CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 YLYM – ÖSÜŞLERIŇ BINÝADY SCIENCE IS THE FOUNDATION OF PROGRESS НАУКА – ФУНДАМЕНТ ПРОГРЕССА
ÜRKMEN halky ähli döwür ler de URKMENS, who took know УРКМЕНЫ, принимавшие зна- hem ylym-bili mi ösdür mek li ge ledge and science as the source ния и науку в качестве источ- Taýra tyn ähmi ýet berip gelip dir. Tof a happy life, have paid spe T ника счастливой жизни, во все Türkmen topra gyn da ky Nusaý, Merw, cial attention to scientific knowledge времена уделяли особое внимание Köneür genç ýaly gady my mede ni at all times. Outstanding scientists научным познаниям. Выдающиеся ojaklarda ýaşap geçen meşhur alym who lived in the ancient centers of ученые, проживавшие в древних AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО lar ylym dünýä sin de uly yz goýup dyr culture of the Turkmen land of Nisa, очагах культуры туркменской земли lar. Orta asyrlar da mate ma ti ka, ast Merv, and Kunyaurgench left a big Нисы, Мерва, Куняургенча оставили ronomiýa, geografiýa ýaly ylymlaryň mark in the scientific world. The sci большой след в научном мире. На- ösmegine uly goşant goşan Muham entific works of Muhammet ibn Musa учные работы Мухаммет ибн Муса met ibn Musa Horezmi özüniň ylmy Khorezmi, who made a great contri Хорезми, внёсшего огромный вклад işleri bilen diňe bir Gündogaryň däl, bution to the development of mathe в развитие математики, астрономии eýsem, Ýewro pa alymla ryn da hem matics, astronomy and geography of и географии средневековья выз uly gyzyk lan ma döre dip dir. Ol ylym the Middle Ages, aroused great inter вали большой интерес не только у adamlaryň durmuşynda möhüm or est not only among scientists of the ученых Востока, но и Европы. По ny eýeleýär, olaryň durmuşyny, işini East, but also of the West. According его словам наука занимает особо ýeňilleşdirýär diýip nygtapdyr. Al- to him, science occupies an especially важное место в жизни человека, Horezmi öz döwrüniň meşhur ylmy important place in human life, enno облагораживает его жизнь и труд. merkezleriniň biri bolan Köneürgen bles its life and work. Al-Khorezmi Аль-Хорезми работал в богатейших jiň, Merwiň baý kitaphanalarynda iş worked in the richest libraries of библиотеках Куняургенча и Мерва, läpdir, Bagdat da ky «Paýhas öýünde» Kunyaurgench and Merv, considered считавшихся знаменитыми очагами Gündogaryň görnükli alymlary bilen to be the famous centers of science науки своего времени. Совместно с bile lik de köp sanly ylmy barlag la ry of his time. Together with famous sci известными учеными Востока про- alyp baryp dyr we mate ma ti ka, astro entists of the East, he conducted sci водил научные изыскания в «Доме nomiýa, geografiýa degişli «Algebra entific research in «The Sound Mind разума» Багдада, написал ценней- ny hem almu ka ba ly hasap la mak ha House» in Baghdad, wrote valuable шие научные труды по математике, kynda», «Trigo no met rik tabli sa lar», scientific works on mathematics, астрономии и географии такие как, «Hindi hasa by hakyn da» atly gym astronomy and geography such as «Расчеты алгебры и алмукабалы», matly ylmy işleri ýazypdyr. «Calculations of Algebra and Almu «Тригонометрическая таблица» и Şeýle alymlaryň ýene biri «Gün kabala», «Trigonometric Table» and «Об индийском счете». dogaryň Aristoteli», «Aristotelden soň «On the Indian Calculation». Огромный вклад в развитие ikinji mugallym» adyny alan Abu Na A huge contribution to the deve науки своего времени внес также syr Faraby bolup, ol öz döwründe yl lopment of science of his time was also Абу Насыр аль Фараби, получив- myň ösmegine uly goşant goşupdyr. made by Abu Nasir al-Farabi, who ший эпитеты «Аристотель Востока», Alymyň filosofiýa degişli «Paýhasyň received the epithets «Aristotle of «Второй учитель после Аристотеля». manysy hakynda», «Ýaşlaryň paýha the East», «The Second Teacher after Многочисленные философские sy hakyn da kitap», «Logi ka hakyn da Aristotle». Numerous philosophical труды ученого «О смысле разума», kitap», «Ylymla ry kesgit le mek we to works of the scientist «On the Mean «Книга о разуме молодежи», «Кни- parla ra bölmek hakyn da kitap», «Fi ing of Mind», «The Book on the Mind га о логике», «Книга об опреде- losofiýanyň manysy hakynda kitap», of Youth», «The Book of Logic», «The лении наук и разделении по груп- «Filosofiýa bellikler», «Astrologiýanyň Book on the Definition of Sciences and пам», «Книга о смысле философии», dogry we nädog ry düzgün le ri hakyn da Division by Groups», «The Book of the «Философские заметки», «Книга kitap», «Fizikanyň esaslary hakynda», Meaning of Philosophy», «Philosop о верных и неверных положениях «Saz hakynda söz», «Goşgy we ritori hical Notes», «A Book about Incorrect астрологии», «Об основах физики», ka hakyn da kitap», «Sözlük ler hakyn Positions of Astrology, «On the Basics «Слово о музыке», «Книга о стихе и TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 2 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3
da» diýen köp sanly eserleri ylym dün of Physics», «The Word of Music», ритонике», «О словарях» и др. имеют döredijiligi hem diňe bir türkmen we bution to the development of various вклад в развитие различных нап ýäsin de möhüm ähmi ýe te eýedir. «The Book of Poetry and Rhettonics», большой вес в мире науки. beýleki Gündogar halklarynyň däl, eý areas of art such as philosophy, medi равлений искусства, таких как Abu Reýhan Birunynyň hem «On Dictionaries», and others have Блистательный научный труд sem, Ýewropa halklarynyň hem çuň cine, literature, logic, and musical art философия, медицина, литерату- «Geografiýa» atly ajaýyp işi gadymy great weight in the world of science. Абу Рейхан Бируни «География» ňur hormatyna mynasyp bolupdyr. Ibn won respect not only for the peoples ра, логика, музыкальное искусство we orta asyrlaryň taryhyny, ýer-ýurt The brilliant scientific work «Ge имеет важное значение в изучении Sinanyň «Lukmançylyk ylmynyň ka of the East, but also for the coun завоевало уважение не только на- atlaryny we şäherleriň ýerleşişini öw ography» is of great importance in the истории древних и средних веков, nunla ry» atly köp jiltlik ylmy-en sik lo tries of Europe. Ibn Sina’s scientific родов Востока, но и стран Европы. renmek de möhüm ähmi ýe te eýedir. study of the history of the ancient and названий стран и земель, а также pedik işi baryp XVI asyrda Ýewropanyň and encyclopedic multivolume work Научно-энциклопедическая много- Birunynyň öz döwrüniň medeni ojak middle ages, the names of countries расположения городов. Выдающе- ýoka ry okuw mekdep le rin de düýpli «The Canons of Medical science» was томная работа Ибн Сины «Каноны lary bolan Köneürgenç, Gürgen, Reý and lands, and the location of cities. еся произведение Бируни «Памят- öwredilipdir. Garaşsyzlyk ýyllarynda fundamentally studied in the higher врачебной науки» фундаментально şäherlerinde ýaşan döwründe döreden Biruni’s outstanding work «Monu ники, оставшиеся от прошлых поко- Ibn Sinanyň bu kitaby türkmen diline schools of Europe in the 16th cen изучалась в высших школах Европы «Geçen nesillerden galan ýadygärlik ments Remained from Past Genera лений», созданное им во времена terji me edilip, halky my za ýeti ril di we tury. In the years of independence, еще в XVI веке. В годы Незавивиси- ler» atly meşhur kitaby diňe bir türk tions», created by him during his resi проживания в культурных очагах lukman çy lyk ugrun da ýöri te hem-de the multivolume was translated into мости многотомник был переведен men halkynyň däl, eýsem, Gündogar dence in the cultural centers of his своего времени как Куняургенч, ýoka ry okuw mekdep ler de düýpli öw Turkmen and comprehensively stu на туркменский язык и всесторонне halklarynyň taryhyny öwrenmekde time as Kunyaurgench, Rey, Gurgan, Реи, Гурган, имеет важное значе- redilýär. Meşhur türkmen akyldarla died in higher and special educational изучается в высших и специальных möhüm ähmi ýe te eýe bolup, ol ylymda is of great importance in studying ние в изучении истории не только rynyň biri Omar Haýýamyň filosofiýa, institutions in the field of medicine. учебных заведениях в области «Hrono lo gi ýa» ady bilen belli dir. Biru the history of not only the Turkmen туркменского народа, но и других matematika, astronomiýa degişli ylmy Scientific works on philosophy, медицины. ny «Geodeziýa», «Hindistan» atly işle people, but also other peoples of the народов Востока. В науке книга из- işleri, «Nowruznama» atly kitaby, şeý mathematics and astronomy, the Научные труды по философии,
rinde hem ylmy-ta ry hy taýdan gym East. In science, the book is known вестна под названием «Хроноло- le hem ajaýyp rubagylary onuň ylmy- book «Novruznam», as well as won математике и астрономии, книга AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО matly maglu mat la ry beýan edipdir. as «Chronology». Biruni mentioned гия». Ценные научно-исторические edebi dünýägaraýşynyň örän köpgy derful rubai confirm the diversity of «Новрузнама», а также чудесные Filo so fi ýa, lukman çy lyk, edebi valuable scientific and historical data данные Бируни приводит в своих raňly bolandygyny tassyklaýar. the scientific literary world outlook рубаи подтверждают многранность ýat, logika, saz sungaty ýaly ylmyň in his works «Geodesy» and «India». трудах «Геодезия» и «Индия». Berkarar döwletimiziň bagtyýar of one of the outstanding Turkmen научно-литеруатурного мировоззре- dürli ugurlaryny ösdür mek li ge uly go The scientific work of Abu Ali Научное творчество Абу Али lyk döwründe hormatly Prezidentimi thinkers Omar Khayyama. ния одного из выдающихся туркмен- şant goşan Abu Aly ibn Sinanyň ylmy ibn Sina, who made a great contri ибн Сины, внёсшего огромный ziň aýratyn tagallalarynyň we bimöçber As a result of the special care ских мыслителей Омар Хайяма. zähmetiniň netijesinde Türkmenistan and unlimited labor of the Esteemed В результате особой заботы и sosial we medeni durmuşda, senagat President of Turkmenistan, in the безграничного труда уважаемого Tehnologiýalar merkezi da, ykdysadyýetde, şol sanda ylym we Epoch of the Powerful State Turk Президента Туркменистана, в эпо- Technology Center bilim babatynda-da dünýä derejesinde menistan has reached high levels in ху могущества и счастья, Туркме- Центр технологии belent sepgitlere ýetdi. Döwlet Baş the sphere of social and cultural life, нистан достиг высоких рубежей в tutanymyzyň ýiti paýhasy, milli mi industry, economy, including science сфере социально-культурной жиз- rasymyza bolan belent sarpasy, ata- and education. Wisdom, veneration of ни, промышленности, экономики, babalarymyzdan gelýän ýörelgelere the national heritage, boundless love в том числе науки и образования. ýugrulan asly halal halkymyza bolan for the people, adhering to the princi Мудрость, почитание национально- çäksiz söýgisi, energetika, ekologiýa ples of ancestors, led to the creation го наследия, безграничная любовь к we ykdysadyýete degişli tutuş adamzat of an economically highly developed народу, придерживающемуся прин- ähmiýetli beýik başlangyçlary we yl society with active modern scienti ципов предков, привели к созданию
AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО my taglymatlary häzirki döwürde işjeň fic doctrine and with high beginnings высокоразвитого экономического jemgyýetli, ösen ykdysadyýetli şöhratly necessary for all mankind. общества с активной современной döwleti kemala getirdi. The words of the Distinguished научной доктриной и с высокими Hormatly Prezidentimiz: «Biz yl President, «By raising science to the начинаниями необходимого для my ösüşiň ýokary derejelerine çykaryp, top steps of development, we must всего человечества. ylmy barlaglaryň, ylmy işleriň netijeli increase effectiveness of scientific re Слова уважаемого Президен- ligini ýokarlandyrmaly. Ähli ylmy işleri search and scientific works. Direction та: «Подняв науку на верхние сту- döwlet durmuşynyň möhüm meselele of all scientific activity to the solu пеньки развития, мы должны по- rini çözmäge, halk hojalygynyň barha tion of the main issues of state life, высить результативность научных ösýän talaplaryny kanagatlandyrmaga meeting of ever increasing demands исследований и научных работ. gönükdirmeli» – diýip, ylmyň öňünde of the national economy» determine Направить всю научную деятель- duran möhüm wezipeleri we onuň ileri the most important tasks and priority ность на решение главных во- tutulýan ugurlaryny kesgitledi. Ýurdu areas facing science. The country has просов государственной жизни, myzda ylmy ösdürmek üçin ähli şert all the conditions for the development удовлетворение всё возрастающих ler döredildi, onuň kanunçylyk binýady of science, its legislative basis has требований народного хозяйства» berkidildi. Türkmenistanyň Konstitusi been strengthened. Article 16 of the определяют важнейшие задачи и ýasynyň 16-njy maddasynda «Döwlet Constitution of Turkmenistan states, приоритетные направления, сто- ylmyň, tehnikanyň we tehnologiýala «The state contributes to the deve ящие перед наукой. В стране соз- ryň ösüşine ýardam edýär, şeýle hem lopment of science, technology and даны все условия для развития на- bu ugurlarda halkara hyzmatdaşlygyny technology, and also supports inter уки, упрочена ее законодательная goldaýar. Döwletiň ylmy-tehniki sy national cooperation in this field. The основа. В статье 16-ой Конституции ýasaty jemgyýetiň we her bir adamyň scientific and technical policy of the Туркменистана записано «Государ- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 4 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5
Türkmenistanyň Prezidenti aspects, and the achievement of проводимые в государственном Gurbanguly Berdimuhamedowyň relevant practical results. масштабе многочисленные науч taryhy Kara ry na laýyk lyk da, Türk In accordance with the his но-практические конференции menistanyň Ylymlar akademiýasy torical resolution of the Presi способствуют обмену мнениями nyň guramagynda 2017-nji ýylyň iýun dent of Turkmenistan Gurbanguly туркменских ученых с зарубежными aýynyň 12-13-i aralygynda «Berkarar Berdimuhammedov, an international учеными, выполнению совместных döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe scientific and practical conference научных работ, направленности дви- ylym, tehni ka we inno wa sion tehno «Science, Technology and Innovative жущей силы науки на решение эко- logi ýa lar» atly halka ra ylmy masla hat Technologies in the Prosperous номических аспектов, достижению geçi ril di. Sagdyn lyk we ruhu be lent Epoch of the Powerful State» was held соответствующих практических lik ýylyn da geçi ri len bu halka ra ylmy on June 12-13, 2017 at the Aca результатов. maslahat özara ylmy gatnaşyklaryň demy of Sciences of Turkmenistan. В соответствии исторического we hyzmatdaşlyklaryň ösdürilme The International Scientific Confe Постановления Президента Туркме- ginde uly ähmi ýe te eýe boldy. Halka rence, held in the year of health and нистана Гурбангулы Бердымухамедова, ra maslahatyň açylyş dabarasynda inspiration, won great prestige as a 12-13 июня 2017 года в Центре техно- ky mejlisinde Fransiýanyň Grenobol development of scientific relations логии Академии наук Туркменистана uniwersitetiniň professory, ylymlaryň and cooperation. At the meeting in прошла международная научно-
doktory Walpersdorf Andrea, Germa honor of the opening of the interna практическая конференция «Наука, AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО niýanyň Gamburg Tehnologiýa uniwer tional conference, Professor of the техника и инновационные техноло- sitetiniň hormatly professory, ylymla Institute for Land Sciences of the Na гии в эпоху могущества и счастья». ryň doktory Hanno Şaumburg, Koreýa tional Research Institute of the Uni Международная научная конфе- Respublikasynyň Gündogar-Günbatar versity of Grenobol, Dr. Valpersdorf ренция прошедшая в год здоро- ykdy sa dy ýet we jemgy ýet çi lik ylmy- Andrea, Honorary Professor of the вья и воодушевления завоевала barlag institutynyň prezidenti, ylym Hamburg University of Technology, большой авторитет в качестве раз- laryň doktory Seong Min Hong, Gru Hanno Schaumburg, Ph.D., President вития научных взаимоотношений ziýanyň Milli ylymlar akademiýasynyň of the East-West Economic and Public и сотрудничества. На заседании prezidenti, ylymlaryň doktory, pro Research Institute Republic of Korea, в честь открытия международной fessor Georgiý Kwesitadze, Azerbaý Ph.D. Seong Min Hong, President of конференции профессор научного janyň Milli ylymlar akademiýasynyň the National Academy of Sciences of института по земельным вопросам bähbitlerine ýöredilýär. Döwlet ylmyň state is based on the interests of each ство способствует развитию нау- we tehnikanyň gazananlarynyň önüm person. It is also noted that the state ки, техники и технологий, а также çilige ornaşdyrylmagyna ýardam ed supports the introduction of science поддерживает международное со- ýär» – diýip bellenen. and technology in production. трудничество в этой сфере. Научно- Alym Prezidentimiziň ylyma-bi The special attention given техническая политика государства lime berýän aýratyn ünsi, ýurdumy by the scientist to the President of держится на интересах каждого zyň ylmy-barlag edaralarynyň, ýokary science and education led to the человека. Также отмечатся, что го- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО okuw mekdepleriniň maddy-enjam material and technical strengthe сударство поддерживает внедре- laýyn binýadyny pugtalandyrmaga we ning and modernization of research ние в производство достижений döwrebaplaşdyrmaga gönükdirilen institutions, higher educational insti науки и техники. asylly işleri, ülkämizde tejribe otagla tutions, the creation of innovative Особое внимание, уделяемое ry dünýä derejesinde iň kämil gurallar universities in the country having ученым Президентом науке и об- we abzallar bilen enjamlaşdyrylan in laboratories equipped with the most разованию привело к материально- nowasion uniwersitetleriň, innowasion advanced equipment and devices, техническому укреплению и модер- ylmy-barlag institutlaryň döremegine and innovative research institutes. низации научно-исследовательских getirdi. Düýpli ylmy işleriň ýerine ýeti There was a great opportunity for учреждений, высших учебных заве- rilmegine, ylmyň netijeleri siňen inno performing fundamental scientific дений, созданию в стране иннова- wasion tehnologiýalaryň ösmegine uly works, developing innovative tech ционных университетов с лабора- şertler döredi. Hormatly Prezidentimi nologies with the introduction of ториями, оборудованными самым ziň tagallasy bilen döwlet möçberinde scientific results. Thanks to the care совершенным оборудованием и yzygiderli geçirilýän halkara ylmy-ama of the Distinguished President, nu приборами, инновационных научно- ly maslahatlar türkmen alymlarynyň merous scientific and practical con исследовательских институтов. daşary ýurtly alymlar bilen pikir alyş ferences, systematically conducted Появилась большая возможность magyna, bilelikde ylmy işleriniň ýerine on a national scale, facilitate the для выполнения фундаментальных ýetirilmegine, ylmyň hereketlendiriji exchange of opinions of Turkmen научных трудов, развития иннова- güýjüniň ykdysady meseleleriň çözgüt scientists with foreign scientists, ционных технологий с внедрением lerine gönükdirilmegine, degişli amaly the implementation of joint scienti научных результатов. Благодаря netijeleriň gazanylmagyna mümkinçilik fic works, the direction of the driving заботам уважаемого Президента berýär. force of science to solve economic Туркменистана систематически TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 6 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7
wise-prezidenti, ylymlaryň doktory, Georgia, Professor, Doctor of Sciences Национального научно-исследо- oba hojalygy, ekologiýa, maglumat we mical technology, the study of new Международная научная кон- professor Gabibbeýli Isa, Gazagystan Georgi Kvesitadze, Vice-President вательского института Греноболь- aragatnaşyk ulgamlary, häzirki zaman materials, biotechnology, molecular ференция прошла очень результа- Respublikasynyň Milli ylymlar aka of the National Academy of Sciences ского университета Франции, док- lukmançylyk we derman serişdelerini biology, agriculture, ecology, infor тивно, способствала дальнейшому demiýasynyň akademigi, ylymlaryň of Azerbaijan, Professor, Doctor of тор наук Вальперсдорф Андреа, öwrenmek, innowasion ykdysadyýet, mation and communication, modern развитию международных научных doktory, professor Urişbaý Çomanow Sciences Gabbeyli Isa, Academician почетный профессор Гамбургского ynsanperwer ylymlary we ylmyň baş medicine and medicines, innovative взаимоотношений и сотрудни dagylar ylmyň ileri tutulýan dürli der of the National Academy of Sciences технологического университета ga-da birnäçe ugurlary boýunça wajyp economy, humanities and in other чества. В своих выступлениях waýys ugurla ry dogru syn da täsir li çy of Kazakhstan, Doctor of Sciences, Германии, доктор наук Ханно Шаум- meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. areas of science. зарубежные ученые отметили, что от kyş etdiler. professor Urishbai Chomanov made бург, президент восточно-запад- Halka ra ylmy masla hat örän ne The international scientific con всей души гордятся проводимыми Halkara ylmy maslahatda bäş interesting scientific reports on ного экономического и обществен- tijeli bolup, ol özara ylmy gatnaşyk ference was very effective, it gained в жизнь уважаемым Президентом sany bölüm işledi. «Täze senagat-in priority areas of science. ного научно-исследовательского laryň we hyzmatdaşlyklaryň ösdü great importance in the development Гурбангулы Бердымухамедовым nowasion tehnologiýalar» atly bölümi At the international scientific института Корейской Республики, rilme gin de uly ähmi ýe te eýe boldy. of scientific relations and cooperation. социально-экономическими, Halkara nebit we gaz uniwersitetin conference, there were five sections: доктор наук Сеонг Мин Хонг, прези- Daşary ýurtly alymlar öz çykyşlarynda In their speeches, foreign scholars научно-образовательными преоб- de, «Ekologiýa we biotehnologiýa» section «New Industrial Innovative дент Национальной академии наук hormatly Prezidentimiz Gurbanguly noted that they wholeheartedly take разованиями, выразили глубокую atly bölümi Türkmenistanyň Ylymlar Technologies» worked at the Inter Грузии, профессор, доктор наук Berdi mu ha me dow tara pyn dan dur pride in the socio-economic, scientific признательность уважаемому Пре- akademiýasynyň Tehnologiýalar mer national University of Oil and Gas, Георгий Квеситадзе, вице-прези- muş-ykdysady, ylym-bilim we beýle and educational transformations car зиденту за оказанную возможность kezinde, «Ykdysady ösüş, halkara section «Ecology and Biotechnolo дент Национальной академии наук ki ugurlarda durmuşa ornaşdyrylýan ried out by the Esteemed President участия на международной научной hyzmatdaşlyk we hukuk» atly bölümi gy» in the Technology Center of the Азербайджана, профессор, доктор ägirt uly özgert me le re tüýs ýürek den Gurbanguly Berdimuhamedov, ex конференции, прошедшей на высо-
Türkmen döwlet ykdysadyýet we do Academy of Sciences of Turkmenis наук Габбибейли Иса, академик guwan ýan dyk la ry ny beýan etdi ler, ýo pressed deep gratitude to the Distin ком уровне, за предоставленную AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО landyryş institutynda, «Lukmançylyk tan, section «Economic Develop Национальной академии наук kary dere je de geçi ri len halka ra ylmy guished President for the opportunity возможность обсуждения насущ- we derman öndürmek» atly bölümi ment, International Cooperation and Казахстана, доктор наук, профессор maslahata gatnaşmaga hem-de ylmyň to participate in the international sci ных вопросов науки. Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk Law» in the Turkmen State Institute Уришбай Чоманов выступили с derwa ýys mese le le ri ni ara alyp mas entific conference held at a high level Ученые единогласно отметили uniwersitetinde, «Ynsanperwer ylym of Economics and Management, sec интересными научными докладами lahatlaşmaga döredilen mümkinçilik for the given opportunity to discuss большое значение проводимых на lary» atly bölümi Magtymguly adyn tion «Medicine and Medicine Pro по приоритетным направлениям üçin hormatly Prezidentimize çuňňur pressing issues of science. государственном уровне подоб- daky Türkmen döwlet uniwersitetin duction» in the Turkmen State Medi науки. hoşallyklaryny aýtdylar. The scientists unanimously not ных международных конферен- de geçdi. Halkara ylmy maslahatda cal University, section «Humanities» На международной научной Alymlaryň ählisi şeýle halkara ed the importance of such interna ций, праздников и мероприятий в Türkmenistanda ylmyň we tehnologi at Magtymguly Turkmen State Uni конференции работали пять секций maslahatlaryň, döwlet derejesinde tional conferences, holidays and дальнейшем развитии междуна- ýalaryň ileri tutulýan ugurlary, ýagny versity. The international scientific по различным направлениям науки. geçirilýän baýramçylyklaryň we çä events held at the state level in the родных отношений, в информиро- nanotehnologiýalar, himiki tehnolo conference discussed issues on pri Секция «Новые промышленные инно releriň mundan beýläk-de halkara further development of international вании всемирной общественности giýalar, täze materiallary öwrenmek, ority areas of science and technol вационные технологии» работал gatnaşyklaryny ösdürmekde we biziň relations and in informing the world о достигнутых нами научно-обра- biotehnologiýa, molekulýar biologiýa, ogy, namely nanotechnology, che в Международном университете ylym-bilim baba tyn da ýeten sepgit community about the scientific and зовательных рубежей. По итогам нефти и газа, секция «Экология и leri mi zi dünýä jemgy ýet çi li gi ne ýaý educational achievements that we работы секций междунардной кон- биотехнология» в Центре техноло- makda uly ähmi ýe te eýedi gi ni bira gyz have achieved. Based on the results ференции были высказаны предло- гий Академии наук Туркменистана, dan nygtadylar. Halkara maslahatyň of the sections of the international жения по систематическому прове- секция «Экономическое развитие, bölümleriniň işiniň jemleri boýunça conference, proposals were made to дению мероприятий, дальнейшему международное сотрудничество Türkmenistanyň alymlarynyň, hünär systematically carry out activities, укреплению международного со-
AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО и право» в Туркменском государ- menleriniň daşary ýurtly alymlar bilen further strengthen international трудничества в области науки и ственном институте экономики и ylym-bilim ulga myn da halka ra hyz cooperation in the field of science образования между туркменскими управления, секция «Медицина и matdaşlygyny mundan beýläk-de pug and education between Turkmen учеными, специалистами и зару- лекарственное производство» в talan dyr mak babat da çäre le ri yzygi scientists, specialists and foreign бежными коллегами, а также по Туркменском государственном derli geçirmek, şeýle hem innowasion colleagues, and to summarize and обобщению и систематизации вы- медицинском университете, секция tehnologiýalary ornaşdyrmakda hyz systematize the proposals on deve сказанных предложений по разви- «Гуманитарные науки» в Туркмен- matdaşlygy ösdürmek boýunça öňe loping cooperation in the field of тию сотрудничества в области вне- ском государственном универси- sürülen teklipleri umumylaşdyrmak, introducing innovative technologies дрения инновационных технологий тете им. Магтымгулы. На между- ulgamlaşdyrmak, ylmy-amaly barlag and using in scientific and practical и использованию в научно-практи- народной научной конференции larda, önümçi lik de peýda lan mak ba research. ческих исследованиях. обсуждались вопросы по приори- rada teklip ler edildi. Foreign scientists participating Зарубежные ученые – участники тетным направлениям науки и тех- Halkara ylmy maslahata gatnaşy in the international scientific confe международной научной конферен- нологии, а именно нанотехнологии, jy daşary ýurtly alymlar Magtymguly rence took part in the solemn awar ции приняли участие в торжествен- химической технологии, изучения adynda ky Türkmen döwlet uniwer si ding of the winners of the competi ном вручении призов победителям новых материалов, биотехнологии, tetinde Türkmenistanyň ýaşlarynyň tion for science among the youth of конкурса по науке среди молодежи молекулярной биологии, сельского arasynda ylmy işler boýunça bäsleşi Turkmenistan, held at Magtymguly Туркменистана, состоявшегося в хозяйства, экологии, информаци- giň ýeňijilerine baýraklaryň gowşury Turkmen State University. Туркменском государственном уни- онной сферы и связи, современной lyş dabarasyna gatnaşdylar. верситете им. Магтымгулы. медицины и лекарственных пре- Murat TUVAKOV, паратов, инновационной экономи- Myrat TUWAKOW, Chief Expert Мурат ТУВАКОВ, ки, гуманитарных наук и по другим TYA-nyň Dil-edebiýat, taryh we pedagogika Department of language and literature, Главный эксперт отдела языка, History and pedagogy of AST, направлениям науки. ylymlary bölüminiň baş bilermeni, литературы, истории и педагогики filologiýa ylymlarynyň kandidaty Candidate of Philology АНТ, кандидат филологических наук TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 8 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 9 ENERGETIKA HARTIÝASYNYŇ FORUMY: Energiýa gorlaryny üstaşyr geçirmek boýunça köptaraplaýyn Çarçuwaly ylalaşygyň ýolunda ENERGY CHARTER FORUM: Towards a Multilateral Framework Agreement on Energy Transit ФОРУМ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ ХАРТИИ: на пути к многостороннему рамочному соглашению по транзиту энергоресурсов
-NJI ÝYLYŇ N May 30-31, 2017, within рамках своего Председатель- köptaraplaýyn Çarçuwaly ylalaşyk international energy and financial ном, ведётся работа по подготовке 30-31-nji the framework of its Chair ства в Конференции Междуна- babatynda gepleşikleri başlamaga organizations, energy companies условий для начала переговоров по AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО 2017maýyn da Omanship in the International B родной Энергетической Хар- şertleri taýýarlamak boýunça taýýar and research institutions. Многостороннему рамочному согла- Halkara Energetika Hartiýasynyň Energy Charter Conference, the тии, Правительство Туркменистана lyk işleri alnyp barylýar. Hususan- Currently, within the frame шению по транзиту энергоресурсов. Maslahatynda başlyklyk etmeginiň Government of Turkmenistan, to совместно с Секретариатом Между- da, şu ýylyň esasy meselesi energiýa work of the subsidiary bodies of the В частности, основной задачей в те- çäklerinde Türkmenistanyň Hökü gether with the Secretariat of the народной Энергетической Хартии gorlaryny üstaşyr geçirmek bilen Energy Charter Conference, chaired кущем году является определение meti Halka ra Energe ti ka Harti ýa International Energy Charter, held 30-31 мая 2017 года провели Аш- bagly anyk meseleleriň belli edilme by Turkmenistan this year, work is конкретных вопросов и проблем, synyň Sekretariaty bilen bilelikde the Ashgabat International Energy хабадский Форум Международной gi we Energetika Hartiýasynyň agza under way to prepare the conditions связанных с транзитом, и проработка «Energiýa serişdelerini üstaşyr Charter Forum on «Towards a Mul Энергетической Хартии на тему «На ýurtlarynyň energiýa gorlaryna bolan for the start of negotiations on the возможных альтернативных реше- geçir mek boýun ça köpta rap la ýyn tilateral Framework Agreement for пути к Многостороннему рамочному islegini görkezýän deňeçer çözgütle Multilateral Framework Agreement ний, отражающих потребности энер- Çarçuwaly ylalaşyga tarap ýol» the Transit of Energy Resources». соглашению по транзиту энергоре- riň işlenilmegi bolup durýar. on the Transit of Energy Resources. горесурсов стран-членов Энергети- temasy boýunça Aşgabat forumy High-level officials and leading сурсов». В работе Форума приняли Duşuşygyň çäklerinde tebigy In particular, the main task in this ческой Хартии. geçirildi. duşuşygynyň işine agza experts attended the Forum from участие высокопоставленные долж- gazy, nebit önümle ri ni we elekt year is to identify specific issues В рамках Форума обсуждались we synçy ýurtlaryň, halkara ener member countries and observers of ностные лица и ведущие эксперты из rik energiýasyny hem goşmak bi and problems related to transit, вопросы транзита и трансграничной getika we maliýe guramalarynyň, the International Energy Charter, стран-членов и наблюдателей Меж- len, energi ýa gorla ry ny serhet ler de and to work out possible alternative транспортировки энергетических energetika şereketleriniň we yl дународной Энергетической Хартии, ulagly üstaşyr daşamak meseleleri solutions that reflect energy needs ресурсов, включая природный газ, my-barlag edaralarynyň ýokary международных энергетических и ala alnyp maslahatlaşyldy. Ýurtla of the member countries of the нефтепродукты и электроэнергию. wezi pe li adamla ry, esasy biler финансовых организаций, энергети- ryň we halkara guramalaryň wekil Energy Charter. Представители стран и международ- menleri gatnaşdy. ческих компаний и научно-исследо- leri halkara energetika hyzmatdaş Within the framework of ных организации отметили важность Şu ýyl Türkmenistanyň ýolbaş вательских учреждений. lygynyň, şeýle-de global energetika the Forum, issues of transit and международного энергетического çylyk edýän Energetika Hartiýasy В настоящее время в рамках howpsuz ly gy ny gazan mak üçin Dur cross-border transportation of сотрудничества, а также реализации boýunça Maslahatyň kömekçi eda вспомогательных органов Конферен- nukly Ösüşiň Maksatlaryny durmu energy resources, including natural Целей Устойчивого Развития для ralarynyň çäginde energiýa gor ции по Энергетической Хартии, воз- şa geçirmegiň derwaýysdygyny bel gas, oil products and electricity, достижения глобальной энергети laryny üstaşyr geçirmek boýunça главляемой в этом году Туркмениста- li etdi ler. were discussed. Representatives of ческой безопасности. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 10 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11
Türkmenistanyň Hökümeti countries and international organi Правительство Туркменистана jeleriň ünsden düşmejekdigine we of the International Energy Char отмечено, что участники надеются, Halkara Energetika Hartiýasy bilen zations noted the importance of in представит отчёт перед Генераль- Halkara Energetika Hartiýasynyň ter in Ashgabat. In addition, it was что данные выводы будут приняты во bilelikde ýerine ýetirilen işler bara ternational energy cooperation, as ной Ассамблеей ООН о проделанной Maslahatynyň 2017-nji ýylyň 28- noted that participants hope that внимание и найдут своё отражение в da BMG-nyň Baş Assambleýasynyň well as the implementation of the совместно с Международной Энер- 29-njy noýabrynda Aşgabatda geçi these conclusions will be taken политической декларации, принятие öňünde hasabat berer. Ondan başga- Sustainable Development Goals for гетической Хартией работе в сфере riljek 28-nji Sessiýasynyň netijeleri into account and will be reflected которой планируется по итогам 28-й da, 2017-nji ýylda Halkara Energeti achieving global energy security. транзита энергоресурсов во исполне- boýunça kabul edilmegi meýilleşdi in the political declaration, which сессии Конференции по Энергетичес ka Hartiýasynyň Konferensiýasynda The Government of Turkme ние Резолюции 67/263 Генеральной rilýän syýa sy jarna ma syn da öz be adoption is planned for the 28th кой Хартии 28-29 ноября 2017 года в başlyklyk ediji Türkmenistan ener nistan will submit a report to the Ассамблеи. Кроме того, Туркменис ýany ny tapjak dy gy na ynam bildi ril Session of the Energy Charter Con Ашхабаде. getika gorlaryny üstaşyr geçirmegiň UN General Assembly on the work тан в качестве страны-председателя ýändi gi belle nil di. ference on November 28-29, 2017 Кроме того, 31 мая в Ашхабаде ýeke-täk ýörelgelerini we kadalary done in conjunction with the Inter Конференции Энергетической Хартии Şeýle-de, 31-nji maýda Aşga in Ashgabat. состоялся медиафорум, приурочен- ny işlemäge deňhukukly gatnaşmak national Energy Charter in the field в 2017 году призывает со-авторов batda Energetiki Hartiýa boýunça In addition, on May 31, a media ный к 28-й сессии Конференции по maksatlarynda Halkara Energetika of energy transit pursuant to Gene данной Резолюции присоединиться Maslahatyň 28-nji mejlisine bag forum was held in Ashgabat, timed Энергетической Хартии. Встреча соб Hartiýasynyň syýasy jarnamasyna ral Assembly Resolution 67/263. к процессу Энергетической laşdyrylan mediýa forumy geçirildi. to coincide with the 28th Session рала представителей Европейской gol çekmek ýoly bilen, Energetika In addition, Turkmenistan, as the Хартии путём подписания полити- Forum BMG-nyň Ýewropa ykdysady of the Energy Charter Conference. экономической комиссии ООН, Эконо- Hartiýasynyň amalyna goşulyşmaga host country of the Energy Charter ческой декларации Международ- toparynyň Aziýa we Ýuwaş umman The meeting brought together rep мической и социальной комиссии для şol Kararnamanyň şärikdeş ýazarla Conference in 2017, calls on the ной Энергетической Хартии в целях üçin ykdysady we durmuş toparynyň, resentatives of the United Nations Азии и Тихого Океана, Организации ryny çagyrýar. co-sponsors of this resolution to полноправного участия в разработке Ýewropada ykdysady hyzmatdaşlyk Economic Commission for Europe, по безопасности и сотрудничеству
