska Senatu RP dn. 16.06.2010 r. – „Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest na obszarze Polski” 4. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011. 5. Plan gospodarki odpadami powiatu radomszcza ńskiego z perspektyw ą na lata 2012-2015. 6. GMINNY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA I GMINY KAMIE ŃSK . 7. GMINNY PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY KAMIE ŃSK . 8. Program Ochrony Środowiska Powiatu Radomszcza ńskiego. 9. „Azbest. Praktyka bezpiecznego u żytkowania, usuwania i składowania” Fundacja Łódzkie Bez Azbestu Łód ź 2005 r. 10. Poradnik „Finansowanie usuwania azbestu ze środków krajowych i unijnych latach 2008-2013” Ministerstwo Gospodarki 11. Informator „Zasady udzielania pomocy finansowej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi na rok 2011. 12. http://usuwanieazbestu.com.pl/ 13. www.bazaazbestowa.pl

Agencja Poszanowania Energii sp. z o.o.