CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 YLYM – ÖSÜŞLERIŇ BINÝADY SCIENCE IS THE FOUNDATION OF PROGRESS НАУКА – ФУНДАМЕНТ ПРОГРЕССА

ÜRKMEN­ halky­ ähli­ döwür­ ler­ de­ URKMENS, who took know­ УРКМЕНЫ, принимавшие зна- hem ylym-bili­ mi­ ösdür­ mek­ li­ ge­ ledge and science as the source ния и науку в качестве источ- Taýra­ tyn­ ähmi­ ýet­ berip­ gelip­ dir.­ Tof a happy life, have paid spe­ T ника счастливой жизни, во все Türkmen­ topra­ gyn­ da­ ky­ Nusaý,­ Merw, cial attention to scientific knowledge времена уделяли особое внимание Köneür­ genç­ ýaly­ gady­ my­ mede­ ni­ at all times. Outstanding scientists научным познаниям. Выдающиеся ojak­lar­da ýa­şap ge­çen meş­hur alym­ who lived in the ancient centers of ученые, проживавшие в древних AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО lar ylym dünýä­ sin­ de­ uly yz goýup­ dyr­ ­ culture of the Turkmen land of Nisa, очагах культуры туркменской земли lar. Orta­ asyrlar­ da­ mate­ ma­ ti­ ka,­ ast­ Merv, and Kunyaurgench left a big Нисы, Мерва, Куняургенча оставили ro­no­mi­ýa, geog­ra­fi­ýa ýa­ly ylym­la­ryň mark in the scientific world. The sci­ большой след в научном мире. На- ös­me­gi­ne uly go­şant go­şan Mu­ham­ entific works of Muhammet ibn Musa учные работы Мухаммет ибн Муса met ibn Mu­sa Ho­rez­mi özü­niň yl­my Khorezmi, who made a great contri­ Хорезми, внёсшего огромный вклад iş­le­ri bi­len di­ňe bir Gün­do­ga­ryň däl, bution to the development of mathe­ в развитие математики, астрономии eýsem,­ Ýewro­ pa­ alymla­ ryn­ da­ hem matics, astronomy and geography of и географии средневековья выз­ uly gyzyk­ lan­ ma­ döre­ dip­ dir.­ Ol ylym the Middle Ages, aroused great inter­ вали большой интерес не только у adam­la­ryň dur­mu­şyn­da mö­hüm or­ est not only among scientists of the ученых Востока, но и Европы. По ny eýe­le­ýär, ola­ryň dur­mu­şy­ny, işi­ni East, but also of the West. According его словам наука занимает особо ýe­ňil­leş­dir­ýär di­ýip nyg­tap­dyr. Al- to him, science occupies an especially важное место в жизни человека, Ho­rez­mi öz döw­rü­niň meş­hur yl­my important place in human life, enno­ облагораживает его жизнь и труд. mer­kez­le­ri­niň bi­ri bo­lan Kö­neür­gen­ bles its life and work. Al-Khorezmi Аль-Хорезми работал в богатейших jiň, Mer­wiň baý ki­tap­ha­na­la­ryn­da iş­ worked in the richest libraries of библиотеках Куняургенча и Мерва, läpdir,­ Bagdat­ da­ ky­ «Paýhas­ öýünde»­ Kunyaurgench and Merv, considered считавшихся знаменитыми очагами Gün­do­ga­ryň gör­nük­li alym­la­ry bi­len to be the famous centers of science науки своего времени. Совместно с bile­ lik­ de­ köp sanly­ ylmy­ barlag­ la­ ry­ of his time. Together with famous sci­ известными учеными Востока про- alyp baryp­ dyr­ we mate­ ma­ ti­ ka,­ astro­ ­ entists of the East, he conducted sci­ водил научные изыскания в «Доме no­mi­ýa, geog­ra­fi­ýa de­giş­li «Al­geb­ra­ entific research in «The Sound Mind разума» Багдада, написал ценней- ny hem almu­ ka­ ba­ ly­ hasap­ la­ mak­ ha­ House» in Baghdad, wrote valuable шие научные труды по математике, kynda»,­ «Trigo­ no­ met­ rik­ tabli­ sa­ lar»,­ scientific works on mathematics, астрономии и географии такие как, «Hindi­ hasa­ by­ hakyn­ da»­ atly­ gym­ astronomy and geography such as «Расчеты алгебры и алмукабалы», mat­ly yl­my iş­le­ri ýa­zyp­dyr. «Calculations of Algebra and Almu­ «Тригонометрическая таблица» и Şeý­le alym­la­ryň ýe­ne bi­ri «Gün­ kabala», «Trigonometric Table» and «Об индийском счете». do­ga­ryň Aris­to­te­li», «Aris­to­tel­den soň «On the Indian Calculation». Огромный вклад в развитие ikin­ji mu­gal­lym» ady­ny alan Abu Na­ A huge contribution to the deve­ науки своего времени внес также syr Fa­ra­by bo­lup, ol öz döw­rün­de yl­ lopment of science of his time was also Абу Насыр аль Фараби, получив- myň ös­me­gi­ne uly go­şant go­şup­dyr. made by Abu Nasir al-Farabi, who ший эпитеты «Аристотель Востока», Aly­myň fi­lo­so­fi­ýa de­giş­li «Paý­ha­syň received the epithets «Aristotle of «Второй учитель после Аристотеля». ma­ny­sy ha­kyn­da», «Ýaş­la­ryň paý­ha­ the East», «The Second Teacher after Многочисленные философские sy hakyn­ da­ kitap»,­ «Logi­ ka­ hakyn­ da­ Aristotle». Numerous philosophical труды ученого «О смысле разума», kitap»,­ «Ylymla­ ry­ kesgit­ le­ mek­ we to­ works of the scientist «On the Mean­ «Книга о разуме молодежи», «Кни- parla­ ra­ bölmek­ hakyn­ da­ kitap»,­ «Fi­ ing of Mind», «The Book on the Mind га о логике», «Книга об опреде- lo­so­fi­ýa­nyň ma­ny­sy ha­kyn­da ki­tap», of Youth», «The Book of Logic», «The лении наук и разделении по груп- «Fi­lo­so­fi­ýa bel­lik­ler», «Ast­ro­lo­gi­ýa­nyň Book on the Definition of Sciences and пам», «Книга о смысле философии», dogry­ we nädog­ ry­ düzgün­ le­ ri­ hakyn­ da­ Division by Groups», «The Book of the «Философские заметки», «Книга ki­tap», «Fi­zi­ka­nyň esas­la­ry ha­kyn­da», Meaning of Philosophy», «Philosop­ о верных и неверных положениях «Saz ha­kyn­da söz», «Goş­gy we ri­to­ri­ hical Notes», «A Book about Incorrect астрологии», «Об основах физики», ka hakyn­ da­ kitap»,­ «Sözlük­ ler­ hakyn­ ­ Positions of Astrology, «On the Basics «Слово о музыке», «Книга о стихе и TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 2 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3

da» di­ýen köp san­ly eser­le­ri ylym dün­ of Physics», «The Word of Music», ритонике», «О словарях» и др. имеют dö­re­di­ji­li­gi hem di­ňe bir türk­men we bution to the development of various вклад в развитие различных нап­ ýäsin­ de­ möhüm­ ähmi­ ýe­ te­ eýedir.­ «The Book of Poetry and Rhettonics», большой вес в мире науки. beý­le­ki Gün­do­gar halk­la­ry­nyň däl, eý­ areas of art such as philosophy, medi­ равлений искусства, таких как Abu Reý­han Bi­ru­ny­nyň hem «On Dictionaries», and others have Блистательный научный труд sem, Ýew­ro­pa halk­la­ry­nyň hem çuň­ cine, literature, logic, and musical art философия, медицина, литерату- «Geog­ra­fi­ýa» at­ly aja­ýyp işi ga­dy­my great weight in the world of science. Абу Рейхан Бируни «География» ňur hor­ma­ty­na my­na­syp bo­lup­dyr. Ibn won respect not only for the peoples ра, логика, музыкальное искусство we or­ta asyr­la­ryň ta­ry­hy­ny, ýer-ýurt The brilliant scientific work «Ge­ имеет важное значение в изучении Si­na­nyň «Luk­man­çy­lyk yl­my­nyň ka­ of the East, but also for the coun­ завоевало уважение не только на- at­la­ry­ny we şä­her­le­riň ýer­le­şi­şi­ni öw­ ography» is of great importance in the истории древних и средних веков, nunla­ ry»­ atly­ köp jiltlik­ ylmy-en­ sik­ lo­ ­ tries of Europe. Ibn Sina’s scientific родов Востока, но и стран Европы. renmek­ de­ möhüm­ ähmi­ ýe­ te­ eýedir.­ study of the history of the ancient and названий стран и земель, а также pe­dik işi ba­ryp XVI asyr­da Ýew­ro­pa­nyň and encyclopedic multivolume work Научно-энциклопедическая много- Bi­ru­ny­nyň öz döw­rü­niň me­de­ni ojak­ middle ages, the names of countries расположения городов. Выдающе- ýoka­ ry­ okuw mekdep­ le­ rin­ de­ düýpli­ «The Canons of Medical science» was томная работа Ибн Сины «Каноны la­ry bo­lan Kö­neür­genç, Gür­gen, Reý and lands, and the location of cities. еся произведение Бируни «Памят- öw­re­di­lip­dir. Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da fundamentally studied in the higher врачебной науки» фундаментально şä­her­le­rin­de ýa­şan döw­rün­de dö­re­den Biruni’s outstanding work «Monu­ ники, оставшиеся от прошлых поко- Ibn Si­na­nyň bu ki­ta­by türk­men di­li­ne schools of Europe in the 16th cen­ изучалась в высших школах Европы «Ge­çen ne­sil­ler­den ga­lan ýa­dy­gär­lik­ ments Remained from Past Genera­ лений», созданное им во времена terji­ me­ edilip,­ halky­ my­ za­ ýeti­ ril­ di­ we tury. In the years of independence, еще в XVI веке. В годы Незавивиси- ler» at­ly meş­hur ki­ta­by di­ňe bir türk­ tions», created by him during his resi­ проживания в культурных очагах lukman­ çy­ lyk­ ugrun­ da­ ýöri­ te­ hem-de the multivolume was translated into мости многотомник был переведен men hal­ky­nyň däl, eý­sem, Gün­do­gar dence in the cultural centers of his своего времени как Куняургенч, ýoka­ ry­ okuw mekdep­ ler­ de­ düýpli­ öw­ Turkmen and comprehensively stu­ на туркменский язык и всесторонне halk­la­ry­nyň ta­ry­hy­ny öw­ren­mek­de time as Kunyaurgench, Rey, Gurgan, Реи, Гурган, имеет важное значе- re­dil­ýär. Meş­hur türk­men akyl­dar­la­ died in higher and special educational изучается в высших и специальных möhüm­ ähmi­ ýe­ te­ eýe bolup,­ ol ylymda­ is of great importance in studying ние в изучении истории не только ry­nyň bi­ri Omar Haý­ýa­myň fi­lo­so­fi­ýa, institutions in the field of medicine. учебных заведениях в области «Hrono­ lo­ gi­ ýa»­ ady bilen­ belli­ dir.­ Biru­ ­ the history of not only the Turkmen туркменского народа, но и других ma­te­ma­ti­ka, ast­ro­no­mi­ýa de­giş­li yl­my Scientific works on philosophy, медицины. ny «Geo­de­zi­ýa», «Hin­dis­tan» at­ly iş­le­ people, but also other peoples of the народов Востока. В науке книга из- iş­le­ri, «Now­ruz­na­ma» at­ly ki­ta­by, şeý­ mathematics and astronomy, the Научные труды по философии,

rinde­ hem ylmy-ta­ ry­ hy­ taýdan­ gym­ East. In science, the book is known вестна под названием «Хроноло- le hem aja­ýyp ru­ba­gy­la­ry onuň yl­my- book «Novruznam», as well as won­ математике и астрономии, книга AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО matly­ maglu­ mat­ la­ ry­ beýan­ edipdir.­ as «Chronology». Biruni mentioned гия». Ценные научно-исторические ede­bi dün­ýä­ga­raý­şy­nyň örän köp­gy­ derful rubai confirm the diversity of «Новрузнама», а также чудесные Filo­ so­ fi­ ýa,­ lukman­ çy­ lyk,­ edebi­ ­ valuable scientific and historical data данные Бируни приводит в своих raň­ly bo­lan­dy­gy­ny tas­syk­la­ýar. the scientific literary world outlook рубаи подтверждают многранность ýat, lo­gi­ka, saz sun­ga­ty ýa­ly yl­myň in his works «Geodesy» and «India». трудах «Геодезия» и «Индия». Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­ of one of the outstanding Turkmen научно-литеруатурного мировоззре- dürli­ ugurlaryny ösdür­ mek­ li­ ge­ uly go­ The scientific work of Abu Ali Научное творчество Абу Али lyk döw­rün­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ thinkers Omar Khayyama. ния одного из выдающихся туркмен- şant go­şan Abu Aly ibn Si­na­nyň yl­my ibn Sina, who made a great contri­ ибн Сины, внёсшего огромный ziň aý­ra­tyn ta­gal­la­la­ry­nyň we bi­möç­ber As a result of the special care ских мыслителей Омар Хайяма. zäh­me­ti­niň ne­ti­je­sin­de Türk­me­nis­tan and unlimited labor of the Esteemed В результате особой заботы и so­sial we me­de­ni dur­muş­da, se­na­gat­ President of Turkmenistan, in the безграничного труда уважаемого Tehnologiýalar merkezi da, yk­dy­sa­dy­ýet­de, şol san­da ylym we Epoch of the Powerful State Turk­ Президента Туркменистана, в эпо- Technology Center bi­lim ba­ba­tyn­da-da dün­ýä de­re­je­sin­de menistan has reached high levels in ху могущества и счастья, Туркме- Центр технологии be­lent sep­git­le­re ýet­di. Döw­let Baş­ the sphere of social and cultural life, нистан достиг высоких рубежей в tu­tanymy­zyň ýi­ti paý­ha­sy, mil­li mi­ industry, economy, including science сфере социально-культурной жиз- ra­sy­my­za bo­lan be­lent sar­pa­sy, ata- and education. Wisdom, veneration of ни, промышленности, экономики, ba­ba­la­ry­myz­dan gel­ýän ýö­rel­ge­le­re the national heritage, boundless love в том числе науки и образования. ýug­ru­lan as­ly ha­lal hal­ky­my­za bo­lan for the people, adhering to the princi­ Мудрость, почитание национально- çäk­siz söý­gi­si, ener­ge­ti­ka, eko­lo­gi­ýa ples of ancestors, led to the creation го наследия, безграничная любовь к we yk­dy­sa­dy­ýe­te de­giş­li tu­tuş adam­zat of an economically highly developed народу, придерживающемуся прин- äh­mi­ýet­li be­ýik baş­lan­gyç­la­ry we yl­ society with active modern scienti­ ципов предков, привели к созданию

AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО my tag­ly­mat­la­ry hä­zir­ki dö­wür­de iş­jeň fic doctrine and with high beginnings высокоразвитого экономического jem­gy­ýet­li, ösen yk­dy­sa­dy­ýet­li şöh­rat­ly necessary for all mankind. общества с активной современной döw­le­ti ke­ma­la ge­tir­di. The words of the Distinguished научной доктриной и с высокими Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz: «Biz yl­ President, «By raising science to the начинаниями необходимого для my ösü­şiň ýo­ka­ry de­re­je­le­ri­ne çy­ka­ryp, top steps of development, we must всего человечества. yl­my bar­lag­la­ryň, yl­my iş­le­riň ne­ti­je­li­ increase effectiveness of scientific re­ Слова уважаемого Президен- li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ly. Äh­li yl­my iş­le­ri search and scientific works. Direction та: «Подняв науку на верхние сту- döw­let dur­mu­şy­nyň mö­hüm me­se­le­le­ of all scientific activity to the solu­ пеньки развития, мы должны по- ri­ni çöz­mä­ge, halk ho­ja­ly­gy­nyň bar­ha tion of the main issues of state life, высить результативность научных ös­ýän ta­lap­la­ry­ny ka­na­gat­lan­dyr­ma­ga meeting of ever increasing demands исследований и научных работ. gö­nük­dir­me­li» – di­ýip, yl­myň öňün­de of the national economy» determine Направить всю научную деятель- du­ran mö­hüm we­zi­pe­le­ri we onuň ile­ri the most important tasks and priority ность на решение главных во- tu­tul­ýan ugur­la­ry­ny kes­git­le­di. Ýur­du­ areas facing science. The country has просов государственной жизни, myz­da yl­my ös­dür­mek üçin äh­li şert­ all the conditions for the development удовлетворение всё возрастающих ler dö­re­dil­di, onuň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy of science, its legislative basis has требований народного хозяйства» ber­ki­dil­di. Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ been strengthened. Article 16 of the определяют важнейшие задачи и ýa­sy­nyň 16-njy mad­da­syn­da «Döw­let Constitution of Turkmenistan states, приоритетные направления, сто- yl­myň, teh­ni­ka­nyň we teh­no­lo­gi­ýa­la­ «The state contributes to the deve­ ящие перед ­наукой. В стране соз- ryň ösü­şi­ne ýar­dam ed­ýär, şeý­le hem lopment of science, technology and даны все условия для развития на- bu ugur­lar­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny technology, and also supports inter­ уки, упрочена ее законодательная gol­da­ýar. Döw­le­tiň yl­my-teh­ni­ki sy­ national cooperation in this field. The основа. В статье 16-ой Конституции ýa­sa­ty jem­gy­ýe­tiň we her bir ada­myň scientific and technical policy of the Туркменистана записано «Государ- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 4 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5

Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­denti aspects, and the achievement of проводимые в ­государственном Gurbanguly Ber­di­mu­ha­me­do­wyň relevant practical results. масштабе многочисленные науч­ taryhy­ Kara­ ry­ na­ laýyk­ lyk­ da,­ Türk­ In accordance with the his­ но-практические конференции me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­ torical resolution of the Presi­ способствуют обмену мнениями nyň gu­ra­ma­gyn­da 2017-nji ýy­lyň iýun dent of Turkmenistan Gurbanguly туркменских ученых с зару­бежными aýy­nyň 12-13-i ara­ly­gyn­da «Ber­ka­rar ­Berdimuhammedov, an international учеными, выполнению совместных döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de scientific and practical conference научных работ, направленности дви- ylym, tehni­ ka­ we inno­ wa­ sion­ tehno­ ­ «Science, Technology and Innovative жущей силы науки на решение эко- logi­ ýa­ lar»­ atly­ halka­ ra­ ylmy­ masla­ hat­ Technologies in the Prosperous номических аспектов, достижению geçi­ ril­ di.­ Sagdyn­ lyk­ we ruhu­ be­ lent­ ­ Epoch of the Powerful State» was held соответствующих практических lik ýylyn­ da­ geçi­ ri­ len­ bu halka­ ra­ ylmy­ on June 12-13, 2017 at the Aca­ результатов. mas­la­hat öza­ra yl­my gat­na­şyk­la­ryň demy of Sciences of Turkmenistan. В соответствии историчес­кого we hyz­mat­daş­lyk­la­ryň ös­dü­ril­me­ The International Scientific Confe­ Постановления Президента­ Туркме- ginde­ uly ähmi­ ýe­ te­ eýe boldy.­ Halka­ ­ rence, held in the year of health and нистана Гурбангулы ­Бердымухамедова, ra mas­la­ha­tyň açy­lyş da­ba­ra­syn­da­ inspiration, won great prestige as a 12-13 июня 2017 года в Центре техно- ky mej­li­sin­de Fran­si­ýa­nyň Gre­no­bol development of scientific relations логии Академии наук Туркменистана uni­wer­si­te­ti­niň pro­fes­so­ry, ylym­la­ryň and cooperation. At the meeting in прошла международная научно-

dok­to­ry Wal­pers­dorf And­rea, Ger­ma­ honor of the opening of the interna­ практическая конференция «Наука, AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ni­ýa­nyň Gam­burg Teh­no­lo­gi­ýa uni­wer­ tional conference, Professor of the техника и инновационные техноло- si­te­ti­niň hor­mat­ly pro­fes­so­ry, ylym­la­ Institute for Land Sciences of the Na­ гии в эпоху могущества и счастья». ryň dok­to­ry Han­no Şaum­burg, Ko­re­ýa tional Research Institute of the Uni­ Международная научная конфе- Res­pub­li­ka­sy­nyň Gün­do­gar-Gün­ba­tar versity of Grenobol, Dr. Valpersdorf ренция прошедшая в год здоро- ykdy­ sa­ dy­ ýet­ we jemgy­ ýet­ çi­ lik­ ylmy-­ Andrea, Honorary Professor of the вья и воодушевления завоевала bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň pre­zi­den­ti, ylym­ Hamburg University of Technology, большой авторитет в качестве раз- la­ryň dok­to­ry Seong Min Hong, Gru­ Hanno Schaumburg, Ph.D., President вития научных взаимоотношений zi­ýa­nyň Mil­li ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň of the East-West Economic and Public и сотрудничества. На заседании pre­zi­den­ti, ylym­la­ryň dok­to­ry, pro­ Research Institute Republic of Korea, в честь открытия международной fes­sor Geor­giý Kwe­si­tad­ze, Azer­baý­ Ph.D. Seong Min Hong, President of конференции профессор научного ja­nyň Mil­li ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň the National Academy of Sciences of института по земельным вопросам bäh­bit­le­ri­ne ýö­re­dil­ýär. Döw­let yl­myň state is based on the interests of each ство способствует развитию нау- we teh­ni­ka­nyň ga­za­nan­la­ry­nyň önüm­ person. It is also noted that the state ки, техники и технологий, а также çi­li­ge or­naş­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam ed­ supports the introduction of science поддерживает международное со- ýär» – di­ýip bel­le­nen. and technology in production. трудничество в этой сфере. Научно- Alym Pre­zi­den­ti­mi­ziň yly­ma-bi­ The special attention given техническая политика государства li­me ber­ýän aý­ra­tyn ün­si, ýur­du­my­ by the scientist to the President of держится на интересах каждого zyň yl­my-bar­lag eda­ra­la­ry­nyň, ýo­ka­ry science and education led to the человека. Также отмечатся, что го- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО okuw mek­dep­le­ri­niň mad­dy-en­jam­ material and technical strengthe­ сударство поддерживает внедре- la­ýyn bin­ýa­dy­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga we ning and modernization of research ние в производство достижений döw­re­bap­laş­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len institutions,­ higher educational insti­ науки и техники. asyl­ly iş­le­ri, ül­kä­miz­de tej­ri­be otag­la­ tutions, the creation of innovative Особое внимание, уделяемое ry dün­ýä de­re­je­sin­de iň kä­mil gu­ral­lar universities in the country having ученым Президентом науке и об- we ab­zal­lar bi­len en­jam­laş­dy­ry­lan in­ laboratories equipped with the most разованию привело к материально- no­wa­sion uni­wer­si­tet­le­riň, in­no­wa­sion advanced equipment and devices, техническому укреплению и модер- yl­my-bar­lag ins­ti­tut­la­ryň dö­re­me­gi­ne and innovative research institutes. низации научно-исследовательских ge­tir­di. Düýp­li yl­my iş­le­riň ýe­ri­ne ýe­ti­ There was a great opportunity for учреждений, высших учебных заве- ril­me­gi­ne, yl­myň ne­ti­je­le­ri si­ňen in­no­ performing fundamental scientific дений, созданию в стране иннова- wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň ös­me­gi­ne uly works, developing innovative tech­ ционных университетов с лабора- şert­ler dö­re­di. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ nologies with the introduction of ториями, оборудованными самым ziň ta­gal­la­sy bi­len döw­let möç­be­rin­de scientific results. Thanks to the care совершенным оборудованием и yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ýän hal­ka­ra yl­my-ama­ of the Distinguished President, nu­ приборами, инновационных научно- ly mas­la­hat­lar türk­men alym­la­ry­nyň merous scientific and practical con­ исследовательских институтов. da­şa­ry ýurt­ly alym­lar bi­len pi­kir alyş­ ferences, systematically conducted Появилась большая возможность ma­gy­na, bi­le­lik­de yl­my iş­le­ri­niň ýe­ri­ne on a national scale, facilitate the для выполнения фундаментальных ýe­ti­ril­me­gi­ne, yl­myň he­re­ket­len­di­ri­ji exchange of opinions of Turkmen научных трудов, развития иннова- güý­jü­niň yk­dy­sa­dy me­se­le­le­riň çöz­güt­ scientists with foreign scientists, ционных технологий с внедрением le­ri­ne gö­nük­di­ril­me­gi­ne, de­giş­li ama­ly the implementation of joint scienti­ научных результатов. Благодаря ne­ti­je­le­riň ga­za­nyl­ma­gy­na müm­kin­çi­lik fic works, the direction of the driving заботам уважаемого ­Президента ber­ýär. force of science to solve economic Туркменистана систематически TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 6 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7

wi­se-pre­zi­den­ti, ylym­la­ryň dok­to­ry, Georgia, Professor, Doctor of Sciences Национального научно-исследо- oba ho­ja­ly­gy, eko­lo­gi­ýa, mag­lu­mat we mical technology, the study of new Международная научная кон- pro­fes­sor Ga­bib­beý­li Isa, Ga­za­gys­tan Georgi Kvesitadze, Vice-President вательского института Греноболь- ara­gat­na­şyk ul­gam­la­ry, hä­zir­ki za­man materials, biotechnology, molecular ференция прошла очень результа- Res­pub­li­ka­sy­nyň Mil­li ylym­lar aka­ of the National Academy of Sciences ского университета Франции, док- luk­man­çy­lyk we der­man se­riş­de­le­ri­ni biology, agriculture, ecology, infor­ тивно, способствала дальнейшому de­mi­ýa­sy­nyň aka­de­mi­gi, ylym­la­ryň of Azerbaijan, Professor, Doctor of тор наук Вальперсдорф Андреа, öw­ren­mek, in­no­wa­sion yk­dy­sa­dy­ýet, mation and communication, modern развитию международных научных dok­to­ry, pro­fes­sor Uriş­baý Ço­ma­now Sciences Gabbeyli Isa, Academician почетный профессор Гамбургского yn­san­per­wer ylym­la­ry we yl­myň baş­ medicine and medicines, innovative взаимоотношений и сотрудни­ da­gy­lar yl­myň ile­ri tu­tul­ýan dür­li der­ of the National Academy of Sciences технологического университета ga-da bir­nä­çe ugur­la­ry bo­ýun­ça wa­jyp economy, humanities and in other чес­тва. В своих выступлениях waýys­ ugurla­ ry­ dogru­ syn­ da­ täsir­ li­ çy­ of Kazakhstan, Doctor of Sciences, Германии, доктор наук Ханно Шаум- me­se­le­le­r ara alnyp mas­la­hat­la­şyl­dy. areas of science. зарубежные ученые отметили, что от kyş et­di­ler. professor Urishbai Chomanov made бург, президент восточно-запад- Halka­ ra­ ylmy­ masla­ hat­ örän ne­ The international scientific con­ всей души гордятся проводимыми Hal­ka­ra yl­my mas­la­hat­da bäş interesting scientific reports on ного экономического и обществен- ti­je­li bo­lup, ol öza­ra yl­my gat­na­şyk­ ference was very effective, it gained в жизнь уважаемым Президентом sa­ny bö­lüm iş­le­di. «Tä­ze se­na­gat-in­ priority areas of science. ного научно-исследовательского la­ryň we hyz­mat­daş­lyk­la­ryň ös­dü­ great importance in the development Гурбангулы­ Бердымухамедовым no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar» at­ly bö­lü­mi At the international scientific института Корейской Республики, rilme­ gin­ de­ uly ähmi­ ýe­ te­ eýe boldy.­ of scientific relations and cooperation. социально-экономическими, Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­tin­ conference, there were five sections: доктор наук Сеонг Мин Хонг, прези- Da­şa­ry ýurt­ly alym­lar öz çy­kyş­la­ryn­da In their speeches, foreign scholars научно-образовательными преоб- de, «Eko­lo­gi­ýa we bio­teh­no­lo­gi­ýa» section «New Industrial Innovative дент Национальной академии наук hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly noted that they wholeheartedly take разованиями, выразили глубокую at­ly bö­lü­mi Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar Technologies» worked at the Inter­ Грузии, профессор, доктор наук Berdi­ mu­ ha­ me­ dow­ tara­ pyn­ dan­ dur­ pride in the socio-economic, scientific признательность уважаемому Пре- aka­de­mi­ýa­sy­nyň Teh­no­lo­gi­ýa­lar mer­ national University of Oil and Gas, Георгий Квеситадзе, вице-прези- muş-yk­dy­sa­dy, ylym-bi­lim we beý­le­ and educational transformations car­ зиденту за оказанную возможность ke­zin­de, «Yk­dy­sa­dy ösüş, hal­ka­ra section «Ecology and Biotechnolo­ дент Национальной академии наук ki ugur­lar­da dur­mu­şa or­naş­dy­ryl­ýan ried out by the Esteemed President участия на международной научной hyz­mat­daş­lyk we hu­kuk» at­ly bö­lü­mi gy» in the Technology Center of the Азербайджана, профессор, доктор ägirt uly özgert­ me­ le­ re­ tüýs ýürek­ den­ Gurbanguly ­Berdimuhamedov, ex­ конференции, прошедшей на высо-

Türk­men döw­let yk­dy­sa­dy­ýet we do­ Academy of Sciences of Turkmenis­ наук Габбибейли Иса, академик guwan­ ýan­ dyk­ la­ ry­ ny­ beýan­ etdi­ ler,­ ýo­ pressed deep gratitude to the Distin­ ком уровне, за предоставленную AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО lan­dy­ryş ins­ti­tu­tyn­da, «Luk­man­çy­lyk tan, section «Economic Develop­ Национальной академии наук kary­ dere­ je­ de­ geçi­ ri­ len­ halka­ ra­ ylmy­ guished President for the opportunity возможность обсуждения насущ- we der­man ön­dür­mek» at­ly bö­lü­mi ment, International Cooperation and Казахстана, доктор наук, профессор mas­la­ha­ta gat­naş­ma­ga hem-de yl­myň to participate in the international sci­ ных вопросов науки. Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let luk­man­çy­lyk Law» in the Turkmen State Institute Уришбай Чоманов выступили с derwa­ ýys­ mese­ le­ le­ ri­ ni­ ara alyp mas­ entific conference held at a high level Ученые единогласно отметили uni­wer­si­te­tin­de, «Yn­san­per­wer ylym­ of Economics and Management, sec­ интересными научными докладами la­hat­laş­ma­ga dö­re­di­len müm­kin­çi­lik for the given opportunity to discuss большое значение проводимых на la­ry» at­ly bö­lü­mi Mag­tym­gu­ly adyn­ tion «Medicine and Medicine Pro­ по приоритетным направлениям üçin hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze çuň­ňur pressing issues of science. государственном уровне подоб- da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­tin­ duction» in the Turkmen State Medi­ науки. ho­şal­lyk­la­ry­ny aýt­dy­lar. The scientists unanimously not­ ных международных конферен- de geç­di. Hal­ka­ra yl­my mas­la­hat­da cal University, section «Humanities» На международной научной Alym­la­ryň äh­li­si şeý­le hal­ka­ra ed the importance of such interna­ ций, праздников и мероприятий в Türk­me­nis­tan­da yl­myň we teh­no­lo­gi­ at Magtymguly Turkmen State Uni­ конференции работали пять секций mas­la­hat­la­ryň, döw­let de­re­je­sin­de tional conferences, holidays and дальнейшем развитии междуна- ýa­la­ryň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry, ýag­ny versity. The international scientific по различным направлениям науки. ge­çi­ril­ýän baý­ram­çy­lyk­la­ryň we çä­ events held at the state level in the родных отношений, в информиро- na­no­teh­no­lo­gi­ýa­lar, hi­mi­ki teh­no­lo­ conference discussed issues on pri­ Секция «Новые промышленные инно­ re­le­riň mun­dan beý­läk-de hal­ka­ra further development of international вании всемирной общественности gi­ýa­lar, tä­ze ma­te­rial­la­ry öw­ren­mek, ority areas of science and technol­ вационные технологии» работал gat­na­şyk­la­ry­ny ös­dür­mek­de we bi­ziň relations and in informing the world о достигнутых нами научно-обра- bio­teh­no­lo­gi­ýa, mo­le­kul­ýar bio­lo­gi­ýa, ogy, namely nanotechnology, che­ в Международном университете ylym-bilim­ baba­ tyn­ da­ ýeten­ sepgit­ ­ community about the scientific and зовательных рубежей. По итогам нефти и газа, секция «Экология и leri­ mi­ zi­ dünýä­ jemgy­ ýet­ çi­ li­ gi­ ne­ ýaý­ educational achievements that we работы секций междунардной кон- биотехнология» в Центре техноло- makda­ uly ähmi­ ýe­ te­ eýedi­ gi­ ni­ bira­ gyz­ ­ have achieved. Based on the results ференции были высказаны предло- гий Академии наук Туркменистана, dan nyg­ta­dy­lar. Hal­ka­ra mas­la­ha­tyň of the sections of the international жения по систематическому прове- секция «Экономическое развитие, bö­lüm­le­riniň işi­niň jem­le­ri bo­ýun­ça conference, proposals were made to дению мероприятий, дальнейшему международное сотрудничество Türk­me­nis­ta­nyň alym­la­ry­nyň, hü­när­ systematically carry out activities, укреплению международного со-

AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО и право» в Туркменском государ- men­le­ri­niň da­şa­ry ýurt­ly alym­lar bi­len further strengthen international­ трудничества в области науки и ственном институте экономики и ylym-bilim­ ulga­ myn­ da­ halka­ ra­ hyz­ cooperation in the field of science образования между турк­менскими управления, секция «Медицина и mat­daş­ly­gy­ny mun­dan beý­läk-de pug­ and education between Turkmen учеными, специалис­тами и зару- лекарственное производство» в talan­ dyr­ mak­ babat­ da­ çäre­ le­ ri­ yzygi­ ­ scientists, specialists and foreign бежными коллегами, а также по Туркменском государственном der­li ge­çir­mek, şeý­le hem in­no­wa­sion colleagues, and to summarize and обобщению и систематизации вы- медицинском университете, секция teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak­da hyz­ systematize the proposals on deve­ сказанных предложений по разви- «Гуманитарные науки» в Туркмен- mat­daş­ly­gy ös­dür­mek bo­ýun­ça öňe loping cooperation in the field of тию сотрудничества в области вне- ском государственном универси- sürülen tek­lip­le­ri umu­my­laş­dyr­mak, introducing innovative technologies дрения инновационных технологий тете им. Магтымгулы. На между- ul­gam­laş­dyr­mak, yl­my-ama­ly bar­lag­ and using in scientific and practical и использованию в научно-практи- народной научной конференции larda,­ önümçi­ lik­ de­ peýda­ lan­ mak­ ba­ research. ческих исследованиях. обсуждались вопросы по приори- rada­ teklip­ ler­ edildi.­ Foreign scientists participating Зарубежные ученые – участники тетным направлениям науки и тех- Hal­ka­ra yl­my mas­la­ha­ta gat­na­şy­ in the international scientific confe­ международной научной конферен- нологии, а именно нанотехнологии, jy da­şa­ry ýurt­ly alym­lar Mag­tym­gu­ly rence took part in the solemn awar­ ции приняли участие в торжествен- химической технологии, изу­чения adynda­ ky­ Türkmen­ döwlet­ uniwer­ si­ ­ ding of the winners of the competi­ ном вручении призов победителям новых материалов, биотехнологии, te­tin­de Türk­me­nis­ta­nyň ýaş­la­ry­nyň tion for science among the youth of конкурса по науке среди молодежи молекулярной биологии, сельского ara­syn­da yl­my iş­ler bo­ýun­ça bäs­le­şi­ Turkmenistan, held at Magtymguly Туркменистана, состоявшегося в хозяйства, экологии, информаци- giň ýe­ňi­ji­le­ri­ne baý­rak­la­ryň gow­şu­ry­ Turkmen State University. Турк­менском государственном уни- онной сферы и связи, современной lyş da­ba­ra­sy­na gat­naş­dy­lar. верситете им. Магтымгулы. медицины и лекарственных пре- Murat TUVAKOV, паратов, инновационной экономи- Myrat TUWAKOW, Chief Expert Мурат ТУВАКОВ, ки, гуманитарных наук и по другим TYA-nyň Dil-edebiýat, taryh we pedagogika Department of language and literature, Главный эксперт отдела языка, History and pedagogy of AST, нап­равлениям науки. ylymlary bölüminiň baş bilermeni, литературы, истории и педагогики filologiýa ylymlarynyň kandidaty Candidate of Philology АНТ, кандидат филологических наук TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 8 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 9 ENERGETIKA HARTIÝASYNYŇ FORUMY: Energiýa gorlaryny üstaşyr geçirmek boýunça köptaraplaýyn Çarçuwaly ylalaşygyň ýolunda ENERGY CHARTER FORUM: Towards a Multilateral Framework Agreement on Energy Transit ФОРУМ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ ХАРТИИ: на пути к многостороннему рамочному соглашению по транзиту энергоресурсов

-NJI ÝY­LYŇ N May 30-31, 2017, within рамках своего Председатель- köp­ta­rap­la­ýyn Çar­çu­wa­ly yla­la­şyk international energy and financial ном, ведётся работа по подготовке 30-31-nji the framework of its Chair­ ства в Конференции Междуна- ba­ba­tyn­da gep­le­şik­le­ri baş­la­ma­ga organizations, energy companies условий для начала переговоров по AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО 2017maýyn­ da­ Omanship in the International­ B родной Энергетической Хар- şert­le­ri taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça taý­ýar­ and research institutions. Многостороннему рамочному согла- Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň Energy Charter Conference, the тии, Правительство Туркменистана lyk iş­le­ri al­nyp ba­ryl­ýar. Hu­su­san- Currently, within the frame­ шению по транзиту энергоресурсов. Mas­la­ha­tyn­da baş­lyk­lyk et­me­gi­niň Government of Turkmenistan, to­ совместно с Секретариатом Между- da, şu ýy­lyň esa­sy me­se­le­si energiýa work of the subsidiary bodies of the В частности, основной задачей в те- çäk­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­ gether with the Secretariat of the народной Энергетической Хартии gorlaryny üs­ta­şyr ge­çir­mek bi­len Energy Charter Conference, chaired кущем году является определение meti­ Halka­ ra­ Energe­ ti­ ka­ Harti­ ýa­ ­ International Energy Charter, held 30-31 мая 2017 года провели Аш- bag­ly anyk me­se­le­le­riň bel­li edil­me­ by Turkmenistan this year, work is конкретных вопросов и проблем, sy­nyň Sek­re­ta­ria­ty bi­len bi­le­lik­de the International ­Energy хабадский Форум Международной gi we Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň ag­za under way to prepare the conditions связанных с транзитом, и проработка «Ener­gi­ýa serişdelerini üs­ta­şyr Charter Forum on «Towards a Mul­ Энергетической Хартии на тему «На ýurt­la­ry­nyň ener­gi­ýa gor­la­ry­na bo­lan for the start of negotiations on the возможных альтернативных реше- geçir­ mek­ boýun­ ça­ köpta­ rap­ la­ ýyn­ tilateral Framework Agreement for пути к Многостороннему рамочному is­le­gi­ni gör­kez­ýän de­ňe­çer çöz­güt­le­ Multilateral Framework Agreement ний, отражающих потребности энер- Çar­çu­wa­ly yla­la­şy­ga tarap ýol» the Transit of Energy Resources». соглашению по транзиту энергоре- riň iş­le­nil­me­gi bo­lup dur­ýar. on the Transit of Energy Resources. горесурсов стран-членов Энергети- te­ma­sy bo­ýun­ça Aş­ga­bat forumy High-level officials and leading сурсов». В работе Форума приняли Du­şu­şy­gyň çäk­le­rin­de te­bi­gy In particular, the main task in this ческой Хартии. ge­çi­ril­di. du­şu­şy­gynyň işi­ne ag­za experts attended the Forum from участие высокопоставленные долж- gazy,­ nebit­ önümle­ ri­ ni­ we elekt­ year is to identify specific issues В рамках Форума обсуждались we syn­çy ýurt­la­ryň, hal­ka­ra ener­ member countries and observers of ностные лица и ведущие эксперты из rik ener­gi­ýa­sy­ny hem goş­mak bi­ and problems related to transit, вопросы транзита и трансграничной ge­ti­ka we ma­li­ýe gu­ra­ma­la­ry­nyň, the International Energy Charter, стран-членов и наблюдателей Меж- len, energi­ ýa­ gorla­ ry­ ny­ serhet­ ler­ de­ and to work out possible alternative транспортировки энергетических ener­ge­ti­ka şe­re­ket­le­ri­niň we yl­ дународной Энергетической Хартии, ulag­ly üs­ta­şyr da­şa­mak me­se­le­le­ri solutions that reflect energy needs ресурсов, включая природный газ, my-bar­lag eda­ra­la­ry­nyň ýo­ka­ry международных энергетических и ala al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy. Ýurt­la­ of the member countries of the нефтепродукты и электроэнергию. wezi­ pe­ li­ adamla­ ry,­ esasy­ biler­ ­ финансовых организаций, энергети- ryň we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň we­kil­ Energy Charter. Представители стран и международ- men­le­ri gat­naş­dy. ческих компаний и научно-исследо- le­ri hal­ka­ra ener­ge­ti­ka hyz­mat­daş­ Within the framework of ных организации отметили важность Şu ýyl Türk­me­nis­ta­nyň ýol­baş­ вательских учреждений. ly­gy­nyň, şeý­le-de glo­bal ener­ge­ti­ka the Forum, issues of transit and международного энергетического çy­lyk ed­ýän Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy В настоящее время в рамках howpsuz­ ly­ gy­ ny­ gazan­ mak­ üçin Dur­ cross-border transportation of сотрудничества, а также реализации bo­ýun­ça Mas­la­ha­tyň kö­mek­çi eda­ вспомогательных органов Конферен- nuk­ly Ösü­şiň Mak­sat­la­ry­ny dur­mu­ energy resources, including natural Целей Устойчивого Развития для ra­la­ry­nyň çä­gin­de ener­gi­ýa gor­ ции по Энергетической Хартии, воз- şa ge­çir­me­giň der­wa­ýys­dy­gy­ny bel­ gas, oil products and electricity, достижения глобальной энергети­ la­ry­ny üs­ta­şyr ge­çir­mek bo­ýun­ça главляемой в этом году Туркмениста- li etdi­ ler.­ were discussed. Representatives of ческой безопасности. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 10 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11

Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti countries and international organi­ Правительство Туркменистана je­le­riň üns­den düş­me­jek­di­gi­ne we of the International Energy Char­ отмечено, что участники надеются, Halka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy bi­len zations noted the importance of in­ представит отчёт перед Генераль- Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň ter in Ashgabat. In addition, it was что данные выводы будут приняты во bi­le­lik­de ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len iş­ler ba­ra­ ternational energy cooperation, as ной Ассамблеей ООН о проделанной Mas­la­ha­ty­nyň 2017-nji ýy­lyň 28- noted that participants hope that внимание и найдут своё отражение в da BMG-nyň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň well as the implementation of the совместно с Международной Энер- 29-njy no­ýab­ryn­da Aş­ga­bat­da ge­çi­ these conclusions will be taken политической декларации, принятие öňün­de ha­sa­bat be­rer. On­dan baş­ga- Sustainable Development Goals for гетической Хартией работе в сфере ril­jek 28-nji Ses­si­ýa­sy­nyň ne­ti­je­le­ri into account and will be reflected которой планируется по итогам 28-й da, 2017-nji ýyl­da Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ achieving global energy security. транзита энергоресурсов во исполне- bo­ýun­ça ka­bul edil­me­gi me­ýil­leş­di­ in the political declaration, which сессии Конференции по Энергетичес­ ka Har­ti­ýa­sy­nyň Konferensiýasynda The Government of Turkme­ ние Резолюции 67/263 Генеральной rilýän­ syýa­ sy­ jarna­ ma­ syn­ da­ öz be­ adoption is planned for the 28th кой Хартии 28-29 ноября 2017 года в baş­lyklyk ediji­ Türk­me­nis­tan ener­ nistan will submit a report to the Ассамблеи. Кроме того, Туркменис­ ýany­ ny­ tapjak­ dy­ gy­ na­ ynam bildi­ ril­ ­ Session of the Energy Charter Con­ Ашхабаде. ge­tika gor­la­ry­ny üs­ta­şyr ge­çir­me­giň UN General Assembly on the work тан в качестве страны-председателя ýändi­ gi­ belle­ nil­ di.­ ference on November 28-29, 2017 Кроме того, 31 мая в Ашхабаде ýe­ke-täk ýö­rel­ge­le­ri­ni we ka­da­la­ry­ done in conjunction with the Inter­ Конференции Энергетической Хартии Şeý­le-de, 31-nji maý­da Aş­ga­ in Ashgabat. состоялся медиафорум, приурочен- ny iş­le­mäge deň­hu­kuk­ly gat­naş­mak national Energy Charter in the field в 2017 году призывает со-авторов bat­da Ener­ge­ti­ki Har­ti­ýa bo­ýun­ça In addition, on May 31, a media ный к 28-й сессии Конференции по mak­sat­la­ryn­da Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka of energy transit pursuant to Gene­ данной Резолюции присоединиться Mas­la­ha­tyň 28-nji mejlisine bag­ forum was held in Ashgabat, timed Энергетической Хартии. Встреча соб­ Har­ti­ýa­sy­nyň sy­ýa­sy jar­na­ma­sy­na ral Assembly Resolution 67/263. к процессу Энергетической laş­dy­ry­lan me­di­ýa forumy ge­çi­ril­di. to coincide with the 28th Session рала представителей Европейской gol çek­mek ýo­ly bi­len, Ener­ge­ti­ka In addition, Turkmenistan, as the Хартии путём подписания полити- Forum BMG-nyň Ýew­ro­pa yk­dy­sa­dy of the Energy Charter Conference. экономической комиссии ООН, Эконо- Har­ti­ýa­sy­nyň ama­ly­na go­şu­lyş­ma­ga host country of the Energy Charter ческой декларации Международ- to­pa­ry­nyň Azi­ýa we Ýu­waş um­man The meeting brought together rep­ мической и социальной комиссии для şol Ka­rar­na­ma­nyň şä­rik­deş ýa­zar­la­ Conference in 2017, calls on the ной Энергетичес­кой Хартии в целях üçin yk­dy­sa­dy we dur­muş to­pa­ry­nyň, resentatives of the United Nations Азии и Тихого Океана, Организации ry­ny ça­gyr­ýar. co-sponsors of this resolution to полноправного участия в разработке Ýew­ro­pa­da yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­lyk Economic Commission for Europe, по безопасности и сотрудничеству

Şu gün­ki gün­de Ener­ge­ti­ka Har­ join the Energy Charter process by единых принципов и правил по тран- gu­ra­ma­sy­nyň, hal­ka­ra ha­bar be­riş the Economic and Social Commis­ в Европе, Организации по экономи- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ti­ýa­sy BMG-nyň Baş sek­re­ta­ry­nyň signing a political declaration of the зиту энергетических ресурсов. gul­luk­la­ry­nyň, te­le we ra­dio şe­re­ sion for Asia and the Pacific, the ческому сотрудничеству, междуна- 2014-nji ýyl­da çap edi­len «Ener­gi­ýa International Energy Charter with Энергетическая Хартия на сегод­ ket­le­ri­niň, şeý­le-de ýurt­la­ryň kö­pü­ Organization for Security and родных информационных агентств и gö­te­ri­ji­le­riň yg­ty­bar­ly we dur­nuk­ly a view to full participation in the няшний день является уникальным si­niň ab­raý­ly eda­ra­la­ry­nyň we­kil­le­ri­ Cooperation in Europe, the Orga­ теле- и радиокомпаний и авторитет- üs­ta­şyr ge­çi­ril­me­gi, şeý­le-de onuň development of common principles юридически обязательным инстру- ni jem­le­di. nization for Economic Cooperation, ных структур из многих стран. hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny we dur­ and rules for the transit of energy ментом, регулирующим воп­росы Paý­tagt­da ge­çen şol çä­re­le­riň yz international news agencies and Вслед за этими мероприятиями nuk­ly ösü­şini üp­jün et­mek­dä­ki or­ny» resources. транзита применительно к энерге- ýa­ny Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­ television and radio companies and в столице, в Международном универ- aly ha­sa­ba­tyn­da be­ýan edi­len ener­ Today the Energy Charter is a тике, что было отражено в отчёте te­tin­de Türk­me­nis­ta­nyň ener­ge­ti­ka authoritative structures from many ситете нефти и газа, прошел ежегод- ge­ti­ka ba­ba­tyn­da üs­ta­şyr ge­çir­mek unique legally binding instrument Генерального секретаря ООН по mi­nistr­li­gi we Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka countries. ный учебный семинар «Роль природ- me­se­le­le­ri­ni ug­ruk­dy­ry­jy hök­ma­ny that regulates transit issues rela­ted ­«Надёжному и стабильному транзиту Har­ti­ýa­sy­nyň sek­re­ta­ria­ty ta­ra­pyn­ Following these events in the ного газа, нефти и электроэнергии в ýu­ri­di­ki gu­ral bo­lup dur­ýar. Hä­zir­ to energy, as reflected in the UN энергоносителей и его роли в обес­ dan «Ýew­ra­zi­ýa ener­ge­ti­ka howp­ capital, the International University евразийской энергетической безо­ ki wagt­da dün­ýä­niň 80-den gow­rak Secretary General’s report on «Re­ печении устойчивого развития и suz­ly­gyn­da te­bi­gy ga­zyň, ne­bi­tiň we of Oil and Gas held an annual пасности», организованный Минис­ ýur­du­ny özün­de jem­le­ýän Hal­ka­ra liable and Stable Energy Transit международного сотрудничества», elekt­rik ener­gi­ýa­sy­nyň or­ny» ady bi­ training seminar on «The Role of терством энергетики Туркменистана Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­na go­şu­lyş­ and its Role in Ensuring Sustainable опубликованном в 2014 году. Присо- len okuw se­mi­na­ry ge­çi­ril­di. Natural Gas, Oil and Electricity in и секретариатом Международной mak – mu­nuň özi ag­za­la­ryň hem­ Development and International Co­ единение к Международной Энерге- Okuw tap­gy­ry­nyň diň­leý­ji­le­ Eurasian Energy Security», orga­ Энергетической Хартии. me­si üçin hök­ma­ny bo­lan we ma­ýa operation» published in 2014. The тической Хартии, которая на данный ri ener­gi­ýa gor­la­ry­ny ön­dü­ri­ji ýurt­ nized by the Ministry of Energy of Слушатели учебного курса были go­ýum­la­ry we ener­ge­ti­ka söw­da­sy accession to the International Ener­ момент объединяет более 80 стран la­ryň, üs­ta­şyr ge­çi­ri­ji­le­riň we sarp Turkmenistan and the secretariat ознакомлены с юридическими аспек- bi­len bag­ly tö­wek­gel­lik­le­ri ýo­ga çy­ gy Charter, which currently unites мира, является первым шагом на пути edi­ji­le­riň ara­syn­da­ky öza­ra gat­na­ of the International Energy Charter. тами регулирования партнёрских

AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО kar­ýan bi­te­wi ka­da­la­ry ulan­ma­gyň more than 80 countries worldwide, к Договору, целью которого – укреп­ şyk­la­ry­ny ug­ruk­dyr­ma­gyň ýu­ri­di­ki The trainees were acquain­ взаимоотношений между странами- ha­sa­by­na ener­ge­ti­ka­da hu­kuk ka­ is the first step towards the Treaty, ление правовых норм в энергетике me­se­le­le­ri bi­len ta­nyş­dy­lar, üs­ta­şyr ted with legal aspects of regulating производителями, транзитёрами и da­la­ry­nyň pug­ta­lan­ma­gy­ny mak­sat which goal is to strengthen the le­ за счёт применения единых правил, mil­li tur­ba ge­çi­ri­ji­ler inf­rast­ruk­tu­ the partnership between producer потребителями энергоресурсов, edin­ýän Şert­na­ma ta­rap ädi­len bi­ gal norms in the energy sector by обязательных для всех участников ra­sy­na go­ýul­ýan ma­ýa go­ýum­la­ry­ny countries, transit countries and обсуждали эффективные меры по rin­ji ädim­dir. applying uniform rules binding on и сводящих к минимуму риски, свя- go­ra­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li çä­re­le­ri we consumers of energy resources, защите инвестиций в транснацио- Çä­rä gat­na­şy­jy­lar Türk­me­ all participants and minimizing the занные с инвестициями и энергети­ gaý­ry me­se­le­le­ri ara alyp mas­la­hat­ discussed effective measures to нальную трубопроводную инфра- nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti­niň we Hal­ka­ra risks associated with investment ческой торговлей. laş­dy­lar. protect investments in transnati­ структуру и другие вопросы. Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň eks­port and energy trade. Участники мероприятия высо- Iki gün­lük oku­wa Ame­ri­ka­ onal pipeline infrastructure and В двухдневном тренинге при- edi­ji ýurt­la­ryň, sarp edi­ji­le­riň we The participants of the event ко оценили усилия Правительства nyň Bir­le­şen Ştat­la­ryn­dan, Rus­si­ other issues. няли участие эксперты из Соеди- üs­ta­şyr ge­çi­ri­ji­le­riň bäh­bit­le­ri­niň highly appreciated the efforts of the Туркменистана и Международной ýa­dan, Tür­kiýe­den, Finl­ýan­di­ýa­dan Experts from the United States нённых Штатов Америки, России, de­ňag­ram­laş­ma­gy­na ýet­mek mak­ Government of Turkmenistan and Энергетической Хартии по продви- bi­ler­men­ler gat­naş­dy. Iki gün­lük of America, Russia, Turkey, and Турции, Финляндии. Основное вни- satla­ ryn­ da­ energi­ ýa­ gorla­ ry­ ny­ üs­ the International Energy Charter to жению многостороннего инструмен- du­şu­şy­gyň çäk­le­rin­de ener­ge­ti­ka Finland took part in the two-day мание в рамках двухдневного фо- ta­şyr ge­çir­me­giň köp­ta­rap­la­ýyn promote a multilateral instrument та по транзиту энергоресурсов в це- ul­ga­myn­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk training. The two-day forum focu­ рума уделено обсуждению вопро- gura­ ly­ ny­ ýokarlandyrmak baba­ tyn­ ­ for the transit of energy resour­ лях достижения баланса интересов me­ha­nizm­le­ri­niň kä­mil­leş­me­gi, ses on discussing the improvement сов совершенствования механизмов da edýän­ hyzmat­ la­ ry­ na­ ýokary ba­ ces to achieve a balance between стран-экспортёров, потребителей и ener­go­gö­te­ri­ji­le­riň dün­ýä ba­za­ryn­da of mechanisms for international международного сотрудничества в ha ber­mek bilen, Türk­me­nis­ta­nyň the interests of exporting coun­ транзитёров, а также выразили благо- döw­le­tiň işi­niň anyk we aý­dyň ýö­rel­ cooperation in the energy sector, энергетической сфере, определению Hö­kü­me­ti­ne we onuň Pre­zi­den­ti tries, consumers and transit coun­ дарность Правительству и лично Пре- ge­le­ri­niň bel­le­nil­me­gi me­se­le­le­ri­niň defining clear and transparent prin­ чётких и прозрачных принципов дея­ Gurbanguly Berdimuhamedowyň tries. They expressed gratitude to зиденту Туркменистана ­Гурбангулы ara-alyp mas­la­hat­la­şyl­ma­gy­na esa­ ciples for the activities of states in тельности государств на мировых hut özüne­ Halka­ ra­ Energe­ ti­ ka­ Har­ the Government and personally Бердымухамедову за оказанную под- sy üns be­ril­di. the world energy markets. рынках энергоносителей. ti­ýa­sy­nyň Aş­ga­bat­da ge­çi­ril­me­gi­ne to the President of Turkmenistan держку по проведению в Ашхабаде be­ren gol­da­wy üçin hoşallyk bil­dir­ ­Gurbanguly Berdimuhamedov for Форума Международной Энергети- Ýazgül EZIZOWA, Yazgul EZIZOVA, Язгуль ЭЗИЗОВА, di­ler. On­dan baş­ga-da, gel­nen ne­ti­ the support to organize the Forum ческой Хартии. Кроме этого, было «Türk­me­nis­ta­nyň «Construction and Architecture of «Строительство и архитектура gur­lu­şy­gy we bi­na­gär­li­gi» Turkmenistan» Туркменистана» TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 12 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13

myz­da bu ugur­da za­ma­na­bap iş­ler al­ being formed at present is a harmo­ Формируемый в настоящее вре- nyp baryl­ ýar.­ nious symbiosis of the exterior de­ мя целостный художественно-эсте- AŞGABADYŇ SEÝILGÄHLERI WE OLARYŇ «Baky­ ot» ýady­ gär­ lik­ toplu­ my­ sign of buildings and facilities used тический облик туркменской столи- «Halk haky­ da­ sy»­ ady bilen­ Bekre­ we­ in the combination with the styling цы представляет собой гармоничный şä­her­çe­si­ne bar­ýan ýo­luň ug­run­da­ky of landscape design, which promotes симбиоз внешнего оформления зда- BINAGÄRLIK AÝRATYNLYKLARY ba­ýyr­lyk­da ýer­leş­ýär. 650 müň ine­ radical modernization of the capital’s ний и сооружений в сочетании с ис- dördül­ metr meýda­ ny­ eýele­ ýän­ se­ parks and gardens. The extent of on­ пользуемой стилистикой ландшафт- ýil­gäh­de 1941–1945-nji ýyl­la­ryň Be­ going work in this direction is only ного дизайна, способствующего PARK COMPLEXES OF ASHGABAT ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şun­da, Aş­ga­bat ýer growing in Ashgabat. коренной модернизации столичных tit­re­me­sin­de we ata Wa­ta­ny daş­ky A park zone, which includes the парков и скверов. Масштабы осу- duş­man­lar­dan go­ra­mak ug­run­da­ky memorial complex «Eternal Flame», ществляемой в данном направлении AND THEIR ARCHITECTURAL PECULIARITIES sö­weş­ler­de we­pat bo­lan­la­ryň ha­ty­ is called now «People’s Memory» работы в Ашхабаде только нарастают. rasy­ na­ diki­ len­ ýady­ gär­ lik­ toplum­ la­ ry­ and located on a hilly terrain, nice­ Парковая зона, включающая в ýer­leş­ýär. Bas­gan­çak­lar bi­len ýo­ka­ry ly bordering a road serpentine road себя мемориальный комплекс «Веч- ПАРКОВЫЕ КОМПЛЕКСЫ АШХАБАДА ga­lyp gi­dil­ýän bu top­lu­myň gün­ba­tar towards Bikrova village. There are ный огонь», в настоящее время на- çüň­kün­de öz per­zen­di­ni ur­şa ug­rad­ýan monuments in memory of those зывается «Народная память» и рас- И ИХ АРХИТЕКТУРНЫЕ ОСОБЕННОСТИ enä­niň heý­ke­li, sö­weş he­re­ket­le­ri şe­ killed during the Great Patriotic полагается на холмистой местности,

kil­len­di­ri­len mer­mer di­war­lar ýer­leş­ War of 1941-1945, the devastating красиво окаймляющей дорожный AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ýär. Bu ýer­de Wa­tan gah­ry­man­la­ry­nyň earthquake in Ashgabat, as well as серпантин по направлению к посёл- ORMAT­LY Prezidentimiz N integrated urban architec­ СУЩЕСТВЛЯЕМАЯ под непос­ muze­ ýi­ aýra­ tyn­ häsi­ ýe­ te­ eýe. Seýil­ gäh­ the heroes fallen in battle in defense ку Бикрова. На территории парко- Gurbanguly Berdimuhamedowyň tural strategy implemented редственным руководством owa­dan ýaş da­ragt­lar, gül­ler, ýa­şyl of the Fatherland from external ene­ вого комплекса общей площадью şä­her­gur­lu­şyk sy­ýa­sa­ty amat­ly under direct leadership of the уважаемого Президента H A O zolak­ lar­ bilen­ örtü­ len.­ mies, located on the territory of 650 тысяч квадратных метров раз- ma­ýa go­ýum şert­le­ri­ni dö­ret­me­gi, bar­ Esteemed President of Turkmenis­ Туркменистана Гурбангулы Ýa­dy­gär­li­gi suw çüw­dü­rim­le­ri the Park Complex with a total area мещены мемориальные сооружения ha gi­ňel­ýän şä­her çä­gi­ni top­lum­la­ýyn tan Gurbanguly Berdimuhamedow Бердымухамедов­а целостная гра- gur­şap al­ýar. Ola­ryň tö­we­re­gin­de içi of 650 thousand square meters. A в память погибших в годы Великой aba­dan­laş­dyr­ma­gy we paý­tag­ty hal­ka­ra includes the formation of an optimal достроительная стратегия включает gül­li aý­man­ça­lar gur­lup, ýol­lar çe­kil­ ri­sing suite of steps leads directly Отечественной войны 1941-1945 го- syýa­ sy,­ ylmy-me­ de­ ni­ we sport merke­ zi­ ­ investment climate, comprehensive в себя формирование оптимально- di, owadan­ güller­ we oturgyç­ lar­ otur­ to an artistic part of the monument дов, во время разрушительного Аш- ne öwürme­ gi­ öz içine­ alýar.­ improvement of consistently wide­ го инвестиционного климата, ком- dyyl­dy. with a sculptural composition of the хабадского землетрясения, а также Häzir­ ki­ döwür­ de­ paýtag­ ty­ myz­ ning urban area and the transfor­ плексное благоустройство неиз- Be­lent sü­tü­niň üs­tün­de köp şe­ mother, accompanied her son to the героев, павших в сражениях в за- Aşa­ga­ba­dyň bi­na­gär­li­gi­niň gö­zel­lik mation of the capital into a center of менно расширяющейся городской kil­li heý­kel­ler­den yba­rat gör­nüş – äpet battle in the southernmost end. The щиту Отечес­тва от внешних врагов. bi­te­wi­li­gi bi­na­la­ryň daş­ky be­ze­gi bi­ the international political, scientific, территории и превращение столицы ökü­ziň şah­la­ry­nyň üs­tün­de çat açan marble bas-reliefs depicting battle Восходящая анфилада ступеней ве- len bir hatar­ da,­ seýil­ gäh­ toplum­ la­ ry­ ny­ cultural and sporting life. в центр международной политичес­ Ýer şa­ry­ny sak­lap du­ran gör­nü­şi bada- scenes complement the plot’s dra­ дёт непосредственно к художествен- döw­re­bap keş­be eýe et­me­gi hem öz An integral artistic and aesthetic­ кой, научно-культурной и спортив- bat ünsüňi özüne çekýär. matic effects. It is surprising how ной части памятника, в самой южной içi­ne al­ýar. Bil­şi­miz ýa­ly, paý­tag­ty­ appearance of the Turkmen capital ной жизни. Paý­tag­tyň se­ýil­gäh­le­rin­de «dag a building of the Museum for De­ оконечности которой располагается tema­ sy»­ uly orny­ eýele­ ýär.­ Ol seýil­ ­ fenders of the Motherland is har­ скульптурная композиция матери, gähle­ ri­ we skwerle­ ri­ beze­ mek­ de­ mö­ moniously added. The park design провожающей сына на битву. Драма-

AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО hüm ähmi­ ýe­ te­ eýe bolup­ durýar.­ Bu is replete with green spaces, lots of тизм сюжета дополняют мраморные ugur­da paý­tag­tyň mer­ke­zin­de türk­ flower beds and tree-lined avenues. барельефы с изображением баталь- men nus­ga­wy şa­hy­ry Ga­ra­jaog­la­nyň The memorial complex is sur­ ных сцен. Удивительно гармонично heý­ke­li­niň gur­şa­wyn­da dag şar­la­wu­ rounded by an abundance of foun­ вписывается также расположенное gyny­ ýada­ salýan­ täsin­ çüwdü­ rim­ ler­ tains with cozy arbors framed with здесь здание Музея героев Оте­ toplu­ my­ bolan­ meýdan­ ça­ täsin­ li­ gi­ bi­ ornamental plants and flowers чества. Парковый дизайн изобилует len ta­pa­wut­lan­ýar. Bu ýer­de dag daş­ around it, to which alleys with lots of зелеными насаждениями, большим la­ryn­dan ak­ýan suw şag­lap ses ed­ýän benches for rest lead. количеством цветочных клумб и akym­la­ry dö­re­dip, guş­la­ryň saý­raýan A high pedestal is crowned тенистых аллей. owazlary bi­len ut­ga­şyp gid­ýär. with a sculpture, grand in its scope Мемориальный комплекс бук- Paý­tag­ty­myz Aş­ga­bat­da be­ýik and coverage – a mythical bull with вально окружен обилием фонтанов, şa­hyr­la­ryň we me­de­ni­ýet iş­gär­le­ri­niň powerful horns sustaining the earth вокруг которых располагаются уют- atla­ ry­ bilen­ bagly­ ýene-de­ birnä­ çe­ se­ speckled with cracks. The composi­ ные беседки в обрамлении декора- ýilgäh­ ler­ we meýdan­ ça­ lar­ bar. tion is based on the plot of an ancient тивных растений и цветов, к которым Şeý­le meý­dan­ça­la­ryň bi­ri be­ legend about the beliefs and ideas of ведут аллеи со множеством скамеек ýik türk­men şa­hy­ry Baý­ram ha­nyň our ancestors on the world order. для отдыха. ady­ny gö­ter­ýän se­ýil­gäh­dir. Meý­ The park landscape of the Высокий постамент венчает dan­ça­nyň gö­zel­lik keş­bi­ni owa­dan Turkmen capital is dominated with грандиозная по своим масштабам и da­ragt­la­ryň dür­li gör­nüş­le­ri eme­le «mountain theme», which plays an охвату скульптурная композиция – ge­tir­ýär. Hä­zir­ki wagt­da bu se­ýil­ important role in the formation of a мифичес­кий бык, подпирающий могу­ gä­hiň dur­ky tä­ze­le­nip, ol ýa­şaý­jy­la­ unified style and decoration of parks чими рогами испещренную трещи­ ryň we paý­tag­tyň myh­man­la­ry­nyň iň and gardens in Ashgabat. A sculpture нами Землю. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 14 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15

söý­gü­li dynç al­ýan ýer­le­ri­niň bi­ri­ne located in the heart of our capital В парковом ландшафте турк­ öw­rül­di. city and dedicated to the prominent менской столицы преобладает Paý­tag­tyň iň uly suw çüw­dü­rim­ Turkmen poet-classic Garaja-oglan «горная тематика», которой отво- li se­ýil­gäh­le­ri­niň bi­ri Sag­lyk ýo­lu­nyň is noteworthy in this context. Ar­ дится важная роль в формировании ete­gin­de ýer­leş­ýän «Türk­men-türk tistic framing of the sculpture made единой стилистики и декора парков dost­lu­gy» se­ýil­gä­hi­dir. Se­ýil­gä­hiň gür in a form of multiple rainbow foun­ и скверов. Примечательна в данном ýa­şyl bag­la­ry dag ho­wa şer­ti­ne la­ýyk­ tain jets, totally forming a beautiful контексте скульптурная композиция, lykda­ bütin­ töwe­ re­ ge­ gözel­ lik­ we sal­ mountain waterfall. Unceasing mu­ расположенная в самом центре на- kyn­lyk paý­la­ýar. Bu ýer­de 40 metr­lik sic of flowing streams is surprisingly шей столицы и посвященной выдаю- be­lent­lik­den in­ýän suw kä­liň ug­ry bo­ combined with singing birds of para­ щемуся туркменскому поэту-класси- ýun­ça akyp gel­ýär. Onuň dö­red­ýän sal­ dise, giving repose to people and the ку Гараджа-оглану. Художественное kyn ho­wa­sy hat­da tom­suň iň jöw­za­ly joy of communication with the world обрамление скульптуры выполнено günle­ rin­ de-de­ salkyn­ lyk­ paýla­ ýar.­ of poetry. в виде большого числа радужных Ga­raş­syz­ly­gyň 10 ýy­ly suw çüw­ Ashgabat is generally replete фонтанных струй, образующих в об- dü­rim­ler top­lu­my üç şa­ýo­luň – Ga­ with a large number of parks and щей сложности прекрасный горный raş­syz­lyk, Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan we memorial areas associated with водопад. Неумолкаемая музыка Türk­me­nis­ta­nyň Gah­ry­ma­ny A.Ny­ýa­ the names of the greatest poets, ниспадающих струй удивительно

zow şa­ýol­la­ry­nyň çat­ry­gyn­da ýer­leş­ famous figures of culture and art сочетается с пением райских птиц, AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО ýär. Ol 13 sa­ny dür­li suw çüw­dü­rim­ – Magtymguly, Pushkin, Kemine, даруя людям радость общения с ми- ler­den yba­rat­dyr. Onuň esa­sy gö­zel Nesimi, Shevchenko, Nury Khalma­ ром поэзии. ýe­ri 10 metr be­lent­lik­de ýer­leş­ýän suw medov and others. It has become a Ашхабад вообще изобилует çüwdü­ ri­ mi­ bolup­ durýar.­ good tradition to spend there mean­ большим числом парковых зон и ме- «Türkmenistanyň Ga­raş­syz­lyk ingful musical evenings, poetry мориальных площадей, связанных с seýil­ gä­ hi»­ paýtag­ ty­ myz­ da­ aýra­ tyn­ festivals, ceremonial meetings and именами величайших поэтов, извест- şöh­ra­ta eýe­dir. Ony türk­men döw­let­li­ other exciting cultural events. ных деятелей культуры и искусства. li­gi­niň we ru­hy ösü­şi­niň ba­şyn­da du­ran One of such areas is named af­ Один из таких площадей носит türk­men ogul­la­ry­nyň heý­kel­le­ri be­ze­ ter the great Turkmen poet Bayram имя великого туркменского поэта ýär. Ola­ryň ara­syn­da Oguz han, Gor­kut Khan. An artistic decoration area is Байрам-хана. Основу художествен- ata, Gö­rog­ly, Alp Ars­lan, Mag­tym­gu­ly based on a beautifully designed com­ ного декора площади составляют ýa­ly en­çe­me gör­nük­li şah­sy­ýet­ler bar. position of living plants and flowers. красиво оформленные композиции из AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 16 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17

güller,­ pür-pudak­ ýaýra­ dyp­ oturan­ ýa­ Independence National Park is a фонтанное сооружение 10-метровой şyl bag­lar kalp­lar­da iň nä­zik duý­gu­la­ry special corner of our city covered with высоты. oýarýar.­ glory. A memorial alley of sculptural Парк Национальной Незави- Paý­tag­ty­my­za aý­ra­tyn gel­şik be­ monuments dedicated to the me­ симости – особый, овеянный сла- rip otu­ran «Yl­ham» se­ýil­gä­hi eziz Ar­ mory of true sons of the Fatherland, вой уголок нашей столицы. Венцом ka­da­gy­my­zyň he­ma­ýat-gol­da­wy bi­len who stood at the origins of the Turk­ целостной, высокохудожественной dö­re­di­len iň gö­zel kün­jek­dir. Nus­ga­wy men state and spiritual progress of парковой композиции по праву приз­ ede­bi­ýa­ty­my­zyň gör­nük­li we­kil­le­ri­niň, our nation - Oguzkhan, Gorkut-ata, наётся мемориальная аллея скульп­ dün­ýä yl­my­nyň ös­me­gi­ne sal­dam­ Tagta, Alp Arslan, Magtymguly and турных памятников, посвященных ly go­şant go­şan be­ýik akyl­dar­la­ryň, other famous historical figures is памяти подлинных Сынов Отечества, türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň ro­waç al­ma­ recognized as a crown of integral, стоявших у истоков туркменской го- gynda­ myna­ syp­ tagal­ la­ la­ ry­ eden ýa­ highly artistic park composition. An сударственности и духовного прог­ zy­jy-şa­hyr­la­ryň hor­ma­ty­na dö­re­di­len amphitheater is in one of the most ресса нашего народа – Огузхана, se­ýil­gäh­de ola­ryň heý­kel­le­ri otur­dyl­ intimate corners of the park area, Горкут-ата, Гёроглы, Алп Арслана, Махтумкули, других прославленных исторических личностей. В одном из самых уютных уголков парковой зоны располагается амфитеатр, на сцене которого разворачиваются красоч- ные торжества и праздничные меро- DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН приятия, дарующие всем минуты ра- дости и веселья. Стилистика и декор грандиозной парковой зоны отлича- ется большим разнообразием деко- ративных растений и цветов, удачно дополняемых из еловых и сосновых насаждений. Церемония открытия столичного паркового комплекса «Алтын асыр» Se­ýil­gäh­de ýö­ri­te gur­lan am­fi­teat­ryň Currently, the works for major re­ живых растений и цветов. В настоя- состоялась в 2012 году. В его дизай- sahna­ syn­ da­ dürli­ mede­ ni­ çäre­ ler­ geçi­ ­ construction have been completed, щее время здесь полностью заверше- не тонко сочетаются европейские и ri­lip, ol ra­ýat­la­ry­my­zyň kal­by­na eg­sil­ which fully renovated the look of ны работы по коренной реконструк- исконно-национальные традиции me­jek şat­lyk paý­la­ýar. Se­ýil­gä­hiň tu­ your favorite corner of recreation for ции, полностью обновившей облик паркового ландшафта. В парковых tuş dur­ky­ny ýa­şyl çe­men­lik­ler, aja­ýyp residents and visitors. любимого уголка отдыха жителей и насаждениях преобладают хвойные DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН güller,­ sosna­ lar­ dyr­ arça­ lar­ dan­ ybarat­ One of the largest fountain com­ гостей столицы. (сосна, ели, туя), а также лиственные ýa­şyl to­kaý zo­la­gy gur­şap al­ýar. plexes in the Turkmen capital is Park Один из крупнейших фонтанных деревья, большое изобилие цветоч- Paý­tag­ty­myz­da­ky «Al­tyn asyr» of Turkmen-Turkish Friendship lo­ комплексов туркменской столицы ных клумб и вечнозеленых пальм. se­ýil­gä­hi­niň açy­lyş da­ba­ra­sy 2002-nji cated at the foot of the Health Path. – Парк Туркмено-турецкой дружбы Парк «Алтын асыр» особенно ýyl­da bol­dy. Se­ýil­gä­hiň be­ze­gin­de mil­ Thick green parkland in the natural располагается у самого подножья привлекателен уникальными «реч- li sun­ga­ty­my­zyň öz­bo­luş­ly ha­si­ýet­le­ mountain frame fills the district with Тропы здоровья. Густая зелень пар- ными пейзажами». Прозрачные фон- ri saz­la­şyp gid­ýär. Se­ýil­gäh­de ser­wi freshness and beauty. The mountain ковых насаждений в естественном танные струи постепенно наполняют aga­jy, ar­ça, sos­na ýa­ly iň­ňe ýap­rak­ly river, falling from 40-meter height горном обрамлении наполняет округу гранитный водосток, вдоль декора- agaçlar,­ açyk gülli­ klumba­ lar,­ palma­ ­ on the natural riverbed, providing све­жестью и красотой. Картину пре- тивного «речного» русла. lar he­mi­şe ýa­şyl öw­süp otyr. life-saving cool, especially on a hot восходно дополняет горная речка, За годы Независимости неузна- «Al­tyn asyr» se­ýil­gä­hi öz­bo­luş­ly summer day is perfectly added to the ниспадающая с 40-метровой высоты ваемо преобразился облик крупных «der­ýa peý­za­žy» bi­len has-da özü­ne picture. по естес­твенному руслу, дарующая парковых комплексов, расположен- çeki­ ji­ dir.­ Onda­ ky­ suw çüwdü­ rim­ le­ ri­ ki­ Fountain complex «10 years прохладу, особенно в жаркий летний ных в центральной части туркменской çi­jik «der­ýa­jy­gyň» gra­nit sal­ma­la­ry­ny of Independence» is located at the день. столицы, в частности, монументально- suwdan­ doldur­ ýar.­ inte­rsection of three major highways Фонтанный комплекс «10 лет Не- го паркового комплекса имени Героя Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da şä­he­riň of the capital - Garashsyzlyk, Bitarap зависимости» располагается на пере- Турк­менистана Атамырата Ниязова. merke­ zin­ dä­ ki­ seýil­ gäh­ toplu­ my­ düýpli­ and Turkmenistan Avenues and сечении трех крупнейших столичных Парковая зона, красиво декориро- öz­ge­ri­şe eýe bol­dy. Mu­ny ýa­dy­gär­lik­ Avenue named after the Hero of магистралей – проспектов Гарашсыз- ванная восхитительными цветочными ler mo­nu­men­ti bo­lan Ata­my­rat Ny­ýa­ Turkmenistan A.Niyazov. Structu­ лык, Битарап Туркменистан и име- композициями, различными деревь­ zow adyn­da­ky se­ýil­gä­hiň my­sa­lyn­da rally, the complex consists of 13 dif­ ни Героя Туркменистана А.Ниязова. ями и цветами, плавно переходит в hem gör­mek bol­ýar. Bir çe­ti şä­he­riň ferent fountains flanking the central Структурно комплекс состоит из 13 зелёное обрамление современного gün­ba­ta­ryn­da­ky ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­na fountain construction of 10-meter различных фонтанов, обрамляющих жилого массива, расположенного в çenli­ uzap gidýän­ seýil­ gäh­ dä­ ki­ täsin­ height with amazing beauty. удивительной красоты центральное южной части города, радуя взор и 18 DIZAÝN / DESIGN / ДИЗАЙН TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGYWEBINAGÄRLIGI and flowers, and ideally comple­ ideally and flowers, and a largevarietyofornamentalplants for remarkable are area park grand stage. Thestyleanddecorofthe joy andfunareperformed on the of moments all bestowing brations, where colorfulfestivitiesandcele­ ной уютный пробуждая столицы подлинное чувства. Парковый заботой уголок, – в удивительной украшение и сердцах комплекс всесторонним созданный самые туркменской «Ылхам» красивый, неустан- нежные содей- – amazingly beautiful and cozy corner cozy and beautiful an amazingly is Ashgabat, of decoration true hearts. ning themosttenderfeelingsin city, delightingtheeyesandawake­ located inthesouthern part ofthe frame ofthemodernhousingestate, smoothly transformedintoagreen is flowers and trees of variety a and arrangements floral exquisite with decorated beautifully parkland, The Hero the of TurkmenistanAtamyratNiyazov. after named Park the of Complex Monumental the particular, during theyearsofindependencein changed been dramatically have tal the centralpartofTurkmencapi­ of coldwater. flow continuous a forming «river» channel, decorative the along agranite bowl with filled gradually jets fountain clear up rushing «river scenery»: unique with attractive larly green trees. ever­ and beds flower of abundance arborvitae), as welldeciduoustrees,alarge spruce, (pine, nifers The parklandisdominatedwithco­ tions ofthenationalparklandscape. combines European and native tradi­ subtly design Its 2012. in held was Asyr» «Altyn complex park capital fir andpineplantations. mented withemeraldsplashesfrom h pr cmlx Yhm, a «Ylham», complex park The Large park complexes located in particu­ is Park Asyr» «Altyn An openingceremonyofthe CONSTRUCTION ANDARCHITECTUREOFTURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО ИАРХИТЕКТУРАТУРКМЕНИСТАНА ющийся комплекс тельный Конституции воедино устроенная радость также женный вдоль Огромные численных «Белый лепный современного эпохи могуществаисчастья. творяют своеобразной ний струи литературы подлинному творческое оставивших поэзии целой развитие и ской ставителей светлой дага. ствием ученых, В паркового поэзии, Великолепный уютных расположенных числе огромная, плеяды и ­­ город­ величие нашего комплекс по парко-фонтанный вдоль памяти прозы и мировой скульптуры, внесших «Багтыярлык», фонтанов грандиозный проспекту и наследие, площадь, прогрессу истинное классической великолепных поколениям и искусства. величайших зеленых Ашхабада визитной – проспекта ландшафта, блестящих культурно-развлека Ашхабад», духа выдающихся поэтов уважаемого - «Алем» полностью науки весомую навевает парк установленные прогрессивной Махтумкули, национальной аллей, здесь связывающая послужившее вдохновение. и Прозрачные и писателей, – бесценное карточкой Арчабиль. простира- посвящен Монумент мыслитей парковый культуры, комплекс сооруже- мастеров располо- туркмен- ставших велико- лепту в олице- много- благо- пред- Арка- души