Şu günki günde Energetika Har join the Energy Charter process by единых принципов и правил по тран- guramasynyň, halkara habar beriş the Economic and Social Commis в Европе, Организации по экономи- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО tiýasy BMG-nyň Baş sekretarynyň signing a political declaration of the зиту энергетических ресурсов. gulluklarynyň, tele we radio şere sion for Asia and the Pacific, the ческому сотрудничеству, междуна- 2014-nji ýylda çap edilen «Energiýa International Energy Charter with Энергетическая Хартия на сегод ketleriniň, şeýle-de ýurtlaryň köpü Organization for Security and родных информационных агентств и göterijileriň ygtybarly we durnukly a view to full participation in the няшний день является уникальным siniň abraýly edaralarynyň wekilleri Cooperation in Europe, the Orga теле- и радиокомпаний и авторитет- üstaşyr geçirilmegi, şeýle-de onuň development of common principles юридически обязательным инстру- ni jemledi. nization for Economic Cooperation, ных структур из многих стран. halkara hyzmatdaşlygyny we dur and rules for the transit of energy ментом, регулирующим вопросы Paýtagtda geçen şol çäreleriň yz international news agencies and Вслед за этими мероприятиями nukly ösüşini üpjün etmekdäki orny» resources. транзита применительно к энерге- ýany Halkara nebit we gaz uniwersi television and radio companies and в столице, в Международном универ- aly hasabatynda beýan edilen ener Today the Energy Charter is a тике, что было отражено в отчёте tetinde Türkmenistanyň energetika authoritative structures from many ситете нефти и газа, прошел ежегод- getika babatynda üstaşyr geçirmek unique legally binding instrument Генерального секретаря ООН по ministrligi we Halkara Energetika countries. ный учебный семинар «Роль природ- meselelerini ugrukdyryjy hökmany that regulates transit issues related «Надёжному и стабильному транзиту Hartiýasynyň sekretariaty tarapyn Following these events in the ного газа, нефти и электроэнергии в ýuridiki gural bolup durýar. Häzir to energy, as reflected in the UN энергоносителей и его роли в обес dan «Ýewraziýa energetika howp capital, the International University евразийской энергетической безо ki wagtda dünýäniň 80-den gowrak Secretary General’s report on «Re печении устойчивого развития и suzlygynda tebigy gazyň, nebitiň we of Oil and Gas held an annual пасности», организованный Минис ýurduny özünde jemleýän Halkara liable and Stable Energy Transit международного сотрудничества», elektrik energiýasynyň orny» ady bi training seminar on «The Role of терством энергетики Туркменистана Energetika Hartiýasyna goşulyş and its Role in Ensuring Sustainable опубликованном в 2014 году. Присо- len okuw seminary geçirildi. Natural Gas, Oil and Electricity in и секретариатом Международной mak – munuň özi agzalaryň hem Development and International Co единение к Международной Энерге- Okuw tapgyrynyň diňleýjile Eurasian Energy Security», orga Энергетической Хартии. mesi üçin hökmany bolan we maýa operation» published in 2014. The тической Хартии, которая на данный ri energiýa gorlaryny öndüriji ýurt nized by the Ministry of Energy of Слушатели учебного курса были goýumlary we energetika söwdasy accession to the International Ener момент объединяет более 80 стран laryň, üstaşyr geçirijileriň we sarp Turkmenistan and the secretariat ознакомлены с юридическими аспек- bilen bagly töwekgellikleri ýoga çy gy Charter, which currently unites мира, является первым шагом на пути edijileriň arasyndaky özara gatna of the International Energy Charter. тами регулирования партнёрских
AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО karýan bitewi kadalary ulanmagyň more than 80 countries worldwide, к Договору, целью которого – укреп şyklaryny ugrukdyrmagyň ýuridiki The trainees were acquain взаимоотношений между странами- hasabyna energetikada hukuk ka is the first step towards the Treaty, ление правовых норм в энергетике meseleleri bilen tanyşdylar, üstaşyr ted with legal aspects of regulating производителями, транзитёрами и dalarynyň pugtalanmagyny maksat which goal is to strengthen the le за счёт применения единых правил, milli turba geçirijiler infrastruktu the partnership between producer потребителями энергоресурсов, edinýän Şertnama tarap ädilen bi gal norms in the energy sector by обязательных для всех участников rasyna goýulýan maýa goýumlaryny countries, transit countries and обсуждали эффективные меры по rinji ädimdir. applying uniform rules binding on и сводящих к минимуму риски, свя- goramak boýunça netijeli çäreleri we consumers of energy resources, защите инвестиций в транснацио- Çärä gatnaşyjylar Türkme all participants and minimizing the занные с инвестициями и энергети gaýry meseleleri ara alyp maslahat discussed effective measures to нальную трубопроводную инфра- nistanyň Hökümetiniň we Halkara risks associated with investment ческой торговлей. laşdylar. protect investments in transnati структуру и другие вопросы. Energetika Hartiýasynyň eksport and energy trade. Участники мероприятия высо- Iki günlük okuwa Amerika onal pipeline infrastructure and В двухдневном тренинге при- ediji ýurtlaryň, sarp edijileriň we The participants of the event ко оценили усилия Правительства nyň Birleşen Ştatlaryndan, Russi other issues. няли участие эксперты из Соеди- üstaşyr geçirijileriň bähbitleriniň highly appreciated the efforts of the Туркменистана и Международной ýadan, Türkiýeden, Finlýandiýadan Experts from the United States нённых Штатов Америки, России, deňagramlaşmagyna ýetmek mak Government of Turkmenistan and Энергетической Хартии по продви- bilermenler gatnaşdy. Iki günlük of America, Russia, Turkey, and Турции, Финляндии. Основное вни- satla ryn da energi ýa gorla ry ny üs the International Energy Charter to жению многостороннего инструмен- duşuşygyň çäklerinde energetika Finland took part in the two-day мание в рамках двухдневного фо- taşyr geçirmegiň köptaraplaýyn promote a multilateral instrument та по транзиту энергоресурсов в це- ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk training. The two-day forum focu рума уделено обсуждению вопро- gura ly ny ýokarlandyrmak baba tyn for the transit of energy resour лях достижения баланса интересов mehanizmleriniň kämilleşmegi, ses on discussing the improvement сов совершенствования механизмов da edýän hyzmat la ry na ýokary ba ces to achieve a balance between стран-экспортёров, потребителей и energogöterijileriň dünýä bazarynda of mechanisms for international международного сотрудничества в ha bermek bilen, Türkmenistanyň the interests of exporting coun транзитёров, а также выразили благо- döwletiň işiniň anyk we aýdyň ýörel cooperation in the energy sector, энергетической сфере, определению Hökümetine we onuň Prezidenti tries, consumers and transit coun дарность Правительству и лично Пре- geleriniň bellenilmegi meseleleriniň defining clear and transparent prin чётких и прозрачных принципов дея Gurbanguly Berdimuhamedowyň tries. They expressed gratitude to зиденту Туркменистана Гурбангулы ara-alyp maslahatlaşylmagyna esa ciples for the activities of states in тельности государств на мировых hut özüne Halka ra Energe ti ka Har the Government and personally Бердымухамедову за оказанную под- sy üns berildi. the world energy markets. рынках энергоносителей. tiýasynyň Aşgabatda geçirilmegine to the President of Turkmenistan держку по проведению в Ашхабаде beren goldawy üçin hoşallyk bildir Gurbanguly Berdimuhamedov for Форума Международной Энергети- Ýazgül EZIZOWA, Yazgul EZIZOVA, Язгуль ЭЗИЗОВА, diler. Ondan başga-da, gelnen neti the support to organize the Forum ческой Хартии. Кроме этого, было «Türkmenistanyň «Construction and Architecture of «Строительство и архитектура gurluşygy we binagärligi» Turkmenistan» Туркменистана» TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 12 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13
myzda bu ugurda zamanabap işler al being formed at present is a harmo Формируемый в настоящее вре- nyp baryl ýar. nious symbiosis of the exterior de мя целостный художественно-эсте- AŞGABADYŇ SEÝILGÄHLERI WE OLARYŇ «Baky ot» ýady gär lik toplu my sign of buildings and facilities used тический облик туркменской столи- «Halk haky da sy» ady bilen Bekre we in the combination with the styling цы представляет собой гармоничный şäherçesine barýan ýoluň ugrundaky of landscape design, which promotes симбиоз внешнего оформления зда- BINAGÄRLIK AÝRATYNLYKLARY baýyrlykda ýerleşýär. 650 müň ine radical modernization of the capital’s ний и сооружений в сочетании с ис- dördül metr meýda ny eýele ýän se parks and gardens. The extent of on пользуемой стилистикой ландшафт- ýilgähde 1941–1945-nji ýyllaryň Be going work in this direction is only ного дизайна, способствующего PARK COMPLEXES OF ASHGABAT ýik Watançylyk urşunda, Aşgabat ýer growing in Ashgabat. коренной модернизации столичных titremesinde we ata Watany daşky A park zone, which includes the парков и скверов. Масштабы осу- duşmanlardan goramak ugrundaky memorial complex «Eternal Flame», ществляемой в данном направлении AND THEIR ARCHITECTURAL PECULIARITIES söweşlerde wepat bolanlaryň haty is called now «People’s Memory» работы в Ашхабаде только нарастают. rasy na diki len ýady gär lik toplum la ry and located on a hilly terrain, nice Парковая зона, включающая в ýerleşýär. Basgançaklar bilen ýokary ly bordering a road serpentine road себя мемориальный комплекс «Веч- ПАРКОВЫЕ КОМПЛЕКСЫ АШХАБАДА galyp gidilýän bu toplumyň günbatar towards Bikrova village. There are ный огонь», в настоящее время на- çüňkünde öz perzendini urşa ugradýan monuments in memory of those зывается «Народная память» и рас- И ИХ АРХИТЕКТУРНЫЕ ОСОБЕННОСТИ enäniň heýkeli, söweş hereketleri şe killed during the Great Patriotic полагается на холмистой местности,
killendirilen mermer diwarlar ýerleş War of 1941-1945, the devastating красиво окаймляющей дорожный AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ýär. Bu ýerde Watan gahrymanlarynyň earthquake in Ashgabat, as well as серпантин по направлению к посёл- ORMATLY Prezidentimiz N integrated urban architec СУЩЕСТВЛЯЕМАЯ под непос muze ýi aýra tyn häsi ýe te eýe. Seýil gäh the heroes fallen in battle in defense ку Бикрова. На территории парко- Gurbanguly Berdimuhamedowyň tural strategy implemented редственным руководством owadan ýaş daragtlar, güller, ýaşyl of the Fatherland from external ene вого комплекса общей площадью şähergurluşyk syýasaty amatly under direct leadership of the уважаемого Президента H A O zolak lar bilen örtü len. mies, located on the territory of 650 тысяч квадратных метров раз- maýa goýum şertlerini döretmegi, bar Esteemed President of Turkmenis Туркменистана Гурбангулы Ýadygärligi suw çüwdürimleri the Park Complex with a total area мещены мемориальные сооружения ha giňelýän şäher çägini toplumlaýyn tan Gurbanguly Berdimuhamedow Бердымухамедова целостная гра- gurşap alýar. Olaryň töwereginde içi of 650 thousand square meters. A в память погибших в годы Великой abadanlaşdyrmagy we paýtagty halkara includes the formation of an optimal достроительная стратегия включает gülli aýmançalar gurlup, ýollar çekil rising suite of steps leads directly Отечественной войны 1941-1945 го- syýa sy, ylmy-me de ni we sport merke zi investment climate, comprehensive в себя формирование оптимально- di, owadan güller we oturgyç lar otur to an artistic part of the monument дов, во время разрушительного Аш- ne öwürme gi öz içine alýar. improvement of consistently wide го инвестиционного климата, ком- dyyldy. with a sculptural composition of the хабадского землетрясения, а также Häzir ki döwür de paýtag ty myz ning urban area and the transfor плексное благоустройство неиз- Belent sütüniň üstünde köp şe mother, accompanied her son to the героев, павших в сражениях в за- Aşagabadyň binagärliginiň gözellik mation of the capital into a center of менно расширяющейся городской killi heýkellerden ybarat görnüş – äpet battle in the southernmost end. The щиту Отечества от внешних врагов. bitewiligi binalaryň daşky bezegi bi the international political, scientific, территории и превращение столицы öküziň şahlarynyň üstünde çat açan marble bas-reliefs depicting battle Восходящая анфилада ступеней ве- len bir hatar da, seýil gäh toplum la ry ny cultural and sporting life. в центр международной политичес Ýer şaryny saklap duran görnüşi bada- scenes complement the plot’s dra дёт непосредственно к художествен- döwrebap keşbe eýe etmegi hem öz An integral artistic and aesthetic кой, научно-культурной и спортив- bat ünsüňi özüne çekýär. matic effects. It is surprising how ной части памятника, в самой южной içine alýar. Bilşimiz ýaly, paýtagty appearance of the Turkmen capital ной жизни. Paýtagtyň seýilgählerinde «dag a building of the Museum for De оконечности которой располагается tema sy» uly orny eýele ýär. Ol seýil fenders of the Motherland is har скульптурная композиция матери, gähle ri we skwerle ri beze mek de mö moniously added. The park design провожающей сына на битву. Драма-
AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО hüm ähmi ýe te eýe bolup durýar. Bu is replete with green spaces, lots of тизм сюжета дополняют мраморные ugurda paýtagtyň merkezinde türk flower beds and tree-lined avenues. барельефы с изображением баталь- men nusgawy şahyry Garajaoglanyň The memorial complex is sur ных сцен. Удивительно гармонично heýkeliniň gurşawynda dag şarlawu rounded by an abundance of foun вписывается также расположенное gyny ýada salýan täsin çüwdü rim ler tains with cozy arbors framed with здесь здание Музея героев Оте toplu my bolan meýdan ça täsin li gi bi ornamental plants and flowers чества. Парковый дизайн изобилует len tapawutlanýar. Bu ýerde dag daş around it, to which alleys with lots of зелеными насаждениями, большим laryndan akýan suw şaglap ses edýän benches for rest lead. количеством цветочных клумб и akymlary döredip, guşlaryň saýraýan A high pedestal is crowned тенистых аллей. owazlary bilen utgaşyp gidýär. with a sculpture, grand in its scope Мемориальный комплекс бук- Paýtagtymyz Aşgabatda beýik and coverage – a mythical bull with вально окружен обилием фонтанов, şahyrlaryň we medeniýet işgärleriniň powerful horns sustaining the earth вокруг которых располагаются уют- atla ry bilen bagly ýene-de birnä çe se speckled with cracks. The composi ные беседки в обрамлении декора- ýilgäh ler we meýdan ça lar bar. tion is based on the plot of an ancient тивных растений и цветов, к которым Şeýle meýdançalaryň biri be legend about the beliefs and ideas of ведут аллеи со множеством скамеек ýik türkmen şahyry Baýram hanyň our ancestors on the world order. для отдыха. adyny göterýän seýilgähdir. Meý The park landscape of the Высокий постамент венчает dançanyň gözellik keşbini owadan Turkmen capital is dominated with грандиозная по своим масштабам и daragtlaryň dürli görnüşleri emele «mountain theme», which plays an охвату скульптурная композиция – getirýär. Häzirki wagtda bu seýil important role in the formation of a мифический бык, подпирающий могу gähiň durky täzelenip, ol ýaşaýjyla unified style and decoration of parks чими рогами испещренную трещи ryň we paýtagtyň myhmanlarynyň iň and gardens in Ashgabat. A sculpture нами Землю. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 14 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15
söýgüli dynç alýan ýerleriniň birine located in the heart of our capital В парковом ландшафте турк öwrüldi. city and dedicated to the prominent менской столицы преобладает Paýtagtyň iň uly suw çüwdürim Turkmen poet-classic Garaja-oglan «горная тематика», которой отво- li seýilgähleriniň biri Saglyk ýolunyň is noteworthy in this context. Ar дится важная роль в формировании eteginde ýerleşýän «Türkmen-türk tistic framing of the sculpture made единой стилистики и декора парков dostlugy» seýilgähidir. Seýilgähiň gür in a form of multiple rainbow foun и скверов. Примечательна в данном ýaşyl baglary dag howa şertine laýyk tain jets, totally forming a beautiful контексте скульптурная композиция, lykda bütin töwe re ge gözel lik we sal mountain waterfall. Unceasing mu расположенная в самом центре на- kynlyk paýlaýar. Bu ýerde 40 metrlik sic of flowing streams is surprisingly шей столицы и посвященной выдаю- belentlikden inýän suw käliň ugry bo combined with singing birds of para щемуся туркменскому поэту-класси- ýunça akyp gelýär. Onuň döredýän sal dise, giving repose to people and the ку Гараджа-оглану. Художественное kyn howasy hatda tomsuň iň jöwzaly joy of communication with the world обрамление скульптуры выполнено günle rin de-de salkyn lyk paýla ýar. of poetry. в виде большого числа радужных Garaşsyzlygyň 10 ýyly suw çüw Ashgabat is generally replete фонтанных струй, образующих в об- dürimler toplumy üç şaýoluň – Ga with a large number of parks and щей сложности прекрасный горный raşsyzlyk, Bitarap Türkmenistan we memorial areas associated with водопад. Неумолкаемая музыка Türkmenistanyň Gahrymany A.Nyýa the names of the greatest poets, ниспадающих струй удивительно
zow şaýollarynyň çatrygynda ýerleş famous figures of culture and art сочетается с пением райских птиц, AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ýär. Ol 13 sany dürli suw çüwdürim – Magtymguly, Pushkin, Kemine, даруя людям радость общения с ми- lerden ybaratdyr. Onuň esasy gözel Nesimi, Shevchenko, Nury Khalma ром поэзии. ýeri 10 metr belentlikde ýerleşýän suw medov and others. It has become a Ашхабад вообще изобилует çüwdü ri mi bolup durýar. good tradition to spend there mean большим числом парковых зон и ме- «Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ingful musical evenings, poetry мориальных площадей, связанных с seýil gä hi» paýtag ty myz da aýra tyn festivals, ceremonial meetings and именами величайших поэтов, извест- şöhrata eýedir. Ony türkmen döwletli other exciting cultural events. ных деятелей культуры и искусства. liginiň we ruhy ösüşiniň başynda duran One of such areas is named af Один из таких площадей носит türkmen ogullarynyň heýkelleri beze ter the great Turkmen poet Bayram имя великого туркменского поэта ýär. Olaryň arasynda Oguz han, Gorkut Khan. An artistic decoration area is Байрам-хана. Основу художествен- ata, Görogly, Alp Arslan, Magtymguly based on a beautifully designed com ного декора площади составляют ýaly ençeme görnükli şahsyýetler bar. position of living plants and flowers. красиво оформленные композиции из AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 16 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17
güller, pür-pudak ýaýra dyp oturan ýa Independence National Park is a фонтанное сооружение 10-метровой şyl baglar kalplarda iň näzik duýgulary special corner of our city covered with высоты. oýarýar. glory. A memorial alley of sculptural Парк Национальной Незави- Paýtagtymyza aýratyn gelşik be monuments dedicated to the me симости – особый, овеянный сла- rip oturan «Ylham» seýilgähi eziz Ar mory of true sons of the Fatherland, вой уголок нашей столицы. Венцом kadagymyzyň hemaýat-goldawy bilen who stood at the origins of the Turk целостной, высокохудожественной döredilen iň gözel künjekdir. Nusgawy men state and spiritual progress of парковой композиции по праву приз edebiýatymyzyň görnükli wekilleriniň, our nation - Oguzkhan, Gorkut-ata, наётся мемориальная аллея скульп dünýä ylmynyň ösmegine saldam Tagta, Alp Arslan, Magtymguly and турных памятников, посвященных ly goşant goşan beýik akyldarlaryň, other famous historical figures is памяти подлинных Сынов Отечества, türkmen edebiýatynyň rowaç alma recognized as a crown of integral, стоявших у истоков туркменской го- gynda myna syp tagal la la ry eden ýa highly artistic park composition. An сударственности и духовного прог zyjy-şahyrlaryň hormatyna döredilen amphitheater is in one of the most ресса нашего народа – Огузхана, seýilgähde olaryň heýkelleri oturdyl intimate corners of the park area, Горкут-ата, Гёроглы, Алп Арслана, Махтумкули, других прославленных исторических личностей. В одном из самых уютных уголков парковой зоны располагается амфитеатр, на сцене которого разворачиваются красоч- ные торжества и праздничные меро- DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН приятия, дарующие всем минуты ра- дости и веселья. Стилистика и декор грандиозной парковой зоны отлича- ется большим разнообразием деко- ративных растений и цветов, удачно дополняемых из еловых и сосновых насаждений. Церемония открытия столичного паркового комплекса «Алтын асыр» Seýilgähde ýörite gurlan amfiteatryň Currently, the works for major re живых растений и цветов. В настоя- состоялась в 2012 году. В его дизай- sahna syn da dürli mede ni çäre ler geçi construction have been completed, щее время здесь полностью заверше- не тонко сочетаются европейские и rilip, ol raýatlarymyzyň kalbyna egsil which fully renovated the look of ны работы по коренной реконструк- исконно-национальные традиции mejek şatlyk paýlaýar. Seýilgähiň tu your favorite corner of recreation for ции, полностью обновившей облик паркового ландшафта. В парковых tuş durkyny ýaşyl çemenlikler, ajaýyp residents and visitors. любимого уголка отдыха жителей и насаждениях преобладают хвойные DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН güller, sosna lar dyr arça lar dan ybarat One of the largest fountain com гостей столицы. (сосна, ели, туя), а также лиственные ýaşyl tokaý zolagy gurşap alýar. plexes in the Turkmen capital is Park Один из крупнейших фонтанных деревья, большое изобилие цветоч- Paýtagtymyzdaky «Altyn asyr» of Turkmen-Turkish Friendship lo комплексов туркменской столицы ных клумб и вечнозеленых пальм. seýilgähiniň açylyş dabarasy 2002-nji cated at the foot of the Health Path. – Парк Туркмено-турецкой дружбы Парк «Алтын асыр» особенно ýylda boldy. Seýilgähiň bezeginde mil Thick green parkland in the natural располагается у самого подножья привлекателен уникальными «реч- li sungatymyzyň özboluşly hasiýetle mountain frame fills the district with Тропы здоровья. Густая зелень пар- ными пейзажами». Прозрачные фон- ri sazlaşyp gidýär. Seýilgähde serwi freshness and beauty. The mountain ковых насаждений в естественном танные струи постепенно наполняют agajy, arça, sosna ýaly iňňe ýaprakly river, falling from 40-meter height горном обрамлении наполняет округу гранитный водосток, вдоль декора- agaçlar, açyk gülli klumba lar, palma on the natural riverbed, providing свежестью и красотой. Картину пре- тивного «речного» русла. lar hemişe ýaşyl öwsüp otyr. life-saving cool, especially on a hot восходно дополняет горная речка, За годы Независимости неузна- «Altyn asyr» seýilgähi özboluşly summer day is perfectly added to the ниспадающая с 40-метровой высоты ваемо преобразился облик крупных «derýa peýzažy» bilen has-da özüne picture. по естественному руслу, дарующая парковых комплексов, расположен- çeki ji dir. Onda ky suw çüwdü rim le ri ki Fountain complex «10 years прохладу, особенно в жаркий летний ных в центральной части туркменской çijik «derýajygyň» granit salmalaryny of Independence» is located at the день. столицы, в частности, монументально- suwdan doldur ýar. intersection of three major highways Фонтанный комплекс «10 лет Не- го паркового комплекса имени Героя Garaşsyzlyk ýyllarynda şäheriň of the capital - Garashsyzlyk, Bitarap зависимости» располагается на пере- Туркменистана Атамырата Ниязова. merke zin dä ki seýil gäh toplu my düýpli and Turkmenistan Avenues and сечении трех крупнейших столичных Парковая зона, красиво декориро- özgerişe eýe boldy. Muny ýadygärlik Avenue named after the Hero of магистралей – проспектов Гарашсыз- ванная восхитительными цветочными ler monumenti bolan Atamyrat Nyýa Turkmenistan A.Niyazov. Structu лык, Битарап Туркменистан и име- композициями, различными деревь zow adyndaky seýilgähiň mysalynda rally, the complex consists of 13 dif ни Героя Туркменистана А.Ниязова. ями и цветами, плавно переходит в hem görmek bolýar. Bir çeti şäheriň ferent fountains flanking the central Структурно комплекс состоит из 13 зелёное обрамление современного günbataryndaky ýaşaýyş jaýlaryna fountain construction of 10-meter различных фонтанов, обрамляющих жилого массива, расположенного в çenli uzap gidýän seýil gäh dä ki täsin height with amazing beauty. удивительной красоты центральное южной части города, радуя взор и 18 DIZAÝN / DESIGN / ДИЗАЙН TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGYWEBINAGÄRLIGI and flowers, and ideally comple ideally and flowers, and a largevarietyofornamentalplants for remarkable are area park grand stage. Thestyleanddecorofthe joy andfunareperformed on the of moments all bestowing brations, where colorfulfestivitiesandcele ной уютный пробуждая столицы подлинное чувства. Парковый заботой уголок, – в удивительной украшение и сердцах комплекс всесторонним созданный самые туркменской «Ылхам» красивый, неустан- нежные содей- – amazingly beautiful and cozy corner cozy and beautiful an amazingly is Ashgabat, of decoration true hearts. ning themosttenderfeelingsin city, delightingtheeyesandawake located inthesouthern part ofthe frame ofthemodernhousingestate, smoothly transformedintoagreen is flowers and trees of variety a and arrangements floral exquisite with decorated beautifully parkland, The Hero the of TurkmenistanAtamyratNiyazov. after named Park the of Complex Monumental the particular, during theyearsofindependencein changed been dramatically have tal the centralpartofTurkmencapi of coldwater. flow continuous a forming «river» channel, decorative the along agranite bowl with filled gradually jets fountain clear up rushing «river scenery»: unique with attractive larly green trees. ever and beds flower of abundance arborvitae), as welldeciduoustrees,alarge spruce, (pine, nifers The parklandisdominatedwithco tions ofthenationalparklandscape. combines European and native tradi subtly design Its 2012. in held was Asyr» «Altyn complex park capital fir andpineplantations. mented withemeraldsplashesfrom h pr cmlx Yhm, a «Ylham», complex park The Large park complexes located in particu is Park Asyr» «Altyn An openingceremonyofthe CONSTRUCTION ANDARCHITECTUREOFTURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО ИАРХИТЕКТУРАТУРКМЕНИСТАНА ющийся комплекс тельный Конституции воедино устроенная радость также женный вдоль Огромные численных «Белый лепный современного эпохи могуществаисчастья. творяют своеобразной ний струи литературы подлинному творческое оставивших поэзии целой развитие и ской ставителей светлой дага. ствием ученых, В паркового поэзии, Великолепный уютных расположенных числе огромная, плеяды и город величие нашего комплекс по парко-фонтанный вдоль памяти прозы и мировой скульптуры, внесших «Багтыярлык», фонтанов грандиозный проспекту и наследие, площадь, прогрессу истинное классической великолепных поколениям и искусства. величайших зеленых Ашхабада визитной – проспекта ландшафта, блестящих культурно-развлека Ашхабад», духа выдающихся поэтов уважаемого - «Алем» полностью науки весомую навевает парк установленные прогрессивной Махтумкули, национальной аллей, здесь связывающая послужившее вдохновение. и Прозрачные и писателей, – бесценное карточкой Арчабиль. простира- посвящен Монумент мыслитей парковый культуры, комплекс сооруже- мастеров располо- туркмен- ставших велико- лепту в олице- много- благо- пред- Арка- души
а в DIZAÝN / DESIGN / ДИЗАЙН / DESIGN / DIZAÝN 19 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 20 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21
dy. Seýilgähiň suw çüwdürimleri göýä created thanks to the tireless care Стилистика архитектурного и ланд- ylham akabasy bolup kalplara siňýär. and full cooperation of our Esteemed шафтного дизайна парковых зон от- Şahsyýetleriň belent heýkelleri bolsa, Arkadag. The magnificent park is личается максимально учитывает LOGISTIKADA ULGAMLAÝYŇ bagtyýarlyk döwrüniň beýik ruhy bilen dedicated to the blessed memory of особенности естественного фона и sazlaşyp, töwerege aýratyn görk ber the outstanding representatives of рельефа, удачно вписывая в них но- ýär. classical Turkmen poetry, the grea вые штрихи. В ночные часы велико- Şeýle işleriň hatarynda paýtag test thinkers and scientists who have лепная цветовая гамма искусственно- SELJERME tymyzyň Magtymguly şaýolunyň ug made a significant contribution to the го освещения грандиозных строений rundaky suw çüwdürimli «Ак şäherim development of world science and придает этим уголкам неповторимую Aşgabat» binasyny özünde jemleýän culture, a whole galaxy of brilliant красоту символизируя собой величие SYSTEM ANALYSIS IN LOGISTICS täze bag zolagyny hem-de şäheriň masters of poetry and prose - writers и человеколюбивую суть нашей Arçabil şaýolunyň ugryndaky Kons and poets who have left generations прогрессивной эпохи. titusiýa binasy bilen «Alem» mede of priceless artistic heritage, which 29 июня 2015 года близ пере- СИСТЕМНЫЙ АНАЛИЗ В ЛОГИСТИКЕ ni-dynç alyş merkeziniň aralygynda served as genuine progress of the сечения столичных проспектов Бита ýaýy lyp gidýän «Bagty ýar lyk»se ýil gä national literature and art. Trans раплык и Атамырата Ниязова был hini hem görkez mek bolar. Bu zolak parent jets of numerous fountains введен в строй новый парк культуры и lar özüniň göze gelüwliligi we kalby located here bring joy to the soul and отдыха «Аркадаг». Он является уни- ňy durlaýan tebigy keşbi bilen aýratyn true inspiration. Huge sculptures in кальным образцом современной го- OGISTIKI ýörelgeleriň ulanylma HE application of logistics prin РИМЕНЕНИЕ логистических tapawutlanýar. Agşamlaryna dürli stalled along the cozy green alleys, родской архитектурно-ландшафтной gy we innowasiýalaryň ornaşdy ciples and introduction of inno принципов и внедрение инно- reňkli çyralar bilen ýagtylandyrylýan концепции, полностью отвечающим rylmagy serişdeleri tygşytlama vations provide an opportunity ваций дает возможность эко- represent the greatness of the spirit L T П YLYM / SCIENCE НАУКА merkez ler ajaýyp döwrü miz de ýurdu of the Prosperous Epoch of the высоким требованиям по организа- ga mümkinçilik berýär we harajatlary to save money and act as a necessary номии средств и выступает в качестве myzda seýilgähleri gurmak işiniň ýo Powerful State. ции культурно-массовых мероприя- peseltmek maksatnamasynyň zerur lever for a cost-cutting program. необходимого рычага программы kary dere je de alnyp baryl ýan dy gyn The newly created or recon тий и содержательного досуга людей guraly hökmünde çykyş edýär. Integrated logistics is a new stra снижения затрат. dan habar berýär. structed parks and squares of the под открытым небом. Парковая зона, Integrirlenen logistika täze stra tegic innovation system (a fusion of Интегрированная логистика как 2015-nji ýylyň 29-njy iýunynda Turkmen capital, transforming from возведенная с использованием наи- tegiki innowasiýa ulgamydyr (adaty factors of effective logistics in tradi новая стратегическая инновационная Bitaraplyk we Atamyrat Nyýazow şa day to day in the Prosperous Epoch более передовых инженерно-архи- ulgamlarda netijeli logistika ýagdaý tional areas and an application of new система – слияние факторов эффектив- ýollarynyň kesişýän ýeriniň golaýyn of the Powerful State is the result тектурных решений и инновацион- larynyň, şeýle-de kärhanalaryň işiniň approaches to solving problems of ной логистики в традиционных сферах da «Arkadag» atly täze medeni dynç of the tireless care of the Esteemed ных технологий на 7 гектарах общей netijeliligini we durnuklylygyny ýo increasing the stability and efficiency и применение новых подходов к реше- alyş seýilgähi açyldy. Bu seýilgäh açyk President of Turkmenistan, symboli площади, включает в себя целый karlandyrmak meselelerini çözmek of the functioning of the enterprise). нию задач повышения устойчивости asmanyň astynda medeni çäreleri ge zing the success and triumph of the комплекс массивных, полностью de täze çemeleşmeleri ulanmagyň ut This approach is effective both in the и эффективности функционирования çirmek we dynç almak üçin ýokary proclaimed wise humanistic policy of благоустроенных ландшафтных зон. gaşmasy). Şuňa meňzeş çemeleşme coordination of intra-firm activities, предприятия. Подобный подход эффек- talap la ra laýyk gelýän häzir ki zaman Leader of the Nation. A magnificent По самому центру выстроенного kärhananyň içindäki işi, düzüm bölüm the interaction of structural units, тивен как при координации внутрифир- şäher binagärlik-seýilgäh toplumynyň Park-Fountain Complex «White City здесь в форме стилизованной звезды çeleriniň özara işini, şeýle-de pudagyň and in inter-firm relations in industry менной деятельности, взаимодействии özboluşly ajaýyp nusgasy bolup dur – Ashgabat», a trademark of modern Огузхана фонтанного комплекса воз- kärhanalarynyň özara gatnaşygynda and strategic initiatives. There are структурных подразделений, так и в DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН ýar. 7 gektar meýdanda iň döwrebap Ashgabat, located on Magtymguly вышается восьмиметровая башня с we strategiki başlangyçlary ugrukdyr real tendencies to integrate sections межфирменных взаимоотношениях в inžener-binagärlik çözgütlerine we Avenue is among splendid facilities часами, делящая его на две равные makda hem netijelidir. Hemme ýerde of logistics chains in new forms of отрасли и в стратегических инициати- inno wa sion tehno lo gi ýa la ra laýyk lyk of the park landscape, as well as a половины. logistiki zynjyrlaryň bölekleriniň ola their organization everywhere. New вах. Повсеместно наблюдаются реаль- da gurlan seýil gäh bagy-bos san ly ga huge, fully landscaped area, linking В различных уголках парка обо- ryň guramaçylygynyň täze ülňülerine technologies open new opportunities ные тенденции к интеграции участков bürenen uly çäklerde ýerleşen desga together a grand monument of the рудованы уютные беседки для отды- öwrülmegine bolan hakyky meýiller for the management of industrial and логистических цепей в новые формы их laryň toplumyndan ybaratdyr. Ol ýerde Constitution, and Cultural and En ха. Особое очарование ему придают duýulýar. Täze tehnologiýalar önümçi commercial activities. There arises организации. Новые технологии откры- Oguz hanyň sekiz burçly ýyldyzy gör tertainment Complex «Alem» - Park многочисленные художественные lik-täjirçilik işini dolandyrmak üçin tä the possibility of maintaining sus вают новые возможности для управле- nüşinde suw çüwdürimlerini deň ikä Complex «Bagtyyarlyk» extending композиции, созданные из живых ze mümkinçilikler açyp, durnukly işini tainable functioning for the long-term ния производственно-коммерческой bölüp, olaryň arasynda sekiz metrlik along Archabil Avenue. The style of цветов и молодых зеленых насажде- uzak möhlete saklamak mümkinçiligi period. Now, the application of inte деятельностью. Возникает возможность sagatly diň oturdylypdyr. architecture and landscape design of ний. döredýär. Häzirki wagtda integrirlenen grated logistics strategy is the most сохранения устойчивого функцио- Bu ýerde dynç almak üçin nepis parks is vividly notable for and takes Великолепный парковый ком- logistika strategiýasynyň ulanylmagy important condition for achieving нирования в долгосрочном периоде. telärler gurlupdyr. Gül toplumlary we into account the natural background плекс «Аркадаг» служит ярким образ- – senagat kärhanasynyň durnukly in sustainable innovative development На данный момент применение стра- bag nahallary seýilgähe aýratyn gelşik and terrain, successfully introducing цом успешно реализуемой в нашей nowasiýa ösüşini gazanmagyň möhüm of an industrial enterprise. тегии интегрированной логистики berýär. new characteristic features. At night стране целостной градостроительной şerti bolup durýar. The building complex is a branch – важнейшее условие достижения «Arkadag» seýilgähi dynç almaga the splendid colors of artificial ligh концепции, одним из приоритетных Gurluşyk toplumy – milli ykdy of the national economy that operates устойчивого инновационного разви- amatly ýagdaýy we oňaýly sertleri ting of grand buildings attach unique векторов которой является форми- sadyýetiň özara baglanyşykda here in interrelation with each other. In тия промышленного предприятия. döretmek işiniň ýurdumyzda durmuşa beauty and charm to these corners, рование максимально комфортных и ket edýän pudagydyr. Şu pudaklarda these branches, industrial and eco Строительный комплекс – это от- geçirilýän şähergurluşyk syýasatynyň symbolizing majesty and humane благоприятных условий отдыха и önümçilik-ykdysady gatnaşyklar, ola nomic relations, the specificity of their расли национальной экономики, кото- wajyp ugry bolup durýandygyna essence of our progressive era. организации досуга. ryň döreýiş aýratynlyklary, şeýle-de occurrences, and joint work are being рые действуют во взаимосвязи между şaýatlyk edýär. bilelikde ýerine ýetirilýän işler öwre studied. As you know, each branch собой. В этих отраслях изучаются про- Annajemal ORAKOVA, Аннаджемал ОРАКОВА, nilýär. Mälim bolşy ýaly, ykdysady of the economy functions separately, изводственно – экономические отно- Annajemal ORAKOWA, Pashaguly GARAYEV, Пашагулы ГАРАЕВ, ýetiň pudaklarynyň her biri özbaşdak and at the same time, the bran шения, специфика их возникновений, а Paşaguly GARAÝEW, Researchers of the History Institute of the научные сотрудники Института hereket edýän-de bolsa, pudaklar ches help each other in development. также совместно выполняемые работы. TYA-nyň Taryh institutynyň ylmy işgärleri Academy of Sciences of Turkmenistan истории Академии наук Туркменистана biri-biriniň ösüşine ýardam berýär. This feature is clearly visible in the Как известно, каждая отрасль экономи- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 22 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23
