In dit nummer Redactioneel 1 2 3 4 5 6 7 De derde editie in de nieuwe vormgeving ligt voor u 8 ARTIKELEN en het is weer een bijzonder nummer met speciale 9 aandacht deze keer voor het thema muziek in 10 04 Excursie Meer- . De conclusie dat er een specifieke 1 Historie naar Grave muziekcultuur in Haarlemmermeer is, trekken we 2 08 Geen boer, maar liever pas in het decembernummer als we een vervolg 3 5 8 kweker geven aan dit boeiende thema waarin onder meer de 4 26 Herinneringen aan diverse aspecten van het verenigingsleven aan bod 5 school nummer 7 komen. En dat kennen we binnen Meer-Historie 6 32 Wel en wee van een natuurlijk ook. Een mooie traditie is de jaarlijkse 7 dijkcafe excursie, dit jaar naar Grave, waarvan u verderop in 8 dit nummer een verslag kunt vinden. De jaarlijkse 9 begunstigersavond biedt naast de jaarvergadering 20 16 32 - waarin het jaarverslag en de jaarrekening aan de 1 orde komen – ook een podium voor een interessante 2 Foto omslag: Citer is een van de drie beroemde spreker en de mogelijkheid om op informele wijze 3 Thema en veelbesproken bruggen die door andere begunstigers te ontmoeten. 4 Santiago Calatrava zijn ontworpen voor de gemeente Haarlemmermeer. Recent is er nog een evenement aan 5 12 Hermina Maria Dijk, meer dan Twee van deze bruggen (Luit en Citer) toegevoegd: #socialhlmr. Op 14 juli vond in 6 liggen in Hoofddorp. De derde brug, burgemeestersvrouw Harp, ligt aan de rand van Nieuw- het Historisch Museum Haarlemmermeer een 7 14 Cantamus in 1974 uit nood geboren Vennep. Citer is gebouwd over de netwerkbijeenkomst plaats voor de volgers/ 8 Nieuwe Bennebroekerweg en verbindt 16 Accordeonvereniging Accordia de Hoofdweg op dat punt. (Foto: Kees vrienden/contacten van Facebook/LinkedIn/ 9 bestaat 70 jaar van der Veer) Twitter en Hyves van de Stichting Meer-Historie 30 18 Pophistorie Haarlemmermeer en het museum. Dit bleek een geslaagd experiment 1 waarbij de uitnodiging geheel via de genoemde 2 Museum sociale netwerken liep. Er was een inspirerende 3 presentatie over ‘sociale netwerken en de rol van 4 6 Als een vis in het water internet in verband met cultuurgeschiedenis’ door 5 Rowan Huiskes (van MuseumFuture). Voor een 6 Luchtvaart eerste keer was de opkomst goed te noemen. Er 7 waren bovendien enthousiaste reacties en er was 8 28 FMissers in lucht- en ruimtevaart animo om deze vorm van sociaal netwerken in de 9 nabije toekomst nog eens te hanteren. 40 1 Marcel Harlaar, 2 Eindredactie Meer-Historie 3 4 COLOFON Rekeningnummers Deadline kopij: 7 juli 2011 Naar aanleiding van bezorgklachten bij het 5 ING banknummer: 35.11.852 Postadres: Redactie Meer-Historie, ISSN: 1383-0074 Rabobank: 15.55.92.564 Hermitage 196, 2134 AC Hoofddorp verschijnen van de twee vorige edities heeft de 6 tel.: 06-11513990 Doelstelling: Meer-Historie, cultuurhistorisch Ereleden redactie actie genomen en dit bij de bezorgdienst 7 magazine, is een uitgave van de stichting Drs. J. Achterstraat; J. Arensman; Beeldmateriaal: Meer-Historie. Mr. R. M. Dunselman; Fr. de Jong; U kunt afbeeldingen aanleveren als foto’s aanhangig gemaakt. Dit heeft ertoe geleid dat 8 Het doel van de stichting Meer-Historie is het A. de Koning; J.C. Suidgeest; A. Verbeek; of als digitaal bestand. Let er bij digitale behoud van het cultuurhistorische erfgoed Peter Roodenburg bestanden op dat de foto een hoge reso- de klachten ten aanzien van het juninummer 9 in Haarlemmermeer en omgeving voor zover lutie heeft (minimaal 300 dpi), denk aan significant zijn afgenomen ten opzichte van het 50 de stichting hierop een directe invloed heeft. Locatie: De stichting is gevestigd in de ‘Witte een bestand van minimaal 1 Mb. Nota bene: Zij wil dit doel bereiken door het bevorderen Boerderij’, Hoofdweg 743, 2131 MA Hoofd- Foto’s altijd apart als jpg-bestand toezenden maartnummer. Dat de bezorging in de ene plaats 1 van de belangstelling en de waardering voor, dorp, tel. 023-5615998 alsmede de kennis van dit erfgoed. Grafisch advies en realisatie: op vrijdag wordt gedaan en in de andere plaats op 2 Meer-Historie verschijnt 4x per jaar en wordt Begunstigers/donateurs/abonnees Line-Up Media Services, Boxtel aan alle begunstigers gestuurd. De minimumbijdrage is € 12,50 per jaar. Vormgeving: de dinsdag daarop is een gevolg van de keuze van 3 Hans Gordijn, Baarn Bestuur Losse verkoop: In het Historisch Museum Sandd voor de bezorging; dit bedrijf heeft slechts 4 Bab van Groenigen, voorzitter, Haarlemmermeer en in de volgende boek- en Auteursrecht Han Klinkspoor, vice-voorzitter; tijdschriftenhandels: Stevens, Nieuweweg 63, Op het auteursrecht van het gepubliceerde in twee bezorgdagen en zo kan het gebeuren dat 5 Johan Slinger, penningmeester; 2132 CM Hoofddorp en Bruna De Symfonie, Meer-Historie is artikel 7 van de Auteurswet H.C.M.van Raak, redactiecommissie; De Symfonie 37, 2151 MD Nieuw-Vennep. 1912 van toepassing. de ene begunstiger het blad eerder heeft dan de 6 Marianne Koeckhoven; Frank Ossewaarde; Nabestellingen via het secretariaat andere. 7 Elise van Melis, directeur conservator/direc- (€ 4, excl. verzendkosten). teur Historisch Museum Haarlemmermeer; 8 Dimph Pullens, Hans Esman, secretaris; Redactie Baukje Bos-Burggraaff, Marcel Harlaar, 9 Wil Landzaat, secretaris, Daunisstraat Barend Klaassen, Harry van Raak, 12, 2132 PS Hoofddorp, 023-5631187, Henri Stroet, Kees van der Veer 60 [email protected] Website: www.meerhistorie.nl 1

september 2011 MEER-HISTORIE 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Oude waarden in een nieuwe tijd 10 1 Op het eerste gezicht zijn er misschien niet te bieden. In de natuur wordt een de betrokkenheid bij de polder/ 2 veel raakvlakken tussen de werkgebieden soort pas belangrijk als hij bijna de gemeente en mogelijk zelfs de 3 van twee op en top Haarlemmermeerse uitgestorven is en dat geldt ook Haarlemmermeerse identiteit. 4 voor cultuurhistorische waarden als verenigingen: de Stichting Meer-Historie en 5 de verscheidenheid van bijvoor- De paden op… 6 De Heimanshof. Franke van der Laan is een beeld oude boerderijtypes. In alle Inmiddels is er een zestal educa- 7 andere mening toegedaan. Hij is als beheerder gevallen betekent dat onbekende tieve paden gereed of bijna gereed: 8 van De Heimanshof, als ondernemer van waarden onbemind blijven en dat • het bomenpad, insectenpad en 9 GenieAdvies en met een nieuwe stichting platte economische overwegingen natuurpad in het Haarlemmer- 20 M.E.E.R.Groen* actief om natuur en vaak prevaleren. meerse Bos (dat begint bij het 1 De Heimanshof is al jaren bezig Historisch Museum - duurzaam gedrag op de kaart te zetten 2 met het bekend maken van de mermeer); 3 natuurhistorische waarden. Dat • het orchideeënpad; 4 tichting Meer-Historie houdt doet zij door de kwaliteit van de • het laarzenpad op de Kaag (waar 5 zich bezig met cultuurhistorie heemtuin bekend te maken, door de situatie voor de inpoldering tot 6 Svan de polder en De Hei- de fascinerende kenmerken van leven komt); 7 manshof met de ecologische kwali- onze flora en fauna wekelijks in de • het Heimanshofpad. 8 teit van de leefomgeving. Stichting krant te zetten, door pareltjes in 9 Meer-Historie werkt vanuit het onze leefomgeving toegankelijk te Er zijn nog talloze thema’s en plek- 30 Historisch Museum Haarlem- maken via educatieve wandelpa- ken die voor toegankelijk maken in 1 mermeer (bij de Mentzhoeve) en den en door de beheerprincipes uit aanmerking komen, zowel ecolo- 2 de Witte Boerderij. De Heimanshof onze heemtuin (en de rijkdom aan gische als cultuurhistorische. En 3 heeft zijn thuisbasis in de heem- bloemen en bijbehorende fauna tenminste drie daarvan liggen op 4 tuin in Hoofddorp. Meer-Historie die daarbij hoort) in de hele polder het raakvlak van de interessegebie- 5 verzamelt, repareert en conserveert (en daarbuiten) uit te dragen in den van onze verenigingen: 6 oude voorwerpen met een verhaal natuurontwikkelingsprojecten. 1) Een route om de monumentale 7 en de Heimanshof zaait, wiedt en Inmiddels hebben we als Hei- bomen bekend te maken: deze 8 informeert over de waarde van manshof ongeveer 35 hectare aan route loopt in principe door de 9 de omringende flora en fauna. Zo openbaar groen van de gemeente hele polder en kan in delen wan- 40 bezien zijn er dus talloze raakvlak- en recreatieschap Spaarnwoude in delende, fietsend of met de auto 1 ken. Beide verenigingen maken ‘co-beheer’. Dat wil zeggen dat we gevolgd worden. 2 zich zorgen over de vluchtige wijze buiten het reguliere beheer deze 2) Een route om de overgebleven 3 waarop onze moderne samenleving oppervlakte ‘ecologisch gepimpt ‘ monumentale boerderijen en 4 omgaat met dingen die ons dier- hebben en jaarlijks de vinger aan hun bijzonderheden (archi- 5 baar zijn of zouden moeten zijn. Bij de pols houden met vrijwilligers- tectonisch, geschiedkundig, 6 Meer-Historie gaat dat over histo- groepen. landbouwkundig en ecologisch) 7 rie, architectuur en cultuurhistorie, op de kaart te zetten. Ook dit is 8 bij De Heimanshof om de 10.000 Pareltjes een route met onderdelen die 9 (*) Stichting tot 20.000 soorten die met de mens Een terrein waar De Heimanshof en wandelend, fietsend of met de 50 M.E.E.R.Groen in deze polder moeten samenleven Stichting Meer-Historie gemeen- auto afgelegd kan worden. 1 gaat vanaf 2011 en wat meer dan eens te wensen schappelijke doelen en belangen 3) Het Geniedijkpad: dit is een 2 de natuur- over laat. hebben is bij het toegankelijk route ten behoeve van wande- 3 ontwikkelings- maken van de ‘pareltjes van de laars en fietsers. 4 projecten van Economische waarde Haarlemmermeer’. Doel daarbij is 5 De Heimanshof boven cultuurwaarde de burger, bestuurders, beleidsma- De gemeente is druk doende met 6 voor zover ze Ik ben van mening dat Meer- kers en bezoekers bekend te maken City Marketing. Een beleid dat als 7 buiten de Historie en de Heimanshof soms met het bestaan ervan. En door die motto en doel heeft: ontmoeten 8 heemtuin vallen, samen zouden moeten optrekken bekendheid, neemt automatisch en verbinden. Deze slogan kun je 9 overnemen en om het verval van waarden en het de waardering ervan toe (en van op allerlei manieren invullen: met 60 verder ontwik- overmatig belang van economi- de verenigingen die deze waar- grote mega manifestaties, maar ook 1 kelen. sche overwegingen een weerwoord den op de kaart zetten) maar ook als vliegwiel om burgers en bezoe-

2 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 Oude waarden in een nieuwe tijd 9 10 kers van de Haarlemmermeer met 1 de pareltjes in hun leefomgeving 2 in contact te brengen. De tijd lijkt 3 daarom rijp om de handen ineen 4 te slaan en in het kader van het 5 City Marketing programma onze 6 gemeenschappelijke waarden op de 7 kaart te zetten. 8 9 Een praktijkvoorbeeld 20 Er is een aantal monumentale 1 bomen in de Haarlemmermeer 2 dat vraagt om op de kaart gezet te 3 worden: 4 • De laatste 1000-el boom: een boom 5 die ten behoeve van de meiden en 6 de knechten midden in het land ge- 7 plaatst werd en waaronder gegeten 8 en thee/koffie gedronken werd. 9 • Het raadsel van de oudste boom 30 van de Haarlemmermeer en waar- 1 om er drie goede antwoorden zijn: 2 159 jaar, 367 jaar en 650 jaar. 3 • De prachtige ginkgobomen in 4 de Bijbelse tuin en de algemene 5 begraafplaats De Iepenhof en de 6 evolutionaire, cultuurhistorische en 7 culinaire wetenswaardigheden. 8 • De prachtige Kaukasische Noten- 9 boom in het centrum van Hoofd- 40 dorp. 1 • De monumentale populieren op de 2 Geniedijk in Hoofddorp centrum. 3 Talloze bijzondere beuken, essen, 4 eiken en lindes overal in de polder 5 waar vaak ongeïnteresseerd aan 6 voorbij gegaan wordt. 7 Vele van dit soort bomen hebben 8 een interessante (ecologische en/ 9 of cultuurhistorische) achtergrond. 50 Het uitzoeken, documenteren en 1 bekend maken van deze gegevens 2 maakt het leven interessanter en 3 het wonen in deze polder meer de 4 moeite waard. 5 Laten we de handen ineen slaan om 6 één of meer van deze projecten op 7 te pakken. 8 9 Franke van der Laan, 60 foto Kees van der Veer 1

september 2011 MEER-HISTORIE 3 1 Van de voorzitter ‘Wurrum, wurrum, 2 um de wurrum over D’n Bosch um, 3 umdè de Graaf te wijd is’ 4 5 6 7 8 Het gebeurt steeds vaker dat wij als Stichting Meer- 9 Historie en/of de Stichting Historisch Museum Haar- Excursie naar Grave 10 lemmermeer benaderd worden met de vraag om op 1 verschillende terreinen, het cultuurhistorisch erfgoed 2 betreffend, input te leveren of voordrachten te geven. 3 Het gaat daarbij met name om verzoeken van bedrijven, 4 instellingen en scholen. Dat soort gelegenheden benut- eze zinsnede komt uit een is ontstaan uit een kleine nederzet- 5 ten wij graag. De achterliggende bedoeling daarbij is het Brabantse zegswijze en ting (circa 1133), die groeide bij het 6 cultuurhistorisch erfgoed voor een zo breed mogelijk Dverwijst naar de gemeente omstreeks 1140 door Herman II van 7 publiek toegankelijk te maken. Om hier zo adequaat Grave. De plaatsnaam Grave is Cuijk gebouwde kasteel. Van 1400 8 mogelijk op te kunnen reageren en om te voorkomen te herleiden naar het werkwoord tot 1549 was Grave ‘Gelders’ bezit 9 dat er teveel op dezelfde personen een beroep wordt ge- graven of de afleiding daarvan en werd het oude kasteel uitgebreid 20 daan, heeft het bestuur besloten een zogenaamde ken- ‘gracht’ (vroeger ook gespeld als en verfraaid. 1 nisbank op te zetten. Dat wil zeggen dat wij de namen graft of graaff) dat gegraven water- Tijdens de 80-jarige oorlog is Grave 2 van personen gaan verzamelen van mensen die een loop betekent. De naam komt op opnieuw meerdere malen belegerd 3 bepaalde expertise hebben op een bepaald gebied van schrift voor het eerst voor in 1214. en veroverd door de Staatse troe- 4 het cultuurhistorisch erfgoed van Haarlemmermeer en Grave is een historische stad met pen, ondermeer in 1568 door Wil- 5 die bovendien bereid zijn die expertise met anderen te vele monumenten. De belangrijkste lem van Oranje, in 1602 door Prins 6 delen. Daarom vanaf deze plaats de oproep om u aan te monumenten zijn de Sint Elisa- Maurits en in 1586 door de Spaanse 7 melden als u zich aangesproken voelt. U kunt onder- bethkerk, de oude kapel van het garnizoenen. In 1672 kwam de 8 getekende daarvoor bellen (06-51088157) of mailen Tertiarissenklooster, het 15e-eeuw- stad in Franse handen tijdens de 9 [email protected] se stadhuis en de Hampoort. Verder inval van koning Lodewijk XIV in 30 Dan een heel andere zaak. Al jarenlang vragen wij aan zijn in Grave vele oude panden en de Nederlanden. In 1674 werd de 1 onze begunstigers/sympathisanten een minimale ook hele straten intact gebleven. De stad door de Staatse troepen weer 2 bijdrage van € 12,50 per jaar. Voor dit bedrag ontvangt Stichting Meer-Historie koos deze heroverd, waarbij naast vele huizen 3 men vier keer per jaar dit fraaie blad (winkelwaarde plaats terecht als bestemming voor ook de kerk en het kasteel zware 4 € 4,-- per uitgave), heeft men voor twee personen de jaarlijkse excursie. schade opliepen. De St. Elisabeth- 5 gratis toegang tot het Historisch Museum Haarlem- Stipt om 8:00 uur vertrekken de kerk verloor daarbij het schip en het 6 mermeer en kan er voor een relatief laag bedrag worden twee bussen vanuit Hoofddorp met kasteel, met uitzondering van het 7 deelgenomen aan de dagexcursie die jaarlijks wordt bijna honderd deelnemers richting arsenaal dat werd gesloopt. 8 georganiseerd. Dat het merendeel van de begunstigers het Brabantse. De reis naar Grave In 1874 verloor de stad, die lange 9 /sympathisanten hier terecht meer waarde aan toeken- wordt verluchtigd door de infor- tijd een groot garnizoen binnen 40 nen blijkt uit het feit dat de gemiddelde bijdrage die matieve woorden van een van de haar muren had, de status van 1 jaarlijks feitelijk wordt betaald circa € 16,50 bedraagt. organisatoren. Het gaf weer eens vestingstad. Daarna werd een groot 2 Dat is dan ook mede de reden geweest dat het bestuur een andere kijk op de weg. Iets waar deel van de vestingwerken gesloopt. 3 recentelijk het besluit heeft genomen om de minimale je als autorijder bijna niet aan toe Bewaard bleven ondermeer de res- 4 bijdrage per jaar met ingang van 1 januari 2011 te ver- komt. ten van de buitengracht, de prach- 5 hogen naar € 15,--. Ondanks het feit dat het procen- In Grave wordt in feestzaal ‘Palaz- 6 tueel een forse verhoging is, zijn wij er als bestuur van zo’ koffie met vlaai (verschillende 7 overtuigd dat het in relatie met datgene wat u wordt varianten) geserveerd en genuttigd. 8 geboden alleszins gerechtvaardigd is. Wij vertrouwen er Daarna wordt het gezelschap in 9 dan ook op dat hier uwerzijds begrip voor zal bestaan. drie groepen verdeeld. Iedere groep 50 Als laatste is het leuk om u te informeren dat de vertrekt onder leiding van een des- 1 vernieuwing van ons blad breed wordt gewaardeerd. kundige gids op ontdekkingstocht 2 Enerzijds omdat wij de oplage hebben moeten verhogen door het pittoreske plaatsje. 3 tot 2.750 exemplaren en anderzijds omdat steeds meer 4 bedrijven bereid zijn een advertentie te plaatsen, zodat De gids weet ons te vertellen dat 5 wij in staat de kwaliteit van dit blad op dit niveau te de vesting Grave tot de vestingste- 6 blijven handhaven. den behoort die in het verleden de 7 meeste belegeringen hebben on- 8 Bab van Groenigen, dergaan. Vanwege de strategische 9 [email protected] ligging op de grens van Brabant en 60 Gelderland (Gelre) is vaak om het 1 bezit van de stad gevochten. De stad