а в DIZAÝN / DESIGN / ДИЗАЙН / DESIGN / DIZAÝN 19 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 20 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21

dy. Se­ýil­gä­hiň suw çüw­dü­rim­le­ri gö­ýä created thanks to the tireless care Стилис­тика архитектурного и ланд- yl­ham aka­ba­sy bo­lup kalp­la­ra siň­ýär. and full cooperation of our Esteemed шафтного дизайна парковых зон от- Şah­sy­ýet­le­riň be­lent heý­kel­le­ri bol­sa, Arkadag. The magnificent park is личается максимально учитывает LOGISTIKADA ULGAMLAÝYŇ bag­ty­ýar­lyk döw­rü­niň be­ýik ru­hy bi­len dedicated to the blessed memory of особенности естественного фона и saz­la­şyp, tö­we­re­ge aý­ra­tyn görk ber­ the outstanding representatives of рельефа, удачно вписывая в них но- ýär. classical Turkmen poetry, the grea­ вые штрихи. В ночные часы велико- Şeý­le iş­le­riň ha­ta­ryn­da paý­tag­ test thinkers and scientists who have лепная цветовая гамма искусственно- SELJERME ty­my­zyň Mag­tym­gu­ly şa­ýo­lu­nyň ug­ made a significant contribution to the го освещения грандиозных строений run­da­ky suw çüw­dü­rim­li «Ак şä­he­rim development of world science and придает этим уголкам неповторимую Aş­ga­bat» bi­na­sy­ny özün­de jem­le­ýän culture, a whole galaxy of brilliant красоту символизируя собой величие SYSTEM ANALYSIS IN LOGISTICS tä­ze bag zo­la­gy­ny hem-de şä­he­riň masters of poetry and prose - writers и человеколюбивую суть нашей Ar­ça­bil şa­ýo­lu­nyň ug­ryn­da­ky Kons­ and poets who have left generations прогрессивной эпохи. ti­tu­si­ýa bi­na­sy bi­len «Alem» me­de­ of priceless artistic heritage, which 29 июня 2015 года близ пере- СИСТЕМНЫЙ АНАЛИЗ В ЛОГИСТИКЕ ni-dynç alyş mer­ke­zi­niň ara­ly­gyn­da served as genuine progress of the сечения столичных проспектов Бита­ ýaýy­ lyp­ gidýän­ «Bagty­ ýar­ lyk»se­ ýil­ gä­ ­ national literature and art. Trans­ раплык и Атамырата Ниязова был hini­ hem görkez­ mek­ bolar.­ Bu zolak­ ­ parent jets of numerous fountains введен в строй новый парк культуры и lar özü­niň gö­ze gel­üw­li­li­gi we kal­by­ located here bring joy to the soul and отдыха «Аркадаг». Он является уни- ňy dur­la­ýan te­bi­gy keş­bi bi­len aý­ra­tyn true inspiration. Huge sculptures in­ кальным образцом современной го- O­GIS­TI­KI ýö­rel­ge­le­riň ula­nyl­ma­ HE application of logistics prin­ РИМЕНЕНИЕ логистических ta­pa­wut­lan­ýar. Ag­şam­la­ry­na dür­li stalled along the cozy green alleys, родской архитектурно-ландшафтной gy we in­no­wa­si­ýa­la­ryň or­naş­dy­ ciples and introduction of inno­ принципов и внедрение инно- reňk­li çy­ra­lar bi­len ýag­ty­lan­dy­ryl­ýan концепции, полностью отвечающим ryl­ma­gy se­riş­de­le­ri tyg­şyt­la­ma­ vations provide an opportunity ваций дает возможность эко- represent the greatness of the spirit L T П YLYM / SCIENCE НАУКА merkez­ ler­ ajaýyp­ döwrü­ miz­ de­ ýurdu­ ­ of the Prosperous Epoch of the высоким требованиям по организа- ga müm­kin­çi­lik ber­ýär we ha­ra­jat­la­ry to save money and act as a necessary номии средств и выступает в качестве myz­da se­ýil­gäh­le­ri gur­mak işi­niň ýo­ Powerful State. ции культурно-массовых мероприя- pe­selt­mek mak­sat­na­ma­sy­nyň ze­rur lever for a cost-cutting program. необходимого рычага программы kary­ dere­ je­ de­ alnyp­ baryl­ ýan­ dy­ gyn­ ­ The newly created or recon­ тий и содержательного досуга людей gu­ra­ly hök­mün­de çy­kyş ed­ýär. Integrated logistics is a new stra­ снижения затрат. dan habar­ berýär.­ structed parks and squares of the под открытым небом. Парковая зона, In­teg­rir­le­nen lo­gis­ti­ka tä­ze stra­ tegic innovation system (a fusion of Интегрированная логистика как 2015-nji ýy­lyň 29-njy iýu­nyn­da Turkmen capital, transforming from возведенная с использованием наи- te­gi­ki in­no­wa­si­ýa ul­ga­my­dyr (ada­ty factors of effective logistics in tradi­ новая стратегическая инновационная Bi­ta­rap­lyk we Ata­my­rat Ny­ýa­zow şa­ day to day in the Prosperous Epoch более передовых инженерно-архи- ul­gam­lar­da ne­tije­li lo­gis­ti­ka ýag­daý­ tional areas and an application of new система – слияние факторов эффектив- ýol­la­ry­nyň ke­siş­ýän ýe­ri­niň go­la­ýyn­ of the Powerful State is the result тектурных решений и инновацион- la­ry­nyň, şeý­le-de kär­ha­na­la­ryň işi­niň approaches to solving problems of ной логистики в традиционных сферах da «Ar­ka­dag» at­ly tä­ze me­de­ni dynç of the tireless care of the Esteemed ных технологий на 7 гектарах общей ne­ti­je­li­li­gi­ni we dur­nuk­ly­ly­gy­ny ýo­ increasing the stability and efficiency и применение новых подходов к реше- alyş se­ýil­gä­hi açyl­dy. Bu se­ýil­gäh açyk President of Turkmenistan, symboli­ площади, включает в себя целый kar­lan­dyr­mak me­se­le­le­ri­ni çöz­mek­ of the functioning of the enterprise). нию задач повышения устойчивости as­ma­nyň as­tyn­da me­de­ni çä­re­le­ri ge­ zing the success and triumph of the комплекс массивных, полностью de tä­ze çe­me­leş­me­le­ri ulan­ma­gyň ut­ This approach is effective both in the и эффективности функционирования çir­mek we dynç al­mak üçin ýo­ka­ry proclaimed wise humanistic policy of благоустроенных ландшафтных зон. gaş­ma­sy). Şu­ňa meň­zeş çe­me­leş­me coordination of intra-firm activities, предприятия. Подобный подход эффек- talap­ la­ ra­ laýyk­ gelýän­ häzir­ ki­ zaman­ Leader of the Nation. A magnificent По самому центру выстроенного kär­ha­nanyň için­dä­ki işi, dü­züm bö­lüm­ the interaction of structural units, тивен как при координации внутрифир- şä­her bi­na­gär­lik-se­ýil­gäh top­lu­my­nyň Park-Fountain Complex «White City здесь в форме стилизованной звезды çe­le­ri­niň öza­ra işi­ni, şeý­le-de pu­da­gyň and in inter-firm relations in industry менной деятельности, взаимодействии öz­bo­luş­ly aja­ýyp nus­ga­sy bo­lup dur­ – Ashgabat», a trademark of modern Огузхана фонтанного комплекса воз- kär­ha­na­la­ry­nyň öza­ra gat­na­şy­gyn­da and strategic initiatives. There are структурных подразделений, так и в DIZAÝN / DESIGN ДИЗАЙН ýar. 7 gek­tar meý­dan­da iň döw­re­bap Ashgabat, located on Magtymguly вышается восьмиметровая башня с we stra­te­gi­ki baş­lan­gyç­la­ry ug­ruk­dyr­ real tendencies to integrate sections межфирменных взаимоотношениях в in­že­ner-bi­na­gär­lik çöz­güt­le­ri­ne we Avenue is among splendid facilities часами, делящая его на две равные mak­da hem ne­ti­je­li­dir. Hem­me ýer­de of logistics chains in new forms of отрасли и в стратегических инициати- inno­ wa­ sion­ tehno­ lo­ gi­ ýa­ la­ ra­ laýyk­ lyk­ ­ of the park landscape, as well as a половины. lo­gis­ti­ki zyn­jyr­la­ryň bö­lek­le­ri­niň ola­ their organization everywhere. New вах. Повсеместно наблюдаются реаль- da gurlan­ seýil­ gäh­ bagy-bos­ san­ ly­ ga­ huge, fully landscaped area, linking В различных уголках парка обо- ryň gu­ra­ma­çy­ly­gy­nyň tä­ze ül­ňü­le­ri­ne technologies open new opportunities ные тенденции к интеграции участков bü­re­nen uly çäk­ler­de ýer­le­şen des­ga­ together a grand monument of the рудованы уютные беседки для отды- öw­rül­me­gi­ne bo­lan ha­ky­ky me­ýil­ler for the management of industrial and логистических цепей в новые формы их la­ryň top­lu­myn­dan yba­rat­dyr. Ol ýer­de Constitution, and Cultural and En­ ха. Особое очарование ему придают du­ýul­ýar. Tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­lar önüm­çi­ commercial activities. There arises организации. Новые технологии откры- Oguz ha­nyň se­kiz burç­ly ýyl­dy­zy gör­ tertainment Complex «Alem» - Park многочисленные художественные lik-tä­jir­çi­lik işi­ni do­lan­dyr­mak üçin tä­ the possibility of maintaining sus­ вают новые возможности для управле- nü­şin­de suw çüw­dü­rim­le­ri­ni deň ikä Complex «Bagtyyarlyk» extending композиции, созданные из живых ze müm­kin­çi­lik­ler açyp, dur­nuk­ly işini tainable functioning for the long-term ния производственно-коммерческой bö­lüp, ola­ryň ara­syn­da se­kiz metr­lik along . The style of цветов и молодых зеленых насажде- uzak möh­le­te sak­la­mak müm­kin­çi­li­gi period. Now, the application of inte­ деятельностью. Возникает возможность sa­gat­ly diň otur­dy­lyp­dyr. architecture and landscape design of ний. dö­re­dýär. Hä­zir­ki wagt­da in­teg­rir­le­nen grated logistics strategy is the most сохранения устойчивого функцио- Bu ýerde dynç almak üçin nepis parks is vividly notable for and takes Великолепный парковый ком- lo­gis­ti­ka stra­te­gi­ýa­sy­nyň ula­nyl­ma­gy important condition for achieving нирования в долгосрочном периоде. telärler gurlupdyr. Gül toplumlary we into account the natural background плекс «Аркадаг» служит ярким образ- – se­na­gat kär­ha­na­sy­nyň dur­nuk­ly in­ sustainable innovative development На данный момент применение стра- bag nahallary seýilgähe aýratyn gelşik and terrain, successfully introducing цом успешно реализуемой в нашей no­wa­si­ýa ösü­şi­ni ga­zan­ma­gyň mö­hüm of an industrial enterprise. тегии интегрированной логистики berýär. new characteristic features. At night стране целостной градостроительной şer­ti bo­lup dur­ýar. The building complex is a branch – важнейшее условие достижения «Arkadag» seýilgähi dynç almaga the splendid colors of artificial ligh­ концепции, одним из приоритетных Gur­lu­şyk top­lu­my – mil­li yk­dy­ of the national economy that operates устойчивого инновационного разви- amatly ýagdaýy we oňaýly sertleri ting of grand buildings attach unique векторов которой является форми- sa­dy­ýe­tiň öza­ra bag­lany­şyk­da he­re­ in interrelation with each other. In тия промышленного предприятия. döretmek işiniň ýurdumyzda durmuşa beauty and charm to these corners, рование максимально комфортных и ket ed­ýän pu­dagy­dyr. Şu pu­dak­lar­da these branches, industrial and eco­ Строительный комплекс – это от- geçirilýän şähergurluşyk syýasatynyň symbolizing majesty and humane благоприятных условий отдыха и önüm­çi­lik-yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­lar, ola­ nomic relations, the specificity of their расли национальной экономики, кото- wajyp ugry bolup durýandygyna essence of our progressive era. организации досуга. ryň dö­re­ýiş aý­ra­tyn­lyk­la­ry, şeý­le-de occurrences, and joint work are being рые действуют во взаимосвязи между şaýatlyk edýär. bi­le­lik­de ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän iş­ler öw­re­ studied. As you know, each branch собой. В этих отраслях изучаются про- Annajemal ORAKOVA, Аннаджемал ОРАКОВА, nil­ýär. Mä­lim bol­şy ýa­ly, yk­dy­sa­dy­ of the economy functions separately, изводственно – экономические отно- An­na­je­mal ORA­KO­WA, Pashaguly GARAYEV, Пашагулы ГАРАЕВ, ýe­tiň pu­dak­la­ry­nyň her bi­ri özbaş­dak and at the same time, the bran­ шения, специфика их возникновений, а Pa­şa­gu­ly GA­RA­ÝEW, Researchers of the History Institute of the научные сотрудники Института he­re­ket ed­ýän-de bol­sa, pu­dak­lar ches help each other in development. также совместно выполняемые работы. TYA-nyň Ta­ryh ins­ti­tu­ty­nyň yl­my iş­gär­le­ri Academy of Sciences of Turkmenistan истории Академии наук Туркменистана bi­ri-bi­ri­niň ösü­şi­ne ýar­dam ber­ýär. This feature is clearly visible in the Как известно, каждая отрасль экономи- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 22 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23

Şu aý­ra­tyn­lyk mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň construction industry of the national ки функционирует отдельно, и в тоже dy­ry­jy ha­bar­dar­lyk ul­ga­my hök­mün­ with minimum costs, taking into ac­ пос­тавщиками. основная цель логисти- gur­lu­şyk top­lu­myn­da has aý­dyň gö­ economy. Construction provides время отрасли помогают друг другу в de ka­bul edil­ýär. Lo­gis­ti­ka­nyň esa­sy count the achievement of maximum ки – это организация процесса движе- rün­ýär. Gur­lu­şyk yk­dy­sa­dy­ýe­tiň pu­ economic sectors with production развитии. Это особенность явно видна mak­sa­dy aň­ry­baş yk­dy­sa­dy ne­ti­je­li­li­ economic effect, therefore the above ния при минимальных затратах с учетом dak­la­ry­ny önüm­çi­lik kuw­wat­lyk­la­ry capacities, facilities, houses, roads и в строительной отрасли национальной giň ga­za­nanlary­ny ha­sa­ba al­mak bi­ concept represents a branch of eco­ достижения максимального экономичес­ bolan des­ga­lar, ýa­şa­ýyş jaý­la­ry, ýol­lar and other buildings. Thus, the con­ экономики. Строительство обеспечивает len, iň az ha­ra­jat­ly he­re­ket ama­ly­ny nomic science that studies and unifies кого эффекта, поэтому вышеназванное we beý­le­ki bi­na­lar bi­len üp­jün ed­ýär. ditions of uninterrupted operation of отрасли экономики производственными gu­ra­mak­dyr. Şol se­bäp­den, ýo­kar­da the methodology of optimization of понятие представляет отрасль эконо- Şeý­le­lik­de, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň önüm­ the national economy are created. In мощностями, сооружениями, жилыми ag­za­lan dü­şün­je yk­dy­sa­dy yl­myň he­ the processes of movement or chan­ мической науки, изучающей и объ- çi­ligi­niň bökdenç­siz iş­le­me­gi­ne şert this case, effective implementation of домами, дорогами и другими зданиями. re­ket amal­la­ry­ny op­ti­mizm­leş­dir­mek ges in energy, matter, time, informa­ единяющей методологию оптимизации dö­re­ýär. Şeý­le ýag­daý­da gur­lu­şyk pu­ functions of the economy gives impe­ Таким образом, создаются условия бес- ýa-da ener­gi­ýa­nyň, mad­da­nyň, wag­ tion, finance, and ultimately adoption процессов движения или изменения da­gy­nyň ösü­şi yk­dy­sa­dy­ýe­tiň we­zi­pe­ tus to the growth of the construction перебойной работы производств наци- tyň, ma­li­ýa­nyň, mag­lu­mat­la­ryň üýt­ge­ of operational, managerial, legal, and энергии, вещества, времени, информа- le­ri­niň ne­ti­je­li ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne uly industry in many ways. At the same ональной экономики. В данном случае mek, ahyr­da bol­sa, tiz do­lan­dy­ryş, hu­ administrative decisions. At the same ции, финансов, а в конечном счете при- iter­gi ber­ýär. Şol bir wagt­da bi­na­la­ry time for the construction of buildings эффективному выполнению функций kuk we eda­ra ediş ka­rar­la­ry­ny ka­bul time, logistics should unite all met­ нятия оперативных, управленческих, we des­ga­la­ry gur­mak üçin ula­nyl­ýan and structures, about half of the ma­ экономики во многом дает толчок рост et­mek usu­ly­ýe­ti­ni öw­ren­ýän hem-de hods, ways, and techniques of analy­ правовых, административных решений. mad­dy ha­ra­jat­la­ryň ýa­ry­sy­na go­la­ýy terial costs used are accounted for by отрасли строительства. В то же время bir­leş­dir­ýän pu­da­gy­ny eme­le ge­tir­ýär. sis, comparing options and choosing При этом логистика должна объединять gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry se­na­ga­ty­nyň the construction materials industry. для строительства зданий и сооружений Şun­da lo­gis­ti­ka anyk ýag­daý üçin wa­ of the most rational (optimal) crite­ все методы, способы, приемы анализа, pa­ýy­na düş­ýär. Şo­nuň bi­len bag­ly­lyk­ In this regard, the construction ma­ около половина используемых мате- riant­la­ry de­ňeş­dir­me­giň, has ne­ti­je­li rion for a particular case. In general, a сопоставления вариантов и выбора наи- da, gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry­nyň se­na­ga­ terials industry is the material basis риальных затрат приходиться на долю öl­çe­gi saý­lap al­ma­gyň we sel­jer­mä­niň universal criterion can be a minimum более рационального (оптимального) ty dür­li pu­dak­la­ryň, aý­ra­tyn hem gur­ for various industries, especially con­ промышленности строительных матери- äh­li ýol­la­ry­ny bir­leş­dir­me­li­dir. Umu­ of costs or a maximum effect as a re­ для конкретного случая критерия. В це- lu­şyk önüm­çi­li­gi­niň mad­dy bin­ýa­dy struction, and it plays a decisive role алов. В связи с этим, промышленность man, amal­la­ryň hem­me­si­niň ýe­ri­ne sult of performing all operations. The лом универсальным критерием может hök­mün­de çy­kyş ed­ýär we gur­lu­şy­gyň строительных материалов является ýe­ti­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de çy­ka­ry­lan iň az быть минимум затрат или максималь- in the development of construction, most important function of logistics is YLYM / SCIENCE НАУКА ösü­şin­de, onuň üs­ti bi­len tu­tuş yk­dy­ and of the entire economy through it. материальной основой для различных ha­ra­jat ýa-da ga­za­ny­lan aň­ry­baş ne­ti­ the coordination of the organization’s ный эффект в результате выполнения sa­dy­ýe­tiň ösü­şin­de kes­git­leý­ji orny The management system of large отраслей, особенно строительного je uni­wer­sal öl­çeg bo­lup bi­ler. Ha­ra­ management system, which allows to всех операций. Важнейшая функция eýeleýär. construction organizations is a very производства, а также играет опреде- jat­la­ry ola­ryň ul­gam­la­ýyn sel­jer­me­si reduce costs on the basis of their sys­ логистики – координация деятельнос­ Iri gur­lu­şyk eda­ra­la­ry­ny do­lan­ complicated mechanism. Each part ляющую роль в развитии строитель- we mümkin­ bolup­ bi­läýjek­ köp wa­ tem analysis and the selection of op­ ти системы менеджмента организации, dyr­mak ul­ga­my örän çyl­şy­rym­ly me­ of it performs a certain function. For ства, а через нее и всей экономики. riant­la­ry­nyň için­den saý­lap al­ma­gyň timal logistical options from a variety позволяющая сокращать затраты на ha­nizm­dir. Onuň bö­lek­le­ri­niň her bi­ri example, managers of the marke­ Система управления крупными esa­syn­da ke­melt­mä­ge müm­kin­çi­lik of possible ones. At the same time, основе их системного анализа и выбора kes­git­li we­zi­pä­ni ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. Me­ ting department are interested in in­ строительными организациями – очень ber­ýän gu­ra­ma­çy­lyk me­nej­men­ti ul­ applying the principles of logistics оптимальных логистических вариантов se­lem, mar­ke­ting gul­lu­gy­nyň ýol­baş­ creasing the market share and the re­ сложный механизм. Каждая его часть ga­my­nyň işi­ni ug­ruk­dyr­mak lo­gis­ti­ to a separate enterprise, it is expe­ из множества возможных. При этом, çy­la­ry ba­zar pa­ýy­nyň we ony üp­jün serves providing it. On the other hand, выполняет определенную функцию. ka­nyň mö­hüm işi­dir. Şun­da, aý­ry bir dient to consider its activity as a set применяя к отдельному предприятию ed­ýän äti­ýaç­lyk­lar pa­ýy­nyň art­dy­ryl­ to avoid possible interruptions in the Например, руководители службы мар- kär­ha­na lo­gis­ti­ka­nyň ýö­rel­ge­le­ri­ni of streaming processes. принципы логистики, целесооб­разно ma­gy­nyň ta­rap­da­ry. Beý­le­ki ta­rap­dan, provision, the production department кетинга заинтересованы в увеличении ulan­mak bi­len, onuň işi­ni akym­la­ýyn Logistics as a science provides рассматривать его деятельность как önüm­çi­lik bö­lü­mi üp­jün­çi­li­giň müm­kin maintains a high level of support, only доли рынка и обеспечивающих его amal­la­ryň je­mi hök­mün­de ka­bul et­ scientific methods for planning, совокупность потоковых процессов. bo­lup bi­läý­jek bök­denç­lik­ler­den ga­ça with this approach at the same time резервов. С другой стороны, производ- mek mak­sa­da la­ýyk­dyr. controlling and managing finan­ Логистика как наука предусмат­

YLYM / SCIENCE НАУКА dur­mak üçin, üp­jün­çi­li­giň ýo­ka­ry de­ another indicator of the level of ser­ ственный отдел во избежания возмож- Ylym hök­mün­de lo­gis­ti­ka önüm­ cial, material and information flows ривает научные методы предусматри- re­je­si­ni gol­da­ýar, em­ma şo­nuň ýa­ly vices - the performance of individual ных перебоев в обеспечении, поддер- çi­lik amal­la­ryn­da ma­li­ýe, mad­dy we in production processes. A system вающие возможности планирования, çe­me­leş­me­de şol bir wag­tyň özün­de orders - is reduced. While the Finance живает высокий уровень обеспечения, mag­lu­mat akym­la­ry­ny me­ýil­na­ma­laş­ analysis is a further analysis; it is a контроля и управления финансовыми, hyz­mat de­re­je­si­niň beý­le­ki gör­ke­zi­ji­ and Control Service is trying to reduce только при таком подходе в тоже время dyr­ma­gyň, gö­zeg­çi­lik et­me­giň we do­ methodology for studying methods материальными и информационными si aý­ry-aý­ry sar­gyt­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ the amount of reserves, the trans­ другой показатель уровня услуг – вы- lan­dyr­ma­gyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni özün­ and methods of systematization of потоками в производственных про- rilişinde pe­sel­ýär. Şol bir wagt­da ma­ port service requires a large volume полнение отдельных заказов – понижа- de jem­le­ýän yl­my usul­la­ry göz öňün­de systems for the purpose of assessing цессах. Системный анализ это даль- li­ýe we gö­zeg­çi­lik gul­lu­gy äti­ýaç­lyk­lar of one-time delivery of the goods. ется. В то время как служба финансов и tut­ýar. Ul­gam­la­ýyn sel­jer­me soň­raky quality and quantity. Methods of the нейший анализ, оно является методо- göw­rü­mi­ni pe­selt­jek bo­lup ça­lyş­ýar­lar, Storage of reserves are interested in контроля хлопочат за уменьшение объ- sel­jer­me bo­lup, ol hil we muk­dar taý­ system analysis in logistics enable логией изучения методов и способов ulag gul­lu­gy bol­sa, bir ge­zek­de ge­ their reduction, only this leads to a ёмов резервов, транспортная служба dan ba­ha ber­mek mak­sa­dy bi­len ul­ us to consider and study logistical структиризации систем с целью оцен- ti­ril­ýän ýük­le­riň uly göw­rü­mi­ni ta­lap decrease in the total sales network, требуют большого объема разового gam­la­ry dü­züm­leş­dir­me­giň usul­la­ry­ny processes from the general theoreti­ ки качества и количества. Методы ed­ýär. Äti­ýaç­lyk­la­ry sak­la­mak gul­lu­ the degree of reliability of produc­ завоза груза. Служба хранения запа- we tär­le­ri­ni öw­ren­ýän usu­ly­ýet bo­lup cal point of view of systems. сис­темного анализа в логистике дают gy ola­ryň ke­mel­dil­me­gi­niň ta­rap­da­ry, tion operations, and this can lead to сов заинтересованы в их сокращении, dur­ýar. Lo­gis­ti­ka­da ul­gam­la­ýyn sel­ The tasks of analyzing and choo­ возможности рассматривать и изучать ýö­ne ol tu­tuş sa­tuw se­ti­niň, önüm­çi­lik a decrease in the competitiveness of только это ведет к понижению общей jer­me usul­la­ry amal­la­ry ul­gam­la­ryň sing effective solutions in the context логистические процессы с общей işi­niň yg­ty­bar­ly­lyk de­re­je­si­niň pe­sel­ enterprises. Therefore, employees of сети продаж, степени надежности umu­my na­zar­ýe­ti nuk­daý­na­za­ryn­dan of uncertainty in the optimization of теоретической точки зрения систем. me­gi­ne alyp bar­ýar, ol bol­sa, kär­ha­ the logistics sphere indicate the ways производственных работ, а это может se­ret­mä­ge we öw­ren­mä­ge müm­kin­çi­ logistics systems and, in particular, in Задачи анализа и выбора эффек- na­nyň bäs­deş­li­ge bo­lan ukyp­ly­ly­gy­nyň of the agreement: they are trying to привести к снижению конкурентоспо- lik ber­ýär. relation to the tasks of supply chain тивных решений в условиях неопреде- pe­sel­me­gi­ne el­tip bi­ler. Şol se­bäp­den maintain and find a favorable balance собности предприятий. Поэтому работ- Lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň op­ti­mizm­ management are extremely impor­ ленности при оптимизации систем ло- lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň iş­gär­le­ri yla­la­şyk of costs, reserves and quality of ser­ ники сферы логистики указывают пути leş­di­ril­me­gin­de nä­bel­li­lik şert­le­rin­de tant. In particular, they include tasks гистики и, в том числе, применительно ýol­la­ry­ny sal­gy berip, ha­ra­jat­la­ryň, äti­ vices to the consumer. соглашения: они стремятся сохранить sel­jer­mä­niň we ne­ti­je­li çöz­gü­di saý­ of this type when optimizing inven­ к задачам управления цепями поставок ýaç­lyk­la­ryň we sarp edi­ji­le­re be­ril­ýän Logistics is seen as an area of и найти выгодный баланс расходов, lap al­ma­gyň we­zi­pe­le­ri, şol san­da el­ tory management systems. Existing являются исключительно важными. hyz­ma­tyň hi­li­niň amat­ly ba­lan­sy­ny tap­ competence that links the company резервов и качества услуг потребителю. tip berme­ zynjy­ ry­ ny­ dolan­ dy­ mak­ me­ statements of tasks and optimization В частности, к ним относятся и зада- mak is­le­ýär. to its customers and suppliers. The Логистика рассматривается как sele­ si­ baba­ t­ daky­ wezi­ pe­ le­ r­ has-da models of such systems do not allow a чи указанного типа при оптимизации Lo­gis­ti­ka kär­ha­na­ny sarp edi­ji­ main goal of logistics is the organi­ сфера компетентности, которая связы- möhüm­ bolup­ durýar.­ Husu­ san-da,­ logistics manager to take into account систем управления запасами. Суще- le­ri we üp­jün edi­ji­le­ri özara bag­laş­ zation of the process of movement вает компанию с ее потребителями и ätiýaç­ lyk­ la­ ry­ dolan­ dyr­ mak­ ulga­ myn­ ­ the very important attributes of the ствующие постановки задач и модели TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 24 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25

da op­ti­mi­z­leş­dir­me­giň gör­ke­zi­len system analysis, conditioned, on the оптимизации таких систем не поз­воляют çöz­me­giň tä­ze­çe çe­me­leş­me­le­ri­ne levant fields of business can change ции указанных систем и соответствен- ky­sy­my­nyň me­se­le­le­ri hem şo­ňa de­ one hand, by the need of finding the менеджеру в области логистики учи- eýe bol­ýar. Tä­jir­çi­li­giň de­giş­li ugur­ their views both of the structure of но с новыми подходами к их решению. giş­li­dir Şo­nuň ýa­ly ul­gam­la­ryň op­ti­ best solutions in conditions of uncer­ тывать весьма важные атрибуты сис­ la­ryn­da iş­le­ýän me­ne­jer­le­riň lo­gis­ti­ optimization models of logistics sys­ Естественно, у менеджеров, работающих mi­z­leş­di­rişi bar bo­lan me­se­le­le­ri we tainty, and on the other hand, by the темного анализа, обусловливаемые, с ka ul­ga­my­nyň op­ti­mi­zir­leş­di­ri­len ga­ tems and of the optimization criteria в соответствующих областях бизнеса, ga­lyp­la­ry lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň me­ne­ need of taking into account the time одной стороны, необходимостью на- lyp­la­ry­nyň dü­zü­mi­ne, şeý­le-de şo­nuň within the framework of such mo­ при этом может меняться взгляд как на je­ri­ne, bir ta­rap­dan nä­bel­lilik şert­ value of money. In order to envisage хождения наилучших решений в ус- ýa­ly ga­lyp­la­ryň çä­gin­dä­ki op­ti­mi­zir­ dels. A sufficient list of such criteria структуру самих оптимизационных моде- le­rin­de iň oňat çöz­güt­le­ri tap­ma­ga, this feature when choosing the most ловиях неопределенности, а с другой leş­dir­me öl­çeg­le­ri­ne bo­lan ga­raý­şy­ in finding optimal solutions gives the лей систем логистики, так и на критерии beý­le­ki ta­rap­dan bol­sa, pu­luň wagt efficient way to organize the work of стороны, – необходимостью учета вре- nyň üýt­gäp bil­je­gi ada­ty ýag­daý­dyr. manager an opportunity to adapt the оптимизации в рамках таких моделей. gymma­ ty­ ny­ hasa­ ba­ almaga­ mümkin­ ­ the logistics system, a manager today менной стоимости денег. Чтобы пред- Amat­ly çöz­güt­le­riň ta­pyl­ma­gyn­da­ky chosen solution to existing preferen­ Достаточный перечень таких критериев çi­lik ber­me­ýär. Lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň faces new poses for optimizing such усмотреть указанную особенность при şo­nuň ýa­ly öl­çeg­le­riň ýe­ter­lik sa­na­wy ces of the DM in the context of a при нахождении оптимальных решений işi­ni gu­ra­ma­gyň has ne­ti­je­li gör­nü­şi­ systems and, accordingly, with new выборе наиболее эффективного вари- me­ne­je­re anyk tä­jir­çi­li­giň çäk­le­rin­de particular business. It is necessary to дает менеджеру возможность адаптиро- ni saýlap­ almak­ da­ agza­ lan­ aýra­ tyn­ ­ approaches to their solution. анта организации работы системы логис­ ÇKEŞ ýyk­gyn et­mek ba­ba­tyn­da saý­ emphasize at once the following pe­ вать выбираемое решение применитель- ly­gy öňün­den gör­mek üçin, me­ne­jer The tasks of making decisions тики, менеджер сегодня сталкивается с la­nyp alyn­ýan çöz­gü­di uý­gun­laş­dyr­ culiarity, traditionally inherent in the но к имеющимся предпочтениям ЛПР в şu gün­ki gün­de şo­nuň ýa­ly ul­gam­la­ under conditions of uncertainty in новыми постановками задач оптимиза- mak mü­mü­kin­çi­li­gi­ni ber­ýär. Adat­ça solutions of optimization problems рамках конкретного бизнеса. Необхо- ry op­ti­mi­zir­le­me­giň me­se­le­si­niň tä­ relation to different models of logis­ ции таких систем и соответственно с nä­bel­li­lik şert­le­rin­dä­ki op­ti­mi­zir­le­ under conditions of uncertainty. Each димо сразу же подчеркнуть следующую ze­den go­ýul­ma­gy­na we de­giş­li­lik­de tics systems can differ substantially новыми подходами к их решению. şen me­se­le­le­riň çöz­gü­di­ne has bo­lan DM can be related to risks or losses in особенность, традиционно присущую ola­ry çöz­mek­de tä­ze­çe çe­me­leş­mä from one another. In particular, this Задачи принятия решений в усло- aşak­da­ky aý­ra­tyn­ly­gy des­si­ne öňe the context of the situations analyzed. решениям оптимизационных задач duş gel­ýär. may be due to the specifics of the виях неопределенности применительно çy­kar­mak ze­rur­dyr. ÇKEŞ-iň her bi­ Therefore, when determining the в условиях неопределённости. Каж- Lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň dür­li ga­ly­by factors which accidental influence is к различным моделям систем логисти- ri­niň sel­je­ri­lýän ýag­daý­la­ryň çyg­ryn­ best (optimal) solution for the same дое ЛПР может иметь своё отношение ba­ba­tyn­da nä­bel­li­lik şert­le­rin­de çöz­ ки могут существенно отличаться друг daky­ töwek­ gel­ çi­ lik­ le­ re­ we ýitgi­ le­ re­ к рискам или потерям в рамках анали- required to take into account the res­ decision-making problem under un­ YLYM / SCIENCE НАУКА gütle­ ri­ kabul­ etmek­ mese­ le­ si­ biri-bi­ ­ pective optimization models within от друга. В частности, это может быть öz hu­su­sy gat­na­şy­gy bo­lup bi­ler. Şol certainty conditions, the manager can зируемых ситуаций. Поэтому, определяя rinden­ düýpli­ tapa­ wut­ la­ nyp­ biler.­ Hu­ the framework of supply chain mana­ обусловлено спецификой факторов, se­bäp­den, şol bir me­se­le üçin nä­bel­ find correspondingly different recom­ для одной и той же задачи принятия su­san-da ol tö­tän­le­ýin tä­si­riň ha­sa­ba gement tasks; and they still require случайное влияние которых требуется li­lik şert­le­rin­de iň oňat, ýö­ne ba­za­ mendations, i.e., for different market решений в условиях неопределённости alynma­ gy­ ny­ talap­ edýän­ ýagdaý­ la­ ­ serious consideration, in particular in учесть соответствующие оптимизаци- ryň dür­li gat­na­şy­jy­la­ry (dür­li ÇKEŞ participants (different DMs) various наилучшее решение, но применитель- ryň öz­bo­luş­ly­ly­gy bi­len şert­len­di­ri­lip the format of implementing «a high­ онные модели в рамках задач управ- üçin) çöz­gü­di ka­bul et­mä­ni kes­git­le­ best solutions. There is no contra­ но к разным участникам рынка (разным bilner. Eltip­ berme­ ler­ zynjy­ ry­ ny­ do­ ly interactive, integrated approach ления цепями поставок еще требуют mek bi­len, me­ne­jer de­giş­li­lik­de dür­ diction in this, because each market ЛПР), менеджер может находить соот- lan­dyr­mak me­se­le­si­niň çäk­le­rin­dä­ki while simultaneously considering and серьезной проработки, в частности – в li tek­lip­le­ri, ýag­ny iň oňat çöz­güt­le­ri participant can and must be able to ветственно различные рекомендации, de­giş­li op­ti­mi­zir­leý­ji ga­lyp­lar düýpli taking into account many exchange формате реализации «высоко интерак- ta­pyp bi­ler. Şeý­le ýag­daý­da ba­za­ryň realize exactly his experience and т.е. различные наилучшие решения. В iş­le­nil­megi­ni ta­lap ed­ýär, hu­su­san- acts». This draws attention to the fact тивного, комплексного подхода при her bir gat­na­şy­jy­sy has oňat çöz­ his attitude to risk and possible los­ этом нет никакого противоречия, пос­ da «çal­şyk ýag­daý­la­ryň kö­pü­si­niň bir that when solving these management одновременном рассмотрении и учете güt­le­riň ta­pyl­ma­gy bi­len ahyr­ky yk­ ses in the format of the final econo­ кольку каждый участник рынка может wagtda­ gözden­ geçiril­ me­ gin­ de­ we tasks, one has to deal with situations многих актов обмена». Это обращает dy­sa­dy ne­ti­je­le­riň çä­gin­dä­ki müm­ mic result in finding the best optimal и должен уметь реализовать именно hasa­ ba­ alynma­ gyn­ da­ ýoka­ ry,­ inte­ ­ when finding the optimal solution внимание и на то, что при решении ука- kin bolup­ biljek­ töwek­ gel­ lik­ le­ re­ we solution. Moreover, such a feature is свой опыт и своё отношение к риску и rak­tiw, top­lum­la­ýyn çe­me­leş­mä­ni» is complicated by the necessity of занных задач управления приходится ýit­gi­le­re bo­lan gat­na­şy­gy­ny we hut provided in advance by methods and возможным потерям в формате конеч-