Şu aýratynlyk milli ykdysadyýetiň construction industry of the national ки функционирует отдельно, и в тоже dyryjy habardarlyk ulgamy hökmün with minimum costs, taking into ac поставщиками. основная цель логисти- gurluşyk toplumynda has aýdyň gö economy. Construction provides время отрасли помогают друг другу в de kabul edilýär. Logistikanyň esasy count the achievement of maximum ки – это организация процесса движе- rünýär. Gurluşyk ykdysadyýetiň pu economic sectors with production развитии. Это особенность явно видна maksady aňrybaş ykdysady netijelili economic effect, therefore the above ния при минимальных затратах с учетом daklaryny önümçilik kuwwatlyklary capacities, facilities, houses, roads и в строительной отрасли национальной giň gazananlaryny hasaba almak bi concept represents a branch of eco достижения максимального экономичес bolan desgalar, ýaşaýyş jaýlary, ýollar and other buildings. Thus, the con экономики. Строительство обеспечивает len, iň az harajatly hereket amalyny nomic science that studies and unifies кого эффекта, поэтому вышеназванное we beýleki binalar bilen üpjün edýär. ditions of uninterrupted operation of отрасли экономики производственными guramakdyr. Şol sebäpden, ýokarda the methodology of optimization of понятие представляет отрасль эконо- Şeýlelikde, milli ykdysadyýetiň önüm the national economy are created. In мощностями, сооружениями, жилыми agzalan düşünje ykdysady ylmyň he the processes of movement or chan мической науки, изучающей и объ- çiliginiň bökdençsiz işlemegine şert this case, effective implementation of домами, дорогами и другими зданиями. reket amallaryny optimizmleşdirmek ges in energy, matter, time, informa единяющей методологию оптимизации döreýär. Şeýle ýagdaýda gurluşyk pu functions of the economy gives impe Таким образом, создаются условия бес- ýa-da energiýanyň, maddanyň, wag tion, finance, and ultimately adoption процессов движения или изменения dagynyň ösüşi ykdysadyýetiň wezipe tus to the growth of the construction перебойной работы производств наци- tyň, maliýanyň, maglumatlaryň üýtge of operational, managerial, legal, and энергии, вещества, времени, информа- leriniň netijeli ýerine ýetirilmegine uly industry in many ways. At the same ональной экономики. В данном случае mek, ahyrda bolsa, tiz dolandyryş, hu administrative decisions. At the same ции, финансов, а в конечном счете при- itergi berýär. Şol bir wagtda binalary time for the construction of buildings эффективному выполнению функций kuk we edara ediş kararlaryny kabul time, logistics should unite all met нятия оперативных, управленческих, we desgalary gurmak üçin ulanylýan and structures, about half of the ma экономики во многом дает толчок рост etmek usulyýetini öwrenýän hem-de hods, ways, and techniques of analy правовых, административных решений. maddy harajatlaryň ýarysyna golaýy terial costs used are accounted for by отрасли строительства. В то же время birleşdirýän pudagyny emele getirýär. sis, comparing options and choosing При этом логистика должна объединять gurluşyk materiallary senagatynyň the construction materials industry. для строительства зданий и сооружений Şunda logistika anyk ýagdaý üçin wa of the most rational (optimal) crite все методы, способы, приемы анализа, paýyna düşýär. Şonuň bilen baglylyk In this regard, the construction ma около половина используемых мате- riantlary deňeşdirmegiň, has netijeli rion for a particular case. In general, a сопоставления вариантов и выбора наи- da, gurluşyk materiallarynyň senaga terials industry is the material basis риальных затрат приходиться на долю ölçegi saýlap almagyň we seljermäniň universal criterion can be a minimum более рационального (оптимального) ty dürli pudaklaryň, aýratyn hem gur for various industries, especially con промышленности строительных матери- ähli ýollaryny birleşdirmelidir. Umu of costs or a maximum effect as a re для конкретного случая критерия. В це- luşyk önümçiliginiň maddy binýady struction, and it plays a decisive role алов. В связи с этим, промышленность man, amallaryň hemmesiniň ýerine sult of performing all operations. The лом универсальным критерием может hökmünde çykyş edýär we gurluşygyň строительных материалов является ýetirilmegi netijesinde çykarylan iň az быть минимум затрат или максималь- in the development of construction, most important function of logistics is YLYM / SCIENCE НАУКА ösüşinde, onuň üsti bilen tutuş ykdy and of the entire economy through it. материальной основой для различных harajat ýa-da gazanylan aňrybaş neti the coordination of the organization’s ный эффект в результате выполнения sadyýetiň ösüşinde kesgitleýji orny The management system of large отраслей, особенно строительного je uniwersal ölçeg bolup biler. Hara management system, which allows to всех операций. Важнейшая функция eýeleýär. construction organizations is a very производства, а также играет опреде- jatlary olaryň ulgamlaýyn seljermesi reduce costs on the basis of their sys логистики – координация деятельнос Iri gurluşyk edaralaryny dolan complicated mechanism. Each part ляющую роль в развитии строитель- we mümkin bolup biläýjek köp wa tem analysis and the selection of op ти системы менеджмента организации, dyrmak ulgamy örän çylşyrymly me of it performs a certain function. For ства, а через нее и всей экономики. riantlarynyň içinden saýlap almagyň timal logistical options from a variety позволяющая сокращать затраты на hanizmdir. Onuň bölekleriniň her biri example, managers of the marke Система управления крупными esasynda kemeltmäge mümkinçilik of possible ones. At the same time, основе их системного анализа и выбора kesgitli wezipäni ýerine ýetirýär. Me ting department are interested in in строительными организациями – очень berýän guramaçylyk menejmenti ul applying the principles of logistics оптимальных логистических вариантов selem, marketing gullugynyň ýolbaş creasing the market share and the re сложный механизм. Каждая его часть gamynyň işini ugrukdyrmak logisti to a separate enterprise, it is expe из множества возможных. При этом, çylary bazar paýynyň we ony üpjün serves providing it. On the other hand, выполняет определенную функцию. kanyň möhüm işidir. Şunda, aýry bir dient to consider its activity as a set применяя к отдельному предприятию edýän ätiýaçlyklar paýynyň artdyryl to avoid possible interruptions in the Например, руководители службы мар- kärhana logistikanyň ýörelgelerini of streaming processes. принципы логистики, целесообразно magynyň tarapdary. Beýleki tarapdan, provision, the production department кетинга заинтересованы в увеличении ulanmak bilen, onuň işini akymlaýyn Logistics as a science provides рассматривать его деятельность как önümçilik bölümi üpjünçiligiň mümkin maintains a high level of support, only доли рынка и обеспечивающих его amallaryň jemi hökmünde kabul et scientific methods for planning, совокупность потоковых процессов. bolup biläýjek bökdençliklerden gaça with this approach at the same time резервов. С другой стороны, производ- mek maksada laýykdyr. controlling and managing finan Логистика как наука предусмат
YLYM / SCIENCE НАУКА durmak üçin, üpjünçiligiň ýokary de another indicator of the level of ser ственный отдел во избежания возмож- Ylym hökmünde logistika önüm cial, material and information flows ривает научные методы предусматри- rejesini goldaýar, emma şonuň ýaly vices - the performance of individual ных перебоев в обеспечении, поддер- çilik amallarynda maliýe, maddy we in production processes. A system вающие возможности планирования, çemeleşmede şol bir wagtyň özünde orders - is reduced. While the Finance живает высокий уровень обеспечения, maglumat akymlaryny meýilnamalaş analysis is a further analysis; it is a контроля и управления финансовыми, hyzmat derejesiniň beýleki görkeziji and Control Service is trying to reduce только при таком подходе в тоже время dyrmagyň, gözegçilik etmegiň we do methodology for studying methods материальными и информационными si aýry-aýry sargytlaryň ýerine ýeti the amount of reserves, the trans другой показатель уровня услуг – вы- landyrmagyň mümkinçiliklerini özün and methods of systematization of потоками в производственных про- rilişinde peselýär. Şol bir wagtda ma port service requires a large volume полнение отдельных заказов – понижа- de jemleýän ylmy usullary göz öňünde systems for the purpose of assessing цессах. Системный анализ это даль- liýe we gözegçilik gullugy ätiýaçlyklar of one-time delivery of the goods. ется. В то время как служба финансов и tutýar. Ulgamlaýyn seljerme soňraky quality and quantity. Methods of the нейший анализ, оно является методо- göwrümini peseltjek bolup çalyşýarlar, Storage of reserves are interested in контроля хлопочат за уменьшение объ- seljerme bolup, ol hil we mukdar taý system analysis in logistics enable логией изучения методов и способов ulag gullugy bolsa, bir gezekde ge their reduction, only this leads to a ёмов резервов, транспортная служба dan baha bermek maksady bilen ul us to consider and study logistical структиризации систем с целью оцен- tirilýän ýükleriň uly göwrümini talap decrease in the total sales network, требуют большого объема разового gamlary düzümleşdirmegiň usullaryny processes from the general theoreti ки качества и количества. Методы edýär. Ätiýaçlyklary saklamak gullu the degree of reliability of produc завоза груза. Служба хранения запа- we tärlerini öwrenýän usulyýet bolup cal point of view of systems. системного анализа в логистике дают gy olaryň kemeldilmeginiň tarapdary, tion operations, and this can lead to сов заинтересованы в их сокращении, durýar. Logistikada ulgamlaýyn sel The tasks of analyzing and choo возможности рассматривать и изучать ýöne ol tutuş satuw setiniň, önümçilik a decrease in the competitiveness of только это ведет к понижению общей jerme usullary amallary ulgamlaryň sing effective solutions in the context логистические процессы с общей işiniň ygtybarlylyk derejesiniň pesel enterprises. Therefore, employees of сети продаж, степени надежности umumy nazarýeti nukdaýnazaryndan of uncertainty in the optimization of теоретической точки зрения систем. megine alyp barýar, ol bolsa, kärha the logistics sphere indicate the ways производственных работ, а это может seretmäge we öwrenmäge mümkinçi logistics systems and, in particular, in Задачи анализа и выбора эффек- nanyň bäsdeşlige bolan ukyplylygynyň of the agreement: they are trying to привести к снижению конкурентоспо- lik berýär. relation to the tasks of supply chain тивных решений в условиях неопреде- peselmegine eltip biler. Şol sebäpden maintain and find a favorable balance собности предприятий. Поэтому работ- Logistika ulgamynyň optimizm management are extremely impor ленности при оптимизации систем ло- logistika ulgamynyň işgärleri ylalaşyk of costs, reserves and quality of ser ники сферы логистики указывают пути leşdirilmeginde näbellilik şertlerinde tant. In particular, they include tasks гистики и, в том числе, применительно ýollaryny salgy berip, harajatlaryň, äti vices to the consumer. соглашения: они стремятся сохранить seljermäniň we netijeli çözgüdi saý of this type when optimizing inven к задачам управления цепями поставок ýaçlyklaryň we sarp edijilere berilýän Logistics is seen as an area of и найти выгодный баланс расходов, lap almagyň wezipeleri, şol sanda el tory management systems. Existing являются исключительно важными. hyzmatyň hiliniň amatly balansyny tap competence that links the company резервов и качества услуг потребителю. tip berme zynjy ry ny dolan dy mak me statements of tasks and optimization В частности, к ним относятся и зада- mak isleýär. to its customers and suppliers. The Логистика рассматривается как sele si baba t daky wezi pe le r has-da models of such systems do not allow a чи указанного типа при оптимизации Logistika kärhanany sarp ediji main goal of logistics is the organi сфера компетентности, которая связы- möhüm bolup durýar. Husu san-da, logistics manager to take into account систем управления запасами. Суще- leri we üpjün edijileri özara baglaş zation of the process of movement вает компанию с ее потребителями и ätiýaç lyk la ry dolan dyr mak ulga myn the very important attributes of the ствующие постановки задач и модели TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 24 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25
da optimizleşdirmegiň görkezilen system analysis, conditioned, on the оптимизации таких систем не позволяют çözmegiň täzeçe çemeleşmelerine levant fields of business can change ции указанных систем и соответствен- kysymynyň meseleleri hem şoňa de one hand, by the need of finding the менеджеру в области логистики учи- eýe bolýar. Täjirçiligiň degişli ugur their views both of the structure of но с новыми подходами к их решению. gişlidir Şonuň ýaly ulgamlaryň opti best solutions in conditions of uncer тывать весьма важные атрибуты сис larynda işleýän menejerleriň logisti optimization models of logistics sys Естественно, у менеджеров, работающих mizleşdirişi bar bolan meseleleri we tainty, and on the other hand, by the темного анализа, обусловливаемые, с ka ulgamynyň optimizirleşdirilen ga tems and of the optimization criteria в соответствующих областях бизнеса, galyplary logistika ulgamynyň mene need of taking into account the time одной стороны, необходимостью на- lyplarynyň düzümine, şeýle-de şonuň within the framework of such mo при этом может меняться взгляд как на jerine, bir tarapdan näbellilik şert value of money. In order to envisage хождения наилучших решений в ус- ýaly galyplaryň çägindäki optimizir dels. A sufficient list of such criteria структуру самих оптимизационных моде- lerinde iň oňat çözgütleri tapmaga, this feature when choosing the most ловиях неопределенности, а с другой leşdirme ölçeglerine bolan garaýşy in finding optimal solutions gives the лей систем логистики, так и на критерии beýleki tarapdan bolsa, puluň wagt efficient way to organize the work of стороны, – необходимостью учета вре- nyň üýtgäp biljegi adaty ýagdaýdyr. manager an opportunity to adapt the оптимизации в рамках таких моделей. gymma ty ny hasa ba almaga mümkin the logistics system, a manager today менной стоимости денег. Чтобы пред- Amatly çözgütleriň tapylmagyndaky chosen solution to existing preferen Достаточный перечень таких критериев çilik bermeýär. Logistika ulgamynyň faces new poses for optimizing such усмотреть указанную особенность при şonuň ýaly ölçegleriň ýeterlik sanawy ces of the DM in the context of a при нахождении оптимальных решений işini guramagyň has netijeli görnüşi systems and, accordingly, with new выборе наиболее эффективного вари- menejere anyk täjirçiligiň çäklerinde particular business. It is necessary to дает менеджеру возможность адаптиро- ni saýlap almak da agza lan aýra tyn approaches to their solution. анта организации работы системы логис ÇKEŞ ýykgyn etmek babatynda saý emphasize at once the following pe вать выбираемое решение применитель- lygy öňünden görmek üçin, menejer The tasks of making decisions тики, менеджер сегодня сталкивается с lanyp alynýan çözgüdi uýgunlaşdyr culiarity, traditionally inherent in the но к имеющимся предпочтениям ЛПР в şu günki günde şonuň ýaly ulgamla under conditions of uncertainty in новыми постановками задач оптимиза- mak mümükinçiligini berýär. Adatça solutions of optimization problems рамках конкретного бизнеса. Необхо- ry optimizirlemegiň meselesiniň tä relation to different models of logis ции таких систем и соответственно с näbellilik şertlerindäki optimizirle under conditions of uncertainty. Each димо сразу же подчеркнуть следующую zeden goýulmagyna we degişlilikde tics systems can differ substantially новыми подходами к их решению. şen meseleleriň çözgüdine has bolan DM can be related to risks or losses in особенность, традиционно присущую olary çözmekde täzeçe çemeleşmä from one another. In particular, this Задачи принятия решений в усло- aşakdaky aýratynlygy dessine öňe the context of the situations analyzed. решениям оптимизационных задач duş gelýär. may be due to the specifics of the виях неопределенности применительно çykarmak zerurdyr. ÇKEŞ-iň her bi Therefore, when determining the в условиях неопределённости. Каж- Logistika ulgamynyň dürli galyby factors which accidental influence is к различным моделям систем логисти- riniň seljerilýän ýagdaýlaryň çygryn best (optimal) solution for the same дое ЛПР может иметь своё отношение babatynda näbellilik şertlerinde çöz ки могут существенно отличаться друг daky töwek gel çi lik le re we ýitgi le re к рискам или потерям в рамках анали- required to take into account the res decision-making problem under un YLYM / SCIENCE НАУКА gütle ri kabul etmek mese le si biri-bi pective optimization models within от друга. В частности, это может быть öz hususy gatnaşygy bolup biler. Şol certainty conditions, the manager can зируемых ситуаций. Поэтому, определяя rinden düýpli tapa wut la nyp biler. Hu the framework of supply chain mana обусловлено спецификой факторов, sebäpden, şol bir mesele üçin näbel find correspondingly different recom для одной и той же задачи принятия susan-da ol tötänleýin täsiriň hasaba gement tasks; and they still require случайное влияние которых требуется lilik şertlerinde iň oňat, ýöne baza mendations, i.e., for different market решений в условиях неопределённости alynma gy ny talap edýän ýagdaý la serious consideration, in particular in учесть соответствующие оптимизаци- ryň dürli gatnaşyjylary (dürli ÇKEŞ participants (different DMs) various наилучшее решение, но применитель- ryň özboluşlylygy bilen şertlendirilip the format of implementing «a high онные модели в рамках задач управ- üçin) çözgüdi kabul etmäni kesgitle best solutions. There is no contra но к разным участникам рынка (разным bilner. Eltip berme ler zynjy ry ny do ly interactive, integrated approach ления цепями поставок еще требуют mek bilen, menejer degişlilikde dür diction in this, because each market ЛПР), менеджер может находить соот- landyrmak meselesiniň çäklerindäki while simultaneously considering and серьезной проработки, в частности – в li teklipleri, ýagny iň oňat çözgütleri participant can and must be able to ветственно различные рекомендации, degişli optimizirleýji galyplar düýpli taking into account many exchange формате реализации «высоко интерак- tapyp biler. Şeýle ýagdaýda bazaryň realize exactly his experience and т.е. различные наилучшие решения. В işlenilmegini talap edýär, hususan- acts». This draws attention to the fact тивного, комплексного подхода при her bir gatnaşyjysy has oňat çöz his attitude to risk and possible los этом нет никакого противоречия, пос da «çalşyk ýagdaýlaryň köpüsiniň bir that when solving these management одновременном рассмотрении и учете gütleriň tapylmagy bilen ahyrky yk ses in the format of the final econo кольку каждый участник рынка может wagtda gözden geçiril me gin de we tasks, one has to deal with situations многих актов обмена». Это обращает dysady netijeleriň çägindäki müm mic result in finding the best optimal и должен уметь реализовать именно hasa ba alynma gyn da ýoka ry, inte when finding the optimal solution внимание и на то, что при решении ука- kin bolup biljek töwek gel lik le re we solution. Moreover, such a feature is свой опыт и своё отношение к риску и raktiw, toplumlaýyn çemeleşmäni» is complicated by the necessity of занных задач управления приходится ýitgilere bolan gatnaşygyny we hut provided in advance by methods and возможным потерям в формате конеч-
YLYM / SCIENCE НАУКА durmuşa geçirmegiň çäklerinde bu simultaneously taking into account иметь дело с ситуациями, когда нахож- öz tejribesini durmuşa geçirmelidir. procedures for optimizing the theory ного экономического результата при ýagdaý has möhümdir. Dolandyr ma different groups of factors and corres дение оптимального решения осложня- Ondan başga-da, şonuň ýaly aýra of decision-making under uncertain нахождении наилучшего оптимального gyň ady agzalan meseleleri çözülen ponding scenarios of their accidental ется необходимостью одновременного tynlyk näbellilik şertlerinde çözgüdi ty conditions. It can be implemented, решения. Более того, такая особенность de amatly bolan çözgütleriň tapyl impact on the operation of the logistics учета различных групп факторов и соот- kabul etmek nazaryýetiniň usullary in particular, on the basis of the ap заранее предусматривается методами и masy ýagdaýlaryň dürli toparyny we system. In addition, the relevant fac ветствующих сценариев их случайного we optimizirleşdirme amallary bilen propriate apparatus of «level lines» процедурами оптимизации самой теории logistika ulgamynyň işine tötänleýin tors and scenarios should be synthe воздействия на работу логистической owaldan göz öňünde tutulýar. Husu (in some cases they are figurative принятия решений в условиях неопреде- täsiriniň degişli ssenarileşdirilmegini sized into a single optimization mo системы. Кроме того, соответствующие san-da ol ÇKEŞ–iň ahyrky ykdysady ly called «indifference curves») for лённости. Она может быть реализована, birbada hasaba almagyň möhümligi del with specific alternative solutions факторы и сценарии должны быть син- netijäniň töwekgelligine we näbelli the specific decision criteria used to в частности, на основе соответствующего çylşyrymlaşýan ýagdaýlary bilen iş that need to be analyzed, including тезированы в единую оптимизационную ligine gatnaşygyny häsiýetlendirýän characterize the ratio of risk-taking аппарата «линий уровня» для конкрет- salyşmaly bolýanlygyna ünsi çekýär. at the request of those independent модель с конкретными альтернативными çözgütleriň kabul edilmeginde anyk to risk and the uncertainty of the fi ных используемых критериев принятия Ondan başga-da, degişli ýagdaýda of the decision-maker (hereinafter – решениями, которые необходимо ана- ulanylýan ölçegleriň «dereje çyzygy nal economic result. Naturally, such a решений, характеризующих отношение anyk alter na tiw çözgüt li bir büte wi DM). At the current turbulent stage of лизировать, в том числе и по требованию na» degişli abzalyň derejesinde dur device will be presented below. First, ЛПР к риску и неопределённости optimizirleşdiriji galyba sintezirle logistics development, such optimiza не зависящих от лица, принимающего muşa geçirilip biler. Şonuň ýaly abzal we present the necessary attributes конечного экономического результата. nip, olary hökmany seljermelidir, şol tion models require consideration of a решения (далее -ЛПР). На современном aşakda beýan edilýär. Deslapdan nä of the theory for the formalization of Естественно, такой аппарат будет sanda logistikasynyň güýçli ösýän number of specific features that were бурном этапе развития логистики такие bellilik şertlerinde çözgütleri kabul the decision-making problem under представлен ниже. Сначала приведем häzirkizaman tapgyrynda özboluşly not previously considered in the deci оптимизационные модели требуют учета etmegiň meselelerini formallaşdyr conditions of uncertainty. необходимые атрибуты теории для aýratynlyklaryň köp sanynyň hasaba sion theory under uncertainty condi целого ряда специфических особеннос mak üçin nazarýetiň zerur esbapla A formal statement of the формализации задачи принятия ре- alynma gy ny talap edýär. Logis ti ka tions. To provide such features in the тей, которые ранее в теории принятия ryny getireliň. problem of decision-making under шений в условиях неопределенности. ulgamynyň guramaçylygyndaky şo organization of appropriate logistics решений в условиях неопределенности Näbellilik şertlerinde çözgütleri conditions of uncertainty. Формальная постановка задачи nuň ýaly aýratynlyklary göz öňünde systems, a modern manager faces не рассматривались. Чтобы предусмот kabul etmegiň meseleleriniň formal To formalize each specific принятия решений в условиях tutmak üçin, häzir ki zaman mene je ri new poses of optimization tasks for реть такие особенности при организа- laşdyrylan wezipesi. optimization task when analyzing the неопределённости. agzalan ulgamlaryň optimizirleşdi these systems and, accordingly, with ции соответствующих систем логистики, Näbellilik şertlerinde logistika logistics system under uncertainty, Для формализации каждой кон- rilmegi babatynda öňde goýlan täze new approaches to their solution. современный менеджер сталкивается с ulgamynyň seljerilmeleriniň her birin the following procedures must be кретной оптимизационной задачи при tabşyryklara we degişlilikde olary Naturally, managers working in re новыми постановками задач оптимиза- de anyk optimizirleşdirilen meseleleri implemented. анализе системы логистики в усло TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 26 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27
formallaşdyrmak üçin aşakdaky amal 1. Define the set {θ1, θ2, ...θn} of виях неопределенности необходимо Görşümiz ýaly ajj elementi Xi we loss matrix). The structure of the называть матрицей потерь). Структура lary durmuşa geçirmek zerur. all possible external situations (in реализовать следующие процедуры. j-sütüniň çözgüdi bilen gatnaşýan we utility matrix is as follows: матрицы полезностей – следующая: 1. Seljerilýän taslamanyň (gep dependent of the decision maker) 1. Определить множество {θ1, θ2, öz gezeginde θj daşarky ýagdaý bilen leşikler, teklipler we ş.m) çägindäki that affect the economic outcome ...θn} всех возможных внешних ситуа- gatnaşykdaky i setiriň kesişmesinde degişli çözgütleriň ykdysady netijele of the relevant decisions within the ций, (не зависящих от ЛПР), которые dur. rine täsir edýän daşarky ýagdaýlaryň analyzed project (deals, offers, etc.). влияют на экономический результат 4. Näbellilik şertlerinde çözgüdi (ÇKEŞ-e bagly bolmadyk) köplügini The specified set of situationsj {θ , соответствующих решений в рамках kabul etmekde şunuň ýaly görkezilen kesgitlemek. Ýagdaýlaryň görkezilen j=1,n} must be a complete group of анализируемого проекта (сделки, mese le üçin mundan beýläk sere dil ýän As we see, the element aij stands Kак видим, элемент aij стоит на toplumy {θ1, θ2, ...θn} wakalaryň doly events. The latter means that the fol предложения и т.п.). Указанный на- köp alter na tiw çözgüt ler den at the intersection of the i row, which пересечении i-ой строки, которая topary aşakdaky iki şertiň ýerine ýeti lowing two conditions must be met: бор ситуаций {θj, j=1,n} должен пред- bir alternatiwi saýlap almaly. corresponds to the solution Xi, and соотносится с решением Xi, и j-го rilmelidigini aňladýar: θ θ ставлять собой полную группу собы- Bellik. Çözgütleriň seljermesinde the j column, which corresponds to столбца, который соотносится с θ θ (i.e. simultaneous occurrencek of any тий. Последнее означает, что должны hasa ba alynma gy zerur bolan waka la the external situation θj). внешней ситуацией ϴj). (ýagny, bir wagtda şonuňk ýaly doly to two events1.1. of ∀ such (k,l) a complete⋃ l=∅; group выполняться следующие два условия: ryň doly toparynyň sany kesgitlenilende 4. Finally, for the problem of 4. Наконец, для представленной paryň islendik1.1. ∀ iki (k,l) wakasynyň⋃ l=∅; bolmagy is impossible); θ θ (ykdysady netijä täsir edýän wakalaryň decision making presented in this таким образом задачи принятия ре- mümkin däldir); (т.е. одновременноеk наступление bolup biljek köplüginde {θ1, θ2, ...θn}) way under uncertainty, it is further шения в условиях неопределённости (i.e. one of the events of the full любых двух1.1. ∀событий (k,l) ⋃ такойl=∅; полной kombinatorikanyň esasy kadalaryndan required to choose from one set of далее требуется из рассматриваемого (ýagny, doly toparyň wakalaryndan biri group will necessarily occur). группы - невозможно); peýdalanmak oňaýlydyr. Ilkibaşda ol alternative solutions one множества альтернативных решений hökmany bolup geçer). Here Ω denotes the space of all kada ny ykdy sa dy neti je de ýüze çykýan set of alternatives (best for a partic выбрать одну альтернати- Bu ýerde: Ω – ýönekeý netijeleriň elementary outcomes. We empha (т.е. одно из событий полной группы her biri näbelliligiň özboluşly görnüşini ular DM). ву (наилучшую для конкретного ЛПР. ählisiniň giňişligini aňladýar. i j наступит обязательно). esaslandyrýan diňe iki ýagdaý hasaba Note. При определении size that the probabilities q =P{θ } for When determining the Замечание. YLYM / SCIENCE НАУКА Aslynda wakalaryň degişli do random events of the corresponding Здесь Ω обозначает пространство alynýan waka esasynda formulirläliň. number of events of their complete числа событий полной их группы (в ly toparlaryň tötänleýin wakalary üçin full group of events are, generally всех элементарных исходов. Подчерк Meselem: goý mundan beýläk birinji group (in the set {θ1, θ2, ...θn} of all множестве {θ1, θ2, ...θn} всех возможных mümkingadarlygy qi P{θj} mälim däl. speaking, unknown. The question of нём, что вероятности qi P{θj} для слу- ýagdaý – daşarky gurşawyň haryt el possible situations that affect the ситуаций, влияющих на экономический Anyk tötänleýin wakany degişli galy whether to consider a specific ran чайных событий соответствующей пол- tilendäki temperaturasy bolsun; ikin economic result), which must be результат), которые необходимо учесть byň ülňüsinde seretmelimi= ýa ýok di dom event in the format of the cor ной группы событий, вообще= говоря, ji ýagdaý bolsa, ýolda mümkin bolan taken into account in the analysis при анализе решений, удобно пользо- ýen meseläni gönüden-göni ÇKEŞ çöz responding model is decided directly неизвестны. Вопрос о том, рассматри- eglenmeler. Goý, olaryň birinjisi üçin of solutions, it is convenient to use ваться основным правилом комбинато- ýär. by the decision maker вать или нет в формате соответствую- wakalaryň ýaýbaňlanmagynyň n1 dürli the basic rule of combinatorics. Let рики. Сформулируем сначала это пра- 2. Seljermäni talap edýän we olar 2. Make a list of {Х1; Х2; ...; Хm} щей модели конкретное случайное со- ssenariýalary (görnüşlerini ýa-da usul us first formulate this rule with res вило применительно к случаю, когда üçin ykdysady netije durmuşa geçiri of all alternative solutions that need бытие, решает непосредственно ЛПР. laryny) galypda göz öňünde tutulmagy pect to the case when only two fac учитываются только два фактора, каж- len «daşarky» ýagdaýlara, ýagny doly to be analyzed, and for which the 2. Составить перечень {Х1; Х2;...; Хm} talap edilsin, ikinji üçin bolsa, n2. Onda, tors are taken into account, each of дый из которых обусловливает свой toparyň wakalarynyň häýsy biriniň ge economic result will depend on the всех альтернативных решений, которые ady agzalan kada laýyklykda wakalaryň which determines its specific kind of специфический вид неопределённо- lip düşjegine garaşly bolan alternatiw realized «external» situation i.e. will требуется анализировать, и для которых doly topar la ry formir le ni len de waka uncertainty, which affects the eco сти, отражающийся на экономическом çözgütleriň sanawyny {Х1; Х2; ...; Хm} depend on which of the events of the экономический результат будет зависеть laryň ýaýbaňlanmagynyň bary-ýogy n1* nomic result. For example, let fur результате. Например, пусть далее I-ый
YLYM / SCIENCE НАУКА (deslapky ädimde bölünip çykarylan) full group {θj, j=1,n} (highlighted in от реализованной «внешней» ситуации n2 dürli görnüşi göz öňünde tutulmagy ther I factor is the temperature of фактор – это температура внешней сре- düzmeli. Anyk alternatiwe seretmelimi the previous step) will occur. We em т.е. будет зависеть от того, какое из со- hökmanydyr. Kombinatorikanyň esasy the environment when the goods are ды при доставке товара; а II-ой фактор ýa ýok diýen meseläni hem gönüden- phasize that the question of whether бытий полной группы {θj, j=1,n} (выде- kadasy hasaba alynýan ýagdaýlaryň delivered; and the second factor is – возможные задержки в пути. Пусть göni ÇKEŞ çözýär. or not to consider a concrete alter ленной на предыдущем шаге) наступит. erkin sany na adaty ýagdaý da ýaýra ýar. the possible delays in the way. Let для первого из них в модели требуется 3. Xi çözgüdi kabul edilen ýagdaý native within the framework of the Подчеркнем, что вопрос о том, рассма- for the first of them in the model be учесть n1 различных сценариев (вари- lar üçin аij (ýokarda ady agzalan seljeril relevant analysis is also decided тривать или нет в рамках соответствую- Edebiýat / Bibliography / Литература necessary to take into account n1 dif антов или способов) развития событий, ýän alternatiw wakalaryň köpüsinden) directly by the decision maker. щего анализа конкретную альтернативу, ferent scenarios (variants or ways) а для второго - n2. Тогда, согласно ука- garaşylýan girdejileri kesgitlemeli, θj 3. Determine the expected in также решает непосредственно ЛПР. 1. Gurbanguly Berdi muhamedow. of the development of events, and for занному правилу, при формализации wakasyna (ykdysady netijelere täsir come аij for the cases when the de 3. Определить ожидаемые доходы Türkmenistanyň durmus – ykdysady ösü the second one - n2. Then, according соответствующей полной группы со- ediji doly toparyň wakalaryň köpü cision Xi (from the set of the above аij для случаев, когда будет принято şiniň döwlet kadalaşdyrylyşy. – Aşgabat, to this rule, when formalizing the бытий всего необходимо учесть n1*n2 sinden) laýyk gelýän daşarky ÇKEŞ-e analyzed alternatives) will be taken, решение Xi (из множества указанных TDNG, 2010. corresponding full group of events, различных вариантов развития со- bagly bolmadyk ýagdaýlar emele ge and the external situation, which выше анализируемых альтернатив), 2. Türkmenistanyň nebit-gaz senaga it is necessary to take into account бытий. Основное правило комбинато- tyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür ler. Şol girdejiler düşewündiň ýa-da does not depend on the DM, will be а внешняя, не зависящая от ЛРП, ситу n1* n2 different variants of the deve рики естественным образом распрос üçin Maksatnamasy. – Aşgabat, 2006. girdejiniň (telekeçiniň islegine görä) the one that corresponds to the event ация сложится такая, которая соот- 3. Сергеев В.И. Логистика. Интег lopment of events. The basic rule of траняется на случай произвольного gutarnykly netijeleri bolup durýar. Olar θj (from the set of events of the full ветствует событию θj (из множества рация и оптимизация бизнес-процессов combinatorics naturally extends to числа учитываемых факторов. nazarýetde peýdalylyk matrisasy diýlip group that affect the economic re событий полной группы, влияющих на в цепях поставок. учеб. / В.И.Сергеев. – the case of an arbitrary number of atlandyrylýan A=(aij) matrisa görnüşin sult). These revenues represent the экономический результат). Эти дохо- М/:Эксмо, 2013 г. factors considered. Сульгун САЙЫЛОВА, de şekillendirilýär. corresponding final results of reve ды представляют соответствующими старший преподователь Peýdalylyk matrisasynyň gurluşy nue or profit (at the request of the конечными результатами выручки или Sülgün SAÝYLOWA, Sulgun SAYYLOVA, Международного университета нефти и газа, şeýle görnüşdedir: manager). They are formed in the прибыли (по желанию менеджера). Они Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň a senior teacher uly mugallymy, The International Oil and Gas University, form of a matrix А=(аij), which in оформляются в виде матрицы А=(аij), ко- Биби НЕПЕСОВА, theory is called a utility matrix (to торую в теории называют матрицей по- Bibi NEPESOWA, Bibi NEPESOVA, старший преподователь distinguish it from a matrix of anot лезностей (чтобы отличать ее от матри- Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň uly a senior teacher, Международного университета нефти her type, which we will later call the цы другого типа, которую далее будем mugallymy, ykdysady ylymlaryň kandidaty a candidate of economic sciences и газа, кандидат экономических наук TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 28 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 29