4 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 Excursie naar Grave 9 10 1 2 3 4 5 tige Hampoort (1686), de geschuts- 6 wal met daaronder de kazematten 7 en het Arsenaal op de plaats van het 8 vroegere kasteel en de vestingmu- 9 ren bij het Maasfront. 20 Grave is vrijwel onbeschadigd uit 1 de Tweede Wereldoorlog gekomen 2 door de onverwachte bevrijding 3 op 17 september 1944 door de 82e 4 Amerikaanse Airborne Divisie, 5 bekend onder de naam Operatie 6 Market Garden. Vele gedenktekens 7 op gebouwen herinneren aan deze is gesticht in het midden van de gecreëerd. ‘Het centrum moet weer 8 periode. Veel meer schade heeft de dertiende eeuw en is gewijd aan de tot leven komen. Het moet aantrek- 9 stadsvernieuwing in de jaren zestig Heilige Elisabeth van Thűringen. kelijk worden voor starters om er 30 en zeventig aangericht en onze gids Een belangrijke oorkonde vermeld zich te vestigen’. 1 haast zich te melden dat er nu een dat Jan van Cuijk in 1308 de kerk Tijdens de stadswandeling was er 2 nieuwe wind waait en men het oude heeft verheven tot kapittelkerk. Bij naast informatie-uitwisseling nog 3 stadsgezicht gaat herstellen aan de de grote stadsbrand in 1415 werd voldoende om over te praten. Una- 4 hand van oude bouwtekeningen. deze kerk zwaar beschadigd en niem is men het er over eens dat 5 De St. Elisabethkerk is op de werd provisorisch hersteld. In 1506 Grave past in het lijstje van histori- 6 ontdekkingstocht een imposant onderging de kerk een grote ge- sche steden die door Meer-Historie 7 middel- en hoogtepunt. De kerk daanteverandering en was destijds worden bezocht. Als wandelaar 8 de grootste kruiskerk in Nederland. waan je je in de Gasthuisstraat en 9 Een volgend hoogtepunt tijdens de de Hamstraat en kun je je goed 40 wandeling is de Hampoort, de enige voorstellen hoe Grave er toen uit 1 overgebleven toegangspoort tot de moet hebben gezien. Een gedachte 2 vesting Grave. Tegenwoordig is het die door de ruim honderd deelne- 3 Graafs Museum er gevestigd. Het mers ruimhartig onderschreven 4 is een merkwaardig poortgebouw, wordt. En omdat Grave niet zo heel 5 uniek in Nederland. Het is gebouwd groot is, kun je het gemakkelijk nog Tekst en foto’s: 6 van kalkzandsteen en rode bak- eens in een dagtrip bezoeken. Marcel Harlaar 7 steen en bestaat uit een met ribloze 8 kruisgewelven, overdekte gebogen 9 doorgang. 50 De restauratiewerkzaamheden in 1 het centrum zijn nogal dominant en 2 onze gids had daar prima verkla- 3 ringen voor. De stedelijke vernieu- 4 wing van de jaren zeventig werd 5 weer ongedaan gemaakt en nu werd 6 onder toezicht van de historische 7 commissie de binnenstad in oude 8 glorie hersteld. Met respect voor 9 de historische bouwstijl wordt 60 een hypermodern stadscentrum 1

september 2011 MEER-HISTORIE 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 Als een vis in het water 3 4 5 6 7 8 9 40 Het Historisch Museum Haarlemmermeer kleurgebruik op en top een colorist. derijen. Bovendien kleur ik het glas 1 (HMH) presenteert in september werk van Karakteristiek voor haar schilder- zelf, ik blijf toch een beetje schil- 2 de Hoofddorpse kunstenares Loes Verbrugge werk is de gelaagdheid van verf, der. En het stoere karakter het is 3 van transparant tot dekkend en niet fragiel. De aard is herkenbaar (1954). Zij maakt onder meer acrylschilderijen 4 deels met een paletmes opgebracht. figuratief en non-figuratief. De 5 en glasobjecten in fusing-techniek; het aan Naast schilderijen maakt Loes ook bootvormen en vissen zijn geïnspi- 6 elkaar smelten van stukken glas. glasobjecten. Deze zijn dit najaar in reerd op het epos van Odysseus, de 7 Tijd voor een nadere kennismaking. het HMH te zien. natuur en de beweging hiervan. De 8 Welke klassieke thema’s heb je vis als vorm heeft een grote sym- 9 verwerkt in de glasobjecten? bolische lading. De boot zou je als 50 Loes Verbrugge is beeldend kun- Wat je maar wil zeggen of laten zien symbool voor de levensreis kunnen 1 stenaar. Haar opleiding volgde ze als kenmerkend voor jouw werk. zien. Ook de jacobsladder is een 2 aan de Vrije Tekenen Academie te Kenmerkend is de gelaagdheid van terugkerend thema. 3 . Haar belangrijkste het glas, de diepte en de kleuren Kun je iets vertellen over de ge- 4 inspiratiebron is de zichtbare na- van het werk, net als bij mij schil- bruikte techniek bij deze glasobjec- 5 tuur; de hyperbool haar favoriete ten? 6 stijlfiguur. De aard van de werken De techniek 7 is herkenbaar figuratief met klas- ‘...het echte werk leer je is fusen, je 8 sieke thema’s: bloemen, koeien en heb een koude 9 mensen. Wie haar werk bekijkt, proefondervindelijk, met techniek dat is 60 ziet meteen dat Loes een bijzondere vallen en opstaan.’ het glas en lood 1 passie voor kleur heeft. Zij is in haar en de warme

6 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 techniek het blazen en het fusen, 8 Het gesneden glas wordt al dan niet 9 met kleur samengesmolten op een 10 eigen gemaakte mal, waardoor er 1 een ruimtelijk object kan ontstaan 2 (slumping) 3 Laat je je inspireren door de natuur 4 in Haarlemmermeer? 5 Ik heb menige schildersuren in de 6 Heimanshof doorgebracht en ik 7 bezoek boerderijen in de Haarlem- 8 mermeer voor mijn koeienschilde- 9 rijen. Bron van inspiratie kan van 20 alles zijn, maar meestal is het de 1 natuur, de beweging in de natuur 2 en het klassieke epos van Odys- 3 seus. Het thema van de tentoon- 4 stelling in het HMH is ‘Als een vis 5 in het water’, een verwijzing naar 6 het waterrijk verleden (en heden) 7 van Haarlemmermeer. Daardoor werken met glas? 8 geïnspireerd heb ik vissen, boten Tijdens een reis in Zweden en Fin- 9 en andere maritieme onderwerpen land werd ik getroffen door de hel- 30 vorm gegeven in glas.’ derheid en transparantie van glas. Adres: Bosweg 17, 2131 LX Hoofddorp, tel. 023-5620437 1 Wilt u meer weten? Mijn favoriet is een beeldje van Ik heb geloof ik alle glasfabrieken Ga dan naar www.historisch-museum-haarlemmermeer. 2 okergeel en bruin glas, een soort bezocht en raakte zo gefascineerd nl of volg ons via Facebook en Twitter via #factHLMR, . 3 paard. door glas. Ik had het geluk een 4 Welk object vind jij zelf het mooist? gerenommeerde glaskunstenaar te 5 Alle glasobjecten zijn unica’s, maar mogen ontmoeten. Ik heb bij haar Wat drijft je? 6 sommige stukken wil je het liefst een opleiding in glaskunst genoten De zoektocht naar heldere kleuren 7 niet verkopen. Het zijn juiste die en een jaar in haar atelier gewerkt. die bij mijn schilderijen met acryl 8 werkstukken waar je zo op hebt Maar het echte werk leer je proef- een belangrijke rol speelt, komt 9 gezwoegd en die moeilijk zijn te ondervindelijk, met vallen en op- ook terug in mijn glaswerk. Deze 40 maken. Het beeldje van okergeel staan. Alles draait om de oven, het materie biedt een nieuwe uitdaging 1 en bruin glas is zo’n object. Het stookproces en dat moet hoe heel en het resultaat is boeiend. Glas is 2 verbeeldt de ‘waterwolf’. subtiel gebeuren anders kunnen er mooi materiaal dat veel mogelijk- 3 Wat is de grootste uitdaging in het barsten in het glas ontstaan. heden biedt, het heeft een eigen wil 4 en laat niet met zich spotten. Schil- 5 ADVERTENTIE derijen kun je eindeloos overheen 6 schilderen tot je het goede resultaat 7 hebt bereikt. Dat gaat niet bij glas, 8 doe je iets fouts, dan heb je pech en 9 is je werk voor niets geweest. 50 1 Loes Verbrugge exposeert regel- 2 matig bij galeries door het hele 3 land, bedrijven, kunstroutes en 4 heeft solo/en groepsexposities. Zij 5 is aangesloten bij de Kunstenaars 6 Organisatie Haarlemmermeer. 7 Meer info: 8 www.loesverbrugge.nl 9 60 www.enzoarchitecten.nl Marcel Harlaar 1

september 2011 MEER-HISTORIE 7 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 De firma Vreeken uit Rijsenhout houdt zich 5 bezig met een heel speciale teelt: de Bouvardia. 6 Bijzonder omdat er in Nederland slechts drie 7 bedrijven zijn die zich met de teelt van de 8 9 Bouvardia bezighouden. 20 1 2 3 Geen boer, maar kweker 4 5 6 e oudste aandeelhouder, 7 Krijn Vreeken, geboren 12 8 Dmaart 1940 (gehuwd met 9 Mady Horsman, twee kinderen: Ti- 30 neke en Jaap en kleindochter Marit) 1 kwam op 19-jarige leeftijd, na zijn 2 schoolopleiding, bij zijn vader in als jongste moderne ondernemer. 3 Oude Wetering op de kwekerij waar Krijn en Jaap hebben na een al- Om niet het hele bedrijf in een 4 verschillende soorten bloemen gemene middelbare opleiding de keer in productie te hebben, is de 5 werden geteeld. Middelbare Tuinbouwschool in kas verdeeld in vakken die alle- 6 Aalsmeer doorlopen. De moderne maal apart belicht of verduisterd 7 Op 25-jarige leeftijd ging Krijn een kweker moet vaktechnisch onder- kunnen worden om de korte- of 8 V.O.F. aan met zijn vader. De V.O.F. legd zijn, weten wat de markt vraagt lange dagperiode na te bootsen. 9 werd in 1972 door uittreden van en bedrijfseconomische kennis is Verduisteren gebeurt door middel 40 zijn vader op 65-jarige leeftijd weer noodzakelijk. Daarom heeft Jaap van verduisteringsdoek dat boven 1 ontbonden. Krijn Vreeken ging als een Hbo-opleiding agrarische be- in de kas en aan de gevels bevestigd 2 zelfstandig ondernemer verder drijfskunde gedaan en met succes is. Belichten gebeurt door mid- 3 met diverse soorten bloemen zoals afgerond. Hierdoor is hij prima in del van assimilatie-belichting; zo 4 anjers, rozen, fresia’s en diverse staat het moderne glastuinbouwbe- kunnen we jaarrond produceren. 5 bloemen uit zaad en vaste planten. drijf bedrijfstechnisch en -econo- De planten worden geteeld op een 6 In de winter: tulpen. Voor die tijd misch te runnen. Waren de teelten mengsel van kokos en veen. Deze 7 had hij al een behoorlijk bedrijf in Oude Wetering divers, aan de kokos komt van de bast van de 8 met een oppervlakte van ongeveer Kruizemuntweg in Rijsenhout kokosnoot en is afkomstig uit India, 9 1,4 hectare, waarvan circa 5000 is daar een totale verandering in het veen komt uit Ierland. De plant 50 vierkante meter glas. gekomen. Ze telen bij Vreeken na- komt na ongeveer twaalf weken in 1 melijk slechts één soort: Bouvardia. bloei, daarna wordt hij afgesnoeid 2 In 1989 vestigde Krijn zich in Rij- Jaap Vreeken hierover: ‘Bouvardia en dan begint het proces opnieuw. 3 senhout waar hij samen met zoon is een zogenaamde korte dagplant, De planten staan twee tot drie jaar 4 Jaap een kwekerij met woonhuis onder invloed van daglengte wordt in de kas waarna deze vervangen 5 bouwde. Het bedrijf draagt al vier de bloem aangelegd. Dit heeft met worden door nieuwe. Zo is Vreeken 6 generaties lang de naam Vreeken. hormonen in de plant te maken. Sierteelt in staat om steeds nieuwe 7 Dirk Vreeken, de grootvader van De bloem wordt aangelegd bij een soorten aan te planten en zich aan 8 Krijn is als eerste in 1896 begon- daglengte van minder dan twaalf te passen aan de wensen van de 9 nen, daarna Jacob als tweede, Krijn uur. Bij meer dan veertien uur licht consument. 60 als derde (nu nog dagelijks in het wordt de bloem niet aangelegd en 1 bedrijf werkzaam), en zoon Jaap, blijft de steel doorgroeien’ .

8 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 Start project 4 5 Looije Tomaten Primaviera 6 7 Sinds 18 april is begonnen met de aanleg van de warmte distributie- 8 leidingen voor project Looije Tomaten in de eerste bouwfase van het 9 glastuinbouwgebied Primaviera bij Rijsenhout. 10 Het totale project is ongeveer 94.000 m2 groot en wordt gerealiseerd 1 op een perceel van 23 hectare. Het complex is ingericht voor de teelt 2 van (honing)tomaten. Van Looije Tomaten is in juni nog uitverkozen 3 tot Versmarketeer 2011. Het totale project zal naar verwachting in 4 het najaar worden opgeleverd. 5 Ook de omgeving van de kas ging op de schop. Samen met bewoners 6 en ondernemers uit Burgerveen is er een ontwerp voor een groen- 7 buffer gemaakt tussen het kassencomplex en de Aalsmeerderweg. 8 Nu ligt er een groenstrook van ongeveer veertig meter breed met 9 planten die de hoge kassen aan het oog zullen onttrekken. 20 Op de foto van Kees van der Veer is goed de constructie te zien. In het 1 nieuwe tuinbouwgebied, dat grotendeels nog het open karakter van 2 de polder heeft, gaan in vijftien jaar tijd kassen overheersen. Er ver- 3 andert veel voor de omgeving en dat is het gevolg van een (unaniem) 4 besluit van de Haarlemmermeerse gemeenteraad in de zomer van 5 2007. Naast het vele ‘glas’ vormen groen en water, plekken voor re- 6 creatie, een beperkt aantal bedrijfswoningen en ruime, veilige wegen 7 essentiële bestanddelen van Primaviera. 8 9 30 1 e assimilatielampen worden 2 in de wintermaanden ook 3 Dgebruikt om het groeiproces 4 te bevorderen. De elektriciteit hier- 5 voor wordt opgewekt door middel 6 van warmtekrachtkoppeling. Het 7 koelwater van deze warmtekracht- 8 koppelingen wordt opgewarmd tot 9 95 graden Celsius en opgeslagen 40 in warmwaterbuffers. Voorname- 1 lijk ‘s nachts wordt deze voorraad 2 heet water gebruikt om de kas te 3 verwarmen. Op deze manier wordt 4 er efficiënt en duurzaam omgegaan 5 met energie. 6 7 Veel aandacht wordt besteed aan het 8 promoten bij (nieuwe) afnemers om 9 het product zo goed mogelijk in de 50 markt te zetten. Er is sinds kort een 1 website: www.vreekenbouvardia.nl 2 waarop men kan zien hoe de Bou- 3 vardia eruit ziet en allerlei allerlei 4 informatie over de bloem. In 2005 5 is het land van de buurman aange- 6 kocht waarna de totale kas nu ruim 7 21.000 vierkante meter groot is. 8 9 Rinus Rijsbergen, 60 foto’s Kees van der Veer 1

september 2011 MEER-HISTORIE 9 1 NIEUWS UIT DE MONUMENTENCOMMISSIE 2 3 4 5 6 7 Bescherming 8 9 10 moderne monumenten is 1 2 3 van vitaal belang 4 5 6 7 Sinds 2004 heeft Meer-Historie een gemiddelde. Maar niet eens zoveel. 8 kwaliteitszetel in de gemeentelijke Ook op de landelijk monumenten- 9 monumentencommissie. Frank Ossewaarde lijst zijn panden met een muzikale 20 geeft als voorzitter inzicht in nieuwe herkomst maar mager vertegen- 1 woordigd. Al komen ze wel voor. 2 ontwikkelingen en wetenswaardigheden. Van de ruim 60.000 rijksmonu- 3 menten zijn er negen muziekkoe- 4 e redactie van Meer-Historie pels, waaronder die in het Noor- 5 heeft mij gevraagd om mijn derplantsoen in . Verder 6 Dbijdrage vanuit de monu- staan er twaalf muziektenten op 7 mentencommissie deze maand in de lijst, waaronder de in 1924 8 het teken te plaatsen van muziek. gebouwde houten muziektent aan 9 Als ik echter kijk naar de monu- de Westkolk in Spaarndam. De lijst 30 mentenlijst van de gemeente Haar- telt één zogenaamd muziekthea- 1 lemmermeer ben ik daar voor de ter, namelijk de voormalige Luxor 2 gemeente Haarlemmermeer snel Bioscoop in Arnhem. En ten slotte 3 mee klaar. De Haarlemmermeerse telt de lijst zes stadsschouwburgen, 4 lijst telt namelijk geen enkel object waaronder die in Haarlem. Stadsschouwburg 5 Haarlem, foto met een muzikale achtergrond. Het Knipscheerorgel in de 6 Rijksdienst Daarmee doet Haarlemmermeer Muziektenten Hoofdvaartkerk te Hoofddorp 7 Cultureel Erfgoed het ‘slechter’ dan het landelijk Muzikale monumenten zijn dus 8 dun gezaaid. Al En daar horen dus ook muziek- 9 hebben muziek- instrumenten en verplaatsbare 40 tenten de laatste muziektenten bij. 1 jaren wel speciale In de Haarlemmermeer zijn zoals 2 aandacht, omdat ze gezegd geen roerende of onroe- 3 vaak verplaatsbaar rende zaken beschermd die een 4 zijn en daardoor muzikale betekenis hebben. Zo zijn 5 onderdeel uitmaken bijvoorbeeld de orgels van de op 6 van het roerende de monumentenlijst voorkomende 7 erfgoed: voertuigen, kerken niet beschermd omdat ze 8 vaartuigen, schil- geen onderdeel uitmaken van de 9 derijen en andere redengevende omschrijvingen op 50 objecten die niet basis waarvan de monumenten 1 gebonden zijn aan beschermd zijn. Dit zou als een 2 één vaste plaats. omissie kunnen worden gezien, 3 Een speciaal pro- omdat bijvoorbeeld het orgel in de 4 ject onder de titel Hoofdvaartkerk toch wel bijzonder 5 ‘Van waarde voor te noemen is. 6 waarde’ richt zich 7 op kennisbehoud en Pijporgel 8 verspreiding over De Hoofdvaartkerk is de oudste 9 alle objecten die kerk van de Haarlemmermeer, 60 behorend tot het gebouwd in 1857. In 1869 is in 1 roerende erfgoed. de kerk een pijporgel in gebruik