YLYM / SCIENCE НАУКА dur­mu­şa ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de bu simu­ltaneously taking into account иметь дело с ситуациями, когда нахож- öz tej­ri­be­si­ni dur­mu­şa ge­çir­me­li­dir. procedures for optimizing the theory ного экономического результата при ýagdaý has möhümdir. Do­landyr­ ma­ ­ different groups of factors and corres­ дение оптимального решения осложня- On­dan baş­ga-da, şo­nuň ýa­ly aý­ra­ of decision-making under uncertain­ нахождении наилучшего оптимального gyň ady ag­za­lan me­se­le­le­ri çö­zü­len­ ponding scenarios of their accidental ется необходимостью одновременного tyn­lyk nä­bel­li­lik şert­le­rin­de çöz­gü­di ty conditions. It can be implemented, решения. Более того, такая особенность de amat­ly bo­lan çöz­güt­le­riň ta­pyl­ impact on the operation of the logistics учета различных групп факторов и соот- ka­bul et­mek na­za­ry­ýe­ti­niň usul­la­ry in particular, on the basis of the ap­ заранее предусматривается методами и ma­sy ýag­daý­la­ryň dür­li to­pa­ry­ny we system. In addition, the relevant fac­ ветствующих сценариев их случайного we op­ti­mi­zir­leş­dir­me amal­la­ry bi­len propriate apparatus of «level lines» процедурами оптимизации самой теории lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň işi­ne tö­tän­le­ýin tors and scenarios should be synthe­ воздействия на работу логистической owal­dan göz öňün­de tu­tul­ýar. Hu­su­ (in some cases they are figurative­ принятия решений в условиях неопреде- tä­si­ri­niň de­giş­li sse­na­ri­leş­di­ril­me­gi­ni sized into a single optimization mo­ системы. Кроме того, соответствующие san-da ol ÇKEŞ–iň ahyr­ky yk­dy­sa­dy ly called «indifference curves») for лённости. Она может быть реализована, bir­ba­da ha­sa­ba al­ma­gyň mö­hüm­li­gi del with specific alternative solutions факторы и сценарии должны быть син- ne­ti­jä­niň tö­wek­gel­li­gi­ne we nä­bel­li­ the specific decision criteria used to в частности, на основе соответствующего çyl­şy­rym­laş­ýan ýag­daý­la­ry bi­len iş that need to be analyzed, including тезированы в единую оптимизационную li­gi­ne gat­na­şy­gy­ny hä­si­ýet­len­dir­ýän characterize the ratio of risk-taking аппарата «линий уровня» для конкрет- sa­lyş­ma­ly bol­ýan­ly­gy­na ün­si çek­ýär. at the request of those independent модель с конкретными альтернативными çöz­güt­le­riň ka­bul edil­me­gin­de anyk to risk and the uncertainty of the fi­ ных используемых критериев принятия On­dan baş­ga-da, de­giş­li ýag­daýda of the decision-maker (hereinafter – решениями, которые необходимо ана- ula­nyl­ýan öl­çeg­le­riň «de­re­je çy­zy­gy­ nal economic result. Naturally, such a решений, характеризующих отношение anyk alter­ na­ tiw­ çözgüt­ li­ bir büte­ wi­ DM). At the current turbulent stage of лизировать, в том числе и по требованию na» de­giş­li ab­za­lyň de­re­je­sin­de dur­ device will be presented below. First, ЛПР к риску и неопределённости op­ti­mi­zir­leş­diri­ji ga­ly­ba sin­te­zir­le­ logistics development, such optimiza­ не зависящих от лица, принимающего mu­şa ge­çi­ri­lip bi­ler. Şo­nuň ýa­ly ab­zal we present the necessary attributes конечного экономического результата. nip, ola­ry hök­ma­ny sel­jer­me­li­dir, şol tion models require consideration of a решения (далее -ЛПР). На современном aşak­da be­ýan edil­ýär. Des­lap­dan nä­ of the theory for the formalization of Естественно, такой аппарат будет san­da lo­gis­ti­ka­sy­nyň güýç­li ös­ýän number of specific features that were бурном этапе развития логистики такие bel­li­lik şert­le­rin­de çöz­güt­le­ri ka­bul the decision-making problem under представлен ниже. Сначала приведем hä­zir­ki­za­man tap­gy­ryn­da öz­bo­luş­ly not previously considered in the deci­ оптимизационные модели требуют учета et­me­giň me­se­le­le­ri­ni for­mal­laş­dyr­ conditions of uncertainty. необходимые атрибуты теории для aý­ra­tyn­lyk­la­ryň köp sa­ny­nyň ha­sa­ba sion theory under uncertainty condi­ целого ряда специфических особеннос­ mak üçin na­zar­ýe­tiň ze­rur es­bap­la­ A formal statement of the формализации задачи принятия ре- alynma­ gy­ ny­ talap­ edýär.­ Logis­ ti­ ka­ tions. To provide such features in the тей, которые ранее в теории принятия ry­ny ge­ti­re­liň. problem of decision-making under шений в условиях неопределенности. ul­ga­my­nyň gu­ra­ma­çy­ly­gyn­da­ky şo­ organization of appropriate logistics решений в условиях неопределенности Nä­bel­li­lik şert­le­rin­de çöz­güt­le­ri conditions of uncertainty. Формальная постановка задачи nuň ýa­ly aý­ra­tyn­lyk­la­ry göz öňün­de systems, a modern manager faces не рассматривались. Чтобы предусмот­ ka­bul et­me­giň me­se­le­le­ri­niň for­mal­ To formalize each specific принятия решений в условиях tutmak­ üçin, häzir­ ki­ zaman­ mene­ je­ ri­ new poses of optimization tasks for реть такие особенности при организа- laş­dy­ry­lan we­zi­pe­si. optimization task when analyzing the неопределённости. ag­za­lan ul­gam­la­ryň op­ti­mi­zir­leş­di­ these systems and, accordingly, with ции соответствующих систем логистики, Nä­bel­li­lik şert­le­rin­de lo­gis­ti­ka logistics system under uncertainty, Для формализации каждой кон- ril­me­gi ba­ba­tyn­da öň­de goý­lan tä­ze new approaches to their solution. современный менеджер сталкивается с ul­ga­my­nyň sel­je­ril­me­le­ri­niň her bi­rin­ the following procedures must be кретной оптимизационной задачи при tab­şy­ryk­la­ra we de­giş­li­lik­de ola­ry Naturally, managers working in re­ новыми постановками задач оптимиза- de anyk op­ti­mi­zir­leş­di­ri­len me­se­le­le­ri implemented. анализе системы логистики в усло­ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 26 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27

for­mal­laş­dyr­mak üçi­n a­şak­daky amal­ 1. Define the set {θ1, θ2, ...θn} of виях неопределенности необходимо Gör­şü­miz ýa­ly ajj ele­men­ti Xi we loss matrix). The structure of the называть матрицей потерь). Структура la­ry dur­mu­şa ge­çir­mek ze­rur. all possible external situations (in­ реализовать следующие процедуры. j-sü­tü­niň çöz­gü­di bi­len gat­naş­ýan we utility matrix is as follows: матрицы полезностей – следующая: 1. Sel­je­ri­l­ýän tas­la­ma­nyň (gep­ dependent of the decision maker) 1. Определить множество {θ1, θ2, öz ge­ze­gin­de θj da­şar­ky ýag­daý bi­len le­şik­ler, tek­lip­ler we ş.m) çä­gin­dä­ki that affect the economic outcome ...θn} всех возможных внешних ситуа- gat­na­şyk­da­ky i se­ti­riň ke­siş­me­sin­de de­giş­li çöz­güt­le­riň yk­dy­sa­dy ne­ti­je­le­ of the relevant decisions within the ций, (не зависящих от ЛПР), которые dur. ri­ne tä­sir ed­ýän­ da­şar­ky ýag­daý­la­ryň analyzed project (deals, offers, etc.). влияют на экономический результат 4. Nä­bel­li­lik şert­le­rin­de çöz­gü­di (ÇKEŞ-e bag­ly bol­ma­dyk) köp­lü­gi­ni The specified set of situationsj {θ , соответствующих решений в рамках ka­bul et­mek­de şu­nuň ýa­ly gör­ke­zi­len kes­git­le­mek. Ýag­daý­la­ryň gör­ke­zi­len j=1,n} must be a complete group of анализируемого проекта (сделки, mese­ le­ üçin mundan­ beýläk­ sere­ dil­ ýän­ As we see, the element aij stands Kак видим, элемент aij стоит на top­lu­my {θ1, θ2, ...θn} wa­ka­la­ryň do­ly events. The latter means that the fol­ предложения и т.п.). Указанный на- köp alter­ na­ tiw­ çözgüt­ ler­ den­ at the intersection of the i row, which пересечении i-ой строки, которая to­pa­ry aşak­da­ky iki şer­tiň ýe­ri­ne ýe­ti­ lowing two conditions must be met: бор ситуаций {θj, j=1,n} должен пред- bir al­ter­na­ti­wi saý­lap al­ma­ly. corresponds to the solution Xi, and соотносится с решением Xi, и j-го ril­me­li­di­gi­ni aň­lad­ýar: θ θ ставлять собой полную группу собы- Bellik.­ Çöz­güt­le­riň sel­je­r­me­sin­de the j column, which corresponds to столбца, который соотносится с θ θ (i.e. simultaneous occurrencek of any тий. Последнее означает, что должны hasa­ ba­ alynma­ gy­ zerur­ bolan­ waka­ la­ ­ the external situation θj). внешней ситуацией ϴj). (ýag­ny, bir wagt­da şo­nuňk ýa­ly do­ly to­ two events1.1. of ∀ such (k,l) a complete⋃ l=∅; group выполняться следующие два условия: ryň do­ly to­pa­ry­nyň sa­ny kes­git­le­ni­len­de 4. Finally, for the problem of 4. Наконец, для представленной pa­ryň is­len­dik1.1. ∀ iki (k,l) wa­ka­sy­nyň⋃ l=∅; bol­ma­gy is impossible); θ θ (yk­dy­sa­dy ne­ti­jä tä­sir ed­ýän wa­ka­la­ryň decision making presented in this таким образом задачи принятия ре- müm­kin däl­dir); (т.е. одновременноеk наступление bo­lup bil­jek köp­lü­gin­de {θ1, θ2, ...θn}) way under uncertainty, it is further шения в условиях неопределённости (i.e. one of the events of the full любых двух1.1. ∀событий (k,l) ⋃ такойl=∅; полной kom­bi­na­to­ri­ka­nyň esa­sy ka­da­la­ryn­dan required to choose from one set of далее требуется из рассматриваемого (ýag­ny, do­ly to­pa­ryň wa­ka­la­ryn­dan bi­ri group will necessarily occur). группы - невозможно); peý­da­lan­mak oňaý­ly­dyr. Il­ki­baş­da ol alternative solutions one множества альтернативных решений hök­ma­ny bo­lup ge­çer). Here Ω denotes the space of all kada­ ny­ ykdy­ sa­ dy­ neti­ je­ de­ ýüze­ çykýan­ set of alternatives (best for a partic­ выбрать одну альтернати- Bu ýer­de: Ω – ýö­ne­keý ne­ti­je­le­riň elementary outcomes. We empha­ (т.е. одно из событий полной группы her bi­ri nä­bel­li­li­giň öz­bo­luş­ly gör­nü­şi­ni ular DM). ву (наилучшую для конкретного ЛПР. äh­li­si­niň gi­ňiş­li­gi­ni aň­lad­ýar. i j наступит обязательно). esas­lan­dyr­ýan di­ňe iki ýag­daý ha­sa­ba Note. При определении size that the probabilities q =P{θ } for When determining the Замечание. YLYM / SCIENCE НАУКА As­lyn­da wa­ka­la­ryň de­giş­li do­ random events of the corresponding Здесь Ω обозначает пространство alyn­ýan wa­ka esasynda for­mu­lir­lä­liň. number of events of their complete числа событий полной их группы (в ly to­par­la­ryň tö­tän­le­ýin wa­ka­la­ry üçin full group of events are, generally всех элементарных исходов. Подчерк­ Me­se­lem: goý mun­dan beý­läk bi­rin­ji group (in the set {θ1, θ2, ...θn} of all множестве {θ1, θ2, ...θn} всех возможных müm­kin­ga­dar­ly­gy qi P{θj} mä­lim däl. speaking, unknown. The question of нём, что вероятности qi P{θj} для слу- ýag­daý – da­şar­ky gur­şa­wyň ha­ryt el­ possible situations that affect the ситуаций, влияющих на экономический Anyk tö­tän­le­ýin wa­ka­ny de­giş­li ga­ly­ whether to consider a specific ran­ чайных событий соответствующей пол- ti­len­dä­ki tem­pe­ra­tu­ra­sy bol­sun; ikin­ economic result), which must be результат), которые необходимо учесть byň ül­ňü­sin­de se­ret­me­li­mi= ýa ýok di­ dom event in the format of the cor­ ной группы событий, вообще= говоря, ji ýagdaý­ bolsa,­ ýolda­ mümkin­ bolan­ taken into account in the analysis при анализе решений, удобно пользо- ýen me­se­lä­ni gö­nü­den-gö­ni ÇKEŞ çöz­ responding model is decided directly неизвестны. Вопрос о том, рассматри- eg­len­me­ler. Goý, ola­ryň bi­rin­ji­si üçin of solutions, it is convenient to use ваться основным правилом комбинато- ýär. by the decision maker вать или нет в формате соответствую- wa­ka­la­ryň ýaý­baň­lan­ma­gy­nyň n1 dürli­ the basic rule of combinatorics. Let рики. Сформулируем сначала это пра- 2. Sel­jer­mä­ni ta­lap ed­ýän we olar 2. Make a list of {Х1; Х2; ...; Хm} щей модели конкретное случайное со- sse­na­riýa­la­ry (gör­nüş­le­ri­ni ýa-da usul­ us first formulate this rule with res­ вило применительно к случаю, когда üçin yk­dy­sa­dy ne­ti­je dur­mu­şa ge­çi­ri­ of all alternative solutions that need бытие, решает непосредственно ЛПР. la­ry­ny) ga­lyp­da göz öňün­de tu­tul­ma­gy pect to the case when only two fac­ учитываются только два фактора, каж- len «da­şar­ky» ýag­daý­la­ra, ýag­ny do­ly to be analyzed, and for which the 2. Составить перечень {Х1; Х2;...; Хm} ta­lap edilsin,­ ikinji­ üçin bolsa,­ n2. Onda,­ tors are taken into account, each of дый из которых обусловливает свой to­pa­ryň wa­ka­la­ry­nyň häý­sy bi­ri­niň ge­ economic result will depend on the всех альтернативных решений, которые ady ag­za­lan ka­da la­ýyk­lyk­da wa­ka­la­ryň which determines its specific kind of специфический вид неопределённо- lip düş­je­gi­ne ga­raş­ly bo­lan al­ter­na­tiw realized «external» situation i.e. will требуется анализировать, и для которых doly­ topar­ la­ ry­ formir­ le­ ni­ len­ de­ waka­ ­ uncertainty, which affects the eco­ сти, отражающийся на экономическом çöz­güt­le­riň sa­na­wy­ny {Х1; Х2; ...; Хm} depend on which of the events of the экономический результат будет зависеть la­ryň ýaý­baň­lan­ma­gy­nyň ba­ry-ýo­gy n1* nomic result. For example, let fur­ результате. Например, пусть далее I-ый

YLYM / SCIENCE НАУКА (des­lap­ky ädim­de bö­lü­nip çy­ka­ry­lan) full group {θj, j=1,n} (highlighted in от реализованной «внешней» ситуации n2 dür­li gör­nü­şi göz öňün­de tu­tul­ma­gy ther I factor is the temperature of фактор – это температура внешней сре- düz­me­li. Anyk al­ter­na­ti­we se­ret­me­li­mi the previous step) will occur. We em­ т.е. будет зависеть от того, какое из со- hök­ma­ny­dyr. Kom­bi­na­to­ri­ka­nyň esasy the environment when the goods are ды при доставке товара; а II-ой фактор ýa ýok di­ýen me­se­lä­ni hem gö­nü­den- phasize that the question of whether бытий полной группы {θj, j=1,n} (выде- ka­da­sy ha­sa­ba alyn­ýan ýag­daý­la­ryň delivered; and the second factor is – возможные задержки в пути. Пусть gö­ni ÇKEŞ çöz­ýär. or not to consider a concrete alter­ ленной на предыдущем шаге) наступит. erkin sany­ na­ adaty­ ýagdaý­ da­ ýaýra­ ýar.­ the possible delays in the way. Let для первого из них в модели требуется 3. Xi çöz­gü­di ka­bul edi­len ýag­daý­ native within the framework of the Подчеркнем, что вопрос о том, рассма- for the first of them in the model be учесть n1 различных сценариев (вари- lar üçin аij (ýo­kar­da ady ag­za­lan sel­je­ril­ relevant analysis is also decided тривать или нет в рамках соответствую- Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература necessary to take into account n1 dif­ антов или способов) развития событий, ýän al­ter­na­tiw wa­ka­la­ryň kö­pü­sin­den) directly by the decision maker. щего анализа конкретную альтернативу, ferent scenarios (variants or ways) а для второго - n2. Тогда, согласно ука- ga­ra­şyl­ýan gir­de­ji­le­ri kes­git­le­me­li, θj 3. Determine the expected in­ также решает непосредственно ЛПР. 1. Gurbanguly Berdi­ ­mu­ha­me­dow. of the development of events, and for занному правилу, при формализации wa­ka­sy­na (yk­dy­sa­dy ne­ti­je­le­re tä­sir come аij for the cases when the de­ 3. Определить ожидаемые доходы Türk­me­nis­ta­nyň dur­mus – yk­dy­sa­dy ösü­ the second one - n2. Then, according соответствующей полной группы со- edi­ji do­ly to­pa­ryň wa­ka­la­ryň kö­pü­ cision Xi (from the set of the above аij для случаев, когда будет принято şi­niň döw­let ka­da­laş­dy­ry­ly­şy. – Aş­ga­bat, to this rule, when formalizing the бытий всего необходимо учесть n1*n2 sin­den) la­ýyk gel­ýän da­şar­ky ÇKEŞ-e analyzed alternatives) will be taken, решение Xi (из множества указанных TDNG, 2010. corresponding full group of events, различных вариантов развития со- bag­ly bol­ma­dyk ýag­daý­lar eme­le ge­ and the external situation, which выше анализируемых альтернатив), 2. Türk­me­nis­ta­nyň ne­bit-gaz se­na­ga­ it is necessary to take into account бытий. Основное правило комбинато- ty­ny ös­dür­me­giň 2030-njy ýy­la çen­li dö­wür ler. Şol gir­de­ji­ler dü­şe­wün­diň ýa-da does not depend on the DM, will be а внешняя, не зависящая от ЛРП, ситу­ n1* n2 different variants of the deve­ рики естественным образом распрос­ üçin Mak­sat­na­ma­sy. – Aş­ga­bat, 2006. gir­de­ji­niň (te­le­ke­çi­niň is­le­gi­ne gö­rä) the one that corresponds to the event ация сложится такая, которая соот- 3. Сергеев В.И. Логистика. Интег­ lopment of events. The basic rule of траняется на случай произвольного gu­tar­nyk­ly ne­ti­je­le­ri bo­lup dur­ýar. Olar θj (from the set of events of the full ветствует событию θj (из множества рация и оптимизация бизнес-процессов combinatorics naturally extends to числа учитываемых факторов. na­zar­ýet­de peý­da­ly­lyk mat­ri­sa­sy diý­lip group that affect the economic re­ событий полной группы, влияющих на в цепях поставок. учеб. / В.И.Сергеев. – the case of an arbitrary number of at­lan­dy­ryl­ýan A=(aij) mat­ri­sa gör­nü­şin­ sult). These revenues represent the экономический результат). Эти дохо- М/:Эксмо, 2013 г. factors considered. Сульгун САЙЫЛОВА, de şe­kil­len­di­ril­ýär. corresponding final results of reve­ ды представляют соответствующими старший преподователь Peý­da­ly­lyk mat­ri­sa­sy­nyň gur­lu­şy nue or profit (at the request of the конечными результатами выручки или Sül­gün SA­ÝY­LO­WA, Sulgun SAYYLOVA, Международного университета нефти и газа, şeý­le gör­nüş­de­dir: manager). They are formed in the прибыли (по желанию менеджера). Они Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­tiniň a senior teacher uly mu­gal­lymy, The International Oil and Gas University, form of a matrix А=(аij), which in оформляются в виде матрицы А=(аij), ко- Биби НЕПЕСОВА, theory is called a utility matrix (to торую в теории называют матрицей по- Bibi NE­PE­SO­WA, Bibi NEPESOVA, старший преподователь distinguish it from a matrix of anot­ лезностей (чтобы отличать ее от матри- Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­tiniň uly a senior teacher, Международного университета нефти her type, which we will later call the цы другого типа, которую далее будем mugallymy, yk­dy­sa­dy ylym­la­ryň kan­di­da­ty a candidate of economic sciences и газа, кандидат экономических наук TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 28 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 29

kow, 2-nji or­na Da­şo­guz we­la­ýa­tyn­dan velayat - the third place, Baymukham­ ского велаята, на 3-м месте Сейитмы- Aý­bek Us­ma­now, 3-nji or­na Ma­ry we­la­ met Nurlyev from Mary velayat took рат Аматыев из Марыйского велаята, EZBER GURLUŞYKÇYLAR ÖŇE SAÝLANDY ýa­tyn­dan Se­ýit­my­rat Ama­ty­ýew, be­ton the first place for filling concrete, Shat­ по заливке бетона на 1-ое место вышел guý­mak bo­ýun­ça 1-nji or­na Ma­ry we­ lyk Goshunov from Ashgabat took the Баймухаммет Нурлыев из Марыйского laýa­ tyn­ dan­ Baýmu­ ham­ met­ Nurly­ ýew,­ second place, Merdan Kurbanniyazov велаята, на 2-м месте Шатлык Гошумов 2-nji or­na Aş­ga­bat şä­he­rin­den Şat­lyk from Lebap velayat took the third place, из города Ашхабада, на 3-е место Мер- SKILLFUL BUILDERS ARE GOING FORWARD Go­şu­mow, 3-nji or­na Le­bap we­la­ýa­ Dovran Meredov from the city of Ash­ дан Курбанниязов из Лебапского вела- tyndan­ Merdan­ Kurban­ ny­ ýa­ zow,­ suwag­ gabat took the first place on plastering, ята, по штукатуриванию на 1-ое место et­mek bo­ýun­ça 1-nji or­na Aş­ga­bat şä­ Merdan Orunov from Lebap velayat вышел Довран Мередов из города Аш- УМЕЛЫЕ СТРОИТЕЛИ ВЫШЛИ ВПЕРЕД he­rin­den Döw­ran Me­re­dow, 2-nji or­na took the second place, Begench Aga­ хабада, на 2-ое место Мердан Орунов Lebap­ wela­ ýa­ tyn­ dan­ Merdan­ Orunow,­ muradov from Akhal velayat took the из Лебапского велаята, на 3-м месте 3-nji or­na Ahal we­la­ýa­tyn­dan Be­genç third place, Muzaffar Dzhumabaev from Бегенч Агамурадов из Ахалского вела- OR­MAT­LY Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly N the era of high achievements, ОД руководством уважаемого Aga­my­ra­dow, bo­ýa­mak bo­ýun­ça 1-nji Dashoguz velayat took the first place ята, по малярным работам на 1-е место Ber­di­mu­ha­me­do­wyň baş­tu­tan­ly­ under the leadership of Президента Гурбангулы or­na Da­şo­guz we­la­ýa­tyn­dan Mu­zaf­ar for painting, Merdan Bekdurdiyev from вышел Музаффар Джумабаев из Даш­ ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ Hgyn­da ýo­ka­ry ösüş­le­re bes­len­ýän IEsteemed President Gurbanguly П­Бердымухамедова в эпоху Ju­ma­ba­ýew, 2-nji or­na Bal­kan we­la­ýa­ Balkan velayat took the second place, огузского влеаята, на 2-ое место Мердан häzir­ ki­ döwrü­ miz­ de­ ýurdu­ my­ zy­ ykdy­ sa­ ­ ­Berdimuhamedov, long-term prog­ высоких достижений принимаются tyn­dan Mer­dan Bek­dur­dy­ýew, 3-nji or­na Shohrat Dovletov from Ashgabat took Бекдурдыев из Балканского велаята, dy taý­dan ös­dür­mä­ge, ila­ty­my­zyň mad­ rams are being adopted, aimed at долгосрочные программы, нацелен- Aş­ga­bat şä­he­rin­den Şöh­rat Döw­le­tow, the third place, Ruslan Adylov from the на 3-е место Шохрат Довлетов из г. dy hal-ýagda­ ýy­ ny­ düýpli­ özgert­ mä­ ge­ a significant transformation of the ные на существенное преобразование aý­na goý­mak bo­ýun­ça 1-nji or­na Le­bap Lebap velayat took the first place on Ашхабада, по установке стекол на 1-ое gönük­ di­ ri­ len­ uzakmöh­ let­ le­ ýin­ maksat­ ­ country’s economic development экономического развития страны и we­la­ýa­tyn­dan Rus­lan Ady­low, 2-nji or­ glass installation, Perman Otgirov from место вышел Руслан Адылов из Ле- na­ma­lar ka­bul edil­ýär. Mu­nuň özi Gah­ and well-being of population. This благосостояния населения. Это яркое na Ahal we­la­ýa­tyn­dan Per­man Öt­gi­row, Akhal velayat took the second place, бапского велаята, на 2-о место Перман ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň «Döw­let adam is clear evidence to the exemplary свидетельство образцового претворе- 3-nji or­na Da­şo­guz we­la­ýa­tyn­dan Döw­ Dovranbek Atajanov from Dashoguz Отгиров из Ахалского влеаята, на 3-е üçin­dir!» di­ýen baş ýö­rel­ge­si­niň nus­ga implementation of the main principle ния в жизнь главного принципа Героя ran­bek Ata­ja­now, ar­ma­tur­çy­lar­dan 1-nji velayat took the third place, among the месо ­Довранбек Атаджанов из Даш­ alar­lyk de­re­je­de dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­ of Hero of Arkadag «The State for Аркадага «Государство для челове- or­na Aş­ga­bat şä­he­rin­den Gy­lyç­my­rat armourers the 1st place was taken by огузского велаята, среди арматурщиков gi­niň aý­dyň be­ýa­ny­dyr. Mu­nuň şeý­le­di­ Man!» Along with other industries, ка!» Наряду с другими отраслями, Gy­ly­jow, 2-nji or­na Ma­ry we­la­ýa­tyn­dan Gylychmyrat Gylydzhov from Ashga­ на 1-ое место вышел Гылычмырат Гы- gini­ ähli­ ugurlar­ bilen­ bir hatar­ da­ ýur­ this is fully confirmed with achieve­ это полностью подтверждается дос­ Döw­let­gel­di Ýaz­ly­ýew, 3-nji or­na hem bat, the second place - by Dovletgeldi лыджов из г. Ашхабада, на 2-м мес­те du­my­zyň gur­lu­şyk ul­gamyn­da ýe­til­ýän ments of the construction industry. тижениями строительной отрасли. Bal­kan we­la­ýa­tyn­dan Gel­di­my­rat Gel­di­ Yazlyev from Mary velayat and the Довлетгелди Язлыев из Марыйского sepgit­ ler­ hem doly­ tassyk­ edýär.­ As is known, annually in order Как известно, Центральный Совет myra­ dow­ myna­ syp­ boldu­ lar.­ third- by Geldimyrat Geldimyradov велаята и на 3-м месте Гелдимырат Mä­lim bol­şy ýa­ly, her ýyl­da Türk­ to increase labor productivity, in­ профсоюзов Туркменистана совместно Ýe­ňi­ji bo­lan­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň from the Balkan velayat. Гелдимырадов из Балканского велаята. me­nis­ta­nyň Kär­deş­ler ar­ka­la­şyk­la­ry­nyň troduce advanced methods and ex­ с Министерством Строительства и ар- Kär­deş­ler ar­ka­la­şyk­la­ry­nyň Mil­li mer­ The winners were awarded Победителям были вручены Mil­li mer­ke­zi Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk perience in the development of the хитектуры Туркменистана, в целях по- kezi­ tara­ pyn­ dan­ gymmat­ baha­ ly­ sow­ valuable gifts of the Central Council ценные подарки Центрального совета we bina­ gär­ lik­ ministr­ li­ gi­ bilen­ bile­ lik­ ­ construction industry, and widely вышения производительности труда, gat­lar gow­şu­ryl­dy. of Trade Unions of Turkmenistan. профсоюзов Туркменистана. de gur­lu­şyk pu­da­gy­ny ös­dür­mek üçin disseminate labor experience, iden­ внедрения передовых приемов и опы- Bäs­le­şi­giň jem­leý­ji tap­gy­ry­na gat­ Participants of the final round Участники заключительного тура zähmet­ öndü­ ri­ ji­ li­ gi­ ni­ ýokar­ lan­ dyr­ mak,­ tify skillful builders and encourage та по развитию строительной отрасли, na­şan hü­när­men­ler gur­lu­şyk pu­da­gy­ny of the competition expressed bound­ конкурса выразили безграничную öň­de­ba­ry­jy usul­la­ry önüm­çi­li­ge giň­den them the Central Council of Trade а также широкого распространения ýaý­baň­lan­dyr­mak ba­bat­da dö­re­dil­ýän less gratitude to the Esteemed Pre­ благодарность уважаемому Прези- or­naş­dyr­mak, şeý­le-de us­sat gur­lu­şyk­ Unions of Turkmenistan together трудового опыта, выявления умелых giň müm­kin­çi­lik­ler üçin hor­mat­ly Pre­ sident, who creates all opportunities денту, создающему все возможности çy­la­ry ýü­ze çy­kar­mak, ola­ryň iş tej­ri­be­ with the Ministry of Construction and строителей и их поощрения, среди zi­den­ti­mi­ze çäk­siz ho­şal­lyk­la­ry­ny be­ýan for the development of the construc­ по развитию строительной отрасли. le­ri­ni giň­den ýaý­rat­mak hem-de ola­ry Architecture of Turkmenistan holds строителей страны проводит ежегод- etdi­ ler.­ tion industry. höwes­ len­ dir­ mek­ maksa­ dy­ bilen­ ýurdu­ ­ Competition «A Master Builder». ный конкурс «Мастер строитель». Джумадурды ЭСЕНОВ, my­zyň gur­lu­şyk­çy­la­ry­nyň ara­syn­da «Ez­ Recently the final round of this На днях заключительный тур Jumadurdy ESENOW, Jumadurdy ESENOV, Национальный Центр профсоюзов ber gur­lu­şyk­çy» ady bi­len bäs­le­şik ge­ professional contest was held at этого профессионального конкурса Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Chairman Coordinator of the Council of Туркменистана, Председатель, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ çirýär.­ the construction site of Production прошёл на строительной площадке Milli merkeziniň Gurluşyk we senagat Trade Unions of Construction Workers and координатор совета профсоюзов работников строительства и Ýa­ňy-ýa­kyn­da şeý­le hü­när bäs­le­şi­ Association «Ashgabatgurlushyk» Производственного Объединения işgärleriniň kärdeşler arklaşyklarynyň Industrialists of the National Center of Trade geňeşiniň utgaşdyryjy başlygy Unions of Turkmenistan промышленности gi­niň jem­leý­ji tap­gy­ry Aş­ga­bat şä­he­ri­niň in the village of Dovrebap of Ruha­ «Ашгабатгурлушык» села Довребап Ru­ha­bat et­ra­by­nyň Döw­re­bap oba­sy­nyň bat Etrap of Ashgabat. On the final Рухабатского этрапа города Ашха­ «Aş­ga­bat­gur­lu­şyk» Önüm­çi­lik Bir­le­şi­ round, the winners of velayat stages бада. На заключительном туре прини- gi­niň gur­lu­şyk meý­dan­ça­syn­da ge­çi­ril­ of the professional contest took part. мали участие победители велаятских di. Bäs­le­şi­giň jem­leý­ji tap­gy­ry­na hü­när The competition consisted of activi­ этапов профессионального конкурса. bäs­le­şi­gi­niň we­la­ýat tap­gy­ryn­da ýe­ňi­ji ties such as bricklaying, concreting, Конкурс состоял из таких видов стро- bo­lan­lar gat­naş­dy­lar. Bäs­le­şik ker­piç plastering, painting, glass installa­ ительных работ, как кладка кирпича, örmek,­ beton­ guýmak,­ suwag­ etmek,­ tion, fittings, where the participants бетонирование, заштукатуривание, boýa­ mak,­ aýna­ goýmak,­ arma­ tur­ çy­ ýaly­ demonstrated their skills. малярные работы, установка стекол, gör­nüş­ler­den yba­rat bo­lup, oňa gat­na­ The results of the competition are арматурные работы, где участники şan hü­när­men­ler öz us­sat­ly­gy­ny gör­ summed up. Thus, Annamyrat Bor­ показали свое мастерство. kezdi­ ler.­ djakov from Ahal province took the По итогам конкурса на 1-ое место Bäs­le­şi­giň je­mi jem­len­di. Şeý­le­ first place, Anisbek Usmanov from по кладке кирпича вышел Аннамырат lik­de, ker­piç ör­mek bo­ýun­ça 1-nji or­na Dashoguz velayat, took the second Борджаков из Ахалского велаята, на Ahal we­la­ýa­tyn­dan An­na­my­rat Bor­ja­ place, Seyitmyrat Amatyev from Mary 2-ое место Айбек Усманов из Дашогуз- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 30 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31

la­ry­nyň ara­syn­da­ky öza­ra gat­na­şyk­ lationships in the team between the Этап 1. Решение руковод- la­ry dur­nuk­laş­dyr­mak­dan yba­rat­dyr. departments and levels of the enter­ ства ÜSTÜNLIKLERIŇ HIL NETIJELERI HMU-nyň ne­ti­je­li­li­gi­ni 9000 tap­gyr­ly prise. It should be noted that an ef­ Руководитель должен принять ISO stan­dart­la­ryn­dan ugur al­maz­dan fective QMS can be created without решение о начале работ по созданию hem dö­re­dip bol­jak­dy­gy­ny aýt­mak being guided by ISO 9000 standards. СМК в соответствии с ISO 9001, извес­ THE RESULTS OF QUALITATIVE ACHIEVEMENTS ge­rek. Şeý­le-de bol­sa, ony gü­wä­­ However, in order to certify it, that тить сотрудников организации (как len­dir­mek, ýag­ny gu­ra­ma­da ama­la is, to obtain a document indicating правило, с помощью соответствую- aşy­ryl­ýan amal­la­ryň ne­ti­je­li­di­gi­ni we that the processes carried out in the щего распоряжения или приказа), а önü­miň hi­li­ni üz­nük­siz go­wu­lan­dyr­ organization are effective and aimed также создать предпосылки для быс­ РЕЗУЛЬТАТЫ КАЧЕСТВЕННЫХ ДОСТИЖЕНИЙ ma­ga gö­nü­gen­di­gi­ni tas­syk­la­ýan res­ at the continuous improvement of трого осуществления всех осталь- mi­na­ma­ny al­mak üçin ul­gam ISO 9001 the quality of products (services), ных этапов. Этими предпосылками ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­me­li­dir. the system must comply with the является грамотное назначение последнее время к докумен- HMU-nyň ISO 9001 stan­dart­la­ry­ requirements of ISO 9001. лица, ответственного за разработку, там, подтверждающим ста- nyň ta­la­by­na la­ýyk gel­me­gi üçin kär­ To comply with QMS require­ внедрение и последующее поддер- ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ B бильность, надежность и перс­ ha­na, il­kin­ji no­bat­da ISO 9000 be­ýan ments of the ISO 9001 standard, the жание СМК в рабочем виде. Также пективность компании, прибавился edi­len HMU ýö­rel­ge­le­ri­ni ka­bul et­me­ enterprise, first of all, must recog­ следует сформулировать принципы сертификат соответствия системы li­dir. nize the QMS principles formulated построения системы, определить об- менеджмента качества (далее – СМК) in ISO 9000: ласть распространения системы (то требованиям стандарта ISO 9001. 1-nji tap­gyr. Ýol­başçy­ ly­ gyň­ есть принять решение о том какие Грамотное внедрение этой системы kara­ry Step 1. Management Decision производственные процессы, ока- позволит получить целый ряд пре- Ýol­baş­çy ISO 9001 la­ýyk­lyk­da iş­ The head must make a decision зываемые услуги и производимая имуществ: повысить управляемость, le­riň baş­la­nan­dy­gy ha­kyn­da ka­ra­ry to start work on the establishment of продукция будут включены в СМК). конкурентоспособность и качество ka­bul et­me­li­dir, gu­ra­ma­nyň iş­gär­le­ri­ QMS in accordance with ISO 9001, Впоследствии принципы системы продукции и услуг, снизить издерж- ni ha­bar­dar et­me­li­dir (adat­ça, de­giş­li notify employees of the organization необходимо зафиксировать в доку­ ки, сделать предприятие клиентоори- gör­kez­mä­niň ýa-da buý­ru­gyň esa­syn­ (usually with the help of an appro­ менте под названием «Политика в ентированным. da), şeý­le-de ga­lan tap­gyr­la­ryň hem­ priate order or order), and create the области качества», а область рас- Что такое система менеджмента me­si­niň tiz ama­la aşy­ryl­ma­gy üçin prerequisites for the rapid imple­ пространения будет основой при качества? Система менеджмента ка- des­lap­ky şert­le­ri dö­ret­me­li­dir. HMU- mentation of all other steps. These определении области сертифика- чества – это система, обеспечиваю- nyň iş­le­ni­lip taý­ýar­la­nyl­ma­gy, or­naş­ prerequisites are the competent ap­ ции, декларируемой на сертификате щая результативную работу предпри- dy­ryl­ma­gy we soň­ra iş gör­nü­şin­de pointment of a person responsible соответствия. ятия, в том числе в целях обеспечения gol­da­nyl­ma­gy üçin jo­gap­kär ada­myň for development, implementation Решение начальника Государ- стабильного уровня качества ока- bel­le­nil­me­gi şol des­lap­ky şert­ler­den­ and subsequent maintenance of QMS ственного управления методологии OŇ­KY ýyl­lar­da şe­re­ke­tiň dur­ ECENTLY, the certificate of зываемых услуг и выпускаемой про- dir. Şeý­le-de, ul­ga­my gur­ma­gyň ýö­rel­ in the working form. In addition, it is ценообразования и сметного норми- nuk­ly­ly­gy­ny, yg­ty­bar­ly­lygy­ny we compliance of the quality mana­ дукции. Наиболее эффективными при ge­le­ri­ni açyk kes­git­le­me­li­dir, ul­ga­myň necessary to formulate the principles рования Министерства строитель- Sgel­je­gi­niň ulu­dy­gy­ny tas­syk­la­ Rgement system (hereinafter - создании СМК считаются требования, ýaý­raw çä­gi­ni bel­li et­me­li­dir (önüm­çi­ for building the system, determine ства и архитектуры Туркменистана ýan res­mi­na­ma­la­ryň ha­ta­ry­na hil me­ QMS) with the requirements of ISO зафиксированные в международных lik amal­la­ry­nyň, ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän hyz­ the scope of the system (that is, de­ (далее по тексту Государственное nej­men­di ul­ga­my­nyň (HMU) ISO 9001 9001 standard has been added to стандартах ISO серии 9000. При этом mat­la­ryň we ön­dü­ril­ýän önüm­le­riň cide which production processes, управление ценообразования) было stan­dar­ty­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk gü­ the documents proving stability, re­ главная задача системы стабилиза- haý­sy­sy­nyň HMU go­şul­ja­gy ha­kyn­da services to be provided and products принято осенью 2016 года, и был wä­na­ma­sy hem go­şul­dy. Şol ul­ga­myň liability and prospects of the compa­ ция взаимоотношений в коллективе ka­rar ka­bul et­me­li­dir). So­ňun­dan ul­ to be included in the QMS). Subse­ назначен представителем руко- aň­ly-dü­şün­je­li or­naş­dy­ryl­ma­gy bir­nä­çe ny. The competent implementation между отделами и уровнями пред- ga­myň ýö­rel­ge­le­ri­ni «Hil ul­ga­my­nyň quently, the principles of the system водства по вопросам менеджмента ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ ar­tyk­maç­lyk­la­ra eýe bolmaga – önü­miň of this system will provide a number приятия. Необходимо отметить, что sy­ýa­sa­ty» ady bi­len res­min­ma­da bel­li need to be stated in a document enti­ качества. Техническую поддержку we hyz­mat­la­ryň do­lany­şy­gy­ny, bäs­deş­ of advantages, such as the increase результативную СМК можно создать et­me­li­dir, ýaý­raw çä­gi bol­sa, ba­ra­bar­ tled «Quality Policy», and the scope оказал консультационный центр ИП lik uku­by­ny we hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, in manageability, competitiveness и не ориентируясь на стандарты ISO lyk gü­wä­na­ma­syn­da res­mi yg­lan edi­ will be the basis for determining the «Багтдан пайлы несил» (Ашгабат, ha­ra­jat­la­ry ke­melt­mä­ge, kär­ha­na­la­ry and quality of products and services, серии 9000. Однако для того чтобы len gü­wä­na­ma ul­ga­myn­da bel­li edi­len field of certification declared on the Туркменистан) с привлечением инос­ müş­de­rä gö­nük­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik costs’ reduction, making the enter­ ее сертифицировать, то есть полу- ha­la­tyn­da esas bo­lar. certificate of conformity. транных специалистов-консуль- ber­ýär. prise client-oriented. чить документ, свидетельствующий о Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we The decision of the Head of the тантов ООО «СМК-Центр» (Москва, Hil me­nej­men­di­niň ul­ga­my diý­ What is a quality management том, что процессы, осуществляемые bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi­niň Usu­ly­ýet, State Administration of the Pricing Россия). С этого момента началась mek nä­me? Hil me­nej­men­di­niň ul­ga­ system? The quality management в организации, эффективны и нап­ nyrh eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­ and Estimating Methodology of the работа над системой менеджмента my – kär­ha­na­nyň işi­niň ne­ti­je­li­li­gi­ni, system is a system that ensures равлены на постоянное улучшение le­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň baş­ly­gy­nyň Ministry of Construction and Archi­ качества. şol san­da ýerine ýe­ti­ril­ýän hyz­mat­la­ efficient work of the enterprise, in­ качества продукции (услуг), система 2016-njy ýy­lyň güý­zün­de ka­bul eden tecture of Turkmenistan (hereinaf­ Важным этапом построения ryň we ön­dü­ril­ýän önü­miň hil de­re­je­ cluding a stable level of quality of должна соответствовать требованиям ka­ra­ry esa­syn­da hil me­nej­men­di­niň ter State Pricing Management) was системы является подготовка пер- si­niň dur­nuk­ly­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän ul­ services and products. When cre­ стандарта ISO 9001. me­se­le­le­ri bo­ýun­ça ýol­baş­çy­ly­gyň made in the autumn of 2016 and a сонала. Персонал должен изучить gam­dyr. ISO hal­ka­ra stan­dart­la­ry­nyň ating QMS the most effective is the Для соответствия СМК требова- weki­ li­ belle­ nil­ di.­ Bu ugra «SMK- representative of the management теорию менеджмента качества, стан- 9000 ha­sa­ba al­nan ta­lap­lar HMU dö­ requirements fixed in the interna­ ниям стандарта ISO 9001 предпри- Sentr» (Mosk­wa, Rus­si­ýa) da­şa­ry of quality management was appoin­ дарты ISO серии 9000, освоить тео- re­di­len­de iň ne­ti­je­li­si ha­sap­la­nyl­ýar. tional ISO standards of 9000 series. ятие, прежде всего, должно признать ýurt hünär­ men-mas­ la­ hat­ çy­ la­ ryny­ ted. Technical support was provi­ рию процессного подхода, а также Şun­da ul­ga­myň esa­sy we­zi­pe­si kär­ At the same time, the main task of Принципы СМК, сформулированные в çekmek­ bilen,­ «Bagtdan­ paýly­ nesil»­ ded by the consulting center of the основные требования к внедрению ha­na­nyň bö­lüm­le­ri­niň we bas­gan­çak­ the system is the stabilization of re­ ISO 9000: HK-nyň mas­la­hat­lar mer­ke­zi teh­ni­ki IP «Bagtdan Payly Nesil» (Ashga­ СМК. Обучение пользованию систе- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 32 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33