kow, 2-nji orna Daşoguz welaýatyndan velayat - the third place, Baymukham ского велаята, на 3-м месте Сейитмы- Aýbek Usmanow, 3-nji orna Mary wela met Nurlyev from Mary velayat took рат Аматыев из Марыйского велаята, EZBER GURLUŞYKÇYLAR ÖŇE SAÝLANDY ýatyndan Seýitmyrat Amatyýew, beton the first place for filling concrete, Shat по заливке бетона на 1-ое место вышел guýmak boýunça 1-nji orna Mary we lyk Goshunov from Ashgabat took the Баймухаммет Нурлыев из Марыйского laýa tyn dan Baýmu ham met Nurly ýew, second place, Merdan Kurbanniyazov велаята, на 2-м месте Шатлык Гошумов 2-nji orna Aşgabat şäherinden Şatlyk from Lebap velayat took the third place, из города Ашхабада, на 3-е место Мер- SKILLFUL BUILDERS ARE GOING FORWARD Goşumow, 3-nji orna Lebap welaýa Dovran Meredov from the city of Ash дан Курбанниязов из Лебапского вела- tyndan Merdan Kurban ny ýa zow, suwag gabat took the first place on plastering, ята, по штукатуриванию на 1-ое место etmek boýunça 1-nji orna Aşgabat şä Merdan Orunov from Lebap velayat вышел Довран Мередов из города Аш- УМЕЛЫЕ СТРОИТЕЛИ ВЫШЛИ ВПЕРЕД herinden Döwran Meredow, 2-nji orna took the second place, Begench Aga хабада, на 2-ое место Мердан Орунов Lebap wela ýa tyn dan Merdan Orunow, muradov from Akhal velayat took the из Лебапского велаята, на 3-м месте 3-nji orna Ahal welaýatyndan Begenç third place, Muzaffar Dzhumabaev from Бегенч Агамурадов из Ахалского вела- ORMATLY Prezidentimiz Gurbanguly N the era of high achievements, ОД руководством уважаемого Agamyradow, boýamak boýunça 1-nji Dashoguz velayat took the first place ята, по малярным работам на 1-е место Berdimuhamedowyň baştutanly under the leadership of Президента Гурбангулы orna Daşoguz welaýatyndan Muzafar for painting, Merdan Bekdurdiyev from вышел Музаффар Джумабаев из Даш ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ Hgynda ýokary ösüşlere beslenýän IEsteemed President Gurbanguly ПБердымухамедова в эпоху Jumabaýew, 2-nji orna Balkan welaýa Balkan velayat took the second place, огузского влеаята, на 2-ое место Мердан häzir ki döwrü miz de ýurdu my zy ykdy sa Berdimuhamedov, long-term prog высоких достижений принимаются tyndan Merdan Bekdurdyýew, 3-nji orna Shohrat Dovletov from Ashgabat took Бекдурдыев из Балканского велаята, dy taýdan ösdürmäge, ilatymyzyň mad rams are being adopted, aimed at долгосрочные программы, нацелен- Aşgabat şäherinden Şöhrat Döwletow, the third place, Ruslan Adylov from the на 3-е место Шохрат Довлетов из г. dy hal-ýagda ýy ny düýpli özgert mä ge a significant transformation of the ные на существенное преобразование aýna goýmak boýunça 1-nji orna Lebap Lebap velayat took the first place on Ашхабада, по установке стекол на 1-ое gönük di ri len uzakmöh let le ýin maksat country’s economic development экономического развития страны и welaýatyndan Ruslan Adylow, 2-nji or glass installation, Perman Otgirov from место вышел Руслан Адылов из Ле- namalar kabul edilýär. Munuň özi Gah and well-being of population. This благосостояния населения. Это яркое na Ahal welaýatyndan Perman Ötgirow, Akhal velayat took the second place, бапского велаята, на 2-о место Перман ryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam is clear evidence to the exemplary свидетельство образцового претворе- 3-nji orna Daşoguz welaýatyndan Döw Dovranbek Atajanov from Dashoguz Отгиров из Ахалского влеаята, на 3-е üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň nusga implementation of the main principle ния в жизнь главного принципа Героя ranbek Atajanow, armaturçylardan 1-nji velayat took the third place, among the месо Довранбек Атаджанов из Даш alarlyk derejede durmuşa geçirilýändi of Hero of Arkadag «The State for Аркадага «Государство для челове- orna Aşgabat şäherinden Gylyçmyrat armourers the 1st place was taken by огузского велаята, среди арматурщиков giniň aýdyň beýanydyr. Munuň şeýledi Man!» Along with other industries, ка!» Наряду с другими отраслями, Gylyjow, 2-nji orna Mary welaýatyndan Gylychmyrat Gylydzhov from Ashga на 1-ое место вышел Гылычмырат Гы- gini ähli ugurlar bilen bir hatar da ýur this is fully confirmed with achieve это полностью подтверждается дос Döwletgeldi Ýazlyýew, 3-nji orna hem bat, the second place - by Dovletgeldi лыджов из г. Ашхабада, на 2-м месте dumyzyň gurluşyk ulgamynda ýetilýän ments of the construction industry. тижениями строительной отрасли. Balkan welaýatyndan Geldimyrat Geldi Yazlyev from Mary velayat and the Довлетгелди Язлыев из Марыйского sepgit ler hem doly tassyk edýär. As is known, annually in order Как известно, Центральный Совет myra dow myna syp boldu lar. third- by Geldimyrat Geldimyradov велаята и на 3-м месте Гелдимырат Mälim bolşy ýaly, her ýylda Türk to increase labor productivity, in профсоюзов Туркменистана совместно Ýeňiji bolanlara Türkmenistanyň from the Balkan velayat. Гелдимырадов из Балканского велаята. menistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň troduce advanced methods and ex с Министерством Строительства и ар- Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli mer The winners were awarded Победителям были вручены Milli merkezi Türkmenistanyň Gurluşyk perience in the development of the хитектуры Туркменистана, в целях по- kezi tara pyn dan gymmat baha ly sow valuable gifts of the Central Council ценные подарки Центрального совета we bina gär lik ministr li gi bilen bile lik construction industry, and widely вышения производительности труда, gatlar gowşuryldy. of Trade Unions of Turkmenistan. профсоюзов Туркменистана. de gurluşyk pudagyny ösdürmek üçin disseminate labor experience, iden внедрения передовых приемов и опы- Bäsleşigiň jemleýji tapgyryna gat Participants of the final round Участники заключительного тура zähmet öndü ri ji li gi ni ýokar lan dyr mak, tify skillful builders and encourage та по развитию строительной отрасли, naşan hünärmenler gurluşyk pudagyny of the competition expressed bound конкурса выразили безграничную öňdebaryjy usullary önümçilige giňden them the Central Council of Trade а также широкого распространения ýaýbaňlandyrmak babatda döredilýän less gratitude to the Esteemed Pre благодарность уважаемому Прези- ornaşdyrmak, şeýle-de ussat gurluşyk Unions of Turkmenistan together трудового опыта, выявления умелых giň mümkinçilikler üçin hormatly Pre sident, who creates all opportunities денту, создающему все возможности çylary ýüze çykarmak, olaryň iş tejribe with the Ministry of Construction and строителей и их поощрения, среди zidentimize çäksiz hoşallyklaryny beýan for the development of the construc по развитию строительной отрасли. lerini giňden ýaýratmak hem-de olary Architecture of Turkmenistan holds строителей страны проводит ежегод- etdi ler. tion industry. höwes len dir mek maksa dy bilen ýurdu Competition «A Master Builder». ный конкурс «Мастер строитель». Джумадурды ЭСЕНОВ, myzyň gurluşykçylarynyň arasynda «Ez Recently the final round of this На днях заключительный тур Jumadurdy ESENOW, Jumadurdy ESENOV, Национальный Центр профсоюзов ber gurluşykçy» ady bilen bäsleşik ge professional contest was held at этого профессионального конкурса Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Chairman Coordinator of the Council of Туркменистана, Председатель, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ çirýär. the construction site of Production прошёл на строительной площадке Milli merkeziniň Gurluşyk we senagat Trade Unions of Construction Workers and координатор совета профсоюзов работников строительства и Ýaňy-ýakynda şeýle hünär bäsleşi Association «Ashgabatgurlushyk» Производственного Объединения işgärleriniň kärdeşler arklaşyklarynyň Industrialists of the National Center of Trade geňeşiniň utgaşdyryjy başlygy Unions of Turkmenistan промышленности giniň jemleýji tapgyry Aşgabat şäheriniň in the village of Dovrebap of Ruha «Ашгабатгурлушык» села Довребап Ruhabat etrabynyň Döwrebap obasynyň bat Etrap of Ashgabat. On the final Рухабатского этрапа города Ашха «Aşgabatgurluşyk» Önümçilik Birleşi round, the winners of velayat stages бада. На заключительном туре прини- giniň gurluşyk meýdançasynda geçiril of the professional contest took part. мали участие победители велаятских di. Bäsleşigiň jemleýji tapgyryna hünär The competition consisted of activi этапов профессионального конкурса. bäsleşiginiň welaýat tapgyrynda ýeňiji ties such as bricklaying, concreting, Конкурс состоял из таких видов стро- bolanlar gatnaşdylar. Bäsleşik kerpiç plastering, painting, glass installa ительных работ, как кладка кирпича, örmek, beton guýmak, suwag etmek, tion, fittings, where the participants бетонирование, заштукатуривание, boýa mak, aýna goýmak, arma tur çy ýaly demonstrated their skills. малярные работы, установка стекол, görnüşlerden ybarat bolup, oňa gatna The results of the competition are арматурные работы, где участники şan hünärmenler öz ussatlygyny gör summed up. Thus, Annamyrat Bor показали свое мастерство. kezdi ler. djakov from Ahal province took the По итогам конкурса на 1-ое место Bäsleşigiň jemi jemlendi. Şeýle first place, Anisbek Usmanov from по кладке кирпича вышел Аннамырат likde, kerpiç örmek boýunça 1-nji orna Dashoguz velayat, took the second Борджаков из Ахалского велаята, на Ahal welaýatyndan Annamyrat Borja place, Seyitmyrat Amatyev from Mary 2-ое место Айбек Усманов из Дашогуз- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 30 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31
larynyň arasyndaky özara gatnaşyk lationships in the team between the Этап 1. Решение руковод- lary durnuklaşdyrmakdan ybaratdyr. departments and levels of the enter ства ÜSTÜNLIKLERIŇ HIL NETIJELERI HMU-nyň netijeliligini 9000 tapgyrly prise. It should be noted that an ef Руководитель должен принять ISO standartlaryndan ugur almazdan fective QMS can be created without решение о начале работ по созданию hem döredip boljakdygyny aýtmak being guided by ISO 9000 standards. СМК в соответствии с ISO 9001, извес THE RESULTS OF QUALITATIVE ACHIEVEMENTS gerek. Şeýle-de bolsa, ony güwä However, in order to certify it, that тить сотрудников организации (как lendirmek, ýagny guramada amala is, to obtain a document indicating правило, с помощью соответствую- aşyrylýan amallaryň netijelidigini we that the processes carried out in the щего распоряжения или приказа), а önümiň hilini üznüksiz gowulandyr organization are effective and aimed также создать предпосылки для быс РЕЗУЛЬТАТЫ КАЧЕСТВЕННЫХ ДОСТИЖЕНИЙ maga gönügendigini tassyklaýan res at the continuous improvement of трого осуществления всех осталь- minamany almak üçin ulgam ISO 9001 the quality of products (services), ных этапов. Этими предпосылками talaplaryna laýyk gelmelidir. the system must comply with the является грамотное назначение последнее время к докумен- HMU-nyň ISO 9001 standartlary requirements of ISO 9001. лица, ответственного за разработку, там, подтверждающим ста- nyň talabyna laýyk gelmegi üçin kär To comply with QMS require внедрение и последующее поддер- ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ B бильность, надежность и перс hana, ilkinji nobatda ISO 9000 beýan ments of the ISO 9001 standard, the жание СМК в рабочем виде. Также пективность компании, прибавился edilen HMU ýörelgelerini kabul etme enterprise, first of all, must recog следует сформулировать принципы сертификат соответствия системы lidir. nize the QMS principles formulated построения системы, определить об- менеджмента качества (далее – СМК) in ISO 9000: ласть распространения системы (то требованиям стандарта ISO 9001. 1-nji tapgyr. Ýolbaşçy ly gyň есть принять решение о том какие Грамотное внедрение этой системы karary Step 1. Management Decision производственные процессы, ока- позволит получить целый ряд пре- Ýolbaşçy ISO 9001 laýyklykda iş The head must make a decision зываемые услуги и производимая имуществ: повысить управляемость, leriň başlanandygy hakynda karary to start work on the establishment of продукция будут включены в СМК). конкурентоспособность и качество kabul etmelidir, guramanyň işgärleri QMS in accordance with ISO 9001, Впоследствии принципы системы продукции и услуг, снизить издерж- ni habardar etmelidir (adatça, degişli notify employees of the organization необходимо зафиксировать в доку ки, сделать предприятие клиентоори- görkezmäniň ýa-da buýrugyň esasyn (usually with the help of an appro менте под названием «Политика в ентированным. da), şeýle-de galan tapgyrlaryň hem priate order or order), and create the области качества», а область рас- Что такое система менеджмента mesiniň tiz amala aşyrylmagy üçin prerequisites for the rapid imple пространения будет основой при качества? Система менеджмента ка- deslapky şertleri döretmelidir. HMU- mentation of all other steps. These определении области сертифика- чества – это система, обеспечиваю- nyň işlenilip taýýarlanylmagy, ornaş prerequisites are the competent ap ции, декларируемой на сертификате щая результативную работу предпри- dyrylmagy we soňra iş görnüşinde pointment of a person responsible соответствия. ятия, в том числе в целях обеспечения goldanylmagy üçin jogapkär adamyň for development, implementation Решение начальника Государ- стабильного уровня качества ока- bellenilmegi şol deslapky şertlerden and subsequent maintenance of QMS ственного управления методологии OŇKY ýyllarda şereketiň dur ECENTLY, the certificate of зываемых услуг и выпускаемой про- dir. Şeýle-de, ulgamy gurmagyň ýörel in the working form. In addition, it is ценообразования и сметного норми- nuklylygyny, ygtybarlylygyny we compliance of the quality mana дукции. Наиболее эффективными при gelerini açyk kesgitlemelidir, ulgamyň necessary to formulate the principles рования Министерства строитель- Sgeljeginiň uludygyny tassykla Rgement system (hereinafter - создании СМК считаются требования, ýaýraw çägini belli etmelidir (önümçi for building the system, determine ства и архитектуры Туркменистана ýan resminamalaryň hataryna hil me QMS) with the requirements of ISO зафиксированные в международных lik amallarynyň, ýerine ýetirilýän hyz the scope of the system (that is, de (далее по тексту Государственное nejmendi ulgamynyň (HMU) ISO 9001 9001 standard has been added to стандартах ISO серии 9000. При этом matlaryň we öndürilýän önümleriň cide which production processes, управление ценообразования) было standartynyň talaplaryna laýyklyk gü the documents proving stability, re главная задача системы стабилиза- haýsysynyň HMU goşuljagy hakynda services to be provided and products принято осенью 2016 года, и был wänamasy hem goşuldy. Şol ulgamyň liability and prospects of the compa ция взаимоотношений в коллективе karar kabul etmelidir). Soňundan ul to be included in the QMS). Subse назначен представителем руко- aňly-düşünjeli ornaşdyrylmagy birnäçe ny. The competent implementation между отделами и уровнями пред- gamyň ýörelgelerini «Hil ulgamynyň quently, the principles of the system водства по вопросам менеджмента ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ artykmaçlyklara eýe bolmaga – önümiň of this system will provide a number приятия. Необходимо отметить, что syýasaty» ady bilen resminmada belli need to be stated in a document enti качества. Техническую поддержку we hyzmatlaryň dolanyşygyny, bäsdeş of advantages, such as the increase результативную СМК можно создать etmelidir, ýaýraw çägi bolsa, barabar tled «Quality Policy», and the scope оказал консультационный центр ИП lik ukubyny we hilini ýokarlandyrmaga, in manageability, competitiveness и не ориентируясь на стандарты ISO lyk güwänamasynda resmi yglan edi will be the basis for determining the «Багтдан пайлы несил» (Ашгабат, harajatlary kemeltmäge, kärhanalary and quality of products and services, серии 9000. Однако для того чтобы len güwänama ulgamynda belli edilen field of certification declared on the Туркменистан) с привлечением инос müşderä gönükdirmäge mümkinçilik costs’ reduction, making the enter ее сертифицировать, то есть полу- halatynda esas bolar. certificate of conformity. транных специалистов-консуль- berýär. prise client-oriented. чить документ, свидетельствующий о Türkmenistanyň Gurluşyk we The decision of the Head of the тантов ООО «СМК-Центр» (Москва, Hil menejmendiniň ulgamy diý What is a quality management том, что процессы, осуществляемые binagärlik ministrliginiň Usulyýet, State Administration of the Pricing Россия). С этого момента началась mek näme? Hil menejmendiniň ulga system? The quality management в организации, эффективны и нап nyrh emele getiriş we çykdajy ölçeg and Estimating Methodology of the работа над системой менеджмента my – kärhananyň işiniň netijeliligini, system is a system that ensures равлены на постоянное улучшение leri döwlet müdirliginiň başlygynyň Ministry of Construction and Archi качества. şol sanda ýerine ýetirilýän hyzmatla efficient work of the enterprise, in качества продукции (услуг), система 2016-njy ýylyň güýzünde kabul eden tecture of Turkmenistan (hereinaf Важным этапом построения ryň we öndürilýän önümiň hil dereje cluding a stable level of quality of должна соответствовать требованиям karary esasynda hil menejmendiniň ter State Pricing Management) was системы является подготовка пер- siniň durnuklylygyny üpjün edýän ul services and products. When cre стандарта ISO 9001. meseleleri boýunça ýolbaşçylygyň made in the autumn of 2016 and a сонала. Персонал должен изучить gamdyr. ISO halkara standartlarynyň ating QMS the most effective is the Для соответствия СМК требова- weki li belle nil di. Bu ugra «SMK- representative of the management теорию менеджмента качества, стан- 9000 hasaba alnan talaplar HMU dö requirements fixed in the interna ниям стандарта ISO 9001 предпри- Sentr» (Moskwa, Russiýa) daşary of quality management was appoin дарты ISO серии 9000, освоить тео- redilende iň netijelisi hasaplanylýar. tional ISO standards of 9000 series. ятие, прежде всего, должно признать ýurt hünär men-mas la hat çy la ryny ted. Technical support was provi рию процессного подхода, а также Şunda ulgamyň esasy wezipesi kär At the same time, the main task of Принципы СМК, сформулированные в çekmek bilen, «Bagtdan paýly nesil» ded by the consulting center of the основные требования к внедрению hananyň bölümleriniň we basgançak the system is the stabilization of re ISO 9000: HK-nyň maslahatlar merkezi tehniki IP «Bagtdan Payly Nesil» (Ashga СМК. Обучение пользованию систе- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 32 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33
goldawy berdi. Şol pursatdan hil me bat, Turkmenistan) with the assis мой можно провести как с помощью talaby we amallaryň işiniň durnukly determine the methodology for качеству», определены Цели в облас nejmendiniň ulgamy boýunça iş baş tance of foreign consultants from консультантов, так и самостоятельно, lygy hakyn da many çyka ryp boljak implementing processes, resource ти качества отделов и управлений. По landy. «SMK-Center» Ltd (Moscow, Rus если в организации есть сотрудники, moni to ring usulla ry ny kesgit le me li requirements and monitoring met результатам этой работы были дора- Işgärleri taýýarlamak ulgamy sia). From that moment, work began имеющие опыт ее постановки. В этом ýolbaşçylar belli edildi. Şu tapgyrda hods that allow us to judge the sta ботаны Положения о подразделениях gurnamagyň möhüm tapgyry bolup on the quality management system. направлении были достинуты дости- «Bagtdan paýly nesil» HK-nyň masla bility of the functioning of processes. с целью однозначного понимания durýar. Işgärler hil menejmendiniň na An important stage in the жения. hatçylary bilen jebis iş ýola goýuldy, At this stage, close work was done всеми сотрудниками своих функций zarýetini, 9000 tapgyrly ISO standarty construction of the system is staff HMU-nyň esasy resminamalary: «Hil with consultants - IP Bagtdan Pay и задач. Была разработана матрица ny öwrenmelidir, amallaýyn çemeleş training. Staff should study the Этап 2. Подготовка персонала ulgamynyň syýasaty», «Hil ýolbaşçy ly Nesil, main QMS documents were ответственности, целью которой mäniň nazarýetini, şeýle-de HMU-ny theory of quality management, and Были отобраны специалисты lygy» işlenilip taýýarlanyldy, bölüm developed: «Quality Policy», «Qua было обеспечить однозначное рас- ornaşdyrmagyň esasy talaplaryny öz ISO 9000 standards and master the от каждого отдела или управления leriň we müdirlikleriň hil ulgamyn lity Manual» and Objectives in the пределение ответственности между leşdirmelidir. Ulgamy ulanmagyň oku theory of the process approach, Государственного управления цено- daky Maksady kesgitlenildi. Şol işiň field of quality of departments and подразделениями и должностными wyny maslahatçylaryň kömegi bilen, as well as basic requirements for образования или ее потребителей netijesinde işgärleriň hemmesiniň öz offices. Based on the results of this лицами Государственного управле- şeýle-de guramanyň şol babatynda implementing QMS. Training in the для прохождения недельного обу- işine we wezipesine anyk düşünme work, the Regulations on Divisions ния ценообразования. В рамках СМК teklip etmek tejribesi bolan ýagdaýyn use of the system can be done both чения, без отрыва от своей основной gi üçin bölümçeler hakynda goşmaça were finalized with a view to unam были определены такие процессы ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ da özbaşdak geçirip bolýar. Bu ugurda with the help of consultants and деятельности. Недельное обучение Düzgünnama işlenildi. Usulyýet, nyrh biguous understanding by all emplo как: разработка и согласование нор- maslahatçylaryň kömegi degerli netije independently, if the organization предполагало ознакомление специ- emele getiriş we çykdajy ölçegleri yees of their functions and tasks. A мативных и методических докумен- sini berdi. has employees with experience in алистов подразделений с основными döwlet müdirliginiň bölümçeleriniň liability matrix was designed to en тов в сфере ценообразования и смет- its production. In this direction, a аспектами стандарта ISO 9001:2015, we wezipeli adamlarynyň arasyn sure an unambiguous distribution of ного нормирования в строительстве 2-nji tapgyr. Işgär leri taýýar la convincing achievement was made. с последующей передачей знаний da jogapkärçilik matrisasy işlenilip responsibilities between units and Туркменистана; услуги по ценообра- mak остальным коллегам. Процесс обу taýýarlanyldy. HMU-nyň çäklerinde: officials of the State Pricing Manage зованию и сметному нормированию в Esasy işiniň daşyndan bir hep Stage 2. Training of personnel чения был построен на основе де- Türkmenistanyň gurluşygynda nyrh ment. Within the framework of QMS, строительстве; ведение нормативной delik okuwy geçmek üçin Usulyýet, Specialists from each тальной проработки идеологических emele getiriş we çyykdajy ölçegleri such processes were defined as the базы Туркменистана, в том числе по nyrh emele getiriş we çykdajy ölçeg department or department of the основ СМК, что позволило в столь ulgamynda kadalaşdyryjy we usuly development and harmonization of ценообразованию и сметному норми- leri döwlet müdirliginiň her bölümin State Pricing Management or its короткий срок освоить азы данной ýet resminamalaryny işläp taýýarla normative and methodological docu рованию в строительстве. Была про- den ýa-da onuň sarp edijilerinden customers were selected for a one- системы. Зарубежные коллеги суме- mak we ylalaşmak; gurluşykda nyrh ments in the field of pricing and es думана система их мониторинга (для hünärmenler saýlanyp alyndy. Okuw week training, without interrupting ли передать суть СМК и объяснили emele getiriş we çykdajy ölçegler timated rationing in the construction обеспечения уверенности, что про- bölümçeleriň hünärmenleriniň soňra their main activities. Weekly training смысл тех или иных требований boýunça hyzmatlar; Türkmenistanyň of Turkmenistan; Services on pricing цессы протекают стабильно). Были alan bilimini kärdeşlerine öwretme involved familiarizing departmental ISO 9001:2015, что в свою очередь kadalaşdyryjy resminamalary, şol and budgetary rationing in construc определены процедуры проведения gi, ISO 9001:2015 standartynyň esa specialists with main aspects of вызвало интерес наших сотрудни- sanda gurluşykda nyrh emele geti tion; Maintenance of the regulatory внутренних проверок (аудитов) и sy häsiýetleri bilen tanyşdyrmagy göz ISO 9001: 2015, with subsequent ков. На возникшие вопросы по ходу riş we çykdajy ölçegler boýunça bin framework of Turkmenistan, inclu реализации корректирующих дей- öňünde tutdy. Okuw amaly HMU-nyň transfer of knowledge to other обучения были получены подробные ýady ny ýöret mek ýaly amallar belli ding pricing and estimated standards ствия (действий, направленных на ideologiýa esaslaryny jikme-jik işle colleagues. The learning process was ответы. edildi. Olaryň monitoring ulgamy oý in construction. A system for mon устранение причин обнаруженных megiň esasynda guralandyr we beýle built on the basis of a detailed study lanyldy (amalyň durnukly barýandy itoring them was designed (to en несоответствий). edilmegi gysga wagtyň içinde şol ul of ideological foundations of QMS, Этап 3. Разработка и внедре- gyna ynamy üpjün etmek üçin). Içerki sure that the processes are stable). Вся эта работа была выполнена gamyň başlangyçlaryny özleşdirmä which made it possible to master the ние системы менеджмента качес barlaglary (auditleri) geçirmegiň we Procedures for conducting internal при непосредственном участии руко- ge mümkinçilik berýär. Daşary ýurtly basics of this system in such a short тва düzediji hereketleri durmuşa geçir audits (audits) and implementing водства Государственного управле- hyzmatdaşlar HMU-nyň esasy ugruny time. Foreign colleagues managed Основанная задача, которую megiň amallary kesgitlenildi (ýüze corrective actions (actions aimed at ния ценообразования. Демонстрация we işgärlerimiziň gyzyklanmasyny to convey the essence of QMS and предстояло решить – упорядочить çykarylan deň gelmezlikleriň sebäp eliminating the causes of detected со стороны руководства предприятия ýüze çykaran ISO 9001:2015-iň ol ýa- tried to explain the meaning of деятельность Государственного leri ni aradan aýyrma ga gönük di ri len nonconformities) were defined. своего лидерства являются неотъ- da beýleki talaplarynyň manysyny dü those or other requirements of ISO управления ценообразования таким hereketler). All this work was carried out емлемой частью требований ISO 9001 ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ şündirdiler. Okuwyň dowamynda ýüze 9001: 2015, which in turn aroused образом, чтобы производственные Şu işleriň hemmesi Usulyýet, with the direct participation of the и создают благодатную почву для çykan soraglaryň ählisine jikme-jik the interest of our employees. The процессы протекали стабильно. Для nyrh emele getiriş we çykdajy ölçegle leadership of the State Pricing Mana формирования в коллективе при- jogap alyndy. detailed questions were answered in этого на нашем предприятии был про- ri döwlet müdirliginiň ýolbaşçylarynyň gement. Demonstration of leader верженности в отношении качества. the course of the training. веден анализ всех производственных gönüden-göni gatnaşmagynda ýerine ship by the company administration Это стало главным итогом нашей 3-nji tapgyr. Hil menej mendiniň процессов, установлены их границы и ýetirildi. Kärhananyň ýolbaşçylygynyň is an integral part of the require работы. Коллектив осознал то, нас ulgamyny işläp taýýarlamak we or Stage 3. Development and implemen- взаимодействия, определены менед- öňbaşçylygy ISO 9001 talaplarynyň aý ments of ISO 9001 and it creates колько важен для нас наш заказчик naşdyrmak tation of a quality management system жеры процессов – руководители, ко- rylmaz bölegi bolup durýar we işgärler favorable conditions for the for и его интересы. Именно заказчики Çözmeli bolan esasy mese The established task, which was торые должны определить методики toparynda hile bolan çuňňur garaýşyň mation of commitment to quality in обеспечивают существование нашей le – Usulyýet, nyrh emele getiriş we to be solved, was to streamline the реализации процессов, потребности emele gelmegi üçin esas döredýär. Bu the team. This was the main result организации, и мы обязаны выпол- çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň activities of the State Pricing Mana в ресурсах и методы мониторинга, ýagdaýlar biziň işimiziň esasy netijesi of our work. The team realized the нять все установленные требования. önümçi lik amalla ryny durnuk ly geçer gement in such a way that the pro позволяющие судить о стабильности boldy. Hut şol sebäpden kesgitlenilen importance of our customer and his Понимание интересов заказчика и ýaly guramakdan ybaratdyr. Onuň duction processes proceeded stably. функционирования процессов. На talaplaryň hemmesini ýerine ýetirmä interests. It is the customers who следование им, соблюдение уста- üçin önümçilik amallarynyň hemme For this purpose, our company данном этапе была налажена тесная ge borçludyrys. Buýrujynyň bähbitleri ensure the existence of our organi новленных сроков оказания услуг, siniň seljerilişi geçirildi, olaryň çäkle analyzed all production processes, работа с консультантами – ИП «Багт ne düşünmek hyzmatlary ýerine ýetir zation, and we are obliged to fulfill правильность и достоверность ri we özara gatnaşyklary belli edildi, established their boundaries and дан пайлы несил», разработаны ос- mekde bellenen oňyn möhletleri berjaý all the established requirements. выполненной нами работы позволяют amal menejerleri – amaly durmuşa interactions, and defined process новные документы СМК: «Политика в etmek, ýerine ýetirilen işleriň dogru Understanding customer's interests создать позитивный имидж нашей geçirmegiň usulyýetini, gorlara bolan managers - managers who should области качества», «Руководство по lygy we ygtybarlylygy guramamyzyň and adherence to them, observing организации. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 34 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35
oňyn abraýyny döretmäge mümkinçilik the deadlines for the provision of На заключительном этапе работы berýär. services, the correctness and reli был проведен внутренний аудит и Işiň jemleýji tapgyrynda içerki ability of the work performed by us, выявлены потенциальные проблемы BINAGÄRLIK SUNGATY MILLI audit geçirildi we işimiziň mümkin allow us to create a positive image of нашей деятельности – основа для не gadar meseleleri – HMU-ny üznük our organization. прерывного совершенствования СМК. siz kämilleşdirmek üçin esas bolup At the final stage of the work, durýandygyny ýüze çykardy. an internal audit was conducted and Этап 4. Сертификация KINEMATOGRAFIÝADA potential problems of our activity В соответствии с договором 4-nji tapgyr. Güwälendirme were identified – the basis for на сертификацию, заключенным с Güwälendirme boýunça continuous improvement of the QMS. Органом по сертификации «ПРОМ- ART OF ARCHITECTURE «Promstroý-Güwälendiriş» güwä СТРОЙ-Сертификация» был проведен lendiriş edarasy bilen baglaşylan Stage 4. Certification сертификационный аудит в точном şertnama laýyklykda ISO 17021 hal In accordance with the cer соответствии с требованиями между- IN NATIONAL CINEMATOGRAPHY kara standartynyň anyk talaplaryna tification contract concluded with народного стандарта ISO 17021. Поло laýyklykda güwälendiriş auditi geçi the Certification Authority «PROM жительным итогом сертификации rildi. Usulyýet, nyrh emele getiriş we STROI-Certification», a certification явилось решение о признании соот- ИСКУССТВО АРХИТЕКТУРЫ çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň audit was conducted in strict com ветствия Государственного управле- ISO 9001 talaplaryna laýyk gelmegi pliance with the requirements of the ния ценообразования требованиям В НАЦИОНАЛЬНОЙ КИНЕМАТОГРАФИИ NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ we güwä na ma ny bermek hakyn da ky international standard ISO 17021. ISO 9001 и вручение нам Сертификата karary güwälendirişiň oňyn netijesi A positive result of the certifica соответствия. boldy. tion was the decision to recognize И, тем не менее, это только нача- INO bilen binagärligiň ýerine ýe INEMA and architecture have кино и архитектуры есть Şeýle-de bolsa, bu diňe ýoluň the compliance of the State Pricing ло пути. Мы только начали движение tirýän estetiki, durmuşy we öw several common functions: несколько общих функций: başlangyjydyr. Biz dolandyryşyň hal Management with the requirements к международно-признанным стан- redijilik işi ýaly birnäçe umumy aesthetic, social and educa эстетическая, социальная и kara ykrar edilen standartlarynyň ýo of ISO 9001 and the delivery of the дартам управления. Сертификация K C У lygy bar. Goý, ol hyýalyýet bolsun ýa-da tional. Each film – whether it’s a обучающая. Каждый фильм – будь то luna ýaňy düşdük. Güwälendiriş heniz Certificate of Conformity. это только первый этап. Пройдет год, tükeniksiz ýordumly maşgala hekaýat fantastic utopia or a family saga with фантастическая утопия или семейная birinji tapgyr. Ýyl geçer, Güwälendiriş Nevertheless, this is only the и аудиторы Органа по сертифика- lary bolsun, filmleriň her birisi binagär a long-running plot - is built using сага с долгоиграющим сюжетом – edarasynyň auditorlary HMU-yň bar beginning of our work. We have just ции будут проводить инспекционную lik giňişliginiň ol ýa-da beýleki kysymy scenery or computer graphics that построен с помощью декораций или lagyny geçirerler. Biziň wezipämiz di started moving towards internatio проверку нашей СМК. Наша задача ny emele geirýän sahna bezeginiň ýa-da reproduces one or another type of компьютерной графики, воспроизво- ňe bir Usulyýet, nyrh emele getiriş we nally recognized management stan будет не только доказать то, что kompýuter grafikasynyň kömegi bilen architectural space. It can be a city дящей тот или иной тип архитектур- çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň dards. Certification is only the first Государственное управление цено- gurulýar. Ol şäher gurşawy, aýry-aý environment, facades of individual ного пространства. Это может быть «Hil ulgamynyň syýasatyna» ygrarly stage. A year will pass, and the Cer образования сохраняет привержен- ry binalaryň alyn tarapy ýa-da binanyň buildings or interiors. They are not городская среда, фасады отдельных gyny dowam etdirýändigini, ISO 9001 tification Body’s auditors will con ность «Политике в области качества» içi bolup biler. Ol esasy ünsi asrtist le re just a background for the plot сооружений или интерьеры. Они яв- laýyklygyny dowam edýändigini däl, duct an inspection audit of our QMS. и продолжает сохранять соответствие gönük di ri len ýordum here ke ti üçin ýer action, where the main attention of ляются не просто фоном для сюжет- eýsem HMU-ny kämilleşdirmegi we hil Our task will be not only to prove ISO 9001, но также реализовало Цели lik bolup hyzmat etmän, eýsem filmiň the viewer is directed to the actors, ного действия, где главное внимание ulgamynda maksatlary durmuşa ge that the State Pricing Administra в области качества и проводит работу aýryl maz böle gi bolup durýar. Ol bol but also an integral part of the film, зрителя направлено на актеров, но и çirmekden ybaratdyr. tion remains committed to «Quality по совершенствованию СМК. mazdan filmiň bolmagy mümkin däl without which it is simply impossible. неотъемлемой частью фильма, без Hili dolandyrmak ulgamynyň ýo Policy» and continues to maintain Применение системы менедж dir. Ilkinji kino öwrenijileriň biri Riçotto One of the first film critics, Riccotto которой он просто невозможен. Один lunda üznüksiz ösüş kärhananyň iş compliance with ISO 9001, but also мента качества является стратегичес Kanudo «binagärlik bilen saz sungatyň Kanudo believed that «two kinds of из первых киноведов Ричотто Кану- lemegi üçin gürrüňsiz zerurlykdyr. Hil to implement the Quality Objectives ким решением для Государствен- esasy la ryn dan» hasap lap, beýle ki gör art - architecture and music are ba до считал, что «два вида искусства menejmendi ulgamynyň ulanylmagy and keep working to improve QMS. ного управления ценообразования, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ nüşlerini şol ikisine goşmaça hökmünde sic», and he described other types as – архитектура и музыка являются ос- Usulyýet, nyrh emele getiriş we çykda The application of the quality которое может помочь улучшить häsiýetlendiripdir. Kinony sungatlaryň auxiliary to them. He perceived the новными», а другие виды он характе- jy ölçegleri döwlet müdirligi üçin stra management system is a strategic результаты нашей деятельности и ählisini birleşdiriji «çeýe» sungat hök cinema as «a flexible» art, connec ризовал как вспомогательные к ним. tegiki çözgüt bolup durýar we ol işde decision for the State Pricing Mana обеспечить прочную основу для ини- münde kabul edipdir. Ol «here ke ti we ting all the arts. He promotes cinema Кино он воспринимал как «гибкое» oňyn netije gazanmaga we durnuk gement, which can help improve the циатив, ориентированных на устойчи- hereketsizligi, giňişligi hem wagty, çe as the seventh art, absorbing simul искусство, соединяющее все осталь- ly ösüşe gönükdirilen ýörelgeler üçin results of our activities and provide a вое развитие. ýeligi we sazlaşygy», hatda çuňlugy bir taneously «movement and immobi ные. Он назвал кино седьмым искус- berk binýady üpjün etmekde möhüm solid foundation for initiatives aimed wagtda özünde jemle ýän kino ny ýedin ji lity, space and time, flexibility and ством, вобравшим в себя одновре- ähmiýete eýedir. at sustainable development. Арслан АННАМАММЕДОВ, начальник отдела Государственного sungat diýip orta çykarypdyr [1]. harmony» and even depth [1]. менно «движение и неподвижность, управления методологии Sungatyň gadymkylaryndan ha Architecture, both elegant and пространство и время, гибкость и Arslan ANNAMÄMMEDOW, Arslan ANNAMAMMEDOV, ценообразования и сметного saplanylýan binagärlik şol bir wagtyň ancient from the arts, is simulta гармонию» и даже глубину [1]. Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik Head Department of the State нормирования Министерства özünde juda döwrebapdyr. Onuň estetiki neously very modern. Its aesthetic Едва ли не самое древнее из ис- ministrliginiň Usulyýet, nyrh emele getiriş Administration of the Pricing and Estimating строительства и архитектуры we durmuşy gymmatlygy adamlar üçin and vital value remains necessary кусств – архитектура - одновременно we çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň Methodology of the Ministry of Construction Туркменистана, hemişe derwaýys bolmagynda galýar. for a person at all times. In the crad очень современна. Ее эстетическая и bölüm müdiri, and Architecture of Turkmenistan, Gadymy Parfiýanyň ojagy – Mitridat le of ancient Parthia - the fortress жизненная ценность остается акту- Сельби АШЫРОВА, Selbi AŞYROWA, Selby ASHYROVA, ИП «Багтдан пайлы несил», kertde (Köne Nusaýda) dini dessurlar of Mithridatkert (Old Nisa), reli альной для людей во все времена. В «Bagtdan paýly nesil» HK-nyň dolanyşyk Leading specialist of the department for the ведущий специалист отдела по ussat binagärleriň zehin-paýhasyndan gious ceremonies took place in tem колыбели древней Парфии – крепости ulgamyny işläp taýýarlamak we development and implementation of control разработке и внедрению систем dörän ybadat ha na lar da amal edilip dir ples created by the talent of skilled Митридаткерт (Старая Ниса) культо- ornaşdyrmak bölüminiň esasy hünärmeni systems of the SP «Bagtdan Payly Nesil» управления [2]. Diýmek, «bina», «jaý» «öý» adamzat craftsmen [2]. And then, and now вые церемонии происходили в хра- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 36 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37