10 MEER-HISTORIE september 2011 genomen dat gebouwd is door de opdracht om drie bruggen te nep, de kantoorvilla ‘San Marco’ 1 Hermanus Knipscheer. Deze bouwen over de Hoofdvaart. Voor aan de Boslaan in Hoofddorp, de 2 leverde bijvoorbeeld ook het orgel de bouw werd in 1999 16 miljoen voormalige graansilo in Burger- 3 in de Dorpskerk van Aalsmeer dat euro gereserveerd, maar de kosten veen, het poldergemaal Rijk nabij 4 uit dezelfde tijd stamt. Hoewel liepen in later jaren op tot bijna 29 de A5, Buitenhof 42 in Vijfhuizen, 5 het orgel in de Hoofdvaartkerk in miljoen euro, wat tot het aftre- de wijk Stellinghof in Vijfhuizen, 6 Bescherming 1932 is gerestaureerd en vergroot den van de toenmalige wethouder het Haarlemmermeerpaviljoen in 7 door de firma De Koff, en in 1982 leidde. Hoe dan ook zijn de bruggen het Haarlemmermeerse bos, het 8 nogmaals door de firma Flentrop, een constructietechnisch hoog- huidige raadhuis in Hoofddorp en 9 moderne monumenten is verkeert het orgel nog grotendeels standje waar Haarlemmermeer het bushokje bij het Spaarnezieken- 10 in originele staat. Zeker nu het be- trots op mag zijn. huis. Ook de drie Calatravabruggen 1 stuur van de Hervormde gemeente horen hierbij. Deze moderne mo- 2 van vitaal belang Hoofddorp bekend heeft gemaakt Bushokje numenten krijgen, hoewel ze niet 3 dat de Hoofdvaartkerk zijn functie Op verzoek van het college van voorkomen op de gemeentelijke 4 als kerkgebouw gaat verliezen en B&W heeft de monumentencom- monumentenlijst, in de toekomst 5 verkocht zal worden, vraagt dit missie een voorstel gedaan voor be- toch een zekere bescherming in de 6 aandacht. scherming van een aantal moderne zin van een ‘opletstatus’. Dit bete- 7 De kerkelijke gemeente heeft plan- monumenten in Haarlemmermeer. kent dat er extra gelet gaat worden 8 nen laten maken voor de herbe- Op de gepresenteerde lijst staan op het behoud van de objecten. 9 stemming van het kerkgebouw en twaalf objecten van na 1945, waar- 20 de naastgelegen pastorie. In die onder het zogeheten Leon-gebouw Frank Ossewaarde 1 plannen wordt een transparante aan de Pesetaweg in Nieuw-Ven- 2 verbinding aangebracht tussen kerk 3 en pastorie die als entree kan gaan 4 fungeren voor beide gebouwen. 5 Zeer terecht heeft het kerkbestuur 6 al in dit vroege stadium de plannen 7 aan de monumentencommissie 8 gepresenteerd. De commissie staat 9 welwillend tegenover plannen voor 30 hergebruik, zoals eerder met succes 1 ook is gerealiseerd bij de kerk in 2 Lijnden. Het kerkgebouw van de 3 Hoofdvaartkerk heeft, zeker als 4 de verbinding met de pastorie kan 5 worden gerealiseerd, veel potentie 6 voor toekomstige nieuwe eigena- 7 ren. Het orgel kan daar ongetwij- 8 feld een plek krijgen. 9 40 Citer, harp en luit 1 Ook de andere monumenten op 2 de monumentenlijst in Haarlem- 3 mermeer bevatten geen muzikale 4 interieuronderdelen die beschermd 5 zijn. Wel is er natuurlijk het Oude 6 Raadhuis in Hoofddorp, dat van 7 oudsher geen muzikale of culturele 8 functie had, maar die de laatste 9 jaren wel heeft gekregen. En er zijn Een van de 50 Calatravabruggen de Calatravabruggen, Citer, Harp 1 (foto: Kees van der en Luit, die natuurlijk geen mu- Veer) 2 zikale achtergrond hebben, maar 3 die genoemd zijn naar de hiervoor 4 genoemde muziekinstrumenten. 5 De wereldberoemde Spaanse archi- 6 tect Santiago Calatrava, die eerder 7 brugontwerpen maakte in onder 8 meer Barcelona, Zurich, Toronto en 9 New York (en recent het station in 60 het Belgische Luik), kreeg in 1999 1

september 2011 MEER-HISTORIE 11 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 Kun je Haarlemmermeer voorstellen zonder Hermina Maria Dijk, 9 muziek? Dat je door het centrum loopt en dat 10 er alleen stemmen van mensen klinken, getik 1 van hakken op het plaveisel, dat het geluid 2 van zangvogels weerklinkt en het ruisen van meer dan burgemeestersvrouw 3 de wind door de bomen? Dat het in sommige 4 weekenden stil is op straat, terwijl er andere ermina Dijk (1821-1892) was 1892 te Amsterdam. 5 jaren vrolijke jazzklanken klonken op het Bur- een Nederlands componiste Hermina Maria Dijk was zeer mu- 6 gemeester van Stamplein… oei wat een somber Hen pianiste. Zij was de doch- zikaal. Al in haar jeugd had zij grote 7 polderleven zou dat zijn. ter van de Amsterdamse handelaar aanleg voor muziek. Ze ontving les 8 Nee, de werkelijkheid is anders. Er klinkt mu- in medicinale kruiden ++ in piano en compositie van J.C. Ber- 9 ziek in vele gedaanten: koorzang van diverse Barend Dijk. Zij trad al op jonge telman (1782-1854). Al vroeg trad 20 koren, er zijn accordeonverenigingen, er lopen leeftijd op als pianiste onder meer ze op tijdens concerten in het Am- 1 regelmatig fanfares tijdens hoogtijdagen of in 1832 voor leden van de Konink- sterdamse culturele centrum ‘Felix 2 openingen, poppodium Duycker program- lijke familie. In 1852 trouwde zij Meritis’, alwaar Amersfoordt regel- 3 meert in het cultuurgebouw een spannend met Jacob Paulus Amersfoordt matig lezingen hield. Succes had zij 4 aanbod van hedendaagse bands en muziek- (1817-1885), jurist en literator, de onder meer met een uitvoering van 5 stijlen, in Schouwburg De Meerse treden latere burgemeester van Haarlem- het pianoconcert van Hummel en 6 artiesten op onder wie onze eigen Dennis mermeer. Samen met haar man met twee van haar eigen composi- 7 Kivit, bekend van tijdens gratis te bezoeken was zij actief betrokken bij de ties namelijk variaties op een thema 8 ‘festivals’ als Meer Jazz en Meerlive treedt een ontginning van de nieuwe polder uit ‘Norme’ en op het lied ‘Ma Nor- 9 keur aan binnen- en buitenlandse artiesten en werkte ook daadwerkelijk mee in mandie’. Na 1849 begon zij zich op 30 op. Berucht is Mysteryland op het voorma- het agrarisch bedrijf van haar man eigen composities toe te leggen. Ze 1 lige Floriande terrein dat een uniek aanbod ‘De Badhoeve’. Zij was in de ne- zette psalm 22 op muziek voor vier 2 biedt voor dance-minnend Nederland. Dit gentiende eeuw een van de weinige stemmen en klavier met tekst van 3 festival is door de jaren heen uitgegroeid tot vrouwelijke componisten, die een J.P. Heije (1809-1876), de bekende 4 het meest vernieuwende festival van Neder- omvangrijk oeuvre opbouwde. arts en dichter. Heije was bevriend 5 land met een allesomvattend programma van met het echtpaar Amersfoordt. Het 6 muziek, dans, kunst en theater in combinatie Mr. J.P. Amersfoordt is twee keer stuk werd uitgevoerd in Felix Meri- 7 met workshops, een zeer divers aanbod van getrouwd geweest. In 1846 trad hij tis en later in de kerk van Sloten. In 8 eten uit allerlei culturen, kleurrijke bouwsels. in het huwelijk met Maria van Zijll 1850 componeerde zij een duo voor 9 Mysteryland is meer dan alleen een verzame- van den Ham, een vrouw uit een piano en viool, de cantate ‘Floris 40 ling van heel veel goede elektronische dans- aanzienlijk geslacht te Oudenrijn. V’ (tekst Joseph Alberdingk Thijm) 1 muziek, dj’s en live-acts. Voor veel jongeren is Zij overleed vier jaar later. In 1852 welke in 1851 werd uitgevoerd. 2 het een lifestyle! Voor de middelbare scholier trad hij opnieuw in het huwelijk Daarna schreef zij de koormuziek 3 is er in Haarlemmermeer Artquake dat, in met de dertigjarige Hermina Maria voor ‘Willem Bardes’ een toneel- 4 samenwerking met podium Duycker, work- Dijk. In datzelfde jaar liet hij zich spel geschreven op tekst door haar 5 shops organiseert op het gebied van muziek met zijn vrouw laten uitschrij- echtgenoot en een sonate voor 6 en film en garant staat voor de organisatie van ven uit Amsterdam vanwege hun piano, die door Franz Liszt (1811- 7 de Popprijs Haarlemmermeer. Verder in het vertrek naar de Haarlemmermeer- 1886), componist en pianovirtuoos, 8 verleden klinken namen als uitgaansgelegen- polder. In het levensverhaal van te werd uitgevoerd. Haar 9 heden als de Hobbit, De Stip, De Ring en de Amersfoordt komt zijn vrouw zo grootste werk is opus 40 ‘Gottes 50 Arnoldushoeve. En in veel cafés in de ver- nu en dan voor. Zoals voor die tijd Allgegenwart’ (Gods Alomtegen- 1 schillende dorpen binnen Haarlemmermeer gebruikelijk, bleef zij op de ach- woordigheid), welke twee keer werd 2 worden jamsessies, optredens en dergelijke tergrond. Desondanks liet hij geen uitgevoerd. 3 georganiseerd. Teveel eigenlijk om een of twee gelegenheid voorbijgaan zijn vrouw In de eerste jaren van haar huwelijk 4 themanummers te vatten. Dus, zeg nu niet dat voor het voetlicht te brengen. Zo is ze veel in Amsterdam hetzij voor 5 er geen muziek in de Haarlemmermeer zit. verraste Hermina haar gasten op het nemen van muzieklessen, hetzij 6 De Badhoeve regelmatig op zang en voor het geven van concerten of het 7 pianospel. Van 1863 tot 1869 was ze luisteren er naar. 8 ook burgemeestersvrouw en hielp Ze maakte niet alleen muziek. 9 zij als zodanig haar man bij officiële Eenmaal op de Badhoeve gevestigd 60 ontvangsten. Hermina heeft haar leidde ze de melkerij en hield toe- 1 man overleefd; zij stierf op 16 juli zicht op de zuivelbereiding. De karn

12 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 Hermina Maria Dijk, 8 9 10 1 meer dan burgemeestersvrouw 2 3 tersvrouw bracht toen een door haar zelf 4 gecomponeerde sonate op de pianoforte 5 ten gehore. Op 21 juli 1877 bezocht Keizer 6 Pedro van Brazilië en zijn echtgenote De 7 Badhoeve. Omdat de Keizerin voorkeur 8 had voor een door Hermina Maria Dijk 9 Amersfoordt zelf gecomponeerd stuk, 20 speelde zij een Capricio en Religioso van 1 eigen hand. 2 3 aar eerste openbare optreden 4 vond plaats op 30 april 1865 bij de 5 Hinwijding van het orgel in de nieuwe 6 Hervormde kerk in Nieuw-Vennep. Een 7 tweede optreden was net buiten Haarlem- 8 mermeer in Sloten en betrof een liefda- 9 digheidsvoorstelling georganiseerd ten 30 bate van de bouw van een Hervormde kerk 1 te Abbenes. Hier werd de door haar zelf op 2 muziek gezette psalm 22 en de ‘Anbetung’ 3 ten gehore gebracht. De opbrengst van 4 de voorstelling was maar liefst ruim 1300 5 gulden. Ook volgde er een optreden op 6 de Badhoeve na een volksvoordracht van 7 haar echtgenoot. Opus 40 ‘Gottes Allge- 8 genwart’ werd ten gehore gebracht. Het 9 was nog nooit in het openbaar uitgevoerd. 40 Hermina Amersfoordt Dijk was in Neder- 1 land de eerste vrouw die erkenning kreeg 2 als muzikante: ze werd ‘lid van verdienste’ 3 van de Maatschappij tot Bevordering der 4 Toonkunst. 5 6 Hans Dolman jr., 7 Historisch medewerker Historisch Mu- 8 waarmee boter uit melk werd gemaakt, (1818-1890), echtgenote van Koning seum Haarlemmermeer 9 werd omstreeks 1860 op de Badhoeve Willem III (1817-1890), op 19 augustus 50 aangedreven door een stoomlocomobiel. 1865. In het Weekblad van Haarlemmer- 1 Met haar boter won ze in 1863 de tweede meer van 25 augustus 1865 is hierover het 2 prijs bij een in Haarlem gehouden ten- volgende bericht opgenomen: ‘Den 19den 3 toonstelling van de ‘Hollandsche Maat- dezer werd de gemeente met een bezoek 4 schappij van Landbouw’. vereerd van H.M. de Koningin. Aan het 5 In de huiselijke kring van de Badhoeve zal station te Halfweg werd H.M. opgewacht 6 zij vrijwel dagelijks gemusiceerd hebben. door onzen burgemeester, den Heer Mr. 7 Als er belangrijke gasten waren bracht J.P. Amersfoordt. Door dezen begeleid, 8 zij zang en pianospel ten gehore. Dit was werd eerst de Badhoeve in oogenschouw 9 bijvoorbeeld het geval tijdens een bezoek genomen’. Op dit bezoek nam de Konin- 60 van Koningin Sophia der Nederlanden gin Engelse gasten mee. De burgemees- 1

september 2011 MEER-HISTORIE 13 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cantamus in 1974 uit nood geboren 30 1 2 Op de vaste repetitieavond van het Christelijk 6 juli 1944. De toenmalige directeur verder te gaan, weliswaar onder 3 Gemengd koor Cantamus uit Hoofddorp is het was N. van Ekster en voorzitter de een nieuwe naam: Het Christe- 4 in Het Brandpunt een gezellige boel. Er wordt heer A. Smit . Er werd gerepeteerd lijk Gemengd Koor Cantamus. De 5 in Het Brandpunt (naast de Hoofd- eerste voorzitter werd N. Haspels, serieus gerepeteerd en de nieuwe dirigent Una 6 vaartkerk, red.). Het koor was secretaris Mevrouw van Os- Maas- 7 Cintina houdt de vaart er goed in. Ontspanning jarenlang ‘pleegmoeder’ van het kant, penningmeester mevrouw 8 is er tijdens de pauze als er een kop koffie met kinderkoor De Meerzangertjes, dat Den Dulk- van Dijk, bibliothecaris 9 iets er bij wordt genuttigd. Tijdens de pauze onder leiding stond van Bert van A. den Schipper en Alg. adjunct 40 heb ik wat korte gesprekken onder anderen Noord en later Hans van Noord. mevrouw T. Biesheuvel. 1 met Una Cintina, die sinds 1 mei voor het koor De fusie is naar de mening van 2 Samen verder het huidige bestuur een succes staat. Maar eerst een stukje geschiedenis. 3 De samenvoeging van de koren is geworden en de leden van beide 4 uit nood geboren. Door het dalende koren voelen zich goed thuis bij 5 et koor Cantamus is ontstaan ledental liepen de inkomsten erg ‘Cantamus’. Het koor groeide in 6 uit een samenvoeging van terug en beide besturen staken de 1996 uit tot 99 leden. Het koor 7 Htwee bestaande koren die op koppen bij elkaar staken om plan- kromp in de loop der jaren tot 69 en 8 3 oktober 1974 zijn notarieel beslag nen te maken samen te gaan. Er na vele hoogtewisselingen staat het 9 kreeg. Het ene koor was het Chr. moest een kennismaking komen en ledental nu op 72. 50 Gem. Koor van de Gereformeerde leden van het Gereformeerde koor 1 kerk waarvan niet bekend is wan- namen het initiatief. Op een avond Wereldse aanpak 2 neer het precies is opgericht. In het stapten zij de consistoriedeur uit en Op het repertoire stonden aanvan- 3 archief van het koor zijn jammer liepen naar Het Brandpunt waar het kelijk hoofdzakelijk kerkmuziek 4 genoeg zijn alleen de jaarversla- Hervormd Kerkkoor onder leiding en klassieke stukken. Of zoals het 5 gen vanaf 1956 aanwezig. Uit het van Bert van Noord repeteerde. Zij in de notulen stond: Het streven 6 jaarverslag van 1956 blijkt ‘dat Dhr. ‘vielen’ daar binnen en dat kwam in is ‘verbetering van kerkmuziek en 7 Noordhof toen werd gekozen tot goede aarde terecht. Heel spontaan kerkzang in dienst van de Chris- 8 voorzitter. Er werd gerepeteerd in werd ‘Rejoice in the Lord Always’ telijke gemeente. Het optreden op 9 de consistorie van de Marktplein- ingezet en door leden van beide ko- hoogtijdagen en andere diensten op 60 kerk. Het andere koor was het Ned. ren gezongen. Er was dus blijkbaar Christelijke grondslag.’ 1 Hervormd Kerkkoor, opgericht op voldoende draagvlak om met elkaar Daar kwam geleidelijk aan ver-

14 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 andering in. Er werd ook buiten naar bijvoorbeeld de Lutherse kerk 7 bovengenoemde stukken gezongen, in Den Haag geweest om daar op te 8 de Jerusalem Passion, een reis door nemen. Het koor heeft een aantal 9 de Bijbel en het succesrijke Tom keren meegewerkt aan opnamen 20 Parker Project. Momenteel is het voor ‘Nederland zingt’ van de 1 koor bezig met ‘Music Around The Evangelische Omroep. En er zijn 2 World’, dat op 5 november 2011 DVD’s van de koorreizen gemaakt. 3 wordt uitgevoerd. Vlak voor Jan Verhoef afscheid 4 Naast samen zingen ondernemen nam, heeft het koor - samen met de 5 andere koren - zijn jubileum-cd in 6 Noordwijk opgenomen. 7 8 Cantamus in 1974 uit nood geboren Een nieuwe dirigent 9 Bert van Noord senior was de eerste 30 dirigent van Cantamus, daarna 1 de leden van het koor regelmatig volgden de heer Sprokkereef (voor 2 andere gezamenlijke activiteiten, anderhalf jaar), een half jaar Ben 3 zoals kooruitwisselingen naar Kramer en Hans van Noord als 4 Wales en Hongarije. Ook ondernam tijdelijke vervangers, Siem Cok 5 men koorreizen naar verschillende (16 jaar) en Jan Verhoef (11 jaar). 6 steden in Duitsland en Oostenrijk. Momenteel staat dirigent Una Cin- 7 Er gingen koorleden mee naar tina voor het koor. Zij is een jonge 8 Praag, Sint Petersburg en Toscane. vrouw met veel ambities en het koor 9 Er werd gezongen in beroemde ker- verwacht veel van haar. Ze heeft er 40 ken als de Stefansdom in Wenen, de zeker goed de wind onder en dan 1 kerk van Luther in Wittenberg, de kom je ver. 2 kroonzaal van het Catharinapaleis Er is sinds kort, buiten de mu- 3 in St. Petersburg, de Stefansdom in ziekcommissie, een repertoire- 4 Passau en in Verona. Volgend jaar commissie in het leven geroepen 5 gaat een aantal leden van Cantamus die muziek uitzoekt en het aan de 6 naar Canada. Een van de leden: dirigent voorlegt. Una zal hierin 7 ‘We weten het natuurlijk niet, Una ongetwijfeld haar invloed laten 8 is er nog zo kort, maar misschien gelden, zij heeft uiteindelijk de 9 zit er in de nabije toekomst wel een artistieke leiding over het koor. 50 koorreis in naar haar geboorteland Uit het gesprekje met Una blijkt 1 Letland.’ dat zij perspectief ziet in het koor. ellicht zingt u graag en bent u graag onder de 2 Het koor werkt hard, maar het kan Wmensen. Cantamus is het antwoord hierop. 3 Er bestaan radio-opnames van het veel méér presteren als de stem- Het koor is op zoek naar mannenstemmen, maar 4 koor in Bloemendaal tijdens een verhouding verbetert; er moeten natuurlijk zijn dames ook van harte welkom. U 5 kerstnachtdienst en een opname in vooral mannenstemmen bij komen, kunt vrijblijvend komen luisteren en kijken. Het 6 St. Maartensdijk. Er zijn veel mu- tenoren en bassen. Ze heeft het bij koor repeteert iedere donderdagavond van 20.00- 7 ziekcassette- cd- en DVD opnamen Cantamus tot nu toe erg naar haar 22.00 uur in Het Brandpunt aan Hoofdweg 770 in 8 gemaakt. Deze werden opgenomen zin. Hoofddorp. Meer informatie via de website: www. 9 tijdens de uitvoering van een con- cantamus.nl of tel: 023-5625584 60 cert, maar men is ook wel speciaal Marcel Harlaar 1

september 2011 MEER-HISTORIE 15 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 Accordeonvereniging Accordia in Zwanenburg 9 10 1 bestaat 70 jaar 2 3 4 wen Hèze. De meest Arbeitseinsatz in Duitsland 5 karakteristieke tewerkgesteld. Het thuisfront 6 instrumenten in het vergat ze niet, maar stuurde 7 geluid van de band pakjes met onder meer shag 8 zijn naast trompet en (toen 30 gulden per pakje). De 9 gitaar de accordeon. toenmalige eigenaar van Tivoli 20 hield zelfs een collecte onder 1 Hoe het begon de Duitsers, die bij hem waren 2 Het begon als bij zo- ondergebracht. Een grote slag 3 veel verenigingen: een was dat Wim Dijkers niet terug 4 klein groepje kwam zou keren uit Duitsland. Hij 5 bij elkaar om samen had daar longontsteking opge- 6 muziek te maken. Dit lopen en was door onvoldoende 7 gebeurde in 1938 met verzorging overleden. Accordia 8 de heer Joop Pieters liet een heilige mis opdragen 9 die dat deed met een ter zijner nagedachtenis. 30 paar collega´s van de Na vele omzwervingen van ho- 1 Accordeonvereniging Accordia in de oorlog, in het midden met bril Joop Pieters suikerfabriek in Half- tel Tivoli, naar café de Keizers- 2 weg. Men was toen kroon, café Oosterbaan, weer 3 In Nederland hebben we meer dan honderd zo enthousiast dat naar de Keizerskroon, café 4 accordeonverenigingen, waarvan zelfs een kwart in het de oprichting van Stork en de Wilhelminaschool 5 Noord-Holland. Ook de Haarlemmermeer kent een een heuse accordeon- kwam de vereniging weer terug 6 accordeonvereniging en die vierde dit jaar haar zeventigste vereniging tot gevolg in hotel Tivoli waar ze tot 1990 7 verjaardag. had. Op 1 mei 1941 verbleven. Vervolgens werd er 8 werd het officieel. De gerepeteerd in het Prinses Ire- 9 e grootste populariteit pleinen of bedelend in de trein, heren J. Pieters en R. Appelman negebouw. Sinds enkele jaren 40 genoot de accordeon in uit Macedonië, Roemenië, etc. hadden de leiding. zijn ze nu te gast in het clubge- 1 Dde jaren vijftig. Bekende Toch is de accordeon nog lang In de oorlog was er behoefte bouw van de vogelvereniging 2 accordeonisten waren toen niet gedaan. Wellicht is er een aan vertier en dan kwam zo´n in de Marialaan, waar ze iedere 3 Harry Mooten, Johnny Meijer revival gaande. De tango ‘Adiós accordeonorkest goed uit. Heel dinsdagavond repeteren. 4 en The Three Jacksons. Ieder- Nonino’ van de Argentijnse veel anders was er niet. De 5 een die in de vijftiger jaren is tanguero/componist Astor eerste repetities waren in het De Vereniging Accordia 6 opgegroeid moet die zich nog Piazzolla haalde tijdens de hu- Tarreer-lokaal in de suiker- Na de oorlog ging het steeds 7 wel herinneren. welijksceremonie van Maxima fabriek in Halfweg. Tarreren beter met Accordia en in 1946 8 In 1954 werd de Fender Stra- en Alexander in één streek wil zeggen, het tarragewicht waren er 76 leden en 500 dona- 9 tocaster, een elektrische gitaar het ouderwetse imago weg bepalen volgens de formule teurs! Het ledental is overigens 50 geïntroduceerd. De Stratocas- van de accordeon. Overal in die ouderen onder ons nog op altijd nogal grillig geweest. 1 ter werd de meest verkochte Nederland kwamen er nieuwe school geleerd hebben: bruto - Nieuwe leden zijn ook niet zo 2 gitaar aller tijden. Het luidde leden bij die het liefst meteen netto = tarra. maar te vinden, de aanschaf 3 het begin in van de neergang in die tango wilde leren spelen. In 1943 verwierf men een van een nieuwe accordeon is 4 interesse voor de accordeon in De tango, en daar komen de repetitieruimte in café de een kostbare zaak. Wil men 5 o.a. Nederland enthousiastelingen pas later Kroon. En de laatste jaren van goedkoop uit zijn, dan vind je 6 Alleen in Zwitserland, Oosten- achter, is echter een van de de oorlog werd erin hotel Tivoli ze al op marktplaats.nl tus- 7 rijk, Duitsland en in de meeste moeilijkste muzieksoorten op gerepeteerd, maar daar kon sen de 700 en 1500 euro. Een 8 landen van het Oostblok wordt de accordeon. men alleen ‘s zondagsochtends nieuwe kost al gauw 3500 euro 9 nog volop accordeon gespeeld. En ook de populaire muziek terecht. en meer. 60 Door de open grenzen zie je nu van nu heeft de accordeon Zeven leden van Accordia Er is gelegenheid te spelen voor 1 ook wel accordeonspelers op herontdekt, kijk naar Row- werden in het kader van de oud en jong. De ouderen zijn