gol­da­wy ber­di. Şol pur­sat­dan hil me­ bat, Turkmenistan) with the assis­ мой можно провести как с помощью ta­la­by we amal­la­ryň işi­niň dur­nuk­ly­ determine the methodology for качеству», определены Цели в облас­ nej­men­di­niň ul­ga­my bo­ýun­ça iş baş­ tance of foreign consultants from консультантов, так и самостоятельно, lygy­ hakyn­ da­ many­ çyka­ ryp­ boljak­ implementing processes, resource ти качества отделов и управлений. По landy.­ «SMK-Center» Ltd (Moscow, Rus­ если в организации есть сотрудники, moni­ to­ ring­ usulla­ ry­ ny­ kesgit­ le­ me­ li­ requirements and monitoring met­ результатам этой работы были дора- Iş­gär­le­ri taý­ýar­la­mak ul­ga­my sia). From that moment, work began имеющие опыт ее постановки. В этом ýol­baş­çy­lar bel­li edil­di. Şu tap­gyr­da hods that allow us to judge the sta­ ботаны Положения о подразделениях gurna­ma­gyň mö­hüm tap­gy­ry bo­lup on the quality management system. нап­равлении были достинуты дости- «Bagt­dan paý­ly ne­sil» HK-nyň mas­la­ bility of the functioning of processes. с целью однозначного понимания dur­ýar. Iş­gär­ler hil me­nej­men­di­niň na­ An important stage in the жения. hat­çy­la­ry bi­len je­bis iş ýo­la go­ýul­dy, At this stage, close work was done всеми сотрудниками своих функций zar­ýe­ti­ni, 9000 tap­gyr­ly ISO stan­dar­ty­ construction of the system is staff HMU-nyň esa­sy res­mi­na­mala­ry: «Hil with consultants - IP Bagtdan Pay­ и задач. Была разработана матрица ny öw­ren­me­li­dir, amal­la­ýyn çe­me­leş­ trai­ning. Staff should study the Этап 2. Подготовка персонала ul­ga­my­nyň sy­ýa­sa­ty», «Hil ýol­baş­çy­ ly Nesil, main QMS documents were ответственности, целью которой mä­niň na­zar­ýe­ti­ni, şeý­le-de HMU-ny theory of quality management, and Были отобраны специалисты ly­gy» iş­le­ni­lip taý­ýar­la­nyl­dy, bö­lüm­ developed: «Quality Policy», «Qua­ было обеспечить однозначное рас- or­naş­dyr­ma­gyň esa­sy ta­lap­la­ry­ny öz­ ISO 9000 standards and master the от каждого отдела или управления le­riň we mü­dir­lik­le­riň hil ul­ga­myn­ lity Manual» and Objectives in the пределение ответственности между leş­dir­me­li­dir. Ul­ga­my ulan­ma­gyň oku­ theory of the process approach, Государственного управления цено- da­ky Mak­sa­dy kes­git­le­nil­di. Şol işiň field of quality of departments and подразделениями и должностными wy­ny mas­la­hat­çy­la­ryň kö­me­gi bi­len, as well as basic requirements for образования или ее потребителей ne­ti­je­sin­de iş­gär­le­riň hem­me­si­niň öz offices. Based on the results of this лицами Государственного управле- şeý­le-de gu­ra­ma­nyň şol ba­ba­tyn­da implementing QMS. Training in the для прохождения недельного обу- işi­ne we we­zi­pe­si­ne anyk dü­şün­me­ work, the Regulations on Divisions ния ценообразования. В рамках СМК tek­lip et­mek tej­ri­be­si bo­lan ýag­da­ýyn­ use of the system can be done both чения, без отрыва от своей основной gi üçin bö­lüm­çe­ler ha­kyn­da goş­ma­ça were finalized with a view to unam­ были определены такие процессы ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ da öz­baş­dak ge­çi­rip bol­ýar. Bu ugur­da with the help of consultants and деятельности. Недельное обучение Düz­gün­na­ma iş­le­nil­di. Usu­ly­ýet, nyrh biguous understanding by all emplo­ как: разработка и согласование нор- mas­la­hat­çy­la­ryň kö­me­gi de­ger­li ne­ti­je­ independently, if the organization предполагало ознакомление специ- eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­le­ri yees of their functions and tasks. A мативных и методических докумен- si­ni ber­di. has employees with experience in алистов подразделений с основными döw­let mü­dir­li­gi­niň bö­lüm­çe­le­ri­niň liability matrix was designed to en­ тов в сфере ценообразования и смет- its production. In this direction, a аспектами стандарта ISO 9001:2015, we we­zi­pe­li adam­la­ry­nyň ara­syn­ sure an unambiguous distribution of ного нормирования в строительстве 2-nji tapgyr.­ Işgär­ ­le­ri taýýar­ ­la­ convincing achievement was made. с последующей передачей знаний da jo­gap­kär­çi­lik mat­ri­sa­sy iş­le­ni­lip responsibilities between units and Туркменистана; услуги по ценообра- mak остальным коллегам. Процесс обу­ taý­ýar­la­nyl­dy. HMU-nyň çäk­le­rin­de: officials of the State Pricing Manage­ зованию и сметному нормированию в Esa­sy işi­niň da­şyn­dan bir hep­ Stage 2. Training of personnel чения был построен на основе де- Türk­me­nis­ta­nyň gur­lu­şy­gyn­da nyrh ment. Within the framework of QMS, строительстве; ведение нормативной de­lik oku­wy geç­mek üçin Usu­ly­ýet, Specialists from each тальной проработки идеологических eme­le ge­ti­riş we çyyk­da­jy öl­çeg­le­ri such processes were defined as the базы Туркменистана, в том числе по nyrh eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­ department or department of the основ СМК, что позволило в столь ul­ga­myn­da ka­da­laş­dy­ry­jy we usu­ly­ development and harmonization of ценообразованию и сметному норми- le­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň her bö­lü­min­ State Pricing Management or its короткий срок освоить азы данной ýet res­mi­na­ma­la­ry­ny iş­läp taý­ýar­la­ normative and methodological docu­ рованию в строительстве. Была про- den ýa-da onuň sarp edi­ji­le­rin­den customers were selected for a one- системы. Зарубежные коллеги суме- mak we yla­laş­mak; gur­lu­şyk­da nyrh ments in the field of pricing and es­ думана система их мониторинга (для hü­när­men­ler saý­la­nyp alyn­dy. Okuw week training, without interrupting ли передать суть СМК и объяснили eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­ler timated rationing in the construction обеспечения уверенности, что про- bö­lüm­çe­le­riň hü­när­men­le­ri­niň soň­ra their main activities. Weekly training смысл тех или иных требований bo­ýun­ça hyz­mat­lar; Türk­me­nis­ta­nyň of Turkmenistan; Services on pricing цессы протекают стабильно). Были alan bi­li­mi­ni kär­deş­le­ri­ne öwret­me­ involved familiarizing departmental ISO 9001:2015, что в свою очередь ka­da­laş­dy­ry­jy res­mi­na­ma­la­ry, şol and budgetary rationing in construc­ определены процедуры проведения gi, ISO 9001:2015 stan­dar­ty­nyň esa­ specialists with main aspects of вызвало интерес наших сотрудни- san­da gur­lu­şyk­da nyrh eme­le ge­ti­ tion; Maintenance of the regulatory внутренних проверок (аудитов) и sy hä­si­ýet­le­ri bi­len ta­nyş­dyr­ma­gy göz ISO 9001: 2015, with subsequent ков. На возникшие вопросы по ходу riş we çyk­da­jy öl­çeg­ler bo­ýun­ça bin­ framework of Turkmenistan, inclu­ реализации корректирующих дей- öňün­de tut­dy. Okuw ama­ly HMU-nyň transfer of knowledge to other обучения были получены подробные ýady­ ny­ ýöret­ mek­ ýaly­ amallar­ belli­ ding pricing and estimated standards ствия (действий, направленных на ideo­lo­gi­ýa esas­la­ry­ny jik­me-jik iş­le­ colleagues. The learning process was ответы. edil­di. Ola­ryň mo­ni­to­ring ul­ga­my oý­ in construction. A system for mon­ устранение причин обнаруженных me­giň esa­syn­da gu­ra­lan­dyr we beý­le built on the basis of a detailed study la­nyl­dy (ama­lyň dur­nuk­ly bar­ýan­dy­ itoring them was designed (to en­ несоответствий). edil­me­gi gys­ga wag­tyň için­de şol ul­ of ideological foundations of QMS, Этап 3. Разработка и внедре- gy­na yna­my üp­jün et­mek üçin). Içer­ki sure that the processes are stable). Вся эта работа была выполнена ga­myň baş­lan­gyç­la­ry­ny öz­leş­dir­mä­ which made it possible to master the ние системы менеджмента качес­ bar­lag­la­ry (au­dit­le­ri) ge­çir­me­giň we Procedures for conducting internal при непосредственном участии руко- ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Da­şa­ry ýurt­ly basics of this system in such a short тва dü­ze­di­ji he­re­ket­le­ri dur­mu­şa ge­çir­ audits (audits) and implementing водства Государственного управле- hyz­mat­daş­lar HMU-nyň esa­sy ugru­ny time. Foreign colleagues managed Основанная задача, которую me­giň amal­la­ry kes­git­le­nil­di (ýü­ze corrective actions (actions aimed at ния ценообразования. Демонстрация we iş­gär­le­ri­mi­ziň gy­zyk­lan­ma­sy­ny to convey the essence of QMS and предстояло решить – упорядочить çy­ka­ry­lan deň gel­mez­lik­le­riň se­bäp­ eliminating the causes of detected со стороны руководства предприятия ýü­ze çy­ka­ran ISO 9001:2015-iň ol ýa- tried to explain the meaning of деятельность Государственного leri­ ni­ aradan­ aýyrma­ ga­ gönük­ di­ ri­ len­ nonconformities) were defined. своего лидерства являются неотъ- da beý­le­ki ta­lap­la­ry­nyň ma­ny­sy­ny dü­ those or other requirements of ISO управления ценообразования таким he­re­ket­ler). All this work was carried out емлемой частью требований ISO 9001 ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ şün­dir­di­ler. Oku­wyň do­wa­myn­da ýü­ze 9001: 2015, which in turn aroused образом, чтобы производственные Şu iş­le­riň hem­me­si Usu­ly­ýet, with the direct participation of the и создают благодатную почву для çy­kan so­rag­la­ryň ähli­si­ne jik­me-jik the interest of our employees. The процессы протекали стабильно. Для nyrh eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­le­ leadership of the State Pricing Mana­ формирования в коллективе при- jo­gap alyn­dy. detailed questions were answered in этого на нашем предприятии был про- ri döw­let mü­dir­li­gi­niň ýol­baş­çy­lary­nyň gement. Demonstration of leader­ верженности в отношении качества. the course of the training. веден анализ всех производственных gö­nü­den-gö­ni gat­naş­ma­gyn­da ýe­ri­ne ship by the company administration Это стало главным итогом нашей 3-nji tap­gyr. Hil menej­ ­men­di­niň процессов, установлены их границы и ýe­ti­ril­di. Kär­ha­na­nyň ýol­baş­çy­ly­gy­nyň is an integral part of the require­ работы. Коллектив осознал то, нас­ ul­ga­my­ny iş­läp taý­ýar­la­mak we or­ Stage 3. Development and implemen- взаимодействия, определены менед- öň­baş­çy­ly­gy ISO 9001 ta­lap­la­ry­nyň aý­ ments of ISO 9001 and it creates колько важен для нас наш заказчик naş­dyr­mak tation of a quality management system жеры процессов – руководители, ко- ryl­maz bö­le­gi bo­lup dur­ýar we iş­gär­ler favorable conditions for the for­ и его интересы. Именно заказчики Çöz­me­li bo­lan esa­sy me­se­ The established task, which was торые должны определить методики to­pa­ryn­da hile bolan çuňňur garaýşyň mation of commitment to quality in обеспечивают существование нашей le – Usu­ly­ýet, nyrh eme­le ge­ti­riş we to be solved, was to streamline the реализации процессов, потребности eme­le gel­me­gi üçin esas dö­red­ýär. Bu the team. This was the main result организации, и мы обязаны выпол- çyk­da­jy öl­çeg­le­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň activities of the State Pricing Mana­ в ресурсах и методы мониторинга, ýagdaýlar biziň işi­mi­ziň esa­sy ne­ti­je­si of our work. The team realized the нять все установленные требования. önümçi­ lik­ amalla­ ryny­ durnuk­ ly­ geçer­ gement in such a way that the pro­ позволяющие судить о стабильности bol­dy. Hut şol se­bäp­den kes­git­le­ni­len importance of our customer and his Понимание интересов заказчика и ýa­ly gu­ra­mak­dan yba­rat­dyr. Onuň duction processes proceeded stably. функционирования процессов. На ta­lap­la­ryň hem­me­si­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ interests. It is the customers who следование им, соблюдение уста- üçin önüm­çi­lik amal­la­ry­nyň hem­me­ For this purpose, our company данном этапе была налажена тесная ge borç­lu­dy­rys. Buý­ru­jy­nyň bäh­bit­le­ri­ ensure the existence of our organi­ новленных сроков оказания услуг, si­niň sel­je­rilişi ge­çi­ril­di, ola­ryň çäk­le­ analyzed all production processes, работа с консультантами – ИП «Багт­ ne dü­şün­mek hyz­mat­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­ zation, and we are obliged to fulfill правильность и достоверность ri we öza­ra gat­na­şyk­la­ry bel­li edil­di, established their boundaries and дан пайлы несил», разработаны ос- mek­de bel­lenen oňyn möh­let­le­ri ber­jaý all the established requirements. выполненной нами работы позволяют amal me­ne­jer­le­ri – ama­ly dur­mu­şa interactions, and defined process новные документы СМК: «Политика в et­mek, ýe­ri­ne ýe­ti­rilen iş­le­riň dog­ru­ Understanding customer's interests создать позитивный имидж нашей ge­çir­me­giň usu­ly­ýe­ti­ni, gor­la­ra bo­lan managers - managers who should области качества», «Руководство по ly­gy we yg­ty­barly­ly­gy gu­ra­ma­my­zyň and adherence to them, observing организации. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 34 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35

oňyn ab­ra­ýy­ny dö­ret­mä­ge müm­kin­çi­lik the deadlines for the provision of На заключительном этапе работы ber­ýär. services, the correctness and reli­ был проведен внутренний аудит и Işiň jem­leý­ji tap­gy­ryn­da içer­ki ability of the work performed by us, выявлены потенциальные проблемы BINAGÄRLIK SUNGATY MILLI au­dit ge­çi­ril­di we işi­mi­ziň müm­kin­ allow us to create a positive image of нашей деятельности – основа для не­ ga­dar me­se­le­le­ri – HMU-ny üz­nük­ our organization. п­рерывного совершенствования СМК. siz kä­mil­leş­dir­mek üçin esas bolup At the final stage of the work, durýandygyny ýü­ze çy­ka­r­dy. an internal audit was conducted and Этап 4. Сертификация KINEMATOGRAFIÝADA potential problems of our activity В соответствии с договором 4-nji tap­gyr. Gü­wä­­len­dir­me were identified – the basis for на сертификацию, заключенным с Gü­wä­len­dir­me bo­ýun­ça continuous improvement of the QMS. Органом по сертификации «ПРОМ- ART OF ARCHITECTURE «Promst­roý-Gü­wä­len­di­riş» gü­wä­ СТРОЙ-Сертификация» был проведен len­di­riş eda­ra­sy bi­len bag­la­şy­lan Stage 4. Certification сертификационный аудит в точном şert­na­ma la­ýyk­lyk­da ISO 17021 hal­ In accordance with the cer­ соответствии с требованиями между- IN NATIONAL CINEMATOGRAPHY ka­ra stan­dar­tynyň anyk ta­lap­la­ry­na tification contract concluded with народного стандарта ISO 17021. Поло­ la­ýyk­lyk­da gü­wä­len­di­riş au­di­ti ge­çi­ the Certification Authority «PROM­ жительным итогом сертификации ril­di. Usu­ly­ýet, nyrh eme­le ge­ti­riş we STROI-Certification», a certification явилось решение о признании соот- ИСКУССТВО АРХИТЕКТУРЫ çyk­da­jy öl­çeg­le­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň audit was conducted in strict com­ ветствия Государственного управле- ISO 9001 ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­me­gi pliance with the requirements of the ния ценообразования требованиям В НАЦИОНАЛЬНОЙ КИНЕМАТОГРАФИИ NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ we güwä­ na­ ma­ ny­ bermek­ hakyn­ da­ ky­ international standard ISO 17021. ISO 9001 и вручение нам Сертификата ka­ra­ry gü­wä­len­di­ri­şiň oňyn ne­ti­je­si A positive result of the certifica­ соответствия. boldy.­ tion was the decision to recognize И, тем не менее, это только нача- I­NO bi­len bi­na­gär­li­giň ýe­ri­ne ýe­ INEMA and architecture have кино и архитектуры есть Şeý­le-de bol­sa, bu di­ňe ýo­luň the compliance of the State Pricing ло пути. Мы только начали движение tir­ýän es­te­ti­ki, dur­mu­şy we öw­ several common functions: н­есколько общих функций: baş­lan­gy­jy­dyr. Biz do­lan­dy­ry­şyň hal­ Management with the requirements к международно-признанным стан- re­di­ji­lik işi ýa­ly bir­nä­çe umu­my­ aesthetic, social and educa­ эстетическая, социальная и ka­ra yk­rar edi­len stan­dart­la­ry­nyň ýo­ of ISO 9001 and the delivery of the дартам управления. Сертификация K C У ly­gy bar. Goý, ol hy­ýa­ly­ýet bol­sun ýa-da tional. Each film – whether it’s a обу­чающая. Каждый фильм – будь то lu­na ýa­ňy düş­dük. Gü­wä­len­di­riş he­niz Certificate of Conformity. это только первый этап. Пройдет год, tü­ke­nik­siz ýor­dum­ly maş­ga­la he­ka­ýat­ fantastic utopia or a family saga with фантастическая утопия или семейная bi­rin­ji tap­gyr. Ýyl ge­çer, Gü­wä­len­di­riş Nevertheless, this is only the и аудиторы Органа по сертифика- la­ry bol­sun, film­le­riň her bi­ri­si bi­na­gär­ a long-running plot - is built using сага с долгоиграющим сюжетом – eda­ra­sy­nyň au­di­tor­la­ry HMU-yň bar­ beginning of our work. We have just ции будут проводить инспекционную lik gi­ňiş­li­gi­niň ol ýa-da beý­le­ki ky­sy­my­ scenery or computer graphics that построен с помощью декораций или la­gy­ny ge­çi­rer­ler. Bi­ziň we­zi­pä­miz di­ started moving towards internatio­ проверку нашей СМК. Наша задача ny eme­le geir­ýän sah­na be­ze­gi­niň ýa-da reproduces one or another type of компьютерной графики, воспроизво- ňe bir Usu­ly­ýet, nyrh eme­le ge­ti­riş we nally recognized management stan­ будет не только доказать то, что komp­ýu­ter gra­fi­ka­sy­nyň kö­me­gi bi­len architectural space. It can be a city дящей тот или иной тип архитектур- çyk­da­jy öl­çeg­le­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň dards. Certification is only the first ­Государственное управление цено- gu­rul­ýar. Ol şä­her gur­şa­wy, aý­ry-aý­ environment, facades of individual­ ного пространства. Это может быть «Hil ul­ga­my­nyň sy­ýa­sa­ty­na» yg­rar­ly­ stage. A year will pass, and the Cer­ образования сохраняет привержен- ry bi­na­la­ryň alyn ta­ra­py ýa-da bi­na­nyň buildings or interiors. They are not городская среда, фасады отдельных gy­ny do­wam et­dir­ýän­di­gi­ni, ISO 9001 tification Body’s auditors will con­ ность «Политике в области качества» içi bolup­ biler.­ Ol esasy­ ünsi­ asrtist­ le­ re­ just a background for the plot сооружений или интерьеры. Они яв- la­ýyk­ly­gy­ny do­wam ed­ýän­di­gi­ni däl, duct an inspection audit of our QMS. и продолжает сохранять соответствие gönük­ di­ ri­ len­ ýordum­ here­ ke­ ti­ üçin ýer­ action, where the main attention of ляются не просто фоном для сюжет- eý­sem HMU-ny kä­mil­leş­dir­me­gi we hil Our task will be not only to prove ISO 9001, но также реализовало Цели lik bo­lup hyz­mat et­män, eý­sem fil­miň the viewer is directed to the actors, ного действия, где главное внимание ul­ga­myn­da mak­sat­la­ry dur­mu­şa ge­ that the State Pricing Administra­ в области качества и проводит работу aýryl­ maz­ böle­ gi­ bolup­ durýar.­ Ol bol­ but also an integral part of the film, зрителя направлено на актеров, но и çirmekden ybaratdyr. tion remains committed to «Quality по совершенствованию СМК. maz­dan fil­miň bol­ma­gy müm­kin däl­ without which it is simply impossible. неотъемлемой частью фильма, без Hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­my­nyň ýo­ Policy» and continues to maintain Применение системы менедж­ dir. Il­kin­ji ki­no öw­re­ni­ji­le­riň bi­ri Ri­çot­to One of the first film critics, Riccotto которой он просто невозможен. Один lun­da üz­nük­siz ösüş kär­ha­na­nyň iş­ compliance with ISO 9001, but also мента качества является стратегичес­ Ka­nu­do «bi­na­gär­lik bi­len sa­z sun­ga­tyň Kanudo believed that «two kinds of из первых киноведов Ричотто Кану- le­me­gi üçin gür­rüň­siz ze­rur­lyk­dyr. Hil to implement the Quality Objectives ким решением для Государствен- esasy­ la­ ryn­ dan»­ hasap­ lap,­ beýle­ ki­ gör­ art - architecture and music are ba­ до считал, что «два вида искусства me­nej­men­di ul­ga­my­nyň ula­nyl­ma­gy and keep working to improve QMS. ного управления ценообразования, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ nüş­le­ri­ni şol iki­si­ne goş­ma­ça hök­mün­de sic», and he described other types as – архитектура и музыка являются ос- Usu­ly­ýet, nyrh eme­le ge­ti­riş we çyk­da­ The application of the quality которое может помочь улучшить hä­si­ýet­len­di­rip­dir. Ki­no­ny sun­gat­la­ryň auxiliary to them. He perceived the новными», а другие виды он характе- jy öl­çeg­le­ri döw­let mü­dir­li­gi üçin stra­ management system is a strategic результаты нашей деятельности и äh­li­si­ni bir­leş­di­ri­ji «çe­ýe» sun­gat hök­ cinema as «a flexible» art, connec­ ризовал как вспомогательные к ним. te­gi­ki çöz­güt bo­lup dur­ýar we ol işde decision for the State Pricing Mana­ обес­печить прочную основу для ини- münde­ kabul­ edipdir.­ Ol «here­ ke­ ti­ we ting all the arts. He promotes cinema Кино он воспринимал как «гибкое» oňyn ne­ti­je gazan­ma­ga we dur­nuk­ gement, which can help improve the циатив, ориентированных на устойчи- he­re­ket­siz­li­gi, gi­ňiş­li­gi hem wag­ty, çe­ as the seventh art, absorbing simul­ искусство, соединяющее все осталь- ly ösü­şe gö­nük­di­ri­len ýö­rel­ge­ler üçin results of our activities and provide a вое развитие. ýe­li­gi we saz­la­şy­gy», hat­da çuň­lu­gy bir taneously «movement and immobi­ ные. Он назвал кино седьмым искус- berk bin­ýa­dy üp­jün et­mek­de mö­hüm solid foundation for initiatives aimed wagtda­ özünde­ jemle­ ýän­ kino­ ny­ ýedin­ ji­ lity, space and time, flexibility and ством, вобравшим в себя одновре- äh­mi­ýe­te eýe­dir. at sustainable development. Арслан АННАМАММЕДОВ, начальник отдела Государственного sun­gat di­ýip or­ta çy­ka­ryp­dyr [1]. harmony» and even depth [1]. менно «движение и неподвижность, управления методологии Sun­ga­tyň ga­dym­ky­la­ryn­dan ha­ Architecture, both elegant and пространство и время, гибкость и Arslan ANNAMÄMMEDOW, Arslan ANNAMAMMEDOV, ценообразования и сметного sap­la­nyl­ýan bi­na­gär­lik şol bir wag­tyň ancient from the arts, is simulta­ гармонию» и даже глубину [1]. Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik Head Department of the State нормирования Министерства özün­de ju­da döw­re­bap­dyr. Onuň es­te­ti­ki neously very modern. Its aesthetic Едва ли не самое древнее из ис- ministrliginiň Usulyýet, nyrh emele getiriş Administration of the Pricing and Estimating строительства и архитектуры we dur­mu­şy gym­mat­ly­gy adam­lar üçin and vital value remains necessary кусств – архитектура - одновременно we çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň Methodology of the Ministry of Construction Туркменистана, he­mi­şe der­wa­ýys bol­ma­gyn­da gal­ýar. for a person at all times. In the crad­ очень современна. Ее эстетическая и bölüm müdiri, and Architecture of Turkmenistan, Ga­dy­my Par­fi­ýa­nyň oja­gy – Mit­ri­dat­ le of ancient Parthia - the fortress жизненная ценность остается акту- Сельби АШЫРОВА, Selbi AŞYROWA, Selby ASHYROVA, ИП «Багтдан пайлы несил», kert­de (Kö­ne Nu­saý­da) di­ni des­sur­lar of Mithridatkert (Old Nisa), reli­ альной для людей во все времена. В «Bagtdan paýly nesil» HK-nyň dolanyşyk Leading specialist of the department for the ведущий специалист отдела по us­sat bi­na­gär­le­riň ze­hin-paý­ha­syn­dan gious ceremonies took place in tem­ колыбели древней Парфии – крепости ulgamyny işläp taýýarlamak we development and implementation of control разработке и внедрению систем dörän­ ybadat­ ha­ na­ lar­ da­ amal edilip­ dir­ ples created by the talent of skilled Митридаткерт (Старая Ниса) культо- ornaşdyrmak bölüminiň esasy hünärmeni systems of the SP «Bagtdan Payly Nesil» управления [2]. Diý­mek, «bi­na», «jaý» «öý» adam­zat craftsmen [2]. And then, and now вые церемонии происходили в хра- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 36 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37

teatr­la­ryn­da goý­lup­dyr. An­ti­ki heý­kel­ler, of the character of the stage design. сцены принято считать задачи, выяв­ but­lar, oňon­lar çe­per şe­kil­ler­de ýo­ka­ry Antique sculptures, idols, totems ляющие героя, актерскую игру и ро- güý­ji, hu­daý­la­ry aň­la­dyp, gah­ry­man­lar meant the artistic image of higher левые движения. Древнегреческий üçin be­ze­giň we­zi­pe­si­ni ama­la aşy­ryp­ powers, gods and played the role of a театр положил начало сценическому dyr. Sah­na be­zeg önüm­le­ri­niň oý­na gat­ character. Participation of the stage оформлению пьес. Античные скульп­ naş­ja­gy öz-özün­den düş­nük­li bo­lup­dyr. material in the play, its use as the туры, идолы, тотемы символизирова- Sah­na be­ze­gi­niň önüm­le­ri, şol san­da main instrument, reveals its playing ли в художественных образах высшие bi­na­gär­lik se­riş­de­le­ri wa­ka­nyň bol­ýan task. And although the materials of силы, богов и служили декорациями ýeri­ ni­ janlan­ dyr­ ma­ ga­ hyzmat­ edýän­ de­ the stage design, including architec­ для актёров. Участие сценического bol­sa, sah­na be­ze­gi­niň esa­sy we­zi­pe­si tural means help to revive the cha­ материала в их игре было вполне оче- oýun­dyr. XX we XXI asyr­lar­da hä­zir­ki­za­ racter’s (actor’s) role and the scene of видным. И хотя антураж, в том числе man teh­no­lo­gi­ýa­la­ry teatr bi­len ki­no­nyň the incident, the task of scenography архитектурный, помогает оживить gö­ze gö­rün­ýän me­se­le­le­ri­ni çöz­me­giň is revealed, which means the move­ место действия, главной задачей сце­ täze­ çözgüt­ le­ ri­ ni­ ýüze­ çykar­ ýar.­ ment of the role. In the twentieth and нографии все-таки является сама игра. Soň­ky ýyl­lar­da dün­ýä ki­ne­ma­tog­ra­ twenty-first centuries, the movement В ХХ и XXI веках современные техно- fi­ýa­syn­da «bi­na­gär­lik film­le­ri» di­ýen ugur of scenography seeks new ways in логии открыли новые пути в решении ýoň bol­dy. Bu film­ler bi­na­gär­lik işi­niň generalizing all problems. визуальных задач театра и кино. tä­ze­lik­le­ri­ne, usu­ly­ýe­ti­ne ba­gyş­la­n­ýar. Over the past few years, the За последние годы в мировой ки- Futu­ ris­ tik­ ýörel­ ge­ li­ käbir­ häzir­ ki­ za­ man­ style of «architectural films» has нематографии стали популярными так NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ çe­per film­le­rin­de gel­je­giň bi­na­gär­lik keş­ become fashionable in the world называемые «архитектурные фильмы». bi­ni jan­lan­dyr­ma­ga sy­na­ny­şyk edil­ýär cinema. They are dedicated to the Они посвящаются как новостям, так и («Met­ro­po­lis» we ş.m.). Şol film­ler­de üs­ news and methodology of architec­ методике архитектурной деятельности. tün­lik köp de­re­je­de be­zeg­çi su­rat­ke­şiň tural activities. In some modern fu­ В некоторых современных художес­ işi­ne, komp­ýu­ter mon­ta­žy­na bag­ly bol­ turistic films, there are attempts to твенных фильмах футуристического ýar. Dur­muş ha­ky­ka­ty­nyň çe­per keş­bi­ni revive the architecture of the future жанра есть попытки оживить архитек- ekran­ arka­ ly­ beýan­ etmek­ de­ türkmen­ (Metropolis, etc.). In this film, suc­ туру будущего («Метрополис» и др.). В kino­ sunga­ tyn­ da­ we tele­ wi­ de­ ni­ ýe­ de­ tä­ cess largely depends on the work of этом фильме успех во многом зависел ze tej­ri­be­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Ki­no­nyň an artist-designer, computer editing. от работы художника-оформителя, we te­le­wi­de­ni­ýä­niň işi­niň san­ly ul­ga­ma New experience is being put into компьютерного монтажа. В отображе- ge­çi­ril­me­gi, iş tap­gyr­la­ry­nyň tu­tuş­ly­ practice in the display of artistic life нии художественной правды посред- gy­na komp­ýu­ter­leş­di­ril­me­gi baý hy­ýa­ly truth through screen materials, in ством экранных материалов, в искус- göz öňü­ne ge­tir­me­le­ri şe­ki­le ge­çir­mä­ge the art of Turkmen cinema and tele­ стве турк­менского кино и телевидении müm­kin­çi­lik ber­ýär. Ýa­ňy-ýa­kyn­la­ram vision. Tranformation of the work претвор­яется в жизнь новый опыт. «Çölüň ak güneşi» filminden parçalar ki­no sun­ga­ty gi­ňiş­le­ýin hy­ýa­ly­ýe­tiň meý­ of cinema and television into digital Перевод работы кино и телевидения Footage from the movie «White Sun of the Desert» da­nyn­da bi­na­gär­li­giň esa­sy bäs­de­şi bo­lup format, complete computerization of в цифровой формат, полная компьюте- Кадры из фильма «Белое солнце пустыни» NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ dur­ýar­dy. Ýö­ne, eger XX asyr­da bi­na­gär­ the working stages makes it possible ризация рабочих этапов дает возмож- lik tas­la­ma­sy adam ýa­şaý­şy­nyň gel­jek­ki to transfer rich imagination into ima­ ность перевода богатого воображения gi­ňiş­li­gi ha­kyn­da­ky hy­ýal­la­ra jogapkär ges.Until recently, cinema art acted в образы. Еще недавно киноискусство bo­lan bol­sa, soň­ra ki­no tä­ze göz öňü­ne as the main competitor of architec­ выступало в качестве главного конку- geti­ ril­ ýän­ dünýä­ le­ ri­ açmak­ bilen,­ bina­ ­ ture on the field of spatial imagina­ рента архитектуры на поле простран- üçin hemme­ döwür­ ler­ de-de­ möhüm­ dü­ words «building», «room», «house» мах, созданных талантом искусных gär­li­gi düýp­li gurşap aldy. tion. However, if in the XX century ственного воображения. Но если в ХХ şün­je bo­lup­dyr we bol­ma­gyn­da gal­ýar. were and remain extremely impor­ мастеров [2]. И тогда, и теперь слова Türk­men top­ra­gy­nyň üs­ti tu­tuş­ architectural design was responsible веке архитектурное проектирование Ki­ne­ma­tog­ra­fi­ýa­da bi­na­gär­lik be­ tant concepts for us. «здание», «помещение», «дом» были lygy­ na­ tary­ hy­ ýady­ gär­ lik­ ler­ bilen­ örtü­ ­ for our visual representation of the было ответственно за наше визуальное ze­gi baş su­rat­keş ta­ra­pyn­dan kes­git­le­ The architectural design in the и остаются чрезвычайно важными len­dir. Türk­me­nis­tanyň ga­dy­my bi­na­ future of the human life space, the представление о будущем простран- nil­ýär. Beý­le­ki sah­na be­zeg iş­le­ri bi­len cinematography is determined by a для нас понятиями. gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri türk­men film­le­ri­ni cinema essentially pushed architec­ стве жизни человека, то затем кино bir ha­tar­da, ki­no­da bi­na­nyň içi­niň ýa- main artist. In the cinema, along with Архитектурное оформление в dö­ret­mek­de ta­ýyn gör­nüş (na­tu­ra) bo­ ture, opening us new visual worlds. существенно потеснило зодчество, da hä­si­ýe­ti­niň be­ze­gi, yşyk­lan­dyry­ly­ other scenographic works, an interi­ кине­матографии определяется глав- lup hyz­mat ed­ýär. 1970-nji ýyl­da su­ra­ The territory of Turkmenistan открыв нам новые зрительные миры. şy, umu­my reňk saz­la­şy­gy re­žiss­ýo­ryň or design - construction of buildings ным художником. В кино, наряду с ta dü­şü­ri­len «Çö­lüň ak gü­ne­şi» at­ly film is completely covered with histo­ Туркменистан богат исторически- çeper­ çi­ lik­ pikir­ le­ ri­ ni­ açma­ ga­ ýardam­ and corners illuminates artistic cre­ другими сценографическими работа- olar­dan iň meş­hu­ry­dyr. Türk­me­nis­ta­nyň rical monuments. Ancient architec­ ми памятниками. Они не раз служили ber­ýär. Iň hä­zir­ki­za­man otag­lar­dan baş­ ativity of the artist. The most modern ми оформление интерьера или харак- ga­raş­syz­ly­gy ýyl­la­ry için­de su­ra­ta dü­şü­ tural monuments of Turkmenistan натурой в создании художественных lap, ga­dy­my köşk­ler, hat­da go­wak­lar rooms, ancient palaces, even caves тер зданий, их подсветка, общая цве- ri­len ta­ry­hy hä­si­ýet­li film­le­riň kö­pü­sin­ serve as models in the creation of лент. Пожалуй, самый знаменитый из hem ki­no­pa­wil­ýon­lar­da ha­ky­ka­tyň bir come to life in the pavilions as a frag­ товая гамма способствуют раскрытию de Türk­me­nis­ta­nyň ga­dy­my bi­na­gär­lik Turkmen films. During the years of них – истерн «Белое солнце пустыни», parça­ sy­ bolup­ janlan­ ýar.­ Sahna­ beze­ ­ ment of history. The main in a scene’s художественного замысла режиссера. ýa­dy­gär­lik­le­ri ta­ýyn gör­nüş hök­mün­de independence, ancient architectu­ снятый в 1970 году. За годы незави- gin­de gah­ry­man, ar­tis­tiň oý­ny we orun design is considered to be tasks that Самые современные квартиры, а так- peý­da­la­nyl­ýar. My­sal üçin, B.Ab­dyl­la­ýew ral monuments of Turkmenistan are симости во многих фильмах истори- he­re­ke­ti­ni aň­lad­ýan üç we­zi­pe ýör­gün­ mean a character, a performance же старинные дворцы, даже пещеры bi­len L.Ste­pans­ka­ýa­nyň «Bur­kut ba­ba» used as ready-made species in many ческого характера архитектурные па- li ha­sap­la­nyl­ýar. Sah­na­la­ry be­ze­me­giň and a role movement. An ancient оживают в павильонах как фрагменты fil­mi, O.Ora­zo­wyň «Kal­by­myň owa­zy» historical films. For example, «Bur­ мятники Туркменистана используются baş­lan­gy­jy ba­ryp ga­dy­my Gre­si­ýa­nyň theater is the beginning of the tasks истории. Основными в оформлении at­ly fil­mi­niň Tö­re­beg ha­nym ha­kyn­da­ky kut Baba» film by B. Abdullaev and в качес­тве готовых видов. Например, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 38 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39