teatrlarynda goýlupdyr. Antiki heýkeller, of the character of the stage design. сцены принято считать задачи, выяв butlar, oňonlar çeper şekillerde ýokary Antique sculptures, idols, totems ляющие героя, актерскую игру и ро- güýji, hudaýlary aňladyp, gahrymanlar meant the artistic image of higher левые движения. Древнегреческий üçin bezegiň wezipesini amala aşyryp powers, gods and played the role of a театр положил начало сценическому dyr. Sahna bezeg önümleriniň oýna gat character. Participation of the stage оформлению пьес. Античные скульп naşjagy öz-özünden düşnükli bolupdyr. material in the play, its use as the туры, идолы, тотемы символизирова- Sahna bezeginiň önümleri, şol sanda main instrument, reveals its playing ли в художественных образах высшие binagärlik serişdeleri wakanyň bolýan task. And although the materials of силы, богов и служили декорациями ýeri ni janlan dyr ma ga hyzmat edýän de the stage design, including architec для актёров. Участие сценического bolsa, sahna bezeginiň esasy wezipesi tural means help to revive the cha материала в их игре было вполне оче- oýundyr. XX we XXI asyrlarda häzirkiza racter’s (actor’s) role and the scene of видным. И хотя антураж, в том числе man tehnologiýalary teatr bilen kinonyň the incident, the task of scenography архитектурный, помогает оживить göze görünýän meselelerini çözmegiň is revealed, which means the move место действия, главной задачей сце täze çözgüt le ri ni ýüze çykar ýar. ment of the role. In the twentieth and нографии все-таки является сама игра. Soňky ýyllarda dünýä kinematogra twenty-first centuries, the movement В ХХ и XXI веках современные техно- fiýasynda «binagärlik filmleri» diýen ugur of scenography seeks new ways in логии открыли новые пути в решении ýoň boldy. Bu filmler binagärlik işiniň generalizing all problems. визуальных задач театра и кино. täzeliklerine, usulyýetine bagyşlanýar. Over the past few years, the За последние годы в мировой ки- Futu ris tik ýörel ge li käbir häzir ki za man style of «architectural films» has нематографии стали популярными так NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ çeper filmlerinde geljegiň binagärlik keş become fashionable in the world называемые «архитектурные фильмы». bini janlandyrmaga synanyşyk edilýär cinema. They are dedicated to the Они посвящаются как новостям, так и («Metropolis» we ş.m.). Şol filmlerde üs news and methodology of architec методике архитектурной деятельности. tünlik köp derejede bezegçi suratkeşiň tural activities. In some modern fu В некоторых современных художес işine, kompýuter montažyna bagly bol turistic films, there are attempts to твенных фильмах футуристического ýar. Durmuş hakykatynyň çeper keşbini revive the architecture of the future жанра есть попытки оживить архитек- ekran arka ly beýan etmek de türkmen (Metropolis, etc.). In this film, suc туру будущего («Метрополис» и др.). В kino sunga tyn da we tele wi de ni ýe de tä cess largely depends on the work of этом фильме успех во многом зависел ze tejribeler durmuşa geçirilýär. Kinonyň an artist-designer, computer editing. от работы художника-оформителя, we telewideniýäniň işiniň sanly ulgama New experience is being put into компьютерного монтажа. В отображе- geçirilmegi, iş tapgyrlarynyň tutuşly practice in the display of artistic life нии художественной правды посред- gyna kompýuterleşdirilmegi baý hyýaly truth through screen materials, in ством экранных материалов, в искус- göz öňüne getirmeleri şekile geçirmäge the art of Turkmen cinema and tele стве туркменского кино и телевидении mümkinçilik berýär. Ýaňy-ýakynlaram vision. Tranformation of the work претворяется в жизнь новый опыт. «Çölüň ak güneşi» filminden parçalar kino sungaty giňişleýin hyýalyýetiň meý of cinema and television into digital Перевод работы кино и телевидения Footage from the movie «White Sun of the Desert» danynda binagärligiň esasy bäsdeşi bolup format, complete computerization of в цифровой формат, полная компьюте- Кадры из фильма «Белое солнце пустыни» NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ durýardy. Ýöne, eger XX asyrda binagär the working stages makes it possible ризация рабочих этапов дает возмож- lik taslamasy adam ýaşaýşynyň geljekki to transfer rich imagination into ima ность перевода богатого воображения giňişligi hakyndaky hyýallara jogapkär ges.Until recently, cinema art acted в образы. Еще недавно киноискусство bolan bolsa, soňra kino täze göz öňüne as the main competitor of architec выступало в качестве главного конку- geti ril ýän dünýä le ri açmak bilen, bina ture on the field of spatial imagina рента архитектуры на поле простран- üçin hemme döwür ler de-de möhüm dü words «building», «room», «house» мах, созданных талантом искусных gärligi düýpli gurşap aldy. tion. However, if in the XX century ственного воображения. Но если в ХХ şünje bolupdyr we bolmagynda galýar. were and remain extremely impor мастеров [2]. И тогда, и теперь слова Türkmen topragynyň üsti tutuş architectural design was responsible веке архитектурное проектирование Kinematografiýada binagärlik be tant concepts for us. «здание», «помещение», «дом» были lygy na tary hy ýady gär lik ler bilen örtü for our visual representation of the было ответственно за наше визуальное zegi baş suratkeş tarapyndan kesgitle The architectural design in the и остаются чрезвычайно важными lendir. Türkmenistanyň gadymy bina future of the human life space, the представление о будущем простран- nilýär. Beýleki sahna bezeg işleri bilen cinematography is determined by a для нас понятиями. gärlik ýadygärlikleri türkmen filmlerini cinema essentially pushed architec стве жизни человека, то затем кино bir hatarda, kinoda binanyň içiniň ýa- main artist. In the cinema, along with Архитектурное оформление в döretmekde taýyn görnüş (natura) bo ture, opening us new visual worlds. существенно потеснило зодчество, da häsiýetiniň bezegi, yşyklandyryly other scenographic works, an interi кинематографии определяется глав- lup hyzmat edýär. 1970-nji ýylda sura The territory of Turkmenistan открыв нам новые зрительные миры. şy, umumy reňk sazlaşygy režissýoryň or design - construction of buildings ным художником. В кино, наряду с ta düşürilen «Çölüň ak güneşi» atly film is completely covered with histo Туркменистан богат исторически- çeper çi lik pikir le ri ni açma ga ýardam and corners illuminates artistic cre другими сценографическими работа- olardan iň meşhurydyr. Türkmenistanyň rical monuments. Ancient architec ми памятниками. Они не раз служили berýär. Iň häzirkizaman otaglardan baş ativity of the artist. The most modern ми оформление интерьера или харак- garaşsyzlygy ýyllary içinde surata düşü tural monuments of Turkmenistan натурой в создании художественных lap, gadymy köşkler, hatda gowaklar rooms, ancient palaces, even caves тер зданий, их подсветка, общая цве- rilen taryhy häsiýetli filmleriň köpüsin serve as models in the creation of лент. Пожалуй, самый знаменитый из hem kinopawilýonlarda hakykatyň bir come to life in the pavilions as a frag товая гамма способствуют раскрытию de Türkmenistanyň gadymy binagärlik Turkmen films. During the years of них – истерн «Белое солнце пустыни», parça sy bolup janlan ýar. Sahna beze ment of history. The main in a scene’s художественного замысла режиссера. ýadygärlikleri taýyn görnüş hökmünde independence, ancient architectu снятый в 1970 году. За годы незави- ginde gahryman, artistiň oýny we orun design is considered to be tasks that Самые современные квартиры, а так- peýdalanylýar. Mysal üçin, B.Abdyllaýew ral monuments of Turkmenistan are симости во многих фильмах истори- hereketini aňladýan üç wezipe ýörgün mean a character, a performance же старинные дворцы, даже пещеры bilen L.Stepanskaýanyň «Burkut baba» used as ready-made species in many ческого характера архитектурные па- li hasaplanylýar. Sahnalary bezemegiň and a role movement. An ancient оживают в павильонах как фрагменты filmi, O.Orazowyň «Kalbymyň owazy» historical films. For example, «Bur мятники Туркменистана используются başlangyjy baryp gadymy Gresiýanyň theater is the beginning of the tasks истории. Основными в оформлении atly filminiň Törebeg hanym hakyndaky kut Baba» film by B. Abdullaev and в качестве готовых видов. Например, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 38 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39
bölü mi Köneür genç dä ki tary hy ýady gär L.Stepanskaya, as well as a part of фильм Б.Абдуллаева и Л.Степанской gurluşyk ulgamynda ýeten sepgitlerimi To show the real image of the pre кино. У национального телевидения likler toplumynda surata düşürildi. Çe O.Orazov’s film «The Melody of the «Буркут баба», а также часть фильма zi äşgär ediji we şol bir wagtda tomaşa sent, showing stage-by-stage con есть возможности создания теле- per filmlerde taryhy ýadygärlikleriň belli Soul», dedicated to Torebeg Kha О.Оразова «Мелодия души», посвя- çyla ra öwre di ji tele ýaý lym la ry döret mek struction in the cities and villages of программ, демонстрирующих наши döwürdäki görnüşi onuň şol wagtdaky nym were shot in the Konyaurgench щенная Тюрабек-ханым, были сняты mümkinçiligi bar. Mysal üçin, gurluşyk- Turkmenistan is the task that faces достижения в архитектурно-строи- ýagdaýyny göz öňüne getirmäge müm complex of historical monuments. If в Государственном историко-куль- abatlaýyş işleri alnyp barylýarka öýleriň the documentary, artistic and jour тельной сфере и одновременно обуча- kinçilik berse, dokumental filmler bu bi historical monuments in feature films турном заповеднике «Куняургенч». we jaýlaryň eýelerine özboluşly dizaýn nalistic cinema. The national tele ющих зрителей. Например, предлагая nalar barada giňişleýin we anyk maglu give an idea of its state at that time, Если виды исторических памятни- nusga la ry ny hödür etmek. Ol zatlar ýa vision has the possibilities of crea владельцам квартир и частных до- mat berýän gymmatly çeşme hökmünde documentaries are important because ков в художественных фильмах дают kyn geljegiň girdejili taslamalary bolar. ting TV programs demonstrating our мов образцы оригинального дизайна ähmiýetlidir. Türkmenistanyň iň iri tary they are a valuable source which представление об их состоянии в то Birinjiden, gurluşyk-abatlaýyş işleri achievements in the architectural при ведении строительно-ремонтных hy bina gär lik ýady gär lik le ri ni bite wi li provides extensive and accurate in время, когда шли съемки, то доку- niň hyzmatyny tertipleşdirmäge; ikinji and construction field and at the работ. Это будут доходные проекты gine göz öňüne getirmäge mümkinçilik formation about them. As one of the ментальные фильмы являются ещё den, teleýaýlymlaryň tomaşaçylar bilen same time educating the audience. недалекого будущего. Необходимо berýän dokumental eserleriň biri hök documentary works that make it pos более ценным источником, так как aragatnaşygyny işjeňleşdirmäge ýar Offering owners of apartments and способствовать во-первых, упорядо- münde 1984-nji ýylda Ý.Seýidowyň re sible to present the largest histori ориентированы на максимально dam eder. Galyberse-de, köptaraplaýyn private houses samples of original чению услуг строительно-ремонтных žissýorlygynda surata düşürilen «Tary cal monuments of Turkmenistan as достоверное изображение и точные peýdaly özara hyzmatdaşlyk ekran se design while conducting construction работ; во-вторых, активизации связи hyň çatrygynda» diýen dokumental film a whole, one can cite as an example сведения о них. В качестве одного rişdelerini kämilleşdirmäge oňyn täsir and repair work can illustrate it. It телеэфиров со зрителями. Наконец, öwrenilmäge mynasypdyr. Şol döwürde «At the Crossroads of History» film из документальных фильмов, даю- eder. Bu açyk meseläni täze žanrdaky will be profitable projects of the near всестороннее взаиомовыгодное сот ýurduň binagärlik-arheologiýa goragha by J.Seyidov, shot in 1984. Through щих возможность увидеть панораму goýberişleriň edebi esasyny hödürle future. It is necessary to promote рудничество окажет положитель- nasy diýlip ykrar edilen alty sebi tin de bar scientific hypotheses and discoveries самых значительных исторических mek bilen çözmek mümkin. firstly the streamlining of construc ное влияние на совершенствование NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ bolan taryhy ýadygärlikleriň şekili doku the film tells about an important mo памятников Туркменистана, можно Häzir ki döwür de türkmen çeper tion and repair services; secondly, экранных материалов. Данный воп mental filmde ussatlarça ekranlaşdy ment for all nationalities - the birth, назвать ленту режиссера Й.Сейидова kino önümçiliginde gurluşykçylaryň the activation of communication bet рос открыт и решить его возможно rylyp, alymlaryň türkmen halkynyň ge life and development of mankind. The «На перекрестках истории», снятую в durmuşyna ýüzlenilýär. 2016-njy ýyl ween TV and the audience. Finally, предложением литературной основы lip çykyşy we onuň köp asyrlyk maddy film masterfully screened the kinds of 1984 году. В фильме мастерски сняты da Oguzhan adyndaky «Türkmenfilm» comprehensive mutually beneficial выпусков по новым жанрам. mede ni ýe ti bara da ky gaza nan neti je le ri historical monuments located in six виды исторических памятников, рас- birleşiginde «Ömür kerweni» (G.Daňa cooperation will have a positive im В настоящее время производство sowat ly beýan edilýär. Häzir ki wagtda regions of the country and recognized положенных в шести регионах стра- tarow, Ş.Mollaýew) atly köp bölümli çe pact on the development of screen туркменского художественного кино ýurdumyzyň taryhy gymmatlyklaryny as architectural and archaeological ны, рассказывается о достигнутых per film önümçilige goýberildi. Häzirki matrices. This issue is open and it обращается к жизни строителей. В 2016 gora mak maksa dy bilen döwlet dere reserves, there is a literate narrative научных результатах в вопросах из- wagtda ýigrimi bölümi surata düşürilen can be solved by offering a literary году в объединении «Туркменфильм» jesinde ulgamlaýyn işler alnyp barylýar. about the scientists’ achievements in учения происхождения туркменского bu film Türkmenistanda uly depginde basis for issues on new genres. имени Огузхана в производство выпу- Şonuň üçin bu ulgamyň täzelikleri ekran the issue of the origin of the Turkmen народа и его материальной культуры. alnyp barylýan ýaşaýyş jaý gurluşygy At present, the production of щен многосерийный художественный sungatynyň professional eserlerinde people and their centuries-old mate В настоящее время на государствен- ny giňden şöhlelendirýär. «Altyn asyr» Turkmen art cinema appeals to the фильм «Караван жизни» (Г.Данатаров, aýan edilme gi, milli bina gär lik mira sy ny rial culture. The film was prepared ном уровне ведется систематическая Türkmen kölüniň gurluşygyna bagyş life of entrepreneurs of builders. In Ш.Моллаев). Отснято 20 серий, широ- köpçülige ýetirmekde, ýaşlaryň möhüm with the participation of the Voluntary работа по охране исторических цен- lanan «Türkmen köli» atly çeper film 2016, the Turkmenfilm Association ко освещающих строительство жилых mese lä gyzyk lan ma sy ny çekmek de ýar Society for the Protection of Cultural ностей страны. Вот почему отражение M.Orazowyň režissýorlygynda surata named after Oguzkhan produced a домов, которые с большими темпами dam edýär. Monuments and the History of Turk новостей в этой сфере в профессио- düşürildi. multi-part feature film «The Caravan возводятся в Туркменистане. Художес Türkmen kinematografiýasynda hal menistan. At the present time, sys нальных произведениях экранного Hereket giňişligini düzmek islen of Life» (G. Danatarov, Sh. Mollaev). твенный фильм «Туркменское озеро», kyň taryhyna, ruhy we maddy gymmatly tematic work is being carried out at искусства способствует популяриза- dik filmi döretmegiň aýrylmaz bölegidir, At present, the film with twenty se посвященный строительству одно-
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ gyna aýra tyn üns beril me gi ýöne ýere däl. the state level to protect the country’s ции национального архитектурного ýöne, hemişe bolşy ýaly, aň eleginden ries widely covers the construction of именного водохранилища был снят Ýurduň kinematografiýa sungatynyň iň historical values. In this connection, наследия, пробуждает интерес моло- geçirmek derejesi we ýerine ýetirmegiň residential houses, implemented at a режиссером М.Оразовым. oňat eserleri nesillerimiz üçin geçmişiň the reflection of news in this direction дёжи к этой всегда актуальной теме. artistizmi gerek. Režissýorlaryň we ki high pace in Turkmenistan. The fea Выстраивание пространства дей- ýatda galyjy şekilleriniň giden ulgamyny in the professional works of screen Не случайно в туркменской no suratkeşleriniň käbiri bu işde ussat ture film «Turkmen Lake», dedicated ствия – неотъемлемая часть создания saklap galdy we diňe sungatşynaslaryň art would facilitate popularization of кинематографе особое внимание lyga ýetýär. Binagärligiň bezegiň ýa-da to the construction of the Golden Age любого фильма, но как всегда, важ- däl, eýsem binagärlik taryhçylarynyň we national architectural heritage, and уделяется истории, духовной и мате- wirtual galyplaryň kömegi bilen döre Lake, was directed by M. Orazov. на степень осмысления и артистизм etnologlaryň ünsüni özüne çeker. arouse youth’s interest in this urgent риальной культуре народа. Лучшие dilmän, kino diliniň serişdeleri arkaly Building space is an integral part исполнения. Некоторые режиссёры Türkmen kinematografiýasynyň issue. произведения отечественного кино döredilýändigi sebäpli, şol sungat gym of creating any film, but as always, the и кино-художники достигают в этом geçmişi beýan edýän nusgalyk eserleri It is not by chance that in Turk сохранили для потомков целый пласт matlydyr. Hut şeýle bolanynda ol haky degree of comprehension and artist невероятной виртуозности. Такое ис- umuma dam zat gymmat lyk la ry ny bütin men cinematography special atten зрительных образов прошлого и еще katdan hem tomaşaçynyň aňynda döre ry of performance is important. Some кусство выстраивания пространства çuňlugy bilen açyp görkezmäge ägirt tion is paid to the history, spiritual не раз привлекут к себе внимание не ýän kino bina gär li gi dir. directors and film-artists achieve in ценно, поскольку архитектура созда- uly täsirini ýetirip, taryhy öwrenmegiň and material culture of the people. только искусствоведов, но и истори- credible virtuosity in this. The art of ётся средствами киноязыка, а не при döwrebap serişdesi boldy. Şunuň bilen The best works of national cinema ков архитектуры, этнологов. В то же Sähragül JANMÄMMEDOWA, building space is valuable, because помощи декораций или виртуальных birlikde döwrümiziň binagärlik sungaty preserved a whole layer of visual время, перспективной представляется Türkmen döwlet medeniýet institutynyň architecture is created by means of моделей. Именно тогда это действи- nyň ýeten sepgitlerini ekrana geçirmek images of the past for descendants возможность перевода на экран дос uly mugallymy, sungaty öwreniş cinematic language, and not through тельно кино-архитектура, архитекту- ylymlarynyň kandidaty işi netijeli görünýär. Türkmenistanyň and more than once, they will attract тижений архитектурного творчества scenery or virtual models. Only in this ра, возникающая непосредственно в şäherlerinde we obalarynda tapgyrlaýyn attention not only of art historians, нашего времени. Отобразить реаль- case it is a real movie architecture, сознании зрителя. alnyp barylýan gurluşyklary açyp gör but also of historians of architecture, ный образ современности, показывая Edebiýat / Bibliography / Литература the architecture which arises direct kezmek bilen, döwrüň hakyky keşbini ethnologists. At the same time, the поэтапное строительство в городах и ly in the mind of the viewer. Сахрагуль ДЖАНМАММЕДОВА, 1. Аристарко Г. История теорий beýan etmek – ine, doku men tal, köp transformation of achievements of селах Туркменистана – вот задача, ко- старший преподаватель кино. – Москва, 1966. çülikleýin çeper kinonyň öňünde duran the architectural creativity of our торая стоит перед документальным, Sahragul JANMAMMEDOVA, Туркменского государственного 2. Электронный ресурс: http:// A senior teacher of the Turkmen State института культуры, wezipe. Milli telewideniýäniň binagärlik- художественно-публицистическим time onto the screen is promising. projectbaltia.com/без-рубрики /13572/. Institute of Cuture, a candidate of Fine Arts кандидат искусствоведения TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 40 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41
RTA asyrlaryň at-abraýly us HE architectural heritage of РХИТЕКТУРНОЕ наследие DÄP BOLAN BEZEG satlarynyň ezberlik bilen ula Turkmenistan has a huge re Туркменистана обладает O nan köp sanly çeperçilikli täsir Tserve of artistic expressive А огромным запасом средств ediji serişdeleri türkmen halkynyň ness, which many generations of художественной выразительности, WE BINANYŇ DÖWREBAP KEŞBI binagärlik mirasydyr. Gurluşlaryň eminent and unnamed masters of которыми успешно пользовались nusgawy ülňüsini we olaryň gurnaw the Middle Ages successfully used. многие поколения именитых и бе- tärlerini asyrlar boýy saklap gelmek Preserving canonical forms of struc зымянных мастеров средневековья. bilen, olar binanyň ýüzüniň we içki tures and their constructive tech Сохраняя на протяжении веков ка- TRADITIONAL DECOR AND MODERN FACADE örtüginiň ajaýyp nusgalaryny dö niques for centuries, they created нонические формы сооружений и их redipdirler. Olaryň köpüsi wagtyň magnificent examples of coating конструктивные приёмы, они созда- zarbyna çydap bilmändir, ýöne biziň facades and interiors. Time has not вали великолепные образцы обли- ТРАДИЦИОННЫЙ ДЕКОР günlerimize ýetip gelenlerinden çen spared many of them, but what has цовки фасадов и интерьеров. Время tutsaň, onda XI-XV asyrlarda türk survived to this day testifies to the не пощадило многие из них, но и то, men topragynda binagärligiň ösüş highest level of development of ar что сохранилось до наших дней, сви- И СОВРЕМЕННЫЙ ФАСАД derejesiniň ýokary bolandygyna göz chitecture in the Turkmen land in детельствует о высочайшем уровне ýetirýärsiň. Seljuk türkmenleri bi the 11th-15th centuries. In that era, развития архитектуры на туркмен- len Horezm şalarynyň Merkezi Azi the best mosques, minarets, mau ской земле в XI-XV веках. В ту эпоху ýada we Orta Gündogarda döreden soleums, palaces and caravan-sarai под сенью крупнейших империй Цен- uly nesilşalyklarynyň, mongol basyp of Abiverd, Dehistan, Kunyaurgench тральной Азии и Среднего Востока, TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ alyşlaryndan soň bolsa Teýmirleňiň were built under the shadow of the созданных туркменами-сельджуками häkimiýeti astynda geçen döwürler largest empires of Central Asia and и Хорезмшахами, а затем, после мон- de Abywerdiň, Dehistanyň, Köneür the Middle East, created by the Sel гольского завоевания, под властью genjiň, Merwiň, Nusaýyň, Sarahsyň juk and Khorezmshahs, and then, Тимуридов, были выстроены лучшие we beýleki taryhy şäherleriň ajaýyp after the Mongol conquest, under мечети, минареты, мавзолеи, дворцы metjitleri, mawzoleýleri, köşkleri we the rule of the Timurids, Merv, Nisa, и караван-сараи Абиверда, Дехиста- kerwensaraýlary gurlupdyr. Serakhs and other historical cities. на, Куняургенча, Мерва, Нисы, Серах- Ganç (gipspalçygy) we agajyň Fine carving on ganch and са и других исторических городов. ýüzi oýulyp nepis nagyşlanan, bir wood, monochrome brick ornamen Тонкая резьба по ганчу (глино- reňkli kerpiçden nagyşlanyp örülen, tation, colored glazed mosaic and гипс) и дереву, монохромная кирпич- reňkli glazurlanan mozaika we di wall paintings still adorn numerous ная орнаментация, цветная глазуро- war nakgaşlygy ýaly usullar ulanylyp architectural monuments in all ve ванная мозаика и настенная живопись ýerine ýetirilen binagärlik ýadygär layats of the country. Old architects поныне украшают многочисленные likleri henize-bu güne çenli ýurduň did not use any of the techniques; памятники архитектуры во всех вела- welaýatlarynyň hemmesinde bar. they could make unique decorative ятах страны. В какой-бы технике не Haýsy tehnika bilen işlenendigine compositions intended for different работали старые зодчие, они умели garamazdan, köneki ussatlar diwar parts of buildings - from flat surfaces делать неповторимые декоративные larynyň tekiz ýüzünden başlap, göw of walls to volume, almost sculptural композиции, предназначенные для rümli, tas heýkel detallaryna çenli details. разных частей зданий – от плоских
Dehistan. 1102-nji ýylyň minarasynyň nagyşly guşagy
Dehistan. An ornamental belt at the minaret of 1102
Дехистан. Орнаментальный пояс на минарете 1102 года
Mäne baba. Kümmediň girelgesiniň ýokarsyndaky syrçalanan mozaikanyň bölegi. XIV asyr
Meana-baba. A fragment of the glazed mosaic above the entrance to the mausoleum. XIV century
Меана-баба. Фрагмент глазурованной мозаики над входом в мавзолей. XIV век TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ
Gadymy Merw. Soltan Sanjar kümmedi. Gümmeziň iç ýüzüniň bezegi. XII asyr Aşgabat. Halkara nebit we gaz uniwersiteti. Merkezi holl Ancient Merv. Sultan Sanjar’s Mausoleum. Interior of the dome. XII century Ashgabat. The International University of Oil and Gas. The Central Hall Древний Мерв. Мавзолей султана Санджара. Интерьер купола. XII век Ашхабад. Международный университет нефти и газа. Центральный холл
binanyň dürli bölekleri üçin niýetle In the 20th century, in connec поверхностей стен до объемных, tejribesiniň seljerilmegine, onuň relation of traditions and innovation ких основ с эстетическими законо- nen gaýtalanmajak haşam kompozi tion with a new upsurge in construc почти скульптурных деталей. ykdysady we tehniki esaslarynyň in the creativity of the architects of мерностями. Соотношение традиций siýalaryny döredipdirler. tion activity not only in Turkmenistan В ХХ веке в связи с новым este ti ka kanu na la ýyk lyk la ry bilen our time has become the topic of sci и новаторства в творчестве зодчих ХХ asyrda diňe Türkmenis but also throughout the region, ar всплеском строительной активности özara baglanyşygyna bagyşlandy. entific discussions, seminars, con нашего времени стало темой научных tanda däl, eýsem, tutuş sebitde chitects and scientists began actively не только в Туркменистане, но и во Döwrümiziň binagärleriniň döredi ferences. Many of them were held дискуссий, семинаров, конференций. bolup geçen gurluşyk işjeňliginiň discussing theoretical, historical and всем регионе архитекторы и ученые jiligindäki däpleriň we täzeçilligiň in Ashgabat and their materials still Многие из них проходили в Ашхабаде täze joşguny bilen baglylykda, bi practical aspects of the problem of стали активно обсуждать теоретичес özara gatnaşyklary ylmy çekele give a lot of food for thought. и их материалы до сих пор дают не- nagär ler we alymlar häzir ki za man the correlation of national and inter кие, исторические и практические şikleriň, seminarlaryň we masla Intensive architectural and мало информации для размышлений. binagärliginde milliligiň we inter national in modern architecture. A аспекты проблемы соотношения hatlaryň temasy boldy. Olaryň kö construction activity has unfolded Интенсивная архитектурно-стро- nasionallygyň gatnaşygy mesele number of articles, dissertations and национального и интернационального püsi Aşgabatda geçirildi we şol in our country since the first years ительная деятельность развернулась leriniň nazarýeti, taryhy we tejribe monographs are devoted to the analy в современной архитектуре. Целый ýazgy lar häzi re çenli oýlan ma ga of independence and gained spe в нашей стране с первых лет незави- jähtlerini işjeň ara-alyp maslahat sis of the architectural practice of ряд статей, диссертаций и моногра- esas bolup dur. cial momentum over the past 10 симости и получила особую динамику laşyp başladylar. Makalalaryň, dis the past century, interrelations of its фий посвящен анализу архитектурной Garaşsyzlygyň ilkinji ýyllaryn years, when President Gurbanguly за последние 10 лет, когда Президент sertasiýalaryň we monografiýala economic and technical foundations практики минувшего века, взаимо dan ýurdumyzda binagärlik-gurlu Berdimuhamedov initiated and страны Гурбангулы Бердымухамедов ryň köpüsi geçen asyryň binagärlik with aesthetic patterns. The cor связям ее экономических и техничес şyk işleri uly depginde ýaýbaňlandy headed the radical reconstruction of инициировал и возглавил коренную 44 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI 45
we ýurduň Prezidenti Gurbanguly the capital, velayat centers and the реконструкцию столицы, велаятских tecture in modern construction is Berdimuhamedowyň başyny başlan creation of a new look of rural settle центров и создание нового облика appropriate only in special cases, we paýtagtyň, welaýat merkezleri ments. In these conditions, the topic сельских населенных мест. В этих ус- with a certain image sounding of niň durkunyň düýpli özgerdilmegi of studying and developing the heri ловиях вновь получила актуальность the structure. But this transfer of we oba ilatly ýerleriniň täze keşbiniň tage as a resource for the formation тема изучения и освоения наследия ancient architectural traditions to döredilmegi boýunça işlere ýolbaş of an original national architecture, как ресурса для формирования само- our new buildings contributes to the çylyk edýän soňky 10 ýylynda aýra organically combining the techno бытной национальной архитектуры, emergence of national identity and, tyn işjeňlige eýe boldy. Emele ge logies of the computer era with the органично сочетающей технологии as a result, allows us to talk about len şertlerde mirasyň öwrenilmegi, artistic images of the past, became компьютерной эры с художествен the identity of the city’s image of the kompýuterleşme zamanynyň tehno relevant again. ными образами прошлого. 21st century, originated not from logiýalary bilen gadymyýetiň çeper What is the clearest and most Что является наиболее ясным и scratch, but absorbed the centu çilik şekilleriniň sazlaşygy milli bi understandable symbol of exclusive понятным символом исключительно ries-old local experience. nagärligiň emele gelmegi üçin esas ly Turkmen art? Of course, a carpet! туркменского искусства? Конечно, In general, with all the com bolup hyzmat etdi. Vivid examples of the use of basic ковер! Яркими примерами использо- plexities and contradictions in the Sap türkmen sungatynyň has carpet elements - goyle, decorated a вания базовых ковровых элементов – XX-early XXI century, the pro anyk we düşnükli alamaty haýsyka? state flag of Turkmenistan, were nu гёлей, украсивших государственный cess of development of national Elbetde, haly! Halynyň esasy düzüm merous structures with their stylized флаг Туркменистана, стали много- cultures takes place in conditions bölegi bolan Türkmenistanyň Döw images. We see these goyles in a va численные сооружения с их стилизо- of strengthening of international let baýdagynyň gyra haşamyndaky riety of incarnations on the monu ванными изображениями. Мы видим features, including in the field of gölüň stilleşdirilen görnüşiniň gur ments and facades of representative эти гёли в самых разнообразных воп form. This is quite a natural tendency. luşlaryň köpüsinde ulanylmagy aý buildings. They are no less popular лощениях на монументах и фасадах Globalization is increasingly encom dylanlaryň aýdyň mysalydyr. Rep than an eight-pointed star of Oguz репрезентативных зданий. Они не ме- passing the whole world and rezentatiw binalaryň durkunda we khan, another Turkmenistan brand нее популярны, чем восьмиконечная architecture is the most sensitive öň ýüzünde gölüň dürli görnüşde that is widely spread in design, ar звезда Огузхана – еще один бренд indicator of the current process. New ulanylandygyny görmek bolýar. chitecture and landscape planning Туркменистана, широко распростра- modern artistic and compositional Ýurduň binagärliginde, dizaýnynda throughout the country. Finally, an нившийся в дизайне, архитектуре и systems are being created, in which we landşaft meýilnamalarynda giň image of the Turkmen yurt on some ландшафтной планировке по всей old forms no longer find space. den ýaýbaňlanan Türkmenistanyň new buildings, indicates a return to стране. Наконец, образ туркменской As a result, they lose not only a ýene bir naýbaşy nusgasy – Oguz deep roots of folk culture. юрты, который получают отдельные functionally constructive, but also an hanyň sekizburçly ýyldyzydyr. Täze Of course, the use of architec новостройки, свидетельствует о active artistic and decorative role. tural forms and decorative elements возвращении к глубинным корням Today, the architectural compo of medieval and traditional archi народной культуры. sition, based on the latest building technologies, structures and ma terials, as a rule, does not require Balkanabat. Balkan welaýatynyň Taryhy we ülkäni obligatory decorative elements. TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ öwreniş muzeýi But in these conditions, traditional products of «ethnographic» culture Balkanabat. The Historical and Regional Museum of Balkan velayat - such as carpets or jewelry, along with modern works of decorative Балканабат. Историко-краеведческий музей art are widely used for the design Балканского велаята of facades and interiors of buildings. This fact cannot cause any objection. Another thing is when the works of traditional decorative and applied art are assigned the role of the main ex ponent of the architecture's identity.