16 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 Accordeonvereniging Accordia in Zwanenburg 8 9 10 1 2 3 niet altijd in de meerder- op de accordeonschool 4 heid, de jongste is nog in de Jordaan, aan de 5 geen tien. Jammer is dat Bloemgracht in Amster- 6 de meeste kinderen als ze dam en in februari 1943 7 zo’n vijftien zestien zijn kon hij lid worden van de 8 ermee uitscheiden. Dan accordeonvereniging. Als 9 laten ze zich meer bepalen jong broekie mocht hij zo 20 door hun leeftijdgenoten tussen de grote mensen 1 en die spelen helaas geen Henk Maliepaard 65 jaar lid spelen. Op Bevrijdings- 2 accordeon. dag 5 mei 1945 liep hij al kwam André Vrolijk op Ruud Scholte 3 Accordia telt nu drie bij de vereniging spelen, spelend door de straten bezoek. Iemand die de Aalbes in de jaren 4 orkesten, inclusief een waaronder Han van de rond zijn woning, waar- top behoort van het ac- tachtig 5 Varia-orkest met verschil- Pol (sinds 13 mei 1952) mee hij heel wat mensen cordeonspel en zelfs een 6 lende instrumenten. Voor en Henk Maliepaard achter zich aan kreeg. Het klassieke opleiding aan 7 iedereen is wel een plaats- (sinds 10 februari 1943). leek de Rattenvanger van het Sweelinck conservato- 8 je in een van die orkesten. Voorzitter Ruud Scholte Hamelen wel. rium te Amsterdam heeft 9 Ook voor mensen die nog Aalbes staat ook al veertig Henk Maliepaard had een gevolgd. André Vrolijk 30 weinig kunnen. Al kunnen jaar op de ledenlijst en textielzaak, die hij van zijn heeft gespeeld op het 1 ze maar met een vinger blies in 2001 samen met vader had overgenomen vrijgezellenfeest van prins 2 spelen, dan nog mogen ze zijn vrouw Annemiek en die er in 1928, in de Wil- Willem-Alexander. Wie 3 meespelen. Bij Accordia dochter Marloes de club genlaan, mee was begon- weet hoe populair de ac- 4 staat de gezelligheid en de nieuw leven in. Accordia nen. Toen zijn vader eind cordeon nog gaat worden 5 sociale contacten dan ook was na conflicten met het jaren twintig van de vorige als Willem Alexander en 6 hoog in het vaandel. En bestuur, op sterven na eeuw geen werk had, ging Maxima op de troon ko- 7 heel belangrijk: men laat dood, maar sinds die tijd hij borstels en stoffers men. Meer informatie: 8 elkaar in zijn waarde. Le- gaat het weer crescendo verkopen. Later kwamen www.accordia.nl 9 den komen van heinde en met de club. er kop en schotels bij en 40 ver. Naast accordeonisten Legendarisch is Henk toen hij moest constate- Henri Stroet 1 uit Zwanenburg en de Maliepaard die lid werd ren dat porselein toch wel 2 rest van de Haarlemmer- op zijn tiende jaar. Zijn makkelijk brak ging hij 3 meer, zijn er ook leden zus zat op een zangclub en over op textiel. Dirigent Greetje 4 uit Amsterdam, Weesp toen ze op een feest moest Hij vierde heel wat jubilea. den Ouden van 5 en IJmuiden. Het clublied zingen wilde hij als jong Op een van zijn laatste Accordia in de 6 jaren tachtig past dan ook perfect bij de kind ook naar dat feest. 7 vereniging: Dus maar lid worden van 8 Zo zijn wij, wij lachen om het zangkoortje, maar tot 9 de zorgen, zingen kwam het helaas 50 Al het leed stellen wij uit niet. Zijn oom kwam bij 1 tot overmorgen zijn vader met een tip. 2 Ieder mens van kind tot Joop Pieters, de toenma- 3 zelfs opa, lige dirigent van Accordia, 4 Zijn lid of donateur van had een accordeon te 5 Accordia koop. Henk Maliepaard 6 reageerde razend en- 7 Trouwe leden thousiast en de accordeon 8 De vereniging kent een werd aangeschaft. 9 aantal trouwe leden die Zijn eerste accordeonles 60 al bijna een mensenleven kreeg hij op augustus 1942 1

september 2011 MEER-HISTORIE 17 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 9 Pophistorie 10 1 2 3 uit Haarlemmermeer 4 5 6 7 Haarlemmermeer kent geen echte popcultuur een mengeling van rock- producer Tony Vos wordt het album 8 zoals Haarlem (Rob Hoeke, Boudewijn de en klassieke muziek te spelen. De ‘Ekseption’ opgenomen. De eerste 9 Groot), Volendam (BZN, The Cats), groep krijgt in de zomer van 1968 single ‘The fifth’ bereikt in april 20 Leiden (The Shoes, Catapult) of Den Haag het idee om bekende klassieke the- 1969 de derde plaats in de Top 1 ma’s in haar muziek te verwerken 40. De plaat wordt mede dankzij 2 (Golden Earring, Q 65). Toch is er een tijdens een concert van de Britse Veronica-discjockey Tineke de 3 tweetal lichtpuntjes, meent Hoofddorper en rockgroep The Nice die een eigen Nooij (de toenmalige echtgenote 4 pophistoricus Leo Weijers. interpretatie van Johann Sebastian van Vos) zo’n grote hit. Zij draait 5 Bach’s ‘Brandenburger Concerten’ het nummer iedere dag in haar 6 wee grootheden uit de Neder- speelde. radioprogramma ‘Koffietijd’. In 7 landse popmuziek hebben wel Ekseption wordt uitgenodigd om 1969 heeft Ekseption nog twee hits. 8 Tdegelijk binding met de ge- te spelen met het Noord-Hollands ‘Rhapsody in blue’, oorspronke- 9 meente Haarlemmermeer. Multi- Philharmonisch Orkest op het lijk een compositie van George 30 instrumentalist en componist Rick Loosdrechter Jazz Concours. Rick Gershwin, en ‘Air’, een bewerking 1 van der Linden (5 augustus 1946) bewerkt verschillende klassieke van Bach’s ‘Suite no. 3’, de cantate 2 was een geboren en getogen Bad- thema’s voor die gelegenheid. En- ‘Wachet auf ’. 3 hoevedorper. Zanger en componist kele weken voor het festival krijgt Van der Linden neemt de muzikale 4 Oscar Harris (30 november 1943) de band te horen dat het orkest leiding binnen Ekseption over van 5 woont al jaren in Hoofddorp. Twee weigert op te treden met een pop- Rob Kruisman die in augustus 1969 6 totaal verschillende muzikanten die groep. Dat gedeelte van het festival opstapt uit onvrede met de muzika- 7 popgeschiedenis schreven…. vindt dan ook geen doorgang, maar le koers. Bandlid Huib van Kampen 8 Ekseption blijft bij het oorspron- gaat het muziekonderwijs in. Dick 9 Rick van der Linden kelijke idee en besluit het arrange- Remelink (saxofoon en fluit) komt 40 Als gezegd, groeit Rick van der ment van Ludwig von Beethoven’s de groep versterken en Rick van der 1 Linden op in . Vanaf vijfde symfonie te gebruiken. Linden werkt in die periode korte 2 zijn dertiende jaar speelt hij piano. Ekseption wint de eerste prijs op tijd samen met Boudewijn de Groot 3 Hij doorloopt het gymnasium op het concours en krijgt een pla- als onderdeel van zijn studioband 4 het Triniteitslyceum in Haarlem tencontract bij Phonogram. Met Session. 5 en gaat optreden met een aantal 6 symfonieorkesten. Hij houdt ervan 7 werken van klassieke componis- 8 ten te spelen. Daarnaast speelt 9 hij in pop- en jazzgroepen als het 50 Occasional Swing Combo en het 1 Ferdinand Povel Quartet. Begin 2 1967 studeert hij af aan het Haagse 3 Conservatorium met erecertificaten 4 voor piano, kerkorgel, harmonie en 5 contrapunt. Vervolgens wordt hij 6 docent aan de Haarlemse Muziek- 7 school. In april 1967 sluit hij zich 8 aan bij de Haarlemse popgroep 9 Ekseption, die voortkomt uit het 60 schoolbandje The Jokers. 1 Met de komst van Rick begint

18 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 n 1970 bestaat Ekseption uit Europa treedt zij op, onder meer in in. Het door Rick geproduceerde 6 Rein van den Broek, Rick van het Parijse ‘Olympia’, het Lon- album bereikt evenals zijn voorgan- 7 Ider Linden, Cor Dekker, Dick dense ‘Palladium’, de Hamburgse ger de eerste plaats in de Neder- 8 Remelink en Peter de Leeuwe. Het ‘Philharmonie’, in Scandinavië en landse albumlijst; de single ‘Ave 9 tweede album ‘Beggar Julia’s time Israël. Maria’ is een bescheiden hit. 30 trip’ wordt in die formatie opge- In 1971 komt ‘Ekseption 00.04’ In 1972 verschijnt ‘Ekseption 5’. De 1 nomen, met zangers Michel van uit. Rick heeft in de Londense single ‘A la Turka’ wordt geen hit. 2 Dijk en Dennis Witbraad. Het is een Command Studios met The Royal Het vele toeren door Europa lijkt 3 conceptalbum over een Middel- Philharmonic Orchestra opna- zijn tol te eisen; wrijvingen binnen 4 eeuwse vrouw die een muzikale reis men gemaakt voor het 15 minuten de groep leiden tot het vertrek van 5 door de tijd maakt en onderweg in durende nummer ‘Piccadilly sweet’. Remelink en De Leeuwe. Met Jan 6 aanraking komt met de muziek van Over deze opnamen heen spelen Vennik (fluit, sopraan- en altsaxo- 7 Tomaso Albinoni, J.S. Bach en P.I. de overige leden in de Hilversumse foon) en Pieter Voogt (drums en 8 Tchaikovsky. Het album krijgt uit- Phonogram Studio’s hun partijen percussie) wordt het zesde album 9 eindelijk een Edison en de singles 40 ‘Italian concerto’ (een bewerking 1 van Bach’s ‘the first movement, 2 BWV 971’) en ‘Adagio’ (een bewer- 3 king van Albinoni’s ‘Adagio in G 4 Mineur’) worden hits. 5 Tijdens de opnamen van ‘Ekseption 6 3’ wordt Van Dijk vervangen door 7 Steve Allet. Het derde album van 8 de band is eveneens een conceptal- 9 bum, gebaseerd op het verhaal ‘Le 50 petit prince’ van de Franse schrijver 1 Antoine de Saint-Exupéry. Voor de 2 teksten op het album is Veronica- 3 discjockey Will Luikinga verant- 4 woordelijk. De singles ‘Another 5 history’ (geschreven door Michel 6 van Dijk) en ‘Peace planet’ (een 7 bewerking van Bach’s ‘Badinerie, 8 Suite no.2 in B Minor’) worden hits. 9 De populariteit van Ekseption is 60 ondertussen ongekend. In heel 1

september 2011 MEER-HISTORIE 19 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 ‘Trinity’ opgenomen. Het album is han Slager. De albums ‘Cum laude’ Oscar Harris & the 9 opgedragen aan Piet Vincent, di- (Rick en Rein), ‘Dance macabre’ Twinkle Stars 10 recteur van de Haarlemse Muziek- en ‘Ekseption ‘89’ volgen. In 1994 scar Harris wordt geboren 1 school en muziekleraar van Rick. wordt een live album uitgebracht op 30 november 1943 in 2 met opnamen in het Kurhaus in OAlbina, Suriname. Op jonge 3 Na Ekseption Eberbach en de Meistersingerhalle leeftijd zingt hij in de Stadszen- 4 In 1974 verlaat Rick van der Linden in Neurenberg. In 2001 verschijnt ding voor Club Hercules, maar ook 5 Ekseption en toert door Zweden ‘Vivace’ van Rick van der Linden tijdens tienershows in Thalia, Luxor 6 met Jaap van Eik (ex-Cuby & The met kerkorgelmuziek van Bach. en Bellevue komen zijn talenten tot 7 Blizzards) en Pierre van der Linden Twee jaar later start hij met een uiting. In eigen land breekt Oscar 8 (ex-Focus) onder de naam Trace. nieuwe Ekseption. Hierin zitten door als hij de populaire zanger 9 Bij Ekseption neemt Hans Jansen ook zijn vrouw Inez, de Canadezen Max Nijman uit Moengo vervangt 20 de plaats in van Rick. Mark Inneo, Bob Shields, Meredith tijdens een jubileumviering van 1 Rick van der Linden vindt in 1978 Nelson en Peter Tong.. de basketbalclub CLD. Van André 2 met Robbie van Leeuwen de zoge- Op 19 november 2005 wordt Rick Kamperveen mag Oscar de stu- 3 heten ‘synthesizerpop’ uit. Onder getroffen door een herseninfarct, dio’s van Radio Apintie gebruiken, 4 de naam Mistral hebben zij drie op- waardoor hij een halfzijdige ver- waar de muziek van zijn idolen 5 eenvolgende hits: ‘Jamie’, ‘Starship lamming oploopt. Kort daarvoor Brook Benton, Sam Cooke, Nat 6 109’ en ‘Neon City’. is hij nog geïnterviewd voor het ‘King’ Cole en Frank Sinatra door 7 In 1978, 1981 en 1989 volgen populaire televisieprogramma ‘Top de luidsprekers schalt. Oscar wil 8 reünies van Ekseption met Rick en 2000 A Go-Go’. Hij overlijdt twee echter architect of dominee worden 9 Rein van den Broek, aangevuld met maanden later, op 22 januari 2006 en verhuist in 1963 naar Neder- 30 ex-Kayak leden Max Werner en Jo- op 59-jarige leeftijd. land om te gaan studeren. Daar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 2 3 4 5 6 7 8 9 50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 60 1

20 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 moet hij zich meteen voor militaire verleent hij zijn medewerking aan 7 dienstplicht melden. Hij volgt een het liedje ‘Corduroy’ op het album 8 opleiding voor handelsreiziger en ‘monarchs’ van de Haagse hiphop- 9 neemt muziek- en zanglessen bij groep Coup de Villz. 10 Mario Ingensoet en Len del Ferro. Op 19 september 2010 vindt een 1 In 1965 sluit Oscar zich aan als eenmalig reünieconcert van Oscar in 2 leadzanger bij The Twinkle Stars, Harris & The Twinkle Stars plaats Jazz 3 een Surinaamse band die vanuit in Amsterdam. De sympathieke Haarlemmermeer 4 Amsterdam opereert. De groeps- zanger is getrouwd en heeft twee 5 naam wordt al snel Oscar Harris & zonen. De Surinaamse overheid ‘Het Meer Jazz Festival is inmiddels een niet weg te 6 The Twinkle Stars. benoemde de man met de gouden denken Haarlemmermeers fenomeen. En het past 7 In augustus 1969 heeft de band stem tot Ridder in de Orde van de ook in een lange muziektraditie. Denk aan de koren 8 een eerste hitsingle te pakken met Gele Ster. en harmonie- en fanfarekorpsen die in de jaren 9 ‘T.o.p.’, geschreven door Oscar en na de drooglegging van de grond kwamen. Na de 20 Franck Smith. De single bereikt jaren ‘60 van de vorige eeuw verschoof vooral bij 1 de 24e plaats in de Nederlandse jongeren de belangstelling naar andere voor hen 2 Top 40 en staat negen weken in de meer populaire muziekvormen. De gemeente heeft 3 hitlijst genoteerd. Na de klei- altijd een ijverig kunst- en cultuurbeleid gevoerd. 4 nere hits ‘Clap hands for baby’ en Toen het zingen op scholen nogal inzakte, was de 5 ‘Weentie groove (part 1)’ uit 1970, gemeente er gauw bij om bijscholing te organi- 6 volgen de krakers ‘Try a little love’ seren, onder de noemer ‘Samen weer zingen in 7 en ‘Soldiers prayer’. De meeste van de klas’. Ook de voormalige Culturele Raad had 8 deze hits zijn terug te vinden op het veel oog voor muzikale ontwikkeling. Ik denk ook 9 album ‘Soldiers prayer’. Onder- aan het stimuleren van schoolconcerten en aan de 30 tussen heeft de in Texas geboren jazzconcerten die al in de jaren zestig in De Beurs 1 Billy Jones zich als tweede zanger werden gegeven, onder meer door Rita Reys en Pim 2 bij de groep aangesloten. Hoewel Jacobs, en door de destijds beroemde Haarlemse 3 Oscar Harris & The Twinkle Stars in Diamond Five (waarvan later Cees Slinger en Harry 4 1971/1972 nog hits als ‘Mr. Astro- Verbeke ook bij Meer Jazz hebben opgetreden). De 5 naut’, ‘How will you know’, ‘Honey gemeentelijke Muziekschool Haarlemmermeer 6 Conny’ en ‘Mary’ scoort, wordt de onder leiding van organist Piet Kiel junior, later het 7 Top 10 niet meer bereikt. Als verder Centrum voor Kunstzinnige Vorming en ook het 8 hitsucces uitblijft, kiest Oscar voor Leo Weijers huidige Pier K hebben zich van meet af aan beijverd 9 een solocarrière. Hij breekt in 1976 Auteur Leo Weijers woont in voor muzikale ontplooiing van jongeren, en de 40 door met de zwoele soulballade Hoofddorp en schreef de boeken vele Haarlemmermeerse amateursbands in tal van 1 ‘Since I met you, baby’. Een jaar ‘Top 10 toppers van toen’ (over de genres zijn mede daaraan te danken. Meer Jazz en 2 later heeft hij succes met de single populairste grammofoonplatenar- Pier K werken nauw samen om die amateuristische 3 ‘I’m still in love with you’. tiesten uit de jaren ’40 en ’50) en muziekbeoefening actief te stimuleren. Gelukkig 4 Eind jaren ’70 probeert Oscar het Top 10 toppers van toen: sounds of kan dat, want Meer Jazz mag 5 met een mix van vrolijke, Caribisch the sixties deel 1 (over de populair- zich verheugen in de warme 6 getinte meezingers en dat resulteert ste artiesten uit de eerste helft van belangstelling van het ge- 7 in 1980 in de grote hit ‘Song for the de jaren ’60). Zie www.boekscout.nl meentebestuur, enthousiaste 8 children’ en de kleine hit ‘Disco Een derde boek is in voorbereiding. sponsoren en vele anderen.’ 9 calypso’. Na een periode van sa- 50 menwerking met zangeres Debbie Hans Esman, 1 gaat Oscar weer alleen verder. In voorzitter Stichting Meer- 2 2003 zingt hij ‘Lean on me’ in duet Jazz en secretaris 3 met de Haagse zanger Sébastiaan. Stichting Meer-Historie. 4 Een jaar later verschijnt de cd ‘Salsa 5 romantica’. 6 In 2007 is Oscar’s stem nog te 7 horen in ‘Beestenboel’, de Neder- 8 landse versie van de Amerikaanse 9 animatiefilm ‘Barnyard: the ori- 60 ginal party animals’. Een jaar later 1