bölü­ mi­ Köneür­ genç­ dä­ ki­ tary­ hy­ ýady­ gär­ ­ L.Stepanskaya, as well as a part of фильм Б.Абдуллаева и Л.Степанской gur­lu­şyk ul­ga­myn­da ýe­ten sep­git­le­ri­mi­ To show the real image of the pre­ кино. У национального телевидения lik­ler top­lu­myn­da su­ra­ta dü­şü­ril­di. Çe­ O.Orazov’s film «The Melody of the «Буркут баба», а также часть фильма zi äş­gär edi­ji we şol bir wagt­da to­ma­şa­ sent, showing stage-by-stage con­ есть возможности создания теле- per film­ler­de ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­riň bel­li Soul», dedicated to Torebeg Kha­ О.Оразова «Мелодия души», посвя- çyla­ ra­ öwre­ di­ ji­ tele­ ýaý­ lym­ la­ ry­ döret­ mek­ struction in the cities and villages of программ, демонстрирующих наши dö­wür­dä­ki gör­nü­şi onuň şol wagt­da­ky nym were shot in the Konyaurgench щенная Тюрабек-ханым, были сняты müm­kin­çi­li­gi bar. My­sal üçin, gur­lu­şyk- Turkmenistan is the task that faces достижения в архитектурно-строи- ýag­da­ýy­ny göz öňü­ne ge­tir­mä­ge müm­ complex of historical monuments. If в Государственном историко-куль- abat­la­ýyş iş­le­ri al­nyp barylýar­ka öý­le­riň the documentary, artistic and jour­ тельной сфере и одновременно обуча- kin­çi­lik ber­se, do­ku­men­tal film­ler bu bi­ historical monuments in feature films турном заповеднике «Куняургенч». we jaý­la­ryň eýe­le­ri­ne öz­bo­luş­ly di­zaýn nalistic cinema. The national tele­ ющих зрителей. Например, предлагая na­lar ba­ra­da gi­ňiş­le­ýin we anyk mag­lu­ give an idea of its state at that time, Если виды исторических памятни- nusga­ la­ ry­ ny­ hödür­ etmek.­ Ol zatlar­ ýa­ vision has the possibilities of crea­ владельцам квартир и частных до- mat ber­ýän gym­mat­ly çeş­me hök­mün­de documentaries are important because ков в художественных фильмах дают kyn ge­l­je­giň gir­de­ji­li tas­la­ma­la­ry bo­lar. ting TV programs demonstrating our мов образцы оригинального дизайна äh­mi­ýet­li­dir. Türk­me­nis­ta­nyň iň iri ta­ry­ they are a valuable source which представление об их состоянии в то Bi­rin­ji­den, gur­lu­şyk-abat­la­ýyş iş­le­ri­ achievements in the architectural при ведении строительно-ремонтных hy bina­ gär­ lik­ ýady­ gär­ lik­ le­ ri­ ni­ bite­ wi­ li­ ­ provides extensive and accurate in­ время, когда шли съемки, то доку- niň hyz­ma­ty­ny ter­tip­leş­dir­mä­ge; ikin­ji­ and construction field and at the работ. Это будут доходные проекты gi­ne göz öňü­ne ge­tir­mä­ge müm­kin­çi­lik formation about them. As one of the ментальные фильмы являются ещё den, te­le­ýaý­lym­la­ryň to­ma­şa­çy­lar bi­len same time educating the audience. недалекого будущего. Необходимо ber­ýän do­ku­men­tal eser­le­riň bi­ri hök­ documentary works that make it pos­ более ценным источником, так как aragat­na­şy­gy­ny iş­jeň­leş­dir­mä­ge ýar­ Offering owners of apartments and способствовать во-первых, упорядо- mün­de 1984-nji ýyl­da Ý.Se­ýi­do­wyň re­ sible to present the largest histori­ ориентированы на максимально dam eder. Ga­ly­ber­se-de, köp­ta­rap­la­ýyn private houses samples of original чению услуг строительно-ремонтных žiss­ýor­ly­gyn­da su­ra­ta dü­şü­ri­len «Ta­ry­ cal monuments of Turkmenistan as достоверное изображение и точные peý­da­ly öza­ra hyz­mat­daş­lyk ek­ran se­ design while conducting construction работ; во-вторых, активизации связи hyň çat­ry­gyn­da» di­ýen do­ku­men­tal film a whole, one can cite as an example сведения о них. В качестве одного riş­de­le­ri­ni kä­mil­leş­dir­mä­ge oňyn tä­sir and repair work can illustrate it. It телеэфиров со зрителями. Наконец, öw­re­nil­mä­ge my­na­syp­dyr. Şol dö­wür­de «At the Crossroads of History» film из документальных фильмов, даю- eder. Bu açyk me­se­lä­ni tä­ze žanr­da­ky will be profitable projects of the near всестороннее взаиомовыгодное сот­ ýur­duň bi­na­gär­lik-ar­heo­lo­gi­ýa go­rag­ha­ by J.Seyidov, shot in 1984. Through щих возможность увидеть панораму goý­be­riş­le­riň ede­bi esa­sy­ny hö­dür­le­ future. It is necessary to promote рудничество окажет положитель- nasy­ diýlip­ ykrar­ edilen­ alty­ sebi­ tin­ de­ bar scientific hypotheses and discoveries самых значительных исторических mek bilen­ çözmek­ mümkin.­ firstly the streamlining of construc­ ное влияние на совершенствование NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ bo­lan ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­riň şe­ki­li do­ku­ the film tells about an important mo­ памятников Туркменис­тана, можно Häzir­ ki­ döwür­ de­ türkmen­ çeper­ tion and repair services; secondly, экранных материалов. Данный воп­ men­tal film­de us­sat­lar­ça ek­ran­laş­dy­ ment for all nationalities - the birth, назвать ленту режиссера Й.Сейидова ki­no önüm­çi­li­gin­de gur­lu­şyk­çy­la­ryň the activation of communication bet­ рос открыт и решить его возможно ry­lyp, alym­la­ryň türk­men hal­ky­nyň ge­ life and development of mankind. The «На перекрестках истории», снятую в dur­mu­şy­na ýüz­le­nil­ýär. 2016-njy ýyl­ ween TV and the audience. Finally, предложением литературной основы lip çy­ky­şy we onuň köp asyr­lyk mad­dy film masterfully screened the kinds of 1984 году. В фильме мастерски сняты da Oguz­han adyn­da­ky «Türk­men­film» comprehensive mutually beneficial выпусков по новым жанрам. mede­ ni­ ýe­ ti­ bara­ da­ ky­ gaza­ nan­ neti­ je­ le­ ri­ historical monuments located in six виды исторических памятников, рас- bir­le­şi­gin­de «Ömür ker­we­ni» (G.Da­ňa­ cooperation will have a positive im­ В настоящее время производство sowat­ ly­ beýan­ edilýär.­ Häzir­ ki­ wagtda­ regions of the country and recognized положенных в шести регионах стра- ta­row, Ş.Mol­la­ýew) at­ly köp bö­lüm­li çe­ pact on the development of screen туркменского художественного кино ýur­du­my­zyň ta­ry­hy gym­mat­lyk­la­ry­ny as architectural and archaeological ны, рассказывается о достигнутых per film önüm­çi­li­ge goý­be­ril­di. Hä­zir­ki matrices. This issue is open and it обращается к жизни строителей. В 2016 gora­ mak­ maksa­ dy­ bilen­ döwlet­ dere­ ­ reserves, there is a literate narrative научных результатах в вопросах из- wagt­da ýig­ri­mi bö­lü­mi su­ra­ta dü­şü­ri­len can be solved by offering a literary году в объединении «Туркменфильм» je­sin­de ul­gam­la­ýyn iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. about the scientists’ achievements in учения происхождения туркменского bu film Türk­me­nis­tan­da uly dep­gin­de basis for issues on new genres. имени Огузхана в производство выпу- Şo­nuň üçin bu ul­ga­myň tä­ze­lik­le­ri ek­ran the issue of the origin of the Turkmen народа и его материальной культуры. al­nyp ba­ryl­ýan ýa­şa­ýyş jaý gur­lu­şy­gy­ At present, the production of щен многосерийный художественный sun­ga­ty­nyň pro­fes­sio­nal eser­le­rin­de people and their centuries-old mate­ В настоящее время на государствен- ny giň­den şöh­le­len­dir­ýär. «Al­tyn asyr» Turkmen art cinema appeals to the фильм «Караван жизни» (Г.Данатаров, aýan edilme­ gi,­ milli­ bina­ gär­ lik­ mira­ sy­ ny­ rial culture. The film was prepared ном уровне ведется систематическая Türkmen kö­lü­niň gur­lu­şy­gy­na ba­gyş­ life of entrepreneurs of builders. In Ш.Моллаев). Отснято 20 серий, широ- köp­çü­li­ge ýe­tir­mek­de, ýaş­la­ryň mö­hüm with the participation of the Voluntary работа по охране исторических цен- la­nan «Türk­men kö­li» at­ly çe­per film 2016, the Turkmenfilm Association ко освещающих строительство жилых mese­ lä­ gyzyk­ lan­ ma­ sy­ ny­ çekmek­ de­ ýar­ Society for the Protection of Cultural ностей страны. Вот почему отражение M.Ora­zo­wyň re­žiss­ýor­ly­gyn­da su­ra­ta named after Oguzkhan produced a домов, которые с большими темпами dam edýär.­ Monuments and the History of Turk­ новостей в этой сфере в профессио- dü­şü­ril­di. multi-part feature film «The Caravan возводятся в Турк­менистане. Художес­ Türk­men ki­ne­ma­tog­ra­fiýasyn­da hal­ menistan. At the present time, sys­ нальных произведениях экранного He­re­ket gi­ňiş­li­gi­ni düz­mek is­len­ of Life» (G. Danatarov, Sh. Mollaev). твенный фильм «Туркменское озеро», kyň ta­ry­hy­na, ru­hy we mad­dy gym­mat­ly­ tematic work is being carried out at искусства способствует популяриза- dik fil­mi dö­ret­me­giň aý­ryl­maz bö­le­gi­dir, At present, the film with twenty se­ посвященный строительству одно-

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ gyna­ aýra­ tyn­ üns beril­ me­ gi­ ýöne­ ýere­ däl. the state level to protect the country’s ции национального архитектурного ýö­ne, he­mi­şe bol­şy ýa­ly, aň ele­gin­den ries widely covers the construction of именного водохранилища был снят Ýur­duň ki­ne­ma­tog­ra­fi­ýa sun­ga­ty­nyň iň historical values. In this connection, наследия, пробуждает интерес моло- ge­çir­mek de­re­je­si we ýe­ri­ne ýe­tir­me­giň residential houses, implemented at a режиссером М.Оразовым. oňat eser­le­ri ne­sil­le­ri­miz üçin geç­mi­şiň the reflection of news in this direction дёжи к этой всегда актуальной теме. ar­tis­tiz­mi ge­rek. Re­žiss­ýor­la­ryň we ki­ high pace in Turkmenistan. The fea­ Выстраивание пространства дей- ýat­da ga­ly­jy şe­kil­le­ri­niň gi­den ul­ga­my­ny in the professional works of screen Не случайно в туркменской no su­rat­keş­le­ri­niň kä­bi­ri bu iş­de us­sat­ ture film «Turkmen Lake», dedicated ствия – неотъемлемая часть создания sak­lap gal­dy we di­ňe sun­gat­şy­nas­la­ryň art would facilitate popularization­ of ­кинематографе особое внимание ly­ga ýet­ýär. Bi­na­gär­li­giň be­ze­giň ýa-da to the construction of the Golden Age любого фильма, но как всегда, важ- däl, eý­sem bi­na­gär­lik ta­ryh­çy­la­ry­nyň we national architectural heritage, and уделяется истории, духовной и мате- wir­tual ga­lyp­la­ryň kö­me­gi bi­len dö­re­ Lake, was directed by M. Orazov. на степень осмысления и артистизм et­no­log­la­ryň ün­sü­ni özü­ne çe­ker. arouse youth’s interest in this urgent риальной культуре народа. Лучшие dil­män, ki­no di­li­niň se­riş­de­le­ri ar­ka­ly Building space is an integral part исполнения. Некоторые режиссёры Türk­men ki­ne­ma­tog­ra­fi­ýa­sy­nyň issue. произведения отечественного кино dö­re­dil­ýän­di­gi se­bäp­li, şol sun­gat gym­ of creating any film, but as always, the и кино-художники достигают в этом geç­mi­şi be­ýan ed­ýän nus­ga­lyk eser­le­ri It is not by chance that in Turk­ сохранили для потомков целый пласт mat­ly­dyr. Hut şeý­le bo­la­nyn­da ol ha­ky­ degree of comprehension and artist­ невероятной виртуозности. Такое ис- umuma­ dam­ zat­ gymmat­ lyk­ la­ ry­ ny­ bütin­ men cinematography special atten­ зрительных образов прошлого и еще kat­dan hem to­ma­şa­çy­nyň aňyn­da dö­re­ ry of performance is important. Some кусство выстраивания пространства çuň­lu­gy bi­len açyp gör­kez­mä­ge ägirt tion is paid to the history, spiritual не раз привлекут к себе внимание не ýän kino­ bina­ gär­ li­ gi­ dir.­ directors and film-artists achieve in­ ценно, поскольку архитектура созда- uly tä­si­ri­ni ýe­ti­rip, ta­ry­hy öw­ren­me­giň and material culture of the people. только искусствоведов, но и истори- credible virtuosity in this. The art of ётся средствами киноязыка, а не при döw­re­bap se­riş­de­si bol­dy. Şu­nuň bi­len The best works of national cinema ков архитектуры, этнологов. В то же Sähragül JANMÄMMEDOWA, building space is valuable, because помощи декораций или виртуальных bir­lik­de döw­rü­mi­ziň bi­na­gär­lik sun­ga­ty­ preserved a whole layer of visual время, перспективной представляется Türkmen döwlet medeniýet institutynyň architecture is created by means of моделей. Именно тогда это действи- nyň ýe­ten sep­git­le­ri­ni ek­ra­na ge­çir­mek images of the past for descendants возможность перевода на экран дос­ uly mugallymy, sungaty öwreniş cinematic language, and not through тельно кино-архитектура, архитекту- ylymlarynyň kandidaty işi ne­ti­je­li gö­rün­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň and more than once, they will attract тижений архитектурного творчества scenery or virtual models. Only in this ра, возникающая непосредственно в şä­her­le­rin­de we oba­la­ryn­da tap­gyr­la­ýyn attention not only of art historians, нашего времени. Отобразить реаль- case it is a real movie architecture, сознании зрителя. al­nyp ba­ryl­ýan gur­lu­şyk­la­ry açyp gör­ but also of historians of architecture, ный образ современности, показывая Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература the architecture which arises direct­ kez­mek bi­len, döw­rüň ha­ky­ky keş­bi­ni ethnologists. At the same time, the поэтапное строительство в городах и ly in the mind of the viewer. Сахрагуль ДЖАНМАММЕДОВА, 1. Аристарко Г. История теорий beýan­ etmek­ – ine, doku­ men­ tal,­ köp­ transformation of achievements of селах Туркменистана – вот задача, ко- старший преподаватель кино. – Москва, 1966. çü­lik­le­ýin çe­per ki­no­nyň öňün­de du­ran the architectural creativity of our торая стоит перед документальным, Sahragul JANMAMMEDOVA, Туркменского государственного 2. Электронный ресурс: http:// A senior teacher of the Turkmen State института культуры, we­zi­pe. Mil­li te­le­wi­de­ni­ýä­niň bi­na­gär­lik- художественно-публицистическим time onto the screen is promising. projectbaltia.com/без-рубрики /13572/. Institute of Cuture, a candidate of Fine Arts кандидат искусствоведения TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 40 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41

R­TA asyr­la­ryň at-ab­raý­ly us­ HE architectural heritage of РХИТЕКТУРНОЕ наследие DÄP BOLAN BEZEG sat­la­ry­nyň ez­ber­lik bi­len ula­ Turkmenistan has a huge re­ Турк­менистана обладает O nan köp san­ly çe­per­çi­lik­li tä­sir Tserve of artistic expressive­ А огромным запасом средств edi­ji se­riş­de­le­ri türk­men hal­ky­nyň ness, which many generations of художес­твенной выразительности, WE BINANYŇ DÖWREBAP KEŞBI bi­na­gär­lik mi­ra­sy­dyr. Gur­luş­la­ryň eminent and unnamed masters of ­которыми успешно пользовались nus­ga­wy ül­ňü­si­ni we ola­ryň gur­naw the Middle Ages successfully used. многие поколения именитых и бе- tär­le­ri­ni asyr­lar bo­ýy sak­lap gel­mek Preserving canonical forms of struc­ зымянных мастеров средневековья. bi­len, olar bi­na­nyň ýü­zü­niň we içki tures and their constructive tech­ Сохраняя на протяжении веков ка- TRADITIONAL DECOR AND MODERN FACADE örtü­gi­niň aja­ýyp nus­ga­la­ry­ny dö­ niques for centuries, they created нонические формы сооружений и их re­dip­dir­ler. Ola­ryň kö­pü­si wag­tyň magnificent examples of coating конструктивные приёмы, они созда- zar­by­na çy­dap bil­män­dir, ýö­ne bi­ziň facades and interiors. Time has not вали великолепные образцы обли- ТРАДИЦИОННЫЙ ДЕКОР gün­le­ri­mi­ze ýe­tip ge­len­le­rin­den çen spared many of them, but what has цовки фасадов и интерьеров. Время tutsaň, on­da XI-XV asyr­lar­da türk­ survived to this day testifies to the не пощадило многие из них, но и то, men top­ra­gyn­da bi­na­gär­li­giň ösüş highest level of development of ar­ что сохранилось до наших дней, сви- И СОВРЕМЕННЫЙ ФАСАД de­re­je­si­niň ýo­ka­ry bo­lan­dy­gy­na göz chitecture in the Turkmen land in детельствует о высочайшем уровне ýe­tir­ýär­siň. Sel­juk türk­men­le­ri bi­ the 11th-15th centuries. In that era, развития архитектуры на туркмен- len Ho­rezm şa­la­ry­nyň Mer­ke­zi Azi­ the best mosques, minarets, mau­ ской земле в XI-XV веках. В ту эпоху ýa­da we Or­ta Gün­do­gar­da dö­re­den soleums, palaces and caravan-sarai под сенью крупнейших империй Цен- uly ne­sil­şa­lyk­la­ry­nyň, mon­gol ba­syp of Abiverd, Dehistan, Kunyaurgench тральной Азии и Среднего Востока, TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ alyş­la­ryn­dan soň bol­sa Teý­mirle­ňiň were built under the shadow of the созданных туркменами-сельджуками hä­ki­mi­ýe­ti as­tyn­da ge­çen dö­wür­ler­ largest empires of Central Asia and и Хорезмшахами, а затем, после мон- de Aby­wer­diň, De­his­ta­nyň, Kö­neür­ the Middle East, created by the Sel­ гольского завое­вания, под властью gen­jiň, Mer­wiň, Nu­sa­ýyň, Sa­rah­syň juk and Khorezmshahs, and then, Тимуридов, были выстроены лучшие we beý­le­ki ta­ry­hy şä­her­le­riň aja­ýyp after the Mongol conquest, under мечети, минареты, мавзолеи, дворцы met­jit­le­ri, maw­zo­leý­le­ri, köşk­le­ri we the rule of the Timurids, Merv, Nisa, и караван-сараи Абиверда, Дехиста- ker­wen­sa­raý­la­ry gur­lup­dyr. Serakhs and other historical cities. на, Куняургенча, Мерва, Нисы, Серах- Ganç (gipspalçygy) we aga­jyň Fine carving on ganch and са и других исторических городов. ýü­zi oýu­lyp ne­pis na­gyş­la­nan, bir wood, monochrome brick ornamen­ Тонкая резьба по ганчу (глино- reňk­li ker­piç­den na­gyş­la­nyp örü­len, tation, colored glazed mosaic and гипс) и дереву, монохромная кирпич- reňk­li gla­zur­la­nan mo­zai­ka we di­ wall paintings still adorn numerous ная орнаментация, цветная глазуро- war nak­gaş­ly­gy ýa­ly usul­lar ula­ny­lyp architectural monuments in all ve­ ванная мозаика и настенная живопись ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­ layats of the country. Old architects поныне украшают многочисленные lik­le­ri he­ni­ze-bu gü­ne çen­li ýur­duň did not use any of the techniques; памятники архитектуры во всех вела- we­la­ýat­la­ry­nyň hem­me­sin­de bar. they could make unique decorative ятах страны. В какой-бы технике не Haý­sy teh­ni­ka­ bilen iş­lenen­di­gi­ne compositions intended for different работали старые зодчие, они умели ga­ra­maz­dan, kö­ne­ki us­sat­lar di­war­ parts of buildings - from flat surfaces делать неповторимые декоративные la­ry­nyň te­kiz ýü­zün­den baş­lap, göw­ of walls to volume, almost sculptural композиции, предназначенные для rüm­li, tas heý­kel de­tal­la­ry­na çen­li details. разных частей зданий – от плоских

Dehistan. 1102-nji ýylyň minarasynyň nagyşly guşagy

Dehistan. An ornamental belt at the minaret of 1102

Дехистан. Орнаментальный пояс на минарете 1102 года

Mäne baba. Kümmediň girelgesiniň ýokarsyndaky syrçalanan mozaikanyň bölegi. XIV asyr

Meana-baba. A fragment of the glazed mosaic above the entrance to the mausoleum. XIV century

Меана-баба. Фрагмент глазурованной мозаики над входом в мавзолей. XIV век TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ

Gadymy Merw. Soltan Sanjar kümmedi. Gümmeziň iç ýüzüniň bezegi. XII asyr Aşgabat. Halkara nebit we gaz uniwersiteti. Merkezi holl Ancient Merv. Sultan Sanjar’s Mausoleum. Interior of the dome. XII century Ashgabat. The International University of Oil and Gas. The Central Hall Древний Мерв. Мавзолей султана Санджара. Интерьер купола. XII век Ашхабад. Международный университет нефти и газа. Центральный холл

bi­na­nyň dür­li bö­lek­le­ri üçin ni­ýet­le­ In the 20th century, in connec­ поверхностей стен до объемных, tej­ri­be­si­niň sel­je­ril­me­gi­ne, onuň relation of traditions and innovation ких основ с эстетическими законо- nen gaý­ta­lan­ma­jak ha­şam kom­po­zi­ tion with a new upsurge in construc­ почти скульптурных деталей. yk­dy­sa­dy we teh­ni­ki esas­la­ry­nyň in the creativity of the architects of мерностями. Соотношение традиций si­ýa­la­ry­ny dö­re­dip­dir­ler. tion activity not only in Turkmenistan В ХХ веке в связи с новым este­ ti­ ka­ kanu­ na­ la­ ýyk­ lyk­ la­ ry­ bilen­ our time has become the topic of sci­ и новаторства в творчестве зодчих ХХ asyr­da di­ňe Türk­me­nis­ but also throughout the region, ar­ всплес­ком строительной активности öza­ra bag­lanyşy­gy­na ba­gyş­la­ndy. entific discussions, seminars, con­ нашего времени стало темой научных tan­da däl, eý­sem, tu­tuş se­bit­de chitects and scientists began actively не только в Туркменистане, но и во Döw­rü­mi­ziň bi­na­gär­le­ri­niň dö­re­di­ ferences. Many of them were held дискуссий, семинаров, конференций. bo­lup ge­çen gur­lu­şyk iş­jeň­li­gi­niň discussing theoretical, historical and всем регионе архитекторы и ученые ji­li­gin­dä­ki däp­le­riň we tä­ze­çil­li­giň in Ashgabat and their materials still Многие из них проходили в Ашхабаде tä­ze joş­gu­ny bi­len bag­ly­lyk­da, bi­ practical aspects of the problem of стали активно обсуждать теоретичес­ öza­ra gat­na­şyk­la­ry yl­my çe­ke­le­ give a lot of food for thought. и их материалы до сих пор дают не- nagär­ ler­ we alymlar­ häzir­ ki­ za­ man­ the correlation of national and inter­ кие, исторические и практические şik­le­riň, se­mi­nar­la­ryň we mas­la­ Intensive architectural and мало информации для размышлений. bi­na­gär­li­gin­de mil­li­li­giň we in­ter­ national in modern architecture. A аспекты проблемы соотношения hat­la­ryň te­ma­sy bol­dy. Ola­ryň kö­ construction activity has unfolded Интенсивная архитектурно-стро- na­sio­nal­ly­gyň gat­na­şy­gy me­se­le­ number of articles, dissertations and национального и интернационального pü­si Aş­ga­bat­da ge­çi­ril­di we şol in our country since the first years ительная деятельность развернулась le­ri­niň na­zar­ýe­ti, ta­ry­hy we tej­ri­be monographs are devoted to the analy­ в современной архитектуре. Целый ýazgy­ lar­ häzi­ re­ çenli­ oýlan­ ma­ ga­ of independence and gained spe­ в нашей стране с первых лет незави- jäht­le­ri­ni iş­jeň ara-alyp mas­la­hat­ sis of the architectural practice of ряд статей, диссертаций и моногра- esas bo­lup dur. cial momentum over the past 10 симости и получила особую динамику la­şyp baş­la­dy­lar. Ma­ka­la­la­ryň, dis­ the past century, interrelations of its фий посвящен анализу архитектурной Ga­raş­syz­ly­gyň il­kin­ji ýyl­la­ryn­ years, when President ­Gurbanguly за последние 10 лет, когда Президент ser­ta­si­ýa­la­ryň we mo­nog­ra­fi­ýa­la­ economic and technical foundations практики минувшего века, взаимо­ dan ýur­du­myz­da bi­na­gär­lik-gur­lu­ ­Berdimuhamedov initiated and страны Гурбангулы Бердымухамедов ryň kö­pü­si ge­çen asy­ryň bi­na­gär­lik with aesthetic patterns. The cor­ связям ее экономических и техничес­ şyk iş­le­ri uly dep­gin­de ýaý­baň­lan­dy headed the radical reconstruction of инициировал и возглавил коренную 44 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI 45

we ýur­duň Pre­zi­den­ti Gurbanguly the capital, velayat centers and the реконструкцию столицы, велаятских tecture in modern construction is Berdimuhamedowyň ba­şy­ny baş­lan creation of a new look of rural settle­ центров и создание нового облика appropriate only in special cases, we paý­tag­tyň, we­la­ýat mer­kez­le­ri­ ments. In these conditions, the topic сельских населенных мест. В этих ус- with a certain image sounding of niň dur­ku­nyň düýp­li öz­ger­dil­me­gi of studying and developing the heri­ ловиях вновь получила актуальность the structure. But this transfer of we oba ilat­ly ýer­le­ri­niň tä­ze keş­bi­niň tage as a resource for the formation тема изучения и освоения наследия ancient architectural traditions to dö­re­dil­me­gi bo­ýun­ça iş­le­re ýol­baş­ of an original national architecture, как ресурса для формирования само- our new buildings contributes to the çy­lyk edýän soň­ky 10 ýy­lyn­da aý­ra­ organically combining the techno­ бытной национальной архитектуры, emergence of national identity and, tyn iş­jeň­li­ge eýe bol­dy. Eme­le ge­ logies of the computer era with the органично сочетающей технологии as a result, allows us to talk about len şert­ler­de mi­ra­syň öw­re­nil­me­gi, artistic images of the past, became компьютерной эры с художествен­ the identity of the city’s image of the komp­ýu­ter­leş­me za­ma­ny­nyň teh­no­ relevant again. ными образами прошлого. 21st century, originated not from lo­gi­ýa­la­ry bi­len ga­dy­my­ýe­tiň çe­per­ What is the clearest and most Что является наиболее ясным и scratch, but absorbed the centu­ çi­lik şe­kil­le­ri­niň saz­la­şygy mil­li bi­ understandable symbol of exclusive­ понятным символом исключительно ries-old local experience. na­gär­li­giň eme­le gel­me­gi üçin esas ly Turkmen art? Of course, a carpet! туркменского искусства? Конечно, In general, with all the com­ bolup hyzmat etdi. Vivid examples of the use of basic ковер! Яркими примерами использо- plexities and contradictions in the Sap türk­men sun­ga­ty­nyň has carpet elements - goyle, decorated a вания базовых ковровых элементов – XX-early XXI century, the pro­ anyk we düş­nük­li ala­ma­ty haý­sy­ka? state flag of Turkmenistan, were nu­ гёлей, украсивших государственный cess of development of national El­bet­de, ha­ly! Ha­ly­nyň esa­sy dü­züm merous structures with their stylized флаг Туркменистана, стали много- cultures takes place in conditions bö­le­gi bo­lan Türk­me­nis­ta­nyň Döw­ images. We see these goyles in a va­ численные сооружения с их стилизо- of strengthening of international let baý­da­gy­nyň gy­ra ha­şa­myn­da­ky riety of incarnations on the monu­ ванными изображениями. Мы видим features, including in the field of gö­lüň stil­leş­di­ri­len gör­nü­şi­niň gur­ ments and facades of representative эти гёли в самых разнообразных воп­ form. This is quite a natural tendency. luş­la­ryň kö­pü­sin­de ula­nyl­ma­gy aý­ buildings. They are no less popular лощениях на монументах и фасадах Globalization is increasingly encom­ dy­lan­la­ryň aý­dyň my­sa­ly­dyr. Rep­ than an eight-pointed star of Oguz­ репрезентативных зданий. Они не ме- passing the whole world and re­zen­ta­tiw bi­na­la­ryň dur­kun­da we khan, another Turkmenistan brand нее популярны, чем восьмиконечная architecture is the most sensitive öň ýü­zün­de gö­lüň dür­li görnüşde that is widely spread in design, ar­ звезда Огузхана – еще один бренд indicator of the current process. New ulanylandygyny görmek­ bolýar.­ chitecture and landscape planning Туркменистана, широко распростра- modern artistic and compositional Ýur­duň bi­na­gär­li­gin­de, di­zaý­nyn­da throughout the country. Finally, an нившийся в дизайне, архитектуре и systems are being created, in which we land­şaft me­ýil­na­ma­la­ryn­da giň­ image of the Turkmen yurt on some ландшафтной планировке по всей old forms no longer find space. den ýaý­baň­la­nan Türk­me­nis­ta­nyň new buildings, indicates a return to стране. Наконец, образ туркменской As a result, they lose not only a ýe­ne bir naý­ba­şy nus­ga­sy – Oguz­ deep roots of folk culture. юрты, который получают отдельные functionally constructive, but also an ha­nyň se­kiz­burç­ly ýyl­dy­zydyr. Tä­ze Of course, the use of architec­ новостройки, свидетельствует о active artistic and decorative role. tural forms and decorative elements возвращении к глубинным корням Today, the architectural compo­ of medieval and traditional archi­ народной культуры. sition, based on the latest building technologies, structures and ma­ terials, as a rule, does not require Balkanabat. Balkan welaýatynyň Taryhy we ülkäni obligatory decorative elements. TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ öwreniş muzeýi But in these conditions, traditional products of «ethnographic» culture Balkanabat. The Historical and Regional Museum of Balkan velayat - such as carpets or jewelry, along with modern works of decorative Балканабат. Историко-краеведческий музей art are widely used for the design Балканского велаята of facades and interiors of buildings. This fact cannot cause any objection. Another thing is when the works of traditional decorative and applied art are assigned the role of the main ex­ ponent of the architecture's identity.

Türkmen halysynyň Döwlet baýdagynyň düzüm bölegine öwrülen bäş göli Five gyols of Turkmen carpets, which have become elements of the national flag Пять гёлей туркменских ковров, ставшие элементами государственного флага

Aşgabat. Konstitusiýa binasy. Bölek Ashgabat. The Monument of Constitution. A fragment Ашхабад. Монумент конституции. Фрагмент TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47

Разумеется, использование архи­ тектурных форм и декоративных Awaza. «Berkarar» myhmanhanasy. Öň ýüzüniň bölegi элементов средневековой и тради- Avaza. Berkarar Hotel. A fragment of the facade ционной архитектуры в современном Аваза. Отель «Беркарар». Фрагмент фасада строительстве бывает уместно только в особых случаях, при определенном образном звучании сооружения. Но такое перенесение древних архи­ тектурных традиций в наши ново- стройки способствует возникнове- нию национального своеобразия и, как результат, позволяет говорить о само­бытности образа города XXI века, возникшего не на пустом месте, а впитавшего в себя многовековой местный опыт. В целом при всех сложностях и противоречиях в XX-начале XXI века

процесс развития национальных TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ культур происходит в условиях уси- ления интернациональных черт, в том числе и в области формы. Это вполне естественная тенденция. Глобализа- ция все более интенсивно охватывает весь мир и архитектура является самым чутким индикатором текущего процесса. Создаются новые современ- ные художественно-композиционные системы, в которых старые формы уже не находят места. В результате они теряют не только функционально- конструктивную, но и активную худо- жественно-декоративную роль. Сегодня архитектурная компо- зиция, опираясь на новейшие строи- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ тельные технологии, конструкции и материалы, как правило, не требует обязательных декоративных элемен- тов. Но в этих условиях традиционные изделия «этнографической» культу- ры – такие, например, как ковры или ювелирные украшения, наряду с сов­ ременными произведениями деко- ративного искусства широко исполь- зуются для оформления фасадов и интерьеров зданий. Сам по себе этот факт не может вызывать каких-ли- бо возражений. Другое дело, когда произведениям традиционного деко­ ративно-прикладного искусства отводится роль главного выразителя

Aşgabat. Edara jaýynyň portalynyň bölegi Ashgabat. A fragment of the portal of the administrative building Ашхабад. Фрагмент портала административного здания TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 48 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49

gur­lu­şyk­la­ryň kä­bi­ri­niň türk­men Türkmen öýüniň agaç karkasy. öýü­niň şe­ki­lin­de gu­rul­ma­gy bol­sa, A wooden frame of the Turkmen yurt halk me­de­ni­ýe­ti­niň ga­dy­my kök­le­ Деревянный каркас туркменской юрты ri­ne gaý­dyp ge­linýändigini aň­lad­ ýar. Or­ta asyr­la­ryň we däp bo­lan bi­ na­gär­li­giň ha­şam bö­lek­le­ri­niň we bi­na­gär­lik ül­ňü­le­ri­niň hä­zir­ki­za­man gur­lu­şy­gyn­da ula­nyl­ma­gy di­ňe aý­ ra­tyn ýag­daý­lar­da, gur­lu­şy­gy tä­sin bir şekile ge­tir­mek mak­sat­la­ryn­da ýer­lik­li häsiýete eýe bol­ýan­dy­gy öz- özün­den düş­nük­li­dir. Em­ma, ga­dy­ my bi­na­gär­lik däp­le­ri­niň bi­ziň tä­ze­ki gur­lu­şyk­la­ry­myz­da ula­nyl­ma­gy mil­li öz­bo­luş­ly­ly­gyň dö­re­me­gi­ne we ne­ ti­je­de, XXI asy­ryň özün­de köp asyr­ lyk tej­ri­bä­ni jem­län şä­he­ri­niň şe­ki­li­ niň aý­ra­tyn­ly­gy ha­kyn­da oýlanma­ga esas döredýär. Umu­man aý­da­nyň­da, XX asyrda we XXI asyryň başynda mil­li me­de­ ni­ýet­le­riň ösüş ama­ly güýç­len­ýän şert­le­r­de bo­lup geç­ýär. Bu diý­seň bo­lup bi­läý­jek ýag­daýdyr. Tu­tuş dün­ ýä çalt­lyk bi­len glo­bal­laş­ýar we bi­ na­gär­lik ul­ga­my­nyň bo­lup geç­ýän amal­la­ra duý­gur­ly­gy ýo­ka­rlanýar.

TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Mary. «Türkmeniň ak öýi» binasy Mary. The building of the «White Yurt of turkmen» Мары. Здание «Белая юрта туркмен».