Türkmen halysynyň Döwlet baýdagynyň düzüm bölegine öwrülen bäş göli Five gyols of Turkmen carpets, which have become elements of the national flag Пять гёлей туркменских ковров, ставшие элементами государственного флага
Aşgabat. Konstitusiýa binasy. Bölek Ashgabat. The Monument of Constitution. A fragment Ашхабад. Монумент конституции. Фрагмент TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47
Разумеется, использование архи тектурных форм и декоративных Awaza. «Berkarar» myhmanhanasy. Öň ýüzüniň bölegi элементов средневековой и тради- Avaza. Berkarar Hotel. A fragment of the facade ционной архитектуры в современном Аваза. Отель «Беркарар». Фрагмент фасада строительстве бывает уместно только в особых случаях, при определенном образном звучании сооружения. Но такое перенесение древних архи тектурных традиций в наши ново- стройки способствует возникнове- нию национального своеобразия и, как результат, позволяет говорить о самобытности образа города XXI века, возникшего не на пустом месте, а впитавшего в себя многовековой местный опыт. В целом при всех сложностях и противоречиях в XX-начале XXI века
процесс развития национальных TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ культур происходит в условиях уси- ления интернациональных черт, в том числе и в области формы. Это вполне естественная тенденция. Глобализа- ция все более интенсивно охватывает весь мир и архитектура является самым чутким индикатором текущего процесса. Создаются новые современ- ные художественно-композиционные системы, в которых старые формы уже не находят места. В результате они теряют не только функционально- конструктивную, но и активную худо- жественно-декоративную роль. Сегодня архитектурная компо- зиция, опираясь на новейшие строи- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ тельные технологии, конструкции и материалы, как правило, не требует обязательных декоративных элемен- тов. Но в этих условиях традиционные изделия «этнографической» культу- ры – такие, например, как ковры или ювелирные украшения, наряду с сов ременными произведениями деко- ративного искусства широко исполь- зуются для оформления фасадов и интерьеров зданий. Сам по себе этот факт не может вызывать каких-ли- бо возражений. Другое дело, когда произведениям традиционного деко ративно-прикладного искусства отводится роль главного выразителя
Aşgabat. Edara jaýynyň portalynyň bölegi Ashgabat. A fragment of the portal of the administrative building Ашхабад. Фрагмент портала административного здания TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 48 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49
gurluşyklaryň käbiriniň türkmen Türkmen öýüniň agaç karkasy. öýüniň şekilinde gurulmagy bolsa, A wooden frame of the Turkmen yurt halk medeniýetiniň gadymy kökle Деревянный каркас туркменской юрты rine gaýdyp gelinýändigini aňlad ýar. Orta asyrlaryň we däp bolan bi nagärligiň haşam bölekleriniň we binagärlik ülňüleriniň häzirkizaman gurluşygynda ulanylmagy diňe aý ratyn ýagdaýlarda, gurluşygy täsin bir şekile getirmek maksatlarynda ýerlikli häsiýete eýe bolýandygy öz- özünden düşnüklidir. Emma, gady my binagärlik däpleriniň biziň täzeki gurluşyklarymyzda ulanylmagy milli özboluşlylygyň döremegine we ne tijede, XXI asyryň özünde köp asyr lyk tejribäni jemlän şäheriniň şekili niň aýratynlygy hakynda oýlanmaga esas döredýär. Umuman aýdanyňda, XX asyrda we XXI asyryň başynda milli mede niýetleriň ösüş amaly güýçlenýän şertlerde bolup geçýär. Bu diýseň bolup biläýjek ýagdaýdyr. Tutuş dün ýä çaltlyk bilen globallaşýar we bi nagärlik ulgamynyň bolup geçýän amallara duýgurlygy ýokarlanýar.
TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Mary. «Türkmeniň ak öýi» binasy Mary. The building of the «White Yurt of turkmen» Мары. Здание «Белая юрта туркмен».
Aşgabat. «Oguzkent» oteli. Merkezi holl Ashgabat. «Oguzkent» Hotel. The Central Hall Ашхабад. Отель «Огузкент». Центральный холл
Köneürgenç. Nejmeddin Kubranyň kümmediniň gapysynyň bölegi Kunyaurgench. A fragment of the wooden door of Najmeddin Kubra’s Mausoleum Куняургенч. Фрагмент деревянной двери мавзолея Наджмеддина Кубра TEJRIBE / EXPERIENCE / ОПЫТ 50 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGYWEBINAGÄRLIGI CONSTRUCTION ANDARCHITECTUREOFTURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО ИАРХИТЕКТУРАТУРКМЕНИСТАНА 51 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 52 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53
Täzeden-täze çeperçilik-gurnama This directs creative searches of an самобытности архитектуры. Это нап kökleri halkyň dünýäni kabul etme introduction of new achievements in черт, чему способствует также и ши- ulgamlary döredilýär we olarda köne architect on an easy way of combi равляет творческие поиски архи- giniň asyrlar boýy kemala gelen aý science and technology, the increase рокое внедрение в строительство ülňüler üçin hiç hili orun ýok. Netije ning neutral «modern» forms with a тектора по легкому пути сочетания ratylygyna tarap uzap gidýär. in the share of such «non-local» новых достижений науки и техники, de, olar diňe funksional-gurnaw däl, stylized national decor. As a result, нейтральных «современных» форм со Häzirkizaman binagärligi üçin building materials, as reinforced увеличение доли таких «неместных» eýsem işjeň çeperçilik-haşam işini conditions for the appearance of стилизованным национальным деко- umumy alamatlaryň ornunyň ulal concrete, metal, plastic, glass. In строительных материалов, как железо ýerine ýetirýär. genuinely original works are not cre ром. В результате не создаются ус- magy häsiýetlidir. Gurluşyga ylmyň architecture, formerly being one of бетон, металл, пластик, стекло. В Şu günki günde iň täze gurlu ated. However, rejecting the stylistic ловия для появления подлинно ори- we tehnikanyň täze gazananlarynyň the most original national cultures, архитектуре, бывшей когда-то şyk tehnologiýalaryna, gurnawlary use of architectural and decorative гинальных произведений. Однако, giňden ornaşdyrylmagy, demirbeton, now there is a rapid process of одной из самых самобытных сторон na we serişdelerine daýanmak bilen, forms of the past in the modern отвергая стилизаторское использова- metal, plastik we aýna ýaly serişde erasing purely external differences. национальной культуры, сейчас идет binagärlik kompozisiýasy has-da architectural composition, one cannot ние архитектурно-декоративных форм leriň paýynyň artmagy ýaly ýagdaýlar The language of architecture itself is быстрый процесс стирания чисто baýlaşýar. Haşam elementleri bi completely deny the significance of прошлого в современной архитектур- oňa ýardam berýär. Häzirki wagtda, increasingly becoming international. внешних отличий. Сам по себе язык nalaryň öň ýüzüni we içki bezegini symbolic means of artistic expres ной композиции, нельзя полностью birwagtlar milli medeniýetiň iň bir At the same time, with the архитектуры все больше становится bejermek üçin ulanylýar. Däp bolan sion characteristic of the Turkmen отрицать значение символических aýratynlykly tarapy bolan binagär disappearance (or decrease) of the интернациональным. Вместе с тем, с amaly-haşam sungatynyň eserleri people and organically included in средств художественной выразитель- likde sap daşky tapawutlyklar tiz external difference, in a number of исчезновением (или уменьшением) ne esasy ornuň berilmegi, binagäriň successive styles. The problem of ности, характерных для туркменского öçürilýär. Dura-bara binagärligiň di cases, deep national features of the внешнего отличия в ряде случаев döredijilik gözleglerini «döwrebap» artistic symbolism and its connection народа и органически включающихся li internasionallaşýar. Şol bir wagt architecture of particular people are более наглядно выявляются глубин- neýtral ülňüleriň stilleşdirilen mil with the national peculiarities of в сменявшие друг друга стили. Проб da, daşky tapawudyň ýitmegi ýa-da more clearly revealed. ные национальные особенности архи- li haşam bilen utgaşmagyny üpjün architecture is extremely complex лема художественной символики и azalmagy bilen kähalatlarda ol ýa-da The development of architec тектуры того или иного народа. edýär. Şeýle-de bolsa, türkmen hal and has its roots in the features of её связь с национальными особен beýleki halkyň binagärliginiň düýp ture of Turkmenistan in the period Развитие архитектуры Туркменис TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ kyna häsiýetli bolan stilleri özünde the people’s worldview that have ностями архитектуры чрезвычайно li milli aýratynlygy has aýdyň ýüze of independence has gone towards тана в период независимости пошло jemleýän çeperçilik serişdeleriniň developed for centuries. сложна и уходит своими корнями в çykýar. increasing mutual enrichment with в направлении все большего взаимо ähmiýetini doly ret etmek bolmaz. Modern architecture is charac складывавшиеся веками особенности Durmuşyň peşgeş berýän müm other countries of the region and обогащения с другими странами Çeperçilik alamatlary we onuň bina terized by an increase in the role народного мировосприятия. kinçiliklerinden peýdalanmak bilen, the planet as a whole due to the ex региона и планеты в целом благо gärligiň milli aýratynlygy bilen bag of common features, which is Для современной архитектуры Türkmenistanyň binagärliginiň ösüşi panded opportunities that life pro даря расширившимся возможностям, lanyşygy diýseň çylşyrymly we onuň also facilitated by the widespread характерно возрастание роли общих Garaşsyzlyk ýyllarynda sebitiň beý vides. Architects began to travel которые предоставляет жизнь. Архи- leki ýurtlary, tutuş Ýer togalagy bi more, expanding their architectural текторы стали больше путешество- len özara baýlaşmak akymynda gitdi. impressions. Their information base вать, расширяя свои архитектурные Binagärler syýahat etmek bilen bina has widened immeasurably due to впечатления. Несоизмеримо рас- gärlik düşünjesini giňeldýärler. In inexhaustible resources of the Inter ширилась их информационная база ternediň çäksiz gorlary olaryň mag net. In close cooperation with foreign благодаря неисчерпаемым ресурсам lumat binýadyny çäksiz artdyrýar. companies, they quickly learned the Интернета. В тесном сотрудничестве Olar daşary ýurt şereketleri bilen latest standards of professional ac с иностранными компаниями они jebis arabaglanyşykda hünär işiniň tivity. Therefore, blossoming of na быстро усвоили новейшие стандарты iň täze standartlaryny tiz ele aldy tional architecture is accompanied профессиональной деятельности. Как lar. Şonuň netijesinde milli binagär by an ever-accelerating process of следствие, расцвет национального TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ lik umumy internasional alamatlaryň the addition of common international зодчества сопровождается все убыс barha batlanýan goşulmasy bilen features. A certain stylistic commu тряющимся процессом сложения об- utgaşyklykda gülläp ösýär. Ýerli aý nity of the whole world architecture щих интернациональных черт. Соз- ratynlyklaryň we aýry-aýry ýurtlaryň is created in the manifestation of lo даётся определенная стилистическая milli özboluşlylygynyň ýüze çykma cal peculiarities and national pecu общность всей мировой архитектуры gynda tutuş dünýä binagärliginiň aý liarities of architecture in individual при проявлении местных особеннос ratyn bir stil umumylygy döreýär. countries. тей и национального своеобразия Häzir ki za man bina gär le ri öz Modern architects do not use архитектуры в отдельных странах. döredijiliginde geçmişiň anyk ül frank forms of the past in their work, Cовременные архитекторы не ис- ňülerini ulanmaýarlar, ýöne Aşga but on the example of many con пользуют в своем творчестве откро- badyň we ýurduň beýleki şäherle structions of Ashgabat and other венных форм прошлого, но на примере riniň XXI asyrda gurlan binalarynyň cities of the country built in the 21st многих сооружений Ашхабада и дру- köpüsiniň mysalynda olaryň täze century, we see that they are cre гих городов страны, построенных в XXI binagärligiň türkmen ülňüsini dö ating a Turkmen version of the new веке, мы видим, что они создают турк redýän di gi ni we gözleg le ri bilen architecture and, with their sear менский вариант новой архитектуры Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk ches, make a significant contribution и своими поисками вносят заметный döwrüniň binagärlik mekdebiniň to the formation of the architectural вклад в формирование архитектурной kemala gelmegine saldamly goşant school of the Prosperous Epoch of школы эпохи могущества и счастья. goşýandygyny görýäris. the Powerful State. Эше ГУБАЕВА, Äşe GUBAÝEWA, Eshe GUBAYEVA, Зав. кафедрой Туркменского Türkmen döwlet binagärlik – Turkmen State Architectural and государственного архитектурно- gurluşyk institutynyň kafedra müdiri Construction Institute строительный института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 54 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55 GURLUŞYK MATERIAL – KERAMZITBETON BLOKLAR BUILDING MATERIAL – EXPANDED CLAY BLOCKS СТРОИТЕЛЬНЫЙ МАТЕРИАЛ – КЕРАМЗИТОБЕТОННЫЕ БЛОКИ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ
ÜRKMENISTANDA ýokary depginler bilen alnyp baryl T ýan gurluşyk işleri gurluşyk materiallarynyň we önümleriniň se nagatynyň çaltlaşdyrylyp ösmegini talap edýär. Ýurdumyzyň gurluşyk pudagyny özümizde öndürilýan ma teriallar bilen üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işleri has-da güýç lendirmek maksady bilen ýerli çig mallaryň esasynda ýokary hilli gur luşyk materiallarynyň önümçiligi terial, baglaý jy sy bolsa - sement. high pace of construction ЫСОКИЙ темп осуществляемых yzygiderli ýola goýulýar. Döwletimi
TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Granulany örtýän, gyzyp tutuşan work in Turkmenistan re в Туркменистане строительных ziň ähli sebitlerinde ýerli çig maldan gabyk keram zit mate ri ýa ly na ýoka quires rapid development работ требует быстрого разви- täze gurluşyk materiallaryny we A B ry berklik häsi ýe ti ni berýär. Ýoka ry of the construction materials and тия промышленности строительных önümlerini öndürýän birnäçe za berkligi we ýeňilligi bolan häsiýetli products industry. To further материалов и продукции. В целях wodlar guruldy we işe girizildi. Gur keramzit öýjükli dolduryjynyň esa strengthen the work carried out дальнейшего усиления работ, осу- luşyk materiallary we önümleri he sy görnüşi bolup durýar. Keram to ensure the construction indus ществляемых по обеспечению строи- reket edýän standartlara laýyklykda zitiň başlangyç materialy – argelit try of the country with its own тельной отрасли страны собственным we täze tehnologilary ulanmak bilen palçy gy dyr, ony ilki bilen owrad material, systematic production материалом, налаживается система- öndürilýär. ýarlar we fraksi ýa la ra bölýär ler. of high-quality building materials тическое производство высококачес Agyr we gymmat bahaly gurlu Ondan soň belli bir fraksiýasyny based on local raw materials is твенных строительных материалов şyk materiallary dura-bara geçmi ýörite peçlerde 1200÷1300 0С tem being established. In all regions of на основе местного сырья. Во всех şe gaýyp bolup barýar. Şeýlelikde, pera tu ra gyzgyn lyk da ýakýar lar. the country, several factories have регионах страны построены и сданы onuň ornuna has ýönekeý, şol bir Şonuň ýaly usulda alnan granulalar been built to produce new building в эксплуатацию несколько заводов wagtda hil taýdan ygtybarly, ýeňil uly agram la ry çekmä ge ukyply dyr. materials and products from local по выпуску новых стройматериалов и kompozitler işe girizilýär. Şu günki Şeýle häsiýetleri bolan keramzit raw materials. The construction продукции из местного сырья. Про- gün adatça öňden ulanylyp gelin arzan we neti je li köpür jik li doldu of residential buildings and facili изводство строительных материалов ýän kerpijiň ornuny keramzitbeton ryjylaryň arasynda özüniň myna ties, obtaining relevant interstate производиться в соответствии с дей- bloklar eýeläp biler ler. Keram zit syp ornu ny tutýar. Häsi ýe ti baba and international standards of ствующими стандартами с примене- beton ýeňil betonlaryň hataryna tynda keram zit be ton adaty beton materials is currently taking into нием новых технологий. Громоздкие girýär, onuň dolduryjysy keramzit, bilen bir hatar da, emma himi ki we account the latest technologies. и дорогостоящие стройматериалы ýagny köpür jük le nen we ýaky lan ýylylyk üzňeligi boýunça görkezi Cumbersome and expensive buil постепенно уходят в прошлое. Им на palçyk dan owunjak bölek görnü jile ri has-da ýoka ry. Keram zit be ding materials are gradually dis смену приходят лёгкие композитные şinde (granula) alynýan öýjükli ma ton bloklar galyp la mak we wibro appearing into the past. They are строительные материалы, более прос TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 56 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57
basyş usuly, ýagny keramzitbeton replaced by lightweight composite тые в использовании, но в то же время concrete, and the chemical and среди недорогих и эффективных по- garyn dy sy wibra si ýa ny we stati ki building materials, more simple to качественные и надёжные. Достой- thermal insulation characteristics ристых заполнителей. По свойствам basyşy bir wagtda ulanmak bilen use, but at the same time they are ной альтернативой традиционному is even leading. Claydite concrete керамзитобетон стоит в одном ряду с dykyz lan dyr mak arka ly häzir ki za high-quality and reliable. Claydite кирпичу сегодня становятся керамзи- blocks are produced on modern обычным бетоном, а по химическим man ýoka ry tehno lo gi ýa ly enjam concrete is lightweight concrete тобетонные блоки. Керамзитобетон high-tech equipment by molding и теплоизоляционным характери- larda öndü ril ýär. Ýylylyk we ses with the filler of claydite - cellular представляет собой лёгкий бетон, в and vibro compression methods стикам даже привосходит. Керамзи- üzňeleşdiriji häsiýetleri, çyglylyk material in the form of granules котором заполнителем является ке- – compacting the expanded clay тобетонные блоки производятся на we himi ki durnuk ly ly gy boýun (foamed and burnt clay), and bin рамзит – ячеистый материал в виде mixture by simultaneous applica современном высокотехнологичном ça keram zit be ton adaty we gaýry ding agent - cement. A caked shell гранул (вспененная и обожжённая tion of vibration and static loads. оборудовании методами формования ýeňil betonlardan pes däl, gaýta covering the granule gives it high глина), а вяжущим – цемент. Спёкша- Due to its heat and sound insula и вибропрессования – уплотнение ке- olardan ileridir. Şonuň ýaly blokla strength. Claydite, which has high яся оболочка, покрывающая гранулу, tion properties, its moisture and рамзитобетонной смеси одновремен- ryň dykyzlygy 400-1800 kg/m3. Şol strength and lightness, is the main придает ей высокую прочность. Ке- chemical resistance, it does not ным приложением вибрационных и sebäp den keram zit be ton önümle ri type of porous aggregate. The ini рамзит, обладающий высокой прочно- only concede to ordinary and other статических нагрузок. По тепло- и зву- tiz depginde öndürilýär we ulanyşa tial material of expanded clay is стью и легкостью, является основным light concretes, but also surpasses коизоляционным свойствам, влаго- и goýbe ril ýär. Keram zit be ton önüm foamed clay, which, subsequent видом пористого заполнителя. Исход- Agaçdan tapawutlylykda keram them. Such blocks have a density химической стойкости он не только leri ýaşaýyş, raýat we senagat ly, is baked in special furnaces ным материалом керамзита является zitbe ton ýanma ýar, çüýre me ýär we of 400-1800 kg/m3. Therefore, the не уступает обычным и другим лёгким gurluşygynda göteriji gurluş hök at the temperature of 1200÷1300 аргелитовая глина, которую дробят metal ýaly posla ma ýar hem-de da production and use of expanded бетонам, но и превосходит их. Такие münde ulanyl ýar. Ýoka ry dere je li 0C. The granules obtained in this и делят на фракции. Определенную şyň we agajyň oňaýly häsiýetlerini clay is developing rapidly. Clay блоки имеют плотность 400-1800 кг/ keramzitbetonyň göwrüm agramy way are capable of withstanding фракцию впоследствии, подвергают özünde jemleýär. dite concrete products are used м3. Поэтому производство и приме- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ agyr betonyňkydan takmynan, 2,5 rather substantial loads. Having обжигу в специальных печах при тем- Keramzitbetonyň kerpiç bilen as load-bearing structures in hou нение керамзитобетона развивается esse pes. Şeýlelikde, keramzitbe such properties, claydite takes a пературе 1200÷1300 0С. Полученные deňeşdirilende hem artykmaçlyk sing, civil and industrial construc быстрыми темпами. Изделия из керам- tonyň ulanylmagy bilen binalaryň worthy place among inexpensive таким способом гранулы, способны lary bar. Birinjiden, keramzitbeton tion. The bulk weight of expanded зитобетона используются в качестве we gurnawlaryň agramy ep-esli and effective foamy fillers. The выдерживать довольно существен- bloklaryň udel agramy kerpiç örü claydite concrete of high grades is несущих конструкций в жилищном, ýeňläp, tehniki-ykdysady görke properties of expanded claydite ные нагрузки. Имея такие свойства, minden iki esse pesdir. about 2.5 times less than that of гражданском и промышленном стро- zijileriniň peýdasyna eýe bolýar. are in the same row with ordinary керамзит занимает достойное место Ikinjiden, bir standart keram heavy concrete. Thus, the use of ительстве. Объёмный вес керамзито- zitbeton blogy 7 kerpijiň ornuny tut expanded clay concrete can sig бетона высоких марок примерно в 2,5 ýar, netijede, tejribeli daş örüji us nificantly reduce the weight of раза меньше, чем тяжелого бетона. sa bir çalşygyň dowamynda kerpiç buildings and structures, reaching Таким образом, применение керам- örümin den üç esse köp diwar göw a number of positive technical and зитобетона позволяет существенно rümini örüp bilýär. Ekologiýa häsi economic indicators. The material снизить вес зданий и конструкций, ýetleri babatynda-da keramzitbeton does not burn, does not decay, un достигнув ряд положительных техни- önümleri kerpiçden pes däldir. Az like wood, and does not rust like ко-экономических показателей. Мате- gatly jaýlaryň gurluşygynda kerpi metal, while it has positive prop риал не горит, не гниёт, в отличие от jiň ornuna keramzitbeton bloklaryň erties of stone and wood at the дерева, и не ржавеет, как металл, при ulanylmagynyň işleriň özüne düşýän same time. Claydite concrete has этом обладает положительными свой- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ gymmatyny 30-40% arzanladýandy advantages over brick. First, the ствами камня и дерева одновременно. gyny tejribe görkezýär. Keramzitbe specific weight of blocks is 2 times Керамзитобетон имеет преимущества ton bloklaryň oňat berklik häsiýeti lower than that of brickwork. Se и перед кирпичом. Во-первых, удель- ne baglylykda, olar belent jaýlaryň, condly, one standard claydite-con ный вес блоков из него в 2 раза ниже, kottejleriň, hususy jaýlaryň, hoja crete block replaces seven bricks. чем у кирпичной кладки. Во-вторых, lyk gurluşyklarynyň we garažlaryň As a result, a skilled bricklayer один стандартный керамзитобетон- gurluşygynda ulanylýarlar. Az gatly stacks three times the volume ный блок заменяет 7 кирпичей. Как jaýlary gurmak üçin goşmaça ýöri of the blocks from the blocks, as результат, квалифицированный ка- te gurnama çözgütleriň talap edil compared to brickwork. Moreover, менщик укладывает за смену из бло- meýändigini bloklary ulanmagyň in terms of their ecological pro ков объём стены в три раза больший, tejribesi görkezýär. Anyk tutulýan perties claydite - concrete products чем при кирпичной кладке. И это ölçegi sebäpli keramzitbeton blok are not inferior to bricks. Practice при том, что по своим экологичес lar ownuk görnüşli gurluşyk ma shows that using claydite-con ким свойствам керамзитобетонные teriallary, demirbeton önümleriniň crete blocks instead of bricks in изделия не уступают кирпичу. Прак- hemme görnüşleri, gapy we pen low-rise construction reduces the тика показывает, что использование jire boşluklary bilen örän oňat ut cost of work by 30-40 percent. керамзитобетонных блоков вместо gaşýarlar. Keramzitbeton bloklar Due to good strength charac кирпича в малоэтажном строитель- jaýdaky howanyň çyglylygyny saz teristics of expanded clay blocks, стве снижает себестоимость работ на laýarlar, olar uzak möhletlidir we they are used both in high-rise 30-40 процентов. idegi talap etmeýärler. Keramzitbe housing construction and in the Благодаря хорошим прочност- ton bloklar adaty beton bilen kerpije construction of cottages, private ным характеристикам керамзитобе- garanyňda gurulýan gurnamalaryň houses, outbuildings and gara тонных блоков, их применяют как в TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 58 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59
ges. The experience of the use высотном домостроении, так и при keramzitbeton seýrek ulanylýar we – constructive it is mainly used подвида является поризованный ке- of blocks shows that additional строительстве коттеджей, частных öz gezeginde aşakdaky kiçi görnüş in the construction of engineering рамзитобетон, из которого произво- special design solutions are not домов, хозяйственных построек и lere bölünýär: structures (industrial buildings, дят стеновые блоки и панели. required for the erection of low- гаражей. Опыт использования бло- – gurnawçylyk esasan, inžener bridges and others). The use of – теплоизоляционный: этот под- rise buildings. Thanks to precisely ков показывает, что для возведения gurnamalaryny, ýagny senagat bi claydite-concrete elements in вид выступает в качестве дополни- sustained dimensions, expanded малоэтажных зданий не требуется nalary, köprüleri we beýlekileri gur such structures allows saving тельного утеплительного материала в clay blocks are perfectly com дополнительных специальных кон- makda ulanylýar. Şonuň ýaly gurlu by replacing reinforced concrete составе ограждающих конструкций и bined with all kinds of small-piece структорских решений. Благодаря şyklarda demirbeton önümlerine elements with the first; фасадной отделке; construction materials, reinforced точно выдержанным размерам ке- derek keramzitbetonyň önümlerini – heat-insulating this subspe По плотности структуры бетона concrete products, metal struc рамзитобетонные блоки прекрасно ulanmak gurluşygyň umumy baha cies acts as an additional insulating различают керамзитобетон: плотный, tures, door and window openings. сочетаются со всеми видами мелкош- syny tygşytlamaga mümkinçilik dö material in the structure of паризованный и крупнопористый. Claydite concrete blocks regulate тучных строительных материалов, redýär; enclosing structures and facade Крупнопористый керамзитобетон humidity in the room. Due to the железобетонных изделий, метал- – ýylylyk üzňeleşdiriji gurnaw- decoration; используется при заливке полов, воз- peculiarities of its structure, the локонструкций, дверных и оконных çylyga ol çäklendiriji gurnamalaryň – heat-insulating-constructive ведения стен в малоэтажных домах. material provides significant im проёмов. Керамзитобетонные блоки düzüminde we jaýyň öň tarapynyň the representative of this sub Поризованный керамзитобетон ис- provement in the soundproofing регулируют влажность воздуха в по- bezeginde goşmaça ýyladyjy mate species is the painted claydite- пользуется используется реже и всё properties of the structures being мещении. Строения из керамзитобе- rial hökmünde ulanylýar; concrete, from which the wall пространство между зёрнами крупно-
erected compared to conventio тона практически вечны и не требуют – ýylylyk izolirleýji-konstruktiw blocks and panels are made. го заполнителья заполнено поризо- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО nal concrete and brick. Claydite ухода. Материал из-за особенностей bu görnüşiň wekili öýjükli keram The main place of applica ванным затвердевшим вяжущим. TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ concrete blocks in comparison своей структуры обеспечивает значи- zitbeton bolup, ondan diwar bloklar tion of dense expanded clay is Основное место применения with other materials have high тельное улучшение звукоизоляцион- we paneller öndürilýär. the erection of walls, which is плотного керамзитобетона – возве- strength, (which depends directly ных свойств возводимых конструкций Dykyz keramzitbetonyň esasy considered expensive and its дение стен, который считается до- on its density), frost resistance, по сравнению с обычными бетонами и ulanylýan ýeri - diwarlary galdyrmak high cost is due to the inclusion рогим и дороговизна обусловлена long service life, low water ab кирпичом. Kерамзитобетонные блоки bolup, ol gymmatbaha iş hasaplan of expensive cement in its com включением в его состав дорогосто- sorption and low cost. In addi сравнительно с другими материалами ýar, gymmatlygynyň sebäbi – onuň position. Such claydite concrete ящего цемента. Такой керамзитобе- tion, the blocks absorb water very имеют высокую прочность, (которая düzümine gymmatbahaly sement can withstand loads of up to 7 тон может выдержать нагрузки до ses üzňeleýji häsiýetleriniň ep-esli slightly. By its properties claydite зависит в прямой зависимости от его goşulýar. Şonuň ýaly keramzitbeton MPa, at density of a single-layer 7 Мпа, при плотности однослойной gowulaşmagyny üpjün edýär. Gaý concrete allows you to use your плотности), морозостойкость, дли- bir gatlakly diwar panelleriniň dy wall panel of 1000 kg / m3. In the стеновой панели в 1000 кг/м3. При ry materiallara garanyňda keram self in any climatic conditions. тельный срок службы низкое водопо- kyzlygy 1000 kg/m3 bolanlygyndan construction where high heat and строительстве где требуется высокая zitbeton bloklaryň berkligi ýoka The material is also unique with глощение и низкую стоимость. Поми- 7 Mpa çenli agramy göterip bilýär. sound insulation of the screed is тепло- и звукоизоляция стяжки, от- rydyr (onuň berkligi dykyzlygyna its ability to erect buildings, both мо этого, блоки очень незначительно Gurluşykda ýokary ýylylyk we ses required, the claydite concrete лично зарекомендовал себя керам- gönüden-göni bagly bolup durýar) from blocks, and in the form of a впитывают воду. По своим свойствам üzňeleşdiriji berkleşdirme işleri ta has proved to be well. The use of зитобетон. Применение для данных we aýaza çydamlylygy, uzak möh monolithic pouring. керамзитобетон позволяет исполь- lap edilende keramzitbeton özüniň claydite concrete for these works работ керамзитобетона, удешевляет letliligi, suw sorujylygynyň pesligi Technological characteristics зовать себя в любых климатических oňaýlylygyny görkezdi. Şonuň ýaly reduces the cost of construction процесс строительства и сокращает hem-de bahasynyň arzanlygy bilen of expanded clay concrete can be условиях. Материал универсален ещё işler üçin keramzitbetonyň ulanyl and reduces the drying speed of скорость высыхания стяжки и, тем tapawutlanýar. Olardan başga-da, divided into: и возможностью возведения из него magy gurluşyk amalyny arzanlad the screed and, thereby, accele самым, ускоряет график завершения bloklar suwy örän az siňdirýär. Ke – the strength of the brand, it строений, как в виде блоков, так и ýar we berkleşdirme işiniň wagtyny rates the completion schedule. строительства. Керамзитобетон поз ramzitbetony islendik tebigy howa varies from 35÷100 kg / cm2; монолитной заливки. azaldýar, netijede gurluşygy tamam Claydite concrete significantly воляет значительно экономит на ма- şertlerinde ulanyp bolýar. Jaýla – Densities, 700÷1800 kg / Физико-технические характерис lamagyň möhleti çaltlaşýar. Keram saves on the material, it is used териале, он в сравнении с бетоном ry onuň bloklaryndan we birguýma cm3; тики керамзитабетона позволяют раз- zitbeton materialy tygşytlamaga in comparison to concrete in two расходуется в двое меньше. Скорость görnüşinde gurup bolýandygy ke – efficiency of thermal con делить его по: mümkinçilik berýär, ol beton bilen less. The speed of erection of the возведения строения из керамзито- ramzitbetonyň köptaraplydygyny ductivity, from 0,2÷0.5 kcal / h; – прочности, классы В2,5÷В15; deňeşdirilende iki esse az harçlan structure from expanded clay is бетона увеличивается в 4-5 раз, чем görkezýär. – the presence of claydite in – плотности, марки D700÷D1800; ýar. Gurluşy keramzitbetondan gal increased by 4-5 times, than from из кирпича. Расходы на изготовление Keramzit betony tehnologiýa the material, due to its porosity, – теплопроводности, 0,2÷0,66 Вт/м0C. dyrmagyň tizligi kerpijiňkiden 4-5 brick. Costs for the production of блока керамзитобетона значительно häsiýetleri boýunça aşakdakylara somewhat reduces the density of По назначению различают сле- esse uludyr. Keramzitbeton blogyny claydite concrete block are sig меньше, чем на изготовления того bölüp bolýar: expanded clay concrete by 10- дуюшие основные виды лёгких бето- öndürmäge edilýän harajat kerpijiň nificantly less than the production объёма кирпича. Керамзитобетон- – derejesiniň berkligi boýunça, 20%. нов: şol göwrümine çykarylýan harçdan of that volume of bricks. Ceram ные блоки имеют полную экологи- В2,5÷В15; According to density of – конструкционный: в основном ep-esli azdyr. Keramzitbeton bloklar site concrete blocks have com ческую безопасность. В зарубежных – dykyzlygy boýunça, D700÷D1800; granules of expanded clay, используется при возведении инже- ekologiýa taýdan doly howpsuzdyr. plete environmental safety. In странах керамзитобетонные блоки – ýylylyk geçirijiligi, ,2÷0,66 Вт/м0C; claydite concrete is distinguished: нерных конструкций (промышленные Çig mal hökmünde arassa ekologiýa foreign countries, claydite-con называют «биоблоками» потому что Keramzitiň granulalarynyň dy dense, painted and sandless. здания, мосты и другие). Применение düzüm bölekleriniň (palçyk, keram crete blocks are called «bioblock» в качестве сырья используется чисто kyzlygyna görä keramzitbetonyň Sandless claydite concrete is used в таких сооружениях элементов из ке- zit) ulanylýandygy sebäpli, daşary because raw materials are purely экологические компоненты (глина, dykyz, öýjükli we çägesiz görnüşleri for pouring floors, erecting walls рамзитобетона позволяет экономить ýurtlarda keramzitbeton bloklary environmental components (clay, керамзит). ony aýratyn tapawutlandyrýar. Çä in low-rise buildings. Painted на стоимости строительства за счет «biobloklar» diýip atlandyrýarlar. expanded clay). gesiz keramzitbeton az gatly jaýla claydite concrete is used less замены железобетонных элементов; Гурбангуль СЕЙИТМЫРАДОВА ryň poluny guýmakda, diwarlaryny often and in turn it is also divided – конструкционно-теплоизоля- Gurbangül SEÝITMYRADOWA, Gurbangul SEYITMYRADOVA, преподаватель, Туркменского galdyrmakda ulanylýar. Öýjüklenen into subspecies: ционный: представителем данного Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk A Teacher of the Turkmen State Architecture государственного архитектурно- institutyň mugallymy and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 60 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61
Gazda işleýän «KАМАZ 6520-34» «KАМАZ 6520-34» working on gas ÝÖRITELEŞDIRILEN GURLUŞYK «KАМАZ 6520-34» работаюший на газе MAŞYNLARY SPECIALIZED CONSTRUCTION VEHICLES
СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ СТРОИТЕЛЬНЫЕ HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО МАШИНЫ
URLUŞYK işleri ýerine ýetirilen HE main executors of construc СНОВНЫМИ исполнителями строи- de ýöriteleşdirilen gurluşyk ma tion work are specialized con тельных работ являются специали- Gşynlary esasy işi ýerine ýetirijiler Tstruction vehicles. At present, Озированные строительные машины. hasap lan ýar. Häzir ki döwür de ýurdu В настоящее время на строительных рабо- the most advanced cars in the world «КАМАЗ 6520-26020-73» myzda dowam edýän gurluşyk işlerinde are used for construction work in the тах, осуществляемых в стране, применяют- dünýäniň iň öňdebaryjy kompaniýalary country. ся самые передовые автомобили мира. nyň awtomobilleri ulanylýar. The vehicles specialized for Специализированные на строитель- Gurluşyk işlerinde ýöriteleşdirilen construction work are designed for ные работы машины предназначены для maşynlar daş, çagyl, çäge, toprak, uly transportation of stone, gravel, sand, перевозки камня, гравия, песка, грунта, gurluşyk panelleri, beton, sement we soil, cement, large building panels, цемента, крупных строительных пане- beýleki materiallary daşamaga niýetle concrete and other materials. лей, бетона и других материалов. Пре- nendir. Olaryň iň köp ulanylýany ýükini Dumpers are mainly used. имущественно используются самосвалы. özi düşürýän awtomobillerdir. Dumpers differ in the following Самосвалы различаются по сле- Ýüküni özi düşürýän awtomobiller features: дующим признакам: şu aşakdaky alamatlar bilen tapawut – depending on the road condi – в зависимости от дорожных lanýarlar: tions, where they work; условий, где они работают; – işleýän ýol şertlerine baglylykda; – depending on load-carrying – по грузоподъемности; – ýük göterijiligi boýunça; capacity; – по месту использования – пред- – ulanyl jak ýerle ri boýun ça – karýer – depending on the place of use назначенные для карьерных работ, с işlerinde dürli şekilli ýapyk platformaly; - intended for quarry work, with a закрытой платформой различного типа; – ýüküni haýsy tarapa düşürýändi closed platform of various types; – в зависимости от стороны выг Awtomobiliň ýük göterijiligi 18450 The car’s carrying capacity is 18450 Грузоподъёмность автомобиля 18450 gi bilen tapa wut lan ýan – ýükü ni yza, iki – depending on the side of рузки груза – назад, по обе стороны, kg, iň uly tizligi 90 km/sag. kg, the highest speed is 90 km / h. кг, самая большая скорость 90 км/час. HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО / COOPERATION HYZMATDAŞLYK gapdala, üç gapdala düşürýän; unloading the cargo - back, on both на три стороны; Awtomobilde «KAMAZ – 820, The car is equipped with a die На автомобиле установлен – göteriji mehanizmleriniň gur sides, on three sides; – в зависимости от конструкций 73-300» kysymly dizel hereket sel engine of the «КАМАZ-820, дизельный двигатель типа «KAMAЗ – 820, nawla ry na bagly lyk da – gidraw li ki, – depending on the construction подъемного механизма – гидравли- lendirijisi oturdylan. Onuň kuwwa 73-300» type. Its power is 300 73-300». Его мощность составляет 300 pnewma ti ki, meha ni ki, elektri ki we ut of the lifting mechanism - hydraulic, ческий, пневматический, механичес ty 300 at güýjüne, tirsekli walyň horsepower, the highest number лошадиных сил, самое большое gaşdyrylan. pneumatic, mechanical, electrical кий, электрический и совмещенный. iň uly aýlaw sany 1900 aýlaw/min of revolutions of the crankshaft is количество оборотов коленчатого вала Karýer işlerinde kuwwatly «BELAZ», and combined. В карьерных работах широко deň. Dizelde gysylan tebigy gaz 1900 rpm. Liquefied natural gas is 1900 оборотов/мин. На дизеле приме- «KRAZ» kysymly awtomobiller giňden In quarry work, powerful используются мощные машины марки ulanyl ýar. used on the diesel. няется сжиженный природный газ. ulanyl ýar. machines of brand «BELAZ», «БEЛАЗ», «KPАЗ». Dizelden çykýan işlenilen gazlaryň The engine’s exhaust gas com Состав отработанных газов дви- Kаmanyň awtomobil zawody «KRАZ» are widely used. Камский автомобильный завод düzümi «Ýewro-4» ekologik standarta position complies with the Euro-4 гателя соответствует экологическим gurluşyk we beýleki ulag işleri üçin Kamskiy Automobile Plant pro производит строительные и другие ав- gabat gelýär. environmental standards. стандартам «Евро-4». niýetlenen birnäçe maşynlary öndü duces construction and other cars томобили, предназначенные для строи- Awtomobilde gysylan basyşy 20 The 9 cylinders of the car con В 9 баллонах автомобиля содер- rip başlady. Täze döredilen maşyn intended for construction and other тельных и других транспортных работ. MPa deň bolan tebigy gaz 9 balonda tain natural gas liquefied under жится природный газ сжиженный под lar kuwwaty, ýük göterijiligi hem-de transport operations. Newly created Вновь созданные автомобили отлича- saklan ýar. pressure of 20 MPa. давлением 20 MPa. hereketlendirijiden daşky gurşawa cars differ from the previously used ются от применяемых ранее мощностью, Awtomobiliň platformasynyň göw The volume of the car’s platform Объем платформы автомобиля zyňylýan zyýanly gazlaryň azlygy bo capacity, load capacity, as well as грузоподъемностью, а также меньшим rümi 12 m3 deň. is 12 m3 равен 12 м3. ýunça öň ulanylan awtomobillerden less harmful gases released to the количеством выбрасываемых в окру- Awtomobiliň ýük göterijiligi 20000 The car’s carrying capacity is 20000 Грузоподъемность автомобиля tapawutlanýarlar. environment жающую среду вредных газов. kg, iň uly tizligi 95 km/sag. kg, the fastest speed is 95 km / hour. 20000 кг, самая большая скорость 95 км/час. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 62 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63
Awtomobilde «KAMAZ – 740.73- The car is equipped with a die На автомобиле установлен дизель şyn öndüriji zawodlar öz öndürýän factories, automakers use the дукции второй способ/метод. В данном 400» kysymly dizel hereketlendirijisi sel engine of «КАМАZ-740. 73-400» ный двигатель типа «KAMAЗ – 740. önümle rin de ikinji usuly ulanýar lar. second method on their products. In случае отработанные вредные газы про- oturdylan. Onuň kuwwaty 400 at güýjü type. Its power is 400 horsepower, 73-400». Его мощность составляет 400 Bu ýagdaýda işlenen zyýanly gaz this case, exhausted harmful gases ходят через оборудование с катализа- ne, tirsekli walyň iň uly aýlaw sany 1900 the highest number of revolutions of лошадиных сил, самое большое коли lar katalizatorly enjamyň üstünden pass through the equipment with a тором или через емкость с химической aýlaw/min deň. the crankshaft is 1900 rpm. Lique чество оборотов коленчатого вала ýa-da içi himikli suwuklykly gabyň catalyst or through a container with a жидкостью. На дизеле, установленном Häzir ki wagtda täze awto mo bil ler fied natural gas is used on the diesel. 1900 оборотов/мин. На дизеле при içinden geçýär. Şeýle awtomobilde chemical liquid. On the diesel engine на данном автомобиле состав отработан- de dizel here ket len di ri ji sin den çykýan The engine’s exhaust gas com меняется сжиженный природный газ. oturdy lan dizel de atmos fe ra çykýan installed on this car, the composition ных газов, выбрасываемых в атмосферу işlenilen gazlaryň düzüminiň «Ýewro-5» position complies with the Euro-5 Состав отработанных газов дви- işlenilen gazlaryň düzümi «Ýewro-4» of exhaust gases emitted into the соответствует стандарту «Евро-4». ekolo gik standar tyna gabat gelme gi ta environmental standards. гателя соответствует экологическим ekologik standar tyna gabat gelýär. atmosphere corresponds to the Шумовой ограничитель дизеля уста- lap edilýär. The harmful gases emitted стандартам «Евро-5». Dizeliň ses peseldijisi zyýanly gaz Euro-4 standard. новлен вместе с ловушкой вредных газов. Dizel hereketlendirijilerinde daşky by the diesel engine into the Вредные газы, выбрасываемые ди- lary saklaýjy bilen bile ýasalan. Gaz The noise limiter of the diesel В баке газовой ловушки вмещается хими- gurşawa çykýan zyýanly gazlary dizeliň atmosphere can be reduced by зельным двигателем в атмосферу возмож- saklaýjynyň bagynyň içinde 35 litre engine is installed together with a ческая жидкость равная 35 литрам. При
silin dr le rin de ýanýan ýangyç garyn dy sy completely burning the fuel mixture но сократить путем полного сгорания топ deň himiki suwuklyk ýerleşýär. Işleni trap of harmful gases. A chemical переходе отработанного газа через жид- HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО nyň doly ýanmagyny gazanmak bilen ýa- in the engine cylinders or by keeping ливной смеси в цилиндрах двигателя или len gazlar suwuklygyň içinden geçende liquid in the tank of the gas trap is кость сокращаются вредные химические da zyýan ly gazlar atmos fe ra çykman ka the harmful gases in place by special удержания вредных газов специальными daşky gurşawa çykýan zyýanly himiki equal to 35 liters. When the waste соединения, выбрасываемые в атмосферу. olary ýöri te enjam lar bilen sakla mak installations prior to exhausting установками до их выхлопа в атмосферу. birik me ler azaldyl ýar. gas passes through the liquid, Объем платформы автомобиля arkaly azaldyp bolýar. them into the atmosphere. Первый способ считается сложным. Awtomobiliň platformasynyň göw harmful chemical compounds that равен 12 м3 или 16 м3 . Birinji usul çylşyrymly usul ha The first method is considered В связи с чем многие заводы автопро- rümi 12 m3 ýa-da 16 m3 deňdir. are released into the atmosphere Грузоподъемность автомобиля saplanýar. Şonuň üçin aglaba ma difficult. In this regard many изводители применяют на своей про- Awtomobiliň ýük göterijiligi 8800 are reduced. 8800 кг, самая большая скорость 80 kg, iň uly tizligi 80 km/sag. The volume of the car's platform км/час. 3 3 Kranly «KАМАZ-43118» Awtomobilde «KAMAZ-740.662-300» is 12 m or 16 m . На автомобиле установлен kysymly dizel oturdylan, onuň kuwwaty The car’s carrying capacity is 8800 дизельный двигатель типа «KAMAZ-43118» with crane 300 at güýjüne deň. Tirsekli walyň iň uly kg, the highest speed is 80 km / h. «KAMAЗ-740.662-300». Его мощность «КАМАЗ-43118» с краном aýlaw sany 1900 aýlaw minuda deň. Di The car is equipped with a diesel составляет 300 лошадиных сил, самое zelden çykýan işlenilen gazlaryň düzümi engine of «КАМАZ-740.662-300». большое количество оборотов колен- «Ýewro-4» ekologik standartyna gabat Its power is 300 horsepower, the чатого вала 1900 оборотов/мин. На gelýär. highest number of revolutions of the дизеле применяется сжиженный при- Awtomobilde oturdylan «Panfinger crankshaft is 1900 rpm. Liquefied родный газ. INMAN IT -150» krany dürli işleri ýerine natural gas is used on the diesel. Состав отработанных газов дви- ýetir mek üçin niýet le nen dir. Olara gur The engine’s exhaust gas com гателя соответствует экологическим luşyk-montaž, ulag, ýükleri ýüklemek position complies with the Euro-4 стандартам «Евро-4». we düşürmek işleri girýär. Kran ýükleri environmental standards. Установленный на автомобиле diwarlaryň, haýatlaryň üstlerinden ge The crane «Panfinger INMAN кран «Panfinger INMAN IT – 150» пред- çirmek ýa-da çukur, dar ýerle re eltmek IT-150» installed on the car is de назначен для выполнения различных işlerini hem ýerine ýetirýär. signed for various works. This is работ. Это строительно-монтажные, Kranyň oky 5 sany süýşýän bölek construction and assembly, trans транспортные, погрузочные и разгру- den durýar we ýüki uly belentlige gal portation, loading and unloading. зочные работы. Также кран выполня- dyrma ga mümkin çi lik döred ýär. Also, the crane performs such jobs ет такие работы, как перенос грузов Häzirki zaman ulag maşynlary we as carrying loads through walls, через стены, заборы или доставка enjamlary önümçilikde, şol sanda gur fences or delivering grooves груза в углубленные или узкие места.
HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО / COOPERATION HYZMATDAŞLYK luşykda işleri ýokary hilli ýerine ýetir in-depth or bottlenecks. Стрела крана состоит из подвиж- mäge mümkin çi lik döred ýär. The boom of the crane consists ных 5 частей и дает возможность под- of 5 moving parts and makes it po нимать груз на большие высоты. Ýazgeldi ANNAÝEW, ssible to lift the load to great heights. Современные автомобили и обо- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk Modern cars and equipment рудования дают возможность качест institutynyň dosenti, t.y.k, Türkmenistanyň at make it possible to perform qualita венно выполнять производственные и gazanan bilim işgäri, tively the production and construc строительные работы. Nurmuhammet AGABAÝEW, tion work. Язгелди АННАЕВ, Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk Доцент Туркменского государственного institutynyň mugallymy Yazgeldi ANNAYEV, Associate Professor of the Turkmen State архитектурно-строительного института, к.т.н., Заслуженный Edebiýat / Bibliography / Литература Architectural and Construction Institute, Ph.D., Honored Worker of Education of работник образования Туркменистана 1. Annaýew Ý. Dizel ler, awto mo bil ler Turkmenistan we traktorlar. – Aşgabat, TDNG, 2012. Нурмухаммет АГАБАЕВ, 2. Шестопалов К.К. Подёмно- Nurmuhammet AGABAYEV, Преподаватель Туркменского транспортные и дорожные машины и Teacher of the Turkmen State Architectural государственного архитектурно- оборудование. – М, 2002. and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 64 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65
ni saklamak mümkin bolmaýandygy of an object when it is moved, it is го места на другое. В связи с тем, что üçin, olar gozgalmaýan emläk bolup an immovable property. не возможно сохранить первоначаль- ÖZBAŞDAK ÝAŞAÝYŞ JAÝLARYNY durýar. Utility rooms can be in resi ный облик объекта при его переме- Ýaşaýyş jaýlarynda we öýlerde dential buildings and premises. щении, то он является недвижимым kömekçi jaýlar bolýar. Türkmenis According to Part 5 of Article 11 of имуществом. tanyň Ýaşaýyş jaý kodeksiniň 11-nji the Housing Code of Turkmenistan, В жилых домах и помещениях GURMAGYŇ WE ULANYŞA KABUL maddasynyň 5-nji böleginde şeýle such premises are called a useful могут быть подсобные помещения. ýerler peýdaly meýdanlar diýlip atlan area [1]. Согласно 5 части 11 статьи Жилого dyrylýar [1]. Houses of individual construc Кодекса Туркменистана подобные ETMEGIŇ TERTIBI Özbaşdak gurlan ýaşaýyş jaýlary tion are objects of private owner помещения именуются полезной hususy eýeçilikdäki obýektler bolup ship. To start the construction площадью [1]. durýar. Ýaşaýyş jaýynyň gurluşygyna of an inland house, you must Дома индивидуальной построй- başlamak üçin degişli rugsadyň alyn obtain an appropriate permit. For ки являются объектами частного THE ORDER OF CONSTRUCTION AND PUTTING magy zerurdyr. Gurluşyk etmek üçin construction, a written permit is владения. Для начала строительства rugsat ýazmaça görnüşde berilýär. issued. The commencement of индвидуального дома необходимо IN OPERATION OF RESIDENTIAL HOUSES Degişli rugsady alman gurluşyk işine construction without obtaining a получение соответствующего разре- başlamak bellenen tertibe laýyk gel permit does not comply with the шения. Для строительства выдаёт- meýär. Şeýle ýagdaý obýektiň ulanyşa established procedure. Such a ся письменное разрешение. Начало ПОРЯДОК СТРОИТЕЛЬСТВА И ПРИЁМА kabul edilmezligine esas bolup bilýär. situation may become the basis for строительства без получения разре- Çünki Türkmenistanyň kanunçylygy not taking the object to operation. шения не соответствует установлен-
ýaşaýyş jaýyny gurmak üçin rugsadyň The legislation of Turkmenistan ному порядку. Подобное положение HUKUK / LAW ПРАВО В ЭКСПЛУАТАЦИЮ ЖИЛЫХ ДОМОВ alynmagynyň hökmanydygyny belle notes a mandatory receipt of the может стать основанием к не приня- ýär [2]. permit for construction works [2]. тию объекта к эксплуатации. Законо- Ygtyýarly döwlet edarasynyň ýaz On the basis of the written дательство Туркменистана отмечает ZBAŞDAK gurlan ýaşaýyş jaýla NDIVIDUAL houses are the НДИВИДУАЛЬНЫЕ жилые maça rugsady esasynda obýektiň gur permission of the authorized обязательное получение разрешения ry raýatlaryň oňaýly ýaşaýşyny primary condition for a comfor дома являются первичным luşygyna başlanylýar. Türkmenistanyň bodies, the construction of the на осуществление строительства üpjün edýän ilkinji şertdir. Şeý table life of citizens. They are условием комфортной жизни kanunçylygy degişli düzgüniň berjaý facility begins. The legislation of жилого дома [2]. Ö I И edilişine berk gözegçiligiň alnyp baryl Turkmenistan notes the need for На основании письменного раз- le jaýlar Türkmenistanyň raýatlarynyň built in the places transferred to the граждан. Строятся они в переданных eýeçiligine berlen ýerde gurulýar. property of citizens. в собственность граждан местах. magynyň zerurlygyny belleýär. strict control over compliance with решения полномочных органов на- Özbaşdak gurulýan ýaşaýyş jaý An individual residential house Индивидуальный жилой дом Gurluşygy doly tamamlanan ýa the relevant provision. чинается строительство объекта. В lary özbaşyna gurlan bölek bina bolup, is a separately constructed building, является отдельно построенным зда- şaýyş jaýlary ulanyşa kabul edilmäge Residential houses with com законодательстве Туркменистана от- obýektiň gurluşy, binagärligi, umumy different in structure, architecture нием, различным по строению, архи- degişlidir. Obýekti ulanyşa kabul et plete completion of construction are мечается необходимость проведения mek işiniň ýörite bellenen tertibi bar. subject to admission. There is an строгого контроля за соблюдением HUKUK / LAW ПРАВО meýdany dürli-dürli bolup bilýär. Onuň and occupied area. It is mandatory тектуре и занимаемой площади. Обя- gurluşygynda ulanyljak usullar, ýeri that the techniques used and the зательно соответствие используемых Ol subýektiň ygtyýarly döwlet edara established procedure for receiving соответствующего положения. ne ýetiriljek işleriň hiliniň ýurdumyzyň quality of the work performed приемов и качества выполняемых syna arza bermegi bilen başlanýar. the object for operation. It begins Жилые дома с полным заверше- kanunçylygynda kesgitlenen kadala are complied with the regulations работ при его строительстве нормам, Ygtyýarly döwlet edarasy Ýerine ýeti with the submission of an application нием строительства подлежат приёму. ra laýyk gelmegi hökmandyr. Şeýle determined in the legislation of the установленным законодательством riji ýerli häkimiýet edaralarydyr. Do subject to the state body. Local Есть установленный порядок приёма obýektler bina edilende dürli gurlu country. When constructing such страны. При строительстве подобных landyryş-çäk bölünişine görä subýekt executive bodies are the authorized объекта к эксплуатации. Он начина- şyk materiallaryndan peýdalanylýar. objects, various building materials объектов используются различные etrabyň ýa-da şäheriň häkimliklerine state body. According to the admi ется с подачи субъектом заявления Ol materiallaryň hili Türkmenistanyň are used. An obligatory condition строительные материалы. Обязатель- arza berýär. Arzanyň esasynda obýek nistrative-territorial division, the в государственный орган. Полномоч- hereket edýän döwlet standartlaryna is the conformity of the quality of ным условием является соответствие ti ulanyşa kabul etmek işine girişilýär. subject submits an application to ным государственным органом высту- (TDS) we tehniki şertlerine (TŞ) laýyk these materials to the established качества этих материалов действую- Ygtyýarly döwlet edarasynyň the etrap or city hyakimlik. On the пают местные органы исполнительной gelmegi hökmanydyr. Gurluşygyň parameters. Compliance with such щим Гостам и техническим условиям. degişli hünärmeni subýektiň arzasy basis of the application, work begins власти. Согдасно административно- kadalaryny we düzgünlerini gurlu norms in construction is strictly За соблюдением строительных норм boýunça garalmaga degişli işleri ýe on the acceptance of the facility for территориальному делению, субъект şykda berjaý edilişine ygtyýarly döw controlled by authorized state и правил в строительстве осущест- rine ýetirýär. Ol obýekt boýunça sel operation. подает заявление в этрапский или let gulluklary berk gözegçiligi amala bodies, i.e. a person is the highest вляется строгий котроль полномоч- jerme işlerini geçirýär. Seljermäniň A relevant specialist of the городской хякимлик. На основании aşyrýarlar. Çünki ýurdumyzda jemgy value of the state and society in our ными государственными органами, dowamynda obýektiň gurluşygy bi authorized state body shall take заявления начинается работа по при- ýetiň we döwletiň iň ýokary gymmat country [3]. т.к. человек является высшей цен len baglanyşyky resminamalara baha appropriate actions to consider the ёму объекта в эксплуатацию. lygy adamdyr [3]. In accordance with the legisla ностью государства и общества в berilýär. Kanagatlanarly baha berlen application of the subject. He con Соответствующий специалист Türkmenistanyň kanunçylygyna tion of Turkmenistan, the object of нашей стране [3]. obýekt boýunça döwlet kabul ediş ducts an examination of the object. полномочного государственного ор- laýyklykda umumy ýaşaýyş jaý gaz a public housing stock is considered В соответствии с законодатель- toparynyň düzümi tassyklanylýar. During the examination, the docu гана выполняет соответствующие nasynyň obýektleri gozgalmaýan em to be an immovable property. An ством Туркменистана, объект жилого Ol häkimiň karar kabul etmegi bilen mentation related to the construc действия по рассмотрению заявления läk hasaplanýar. Hemişelik ýaşamaga individual residential house, built фонда общего пользования принято düzgünleşdirilýär. Karar kabul edilen tion of the facility is assessed. On the субъекта. Он проводит экспертизу niýetlenip özbaşdak gurlan ýaşaýyş for permanent residence can not be считать недвижимым имуществом. hukuk namasy hasaplanýar. Ol ýerine object with a satisfactory evaluation, объекта. При проведении экспертизы jaýyny bir ýerden başga ýere göçürip moved from one place to another. Индивидуальный жилой дом, постро- ýetirilmegi hökmany häsiýetli görkez the state selection committee is cre оценивается документация, связан- bolmaýar. Ilkibaşdaky ýerinden ornu Due to the fact that it is not possible енный с целью постоянного прожива- meleri özünde jemleýär. Obýekt ba ated, which is approved by the reso ная со строительством объекта. По ny üýtgedeniňde, obýektiň öňküligi to preserve the original appearance ния невозможно переместить с одно- batda ýerine ýetirilmeli işleri belleýär. lution of the khyakim. The resolution объекту с удовлетворительной оцен- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 66 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67
Kararyň mazmuny Türkmenistanyň is a legal act accepted by an official. кой создается состав государствен- eýesi hasaplanýar. Subýekt Türkme own expense by transferring to the заявлении субъект просит подгото- kanunçylygyna doly laýyk gelmelidir. The resolution contains instructions ной приёмной комиссии, который ут- nistanyň Raýat kodeksine, Eýeçilik bank account of the local authority. вить техническую документацию зда- Etrap, şäher ýa-da şäherdäki et with the nature of compulsory ex верждается постановлением хякима. hakynda Türkmenistanyň Kanunyna The Bureau of Technical Inventory ния, подлежащего приёму. Плату за räp hakiminiň karary esasynda kabul ecution. It sets the work to be per Постановление является юридичес laýyklykda özbaşdak gurlan we degiş prepares an inventory of the object проделанную работу гражданин опла- ediş toparynyň düzümine buýrujy we formed on the object. The content of ким актом принятым должностным li döwlet belligine alnan ýaşaýyş jaýy for the entity. чивает за свой счет перечислением на gurujy goşulýar. Mundan başga-da, the resolution must fully comply with лицом. Постановление содержит в nyň eýesi bolýar. Ol özbaşdak gurlan An individual is indicated in the банковский расчетный счет местного Türkmenistanyň Gurluşyk Kadalary the legislation of Turkmenistan. себе указания с характером обяза- ýaşaýyş jaýy üçin bergi-borçnamasy certificate of confirmation of the органа. Бюро технической инвентари- nyň TGK 3.01.02-06. «Gurluşygy ta Based on the resolutions of тельного исполнения. Устанавливает ny talaba laýyk ýerine ýetirýär, isle property of a residential building of зации подготавливает для субъекта mamlanan binalary kabul etmeklik. etrap, city or city etrap khyakims, работы, подлежащие к иисполнению gine görä ony sowgat bermek ýa-da an individual building as the owner инвентарное дело объекта. Esasy düzgünler» hakyndaky böle the customer and the developer are в отношении объекта. Содержание wesýet etmek ýaly mümkinçilige eýe of the object. In accordance with Физическое лицо, указывается в giniň 8.2. bendinde sanalyp geçilen included in the admission commit постановления должно полностью bolýar. the Civil Code of Turkmenistan, as свидетельстве о подтверждении соб- döwlet edaralarynyň ygtyýarly wekil tee. In addition, in accordance with соответствовать законодательству well as the Law of Turkmenistan on ственности жилого дома индивидуль- leri toparyň agzalary edilip bellenilýär. the part of the Construction Norms Туркменистана. Toýly ÇARYÝEW, Property, the subject turns into a ной постройки как владелец объекта. Topar agzalary häkimiň kara of Turkmenistan 3.01.02-06. «Re На основании постановлений Türkmenistanyň Jemagat hojalygy real owner of an apartment house of В соответствии Гражданского Кодек- ry esasynda işe girişýärler. Toparyň ception of Buildings with Comple этрапского, городского или город- ministrliginiň Ýaşa ýyş jaý biržasynyň hukuk individual construction that passed са Туркменистана, а также Закона her bir agzasy ýerinde anyklaýyş iş ted Construction. Basic Provisions» ского этрап хякимов в состав приём- maslahatçysy the relevant state registration. He Туркменистана о собственности, субъ- lerini geçirýär, obýektiň gurluşynyň of paragraph 8.2. members of the ной комиссии включаются заказчик uses the object at his discretion, re ект превращается в реального вла- onuň taslamasyna laýyk gelýändigini commission shall be approved by и застройщик. Кроме этого, в соот- Edebiýat / Bibliography / Литература turns debt obligations for the house дельца жилого дома индивидуальной barlaýar. Binanyň gurlan wagty kes plenipotentiary representatives of ветствии части Строительных Норм of individual construction, carries постройки, прошедшего соответствую- 1. Türkmenistanyň Gurluşyk Kadalary., gitlenilýär. Özbaşdak gurlan ýaşaýyş the said authorized state bodies. Туркменистана 3.01.02-06. «Прием out such actions as giving or giving. щую государственную регистрацию. Ýaşaýyş jaýlary., TGK 2.08.01-06. – Aşgabat. HUKUK / LAW ПРАВО jaýynyň ulanylmaga ýaramlydygyna The members of the commis зданий с завершенным строитель- 2006. Он использует объект по своему ус- güwä geçilýär. Şeýle hem binanyň sion proceed to work according to ством. Основные положения» пункта 2. Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglu Toyly CHARYEV, мотрению, возвращает долговые обя- bellige alynmaga degişlidigini tassyk the resolution of the khyakim. Each 8.2. членами комиссии утверждаются matlary. – Aşgabat. 2010, № 2. The legal consultant of the Housing зательства по дому индивидуальной edýärler. Toparyň agzalary ýerine ýe member of the commission conducts полномочные представители упомя- 3. Türkmenistanyň Konstitusiýasy. – Exchange of the Ministry of Public Utilities of постройки, осуществляет такие дей- tirilen işleriň bellenilen tertibe laýyk on-site inspection work, verifies the нутых полномочных государственных Aşgabat, TDNG, 2016 ý. Turkmenistan ствия, как дарение или завещение. dygynyň beýany hökmünde delilnama compliance of the construction of органов. özleriniň gollaryny goýýarlar. Gollar the facility with its project, estab Члены комиссии приступают к Тойлы ЧАРЫЕВ, belle ni len tertip de möhür ler ýa-da lishes the time for the construction работе согласно постановлению хяки- Юридический консультант биржи möhür çe ler bilen hökma ny tassyk of the facility. The suitability of the ма. Каждый член комиссии проводит жилья Министерства Коммунального lanmalydyr. Şeýle işleri geçirmekligiň constructed residential house for на месте контрольную работу, про- хозяйства Туркменистана dowa my wagt möhle ti bilen çäklen di operation is examined. Also, it is веряет соответствие строительства rilýär. Munuň sebäbini obýekte bolan prescribed that the building is sub объекта его проекту, устанавливают- islegiň ýokarydygy bilen düşündir ject to registration. As evidence that ся сроки постройки объекта. Осви- HUKUK / LAW ПРАВО mek bolar. the work performed corresponds детельствуется пригодность постро- Kabul ediş toparynyň delilnama to the established procedure, the енного жилого дома к эксплуатации. sy degişli häkimler tarapyndan tas members of the commission sign in Также, предписывается, что здание syklanylýar. Soňra, özbaşdak gurlan the act. Signatures must be certified подлежит регистрации. В качестве ýaşaýyş jaýy Ýerine ýetiriji ýerli hä with seals or stamps. The duration свидетельства, что выполненная ра- kimiýet edarasynyň çäginde gurlan of such work is limited in time. This бота соответствует установленному binalary bellige alyş sanawynda ha is due to the increased interest in порядку, члены комиссию расписыва- saba alynýar. Indiki nobatda obýektiň the object. ются в акте. Подписи в обязательном tehniki pasportyny almak işi durýar. Acts of the selection committee порядке заверяются печатями или Gurujy, ýagny, obýektiň hakyky eýesi are approved by the corresponding штампами. Продолжительноть прове- binanyň ýerleşýän ýeri boýunça teh khyakimliks. Then, an individual дения подобных работ огранивается в niki tükelleýiş edarasyna arza berýär. residential house is registered in сроках. Это объясняется повышенным Arzada subýekt ulanyşa kabul edilmä the register of buildings construc интересом к объекту. ge degişli edilen binanyň tehniki res ted on the territory of the executive Акты приемной комиссии утверж minamasyny taýýarlap bermegi haýyş authority. The next act is obtaining даются соответствующими хякимли- edýär. Ýerine ýetirilen hyzmatlar üçin a technical passport of the object. ками. Затем, индивидуальный жилой tölegi raýat öz hasabyna ýerli edara The developer, i.e. a real owner of дом регистрируется в реестре зданий, nyň bankdaky hasaplaşyk hasabyna the object, submits an application to построенных на территории органа ис- geçirýär. Tehniki tükelleýiş edarasy the technical inventory office at the полнительной власти. Следующий акт subýekte obýektiň tükelleýiş işini taý location of the building. In the ap – это получение технического паспор- ýarlap berýär. plication the subject asks to prepare та объекта. Застройщик, т.е. реальный Özbaşdak gurlan ýaşaýyş jaýynyň the technical documentation of the владелец объекта, подает заявление eýeçiligini tassyklaýan şahadatnama building to be received. The citizen в бюро технической инвентаризации da ady agzalan fiziki şahs obýektiň pays a fee for the done work at his по месту расположения здания. В TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 68 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69 GURLUŞYK PUDAGYNYŇ INNOWASION UGURLARY INNOVATIVE DIRECTIONS OF THE CONSTRUCTION INDUSTRY DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ ИННОВАЦИОННЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СТРОИТЕЛЬНОЙ ОТРАСЛИ
ÜRKMENISTANY ykdy sa dy, HE national program «The Main АЦИОНАЛЬНОЙ программой ýylyň 31-nji martynda hormatly Prezi Ore Complex was laid, which will give и Беларусии был заложен фундамент syýa sy we mede ni taýdan Directions of Economic, Politi «Основные направления эко- dentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow impetus to the new economic capacity Гарлыкского калийного-горно-рудного «Tösdürmegiň 2020-nji ỳyla Tcal and Cultural Development of Hномического, политического и we Türkme nis tan da resmi sapar da bo of the country’s chemical industry. On комплекса, который даст толчок новой çenli döwür üçin baş ugry Milli maksatna Turkmenistan until 2020» provides for культурного развития Туркменистана lan Belarus Respublikasynyň Prezidenti March 31, 2017, with the participation экономической мощности химической masynda» ykdysadyýetiň ähli pudaklary the growth of all sectors of the eco до 2020 года» предусмотрен рост всех Aleksandr Lukaşenkonyň gatnaşmakla of the Esteemed President of Turkmen промышленности страны. 31 марта nyň ösüşi göz öňünde tutulýar [2]. Häzirki nomy [2]. At present, Turkmenistan отраслей экономики [2]. В настоя- rynda bu toplum ulanma ga beril di. istan Gurbanguly Berdimuhamedov 2017 года при участии уважаемого wagtda Türkme nis tan wata ny myz ägirt resembles a huge construction site. щее время Туркменистан напоминает Täze senagat toplumynda ýylda 1 and the President of the Republic of Президента Туркменистана Гурбангулы uly gurluşyk meýdanyny ýada salýar. Numerous plants and factories, огромную строительную площадку. million 400 müň tonna kaliý öndüriler. Ol Belarus Alexander Lukashenko being Бердымухамедова и находящегося в Berkarar döwletimizde birnäçe apartment houses, as well as other В стране строятся многочислен- ýerde taslama boýunça ýylda digirlenen with his official visit to Turkmenistan, Туркменистане с официальным визи- zawod-fabrikler, ýaşaýyş jaýlary we public, economic and industrial ные заводы и фабрики, жилые дома, görnüşli önümiň 600 müň tonnasyny we the complex was put into operation. том Президента Республики Беларусь beýleki durmuş, ykdysady we senagat buildings are being constructed а также другие здания обществен- maýda üwelen önümiň hem 800 müň ton The new industrial complex Александра Лукашенко комплекс был maksat ly bina lar gurul ýar. Birnä çe nebit in the country. Several oil and gas ного, экономического и промышлен- nasyny öndürmek göz öňünde tutulýar. will produce annually 1 million 400 сдан в эксплуатацию. we gaz ýataklary özleşdirilip ulanmaga fields have been developed and put ного назначения. Освоены и сданы в Garabogazdaky karbamid zawodynyň thousand tons of potassium. Here, Новый промышленный ком- berilýär. Öňki bar bolan zawodlaryň dur into operation. The former plants эксплуатацию несколько нефтяных gurluşygyna 2014-nji ýylyň dekabr aýynda according to the project, an annual плекс будет производить ежегодно 1 ky täze len ýär, döwle ti mi ze gerek bolan have undergone reconstruction, new и газовых месторождений. Прошли badalga berildi. Onuň gurluşygyny 2018-nji production of 600 thousand tons of миллион 400 тыс. тонн калия. Здесь zawodlaryň täzesi gurulýar. Bu täze gu factories are being built in the coun реконструкцию бывшие заводы, стро- ýylyň iýun aýynda tamamlamak bellenildi. grainy products is planned, as well as согласно проекту планируется еже- rulýan zawodlar döwletimiziň ähli pu try. Newly constructed plants incor ятся необходимые стране новые заво- 2013-nji ýylyň sentýabr aýynda hormatly 800 thousand tons of fine products. годное производство 600 тыс. тонн DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ daklaryny öz içine alýandyr [1]. porate all branches of the state [1]. ды. Bновь строящиеся заводы вбира- Prezidentimiziň Ýaponiýa saparynyň bar The construction of the Garobo зернистой продукции, а также 800 Häzir ki döwür de himi ýa puda gyn da Constructed and built in the Pros ют в себя все отрасли государства [1]. şynda bu taslamany durmuşa geçirmek gas Carbamide Plant was started in тыс. тонн продукции мелкого помола. gurulýan zawodlar hem munuň bir su perous Epoch of the Powerful State, Построенные и строящиеся в baradaky Çarçuwaly ylalaşyga gol çekildi. December 2014. Completion of the Строительство Гарабогазского butnamasydyr. Muňa mysal edip 2005-nji the chemical industry plants are a vivid настоящее время заводы химической Gurluşyk pudagy - bu möhüm infra construction is scheduled for June карбамидного завода было начато в ýylda gurlan we öndürijiligi ýylda 350 müň confirmation of this. For example, отрасли являются ярким тому под- strukturalaryň biridir, ol ýurduň ykdy 2018. In September 2013, during a trip декабре 2014 года. Завершение строи- tonna bolan Tejen karba mid zawo dy ny, Tejen Carbamide Plant, constructed тверждением. Например, построенный sadyýetiniň ösmegi bilen bilelikde ilatyň to Japan, the distinguished President тельства намечено на июнь 2018 года. 2014-nji ýylda gurlup ulanmaga berlen in 2005 with a production capacity в 2005 году Тедженский карбамидный ýaşaýyş durmuşynyň gowulaşmagyny signed the Framework Agreement for В сентябре 2013 года в ходе поездки öndürijiligi ýylda 400 müň tonna bolan of 350,000 tons annually, Mary Car завод производительностью 350 тыс. üpjün edýär. Bu pudak döwletde ilaty iş the implementation of this project. в Японию уважаемый Президент под- Mary karba mid zawo dy ny, Lebap wela bamide Plant constructed and com тонн ежегодно, построенный в 2014 bilen üpjün etmek boýunça ilkinjileriň ha The construction industry is one of писал Рамочное соглашение по пре- ýatynda gurlan Garlyk kaliý dag-magdan missioned in 2014 the with an annual году и сданный в эксплуатацию Ма- tarynda durýar. Gurluşyga bildirilýän ta the important infrastructures that pro творению в жизнь данного проекта. toplu my ny, Balkan wela ýa tyn da gurul ýan production of 400,000 tons, Garlyk рыйский карбамидный завод с еже- laplaryň gün-günden güýçlenmegi neti vides improvement of living conditions Строительная отрасль – одна из karba mid zawo dy ny görkez mek bolar. Potash Mining Complex, constructed годным производством 400 тыс. тонн, jesin de bu pudak gün-günden özger ýär. of the population along with economic важных инфраструктур, обеспечиваю- Bilşimiz ýaly, 2009-njy ýylyň iýun in Lebap Velayat, and the Carbamide Гарлыкский калийный горно-рудный Gurluşykda täze materiallaryň ulanylma development of the country. The in щая наряду с экономическим развитием aýynda türkmen we bela rus Lider le ri Plant constructed in Balkan velayat. комплекс, построенный в Лебапском gy ýaşaýyş jaýlaryň ýokary amatlyklary dustry is at the forefront of job secu страны и улучшение жилищных условий niň gatnaşmagynda ýurdumyzyň himiýa As you know, in June 2009, with велаяте, а также построенный в Бал- nyň bolmagyna, ekologiýa we ykdysady rity. As a result of the daily strengthe населения. Отрасль стоит в первых рядах senagatynyň täze önümçilik kuwwaty the participation of the Leaders of канском велаяте карбамидный завод. tarapdan has kämilleşmegine ýardam ning of requirements for construction, по обеспеченности населения работой. В na itergi berjek Garlyk kaliý dag-mag Turkmenistan and Belarus, the foun Как известно, в июне 2009 года edýär [4]. Meselem, uglerod süýüminiň the industry is changing day by day. результате ежедневного усиления требо- dan toplumynyň düýbi tutuldy. 2017-nji dation of the Garlyk Potash-Mining and при участии Лидеров Туркменистана ulanylmagy maýyşgak konstruksiýaly The use of new materials in construc ваний, предъявляемых к строительству, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 70 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71 DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ
desga la ry döret mä ge mümkin çi lik berse, tion leads to a high comfort of residen отрасль преображается день ото дня. daşardan howa çalyşygyny gurnamaga tial buildings, their ecological and eco Применение на строительстве новых ма- mümkinçiligi bolan aýnanyň täze döredil nomic improvement. For example, the териалов приводит к высокой комфорт- ýän nusgalary binanyň içindäki kisloro use of carbon fiber allows the creation ности жилых домов, их экологическому dyň derejesini sazlamaga ýardam edýär. of objects with a flexible structure, and и экономическому совершенствованию. Gurluşyk pudagynyň ýene bir gazanan newly created glass samples with the Например, применение углеродного во- üstünligi «3D çap etmek» usulydyr. Bu usu possibility of external ventilation локна позволяет создавать объекты и с ly dörediji Günorta Kaliforniýa uniwersiteti contribute to regulating the oxygen гибкой конструкцией, а вновь создава- niň professory Behroh Hosnewisdir [3]. level inside the building. емые образцы стекол с возможностью Professor B.Hosnewis meýdany 250 Another success of the construc вентиляции извне способствуют регули- m2 bolan binany gurup bilýän 3D printeri tion industry is the method of «3D ровать уровень кислорода внутри здания. işläp taýýarlady. 3D printer bilen jaý gur printing». The founder of this method Еще один успех строительной от- mak pikiri dünýäde iň çalt ösýän şäherle is Bechron Hosneves, a professor of расли метод «3D печати». Создатель riň biri bolan Birleşen Arap Emirlikleriniň Southern California University. данного метода профессор Южно-ка- paýtagty Dubaýda amala aşyryldy. Bu bir Professor Bechron Hosnevis лифорнийского университета Бехрон gatly ofis binasy bolup, Dubaýyň Halka has developed a 3D printer capable Хосневис. ra maliýe merkeziniň golaýynda, şäheriň of constructing a 250 m2 building. Профессор Бехрон Хосневис разра- orta gürpünde guruldy. Binanyň elektrik The idea of building a house with a ботал 3D принтер способный построить
DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ üpjün çi li gi, tele kom mu ni ka si ýa, suw üp jünçilik we howalandyryş ulgamy bardyr. Täze tehnologiýa bilen gurnalan jaýyň ba hasy, adaty usul bilen gurna lan bina dan 50% töweregi arzan boldy. 3D printer bilen «çap edilen» – gu rulan binalaryň berkligi we durnuklylygy aýratyn baha eýedir. Gurulýan ýerine la ýyklyk da, mese lem seýsmi ki zona lar da 3D printer was implemented in one здание площадью 250 м2. Мысль о пос binalaryň berkligi ýokarlandyrylýar. Täze of the fastest growing cities in the тройке дома при помощи 3D принтера tehnologiýa boýunça Hytaýyň gurluşyk world, the capital of the United Arab была осуществлена в одном из самых kompa ni ýa la ry ýer titre me si ne durnuk ly Emirates, the city of Dubai. One-sto быстроразвивающихся городов плане- bolan bina la ry gurdy. HuaShang Tengda ry office building is constructed in the ты, столице Объединенных Арабских kompaniýasynyň taslamasyny alyp baran city center, near the Dubai Interna Эмиратов городе Дубаи. Одноэтажное binasy 3D printerde çap edildi. Ikigat bi tional Financial Center. The building здание-офис построено в городском nanyň umumy meýdany 400 m2 bolup, bu has electrical supply, telecommuni центре, вблизи Дубайского междуна- bina güýji Rihteriň şkalasy boýunça 8 ba cation network, water and ventila родного финансового центра. Здание la deň bolan ýer titremesine durnuklydyr. tion systems. The cost of a building имеет электрообеспечение, телекомму- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 72 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73
Zhuoda Group atly başga bir Hytaý kompa erected with the help of new tech никационную сеть, водо и вентиляцион- niýasy 3D printerde «çap edilen» detallar nologies is about 50% cheaper than ную системы. Стоимость здания, постро- dan iki gat kottej gurdy. Munuň üçin bary- those built using the usual method. енного при помощи новых технологий ýogy 3 sagat wagt gerek boldy. Taslamany It is especially pleasant to note составляет примерно на 50% дешевле, işläp taýýarlaýjylaryň tassyklamagyna gö the stability of houses «unpacked» on чем построенные по обычному методу. rä binanyň ömri 150 ýyla çeker we ol güýji the 3D printer. The building compa Особо можно отметить устойчи- 9 bal bolan ýer titremesine durnuklydyr. nies of China built aseismic buildings. вость домов «распечатанных» на 3D Häzirki döwürde dünýä binagärligi çalt The house, whose project was reali принтера. Строительные компании ösýär. Bu ösüşiň düýp esasynda ykjamlyk zed by HuaShang Tengda company, is Китая строили сейсмостойкие здания. durýar. Geljekde islendik gurluşykda giň printed on the 3D-printer. The area of Дом, реализацией проекта которого den ulanylýan ykjamlyk bir ýerden beýleki this two-storeyed building is equal to занималась компания HuaShang Tengda bir ýere aňsatlyk bilen göçürilip bilinýän jaý 400 square metres. The lock is capa напечатан на 3D-принтере. Площадь laryň döremegine getirer. Dürli tehnikalar ble to sustain earthquake by force of этого двухэтажного здания равна 400