september 2011 MEER-HISTORIE 21 1 THEMA MUZIEK 2 3 4 5 6 7 8 9 ‘Tijdens 10 1 uitvoeringen van 2 3 Excelsior liep het 4 5 hele dorp uit’ 6 7 8 9 20 Fanfares in Haarlemmermeer 1 2 3 n heel het land ontstonden aan trokken veel belangstelling. Piet van een symfonieorkest naar een 4 het begin van de vorige eeuw vele Robijn van de Fanfare Excelsior uit blaasorkest. Het probleem was 5 Ifanfarekorpsen. Veel hardwer- Hoofddorp vertelde in 1981 in de dat symfonieorkesten deze mu- 6 kende arbeiders zochten een te- Hoofddorpsche Courant dat in de ziek mooier konden uitvoeren dan 7 genwicht voor het zware dagelijkse oude tijd tijdens uitvoeringen het blaasorkesten. Natuurlijk was er 8 werk in het gezamenlijk musiceren. hele dorp uitliep om te luisteren. ook de marsmuziek, de geëigende 9 Ook kregen zij zo de gelegenheid Tientallen jaren lang werden tal van muziek van fanfares omdat ze op 30 zich op niveau te kunnen presen- speciale gelegenheden onder grote straat liepen.’ 1 teren. belangstelling van de Hoofddorpers ‘Hoofddorp was echt een dorps- 2 Ook in de Haarlemmermeer wer- muzikaal omlijst door de fanfare. samenleving in mijn jeugd: bij een 3 den vele fanfares opgericht: het Of het nu Koninginnedag was of zoveel jarig huwelijk, iemand had 4 Rooms-katholieke Fanfarekorps wat voor feestdag dan ook … Excel- een lintje of een belangrijke functie 5 ‘Ons Genoegen’ en de socialis- sior was aanwezig en grote groepen gekregen: het korps kwam aange- 6 tische Fanfare ‘Opwaarts’, beide kwamen luisteren. marcheerd en bracht een serenade. 7 uit Hoofddorp, gingen in 1928 Trombonist Ries van Leeuwen, die Dat was een vorm van eerbetoon en 8 gezamenlijk verder. De naam werd al bijna 60 jaar bij Excelsior zit, ver- dat werd heel erg op prijs gesteld. 9 Excelsior. Ook ontstonden onder telt dat Excelsior een neutrale ver- Op Bevrijdingsdag, Koninginne- 40 andere: Fanfarekorps Wilhelmina eniging was: dat was heel bijzonder dag en op het dorpsfeest: Excelsior 1 te Abbenes, Fanfarekorps Crescen- voor die tijd. ‘Er was behoefte aan verzorgde de vrolijke noot en er 2 do en Fanfarekorps Irene, beiden kunstzinnige uiting, men wilde waren concerten in de kerk, in 3 te Nieuw-Vennep, het Christelijk muziek maken. Instrumenten wer- hotel-restaurant ‘De Beurs’ of hotel 4 Fanfarekorps ‘Nieuwemeer’ te Rijk, den gekocht uit toegangsprijzen van ‘De Landbouw’.’ 5 Fanfarekorps ‘Vijfhuizen Vooruit’ concerten en giften van donateurs. ‘Muziek maken was niet vrijblij- 6 en de Arbeiders Harmoniekapel De instrumenten, die in bruik- vend. Er moest serieus muziek 7 ‘Opwaarts’ te Hoofddorp. leen waren, waren meestal oud en worden gemaakt; daarom moest 8 Uitvoeringen van fanfarekorpsen moesten lang meegaan. Iedereen er thuis dagelijks worden geoefend 9 kon meedoen want de contributie en wekelijks de repetitie worden 50 van het korps was niet te hoog.’ bezocht. Maar voor de leden van 1 Excelsior vormde samen muziek 2 maken ook een sociale gebeurtenis. 3 ‘Er was behoefte Ik weet nog, ik was 13 of 14 jaar, en 4 aan kunstzinnige we speelden in een muziektent in 5 Vijfhuizen, die half over een sloot 6 uiting, men wilde was gebouwd. Het was verboden 7 muziek maken’ om te roken tijdens het spelen maar 8 met een grote sigaar in zijn mond 9 ‘In de beginjaren van de fanfares sloeg een man op de grote trom. Hij 60 was er een bepaald repertoire: de verstapte zich en viel in de sloot met 1 muziek was omgeschreven muziek sigaar en al. Grote hilariteit want

22 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 de man zat onder de bagger en het fanfares in de Haarlemmermeer jaren tachtig werd muziek speciaal 5 kroos. Hij kreeg een droog pak en zijn gestopt omdat ze te weinig voor blaasorkesten geschreven: dit 6 daarna speelden we gewoon weer leden hadden. sloeg echt aan.’ 7 door.’ Ook Excelsior heeft de nodige ‘Door de bevolkingstoename in 8 problemen gehad: zo staat in de de Haarlemmer is het orkest al 9 Tweede Wereldoorlog Hoofddorpsche Courant begin twintig jaar volledig bezet om 20 In de Tweede Wereldoorlog stopte jaren zeventig te lezen dat de ver- orkestwerken uit te kunnen voeren. 1 Excelsior. Van Leeuwen vertelt dat eniging arm is en met bedelen op de De meeste leden hebben nu een 2 de instrumenten moesten worden been moet zien te blijven. Gelukkig eigen instrument. De tijd van het 3 ingeleverd. Hij weet dat veel instru- dragen veel ouders bij aan de be- brengen van serenades is allang 4 menten in boerderijen zijn verstopt. kostiging van nieuwe uniformen, zo voorbij. Het lopen op straat liep 5 Na de oorlog kwamen ze weer voor staat in het krantenartikel. Moeilijk in de jaren negentig ten einde. Op 6 het licht. Enkele maanden na de was het opheffen van de drumband Koninginnedag wordt ook niet 7 bevrijding werd Excelsior weer en het majorettekorps van het meer gespeeld want een optreden 8 opgericht. korps begin jaren negentig vanwege van Excelsior past niet meer in de 9 te weinig leden. Koninginnedagviering. Maar op 4 30 mei met Dodenherdenking speelt 1 Van de jaren vijf- Harmonieorkest Excelsior altijd en in 2010 is er op 2 tig tot de jaren Van Leeuwen: ‘Begin jaren zeventig het Bevrijdingsconcert gespeeld. 3 werd Excelsior een harmonieorkest. Ook is er een traditie: met Kerst en 4 tachtig zijn vele Voorheen waren er alleen koperen Pasen speelt Excelsior in de Rooms 5 fanfares in de instrumenten en saxofoons. Een Katholieke Kerk van Hoofddorp. 6 harmonieorkest heeft ook hout- Er is een verandering bij de jeugd. 7 Haarlemmermeer blazers, zij bespelen instrumenten Ze voelen niet meer zoveel voor het 8 gestopt zoals hobo, klarinet, fluit en fagot. lopen op straat. Ze willen muziek 9 Veel jongeren speelden klarinet maken op hoog niveau en spelen 40 Een onbetwist hoogtepunt in de of fluit op de muziekschool, die liever klassieke stukken, filmmu- 1 geschiedenis van de fanfare vormde ondertussen in Hoofddorp was ge- ziek, bigbandmuziek en specifieke 2 in 1964 de eerste prijs in de hoogste komen. De muzikanten wilden iets muziek voor blaasorkesten. De 3 afdeling, de Vaandelafdeling, doen met hun kennis en werden lid toekomst van Excelsior ziet er goed 4 waarin de fanfare voor het eerst van het harmonieorkest Excelsior. uit: genoeg leden, goede muziek, en 5 uitkwam. De prijs werd behaald op Een harmonieorkest geeft door veel een goed instrumentarium,’ besluit 6 het Federatieve Muziekconcours meer verschillende instrumenten Van Leeuwen. 7 van de Koninklijke Federatie van een meer divers geluid en daardoor 8 Muziek- en Fanfaregezelschap- is een breder repertoire mogelijk: zo Drumfanfare Melomanie 9 pen. Van Leeuwen vertelt dat van de werd ook onder andere barokmu- De Drumfanfare Melomanie uit 50 jaren vijftig tot de jaren tachtig vele ziek van J.S. Bach gespeeld. In de Rijsenhout loopt echter nog wel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 60 1

september 2011 MEER-HISTORIE 23 1 Fanfares in de Haarlemmermeer 2 3 4 5 6 7 8 vaak op straat: Melomanie opent leden gingen daar graag naar toe. meer’ in sporthal De Estafette te 9 het jaarlijkse dorpsfeest en gaat met Drumfanfare Melomanie kreeg ook Nieuw-Vennep. De naam van het 10 onder meer Sinterklaas, Koningin- majorettes: bij een optreden van concert slaat niet alleen op de leef- 1 nedag en St. Maarten in optocht Melomanie traden sindsdien ook de tijd van de muziekvereniging maar 2 door de straten. Net als andere majorettes op.’ ook op het aantal deelnemers aan 3 fanfares brachten ze ook serenades ‘Melomanie was echt een dorps het concert: meer dan 65. 4 maar dat is voor hen ook verleden gebeuren: alle geloven, alle rangen Een andere keer staat in de krant 5 tijd. en standen waren lid. Iedereen dat de drumband bij de start- en fi- 6 De Drumfanfare Melomanie heeft kende elkaar in het dorp. Nu is dat nish plaats staat van het Meerwan- 7 in 2009 haar veertigjarig bestaan over. Na 2000 zijn er veel mensen delen. Daarbij staat vermeld: ‘De 8 gevierd. Mevrouw J.A. Dekker uit van buitenaf in Rijsenhout komen muziekvereniging bestaat al sinds 9 Rijsenhout, die samen met an- wonen: zij werken onder andere op de oprichting in 1945 uit enthousi- 20 dere dames altijd de uniformen Schiphol en in Amsterdam. Op de aste leden die graag een (muzikaal) 1 verzorgde, vertelt dat het destijds 2 begon met eikenplanken waar de 3 muzikanten met trommelstokken Melomanie betekende 4 opsloegen. Later kwamen er echte 5 trommels en weer later kwamen stuk vrolijkheid voor Rijsenhout 6 er ook blaasinstrumenten. Een lid 7 moest contributie betalen maar had drumfanfare zitten oude dorpelin- steentje bijdragen bij diverse eve- 8 het muziekinstrument in bruikleen. gen; nieuw ingekomenen zitten niet nementen, zoals Meerwandelen.’ 9 Instrumenten werden bekostigd op ‘de muziek’, zegt mevrouw Dek- Op hun website valt te lezen dat de 30 door giften van donateurs, de jaar- ker. Met de Drumfanfare Meloma- vereniging zowel in omvang als in 1 lijkse bazaar en bijdragen van het nie gaat het overigens ook goed: het kwaliteiten groeiende is. 2 Anjerfonds. aantal leden is constant. 3 Mevrouw Dekker vertelt dat de e hiervoor genoemde mu- 4 drumfanfare een stuk vrolijkheid Muziekvereniging Irene ziekverenigingen Excelsior, 5 voor het dorp betekende en bete- In het Witte Weekblad verschijnt DMelomanie en Irene zijn 6 kent. ‘Er was wel voetbal, tennis op 17 mei 2011 een bericht dat de de enige fanfares van oudsher die 7 en een dorpshuis met activiteiten Muziekvereniging Irene te Nieuw- overleefden in de Haarlemmer- 8 maar verder was er niet veel. Elke Vennep haar 65-jarig bestaan viert meer en waarmee het goed gaat. De 9 maandag was er repetitie en de met een concert genaamd ’65 en Haarlemmermeer telt nog twee lo- 40 pende verenigingen van vroeger, de 1 Showband Prins Willem Alexander 2 en Bigband Prinses Irene, beide uit 3 Zwanenburg. Echter: de Showband 4 Prins Willem Alexander moest het 5 roer omgooien en de Christelijke 6 Drumband Prinses Irene wordt dit 7 jaar opgeheven. 8 9 Showband Prins Willem Alexander 50 De echt Zwanenburgse Showband 1 Prins Willem Alexander, die in 1970 2 is opgericht was een fanfare, ‘een 3 lopende vereniging’. Coördinator 4 R. Temmingh: ‘Door de jaren heen 5 liep het ledenaantal steeds meer te- 6 rug. Begin deze eeuw was dat gezakt 7 naar minder dan twintig leden en 8 konden er geen shows meer worden 9 gelopen. Het marcheren ging wel 60 door maar de mensen werden ou- 1 der, kregen kwalen, en de jeugd had

24 MEER-HISTORIE september 2011 BOEKEN 1 2 3 4 5 6 7 Popmuziek van dag tot dag gedacht hebben; dat laten we 8 – Jaren ’70 – aan de lezer over en zie hierboven 9 een proeve daarvan. 10 Wat een informatie! De Dikke 1 Blomberg doet zijn naam eer aan. Evenzo geldt dat voor ‘De Dikke 2 van Draanen’. Ton van Draanen 3 en Tom Blomberg, beiden als 4 adviseur en programmaleider aan 5 MeerRadio verbonden, behoren 6 tot de best gedocumenteerde popkenners van Nederland. Frits Onze nestjes waren warm 7 Je hoeft dit rijk geïllustreerde Spits heeft daar dankbaar gebruik 8 boek maar open te slaan en je van gemaakt. Wie eigenlijk niet in Een keer in de week komen 9 bewoners van Zwaanshoek op waant je in de jaren zeventig: Hilversum, die met pop te maken 20 Mariska Veres – waarom heeft ze had? Ad Visser zegt in het voor- donderdagmiddag bij elkaar om 1 een medaille in haar hand? Ah, ze woord: ‘Onze Ton lijkt een beetje verhalen met elkaar te delen. geen zin meer om lopend op straat was ook ereburger van Den Haag op de Rainman van de pop’. Onder het genot van een kopje 2 Melomanie betekende te musiceren. Daarom is dit jaar het omdat ze met Vorig jaar april, vlak na het ver- koffie/thee met wat lekkers 3 roer omgegooid: we zijn een zittend (hitsingle Venus) de eerste plaats schijnen dit boek, hebben beide komen de mooiste verhalen 4 ter tafel. Het is altijd ontzet- stuk vrolijkheid voor Rijsenhout korps geworden en spelen een mix bereikte in de Billboard Top 100 muziekkenners, de klanten van 5 Status Quo – wat een dunne boekhandel Stevens getrakteerd tend gezellig en er wordt veel 6 van muziek: van musical, swing mannetjes met strakke broekjes op een wervelende muziekshow/ gelachen. Wat gedacht van tot liedjes van Guus Meeuwis, Jan (vanboven) en wijd (vanonder). quizavond. Het was een groot een verhaal over de bewoners 7 Smit, en ook marsen komen nog Dat daar zoveel lawaai (sorry, succes. Ik heb me overigens van de Alida’s Hoeve, nu Global 8 voorbij. Het gaat een stuk beter: de geluid) uitkwam. toen niet alleen verbaasd over Garden of de bodedienst van 9 Johannes Schrama, later aard- mensen zijn enthousiast en we krij- Ivan Heylen – zegt me niets, ook hún kennis, maar ook over die 30 niet als ik hem op de foto bekijk. van sommige klanten. Mis je die appelenhandel J.R.Schrama, gen meer leden. Tot vorig jaar re- 1 Maar als ik de titel lees: ‘De Wilde kennis dan deed dat niets af aan de hond en de bolknak van de peteerden we in Zwanenburg maar Boerendochtere’ dan hoor ik hem de pret. Vooral niet als je een dahliakweker van Milatz? Dit 2 omdat het gebouw afgekeurd werd, meteen weer zingen. goede teamgenoot had, of een alles en nog veel meer kunt u 3 zijn wij uitgeweken naar Haarlem, Avro’s Toppop – toen ik nog dacht redelijk goed gevoel voor liplezen. lezen in het nieuwe boek Onze 4 nestjes waren warm over het maar het liefst keren we weer terug dat ik met één sigaret per week En wanneer verschijnt het boek 5 toe kon; alleen op vrijdagavond, over de jaren tachtig? En gaan we wel en wee in de Haarlemmer- naar de Haarlemmermeer.’ 6 hoor ik me nog tegen mijn dan weer zo’n popavond in de meer. Ook kunt u er een dvd bij Met de vroegere Christelijke Drum- moeder zeggen. boekhandel organiseren? Tot die kopen. Daarin kunt u zien hoe 7 band Prinses Irene uit Zwanenburg Stevie Wonder – met zijn tijd, en ook daarna, kan iedereen de verhalen worden verteld. 8 verliep het anders: al in de jaren bekendste platenhoes. Jaren kwijt terecht op www.vandaaginde- In de DVD is ook een rondje 9 Zwaanshoek en omgeving tachtig hadden de jongeren geen geweest, nooit teruggevonden popmuziek.nl 40 maar gelukkig met hetzelfde opgenomen. zin meer om op straat muziek te 1 omslag in cd-versie terugge- ISBN 9789080974074, maken in uniform. Daarom werd komen. Weergaloos. prijs: € 24.50 Boek € 14,95, DVD € 11,95, 2 de fanfare opgeheven en in 1987 de IJzersterke trouwfoto van Len- Te koop bij: Sybil van Dam, 3 P.I. Bigband opgericht. Deze band naert Nijgh en Anja Bak. Waar Op de foto Ton van Draanen 023–5271472, sybil.vandam@ 4 planet.nl, www.sybilvandam.nl bestond uit blazers, drums, piano, kijken ze naar? Niet naar elkaar. (links) en Tom Blomberg met een 5 Hans Aarsman zou er blij mee exemplaar van hun boek. bas- en slaggitaar. De band heeft 6 zijn. echter al jarenlang weinig leden. Drie keer raden: man met volle De Keuze van Stevens! 7 Vorig jaar zijn ze daarom gestopt baard, rode bloes met puntkraag, 8 met repeteren en dit jaar wordt de zilveren ketting met hart en witte 9 band opgeheven. duif op de arm. 50 Het is een kijkboek dat aanzet tot 1 luisteren, zoeken en vergelijken, Baukje Bos-Burggraaff en ja, een beetje tot nadenken. 2 Dit is vroeger. Deze foto’s zien 3 er, behalve Donny Osmond, 4 toch veel minder gelikt uit dan 5 tegenwoordig? (vroeger was niet 6 alles beter.) In een kleine 200 pagina’s worden 7 de muzikale (pop)jaren zeventig 8 blootgelegd. Prettig, informatief 9 beschreven, zonder sentimenteel 60 te worden. De schrijvers zullen 1

september 2011 MEER-HISTORIE 25 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 Herinneringen aan school nummer 7 1 2 3 4 5 6 7 8 Gravend door zijn jeugdherinneringen hoofdonderwijzer. De jaarwedde klas. Een heel aardig mens met een 9 stuitte Rijsenhouter Tjierd Kooij op zijn bedraagt 700 gulden met 20 pro- zachte stem. Wat ze wel kon was 30 schoolperiode. Al schrijvende wordt duidelijk cent van de schoolgelden na aftrek keihard in haar handen klappen, je 1 van de schoolbehoeften en 100 schrok je het lazarus. wat een bijzondere tijd de lagere schoolperiode 2 gulden vergoeding per jaar voor het 3 was en nog altijd is. gemis van een vrije woning zolang Meneer Poots was de volgende, een 4 daarin niet door het Gemeentebe- meester die had je nog niet gehad. 5 stuur is voorzien. De onderwijzers- Aardige vent soms, maar met een 6 at was er, zeg maar woning - onlangs aanbesteed - zal kort lontje. In september van het 7 tot 1958, toen omstreeks juli 1866 gereed zijn. nieuwe schooljaar begon hij met 8 WRijsenhout nog een nieuwe aanwijsstok en aan 9 niet op de kaart stond? School 7, waar ik van 1949-1955 op het einde was het slechts een kort 40 school ging, stond op de hoek Aals- stompje; de klas was toen ook al 1 Het zwembad de ‘Blauwe Beugel’ meerderweg - Bennebroekerweg. weleens luidruchtig. 2 en de ijsclub van dezelfde naam Bij de school stonden in die jaren 3 opgericht in 1929. Een kerk, geen geen noodlokalen, die kwamen In het laatste jaar, de zesde klas, 4 echte, maar een verbouwde garage, toen de naoorlogse ‘babyboom’ op kwam je bij meester Nap. Wat hij 5 de ‘Bethel kerk’ aan de Bennebroe- school kwam. Ook kwam er een goed kon was roken, gewoon in 6 kerweg. Twee reisverenigingen gymzaal. Zelfs in de onderwijzers- de klas. Dat kan je je nu niet meer 7 O&O aan de Bennebroekerweg en woning kwam een lokaal voor de 7e voorstellen. Hij piepte aan alle 8 Crescendo aan de Grote Poellaan. en 8e klas. Daarna kon je gelijk naar kanten. Vioolspelen was de hobby 9 En verder hotel-café De Uil van een baas, zo ging dat toen. van meester Nap, al klonk het niet 50 Arie Maarse. Achter was een zaal als André Rieu. 1 voor feesten en partijen. Af en toe n de eerste klas kwam je bij juf Nap kneep je keihard in je wang, 2 op zaterdagmiddag films voor de Tissing. Ze was van Friese komaf. waarna je enkele dagen met een 3 jeugd. Een belevenis, want televisie INa haar pensionering is zij weer dikke blauwe wang liep. Dat liep 4 was er nog weinig. naar Heerenveen teruggegaan. Tot een keer goed mis. Hij had weer 5 op hoge leeftijd keek ze de schaats- een jongen gegrepen. De vader ging 6 Tot slot was er nog de Openbare uitslagen in de krant na. Regelma- verhaal halen. Toen zag je Nap, in 7 Lagere School nummer 7. Deze tig kwam ze Rijsenhoutse namen het bijzijn van de schooljeugd, hol- 8 school, ‘De 7 Sprong’, bestaat nu tegen van kinderen die bij haar in lend over het schoolplein gaan. Dat 9 145 jaar. Op 2 februari 1866 vragen de klas gezeten hadden. was feest, de meester kreeg een pak 60 Burgemeester en Wethouders van slaag. Het knijpen werd daarna een 1 de gemeente Haarlemmermeer, een Bij juf Aberson kwam je in de derde stuk minder.