Aşgabat. «Oguzkent» oteli. Merkezi holl Ashgabat. «Oguzkent» Hotel. The Central Hall Ашхабад. Отель «Огузкент». Центральный холл

Köneürgenç. Nejmeddin Kubranyň kümmediniň gapysynyň bölegi Kunyaurgench. A fragment of the wooden door of Najmeddin Kubra’s Mausoleum Куняургенч. Фрагмент деревянной двери мавзолея Наджмеддина Кубра TEJRIBE / EXPERIENCE / ОПЫТ 50 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGYWEBINAGÄRLIGI CONSTRUCTION ANDARCHITECTUREOFTURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО ИАРХИТЕКТУРАТУРКМЕНИСТАНА 51 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 52 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53

Tä­ze­den-tä­ze çe­per­çi­lik-gur­na­ma This directs creative searches of an самобытности архитектуры. Это нап­ kök­le­ri hal­kyň dün­ýä­ni ka­bul et­me­ introduction of new achievements in черт, чему способствует также и ши- ul­gam­la­ry dö­re­dil­ýär we olar­da kö­ne architect on an easy way of combi­ равляет творческие поиски архи- gi­niň asyr­lar bo­ýy ke­ma­la ge­len aý­ science and technology, the increase рокое внедрение в строительство ül­ňü­ler üçin hiç hi­li orun ýok. Ne­ti­je­ ning neutral «modern» forms with a тектора по легкому пути сочетания ra­ty­ly­gy­na ta­rap uzap gid­ýär. in the share of such «non-local» новых достижений науки и техники, de, olar di­ňe funk­sio­nal-gur­naw däl, stylized national decor. As a result, нейтральных «современных» форм со Hä­zir­ki­za­man bi­na­gär­li­gi üçin building materials, as reinforced увеличение доли таких «неместных» eý­sem iş­jeň çe­per­çi­lik-ha­şam işi­ni conditions for the appearance of стилизованным национальным деко- umu­my ala­mat­la­ryň or­nu­nyň ulal­ concrete, metal, plastic, glass. In строительных материалов, как железо­ ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. genuinely original works are not cre­ ром. В результате не создаются ус- ma­gy hä­si­ýet­li­dir. Gur­lu­şy­ga yl­myň architecture, formerly being one of бетон, металл, пластик, стекло. В Şu gün­ki gün­de iň tä­ze gur­lu­ ated. However, rejecting the stylistic ловия для появления подлинно ори- we teh­ni­ka­nyň tä­ze ga­za­nan­la­ry­nyň the most original national cultures, архитектуре, бывшей когда-то şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­na, gur­naw­la­ry­ use of architectural and decorative гинальных произведений. Однако, giň­den or­naş­dy­ryl­ma­gy, de­mir­be­ton, now there is a rapid process of одной из самых самобытных сторон na we se­riş­de­le­ri­ne da­ýan­mak bi­len, forms of the past in the modern отвергая стилизаторское использова- me­tal, plas­tik we aý­na ýa­ly se­riş­de­ erasing purely external differences. национальной культуры, сейчас идет bi­na­gär­lik kom­po­zi­si­ýa­sy has-da architectural composition, one cannot ние архитектурно-декоративных форм le­riň pa­ýy­nyň art­ma­gy ýa­ly ýag­daý­lar The language of architecture itself is быстрый процесс стирания чисто baýlaşýar. Haşam elementleri bi­ completely deny the significance of прошлого в современной архитектур- oňa ýar­dam ber­ýär. Hä­zir­ki wagt­da, increasingly becoming international. внешних отличий. Сам по себе язык na­la­ryň öň ýü­zü­ni we iç­ki be­ze­gi­ni symbolic means of artistic expres­ ной композиции, нельзя полностью bir­wagt­lar mil­li me­de­ni­ýe­tiň iň bir At the same time, with the архитектуры все больше становится be­jer­mek üçin ula­nyl­ýar. Däp bo­lan sion characteristic of the Turkmen отрицать значение символических aý­ra­tyn­lyk­ly ta­ra­py bo­lan bi­na­gär­ disappearance (or decrease) of the интернациональным. Вместе с тем, с ama­ly-ha­şam sun­ga­ty­nyň eser­le­ri­ people and organically included in средств художественной выразитель- lik­de sap daş­ky ta­pa­wut­lyk­lar tiz external difference, in a number of исчезновением (или уменьшением) ne esa­sy or­nuň be­ril­me­gi, bi­na­gä­riň successive styles. The problem of ности, характерных для туркменского öçü­ril­ýär. Du­ra-ba­ra bi­na­gär­li­giň di­ cases, deep national features of the внешнего отличия в ряде случаев dö­re­di­ji­lik göz­leg­le­ri­ni «döw­re­bap» artistic symbolism and its connection народа и органически включающихся li in­ter­na­sio­nal­laş­ýar. Şol bir wagt­ architecture of particular people are более наглядно выявляются глубин- neýt­ral ül­ňü­le­riň stil­leş­di­ri­len mil­ with the national peculiarities of в сменявшие друг друга стили. Проб­ da, daş­ky ta­pa­wu­dyň ýit­me­gi ýa-da more clearly revealed. ные национальные особенности архи- li ha­şam bi­len ut­ga­şma­gyny üpjün architecture is extremely complex лема художественной символики и azal­ma­gy bi­len kä­ha­lat­lar­da ol ýa-da The development of architec­ тектуры того или иного народа. edýär. Şeý­le-de bol­sa, türk­men hal­ and has its roots in the features of её связь с национальными особен­ beý­le­ki hal­kyň bi­na­gär­li­gi­niň düýp­ ture of Turkmenistan in the period Развитие архитектуры Туркменис­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ky­na hä­si­ýet­li bo­lan stil­le­ri özün­de the people’s worldview that have ностями архитектуры чрезвычайно li mil­li aý­ra­tyn­ly­gy has aý­dyň ýü­ze of independence has gone towards тана в период независимости пошло jem­le­ýän çe­per­çi­lik se­riş­de­le­ri­niň developed for centuries. сложна и уходит своими корнями в çyk­ýar. increasing mutual enrichment with в направлении все большего взаимо­ äh­mi­ýe­ti­ni do­ly ret et­mek bol­maz. Modern architecture is charac­ складывавшиеся веками особенности Dur­mu­şyň peş­geş ber­ýän müm­ other countries of the region and обогащения с другими странами Çe­per­çi­lik ala­mat­la­ry we onuň bi­na­ terized by an increase in the role народного мировосприятия. kin­çi­lik­le­rin­den peý­da­lan­mak bi­len, the planet as a whole due to the ex­ региона и планеты в целом благо­ gär­li­giň mil­li aý­ra­tyn­ly­gy bi­len bag­ of common features, which is Для современной архитектуры Türk­me­nis­ta­nyň bi­na­gär­li­gi­niň ösü­şi panded opportunities that life pro­ даря расширившимся возможностям, lany­şy­gy diý­seň çyl­şy­rym­ly we onuň also facilitated by the widespread характерно возрастание роли общих Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da se­bi­tiň beý­ vides. Architects began to travel которые предоставляет жизнь. Архи- le­ki ýurt­la­ry, tu­tuş Ýer to­ga­la­gy bi­ more, expanding their architectural текторы стали больше путешество- len öza­ra baý­laş­mak aky­myn­da git­di. impressions. Their information base вать, расширяя свои архитектурные Bi­na­gär­ler sy­ýa­hat et­mek bi­len bi­na­ has widened immeasurably due to впечатления. Несоизмеримо рас- gär­lik dü­şün­je­si­ni gi­ňeld­ýärler. In­ inexhaustible resources of the Inter­ ширилась их информационная база ter­ne­diň çäk­siz gor­la­ry ola­ryň mag­ net. In close cooperation with foreign благодаря неисчерпаемым ресурсам lu­mat bin­ýa­dy­ny çäk­siz art­dyr­ýar. companies, they quickly learned the Интернета. В тесном сотрудничестве Olar da­şa­ry ýurt şe­re­ket­le­ri bi­len latest standards of professional ac­ с иностранными компаниями они je­bis ara­bag­lan­yşyk­da hü­när işi­niň tivity. Therefore, blossoming of na­ быс­тро усвоили новейшие ­стандарты iň tä­ze stan­dart­la­ry­ny tiz ele al­dy­ tional architecture is accompanied профессиональной деятельности. Как lar. Şo­nuň ne­ti­je­sin­de mil­li bi­na­gär­ by an ever-accelerating process of следствие, расцвет национального TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ lik umu­my in­ter­na­sio­nal ala­mat­la­ryň the addition of common international зодчества сопровождается все убыс­ bar­ha bat­lan­ýan go­şul­ma­sy bi­len features. A certain stylistic commu­ тряющимся процессом сложения об- ut­ga­şyk­lyk­da gül­läp ös­ýär. Ýer­li aý­ nity of the whole world architecture щих интернациональных черт. Соз- ra­tyn­lyk­la­ryň we aý­ry-aý­ry ýurt­la­ryň is created in the manifestation of lo­ даётся определенная стилистическая mil­li öz­bo­luş­ly­ly­gy­nyň ýü­ze çyk­ma­ cal peculiarities and national pecu­ общность всей мировой архитектуры gyn­da tu­tuş dün­ýä bi­na­gär­li­gi­niň aý­ liarities of architecture in individual при проявлении местных особеннос­ ra­tyn bir stil umu­my­ly­gy dö­re­ýär. countries. тей и национального своеобразия Häzir­ ki­ za­ man­ bina­ gär­ le­ ri­ öz Modern architects do not use ­архитектуры в отдельных странах. dö­re­di­ji­li­gin­de geç­mi­şiň anyk ül­ frank forms of the past in their work, Cовременные архитекторы не ис- ňü­le­ri­ni ulan­ma­ýarlar, ýö­ne Aş­ga­ but on the example of many con­ пользуют в своем творчестве откро- ba­dyň we ýur­duň beý­le­ki şä­her­le­ structions of Ashgabat and other венных форм прошлого, но на примере ri­niň XXI asyr­da gur­lan bi­na­la­ry­nyň cities of the country built in the 21st многих сооружений Ашхабада и дру- kö­pü­si­niň my­sa­lyn­da ola­ryň tä­ze century, we see that they are cre­ гих городов страны, построенных в XXI bi­na­gär­li­giň türk­men ül­ňü­si­ni dö­ ating a Turkmen version of the new веке, мы видим, что они создают турк­ redýän­ di­ gi­ ni­ we gözleg­ le­ ri­ bilen­ architecture and, with their sear­ менский вариант новой архитектуры Ber­ka­rar döw­le­timiziň bag­ty­ýar­lyk ches, make a significant contribution и своими поисками вносят заметный döw­rü­niň bi­na­gär­lik mek­de­bi­niň to the formation of the architectural вклад в формирование архитектурной ke­ma­la gel­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant school of the Prosperous Epoch of школы эпохи могущества и счастья. goş­ýan­dy­gy­ny gör­ýä­ris. the Power­ful State. Эше ГУБАЕВА, Äşe GUBAÝEWA, Eshe GUBAYEVA, Зав. кафедрой Туркменского Türkmen döwlet binagärlik – Turkmen State Architectural and государственного архитектурно- gurluşyk institutynyň kafedra müdiri Construction Institute строительный института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 54 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55 GURLUŞYK MATERIAL – KERAMZITBETON BLOKLAR BUILDING MATERIAL – EXPANDED CLAY BLOCKS СТРОИТЕЛЬНЫЙ МАТЕРИАЛ – КЕРАМЗИТОБЕТОННЫЕ БЛОКИ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ

ÜRK­ME­NIS­TAN­DA ýo­ka­ry dep­gin­ler bi­len al­nyp ba­ryl­ T ýan gur­lu­şyk iş­le­ri gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry­nyň we önüm­le­ri­niň se­ na­ga­ty­nyň çalt­laş­dy­ry­lyp ös­me­gi­ni ta­lap ed­ýär. Ýur­du­my­zyň gur­lu­şyk pu­da­gy­ny özü­miz­de ön­dü­ril­ýan ma­ te­rial­lar bi­len üp­jün et­mek bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri has-da güýç­ len­dir­mek mak­sa­dy bi­len ýer­li çig mal­la­ryň esa­syn­da ýo­ka­ry hil­li gur­ lu­şyk ma­te­rial­la­ry­nyň önüm­çi­li­gi terial,­ baglaý­ jy­ sy­ bolsa­ - sement.­ high pace of construction ЫСОКИЙ темп осуществляемых yzy­gi­der­li ýo­la go­ýul­ýar. Döw­le­ti­mi­

TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Gra­nu­la­ny ört­ýän, gy­zyp tu­tu­şan work in Turkmenistan re­ в Туркменистане строительных ziň äh­li se­bit­le­rin­de ýer­li çig mal­dan gabyk­ keram­ zit­ mate­ ri­ ýa­ ly­ na­ ýoka­ ­ quires rapid development работ требует быстрого разви- tä­ze gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry­ny we A B ry berklik­ häsi­ ýe­ ti­ ni­ berýär.­ Ýoka­ ry­ of the construction materials and тия промышленности строительных önüm­le­ri­ni ön­dür­ýän bir­nä­çe za­ berk­li­gi we ýe­ňil­li­gi bo­lan hä­si­ýet­li products industry. To further материалов и продукции. В целях wod­lar gu­rul­dy we işe gi­ri­zil­di. Gur­ ke­ram­zit öý­jük­li dol­du­ry­jy­nyň esa­ strengthen the work carried out дальнейшего усиления работ, осу- lu­şyk ma­te­rial­la­ry we önüm­le­ri he­ sy gör­nü­şi bo­lup dur­ýar. Ke­ram­ to ensure the construction indus­ ществляемых по обеспечению строи- re­ket ed­ýän stan­dart­la­ra la­ýyk­lyk­da zi­tiň baş­lan­gyç ma­te­ria­ly – ar­ge­lit try of the country with its own тельной отрасли страны собственным we tä­ze teh­no­lo­gi­la­ry ulan­mak bi­len palçy­ gy­ dyr,­ ony ilki­ bilen­ owrad­ ­ material, systematic production материалом, налаживается система- ön­dü­ril­ýär. ýarlar­ we fraksi­ ýa­ la­ ra­ bölýär­ ler.­ of high-quality building materials тическое производство высококачес­ Agyr we gym­mat ba­ha­ly gur­lu­ On­dan soň bel­li bir frak­si­ýa­sy­ny based on local raw materials is твенных строительных материалов şyk ma­te­rial­la­ry du­ra-ba­ra geç­mi­ ýö­ri­te peç­ler­de 1200÷1300 0С tem­ being established. In all regions of на основе местного сырья. Во всех şe ga­ýyp bo­lup bar­ýar. Şeý­le­lik­de, pera­ tu­ ra­ gyzgyn­ lyk­ da­ ýakýar­ lar.­ the country, several factories have регионах страны построены и сданы onuň or­nu­na has ýö­ne­keý, şol bir Şo­nuň ýa­ly usul­da al­nan gra­nu­la­lar been built to produce new building в эксплуатацию несколько заводов wagt­da hil taý­dan yg­ty­bar­ly, ýe­ňil uly agram­ la­ ry­ çekmä­ ge­ ukyply­ dyr.­ materials and products from local по выпуску новых стройматериалов и kom­po­zit­ler işe gi­ri­zil­ýär. Şu gün­ki Şeý­le hä­si­ýet­le­ri bo­lan ke­ram­zit raw materials. The construction продукции из местного сырья. Про- gün adat­ça öň­den ula­ny­lyp ge­lin­ arzan­ we neti­ je­ li­ köpür­ jik­ li­ doldu­ ­ of residential buildings and facili­ изводство строительных материалов ýän ker­pi­jiň or­nu­ny ke­ram­zit­be­ton ry­jy­la­ryň ara­syn­da özü­niň my­na­ ties, obtaining relevant interstate производиться в соответствии с дей- bloklar­ eýeläp­ biler­ ler.­ Keram­ zit­ ­ syp ornu­ ny­ tutýar.­ Häsi­ ýe­ ti­ baba­ ­ and international standards of ствующими стандартами с примене- be­ton ýe­ňil be­ton­la­ryň ha­ta­ry­na tynda­ keram­ zit­ be­ ton­ adaty­ beton­ materials is currently taking into нием новых технологий. Громоздкие gir­ýär, onuň dol­du­ry­jy­sy ke­ram­zit, bilen­ bir hatar­ da,­ emma­ himi­ ki­ we account the latest technologies. и дорогостоящие стройматериалы ýagny­ köpür­ jük­ le­ nen­ we ýaky­ lan­ ýylylyk üzňeligi bo­ýun­ça gör­ke­zi­ Cumbersome and expensive buil­ постепенно уходят в прошлое. Им на palçyk­ dan­ owunjak­ bölek­ görnü­ ­ jile­ ri­ has-da ýoka­ ry.­ Keram­ zit­ be­ ­ ding materials are gradually dis­ смену приходят лёгкие композитные şin­de (gra­nu­la) alyn­ýan öý­jük­li ma­ ton bloklar­ galyp­ la­ mak­ we wibro­ ­ appearing into the past. They are строительные материалы, более прос­ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 56 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57

ba­syş usu­ly, ýag­ny ke­ram­zit­be­ton replaced by lightweight composite тые в использовании, но в то же время concrete, and the chemical and среди недорогих и эффективных по- garyn­ dy­ sy­ wibra­ si­ ýa­ ny­ we stati­ ki­ building materials, more simple to качественные и надёжные. Достой- thermal insulation characteristics ристых заполнителей. По свойствам ba­sy­şy bir wagt­da ulan­mak bi­len use, but at the same time they are ной альтернативой традиционному is even leading. Claydite concrete керамзитобетон стоит в одном ряду с dykyz­ lan­ dyr­ mak­ arka­ ly­ häzir­ ki­ za­ high-quality and reliable. Claydite кирпичу сегодня становятся керамзи- blocks are produced on modern обычным бетоном, а по химическим man ýoka­ ry­ tehno­ lo­ gi­ ýa­ ly­ enjam­ ­ concrete is lightweight concrete тобетонные блоки. Керамзитобетон high-tech equipment by molding и теплоизоляционным характери- larda­ öndü­ ril­ ýär.­ Ýylylyk­ we ses with the filler of claydite - cellular представляет собой лёгкий бетон, в and vibro compression methods стикам даже привосходит. Керамзи- üzňeleşdiriji hä­si­ýet­le­ri, çyg­lylyk material in the form of granules котором заполнителем является ке- – compacting the expanded clay тобетонные блоки производятся на we himi­ ki­ durnuk­ ly­ ly­ gy­ boýun­ ­ (foamed and burnt clay), and bin­ рамзит – ячеистый материал в виде mixture by simultaneous applica­ современном высокотехнологичном ça keram­ zit­ be­ ton­ adaty­ we gaýry­ ding agent - cement. A caked shell гранул (вспененная и обожжённая tion of vibration and static loads. оборудовании методами формования ýe­ňil be­ton­lar­dan pes däl, gaý­ta covering the granule gives it high глина), а вяжущим – цемент. Спёкша- Due to its heat and sound insula­ и вибропрессования – уплотнение ке- olar­dan ile­ri­dir. Şo­nuň ýa­ly blok­la­ strength. Claydite, which has high яся оболочка, покрывающая гранулу, tion properties, its moisture and рамзитобетонной смеси одновремен- ryň dy­kyz­ly­gy 400-1800 kg/m3. Şol strength and lightness, is the main придает ей высокую прочность. Ке- chemical resistance, it does not ным приложением вибрационных и sebäp­ den­ keram­ zit­ be­ ton­ önümle­ ri­ type of porous aggregate. The ini­ рамзит, обладающий высокой прочно- only concede to ordinary and other статических нагрузок. По тепло- и зву- tiz dep­gin­de ön­dü­ril­ýär we ula­ny­şa tial material of expanded clay is стью и легкостью, является основным light concretes, but also surpasses коизоляционным свойствам, влаго- и goýbe­ ril­ ýär.­ Keram­ zit­ be­ ton­ önüm­ foamed clay, which, subsequent­ видом пористого заполнителя. Исход- Agaç­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da ke­ram­ them. Such blocks have a density химической стойкости он не только le­ri ýa­şa­ýyş, ra­ýat we se­na­gat ly, is baked in special furnaces ным материалом керамзита является zitbe­ ton­ ýanma­ ýar,­ çüýre­ me­ ýär­ we of 400-1800 kg/m3. Therefore, the не уступает обычным и другим лёгким gur­lu­şy­gyn­da gö­te­ri­ji gur­luş hök­ at the temperature of 1200÷1300 аргелитовая глина, которую дробят metal­ ýaly­ posla­ ma­ ýar­ hem-de da­ production and use of expanded бетонам, но и превосходит их. Такие münde­ ulanyl­ ýar.­ Ýoka­ ry­ dere­ je­ li­ 0C. The granules obtained in this и делят на фракции. Определенную şyň we aga­jyň oňaý­ly hä­si­ýet­le­ri­ni clay is developing rapidly. Clay­ блоки имеют плотность 400-1800 кг/ ke­ram­zit­be­to­nyň göw­rüm ag­ra­my way are capable of withstanding фракцию впоследствии, подвергают özünde jemleýär. dite concrete products are used м3. Поэтому производство и приме- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ agyr be­to­nyň­ky­dan tak­my­nan, 2,5 rather substantial loads. Having обжигу в специальных печах при тем- Ke­ram­zit­be­to­nyň ker­piç bi­len as load-bearing structures in hou­ нение керамзитобетона развивается es­se pes. Şeý­le­lik­de, ke­ram­zit­be­ such properties, claydite takes a пературе 1200÷1300 0С. Полученные de­ňeş­di­ri­len­de hem ar­tyk­maç­lyk­ sing, civil and industrial construc­ быстрыми темпами. Изделия из керам- to­nyň ula­nyl­ma­gy bi­len bi­na­la­ryň worthy place among inexpensive таким способом гранулы, способны la­ry bar. Bi­rin­ji­den, ke­ram­zit­be­ton tion. The bulk weight of expanded зитобетона используются в качестве we gur­naw­la­ryň ag­ra­my ep-es­li and effective foamy fillers. The выдерживать довольно существен- blok­la­ryň udel ag­ra­my ker­piç örü­ claydite concrete of high grades is несущих конструкций в жилищном, ýeň­läp, teh­ni­ki-yk­dy­sa­dy gör­ke­ properties of expanded claydite ные нагрузки. Имея такие свойства, min­den iki es­se pes­dir. about 2.5 times less than that of гражданском и промышленном стро- zi­ji­le­ri­niň peý­da­sy­na eýe bol­ýar. are in the same row with ordinary керамзит занимает достойное место Ikin­ji­den, bir stan­dart ke­ram­ heavy concrete. Thus, the use of ительстве. Объёмный вес керамзито- zit­be­ton blo­gy 7 ker­pi­jiň or­nu­ny tut­ expanded clay concrete can sig­ бетона высоких марок примерно в 2,5 ýar, ne­ti­je­de, tej­ri­be­li daş örü­ji us­ nificantly reduce the weight of раза меньше, чем тяжелого бетона. sa bir çal­şy­gyň do­wa­myn­da ker­piç buildings and structures, reaching Таким образом, применение керам- örümin­ den­ üç esse­ köp diwar­ göw­ a number of positive technical and зитобетона позволяет существенно rü­mi­ni örüp bil­ýär. Eko­lo­gi­ýa hä­si­ economic indicators. The material снизить вес зданий и конструкций, ýet­le­ri ba­ba­tyn­da-da ke­ram­zit­be­ton does not burn, does not decay, un­ достигнув ряд положительных техни- önüm­le­ri ker­piç­den pes däl­dir. Az like wood, and does not rust like ко-экономических показателей. Мате- gat­ly jaý­la­ryň gur­lu­şy­gyn­da ker­pi­ metal, while it has positive prop­ риал не горит, не гниёт, в отличие от jiň or­nu­na ke­ram­zit­be­ton blok­la­ryň erties of stone and wood at the дерева, и не ржавеет, как металл, при ula­nyl­ma­gy­nyň iş­le­riň özü­ne düş­ýän same time. Claydite concrete has этом обла­дает положительными свой- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ gym­ma­ty­ny 30-40% ar­zan­lad­ýan­dy­ advantages over brick. First, the ствами камня и дерева одновременно. gy­ny tej­ri­be gör­kez­ýär. Ke­ram­zit­be­ specific weight of blocks is 2 times Керамзитобетон имеет преимущества ton blok­la­ryň oňat berk­lik hä­si­ýe­ti­ lower than that of brickwork. Se­ и перед кирпичом. Во-первых, удель- ne bag­ly­lyk­da, olar be­lent jaý­la­ryň, condly, one standard claydite-con­ ный вес блоков из него в 2 раза ниже, kottej­le­riň, hu­su­sy jaý­la­ryň, ho­ja­ crete block replaces seven bricks. чем у кирпичной кладки. Во-вторых, lyk gur­lu­şyk­la­ry­nyň we ga­raž­la­ryň As a result, a skilled bricklayer один стандартный керамзитобетон- gur­lu­şy­gyn­da ula­nyl­ýar­lar. Az gat­ly stacks three times the volume ный блок заменяет 7 кирпичей. Как jaý­la­ry gur­mak üçin goş­ma­ça ýö­ri­ of the blocks from the blocks, as результат, квалифицированный ка- te gur­na­ma çöz­güt­le­riň ta­lap edil­ compared to brickwork. Moreover, менщик укладывает за смену из бло- me­ýän­di­gi­ni blok­la­ry ulan­ma­gyň in terms of their ecological pro­ ков объём стены в три раза больший, tej­ri­be­si gör­kez­ýär. Anyk tu­tul­ýan perties claydite - concrete products чем при кирпичной кладке. И это öl­çe­gi se­bäp­li ke­ram­zit­be­ton blok­ are not inferior to bricks. Practice при том, что по своим экологичес­ lar ow­nuk görnüşli gur­lu­şyk ma­ shows that using claydite-con­ ким свойствам керамзитобетонные te­rial­la­ry, de­mir­be­ton önüm­le­riniň crete blocks instead of bricks in изделия не уступают кирпичу. Прак- hem­me gör­nüş­le­ri, ga­py we pen­ low-rise construction reduces the тика показывает, что использование ji­re boş­luk­la­ry bi­len örän oňat ut­ cost of work by 30-40 percent. керамзитобетонных блоков вместо gaş­ýar­lar. Ke­ram­zit­be­ton blok­lar Due to good strength charac­ кирпича в малоэтажном строитель- jaý­da­ky ho­wa­nyň çyg­ly­ly­gy­ny saz­ teristics of expanded clay blocks, стве снижает себестоимость работ на la­ýar­lar, olar uzak möh­let­li­dir we they are used both in high-rise 30-40 процентов. ide­gi ta­lap et­me­ýär­ler. Ke­ram­zit­be­ housing construction and in the Благодаря хорошим прочност- ton blok­la­r ada­ty be­ton bi­len ker­pi­je construction of cottages, private ным характеристикам керамзитобе- ga­ra­nyň­da gu­rul­ýan gur­na­ma­la­ryň houses, outbuildings and gara­ тонных блоков, их применяют как в TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 58 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59

ges. The experience of the use высотном домостроении, так и при ke­ram­zit­be­ton seý­rek ulanyl­ýar we – constructive it is mainly used подвида является поризованный ке- of blocks shows that additional строительстве коттеджей, частных öz ge­ze­gin­de aşak­da­ky ki­çi gör­nüş­ in the construction of engineering рамзитобетон, из которого произво- special design solutions are not домов, хозяйственных построек и le­re bö­lün­ýär: structures (industrial buildings, дят стеновые блоки и панели. required for the erection of low- гаражей. Опыт использования бло- – gurnawçylyk esa­san, in­že­ner bridges and others). The use of – теплоизоляционный: этот под- rise buildings. Thanks to precisely ков показывает, что для возведения gur­na­ma­la­ry­ny, ýag­ny se­na­gat bi­ claydite-concrete elements in вид выступает в качестве дополни- sustained dimensions, expanded малоэтажных зданий не требуется na­la­ry, köp­rü­le­ri we beý­le­ki­le­ri gur­ such structures allows saving тельного утеплительного материала в clay blocks are perfectly com­ дополнительных специальных кон- mak­da ula­nyl­ýar. Şo­nuň ýa­ly gur­lu­ by replacing reinforced concrete составе ограждающих конструкций и bined with all kinds of small-piece структорских решений. Благодаря şyk­lar­da de­mir­be­ton önüm­le­ri­ne elements with the first; фасадной отделке; construction materials, reinforced точно выдержанным размерам ке- de­rek ke­ram­zit­be­to­nyň önüm­le­ri­ni – heat-insulating this subspe­ По плотности структуры бетона concrete products, metal struc­ рамзитобетонные блоки прекрасно ulan­mak gur­lu­şy­gyň umu­my ba­ha­ cies acts as an additional insulating различают керамзитобетон: плотный, tures, door and window openings. сочетаются со всеми видами мелкош- sy­ny tyg­şyt­la­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­ material in the structure of паризованный и крупнопористый. Claydite concrete blocks regulate тучных строительных материалов, red­ýär; enclosing structures and facade Крупнопористый керамзитобетон humidity in the room. Due to the железобетонных изделий, метал- – ýy­ly­lyk üzňeleşdiriji gurnaw- decoration; используется при заливке полов, воз- peculiarities of its structure, the локонструкций, дверных и оконных çylyga ol çäk­len­di­ri­ji gur­na­ma­la­ryň – heat-insulating-constructive ведения стен в малоэтажных домах. material provides significant im­ проёмов. Керамзитобетонные блоки dü­zü­min­de we ja­ýyň öň ta­ra­py­nyň the representative of this sub­ Поризованный керамзито­бетон ис- provement in the soundproofing регулируют влажность воздуха в по- be­ze­gin­de goş­ma­ça ýy­la­dy­jy ma­te­ species is the painted claydite- пользуется используется реже и всё properties of the structures being мещении. Строения из керамзитобе- rial hök­mün­de ulanylýar; concrete, from which the wall пространство между зёрнами крупно-

erected compared to conventio­ тона практически вечны и не требуют – ýy­ly­lyk izo­lir­leý­ji-konst­ruk­tiw blocks and panels are made. го заполнителья заполнено поризо- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО nal concrete and brick. Claydite ухода. Материал из-за особенностей bu gör­nü­şiň we­ki­li öý­jük­li ke­ram­ The main place of applica­ ванным затвердевшим вяжущим. TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ concrete blocks in comparison своей структуры обеспечивает значи- zit­be­ton bo­lup, on­dan di­war blok­lar tion of dense expanded clay is Основное место применения with other materials have high тельное улучшение звукоизоляцион- we pa­nel­ler ön­dü­ril­ýär. the erection of walls, which is плотного керамзитобетона – возве- strength, (which depends directly ных свойств возводимых конструкций Dy­kyz ke­ram­zit­be­to­nyň esa­sy considered expensive and its дение стен, который считается до- on its density), frost resistance, по сравнению с обычными бетонами и ula­nyl­ýan ýe­ri - di­war­la­ry gal­dyr­mak high cost is due to the inclusion рогим и дороговизна обусловлена long service life, low water ab­ кирпичом. Kерамзитобетонные блоки bo­lup, ol gym­mat­ba­ha iş ha­sap­lan­ of expensive cement in its com­ включением в его состав дорогосто- sorption and low cost. In addi­ сравнительно с другими материалами ýar, gym­mat­ly­gy­nyň se­bä­bi – onuň position. Such claydite concrete ящего цемента. Такой керамзитобе- tion, the blocks absorb water very имеют высокую прочность, (которая dü­zü­mi­ne gym­mat­ba­ha­ly se­ment can withstand loads of up to 7 тон может выдержать нагрузки до ses üzňeleýji hä­si­ýet­le­ri­niň ep-es­li slightly. By its properties claydite зависит в прямой зависимости от его go­şul­ýar. Şo­nuň ýa­ly ke­ram­zit­be­ton MPa, at density of a single-layer 7 Мпа, при плотности однослойной go­wu­laş­ma­gyny üp­jün ed­ýär. Gaý­ concrete allows you to use your­ плотности), морозостойкость, дли- bir gat­lak­ly di­war pa­nel­le­ri­niň dy­ wall panel of 1000 kg / m3. In the стеновой панели в 1000 кг/м3. При ry ma­te­rial­la­ra ga­ra­nyň­da ke­ram­ self in any climatic conditions. тельный срок службы низкое водопо- kyz­ly­gy 1000 kg/m3 bo­lan­ly­gyn­dan construction where high heat and строительстве где требуется высокая zit­be­ton blok­la­ryň berk­li­gi ýo­ka­ The material is also unique with глощение и низкую стоимость. Поми- 7 Mpa çen­li ag­ra­my gö­te­rip bil­ýär. sound insulation of the screed is тепло- и звукоизоляция стяжки, от- ry­dyr (onuň berk­li­gi dy­kyz­ly­gy­na its ability to erect buildings, both мо этого, блоки очень незначительно Gur­lu­şyk­da ýo­ka­ry ýy­ly­lyk we ses required, the claydite concrete лично зарекомендовал себя керам- gö­nü­den-gö­ni bag­ly bo­lup dur­ýar) from blocks, and in the form of a впитывают воду. По своим свойствам üzňeleşdiriji berk­leş­dir­me iş­le­ri ta­ has proved to be well. The use of зитобетон. Применение для данных we aýa­za çy­dam­ly­ly­gy, uzak möh­ monolithic pouring. керамзитобетон позволяет исполь- lap edi­len­de ke­ram­zit­be­ton özü­niň claydite concrete for these works работ керамзитобетона, удешевляет let­li­li­gi, suw so­ru­jy­ly­gy­nyň pes­li­gi Technological characteristics зовать себя в любых климатических oňaý­ly­ly­gy­ny gör­kez­di. Şo­nuň ýa­ly reduces the cost of construction процесс строительства и сокращает hem-de ba­ha­sy­nyň ar­zan­ly­gy bi­len of expanded clay concrete can be условиях. Материал универсален ещё iş­ler üçin ke­ram­zit­be­to­nyň ula­nyl­ and reduces the drying speed of скорость высыхания стяжки и, тем ta­pa­wut­lan­ýar. Olar­dan baş­ga-da, divided into: и возможностью возведения из него ma­gy gur­lu­şyk ama­ly­ny ar­zan­lad­ the screed and, thereby, accele­ самым, ускоряет график завершения blok­lar su­wy örän az siň­dir­ýär. Ke­ – the strength of the brand, it строений, как в виде блоков, так и ýar we berk­leş­dir­me işiniň wag­ty­ny rates the completion schedule. строительства. Керамзитобетон поз­ ram­zit­be­to­ny is­len­dik te­bi­gy ho­wa varies from 35÷100 kg / cm2; монолитной заливки. azald­ýar, ne­ti­je­de gur­lu­şy­gy ta­mam­ Claydite concrete significantly воляет значительно экономит на ма- şert­le­rin­de ula­nyp bol­ýar. Jaý­la­ – Densities, 700÷1800 kg / Физико-технические характе­рис­ la­ma­gyň möh­le­ti çalt­laş­ýar. Ke­ram­ saves on the material, it is used териале, он в сравнении с бетоном ry onuň blok­la­ryn­dan we bir­guý­ma cm3; тики керамзитабетона позволяют раз- zit­be­ton ma­te­ria­ly tyg­şyt­la­ma­ga in comparison to concrete in two расходуется в двое меньше. Скорость gör­nü­şin­de gu­rup bol­ýan­dy­gy ke­ – efficiency of thermal con­ делить его по: müm­kin­çi­lik ber­ýär, ol be­ton bi­len less. The speed of erection of the возведения строения из керамзито- ram­zit­be­tonyň köp­ta­rap­ly­dygyny ductivity, from 0,2÷0.5 kcal / h; – прочности, классы В2,5÷В15; de­ňeş­di­ri­len­de iki es­se az harç­lan­ structure from expanded clay is бетона увеличивается в 4-5 раз, чем görkezýär. – the presence of claydite in – плотности, марки D700÷D1800; ýar. Gur­lu­şy ke­ram­zit­be­ton­dan gal­ increased by 4-5 times, than from из кир­пича. Расходы на изготовление Ke­ram­zit be­to­ny teh­no­lo­gi­ýa the material, due to its porosity, – теплопроводности, 0,2÷0,66 Вт/м0C. dyr­ma­gyň tiz­li­gi ker­pi­jiň­ki­den 4-5 brick. Costs for the production of блока керамзитобетона значительно hä­si­ýet­le­ri bo­ýun­ça aşak­da­ky­la­ra somewhat reduces the density of По назначению различают сле- es­se uludyr. Ke­ram­zit­be­ton blo­gy­ny claydite concrete block are sig­ меньше, чем на изготовления того bö­lüp bol­ýar: expanded clay concrete by 10- дуюшие основные виды лёгких бето- ön­dür­mä­ge edil­ýän ha­ra­jat ker­pi­jiň nificantly less than the production объёма кирпича. Керамзитобетон- – de­re­je­si­niň berk­li­gi bo­ýun­ça, 20%. нов: şol göw­rü­mi­ne çy­ka­ryl­ýan harç­dan of that volume of bricks. Ceram­ ные блоки имеют полную экологи- В2,5÷В15; According to density of – конструкционный: в основном ep-es­li az­dyr. Ke­ram­zit­be­ton blok­lar site concrete blocks have com­ ческую безопасность. В зарубежных – dy­kyz­ly­gy bo­ýun­ça, D700÷D1800; granules of expanded clay, используется при возведении инже- eko­lo­gi­ýa taý­dan do­ly howp­suz­dyr. plete environmental safety. In странах керамзитобетонные блоки – ýy­ly­lyk ge­çi­ri­ji­li­gi, ,2÷0,66 Вт/м0C; claydite concrete is distinguished: нерных конструкций (промышленные Çig mal hök­mün­de aras­sa eko­lo­gi­ýa foreign countries, claydite-con­ называют «биоблоками» потому что Ke­ram­zi­tiň gra­nu­la­la­ry­nyň dy­ dense, painted and sandless. здания, мосты и другие). Применение dü­züm bö­lek­le­ri­niň (pal­çyk, ke­ram­ crete blocks are called «bioblock» в качестве сырья используется чисто kyz­ly­gy­na gö­rä ke­ram­zit­be­to­nyň Sandless claydite concrete is used в таких сооружениях элементов из ке- zit) ula­nyl­ýan­dy­gy se­bäp­li, da­şa­ry because raw materials are purely экологичес­кие компоненты (глина, dy­kyz, öý­jük­li we çä­ge­siz gör­nüş­le­ri­ for pouring floors, erecting walls рамзитобетона позволяет экономить ýurt­lar­da ke­ram­zit­be­ton blok­la­ry environmental components (clay, керамзит). ony aýratyn ta­pa­wut­lan­dyr­ýar. Çä­ in low-rise buildings. Painted на стоимости строительства за счет «biob­lok­lar» di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. expanded clay). ge­siz ke­ram­zit­be­ton az gat­ly jaý­la­ claydite concrete is used less замены железобетонных элементов; Гурбангуль СЕЙИТМЫРАДОВА ryň po­lu­ny guý­mak­da, di­war­la­ry­ny often and in turn it is also divided – конструкционно-теплоизоля- Gur­ban­gül SE­ÝIT­MY­RA­DO­WA, Gurbangul SEYITMYRADOVA, преподаватель, Туркменского gal­dyr­mak­da ula­nyl­ýar. Öý­jük­le­nen into subspecies: ционный: представителем данного Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk A Teacher of the Turkmen State Architecture государственного архитектурно- ins­ti­tu­tyň mu­gal­ly­my and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 60 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61

Gazda işleýän «KАМАZ 6520-34» «KАМАZ 6520-34» working on gas ÝÖRITELEŞDIRILEN GURLUŞYK «KАМАZ 6520-34» работаюший на газе MAŞYNLARY SPECIALIZED CONSTRUCTION VEHICLES

СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ СТРОИТЕЛЬНЫЕ HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО МАШИНЫ

UR­LU­ŞYK iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len­ HE main executors of construc­ СНОВНЫМИ исполнителями строи- de ýö­ri­te­leş­di­ri­len gur­lu­şyk ma­ tion work are specialized con­ тельных работ являются специали- Gşyn­la­ry esa­sy işi ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji­ler Tstruction vehicles. At present, Озированные строительные машины. hasap­ lan­ ýar.­ Häzir­ ki­ döwür­ de­ ýurdu­ ­ В настоящее время на строительных рабо- the most advanced cars in the world «КАМАЗ 6520-26020-73» myz­da do­wam ed­ýän gur­lu­şyk iş­le­rin­de are used for construction work in the тах, осуществляемых в стране, применяют- dün­ýä­niň iň öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ry­ country. ся самые передовые автомобили мира. nyň aw­to­mo­bil­le­ri ula­nyl­ýar. The vehicles specialized for Специализированные на строитель- Gur­lu­şyk iş­le­rin­de ýö­ri­te­leş­di­ri­len construction work are designed for ные работы машины предназначены для ma­şyn­lar daş, ça­gyl, çä­ge, top­rak, uly transportation of stone, gravel, sand, перевозки камня, гравия, песка, грунта, gur­lu­şyk pa­nel­le­ri, be­ton, se­ment we soil, cement, large building panels, цемента, крупных строительных пане- beý­le­ki ma­te­rial­la­ry da­şa­ma­ga ni­ýet­le­ concrete and other materials. лей, бетона и других материалов. Пре- nen­dir. Ola­ryň iň köp ula­nyl­ýa­ny ýü­ki­ni Dumpers are mainly used. имущественно используются самосвалы. özi dü­şür­ýän aw­to­mo­bil­ler­dir. Dumpers differ in the following Самосвалы различаются по сле- Ýü­kü­ni özi dü­şür­ýän aw­to­mo­bil­ler features: дующим признакам: şu aşak­da­ky ala­mat­lar bi­len ta­pa­wut­ – depending on the road condi­ – в зависимости от дорожных lan­ýar­lar: tions, where they work; условий, где они работают; – iş­le­ýän ýol şert­le­ri­ne bag­ly­lyk­da; – depending on load-carrying – по грузоподъемности; – ýük gö­te­ri­ji­li­gi bo­ýun­ça; capacity; – по месту использования – пред- – ulanyl­ jak­ ýerle­ ri­ boýun­ ça­ – karýer­ – depending on the place of use назначенные для карьерных работ, с iş­le­rin­de dür­li şe­kil­li ýa­pyk plat­for­ma­ly; - intended for quarry work, with a закрытой платформой различного типа; – ýü­kü­ni haý­sy ta­ra­pa dü­şür­ýän­di­ closed platform of various types; – в зависимости от стороны выг­ Aw­to­mo­bi­liň ýük gö­te­ri­ji­li­gi 18450 The car’s carrying capacity is 18450 Грузоподъёмность автомобиля 18450 gi bilen­ tapa­ wut­ lan­ ýan­ – ýükü­ ni­ yza, iki – depending on the side of рузки груза – назад, по обе стороны, kg, iň uly tiz­li­gi 90 km/sag. kg, the highest speed is 90 km / h. кг, самая большая скорость 90 км/час. HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО / COOPERATION HYZMATDAŞLYK gap­da­la, üç gap­da­la dü­şür­ýän; unloading the cargo - back, on both на три стороны; Aw­to­mo­bil­de «KA­MAZ – 820, The car is equipped with a die­ На автомобиле установлен – gö­te­ri­ji me­ha­nizm­le­ri­niň gur­ sides, on three sides; – в зависимости от конструкций 73-300» ky­sym­ly di­zel he­re­ket­ sel engine of the «КАМАZ-820, дизельный двигатель типа «KAMAЗ – 820, nawla­ ry­ na­ bagly­ lyk­ da­ – gidraw­ li­ ki,­ – depending on the construction подъемного механизма – гидравли- len­di­ri­ji­si otur­dy­lan. Onuň kuw­wa­ 73-300» type. Its power is 300 73-300». Его мощность сос­тавляет 300 pnewma­ ti­ ki,­ meha­ ni­ ki,­ elektri­ ki­ we ut­ of the lifting mechanism - hydraulic, ческий, пневматический, механичес­ ty 300 at güý­jü­ne, tir­sek­li wa­lyň horsepower, the highest number лошадиных сил, самое большое gaş­dy­ry­lan. pneumatic, mechanical, electrical кий, электрический и совмещенный. iň uly aý­law sa­ny 1900 aý­law/min of revolutions of the crankshaft is количество оборотов коленчатого вала Kar­ýer iş­le­rin­de kuw­wat­ly «BELAZ», and combined. В карьерных работах широко deň. Di­zel­de gy­sy­lan te­bi­gy gaz 1900 rpm. Liquefied natural gas is 1900 оборотов/мин. На дизеле приме- «KRAZ» ky­sym­ly aw­to­mo­bil­ler giň­den In quarry work, powerful используются мощные машины марки ulanyl­ ýar.­ used on the diesel. няется сжиженный природный газ. ulanyl­ ýar.­ machines of brand «BELAZ», «БEЛАЗ», «KPАЗ». Di­zel­den çyk­ýan iş­le­ni­len gaz­la­ryň The engine’s exhaust gas com­ Состав отработанных газов дви- Kаmanyň aw­to­mo­bil za­wo­dy «KRАZ» are widely used. Камский автомобильный завод dü­zü­mi «Ýew­ro-4» eko­lo­gik stan­dar­ta position complies with the Euro-4 гателя соответствует экологическим gur­lu­şyk we beý­le­ki ulag iş­le­ri üçin Kamskiy Automobile Plant pro­ производит строительные и другие ав- gabat­ gelýär.­ environmental standards. стандартам «Евро-4». ni­ýet­le­nen bir­nä­çe ma­şyn­la­ry ön­dü­ duces construction and other cars томобили, предназначенные для строи- Aw­to­mo­bil­de gy­sy­lan ba­sy­şy 20 The 9 cylinders of the car con­ В 9 баллонах автомобиля содер- rip baş­la­dy. Tä­ze dö­re­di­len ma­şyn­ intended for construction and other тельных и других транспортных работ. MPa deň bo­lan te­bi­gy gaz 9 ba­lon­da tain natural gas liquefied under жится природный газ сжиженный под lar kuw­wa­ty, ýük gö­te­ri­ji­li­gi hem-de transport operations. Newly created Вновь созданные автомобили отлича- saklan­ ýar.­ pressure of 20 MPa. давлением 20 MPa. he­re­ket­len­di­ri­ji­den daş­ky gur­şa­wa cars differ from the previously used ются от применяемых ранее мощностью, Aw­to­mo­bi­liň plat­for­ma­sy­nyň göw­ The volume of the car’s platform Объем платформы автомобиля zy­ňyl­ýan zy­ýan­ly gaz­la­ryň az­ly­gy bo­ capacity, load capacity, as well as грузоподъемностью, а также меньшим rü­mi 12 m3 deň. is 12 m3 равен 12 м3. ýun­ça öň ula­nyl­an aw­to­mo­bil­le­r­den less harmful gases released to the количеством выбрасываемых в окру- Aw­to­mo­bi­liň ýük gö­te­ri­ji­li­gi 20000 The car’s carrying capacity is 20000 Грузоподъемность автомобиля ta­pa­wut­lan­ýar­lar. environment жающую среду вредных газов. kg, iň uly tiz­li­gi 95 km/sag. kg, the fastest speed is 95 km / hour. 20000 кг, самая большая скорость 95 км/час. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 62 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63