bilen enjamlaşdyrylan, tigirleriň üstünde 8 points under the Richter’s scale. Ot квадратным метрам. Замок способен DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ gurlan jaýlardan başga-da, taýýar element her Chinese company, Zhuoda Group, выдержать землетрясение силой 8 lerden tiz ýygnap we gurup bolýan jaýlaryň has constructed a two-storeyed cot баллов по шкале Рихтера. Другая Ки- görnüşleri dörediler. Gurluşyk pudagynyň tage from the details unpacked on the тайская компания Zhuoda Group за три ýene bir ugry – ähli binalary, kommunika 3D-printer in three hours. Developers часа построила двухэтажный коттедж siýlary we beýleki şertleri dolulygyna öz of the project assert that the house из распечатанных на 3D-принтере де- içine alýan, ähli amatlylyklary bolan şäher will not collapse, and its durability will талей. Разработчики проекта утверж- leriň we obalaryň toplumlaýyn gurluşygy make 150 years. Moreover, the small дают, что дом не разрушится и его dyr. Muňa mysal hökmünde ýurdumyzda house printed on the printer is so долговечность составит 150 лет. Более gurulýan täze şäherçeleri we obalary gör strong that it will sustain an earth того, напечатанный на принтере домик kezmek bolar. Bu täze şäherçeler we obalar quake by force of 9 points. настолько прочен, что выдержит «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, At present, the world architecture землетрясение силой в 9 баллов. şäherçeleriň, etrapdaky şäherleriň we et is developing rapidly. The basis for this В настоящее время мировая архи- telekeçiligiň, oba hojalygynyň ösdürilmegi, with various equipment, types of с места на место. Кроме домов, пос rap merkezleriniň ilatynyň durmuş-ýaşaýyş development is mobility. In the future, тектура развивается быстро. Основой sebitleriň senagat taýdan ösüşiniň möhüm transformer houses will also be crea троенных на колесиках и оборудован- şertlerini düýpli özgertmek boýunça 2020- mobility, which is widely used in any подобного развития является мобиль- ugry bolan täze sena gat kärha na la ry ny ted, which can be quickly assembled ных различной техникой, также будут nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnama construction, will lead to the creation ность. В будущем мобильность, широ- döret mek boýun ça maýa goýum tasla and disassembled. Another direction созданы типы домов трансформеров, synyň» çäklerinde gurulýar. Ýaşaýyş jaýla of houses, which can be easily moved ко применяемая в любом строительстве malaryň durmuşa geçirilmegi we täzeçil of the construction industry is the которые можно будет быстро собрать rynyň gurluşygy, ulag düzüminiň, saglygy from place to place. In addition to приведет к созданию домов, которые kuwwatlyklaryň artdyrylmagy bu mak complex construction of cities and vil и разобрать. Еще одно направление goraýyş ulgamynyň, bilimiň, medeniýetiň, houses built on castors and equipped можно будет с легкостью перемещать satnamanyň möhüm ugry bolup durýar. lages that have complete comfort and строительной отрасли – это комплекс- XXI asyrda her bir döwletiň ösmeginiň entirely include all buildings, com ное строительство городов и сел, име- möhüm şertleriniň biri hem ylymy-bilimi munications and other conditions. An ющих полную комфортабельность и ösdür mek den we döwre bap tehno lo gi ýa example is new settlements and villa полностью включающих в себя все зда- ny durmuşa ornaşdyrmakdan ybarat bolup ges under construction in the country. ния, коммуникации и другие условия. durýar. Önümçiligiň täze usullary we täze They are built within the framework of Примером могут служить строящиеся mate rial lar zähmet öndü ri ji li gi ni ýokar lan the President’s National Program «On в стране новые поселки и села. Они dyrma ga mümkin çi lik berýär we bu puda the Transformation of the Socio-Hou строятся в рамках Национальной Прог gyň netijeliligini has hem ýokarlandyrýar. sing Conditions of the Population of раммы Президента Туркменистана «О DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ Ylmyň özmegi bilen nanotehnologiýa, me Villages, Towns and Etrap Towns for преобразовании социально-жилищ- hatronika we ş.m. täze ugurlar döreýär. the Period until 2020» [3]. The con ных условий населения сел, поселков Ýakyn geljekde gurluşyk pudagynda hem struction of residential buildings, de и этрапских городов на период до 2020 täze ugurlar we hünär ler dörär. velopment of health care, transport, года» [3]. Строительство жилых домов, Pudagyň geljekki ugurlary education, culture, entrepreneurship развитие отрасли здравооханения, – sanly usulda taslamak we önüm and agriculture, the implementation of транспорта, образования, культуры, çilige taýýarlamak; investment projects for the creation of предпринимательства и сельского хоз – berlen häsi ýet le re eýe bolan gur new industrial enterprises, which are яйства, претворение в жизнь инвести- luşyk materiallarynyň önümçiligi; an important direction of the region’s ционных проектов по созданию новых – köpçü lik le ýin peýda lan mak üçin industrial growth, and the increase промышленных преприятий, являю- gurluşyk gurnawlary (bir maşgalanyň in new capacities are an important щихся важным направлением про- özbaşdak ýygnap we gurnap biljek öýle direction of the program. мышленного роста региона, а также ri, hojalyk desgalary); In the 21st century, one of the увеличение новых мощностей являют- – içine sanly ulgamlar ornaşdyrylan most important conditions for the de ся важным направлением программы. edara we ýaşaýyş jaýlary («intellektual velopment of each state is the growth В XXI веке одним из важных ус- öýler»); of education and science, as well as ловий развития каждого государства – gurluşykda 3D (üç ölçegli) çap et the introduction of modern tenolo является рост образования и науки, а megi ulanmak; gy. New methods of production and также внедрение современных техно- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 74 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75
логий. Новые методы производства и olary pudagyň içindäki taslamalara teklip Future specialties in the construc- зуют альтернативные источники энер- новые материалы дают возможность edip, ornaşdyryp) bilýän hünärmen; tion industry гии, энергосберегающие материалы и повышения производительности – «Intellektual binalaryň» infrast – an architect of «Buildings with полностью обеспечивают себя энер- труда и результативности отрасли. С rukturasyny taslaýan hünärmen. Binanyň high energy efficiency - self-sustaining гией; развитием науки возникают нанотех- içinde ornaşdyrylan intellektual ulgamy energy». A specialist, engaged in the – специалист по совершенство- нология, мехатроника и другие новые (meselem, adaty ýaşaýyş durmuşda design of buildings, self-reliant energy. ванию (модернизации) строительных направления. В недалёком будущем ulanyl ýan tehni ka la ry, howpsuz lyk teh Such buildings use alternative energy технологий. Специалист использую- и в строительной отрасли появятся nika sy ny, energi ýa üpjün çi li gi ni, suw sources, energy-saving materials and щий конструкции, составленные из новые направления и специальности. üpjünçiligini we ş.m.) dolandyrmagy, fully provide themselves with energy; новых материалов для модернизации Перспективные направления sazlamagy amala aşyrýan hünärmen; – a specialist for the improvement имеющихся зданий и объектов с при- отрасли – gurluşykda 3D (üç ölçegli) «çap (modernization) of construction tech менением современных технологий – цифровое проектирование и etmek» tehnologiýasynyň taslamasyny nologies. A specialist who uses designs строительной отрасли, принимающий подготовка к производству; döredýän hünärmen; composed of new materials for moder современные решения по вопросам
– 3D görnüşde çap etmek üçin galyn new materials make it possible to – производство стройматериалов – binanyň makediniň taslamasyny nizing existing buildings and facilities энергоснабжения, водоснабжения, DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ dylary ulanmak (gurluşykda ulanylman ga increase the labor productivity and по заданным характеристикам; düzýän, ony «çap etmek» (gurmak) üçin with the use of modern construction канализационных и вентиляционных lan materiallaryň galyndylary we toprak «3D productivity of the industry. With the – строительные конструкции iň amatly materiallary saýlaýan, bina technologies, who makes modern de систем жилых домов и учреждений, а printer» üçin material bolup hyzmat eder); development of science there are для массового пользования (дома и nyň 3D çap etmek usulynda gurluşygyny cisions on energy supply, water sup также предлагающий и внедряющий – galyn dy la ry mate ria la öwürmek nanotechnology, mechatronics and хозяйственные постройки, которые alyp barýan hünär men. ply, sewage and ventilation systems of их внутриотраслевым проектам; üçin biologiki usulda gaýtadan işlemek. other new directions. In the near fu самостоятельно может построить и Hormatly Prezidentimiziň taýsyz ta residential buildings and institutions, – специалист по проектированию Bu galyndysyz önümçiligi we gurluşyk ture new industries and specialties разобрать одна семья); gallasy bilen Garaşsyz, hemişelik Bitarap as well as offers and implements инфраструктуры «Интеллектуальных tehno lo gi ýa sy ny döret mä ge mümkin will be in the construction industry. – офисы и жилые дома с вмон- Türkmenistan döwletimiziň gurluşyk we them to intra-industry projects; зданий». Специалист осуществляющий çilik berer. (Mese lem, ulany lan akyndy Promising directions of the industry тированной цифровой системой («ин- bina gär lik ulga myn da täze ugurla ry ösdür – a specialist in Infrastructure управление и наладку установленной suwla ry we önümçi lik galyn dy la ry dürli – digital design and preparation теллектуальные дома»); megiň düýpli binýady guruldy. Onda türk Design of «Smart Buildings». A spe внутри здания интеллектуальной сис materiallara we energiýa özgerdiler). for production; – применение в строительстве 3D men halkynyň taryhy-medeni we çeperçilik cialist who manages and adjusts the темы, (например, бытовая техника, Geljegiň käbir meseleleri – production of construction (трехмерной) печати; mira sy, milli däp-dessur la ry, ençe me asyr intellectual system installed inside техника безопасности, энергообеспе- – gurluşygyň adaty tehnologiýala materials by specified characteristics; – использование отходов для 3D laryň dowamynda toplan tejribesi, innowa the building, (for example, house чение, водообеспечение и др); ryny döwre bap inno wa sion usullar bilen – building structures for mass печати (отходы неиспользованных sion tehnologiýalaryň gazanan üstünlikleri, hold appliances, safety equipment, – специалист, создающий проект çalyşmak; use (houses and outbuildings, which в строительстве материалов и грунт milletimiziň tebigy-howa şertlere uýgunla energy supply, water supply, etc.); технологии печати 3D (трехмерный) – guruljak binalary 3D (üç ölçegli) can be built and dismantled by one могут служить материалом для «3D şan ýaşaýyş tejribesi öz beýanyny tapdy. – a specialist, who creates a системы в строительстве. Специалист usulda modelirlemek; family independently); принтера»); project for printing technology 3D по составлению макета здания, от- – «Intellektual» öýleri we binalary – offices and residential buil – биологическая переработка Maksatguly BENDOW, (three-dimensional) system in con бирает самые выгодные материалы taslamak, sazlamak hem-de gurnamak; dings with a built-in digital system для превращения отходов в матери- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk struction. A specialist in drawing up для его распечатки (постройки), ведет – öz-özüni energi ýa bilen üpjün («smart homes»); алы. Это даст возможность создания institutynyň mugallymy the layout of the building, selects the строительство по методу распечатки edip bilýän jaýla ry tasla mak. – application in the construction безотходного производства и строи- здания методом 3D. Sähragül GURBANOWA, most profitable materials for printing Gurluşyk puda gynyň geljek ki of 3D (three-dimensional) printing; тельной технологии. (Например, ис- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk (construction), leads the construc Благодаря заботам уважаемого hünärleri – the use of waste for 3D printing пользованная сточная вода и произ- institutynyň 5-nji ýyl talyby tion using a method of 3D printing. Президента в независимом и ней- – «Energo ne ti je li li gi ýoka ry – öz- (the waste of unused construction водственные отходы превращаются в Thanks to the care of the distin тральном Туркменистане построена özüni energi ýa bilen üpjün edýän bina materials and soil can serve as различные материалы и энергию). Edebiýat / Bibliography / Литература guished President the basis for the основа для развития новых направле- laryň» binagäri. Öz-özüni energiýa bilen material for «3D printer»); Некоторые вопросы перспективы development of new directions in the ний в строительной и архитектурной
DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ üpjün edýän bina la ry tasla mak bilen – biological processing to con – замена традиционных техно- 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. Türk country’s construction and architec отрасли страны. В этом нашли свое meşgullanýan hünärmendir. Bu binalar vert waste into materials. This will логий строительства современными menistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet ture has been built in independent отражение историко-культурное и ху- energiýanyň alternatiw çeşmelerini we enable the creation of waste-free инновационными методами; kadalaşdyrylyşy. I-II tom. – Aşgabat, 2010. and neutral Turkmenistan. This ref дожественное наследие туркменского energiýa tygşytlaýjy materiallary ula production and construction techno – моделирование строящихся 2. Türkmenistany ykdysady, syýasy lects the historical and cultural heri народа, национальные обычаи и об- nyp, dolu ly gy na özüni energi ýa bilen üp logy. (For example, used wastewater зданий методом 3D (трехмерный); we medeni taýdan ösdürmegiň 2020- tage of the Turkmen people, national ряды, опыт, накопленный в течении nji ýyla çenli döwür üçin baş ugry Milli jün edýär; and industrial waste are converted – проектирование, настройка и многих веков, успехи инновационных maksatnamasy. – Aşgabat, 2003. customs and rituals, the experience – gurluşyk tehnologiýalaryny kämil into various materials and energy). конструкция «Интеллектуальных» 3. Лунева Д.А., Кожевникова Е.О., accumulated over many centuries, технологий в строительной отрасли, leşdirýän (modernizirleýän) hünärmen; Some Perspectives домов и зданий; Калошина С.В. Применение 3D-печати в the successes of innovative techno а также жизненный опыт нации по – gurluşyk pudagynyň döwrebap – replacement of traditional – проектирование зданий само строительстве и перспективы ее развития logies in the construction industry, as адаптации к природным условиям. tehno lo gi ýa la ryn dan peýda la nyp (me construction technologies with обеспечивающихся энергией. // Вестник Пермского национального well as the life experience of the na selem, bar bolan bina la ry we desga la ry modern innovative methods; Будущие специальности стро исследовательского политехнического tion in adapting to natural conditions. Максатгулы БЕНДОВ, kämilleşdirmek (modernizirlemek) üçin – modeling of buildings under ительной отрасли университета. Строительство и архитек преподаватель Туркменского täze mate rial lar dan düzü len gurnawlary construction using the 3D method – архитектор «Зданий, с высокой тура. – 2017. – Т. 8, № 1. – С. 90–101. DOI: Maksatguly BENDOV, государственного архитектурно- строительного института ulanyp bilýän, ýaşaýyş we edara binala (three-dimensional); энергорезультативностью - самообес 10.15593/2224-9826/2017.1.08. A teacher of the Turkmen State Architectural 4. Черняев В.В., Абакумов Р.Г. Проб rynyň energoüpjünçiligi, süw üpjünçiligi, – design, adjustment and design печивающихся энергией». Специ- and Construction Institute лемы внедрение инновационных техноло Сахрагуль КУРБАНОВА, ulanylan suwlary akdyryş, howalandyryş of «smart» houses and buildings; алист, занимающийся проектирова- гий в строительстве // Международный Sahragul GURBANOVA, студентка 5 курса Туркменского ýaly ulgamlary boýun ça döwre bap çöz – designing of buildings with нием зданий, самообеспечивающихся научный журнал «Инновационная наука» A student of the Turkmen State Architectural государственного архитектурно- gütleri kabul edip, baş çykaryp bilýän, self-sufficient energy. энергией. Подобные здания исполь- №02-1/2017 ISSN 2410-6070. and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 76 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77 TÜRKMENISTAN – RUHUBELENTLIGIŇ WE SAGDYNLYGYŇ ÝURDY TURKMENISTAN IS A COUNTRY OF INSPIRATION AND HEALTH ТУРКМЕНИСТАН – СТРАНА ВООДУШЕВЛЁННОСТИ И ЗДОРОВЬЯ SPORT / СПОРТ
ÜNÝÄ sportunda täze sahy HANKS to the tireless efforts ЛАГОДАРЯ неустанным забо- pany açjak Aziada – 2017-ä of the Leader of the Nation, там Лидера нации Гурбангулы Dtaýýarlykly barmak üçin ýur TGurbanguly Berdimuhamedov, ББердымухамедова, претворя dumyzda milli Liderimiz Gurbanguly a lot of work is being done to pre ется в жизнь большая работа в Berdimuhamedowyň taýsyz tagallasy pare the Asian Games-2017, which подготовке Азиады-2017, которая bilen uly işler alnyp barylýar. Ministr will open a new page in the world откроет новую страницу в мировом likleriň we pudak edaralarynyň işgär sport. Carrying out sporting events спорте. Среди работников Минис leriniň arasynda ruhubelentligi, beden under the motto «Turkmenistan is терств и ведомств в Туркменистане terbiýäni we sporty ösdürmek, sagdyn a country of inspiration and health» проводятся спортивные меропри- durmuş ýörelgesini durmuşa giňden with a view to developing enthu ятия под девизом «Туркменистан ornaşdyrmak, zehinli, güýçli, başarjaň siasm, physical culture and sports – страна воодушевленности и здо-
SPORT / СПОРТ türgenleri seçip-saýlap almak, olaryň among the employees of the Minis ровья». Их участия в составе сбор- Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň tries and departments, broadly ных команд Туркменистана также düzüminde çykyş etmegini gazanmak implementing the principle of a является одной из основных работ в maksady bilen «Türkmenistan – ru healthy lifestyle, selecting talen этом направлении. hubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» ted, strong, viable athletes, achie Заключительные соревнования atly sport ýaryşlarynyň geçirilmegi bu ving their participation in the natio VIII спартакиады по спортивным ugurda ýaýbaňlanýan işleriň esasyla nal teams Teams of Turkmenistan состязаниям между работниками rynyň biridir. is also one of the main works in this Министерств и ведомств под Türkmenistanyň ministrlikleri direction. девизом «Туркменистан – страна niň, pudak edaralarynyň işgärleriniň Final competitions of the VIII воодушевленности и здоровья» arasynda sportuň görnüşleri boýunça Games of sports contests between прошли в апреле-мае на спортивных «Türkmenistan – ruhubelentligiň we employees of the Ministries and de объектах города Ашхабада. sagdynlygyň ýurdy» atly VIII- sport ýa partments under the motto «Turk Как известно, спортсмены ryşlarynyň jemleýji ýaryşlary 2017-nji menistan is a country of inspiration хозяйственного управления «Спор- ýylyň aprel-maý aýlarynda Aşgabat şä and health» were held in April-May тивный клуб строительства и heriniň sport desgalarynda geçirildi. at sports facilities in the city of Ash архитектуры» Министерства Стро- Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda ýaý gabat. ительства и архитектуры Турк baňlanýan dürli sport ýaryşlaryna Türk As you know, athletes of the менистана принимают система- menistanyň Gurluşyk we binagärlik economic management «Sports Club тическое участие на проводимых ministrliginiň «Gurluşyk we binagärlik of Construction and Architecture» в стране различных спортивных sport kluby» hojalyk müdirliginiň tür of the Ministry of Construction and мероприятиях. genleri yzygiderli gatnaşyp, üstünlikli Architecture of Turkmenistan take На соревновании, нашедшем çykyş edip gelýärler. Ýurdumyzyň mi a systematic part in various sports горячую поддержку среди минис nistrlikleriniň we pudak edaralarynyň events held in the country. терств и ведомств страны они TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 78 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79
arasyn da gyzgyn goldaw tapan bu ýa At the competition, which сумели показать высокие показа- «Türkmenistan-ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» atly ryşda hem olar ýokary netijeleri gör was strongly supported among the тели. (результаты соревнований в VIII-Milli Spartakiadasynyň Milli göreş görnüşi boýunça jemleýji ýaryşynyň netijesi kezmegi başardylar. (ýaryşyň netijeleri ministries and departments of the таблице ниже). aşakdaky tablisalarda görkezilýär). country, they were able to show high Следует отметить хорошие ре- The results of the final round of the National Wrestling of the VIII National Sports Contest «Turkmenistan is a Ýeri gelende Türkmenistanyň rates. (The results of the competition зультаты сборной команды сред- country of inspiration and health» başlangyç orta hünär okuw mekdep in the table below). ней специализированной строи- Итоги заключительного тура по Национальной борьбе VIII Национальной Спартакиады «Туркменистан – страна воодушевленности и здоровья» «Türkmenistan – ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» atly VIII- sport ýaryşlarynyň jemleri
Results of the VIII Sports Contest «Turkmenistan is a country of inspiration and health» Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda With the weight With the weight With the With the With the weight With the weight With the weight With the weight Итоги VIII спартакиады «Туркменистан – страна воодушевленности и здоровья» weight weight В весе В весе В весе В весе В весе В весе В весе В весе 57 kg. 62 kg. 82 kg. 90 kg. 100 kg. +100 kg. Stol Jemi 68 kg. 74 kg. № Toparlaryň ady Woleýbol Ýeňil atletika Suwda Küşt Kiçi tennisi Milli göreş Basketbol Tennis utuk Umumy ýüzmek futbol sany eýelän ýeri Team names volleyball Light athletics Chess Table National basketball Tennis I-orun I-orun I-orun I-orun II-orun I-orun I-orun II-orun Swimming Mini tennis wrestling Total Total Названия Волейбол Легкая Шахматы Баскетбол Теннис football number of number of команд атлетика Плавание Националь- I-place I-place I-place I-place II-place I-place I-place II-place Настоль- scores places 05-09.04.2017 14-19. Мини ный ная борьба 19-23.04.2017 24-27. I-место I-место I-место I-место II-место I-место I-место II-место SPORT / СПОРТ 06-08.04.2017 14-16.04.2017 04.2017 футбол теннис 04.2017 Всего Общее 19-21 19-21 количество количество 17-23. .04.2017 очков мест 04.2017 Erkek Zenan Erkek Zenan Erkek Zenan 18-20. Erkek Zenan 04.2017 lerinde bilim alýan talyp ýaşlaryň ara тельной школы города Ашхабада М W М W М W М W Good results of the team of the synda yglan edilen «Türkmenistan – secondary specialized construction на VIII спартакиаде «Туркменис М Ж М Ж М Ж М Ж ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» school of Ashgabat at the VIII тан – страна воодушевленности atly VIII- sport ýaryşlarynda Aşgabat Sports Contest «Turkmenistan is a и здоровья», проведенной среди gurluşyk orta hünär okuw mekdebiniň country of inspiration and health» студенческой молодежи началь- Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň hem ýokary üstü ных средне-специализированных Gurluşyk we held among students of primary binagärlik nlige eýe bolandygyny belläp geçmek secondary specialized schools of школ Туркменистана. ministrligi III I I I I I I I I I I I I isleýäris. Turkmenistan should be noted. Спортсмены и команды, побе- 1 Ministry of Sport ýaryşynyň jemleýji tap Athletes and teams that won the дившие на заключительном туре Construction 8 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 128 I gyrynyň ýeňijileri bolan toparlar we scoring tour of the sport were awar спортивного состязания награж- SPORT / СПОРТ and Architecture of Turkmenistan türgenler Türkmenistanyň Preziden ded with a special prize of the Presi дены специальным призом Прези- tiniň ýörite baýragy, Türkmenistanyň dent of Turkmenistan, Certificates of дента Туркменистана, Почетными Министерство Sport baradaky döwlet komitetiniň Honor of the State Sports Committee грамотами Государственного ко- строительства и архитектуры Hormat hatla ry hem-de Türkme nis of Turkmenistan, as well as cups and митета Туркменистана по спорту, Туркменистана tanyň Demokratik partiýasy, Türk medals of the Democratic Party of а также кубками и медалями Де- menistanyň Kärdeşler arkalaşyk Turkmenistan, the Central Council of мократической партии Туркме- larynyň Milli merkezi, ýurdumyzyň Trade Unions of Turkmenistan, and нистана, Центральным советом Türkmenistanyň Bilim ministrligi IV II II II III II II III III III IV III II Magtymguly adyndaky Ýaşlar gura the Central Council of Magtymguly профсоюзов Туркменистана и Цен- masynyň Merkezi Geňeşi tarapyndan Youth Organization. тральным советом Молодежной 2 Ministry of Education of Kubok lar we medal lar bilen sylag Every victory is the beginning организации страны имени Мах- 7 bal 9 bal 9 bal 9 bal 8 bal 9 bal 9 bal 8 bal 8 bal 8 bal 7 bal 8 bal 9 bal 108 II Turkmenistan landy lar. of new achievements. The high vic тумкули. Her bir gazanylan ýeňiş – täze Каждая победа начало новых Министерство tory of the athletes of the economic образования üstünliklere badalga. Türkmenistanyň management of «Sports Club of Con достижений. Высокая победа спорт Туркменистана Gurluşyk we binagärlik ministrligi struction and Architecture of Turk сменов хозяйственного управления niň hojalyk müdirliginiň türgenleriniň menistan» of the Ministry of Con воодушевляет их на достижение
Türkmenistanyň gazanan bu ýokary üstünligi olary şu struction and Architecture inspires новых успехов на Азиаде-2017, Maliýe ------III III IV VI V ----- II II III II IV ýylyň sentýabr aýynda paýtagtymyz them to achieve new successes at которая пройдет в Ашхабаде в ministrligi Aşgabatda geçiriljek Aziada – 2017- the Asian Games-2017, which will сентябре нынешнего года. 3 Ministry of de täze ýeňişlere eýe bolmaga ruhlan be held in Ashgabat this September. 76 III Finance of 8 bal 8 bal 7 bal 5 bal 6 bal 9 bal 9 bal 8 bal 9 bal 7 bal dyrýar. Чары ИШАНКУЛИЕВ, Turkmenistan Chary ISHANGULYYEV, Главный специалист хозяйственного управления «Спортивный клуб Министерство Çary IŞANGULYÝEW, Chief specialist of economic management финансов Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik «Sports Club of Construction and строительства и архитектуры» Туркменистана ministrliginiň «Gurluşyk we binagärlik sport Architecture» of the Ministry of Construction Министерства Строительства и kluby» hojalyk müdirliginiň baş hünärmeni and Architecture of Turkmenistan архитектуры Туркменистана M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е
M. Tuwakow Ylym – ösüşleriň binýady...... 1 Ý. Ezizowa Energetika Hartiýasynyň forumy...... 8 A. Orakowa, P. Garaýew Aşgabadyň seýilgähleri we olaryň binagärlik aýratynlyklary..12 S. Saýylowa, B. Nepesowa Logistikada ulgamlaýyň seljerme...... 21 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly J. Esenow Ezber gurluşykçylar öňe saýlandy...... 28 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE A. Annamämmedow, S. Aşyrowa Üstünlikleriň hil netijeleri...... 30 OF TURKMENISTAN S. Janmämmedowa Binagärlik sungaty milli kinematografiýada...... 35 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА Ä. Gubaýewa Däp bolan bezeg we binanyň döwrebap keşbi...... 40 ТУРКМЕНИСТАНА G. Seýitmyradowa Gurluşyk material – keramzitbeton bloklar...... 54 Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň Ý. Annaýew, N. Agabaýew Ýöriteleşdirilen gurluşyk maşynlary...... 60 Gurluşyk we binagärlik ministrligi T. Çaryýew Özbaşdak ýaşaýyş jaýlaryny gurmagyň we ulanyşa kabul etmegiň tertibi...64 Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän M. Bendow, S. Gurbanowa Gurluşyk pudagynyň innowasion ugurlary...... 68 ylmy žurnallaryň we neşirleriň Ç. Işangulyýew Türkmenistan – ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy...... 76 sanawyna goşuldy.
The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific M. Tuvakov Science is the foundation of progress...... 1 publications of Turkmenistan. Y. Ezizova Energy Charter forum...... 8
Журнал включен в перечень A. Orakova, P. Garayev Park complexes of Ashgabat and their architectural peculiarities..12 рецензируемых научных изданий S. Sayylova, B. Nepesova System analysis in logistics...... 21 Туркменистана. J. Esenov Skillful builders are going forward...... 28 Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA A. Annamammedov, S. Ashyrova The results of qualitative achievements...... 30 Art of architecture in national cinematography...... 35 Redaksiýanyň geňeş agzalary: S. Janmammedova Çary AMANSÄHEDOW E. Gubayeva Traditional decor and modern facade...... 40 Baýrammyrat ATAMANOW G. Seyitmyradova Building material – expanded clay blocks...... 54 Abdyrahym AŞYROW Wladimir GASANOW Y. Annayev, N. Agabayev Specialized construction vehicles...... 60 Ataberdi GURBANLYÝEW T. Charyev The order of construction and putting in operation Sapargeldi DAŇATAROW of residential houses...... 64 Annageldi ESENOW Muhammet MÄMENOW M. Bendov, S. Gurbanova Innovative directions of the construction industry...... 68 Ruslan MYRADOW C. Ishangulyev Turkmenistan is a country of inspiration and health...... 76 Aşyr ÝAZDURDYÝEW
Redaksiýanyň salgysy: 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, М. Туваков Наука – фундамент прогресса...... 1 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Я. Эзизова Форум Энергетической Хартии...... 8 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. А. Оракова, П. Гараев Парковые комплексы Aшхабада и их архитектурные Faks: 92-18-54 особенности...... 12 E-mail: [email protected] Indeksi: 78009 С. Сайылова, Б. Непесова Системный анализ в логистике...... 21
2015-nji ýylyň ýanwar aýyndan bäri neşir edilýär. Д. Эсенов Умелые строители вышли вперед...... 28 Üç aýda bir gezek çap edilýär. А. Аннамаммедов, С. Ашырова Результаты качественных достижений...... 30 Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar С. Джанмаммедова Искусство архитектуры в национальной кинематографии...... 35 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. Э. Губаева Традиционный декор и современный фасад...... 40 Ýygnamaga berildi – 13.04.2017 Çap etmäge rugsat edildi – 22.08.2017 Г. Сейитмырадова Строительный материал – керамзитобетонные блоки...... 54 Neşir N1. Sany–8000. A–94211. Sargyt N–2302. Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. Я. Аннаев, Н. Агабаев Специализированные строительные машины...... 60 Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. Т. Чарыев Порядок строительства и приёма в эксплуатацию жилых домов...... 64 Hasap neşir listi 7,9. М. Бендов, С. Курбанова Инновационные направления строительной отрасли...... 68 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 Ч. Ишанкулиев Туркменистан – страна воодушевлённости и здоровья...... 76