26 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 Nap had ook een goede kant: aardappels rapen bij boer van Elde- nog van weet is dat Catharinus van 8 schoolreisjes. Dagje uit met de bus ren op de ‘Segrina Hoeve’ (Aals- Wieringen de rol van Janus Wapse 9 van ‘Maarse en Kroon’ vol met kin- meerderdijk 640) en van dat loon Bokse speelde. 10 deren en enkele ouders, onder an- gaan we naar Putten, luidde het 1 dere Jan Zantingh senior en Henk antwoord van Nap. Dat gebeurde. Tjierd Kooij 2 Wassens, mee als hulp. Prachtig. Ik zie die ouwe van Elderen nog 3 Zantingh was smid en Wassens lopen op zijn witte klompen tussen 4 maakte de eerste douches en wc’s in heel veel kinderen. Oh, wat was 5 Rijsenhout. Veel hadden toen nog het een zeur, de kleinste krieltjes 6 7 8 9 Herinneringen aan school nummer 7 20 1 2 een plee, sommige een dubbeldek- moesten we oprapen. Hij schrapte 3 ker (twee aan elkaar) - één voor de met zijn witte klompen net zo lang 4 buren - in de tuin. Bij een vriend tot hij toch nog wat vond. Moet je 5 stond op de binnenkant van de deur tegenwoordig eens zien wat er blijft 6 het volgende rijmpje: ‘Door onweer liggen. Als van Elderen dat nog eens 7 en stormvlagen is de deur van het kon zien. Het schoolreisje werd een 8 schijthuis weggeslagen, nu zit ik als groot succes. Speurtochten in een 9 een hond te schijten in mijn blote donker bos. De echoput werd ook 30 kont’. bezocht en een bosbad. Ook toen 1 Gaan we verder met het laatste was het al iets bijzonders. 2 schoolreisje in de zesde klas. Drie 3 dagen naar Putten op de Veluwe. Aan het einde van de zesde klas 4 Een groot plan van meester Nap. deden wij een toneelvoorstelling. In 5 Hoe gaan we dat betalen? vroegen het zaaltje van ‘De Uil’, het dorps- 6 de ouders zich af. Met de hele klas huis van toen. Het enige wat ik daar 7 8 9 40 1 2 3 4 5 6 7 8 9 50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 60 1

september 2011 MEER-HISTORIE 27 1 LUCHTVAART 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 Foto 1: Fokker F 3 XXXVI. Hiervan 4 is slechts een exemplaar 5 gemaakt 6 7 8 9 De toekomst van het verleden 20 1 2 Missers in lucht- en ruimtevaart 3 4 5 Toekomstvoorspellingen blijken telkens lbert Plesman Memorial bijbehorende voortstuwingssyste- 6 weer een hachelijke onderneming want Lectures men…’. 7 ze hebben altijd een bepaalde mate van AIedere vijf jaar wordt in het Niemand sprak in die tijd over 8 onnauwkeurigheid door externe factoren als auditorium van de TU Delft een le- milieuheffingen en duurzaamheid, 9 zing gehouden ter herinnering aan laat staan over ontwikkelingen 30 politieke en economische ontwikkelingen, de grondlegger en eerste directeur van de afgelopen decennia op het 1 nationale en internationale regelgeving van de KLM, dr. Albert Plesman. De gebied van de elektronica en de in- 2 en maatschappelijke acceptatie. De lezing wordt georganiseerd door de formatietechnologie. Dat gebeurde 3 nauwkeurigheid van de voorspelling faculteit Luchtvaart en Ruimtevaart tien jaar later al wel. Eind jaren 4 neemt af naarmate de toekomst verder in Techniek. De spreker is altijd een zestig namen de grote internatio- 5 het verschiet ligt. Het is eigenlijk beter te prominente vertegenwoordiger nale luchtvaartmaatschappijen hun 6 van deze tak van wetenschap en eerste gecomputeriseerde reserve- 7 spreken van toekomstverkenningen. In dit techniek. ringssystemen in gebruik. 8 artikel enkele voorbeelden uit de lucht- en In 1959 stond bij de KLM het begin In 1985 naar Mars 9 ruimtevaartgeschiedenis, die bij nader inzien van het straaltijdperk voor de deur In 1969 hield de plaatsvervangend 40 anders zijn uitgepakt. en hield Hall Hibbard, hoofd van president-directeur van de KLM, 1 de ontwikkelingsafdeling van de vliegtuigbouwkundig ingenieur 2 Lockheed, de genoemde lezing. Hij Frits Besancon de ‘Albert Plesman 3 betoogde dat er geen twijfel bestond Memorial Lecture’. Hij toonde 4 dat passagiers op de intercontinen- daarbij onder meer een dia waarop 5 tale routes binnen enkele tientallen de technische ontwikkelingen van 6 Foto 2: Vertrek van de eerste lijnvlucht van een jaren zouden reizen met snelheden lucht- en ruimtevaart tot op dat 7 straalverkeersvliegtuig, de Britse Comet, die vanaf 1952 door van 6 tot 7 maal die van het geluid. moment in een rechte lijn wer- de BOAC werd ingezet op de route Londen-Johannesburg. 8 In hetzelfde jaar vierde de KLM het den doorgetrokken naar het jaar 9 veertigjarig jubileum. Ter gele- 2000. Juist in dat jaar was de eerste 50 genheid daarvan verscheen in het bemande reis naar de maan, nog 1 personeelsblad, ‘De Wolkenridder’, geen twaalf jaar na de lancering van 2 een artikel van de directeur-gene- de eerste Russische kunstmaan, 3 raal van de internationale orga- ‘Sputnik’. Hij veronderstelde dat de 4 nisatie van luchtvaartmaatschap- eerste bemande ruimtereizen naar 5 pijen, IATA, Sir William Hildred. Mars halverwege de jaren tachtig 6 Hij voorspelde dat in het jaar 2000 zouden plaatsvinden en dat enkele 7 ‘Het tijdperk van door kernenergie van de manen van de reuzenpla- 8 voortgestuwde vliegtuigen lang neten Jupiter en Saturnus midden 9 achter ons zou liggen door het jaren negentig aardse bezoekers 60 beschikbaar komen van nog veel mochten verwachten. De buiten- 1 efficiëntere brandstoffen en de ste regionen van ons zonnestelsel

28 MEER-HISTORIE september 2011 zouden vervolgens rond 2000 met Foto 3: Ontwerp 1 bemande ruimteschepen worden Convair SST. 2 Evenals andere verkend. Tijdens dezelfde lezing vliegtuigfabri- 3 werd voorspeld dat intercontinen- kanten was Con- 4 tale luchtreizigers zich rond het vair in de vroege 5 jaar 2000 zouden voortbewegen jaren zestig ervan 6 met snelheden van circa 10 maal de overtuigd dat dit 7 het beeld zou zijn geluidssnelheid (Mach 10). in de jaren zeven- 8 De KLM had in die tijd bij Boeing tig: met driemaal 9 afleveringsposities gereserveerd de snelheid van 10 voor zes vliegtuigen van het type het geluid over de 1 2707 dat 300 passagiers zou gaan wereldzeeën en 2 continenten. vervoeren en die een kruissnelheid 3 van 2.900 kilometer per uur zou 4 gaan halen. De eerste exemplaren Dit plan werd ingegeven door de pen brachten het niet verder dan 5 zouden naar verwachting medio verwachting dat Schiphol aan het een prototype. 6 jaren zeventig in gebruik worden begin van de eenentwintigste eeuw Een berucht voorbeeld is de Havil- 7 genomen. De op ware grootte een capaciteit zou moeten hebben land DH106 Comet, het eerste 8 De toekomst van het verleden gebouwde mock up in de Boeing van circa 100 miljoen passagiers op straalverkeersvliegtuig. Deze Comet 9 fabriek had een lengte van 93 jaarbasis. werd in 1952 door de British Over- 20 meter. (Een ‘mock up’ is een tijdens Fokker miste medio jaren dertig seas Airways Corporation (BOAC) 1 Missers in lucht- en ruimtevaart de ontwerp- of productiefase op van de vorige eeuw de aansluiting in gebruik gesteld. Binnen twee jaar 2 schaal of op ware grootte gemaakt bij de Amerikaanse concurrentie verongelukten er enkele exempla- 3 model.) De 2707 zou aanzienlijk die op de markt kwam met geheel ren op onverklaarbare wijze tijdens 4 groter en sneller worden dan de van lichtmetaallegeringen vervaar- de kruisvlucht. Twee jaar later 5 Concorde die slechts 100 passagiers digde vliegtuigen in een zelfdra- kreeg de Comet een vliegverbod. 6 kon vervoeren met een snelheid gende constructie, zoals de Douglas Grootscheeps onderzoek toonde 7 van 2.200 kilometer per uur. Begin DC-2 en DC-3. aan dat de ongevallen waren ver- 8 1971 werd een aanvraag van Boeing Fokker stond daarbij overigens niet oorzaakt door een ontwerpfout. Ter 9 voor overheidssubsidie vanwege de alleen want ook andere Europese hoogte van de cabineramen bleek 30 tegenvallende ontwikkelingskos- vliegtuigontwerpers hadden hun de constructie niet te zijn opge- 1 ten met een stem verschil door het twijfels over de nieuwe Ameri- wassen tegen de veelvuldig grote 2 Amerikaanse congres afgewezen. kaanse technologie. Fokker kwam drukverschillen, die het vliegtuig 3 halverwege de jaren dertig dan ook onderging. Deze verschillen waren 4 De rest is geschiedenis met de viermotorige FXXII en de veel groter dan voorheen omdat 5 Ook van de 747 had de KLM bij FXXXVI. Dit laatste type zou dienst straalvliegtuigen, voor een gun- 6 Boeing een order geplaatst voor moeten gaan doen op de verre stig brandstofverbruik, op grotere 7 zes stuks. Eind jaren zestig van de oosten route van de KLM. Beide hoogte moest vliegen dan tot dan 8 vorige eeuw werd door de meeste types, uitgevoerd in de klassieke toe gebruikelijk was. Toen had men 9 luchtvaartmaatschappijen aan de Fokker constructie van beklede overigens nog geen ‘zwarte dozen’, 40 Boeing 747 vooral een rol toege- stalen buizen voor de romp en hout die tegenwoordig van groot belang 1 dacht als vrachtvliegtuig en voor het voor de vleugel, waren al verouderd zijn bij het bepalen van de oorzaak 2 uitvoeren van voordelige vakantie- voordat ze in dienst werden gesteld. van het ongeval. De verbeterde Co- 3 charters. De FXXXVI kampte bovendien met met 4 verscheen in 1958, maar toen 4 Dellaert, Fokker en Plesman enkele technische tekortkomin- was het leeuwendeel van de markt 5 Belangrijke Nederlandse lucht- gen, waarvan het koelingprobleem voor straalverkeersvliegtuigen al in 6 vaartpioniers zijn ongetwijfeld van de motoren wel het belang- handen van de Amerikaanse vlieg- 7 Schiphol directeur Jan Dellaert, rijkste was. De FXXXVI, waarvan tuigfabrikanten Boeing en Douglas. 8 Anthonie Fokker van de gelijk- er uiteindelijk slechts één werd Pas met de invoering van krachtige 9 namige vliegtuigfabriek en KLM gebouwd, heeft alleen gevlogen op computersystemen, ter ondersteu- 50 grondlegger Albert Plesman. Maar de korte afstanden binnen Europa. ning van de ontwerpers, werden 1 ook deze visionairs hadden het niet Op drukke zomerdagen werd hij de risico’s van een technische 2 altijd bij het juiste eind. zelfs wel eens ingezet op de dienst mislukking vrijwel nihil. Het eerste 3 Bij het ontwerpen van het tangen- van Schiphol naar Texel. verkeersvliegtuigtype dat vanaf het 4 tiële banenstelsel van Schiphol ging Overigens was het ontwerpen van begin geheel werd ontworpen met 5 het team van Dellaert nog wel wat nieuwe vliegtuigtypes vele jaren behulp van computer technologie 6 verder dan de oorspronkelijke vier lang een hachelijke onderneming. was de Boeing 777. 7 hoofdbanen. Voor iedere baan werd Of een ontwerp in de praktijk de Plesman zag niets in straalver- 8 in een later stadium een paral- prognoses van het ontwerpteam keersvliegtuigen en bestelde begin 9 lelbaan gepland. (Het moesten waar kon maken was een kwestie jaren vijftig nog grote aantallen 60 er dus uiteindelijk acht worden.) van ‘trial and error’. Veel ontwer- vliegtuigen met zuigermotoren, zo- 1

september 2011 MEER-HISTORIE 29 1 LUCHTVAART 2 3 Foto 4: Lockheed 4 dacht eind jaren vijftig dat we 5 medio jaren 6 tachtig met dit luchtvaartmaatschappij ter wereld 7 soort vliegtuigen was geweest. 8 zouden worden Dat durf om nieuwe wegen in te 9 vervoerd met slaan verkeerd kan aflopen bewijst Mach7, zeven 10 maal de snelheid het financieel-economische deba- 1 van het geluid. cle van de Concorde. Het avontuur 2 met dit vliegtuigtype kan bij nader 3 inzien worden bijgeschreven in 4 het hoofdstuk van ‘missers’ in de 5 luchtvaart. De Concorde was een 6 als de DC-7 en de Super Constella- en de visie van de toenmalige meesterlijk stuk hoogwaardige 7 tion. Straalmotoren waren, volgens president-directeur Juan Trippe technologie, maar hij kwam op het 8 hem, vooral geschikt voor militaire om te investeren in nieuwe grens- verkeerde moment. Bij het ontwerp 9 vliegtuigen en hij verwachtte niet verleggende technologie. Pan Am was geen rekening gehouden met 20 dat deze technologie binnen af- nam als eerste de Boeing 707 in de sterk gestegen brandstofprijzen 1 zienbare tijd geschikt zou zijn voor gebruik en had in 1970 de primeur en de maatschappelijke protesten 2 toepassing in de burgerluchtvaart. met de Boeing 747. Maar Pan Am tegen het geluid van dit vliegtuigty- 3 Ook stond hij daarin niet alleen, vergiste zich later door niet op tijd pe. Vooral de effecten van de ‘sonic 4 veel van zijn buitenlandse collega’s in te spelen op de veranderende boom’ maakten een einde aan de 5 waren dezelfde mening toegedaan. verhoudingen in een gederegu- mogelijkheid om supersone vluch- 6 De vooraanstaande positie die de leerd speelveld. Dat betekende een ten over land uit te voeren. Het 7 Amerikaanse luchtvaartmaat- gestage afname van het marktaan- project heeft de Britse en Franse 8 schappij Pan Am destijds innam deel en de ondergang van wat lange belastingbetalers miljarden gekost. 9 was mede te danken aan de durf tijd de belangrijkste internationale Deze voorbeelden onderschrijven 30 de stelling dat de toekomst zich 1 meestal niet laat voorspellen. In het 2 jaar 2100 zullen de mensen waar- 3 schijnlijk meewarig glimlachen om 4 de toekomstvoorspellingen die in 5 onze tijd werden gedaan. 6 7 Peter Offerman 8 9 40 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Grafiek: Tijdens de Albert Plesman 50 Fokker 100 landt op terras Memorial Lecture die in 1969 werd 1 Luchtvaartliefhebbers die deze zomer een bezoek brengen aan Schiphol zullen op het gehouden werd deze grafiek vertoond 2 panoramaterras aangenaam worden verrast. Vanaf 1 juni staat tegenover Dakota’s café & met toekomstige prognoses over de 3 bar, waar u een lekkere kop koffie kunt drinken, een Fokker 100. Het voormalige vliegtuig ontwikkeling van de snelheid in de lucht- en ruimtevaart. 4 van KLM Cityhopper is een schenking van KLM aan Schiphol. Dit toestel is omgebouwd 5 tot ‘een ware luchtvaartervaring voor jong en oud’. Bezoekers kunnen ondermeer de 6 cockpit bekijken, meldingen van de verkeerstoren horen, plaatsnemen in de originele 7 stoelen, een kijkje nemen in het bagageruim en de historie van Fokker beleven. Het vlieg- 8 tuig werd 22 jaar geleden gebouwd op Schiphol-Oost. Na enkele jaren te hebben gevlogen 9 in Canada kwam het toestel in dienst van Air UK, vervolgens KLM UK en uiteindelijk KLM 60 Cityhopper. 1

30 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 Eenvoudige schrijftaal, 6 7 8 daar hechtte hij aan… 9 10 Herinneringen aan Wouter Slob als eindredacteur van Meer-Historie 1 2 Vanaf 1972 tot juni 1998 was Wouter Slob als eindredacteur Altijd vroeg Slob mij hoe het op de boerderij thuis ging. Of we 3 de dragende kracht achter het ‘gele blaadje’, zoals het blad nog personeel in dienst hadden. Hij wilde bevestigd zien wat 4 van de Stichting Meer-Historie in de wandelgangen werd hij eigenlijk wel wist namelijk dat mijn man en onze zoon het 5 genoemd. Hij woonde samen met zijn vrouw in de Witte werk alleen deden, natuurlijk door de uitstekende machines 6 Boerderij en toen ik in 1993 bestuurslid van Meer-Historie en de bestrijdingsmiddelen. 7 werd mocht ik het echtpaar Slob regelmatig ontmoeten. Op één van zijn beroemde kladjes vind ik een tekst waarin 8 staat opgetekend hoeveel man er nodig waren om in 1861 met 9 We vergaderden in zijn kantoor, omgeven door heel veel dorsgarnituur, pers en locomobiel te bedienen. Dat waren 20 boeken. Later verrichtte ik allerlei werkzaamheden in het er veertien. Na de Tweede Wereldoorlog, zo meldt hij, werd 1 achtergedeelte van de boerderij en na afloop dan even rusten verder gemechaniseerd. De aandrijving werd elektrisch 2 in hun stijlvolle woonkamer. Je voelde dat je zeer welkom of met de tractor en er kwamen kafblazers, bandensnij- 3 was en ik kreeg steeds meer bewondering voor een hoogbe- ders en schelfdragers. En al snel verschenen in de typische 4 jaarde man die nog zo hard werkte. Schrijven was zijn lust en landbouwstreken de maaidorsers en waren de ‘dorskasten’ 5 zijn leven. In gewone normale Nederlandse taal. Journalist, verleden tijd. 6 publicist, in de paardensport- en paardenfokkerij een zeer Zo heb ik hem bezig gezien en zijn blijdschap ervaren toen 7 gewaardeerde kracht maar het liefst wilde hij toch als histo- hij het boek voltooid had. ‘Nu de bronvermelding nog’, zo 8 ricus gekend zijn. De Meer-historicus bij uitstek. verzuchtte hij en wat was het een glorieuze dag op 17 novem- 9 Het schrijven ging bij hem gepaard met een ijzeren discipli- ber 2000 toen de dijkgraaf hem, zijn familie en genodigden 30 ne, zijn aantekeningen maakte hij op kladpapiertjes. Noem ontving op het Polderhuis en we na een gloedvolle speech van 1 het zuinig, milieubewust mag ook! Eenvoudige schrijftaal, de 97-jarige auteur getuige waren van het aanbieden van een 2 daar hechtte hij aan en gebruik makend van een ouderwetse exemplaar van zijn boek aan dijkgraaf Van Gaalen en aan Flip 3 schrijfmachine. Vooral toen zijn vingers vervormden was die Blom als vertegenwoordiger van de landbouworganisatie. 4 machine een uitkomst. Ruim tien jaar geleden is op 15 juni 2001 Wouter Slob na een 5 Redactieleden van het eerste uur waren onder andere Suze bijzonder en arbeidzaam leven in zijn vertrouwde omgeving 6 van Zijverden-Van Reeuwijk, Jos van Andel en Jan Tamboer. overleden en de begrafenis heeft in besloten kring plaats- 7 Mensen met een sterke persoonlijkheid en een eigen mening. gevonden met de wieken van de molen ‘De Eersteling’ in de 8 Jan Tamboer heeft mij onlangs nog eens verteld dat zij altijd rouwstand. 9 onder de indruk waren van de manier hoe Slob de redac- Op de Witte Boerderij werken bestuur en vrijwilligers nu met 40 tie vergadering leidde, zijn kennis van zaken, zijn ijver en elkaar om de geschiedenis van de Haarlemmermeer aan- 1 nauwgezetheid. Het verzendklaar maken van het blad, vier dacht te geven, te registreren en te bewaren. Willem Buur- 2 keer per jaar was dat een gezellige dag met koffie, broodjes en man en Lijsje Troost exploiteerden er hun boerenbedrijf, het 3 zelfgemaakte soep. Mevrouw Slob was dan in haar element echtpaar Slob woonde er en nu is het fijn om daar mensen 4 als gastvrouw op de Witte Boerderij te ontmoeten die zo enthousiast bezig zijn. De intimiteit 5 Toen mevrouw Slob in september 1998 overleed droeg Wou- van het boerderijtje heeft plaatsgemaakt voor ruime kamers 6 ter Slob het eindredacteurschap over aan Eggo Thiemens . Hij met grote tafels waar prima 7 ging het wat kalmer aandoen, hij was 95 jaar inmiddels. gewerkt kan worden en het is 8 Toch bleef hij werken, de eenzaamheid verdrijvend. Zijn goed zo. 9 stukjes schrijvend voor de Hoofddorpse Courant maar vooral 50 druk bezig met zijn boek over burgemeester Amersfoordt, de Laura de Jong - Bronkhorst 1 tweede burgervader van de polder. Meer dan vijf jaar heeft 2 hij aan dit boek gewerkt. Naast de verhalen over Amersfoordt 3 geeft het boek een goed tijdsbeeld van de jonge polder in 4 ontwikkeling. Elke maandag was hij te vinden in het ge- 5 meentearchief, altijd speurend naar onbekend materiaal om 6 Wijntjestijd, rond vijf uur in de de historische puzzels compleet te maken. ‘Je hoeft niet alles 7 namiddag, hoorde bij de vaste te weten, als je het maar weet te vinden’, was een van zijn dagindeling van het echtpaar 8 uitspraken. Slob. 9 60 1

september 2011 MEER-HISTORIE 31 Foto 5: 1 Het interieur van café ‘Ruimzicht’. Bert 2 Vaneman en zijn vrouw Marie leren Twee 3 kleinkinderen biljarten (1968). 4 5 6 7 Het wel en wee van een dijkcafé 8 9 10 1 Foto 1: Grad, Nel, Joke, Lena en een zoon 2 Gezellig Bert. Grad was de oudste en Bert samenzijn in 3 café ‘Het Ouwe (junior) de jongste. 4 Nest’ te Nieuw- 5 Vennep met Nel Oorlogstijd 6 Schrama die de Tijdens de Tweede Wereldoorlog 7 pils inschenkt. leerde Simon van der Willik, gebo- De tweede van 8 rechts is Hannes ren 5 januari 1925 te Roelofarends- 9 Heemskerk, een veen, Joke Vaneman kennen. Simon 20 marskramer. was met een vriend even bij het café 1 De overigen zijn neergestreken om een ‘cidertje’ 2 arbeiders uit de te gaan drinken toen hij Joke daar Haarlemmer­ 3 meer. De foto is ontmoette. 4 van omstreeks In 1944 waren de ouders van Joke 5 1918 25 jaar getrouwd en dat vierden zij 6 in hun eigen café. Vader Vaneman 7 zorgde dat er van alles in huis was. 8 Als je vroeger vanuit Nieuwe Wetering over de café. Eigenaar was toen meneer Op de tafeltjes stond Belgische 9 (nog bestaande) draaibrug de Huigsloterdijk Bont. Bert heeft het van hem in 1919 (surrogaat) shag; gewone shag was 30 richting de Kaag op reed, passeerde je na kunnen kopen. Spoedig daarna zijn niet te krijgen. De gasten moesten 1 honderd meter het café van de familie Bert Vaneman en Marie Schrama zelf de sigaretten draaien. Gedu- 2 getrouwd. rende de oorlog werd door Duitse 3 Vaneman. Barend Klaassen sprak in Oude Het jonge paar had nu een ei- soldaten regelmatig slaapruimte 4 Wetering met Simon van der Willik en Joke van gen bedrijf. Marie was een echte gevorderd. Zij sliepen dan in het 5 der Willik–Vaneman over de geschiedenis van zakenvrouw en was het caféleven café of in de bovenschuur aan de 6 het voormalige café. wel gewend. Zoals bij veel cafés uit dijk. 7 die tijd was ook hier een winkeltje De laatste oorlogsjaren was alles 8 bij. Bert was meer langs de weg om op de bon. Bert Vaneman zag het 9 ert Vaneman was geboren spullen te verkopen. Dagelijks ging helemaal niet zitten om zich met 40 in Rijpwetering op 1 janu- hij in de wijde omgeving op pad bonnetjes bezig te houden. Het 1 Bari 1895. Voor zijn trouwen met zijn handel. Hij deed alles per winkeltje werd toen gesloten, alleen 2 werkte hij bij Jan Riebroek, een transportfiets. Marie vulde de grote het café bleef nog open. Na de oor- 3 bollenboer in Roelofarendsveen. tassen met rookwaar, drank, kaas log runde Marie Vaneman het café 4 Bert werkte daar in de tuinderij. en andere artikelen. Kaas kocht hij en pakte Bert zijn handeltje weer 5 Zijn toekomst zag hij daar niet bij de kaasboeren in de omgeving. op. De transportfiets was inmiddels 6 zo zitten en hij ging op zoek naar Marie vroeg eerst aan Bert naar vervangen door een Solex brom- 7 ander werk. welke klanten hij ging. Zij wist dan mer. Toen weer later zoon Bert zijn 8 precies wat ze in de tassen moest rijbewijs had gehaald, kocht vader 9 Van tuinder naar caféhouder stoppen. Zo ging Bert van huis met Vaneman een auto. Samen trok- 50 Inmiddels had Bert verkering een volle mand voorop de fiets en ken ze erop uit om hun koopwaar 1 gekregen met Marie Schrama, grote tassen achterop de bagage- te slijten. 2 geboren op 21 juli 1898 in Nieuw- drager. 3 Vennep. Zij was de dochter van Piet Marie runde overdag het café en het Verbouwing en inwoning 4 Schrama, eigenaar van café ‘Het winkeltje waar je tabaksartikelen, Nadat Simon van der Willik in mili- 5 Ouwe Nest’, hoek Venneperweg en koffie, thee en andere grutterswa- taire dienst was geweest wilde hij 6 Sloterweg (nu Rijnlanderweg). Het ren kon kopen. Het winkeltje was met zijn geliefde Joke trouwen. Dat 7 leek Bert wel leuk om zelf een café rechts en het café links. Onder de was omstreeks 1949. Helaas was er 8 te runnen. Vlak voor hun trouwen veranda stonden ijzeren klap- grote woningnood. In overleg met 9 kreeg hij de unieke kans om café stoeltjes met groen geschilderde de ouders van Joke werd besloten 60 ‘Ruimzicht’ aan de Huigsloterdijk plankjes en ijzeren tafeltjes. om de lege winkelruimte om te 1 te kopen. Het was al een heel oud Bert en Marie kregen vier dochters, bouwen tot woonkamer. Boven-

32 MEER-HISTORIE september 2011 1 Foto 3: 2 Café ‘Ruimzicht’ aan de 3 Huigsloterdijk 4 167. Rechts was 5 oorspronkelijk het 6 winkeltje, links is 7 Het wel en wee van een dijkcafé de bovenschuur. De foto is van 8 omstreeks 1955 9 10 dien was alles aan vernieuwing de vergadering bleven de leden nog 1 toe. Vooral op het punt van hygiëne gezellig naborrelen. Ook andere 2 moest een en ander gebeuren. In bijeenkomsten waren er in het café. 3 de keuken was een plee met houten Als er een bruiloft of ander feest 4 deksel die door de bewoners ge- was, hielpen vaak vrouwen uit de 5 bruikt werd; voor de bezoekers was buurt om vooral soep en andere 6 er een plee in het café. De beerput etenswaren klaar te maken. In de 7 was achter het café. Chiel Jansen, bijkeuken werd in grote pannen het 8 timmerman uit Nieuwe Wetering, eten gekookt en klaargemaakt. 9 heeft de hele verbouwing uitge- 20 voerd. Er kwam een aparte wc voor De Delftenaren komen 1 bezoekers. Een keer per jaar kwam een vis- 2 Joke’s ouders gingen op zolder sla- sersclub uit Delft naar het café 3 pen, zodat er beneden slaapruimte om in de Ringvaart te gaan vissen. 4 vrij kwam voor Simon en Joke. In Vooraf werd het bezoek aangemeld 5 1949 zijn zij getrouwd. Al gauw en moest de catering worden gere- 6 kregen zij twee kinderen. Het jonge geld door vader, moeder en Joke. 7 gezin had toen te weinig ruimte. De Zondag ’s morgens om ongeveer 8 oplossing kwam door het gedeelte half zes kwam de bus aangereden. 9 van de veranda voor het voorma- Het gezelschap begon eerst met 30 lige winkeltje dicht te maken en koffiedrinken, daarna werd er een 1 als slaapkamer voor de kinderen uurtje gevist, vervolgens was het 2 in te richten. Toen later hun derde weer tijd voor een kop koffie of een 3 zoon werd geboren sliep deze op pilsje. Zo ging het vissen, eten en 4 de slaapkamer van Joke en Simon. drinken door tot in de namiddag. 5 Zij hebben daar 10 jaar gewoond. Daarna werd het resultaat van de van de kinderen wilde het café van Foto 4: 6 Toen konden zij een huis kopen in visvangst gemeten en gewogen en hun ouders voortzetten. Het was September 1946. 7 Rijpwetering. vond de prijsuitreiking plaats. Het oud. De voorpui zakte naar voren De visclub ‘De 8 Vrolijke Baars’ 9 was dan een stinkende bende onder en de achterkant naar achteren. uit Delft voor café Vergaderingen en feesten de veranda met al die vis. In de oorlog waren al trekstangen ‘Ruimzicht’ met 40 Het café had een grote sociale func- Tenslotte barstte het feest los. De aangebracht om de muren bij elkaar moeder Vaneman 1 tie. De ijsclub van Nieuwe Wetering accordeon werd erbij gepakt en er te houden. Bovendien werden de en kinderen. 2 hield er haar jaarvergadering. Na werd gedanst en polonaise gelopen. milieueisen steeds strenger en de 3 Daar kwam natuurlijk de nodige verbouwingskosten steeds hoger. 4 drank bij. Tegen de avond was Het café is toen gekocht door Leo 5 Foto 2: iedereen moe en gingen de feest- Hoogeboom uit Nieuwe Wete- 6 Bert en Marie Vaneman met hun dochter gangers de bus weer in op weg naar ring. Hij heeft er zelf een tijdje in 7 Joke, zoon Bert(je) en hun eigen geit. Tweede van links is Toon Bouwmeester, huis. Ook de vis ging mee. gewoond, maar heeft het later weer 8 een bezoeker (1942) Vooral in de vakantietijd was het in doorverkocht. In 1978 is het ge- 9 het weekend gezellig druk. Bootjes sloopt en is er een nieuw woonhuis 50 meerden af voor het café om wat te neergezet. Moeder Vaneman heeft 1 gebruiken. nog acht jaar in een houten huisje 2 achter in de tuin van Joke en Simon 3 Het einde van der Willik in Rijpwetering 4 Het café heeft tot 31 maart 1970 gewoond. In 1977 is zij op 79-jarige 5 bestaan. Die dag overleed Bert leeftijd overleden. 6 Vaneman plotseling als gevolg van 7 een hartstilstand op 75-jarige leef- Helaas is er van het café niets meer 8 tijd. Marie Vaneman heeft er nog terug te vinden. 9 enkele maanden gewoond maar het 60 café is niet meer opengegaan. Geen Barend Klaassen 1

september 2011 MEER-HISTORIE 33 1 2 Paardentrektuig 3 4 De werkgroep ‘Collectiebeheer ‘ ontvangt regelmatig nieuwe stukken. 5 Recent werd er weer een object aangeboden. Het verloop van de acquisi- 6 tie was op z’n zachtst gezegd zeer wonderlijk. 7 In de Meerwinkel (kringloopwinkel 8 Nostalgie in Hoofddorp) zag dhr. de Groot een 9 stukje huisvlijt hangen. Een haam 10 Hoewel ik al meer dan een halve (halsjuk voor een paard) met daarin 1 eeuw Hoofddorp heb verlaten, een kunstzinnig gemaakte klok. 2 lees ik de verhalen in Meer- Verder heeft de creatieve ontwer- 3 Historie met veel belangstel- per er een Delftsblauwe tegel met 4 ling. Of het nostalgie is, kan ik het Polderhuis er op gemonteerd, 5 niet beantwoorden. Het artikel alsmede de teksten Haarlemmer- 6 over Begrafenisonderneming meer - Graan voor Visch. De heer de 7 Dunweg deed mij de feiten onder Groot en collectiebeheerder Foppe 8 ogen zien. Mijn ouders woonden Kamerling kregen dit stukje huisvlijt 9 en werkten aan de Hoofdweg gratis. De foto’s van de haam en de 20 724, naast Kraak de architect. medewerkers van de Meerwinkel 1 De familie Dunweg was als klant spreken voor zich. Geheel rechts 2 natuurlijk goed bekend. Het was dhr. de Groot die ons opmerkzaam 3 namelijk de gewoonte van mijn maakte op deze wel heel speciale 4 ouders om, als de begrafenis- klok. 5 stoet voorbij kwam, de ramen 6 van de winkel met witte lakens 7 te bedekken. De winkel was 8 dan gedurende de plechtigheid 9 gesloten. Ik herinner me dat ik 30 af en toe door de spleten van de 1 gordijnen uit nieuwsgierigheid 2 stond te gluren naar de begrafe- 3 nisstoet, zoals wordt beschreven 4 op pagina 7 (Meer-Historie, juni 5 2011). 6 In een oud album over deze tijd 7 vond ik een klassenfoto. De 8 kinderen herken ik van ge- 9 zicht, maar de namen zijn mij 40 grotendeels ontschoten. Op 1 de achterste rij in het midden 2 (witte strik in het haar) staat 3 Tiny Kraak. Rechts onderin zit 4 Barend Klaassen, redacteur van 5 Meer-Historie. Daarnaast Jan 6 Rijlaarsdam. In het midden (met 7 fondsbrilletje) zit ik met naast 8 mij waarschijnlijk Jan van Tien- 9 deren. Op de tweede rij van on- 50 deren links zit Jan/Jaap Visbeen. Op 1 de derde rij links beide meisjes uit 2 de Beatrixlaan en rechts op dezelfde 3 rij: Rinus te Laat en Ries den Hertog 4 die in de buurt van Doetinchem 5 woont. Vierde rij voor Tiny Kraak: 6 Elly van Tol en ergens te vinden is 7 meisje Eemens. Wie kan dit verhaal 8 voor mij compleet maken? 9 Henk Molenaar, Rotterdam 60 1

34 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 Herinneringen in 1954 getrouwd. Deze maquette is Dan het verhaal van Berthus 4 aan onder andere ontworpen door mijn Burggraaf. Ik ken zijn verhaal, het 5 nicht, zij is de enige van de familie zijn mijn oom Gerrit en tante Cor 6 Vijfhuizen die nu in Vijfhuizen woont. Schilders–Smit, ze zitten en staan 7 Terug naar Meer-Historie, Van 1939 voor de boerderij. Op de foto waar 8 Van één van mijn vier broers kreeg tot en met 1945 de lagere school be- wordt gehooid staat onder andere 9 ik Meer-Historie (maart 2011) on- zocht. Les gehad van juffrouw Wil- Jan Smit, ook een oom van mij. 10 der ogen. Met genoegen heb ik er in lemse en Sarie Buijze en de meesters Weet nog dat er werd verhuisd van 1 zitten lezen en heb er toen snel één Brouwer, Verdonck, Mes en Buijze. de IJweg naar de Domineeslaan, 2 gekocht vanwege bekende verhalen. Meester Buijze vond dat mijn vader hier logeerde ik wel bij mijn oom 3 Ik ben geboren aan de Aalsmeerder- rechtere voren kon ploegen dan en tante. Bij de lunch kreeg Bertus 4 weg 1 en heb vanaf 1937 tot aan mijn ik kolommen van de sommen kon uitgebakken spek met zwoerd en 5 huwelijk onder Vijfhuizen gewoond. maken. De schoolreisjes met onder dan kreeg ik altijd een paar zwoerd- 6 Ben in Vijfhuizen op school, ver- andere de boot waren het einde; dan jes van hem omdat ik die zo lekker 7 eniging en gymnastiek geweest en ging ds. Visser mee en hij vertelde vond. Bertus zal toen 22 jaar zijn 8 was lid van de toen gereformeerde spannende verhalen. Meerden wij geweest en ik was een meisje van 6 9 kerk. De meeste oud Vijfhuizenaren ergens aan de Ringdijk aan om naar jaar. Voor mijn oom en tante naar 20 kennen mij als Rietje Smit. Denk een speeltuin te gaan. Heb nog een het dijkhuisje verhuisde hebben zij 1 met fijne gevoelens terug aan die bult opgelopen door niet op te let- nog in een burgerwoning aan de 2 tijd. Ben nog jaren op familiebezoek ten en tegen een lantaarnpaal op te Domineeslaan gewoond . Hun enige 3 geweest en soms als er een feestje is lopen. Juf of meester wisten altijd dochter met man en kind hebben 4 in Vijfhuizen door de familie ben ik wel weer te troosten. De oorlogspe- daar nog bij ingewoond. Dat was in 5 zeker aanwezig. Kan dan de veran- riode was een spannende schooltijd, de oorlogsjaren. De man van mijn 6 deringen van het dorp zien. Heb nog waarbij we onder meer met z’n allen nicht is met die razzia daar ook 7 altijd een maquette van de toenma- stijf tegen de muur stonden als er opgepakt maar wist later uit het 8 lige Gereformeerde Kerk, daar ben een luchtgevecht was. We hebben transport te ontsnappen. Moest toen 9 ik nu dubbel blij mee. In deze kerk ook wel eens een vliegmachine zien wel onderduiken. 30 heb ik belijdenis gedaan en ben daar neerschieten. Rie de Jong-Smit, Buitenpost 1 2 3 4 Zorgen 5 het pand gebouwd? en wie was de 6 Even wil ik melden dat ik mij zorgen opdrachtgever? De Arendshoeve gaat 7 maak over de koers die u vaart met nog meer over hoe de huidige eige- 8 Filmpjes het blad ‘Meer-Historie’. Ik meende naar het exploiteert. Jammer dat er 9 dat ik begunstiger ben van Meer- van de geschiedenis van de boerderij 40 Bedankt voor de leuke filmpjes over Historie. Daar historie begint zo’n zo weinig verteld wordt. Is dat voor 1 de landbouwschool op de site van dertig jaar na de huidige datum moet een historisch blad niet interessant 2 Meer-Historie! Mijn vader heeft ik constateren dat er met de vernieu- genoeg? 3 22 jaar het blad ‘Contact’ van/voor wing van het blad meer dingen zijn Het derde verhaal over biologisch 4 de oud leerlingen van deze school veranderd. Waarschijnlijk zijn de eten in een nieuw gebouw (nog geen 5 verzorgd. En nummers 1 tot en met statuten aangepast zodat u uw lezers tien jaar oud in een bos van nog 6 88, april 1947 tot en met november ook over de huidige tijd bijpraat, maar vijftig jaar oud) Wat hier de 7 1969, liggen hier voor me. Interes- hoewel dat niets met historie van historische waarde van is, ontgaat 8 sant leesvoer omdat vele leerlingen doen heeft. mij volkomen. Dat u misschien uw 9 emigreerden en daarover in het In het maartnummer staat een levenswijze wil promoten, moet u 50 blad vertelden. Maar ook beschou- artikel met Marian van Arkel over niet doen in dit blad. We zijn er met 1 wingen over het plezier van ploeg- haar zorgboerderij en weinig over zo’n eindredacteur niet op vooruit 2 wedstrijden, of over het veelzijdige de geschiedenis van de boerderij ‘De gegaan. Mijn advies wat ik kan geven 3 beroep van boer zijn, zijn de moeite Vogel’. In het juninummer wordt in is ‘Schoenmaker houd je bij je leest’. 4 waard. Natuurlijk komen er veel ‘China Fantasy’ te weinig over het Hopelijk mag dit stukje er aan bijdra- 5 Haarlemmermeerse familienamen gebouw verteld. De Royaltijd wordt gen dat u nadenkt hoe een blad van 6 langs in de artikelen. even vermeld maar ook weinig meer. een historische vereniging gevuld moet 7 Stans Gehrels, Hoofddorp Hier past een verhaal over de films, worden. 8 Bekijk de filmpjes van Landbouw- op welke wijze die gedraaid wer- Anton Bruijnis 9 school via: den, wie was Krielen?, wanneer is 60 www.meerhistorie.nl 1

september 2011 MEER-HISTORIE 35 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Begunstigersavond 2011 20 1 2 3 Op 19 april werd de jaarlijkse begunstigeravond­ Integratie gedreven en betrokken vrijwil- 4 gehouden in het Trefpunt Nieuw-Vennep. Naast de De integratie van de stichting liger benoemd tot erelid van 5 formele agenda was er weer een boeiende lezing. Historisch Museum Haar- de Stichting Meer-Historie. 6 lemmermeer en de Stichting Peter heeft zich ten behoeve 7 Meer-Historie ligt op koers. van Meer-Historie op heel 8 it de stukken die wer- Dimph Pullens, Frank Os- Naast de bestuurlijke eenheid veel terreinen ingezet en dan 9 den gepresenteerd, sewaarde en Harry van Raak. zijn voor het eerst de jaarver- niet op een rustige en gewone 30 Uwerd duidelijk dat de De vergaderingen van beide slagen van beide stichtingen manier, maar met een enorme 1 integratie tussen de stichting besturen worden bijgewoond gebundeld. De werkgroep drive. Onder zijn bezielende 2 Historisch Museum Haarlem- door Elise van Melis in haar Integratie die het bestuur op leiding/sturing kwamen vele 3 mermeer en Meer-Historie hoedanigheid als directeur van dat gebied adviseert, consta- succesvolle projecten tot 4 voorspoedig verloopt en de het museum. teerde in haar laatste verga- stand, waaronder het pro- 5 bestuurlijke eenheid was voor dering dat er feitelijk niets ject Toen Haarlemmermeer, 6 de aanwezigen duidelijk Lief en leed meer in de weg staat om het Bibliotheek Plus en de website 7 zichtbaar. Voorzitter Bab van Voorzitter Van Groenigen bestuur te adviseren te komen van de Stichting Meer-His- 8 Groenigen stelde de nieuwe vroeg een moment stilte voor tot de feitelijke vorming van torie. 9 gezichten in het Dagelijks het verlies van de betrok- één stichting. Maar eerst, zo Tot slot van de formele bij- 40 Bestuur voor. Johan Slinger, ken vrijwilligers Joop van der adviseert de werkgroep, moet eenkomst werd het jaarverslag 1 opvolger van Bram Verbeek, Putte, Jan Pardon, vrijwilliger nog goed bekeken worden of er met de jaarrekening goedge- 2 als penningmeester en Wil bij de werkgroep Restauratie, aan de integratie fiscale haken keurd en sprak voorzitter Van 3 Landzaat als de nieuwe se- en Henk Deddens, vrijwilliger en ogen zitten. De Stichting Groenigen zijn dank uit aan 4 cretaris en opvolger van Bas bij de werkgroep Ruimtelijke Historisch Museum Haarlem- alle vrijwilligers die ook in 5 Stolk. Als gevolg van de perso- Ordening, Landschap en Na- mermeer is btw-plichtig en 2010 weer heel veel werk heb- 6 nele unie hebben Hans Esman tuur. de Stichting Meer-Historie ben verzet. Met de benoeming 7 en Han Klinkspoor zitting in Bij diverse werkgroepen niet. Naar verwachting zal de van de leden voor de kascon- 8 het Dagelijks Bestuur. De le- zijn gelukkig weer nieuwe afronding van de integratie trolecommissie, de heren 9 den van het Dagelijks Bestuur vrijwilligers toegetreden. in het derde kwartaal van dit Onderwater en Cohenho, 50 hebben ook zitting in het Alge- De werkgroep Promotie en jaar plaatsvinden. Suggesties eindigde het eerste deel van de 1 meen Bestuur dat verder wordt Evenementen, onder meer voor een nieuwe naam, die de begunstigersavond 2011. Het 2 gevormd door onder meer Bas verantwoordelijk voor de lading van de activiteiten van tweede deel werd als gezegd 3 Stolk. Ondanks het feit dat hij PR, prijst zich gelukkig met beide stichtingen dekt, zijn gevuld met een indrukwek- 4 vanwege zijn gezondheid heeft het toetreden van Piet van nog steeds van harte welkom. kende lezing van de heer Li- 5 besloten zijn werkzaamheden Straalen, eigenaar van een PR- euwe Zoodsma, directeur van 6 als secretaris neer te leggen, en communicatiebureau in Rooster van aftreden het Noord-Hollands Archief 7 is hij op dringend verzoek wel Nieuw-Vennep. Persberichten Statutair wordt, na maar liefst en gemeentearchivaris van de 8 bereid lid van het Algemeen worden nu door hem opge- negen jaar, afscheid genomen gemeente Haarlemmermeer 9 Bestuur te blijven. Daarnaast steld en op de juiste plekken van Jan van der Maarl, Frits die sprak over de ‘De geschie- 60 zijn lid van het Algemeen Be- gedeponeerd. Jonkers en Peter Roodenburg. denis van de Haarlemmermeer 1 stuur Marianne Koeckhoven, Laatstgenoemde werd als in stukken’.

36 MEER-HISTORIE september 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 Uit de privécollectie van Jan Wies serdijk heeft ook nog een café gestaan op 3 Ansichtkaart van ongeveer 90 jaar oud (oud) huisnummer 18. Zou de foto dit café 4 met daarop vermeld: café Leeghwater tonen? Weet u meer over dit café? Reacties 5 Ringdijk bij de Kaag. Ik heb even gedacht via [email protected] 6 dat dit de voorganger van Hotel Kaagzicht Kijk ook op: www.haarlemmermeer- 7 zou kunnen zijn, maar dat lijkt niet zo te geschiedenis.nl 8 zijn. Iets meer naar het westen aan de Lis- 9 30 1 2 3 4 5 6 7

Foto van de maand van Foto 8 9 40 1 2 3 Hans de Boo uit Groningen schrijft over de De heer Geertsema uit Ulrum schrijft aanvullend op de foto 4 Foto van de maand foto van de maand juni: ‘De foto op p. 40 van de maand maart: ‘Het zijn de gediplomeerden van 1931 5 reactie is waarschijnlijk van een bestuur van ??? van de Chr. Landb. winterschool Hoofddorp, namelijk H. 6 Aan de linkerhand van Dhr. Treur zit mijn Bouwman uit Eenrum (Groningen), M.D. v/d Bijl uit Zon- 7 grootvader Jan Hendrik de Hoog, eerst bak- nemaire (Zeeland), A.D. Ganzeman uit Middelburg, R. Geluk 8 ker te Abbenes, later makelaar te Hoofddorp. Daarnaast uit Rozenburg, J. Geertsema-van Splunter Gzn uit Hoofd- deed hij administratief werk en daarom denk ik dat hij dorp, Jo de Graaf-Colijn uit Hoofddorp, A.N. Leersum uit 9 penningmeester is, met het kasboek voor zich. Zie ook Haarlem, N. van Reeuwijk uit Abbenes en H. Sijpkens uit 50 het artikel over de ijzerhandel van Zwager in Meer- Meeden (Groningen)’. 1 Historie. Het staat mij bij dat grootvader de Hoog ook Wat mevrouw van Wijk schrijft kan niet waar zijn. Haar 2 administrateur was van een ziekenfonds uit Tiel. Op vader is geboren in 1899 dan zou die in 1931 dus 31 jaar zijn 3 een oude foto waar hij met zijn vrouw staat Kruisweg geweest. Zo oud werd de landbouwschool niet bezocht. De 921 zit een bordje aan de gevel waarop het woord Tiel leerlingen waren over het algemeen tussen de 17 en 24 jaar op 4 is te zien. Misschien is het het ziekenfondsbestuur. De school meestal voor ze in militaire dienst gingen of huwden. 5 eerste gedachte die bij mij opkwam bij de man aan de In 1926 wel afgestudeerd in Hoofddorp is Johannes van Wijk 6 rechterhand van Treur is schilder Meier, ik dacht van die emigreerde naar Preston in Engeland. In het leerlingen- 7 de Concourslaan, maar daar ben ik niet helemaal zeker register van de Landbouwschool kom ik niet tegen een Johan 8 van. Voor hem ligt het notulenboek. Hopelijk kunnen van Wijk gehuwd met Annie Hazekamp. In 1971 zijn er twee andere lezers aanvullend materiaal leveren. overleden, Jo de Graaf en A. van Leersum. Van de resterende 9 landbouwers (de Groningers), werden vier landbouwer en 60 kreeg een persoon een functie buiten de landbouw. 1

september 2011 MEER-HISTORIE 37 1 Agenda Op 10 september is het weer Open als cartograaf voor de gemeente 2 Monumentendag, maar sommige Haarlemmermeer. De meet- en te- 3 monumenten zijn ook open op 11 keninstrumenten waarmee hij zijn 4 6 september – 2 oktober 2011 september, en dit wordt dit jaar werk aanvankelijk verrichtte waren 5 voor de 25ste keer georganiseerd. overbodig toen de kaarten langs 6 ‘Als een vis in het water’ Open Monumentendag 2011 heeft digitale weg tot stand kwamen. Van 7 als thema ‘Nieuw gebruik–Oud Beem heeft zijn instrumentarium 8 Gebouw’, de herbestemming van niet weggegooid, maar aan Meer- 9 monumenten staat centraal. Men Historie geschonken. Ze zijn te zien 10 spreekt van herbestemming als een in de tentoonstelling ‘Haarlem- 1 gebouw of complex ooit een nieuw mermeer op de kaart gezet’. Deze 2 gebruik, een nieuwe functie oftewel tentoonstelling toont oude met 3 een nieuwe bestemming heeft ge- de hand gemaakte kaarten van 4 kregen. Het fenomeen herbestem- Haarlemmermeer naast digitale 5 ming bestaat al eeuwen en heeft exemplaren uit 2010. Behalve een 6 betrekking op allerlei gebouwtypen verschil in techniek is ook een groot 7 Het Historisch Museum Haarlem- en sluit nu aan bij actuele kwesties verschil te zien in de ontwikkeling 8 mermeer presenteert in september zoals de ontkerkelijking, waar- van Haarlemmermeer. Nieuwsgie- 9 werk van de Hoofddorpse kun- door kerkgebouwen leeg komen te rig? Kom kijken en vergelijken! 20 stenares Loes Verbrugge. Zij maakt staan. De Open Monumentendag Meer informatie: www.historisch- 1 acrylschilderijen en glasobjecten in heeft al die jaren bijgedragen tot de museum-haarlemmermeer.nl 2 fusing-techniek. Deze expositie bewustwording van het belang van 3 toont glasobjecten rond het thema monumenten en dat leidt indirect 4 ‘Als een vis in het water’, een tot het behoud en de herbestem- 5 verwijzing naar het waterrijk ming van monumenten. In de 6 verleden (en heden) van Haarlem- Haarlemmermeer hebben veel open 7 mermeer. Daardoor geïnspireerd monumenten al niet meer hun 8 heeft zij vissen, boten en andere oorspronkelijke bestemming. Open 9 maritieme onderwerpen vorm zijn diverse monumenten, waar- 30 gegeven in glas. Tijdens de Open onder forten van de Stelling van 1 Monumentendagen op 10 en 11 Amsterdam, verschillende kerken 2 september is de kunstenares in het en musea. Er zijn verschillende 3 Museum aanwezig. (zie ook pagina fietstochten langs monumenten 4 9). Adres: Bosweg 17, 2131 LX in en buiten de Haarlemmermeer, 5 Hoofddorp. Meer informatie: www. verkrijgbaar bij de monumenten 6 historisch-museum-haarlemmer- en de Witte Boerderij, Hoofdweg 7 meer.nl of volg HMH via Facebook 743, 2131 MA Hoofddorp. De Witte 8 en Twitter via #factHLMR , Boerderij is beide dagen geopend 9 telefoonnummer 023-5620437. van 10.00 uur tot 17.00 uur. Er staat 40 een kopje koffie voor bezoekers 1 oktober 2011 1 klaar en er is een keuze te maken uit 2 10 september 2011 het boekenaanbod van de Stichting 3 Meer-Historie. Er is bovendien een 4 Meer-Historie staat met een infor- fotogalerij te bezichtigen van foto- 5 matiekraam op de jaarmarkt tijdens graaf Kees v.d. Veer. Daar omheen, 6 de feestweek in Vijfhuizen zowel binnen als buiten, wordt door Informatiemarkt ToenHaar- 7 de Kunstenaars Organisatie Haar- lemmermeer-Zuid 8 lemmermeer een expositie gehou- 9 10 en 11 september den van schilderwerken, beelden, In het kader van de maand van 50 glaswerk etc. Meer informatie: de Geschiedenis organiseert de 1 Open Monumenten Dagen www.meerhistorie.nl en Bibliotheek Haarlemmermeer in 2 2011 www.openmonumentendag.nl. samenwerking met Stichting Meer- 3 Historie, Dorpsraad Nieuw-Vennep 4 en Winkelcentrum de Symfonie, 5 15 juni – 17 oktober 2011 een bijzondere en uitgebreide in- 6 formatiemarkt over de geschiedenis 7 Haarlemmermeer op de van Haarlemmermeer-Zuid. In 8 kaart gezet diverse informatiestands is van al- 9 les te vinden over het oude Nieuw- 60 De Haarlemmermeerder G.J. van Vennep en Haarlemmermeer-Zuid. 1 Beem werkte van 1970 tot 2008 Er worden films vertoond en er is

38 MEER-HISTORIE september 2011 een expositie met oude foto’s te en landscaping rondom Schiphol. 1 april – 9 januari 2012 1 zien. Ook kunt u uw eigen verhaal De lezing begint om 20.00 uur en 2 over vroeger vertellen op de speciale wordt gehouden in De Witte Boer- ‘Naar de grote school!’ 3 verhalenbank. Boekhandel Bruna derij aan de Hoofdweg te Hoofd- 4 heeft in de bibliotheek een stand dorp. De toegang is gratis. De historische tentoonstelling over het lager onderwijs 5 met boeken over het verleden. in Haarlemmermeer toont de gestadige ontwikkeling 6 Winkelcentrum de Symfonie or- die scholen van 1856 tot 1945 hebben doorgemaakt. 7 ganiseert deze zaterdag een markt Tot 9 januari 2012 Op de tentoonstelling onder meer aandacht voor 8 met oude Ambachten. Kortom Meester Pos en Meester Boekel, voor veel Haarlem- 9 een dag met een historisch randje! Verhalentafel in het Histo- mermeerders bekende namen. Meester Pos was op 20 10 Van 16.00-17.00 uur wordt de dag risch Museum Haarlemmer- november 1887 aangenomen als eerste hoofd van de 1 afgesloten met een lezing van de meer School met den Bijbel in Hoofddorp. Zijn jaarwedde 2 heer Piet Vissers, met de titel ‘De bedroeg 800 gulden (plus 100 gulden na het behalen 3 Waterwolf’ over de droogmaking Iedereen heeft wel herinneringen van de akte Frans). Er was destijds geen leerplicht en 4 van de Haarlemmermeer. Locatie: aan zijn of haar lagere schooltijd. wie geen schoolgeld betaalde mocht niet naar school. 5 bibliotheek Nieuw-Vennep, 10.00 Iedereen weet nog wel van die De maatschappelijk zeer bewogen meester Pos richtte 6 -17.00 uur, toegang: gratis leuke meester juf te noemen of van daarom een suppletiefonds op, waardoor leerlingen uit 7 een indrukwekkende gebeurte- arme gezinnen minder schoolgeld hoefden te betalen. 8 nis op het schoolplein. Veel mooie En toen het schoolbestuur in 1888 ‘vanwege de kas’ 9 1 oktober 2011 schoolverhalen zitten verstopt in geen scheidingswand in de klas plaatste (er zaten zo’n 20 de hoofden van de mensen laten drieënnegentig leerlingen in één ruimte!), wist meester 1 55+ Beurs we ons realiseren dat die verhalen Pos wel wegen om de wand uiteindelijk wel te plaatsen. 2 verdwijnen als ze niet verzameld Meester Boekel was bovenmeester in Abbenes. Hij was 3 Stichting Meer-Historie presen- worden. Die verhalen willen wij ook de eerste geschiedschrijver over Haarlemmermeer 4 teert zich op 1 oktober op de 55+ graag van u horen aan de verha- en hij heeft veel voor het dorp betekend. Hij zorgde dat 5 Beurs in en om de Meerse. lentafel. In het voorjaar zijn al een er een kerkgebouw kwam, een bibliotheek en ook een 6 aantal bijeenkomsten geweest en naai- en breischool. Én hij bedacht een spaarplan voor 7 in het najaar zullen we er weer een zijn leerlingen. De fraaie tentoonstellingspanelen staan 8 15 november paar op touw zetten. Tenslotte is allemaal op een poster - verkrijg- 9 ook uw verhaal het bewaren waard! baar voor maar een euro! 30 Landbouw en Landscaping Dus… hebt u een mooie herinne- Adres: Bosweg 17, 2131 LX Hoofd- 1 rond Schiphol ring die u graag wilt delen en laten dorp. Meer informatie: 2 bewaren, informeer dan bij even www.historisch-museum-haarlem­ 3 Op 15 november zal Jan Willem de het museum naar de bijeenkomsten mermeer.nl 4 Wijn namens de werkgroep lucht- van de verhalentafel. Meer infor- of volg het HMH via Facebook en 5 vaarthistorie Haarlemmermeer een matie: www.historisch-museum- Twitter via #factHLMR, 6 lezing houden over de landbouw haarlemmermeer.nl telefoonnummer 023-5620437. 7 8 9 ik vind het belangrijk dat de Stichting Meer-Historie verder kan met haar werkzaamheden voor het behoud van het cultureel erfgoed in de 40 JA Haarlemmermeer. Als begunstiger van de Stichting Meer-Historie ontvang ik 4 x per jaar het kwartaalblad Meer-Historie 1 (winkelwaarde per editie € 4,-) en een begunstigerskaart die twee personen een jaar lang gratis toegang geeft tot het Historisch Museum 2 Haarlemmermeer. Bovendien kan er voor een relatief laag bedrag worden deelgenomen aan de dagexcursie die jaarlijks wordt georganiseerd. 3 Minimumdonatie is € 12,50 per jaar. Betaling op ontvangst van acceptgiro. Ik geef mij op als begunstiger met ingang van heden: 4 5 Dhr./Mevr./Fam 6 7 Adres: 8 9 Woonplaats: 50 1 Telefoonnummer: E-mail 2 3 JA, ik wil graag meedingen naar een verrassing. 4 5 Dhr./Mevr./Fam 6 7 Adres 8 Woonplaats: 9 60 Telefoonnummer: E-mail 1

Datum Handtekening

: Insturen naar begunstigersadministratie Stichting Meer-Historie p/a Dhr. G.J. Deddens, Barbarije 5, 2132 TP Hoofddorp september 2011 MEER-HISTORIE 39 1 Servicenummers Nieuwe begunstigers 2 Algemene inlichtingen 3 4 Wil Landzaat, 023-5631187 Hr. N. van Driel, Badhoevedorp 5 [email protected] Hr. P. Alles, Hoofddorp 6 Redactie Mw. W. Landzaat-Kingma, Hoofddorp 7 Hr. A. Koning, Sloten 8 M. Harlaar, 06-11513990 Hr. J. Kaslander, Hoofddorp [email protected] 9 Mw. M. Stoer- de Visser, Hoofddorp 10 Betalingen Mw. S. Wies, Hoofddorp 1 Fam. J. Moolhuysen, Rijsenhout J.J. Slinger, 0297-564850 2 [email protected] Fam. T.C.J. Verbeek, Nieuw-Vennep 3 Hr P. Terlouw, Californie (Verenigde Staten) 4 Aanmeldingen, abonnementen, Mw. G. Krul-Colijn, Nieuw-Vennep 5 adreswijzigingen, opzeggingen Mw. M.A.A. de Jong-Smit, Buitenpost 6 G. Deddens, 023- 5613130 Mw. E. Dissel-Nieuwdorp, Lisse 7 [email protected] Hr.J.D. Deerenberg, Nieuw-Vennep 8 Hr.C.M. Tebbens, Nieuw-Vennep Aanbieding bijz. voorwerpen 9 Hr.F.J. Everaardt, Hoofddorp 20 F. Kamerling, 023- 5642231 Mw.G.A.M. Schouten-Kuis, Hoofddorp 1 [email protected] Hr.B.de Groot, Hoofddorp 2 Historisch Museum Haarlemmermeer 3 Opgave nieuwe begunstigers Stichting Meer-Historie via bon op pagina 39. 4 E. van Melis, 023- 5620437 Opsturen aan Dhr. G.J. Deddens, Barbarije 5, 2132 TP Hoofddorp of via [email protected] 5 [email protected] 6 Bibliotheek + 7 F. Kooreman,, 023- 5581697 8 [email protected] 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 NEEM UW BANK OVERAL MEE NAAR TOE 2 3 4 Sms ‘mobiel’ naar 7500 voor de app 5 6 7 Mobiel bankieren 8 Waar en wanneer u maar wilt geld overmaken. Dat kan met de Mobiel Bankieren app! Bovendien kunt u afbeeldingen en tekst toevoegen aan 9 uw rekeningen. Zo bankiert u op een persoonlijke en overzichtelijke manier vanaf uw smartphone. Natuurlijk kunt u met de Mobiel Bankieren app 50 ook uw saldo controleren en uw bij-en afschrijvingen bekijken. Mobiel Bankieren is er voor iPhone, iPad, Android en Blackberry (najaar 2011). 1 De belangrijkste voordelen: 2 Gemakkelijk geld overmaken naar bekende rekeningen 3 Foto’s en namen toevoegen aan rekeningen 4 Eenvoudig zoeken op bedragen, omschrijving en op rekeningen 5 Inloggen en overboeken met een zelfgekozen 5-cijferige pin 6 7 Wilt u meer weten over Mobiel Bankieren? 8 Ga naar ABN AMRO Hoofddorp 9 Marktplein 11, abnamro.nl/mobielbankieren of bel 0900-0024 60 (EUR 0,10 per minuut). 1 ABN AMRO Hoofddorp, Marktplein 11, 2132 DA Hoofddorp

40 MEER-HISTORIE september 2011

210009638 1731 Mobiel bankieren 210x148_v2.indd 1 26-07-11 12:14