Aw­to­mo­bil­de «KA­MAZ – 740.73- The car is equipped with a die­ На автомобиле установлен дизель­ şyn ön­dü­ri­ji za­wod­lar öz ön­dür­ýän factories, automakers use the дукции второй способ/метод. В данном 400» ky­sym­ly di­zel he­re­ket­len­di­ri­ji­si sel engine of «КАМАZ-740. 73-400» ный двигатель типа «KAMAЗ – 740. önümle­ rin­ de­ ikinji­ usuly­ ulanýar­ lar.­ second method on their products. In случае отработанные вредные газы про- otur­dy­lan. Onuň kuw­wa­ty 400 at güý­jü­ type. Its power is 400 horsepower, 73-400». Его мощность сос­тавляет 400 Bu ýag­daý­da iş­le­nen zy­ýan­ly gaz­ this case, exhausted harmful gases ходят через оборудование с катализа- ne, tir­sek­li wa­lyň iň uly aý­law sa­ny 1900 the highest number of revolutions of лошадиных сил, самое большое коли­ lar ka­ta­li­za­tor­ly en­ja­myň üs­tün­den pass through the equipment with a тором или через емкость с химической aý­law/min deň. the crankshaft is 1900 rpm. Lique­ чество оборотов коленчатого вала ýa-da içi hi­mik­li su­wuk­lyk­ly ga­byň cata­lyst or through a container with a жидкостью. На дизеле, установленном Häzir­ ki­ wagtda­ täze­ awto­ mo­ bil­ ler­ ­ fied natural gas is used on the diesel. 1900 оборотов/мин. На дизеле при­ için­den geç­ýär. Şeýle aw­to­mo­bil­de chemical liquid. On the diesel engine на данном автомобиле состав отработан- de dizel­ here­ ket­ len­ di­ ri­ ji­ sin­ den­ çykýan­ The engine’s exhaust gas com­ меняется сжиженный природный газ. oturdy­ lan­ dizel­ de­ atmos­ fe­ ra­ çykýan­ installed on this car, the composition ных газов, выбрасываемых в атмосферу iş­le­ni­len gaz­la­ryň dü­zü­miniň «Ýew­ro-5» position complies with the Euro-5 Состав отработанных газов дви- iş­le­ni­len gaz­la­ryň dü­zü­mi «Ýew­ro-4» of exhaust gases emitted into the соответствует стандарту «Евро-4». ekolo­ gik­ standar­ tyna­ gabat­ gelme­ gi­ ta­ environmental standards. гателя соответствует экологическим ekologik standar­ tyna­ gabat­ gelýär.­ atmosphere corresponds to the Шумовой ограничитель дизеля уста- lap edilýär.­ The harmful gases emitted стандартам «Евро-5». Di­ze­liň ses pe­sel­di­ji­si zy­ýan­ly gaz­ Euro-4 standard. новлен вместе с ловушкой вредных газов. Di­zel he­re­ket­len­di­ri­ji­le­rin­de daş­ky by the diesel engine into the Вредные газы, выбрасываемые ди- la­ry sak­laý­jy bi­len bi­le ýa­sa­lan. Gaz The noise limiter of the diesel В баке газовой ловушки вмещается хими- gur­şa­wa çyk­ýan zy­ýan­ly gaz­la­ry di­ze­liň atmosphere can be reduced by зельным двигателем в атмосферу возмож- sak­laý­jy­nyň ba­gy­nyň için­de 35 lit­re engine is installed together with a ческая жидкость равная 35 литрам. При

silin­ dr­ le­ rin­ de­ ýanýan­ ýangyç­ garyn­ dy­ sy­ ­ completely burning the fuel mixture но сократить путем полного сгорания топ­ deň hi­mi­ki su­wuk­lyk ýer­leş­ýär. Iş­le­ni­ trap of harmful gases. A chemical переходе отработанного газа через жид- HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО nyň do­ly ýan­ma­gy­ny ga­zan­mak bi­len ýa- in the engine cylinders or by keeping ливной смеси в цилиндрах двигателя или len gaz­lar su­wuk­ly­gyň için­den ge­çen­de liquid in the tank of the gas trap is кость сокращаются вредные химические da zyýan­ ly­ gazlar­ atmos­ fe­ ra­ çykman­ ka­ the harmful gases in place by special удержания вредных газов специальными daş­ky gur­şa­wa çyk­ýan zy­ýan­ly hi­mi­ki equal to 35 liters. When the waste соединения, выбрасываемые в атмосферу. olary­ ýöri­ te­ enjam­ lar­ bilen­ sakla­ mak­ installations prior to exhausting установками до их выхлопа в атмосферу. birik­ me­ ler­ azaldyl­ ýar.­ gas passes through the liquid, Объем платформы автомобиля arkaly­ azaldyp­ bolýar.­ them into the atmosphere. Первый способ считается сложным. Aw­to­mo­bi­liň plat­for­ma­sy­nyň göw­ harmful chemical compounds that равен 12 м3 или 16 м3 . Bi­rin­ji usul çyl­şy­rym­ly usul ha­ The first method is considered В связи с чем многие заводы автопро- rü­mi 12 m3 ýa-da 16 m3 deň­dir. are released into the atmosphere Грузоподъемность автомобиля sap­lan­ýar. Şo­nuň üçin ag­la­ba ma­ difficult. In this regard many изводители применяют на своей про- Aw­to­mo­bi­liň ýük gö­te­ri­ji­ligi 8800 are reduced. 8800 кг, самая большая скорость 80 kg, iň uly tiz­li­gi 80 km/sag. The volume of the car's platform км/час. 3 3 Kranly «KАМАZ-43118» Aw­to­mo­bil­de «KA­MAZ-740.662-300» is 12 m or 16 m . На автомобиле установлен ky­sym­ly di­zel otur­dy­lan, onuň kuw­wa­ty The car’s carrying capacity is 8800 дизельный двигатель типа «KAMAZ-43118» with crane 300 at güý­jü­ne deň. Tir­sek­li wa­lyň iň uly kg, the highest speed is 80 km / h. «KAMAЗ-740.662-300». Его мощность «КАМАЗ-43118» с краном aý­law sa­ny 1900 aý­law mi­nu­da deň. Di­ The car is equipped with a diesel составляет 300 лошадиных сил, самое zel­den çyk­ýan iş­le­ni­len gaz­la­ryň dü­zü­mi engine of «КАМАZ-740.662-300». большое количес­тво оборотов колен- «Ýew­ro-4» eko­lo­gik stan­dar­tyna ga­bat Its power is 300 horsepower, the чатого вала 1900 оборотов/мин. На gelýär.­ highest number of revolutions of the дизеле применяется сжиженный при- Aw­to­mo­bil­de otur­dy­lan «Pan­fin­ger crankshaft is 1900 rpm. Liquefied родный газ. IN­MAN IT -150» kra­ny dür­li iş­le­ri ýe­ri­ne natural gas is used on the diesel. Состав отработанных газов дви- ýetir­ mek­ üçin niýet­ le­ nen­ dir.­ Olara­ gur­ The engine’s exhaust gas com­ гателя соответствует экологическим lu­şyk-mon­taž, ulag, ýük­le­ri ýük­le­mek position complies with the Euro-4 стандартам «Евро-4». we dü­şür­mek iş­le­ri gir­ýär. Kran ýük­le­ri environmental standards. Установленный на автомобиле di­war­la­ryň, ha­ýat­la­ryň üst­le­rin­den ge­ The crane «Panfinger INMAN кран «Panfinger INMAN IT – 150» пред- çirmek­ ýa-da çukur,­ dar ýerle­ re­ eltmek­ IT-150» installed on the car is de­ назначен для выполнения различных iş­le­ri­ni hem ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. signed for various works. This is работ. Это строительно-монтажные, Kra­nyň oky 5 sa­ny süýş­ýän bö­lek­ construction and assembly, trans­ транспортные, погрузочные и разгру- den durýar­ we ýü­ki uly be­lent­li­ge gal­ portation, loading and unloading. зочные работы. Также кран выполня- dyrma­ ga­ mümkin­ çi­ lik­ döred­ ýär.­ Also, the crane performs such jobs ет такие работы, как перенос грузов Hä­zir­ki za­man ulag ma­şyn­la­ry we as carrying loads through walls, через стены, заборы или доставка en­jam­la­ry önüm­çi­lik­de, şol san­da gur­ fences or delivering grooves груза в углубленные или узкие места.

HYZMATDAŞLYK / COOPERATION / СОТРУДНИЧЕСТВО / COOPERATION HYZMATDAŞLYK lu­şyk­da iş­le­ri ýo­ka­ry hil­li ýe­ri­ne ýe­tir­ ­in-depth or bottlenecks. Стрела крана состоит из подвиж- mäge­ mümkin­ çi­ lik­ döred­ ýär.­ The boom of the crane consists ных 5 частей и дает возможность под- of 5 moving parts and makes it po­ нимать груз на большие высоты. Ýaz­gel­di AN­NA­ÝEW, ssible to lift the load to great heights. Современные автомобили и обо- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk Modern cars and equipment рудования дают возможность качес­т­ instituty­nyň do­sen­ti, t.y.k, Türkmenistanyň at make it possible to perform qualita­ венно выполнять производственные и ga­zanan bi­lim iş­gä­ri, tively the production and construc­ строительные работы. Nur­mu­ham­met AGA­BA­ÝEW, tion work. Язгелди АННАЕВ, Türkmen döw­let binagärlik-gurluşyk Доцент Туркменского государственного instituty­nyň mu­gal­ly­my Yazgeldi ANNAYEV, Associate Professor of the Turkmen State архитектурно-строительного института, к.т.н., Заслуженный Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература Architectural and Construction Institute, Ph.D., Honored Worker of Education of работник образования Туркменистана 1. An­na­ýew Ý. Dizel­ ler,­ awto­ mo­ bil­ ler­ Turkmenistan we trak­tor­lar. – Aş­ga­bat, TDNG, 2012. Нурмухаммет АГАБАЕВ, 2. Шестопалов К.К. Подёмно- Nurmuhammet AGABAYEV, Преподаватель Туркменского транспортные и дорожные машины и Teacher of the Turkmen State Architectural государственного архитектурно- оборудование. – М, 2002. and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 64 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65

ni sak­la­mak müm­kin bol­ma­ýan­dy­gy of an object when it is moved, it is го ­места на другое. В связи с тем, что üçin, olar goz­gal­ma­ýan em­läk bo­lup an immovable property. не возможно сохранить первоначаль- ÖZBAŞDAK ÝAŞAÝYŞ JAÝLARYNY dur­ýar. Utility rooms can be in resi­ ный облик объекта при его переме- Ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­da we öý­ler­de dential buildings and premises. щении, то он является недвижимым kö­mek­çi jaý­lar bol­ýar. Türk­me­nis­ According to Part 5 of Article 11 of ­имущес­твом. ta­nyň Ýa­şa­ýyş jaý ko­dek­si­niň 11-nji the Housing Code of Turkmenistan, В жилых домах и помещениях GURMAGYŇ WE ULANYŞA KABUL mad­da­sy­nyň 5-nji bö­le­gin­de şeý­le such premises are called a useful могут быть подсобные помещения. ýer­ler peý­da­ly meý­dan­lar diý­lip at­lan­ area [1]. Согласно 5 части 11 статьи Жилого dy­ryl­ýar [1]. Houses of individual construc­ Кодекса Туркменистана подобные ETMEGIŇ TERTIBI Öz­baş­dak gur­lan ýa­şa­ýyş jaý­la­ry tion are objects of private owner­ помещения именуются полезной hu­su­sy eýe­çi­lik­dä­ki ob­ýekt­ler bo­lup ship. To start the construction площадью [1]. dur­ýar. Ýa­şa­ýyş ja­ýy­nyň gur­lu­şy­gy­na of an inland house, you must Дома индивидуальной построй- baş­la­mak üçin de­giş­li rug­sa­dyň alyn­ obtain an appropriate permit. For ки являются объектами частного THE ORDER OF CONSTRUCTION AND PUTTING ma­gy ze­rur­dyr. Gur­lu­şyk et­mek üçin construction, a written permit is владения. Для начала строительства rug­sat ýaz­ma­ça gör­nüş­de be­ril­ýär. issued. The commencement of индвидуального дома необходимо IN OPERATION OF RESIDENTIAL HOUSES De­giş­li rug­sa­dy al­man gur­lu­şyk işi­ne construction without obtaining a получение соответствующего разре- baş­la­mak bel­le­nen ter­ti­be la­ýyk gel­ permit does not comply with the шения. Для строительства выдаёт- me­ýär. Şeý­le ýag­daý ob­ýek­tiň ula­ny­şa established procedure. Such a ся письменное разрешение. Начало ПОРЯДОК СТРОИТЕЛЬСТВА И ПРИЁМА ka­bul edil­mez­li­gi­ne esas bo­lup bil­ýär. situation may become the basis for строительства без получения разре- Çün­ki Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy not taking the object to operation. шения не соответствует установлен-

ýaşaýyş jaýyny gurmak üçin rug­sa­dyň The legislation of Turkmenistan ному порядку. Подобное положение HUKUK / LAW ПРАВО В ЭКСПЛУАТАЦИЮ ЖИЛЫХ ДОМОВ alyn­ma­gy­nyň hök­ma­ny­dy­gy­ny bel­le­ notes a mandatory receipt of the может стать основанием к не приня- ýär [2]. permit for construction works [2]. тию объекта к эксплуатации. Законо- Yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy­nyň ýaz­ On the basis of the written дательство Туркменистана отмечает Z­BAŞ­DAK gur­lan ýa­şa­ýyş jaý­la­ NDIVIDUAL houses are the НДИВИДУАЛЬНЫЕ жилые ma­ça rug­sa­dy esa­syn­da ob­ýek­tiň gur­ permission of the authorized обязательное получение разрешения ry ra­ýat­la­ryň oňaý­ly ýa­şaý­şy­ny primary condition for a comfor­ дома являются первичным lu­şy­gy­na baş­la­nyl­ýar. Türk­me­nis­ta­nyň bodies, the construction of the на осуществление строительства üp­jün ed­ýän il­kin­ji şert­dir. Şeý­ table life of citizens. They are условием комфортной жизни ka­nun­çy­ly­gy de­giş­li düz­gü­niň ber­jaý facility begins. The legislation of жилого дома [2]. Ö I И edi­li­şi­ne berk gö­zeg­çi­li­giň al­nyp ba­ryl­ Turkmenistan notes the need for На основании письменного раз- le jaý­lar Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat­la­ry­nyň built in the places transferred to the граждан. Строятся они в переданных eýe­çi­li­gi­ne ber­len ýer­de gu­rul­ýar. property of citizens. в собственность граждан местах. ma­gy­nyň ze­rur­ly­gy­ny bel­le­ýär. strict control over compliance with решения полномочных органов на- Öz­baş­dak gu­rul­ýan ýa­şa­ýyş jaý­ An individual residential house Индивидуальный жилой дом Gur­lu­şy­gy do­ly ta­mam­la­nan ýa­ the relevant provision. чинается строительство объекта. В la­ry öz­ba­şy­na gur­lan bö­lek bi­na bo­lup, is a separately constructed building, является отдельно построенным зда- şa­ýyş jaý­la­ry ula­ny­şa ka­bul edil­mä­ge Residential houses with com­ законодательстве Туркменистана от- ob­ýek­tiň gur­lu­şy, bi­na­gär­li­gi, umu­my different in structure, architecture нием, различным по строению, архи- de­giş­li­dir. Ob­ýek­ti ula­ny­şa ka­bul et­ plete completion of construction are мечается необходимость проведения mek işi­niň ýö­ri­te bel­le­nen ter­ti­bi bar. subject to admission. There is an строгого контроля за соблюдением HUKUK / LAW ПРАВО meý­dany dür­li-dür­li bo­lup bil­ýär. Onuň and occupied area. It is mandatory тектуре и занимаемой площади. Обя- gur­lu­şy­gyn­da ula­nyl­jak usul­lar, ýe­ri­ that the techniques used and the зательно соответствие используемых Ol sub­ýek­tiň yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­ established procedure for receiving соответствующего положения. ne ýe­ti­ril­jek iş­le­riň hi­li­niň ýur­du­my­zyň quality of the work performed приемов и качества выполняемых sy­na ar­za ber­me­gi bi­len baş­lan­ýar. the object for operation. It begins Жилые дома с полным заверше- ka­nun­çy­ly­gyn­da kes­git­le­nen ka­da­la­ are complied with the regulations работ при его строительстве нормам, Yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy Ýe­ri­ne ýe­ti­ with the submission of an application нием строительства подлежат приёму. ra la­ýyk gel­me­gi hök­man­dyr. Şeý­le determined in the legislation of the установленным законодательством ri­ji ýer­li hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­rydyr. Do­ subject to the state body. Local Есть установленный порядок приёма ob­ýekt­ler bi­na edi­len­de dür­li gur­lu­ country. When constructing such страны. При строительстве подобных lan­dy­ryş-çäk bö­lü­ni­şi­ne gö­rä sub­ýekt executive bodies are the authorized объекта к эксплуатации. Он начина- şyk ma­te­rial­la­ryn­dan peý­da­la­nyl­ýar. objects, various building materials объектов используются различные et­ra­byň ýa-da şä­he­riň hä­kim­lik­le­ri­ne state body. According­ to the admi­ ется с подачи субъектом заявления Ol ma­te­rial­la­ryň hi­li Türkmenistanyň are used. An obligatory condition строительные материалы. Обязатель- ar­za ber­ýär. Ar­za­nyň esa­syn­da ob­ýek­ nistrative-territorial division, the в государственный орган. Полномоч- hereket edýän döwlet standartlaryna is the conformity of the quality of ным условием является соответствие ti ula­ny­şa ka­bul et­mek işi­ne gi­ri­şil­ýär. subject submits an application to ным государственным органом высту- (TDS) we tehniki şertlerine (TŞ) laýyk these materials to the established качества этих материалов действую- Yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy­nyň the etrap or city hyakimlik. On the пают местные органы исполнительной gelmegi hökmanydyr. Gurluşygyň parameters. Compliance with such щим Гостам и техническим условиям. de­giş­li hü­när­me­ni sub­ýek­tiň ar­za­sy basis of the application, work begins власти. Согдасно административно- kadalaryny we düz­gü­nlerini gur­lu­ norms in construction is strictly За соблюдением строительных норм bo­ýun­ça ga­ral­ma­ga de­giş­li iş­le­ri ýe­ on the acceptance of the facility for территориальному делению, субъект şyk­da ber­jaý edi­li­şi­ne yg­ty­ýar­ly döw­ controlled by authorized state и правил в строительстве осущест- ri­ne ýe­tir­ýär. Ol ob­ýekt bo­ýun­ça sel­ operation. подает заявление в этрапский или let gul­luk­la­ry berk gö­zeg­çi­li­gi ama­la bodies, i.e. a person is the highest вляется строгий котроль полномоч- jer­me iş­le­ri­ni ge­çir­ýär. Sel­jer­mä­niň A relevant specialist of the городской хякимлик. На основании aşyr­ýar­lar. Çün­ki ýur­du­myz­da jem­gy­ value of the state and society in our ными государственными органами, do­wa­myn­da ob­ýek­tiň gur­lu­şy­gy bi­ authorized state body shall take заявления начинается работа по при- ýe­tiň we döw­le­tiň iň ýo­ka­ry gym­mat­ country [3]. т.к. человек является высшей цен­ len bag­la­ny­şy­ky res­mi­na­ma­la­ra ba­ha appropriate actions to consider the ёму объекта в эксплуатацию. ly­gy adam­dyr [3]. In accordance with the legisla­ ностью государства и общества в be­ril­ýär. Ka­na­gat­la­nar­ly ba­ha ber­len application of the subject. He con­ Соответствующий специалист Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na tion of Turkmenistan, the object of нашей стране [3]. ob­ýekt bo­ýun­ça döw­let ka­bul ediş ducts an examination of the object. полномочного государственного ор- la­ýyk­lyk­da umu­my ýa­şa­ýyş jaý gaz­ a public housing stock is considered В соответствии с законодатель- to­pa­ry­nyň dü­zü­mi tas­syk­la­nyl­ýar. During the examination, the docu­ гана выполняет соответствующие na­sy­nyň ob­ýekt­le­ri goz­gal­ma­ýan em­ to be an immovable property. An ством Туркменистана, объект жилого Ol hä­ki­miň ka­rar ka­bul et­me­gi bi­len mentation related to the construc­ действия по рассмотрению заявления läk ha­sap­lan­ýar. He­mi­şe­lik ýa­şa­ma­ga individual residential house, built фонда общего пользования принято düz­gün­leş­di­ril­ýär. Ka­rar ka­bul edi­len tion of the facility is assessed. On the субъекта. Он проводит экспертизу ni­ýet­le­nip öz­baş­dak gur­lan ýa­şa­ýyş for permanent residence can not be считать недвижимым имуществом. hu­kuk na­ma­sy ha­sap­lan­ýar. Ol ýe­ri­ne object with a satisfactory eva­luation, объекта. При проведении экспертизы ja­ýy­ny bir ýer­den baş­ga ýe­re gö­çü­rip moved from one place to another. Индивидуальный жилой дом, постро- ýe­ti­ril­me­gi hök­ma­ny hä­si­ýet­li gör­kez­ the state selection committee is cre­ оценивается документация, связан- bol­ma­ýar. Il­ki­baş­da­ky ýe­rin­den or­nu­ Due to the fact that it is not possible енный с ­целью постоянного прожива- me­le­ri özün­de jem­le­ýär. Ob­ýekt ba­ ated, which is approved by the reso­ ная со строительством объекта. По ny üýt­ge­de­niň­de, ob­ýek­tiň öň­kü­li­gi­ to preserve the original appearance ния невозможно переместить с одно- bat­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­li iş­le­ri bel­le­ýär. lution of the khyakim. The resolution объекту с удовлетворительной оцен- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 66 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67

Ka­ra­ryň maz­mu­ny Türk­me­nis­ta­nyň is a legal act accepted by an official. кой создается состав государствен- eýe­si ha­sap­lan­ýar. Sub­ýekt Türk­me­ own expense by transferring to the ­заявлении субъект просит подгото- ka­nun­çy­ly­gy­na do­ly la­ýyk gel­me­li­dir. The resolution contains instructions ной приёмной комиссии, который ут- nis­ta­nyň Ra­ýat ko­dek­si­ne, Eýe­çi­lik bank account of the local authority. вить техническую документацию зда- Et­rap, şä­her ýa-da şä­her­dä­ki et­ with the nature of compulsory ex­ верждается постановлением хякима. ha­kyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na The Bureau of Technical Inventory ния, подлежащего приёму. Плату за räp ha­ki­mi­niň ka­ra­ry esa­syn­da ka­bul ecution. It sets the work to be per­ Постановление является юридичес­ la­ýyk­lyk­da öz­baş­dak gur­lan we de­giş­ prepares an inventory of the object проделанную работу гражданин опла- ediş to­pa­ry­nyň dü­zü­mi­ne buý­ru­jy we formed on the object. The content of ким актом принятым должностным li döw­let bel­li­gi­ne al­nan ýa­şa­ýyş ja­ýy­ for the entity. чивает за свой счет перечислением на gu­ru­jy go­şul­ýar. Mun­dan baş­ga-da, the resolution must fully comply with лицом. Постановление содержит в nyň eýe­si bolýar. Ol öz­baş­dak gur­lan An individual is indicated in the банковский расчетный счет местного Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk Ka­da­la­ry­ the legislation of Turkmenistan. себе указания с характером обяза- ýa­şa­ýyş ja­ýy üçin ber­gi-borç­na­ma­sy­ certificate of confirmation of the органа. Бюро технической инвентари- nyň TGK 3.01.02-06. «Gur­lu­şy­gy ta­ Based on the resolutions of тельного исполнения. Устанавливает ny talaba laýyk ýerine ýetirýär, isle­ ­ property of a residential building of зации подготавливает для субъекта mam­la­nan bi­na­la­ry ka­bul et­mek­lik. etrap, city or city etrap khyakims, работы, подлежащие к иисполнению gine­ gö­rä ony sowgat­ ber­mek ýa-da an individual building as the owner инвентарное дело объекта. Esa­sy düz­gün­ler» ha­kyn­da­ky bö­le­ the customer and the developer are в отношении объекта. Содержание wesýet­ etmek­ ýaly­ mümkinçilige eýe of the object. In accordance with Физическое лицо, указывается в gi­niň 8.2. ben­din­de sa­na­lyp ge­çi­len included in the admission commit­ постановления должно полностью bolýar. the Civil Code of Turkmenistan, as свидетельстве о подтверждении соб- döw­let eda­ra­la­ry­nyň yg­ty­ýar­ly we­kil­ tee. In addition, in accordance with соответствовать законодательству well as the Law of Turkmenistan on ственности жилого дома индивидуль- le­ri to­pa­ryň ag­za­la­ry edi­lip bel­le­nil­ýär. the part of the Construction Norms Турк­менистана. Toý­ly ÇA­RY­ÝEW, Property, the subject turns into a ной постройки как владелец объекта. To­par ag­za­la­ry hä­ki­miň ka­ra­ of Turkmenistan 3.01.02-06. «Re­ На основании постановлений Türk­me­nis­ta­nyň Je­ma­gat ho­ja­ly­gy real owner of an apartment house of В соответствии Гражданского Кодек- ry esa­syn­da işe gi­riş­ýär­ler. To­pa­ryň ception of Buildings with Comple­ этрапского, городского или город- ministrligi­niň Ýaşa­ ­ýyş jaý bir­ža­sy­nyň hu­kuk individual construction that passed са Туркменистана, а также Закона her bir ag­za­sy ýe­rin­de anyk­la­ýyş iş­ ted Construction. Basic Provisions» ского этрап хякимов в состав приём- mas­la­hat­çy­sy the relevant state registration. He Туркменистана о собственности, субъ- le­ri­ni ge­çir­ýär, ob­ýek­tiň gur­lu­şy­nyň of paragraph 8.2. members of the ной комиссии включаются заказчик uses the object at his discretion, re­ ект превращается в реального вла- onuň tas­la­ma­sy­na la­ýyk gel­ýän­di­gi­ni commission shall be approved by и застройщик. Кроме этого, в соот- Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература turns debt obligations for the house дельца жилого дома индивидуальной bar­la­ýar. Bi­na­nyň gur­lan wag­ty kes­ plenipotentiary representatives of ветствии части Строительных Норм of individual construction, carries постройки, прошедшего соответствую- 1. Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk Ka­da­la­ry., git­le­nil­ýär. Öz­baş­dak gur­lan ýa­şa­ýyş the said authorized state bodies. Туркменистана 3.01.02-06. «Прием out such actions as giving or giving. щую государственную регистрацию. Ýa­şa­ýyş jaý­la­ry., TGK 2.08.01-06. – Aş­ga­bat. HUKUK / LAW ПРАВО ja­ýy­nyň ula­nyl­ma­ga ýa­ram­ly­dy­gy­na The members of the commis­ зданий с завершенным строитель- 2006. Он использует объект по своему ус- gü­wä ge­çil­ýär. Şeý­le hem bi­na­nyň sion proceed to work according to ством. Основные положения» пункта 2. Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Mag­lu­ Toyly CHARYEV, мотрению, возвращает долговые обя- bel­li­ge alyn­ma­ga de­giş­li­di­gi­ni tas­syk the resolution of the khyakim. Each 8.2. членами комиссии утверждаются mat­la­ry. – Aş­ga­bat. 2010, № 2. The legal consultant of the Housing зательства по дому индивидуальной ed­ýär­ler. To­pa­ryň ag­za­la­ry ýe­ri­ne ýe­ member of the commission conducts полномочные представители упомя- 3. Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy. – Exchange of the Ministry of Public Utilities of постройки, осуществляет такие дей- ti­ri­len iş­le­riň bel­le­ni­len ter­ti­be la­ýyk­ on-site inspection work, verifies the нутых полномочных государственных Aş­ga­bat, TDNG, 2016 ý. Turkmenistan ствия, как дарение или завещение. dy­gy­nyň beýany hök­mün­de de­lil­na­ma compliance of the construction of органов. öz­le­ri­niň gol­la­ry­ny goý­ýar­lar. Gol­lar the facility with its project, estab­ Члены комиссии приступают к Тойлы ЧАРЫЕВ, belle­ ni­ len­ tertip­ de­ möhür­ ler­ ýa-da lishes the time for the construction работе согласно постановлению хяки- Юридический консультант биржи möhür­ çe­ ler­ bilen­ hökma­ ny­ tassyk­ ­ of the facility. The suitability of the ма. Каждый член комиссии проводит жилья Министерства Коммунального lan­ma­ly­dyr. Şeý­le iş­le­ri ge­çir­mek­li­giň constructed residential house for на месте контрольную работу, про- хозяйства Туркменистана dowa­ my­ wagt möhle­ ti­ bilen­ çäklen­ di­ ­ operation is examined. Also, it is веряет соответствие строительства ril­ýär. Mu­nuň se­bä­bi­ni ob­ýek­te bo­lan prescribed that the building is sub­ объекта его проекту, устанавливают- is­le­giň ýo­ka­ry­dy­gy bi­len dü­şün­dir­ ject to registration. As evidence that ся сроки постройки объекта. Осви- HUKUK / LAW ПРАВО mek bolar.­ the work performed corresponds детельствуется пригодность постро- Ka­bul ediş to­pa­ry­nyň de­lil­na­ma­ to the established procedure, the енного жилого дома к эксплуатации. sy de­giş­li hä­kim­ler ta­ra­pyn­dan tas­ members of the commission sign in Также, предписывается, что здание syk­la­nyl­ýar. Soň­ra, öz­baş­dak gur­lan the act. Signatures must be certified подлежит регистрации. В качестве ýa­şa­ýyş ja­ýy Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ýer­li hä­ with seals or stamps. The duration свидетельства, что выполненная ра- ki­mi­ýet eda­ra­sy­nyň çä­gin­de gur­lan of such work is limited in time. This бота соответствует установленному bi­na­la­ry bel­li­ge alyş sa­na­wyn­da ha­ is due to the increased interest in порядку, члены комиссию расписыва- sa­ba alyn­ýar. In­di­ki no­bat­da ob­ýek­tiň the object. ются в акте. Подписи в обязательном teh­ni­ki pas­por­ty­ny al­mak işi dur­ýar. Acts of the selection committee порядке заверяются печатями или Gu­ru­jy, ýag­ny, ob­ýek­tiň ha­ky­ky eýe­si are approved by the corresponding штампами. Продолжительноть прове- bi­na­nyň ýer­leş­ýän ýe­ri bo­ýun­ça teh­ khyakimliks. Then, an individual дения подобных работ огранивается в ni­ki tü­kel­le­ýiş eda­ra­sy­na ar­za ber­ýär. residential house is registered in сроках. Это объясняется повышенным Ar­za­da sub­ýekt ula­ny­şa ka­bul edil­mä­ the register of buildings construc­ интересом к объекту. ge de­giş­li edi­len bi­na­nyň teh­ni­ki res­ ted on the territory of the executive Акты приемной комиссии утверж­ mi­na­ma­sy­ny taý­ýar­lap ber­me­gi ha­ýyş authority. The next act is obtaining даются соответствующими хякимли- ed­ýär. Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len hyz­mat­lar üçin a technical passport of the object. ками. Затем, индивидуальный жилой tö­le­gi ra­ýat öz ha­sa­by­na ýer­li eda­ra­ The developer, i.e. a real owner of дом регистрируется в реестре зданий, nyň bank­da­ky ha­sap­la­şyk ha­sa­by­na the object, submits an application to построенных на территории органа ис- ge­çir­ýär. Teh­ni­ki tü­kel­le­ýiş eda­ra­sy the technical inventory office at the полнительной власти. Следующий акт sub­ýek­te ob­ýek­tiň tü­kel­le­ýiş işi­ni taý­ location of the building. In the ap­ – это получение технического паспор- ýar­lap ber­ýär. plication the subject asks to prepare та объекта. Застройщик, т.е. реальный Öz­baş­dak gur­lan ýa­şa­ýyş ja­ýy­nyň the technical documentation of the владелец объекта, подает заявление eýe­çi­li­gi­ni tas­syk­la­ýan şa­ha­dat­na­ma­ building to be received. The citizen в бюро технической инвентаризации da ady ag­za­lan fi­zi­ki şahs ob­ýek­tiň pays a fee for the done work at his по месту расположения здания. В TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 68 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69 GURLUŞYK PUDAGYNYŇ INNOWASION UGURLARY INNOVATIVE DIRECTIONS OF THE CONSTRUCTION INDUSTRY DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ ИННОВАЦИОННЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СТРОИТЕЛЬНОЙ ОТРАСЛИ

ÜRK­ME­NIS­TA­NY ykdy­ sa­ dy,­ HE national program «The Main АЦИОНАЛЬНОЙ программой ýy­lyň 31-nji mar­tyn­da hor­mat­ly Pre­zi­ Ore Complex was laid, which will give и Беларусии был заложен фундамент syýa­ sy­ we mede­ ni­ taýdan­ Directions of Economic, Politi­ «Основные направления эко- den­ti­miz Gurbanguly Ber­di­mu­ha­me­dow impetus to the new economic capacity Гарлыкского калийного-горно-рудного «Tös­dür­me­giň 2020-nji ỳyla Tcal and Cultural Development of Hномического, политического и we Türkme­ nis­ tan­ da­ resmi­ sapar­ da­ bo­ of the country’s chemical industry. On комплекса, который даст толчок новой çen­li dö­wür üçin baş ug­ry Mil­li mak­sat­na­ Turkmenistan until 2020» provides for культурного развития Туркменис­тана lan Be­la­rus Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti March 31, 2017, with the participation экономической мощности химической ma­syn­da» yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li pu­dak­la­ry­ the growth of all sectors of the eco­ до 2020 года» предусмотрен рост всех Alek­sandr Lu­ka­şen­ko­nyň gat­naş­mak­la­ of the Esteemed Presi­dent of Turkmen­ промышленности страны. 31 марта nyň ösü­şi göz öňün­de tu­tul­ýar [2]. Hä­zir­ki nomy [2]. At present, Turkmenistan отраслей экономики [2]. В настоя- rynda­ bu toplum­ ulanma­ ga­ beril­ di.­ istan ­Gurbanguly ­Berdimuhamedov 2017 года при участии уважаемого wagtda­ Türkme­ nis­ tan­ wata­ ny­ myz­ ägirt resembles a huge construction site. щее время Турк­менистан напоминает Tä­ze se­na­gat top­lu­myn­da ýyl­da 1 and the President of the Republic of Президента Туркменис­тана ­Гурбангулы uly gur­lu­şyk meý­da­ny­ny ýa­da sal­ýar. Numerous plants and factories, огромную строительную площадку. mil­lion 400 müň ton­na ka­liý ön­dü­ri­ler. Ol Belarus Alexander Lukashenko being ­Бердымухамедова и находящегося в Ber­ka­rar döw­le­ti­miz­de bir­nä­çe apartment houses, as well as other В стране строятся многочислен- ýer­de tas­la­ma bo­ýun­ça ýyl­da di­gir­le­nen with his official visit to Turkmenistan, Туркменистане с официальным визи- za­wod-fab­rik­ler, ýa­şa­ýyş jaý­la­ry we public, economic and industrial ные заводы и фабрики, жилые дома, gör­nüş­li önü­miň 600 müň ton­na­sy­ny we the complex was put into operation. том Президента Республики Беларусь beý­le­ki dur­muş, yk­dy­sa­dy we se­na­gat buildings are being constructed а также другие здания обществен- maý­da üwe­len önü­miň hem 800 müň ton­ The new industrial complex Александра Лукашенко комплекс был maksat­ ly­ bina­ lar­ gurul­ ýar.­ Birnä­ çe­ nebit­ in the country. Several oil and gas ного, экономического и промышлен- na­sy­ny ön­dür­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. will produce annually 1 million 400 сдан в эксплуатацию. we gaz ýa­tak­la­ry öz­leş­di­ri­lip ula­n­ma­ga fields have been developed and put ного назначения. Освоены и сданы в Ga­ra­bo­gaz­da­ky kar­ba­mid za­wo­dy­nyň thousand tons of potassium. Here, Новый промышленный ком- be­ril­ýär. Öň­ki bar bo­lan za­wod­la­ryň dur­ into operation. The former plants эксплуатацию несколько нефтяных gur­lu­şy­gy­na 2014-nji ýy­lyň de­kabr aýyn­da according to the project, an annual плекс будет производить ежегодно 1 ky täze­ len­ ýär,­ döwle­ ti­ mi­ ze­ gerek­ bolan­ have undergone reconstruction, new и газовых месторождений. Прошли ba­dal­ga be­ril­di. Onuň gur­lu­şy­gy­ny 2018-nji production of 600 thousand tons of миллион 400 тыс. тонн калия. Здесь za­wod­la­ryň tä­ze­si gu­rul­ýar. Bu tä­ze gu­ factories are being built in the coun­ реконструкцию бывшие заводы, стро- ýy­lyň iýun aýyn­da ta­mam­la­mak bel­le­nil­di. grainy products is planned, as well as согласно проекту планируется еже- rul­ýan za­wod­lar döw­le­ti­mi­ziň äh­li pu­ try. Newly constructed plants incor­ ятся необходимые стране новые заво- 2013-nji ýy­lyň sent­ýabr aýyn­da hor­mat­ly 800 thousand tons of fine products. годное производство 600 тыс. тонн DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ dak­la­ry­ny öz içi­ne al­ýan­dyr [1]. porate all branches of the state [1]. ды. Bновь строящиеся заводы вбира- Pre­zi­den­ti­mi­ziň Ýa­po­ni­ýa sa­pa­ry­nyň bar­ The construction of the Garobo­ зернистой продукции, а также 800 Häzir­ ki­ döwür­ de­ himi­ ýa­ puda­ gyn­ da­ Constructed and built in the Pros­ ют в себя все отрасли государства [1]. şyn­da bu tas­la­ma­ny dur­mu­şa ge­çir­mek gas Carbamide Plant was started in тыс. тонн продукции мелкого помола. gu­rul­ýan za­wod­lar hem mu­nuň bir su­ perous Epoch of the Powerful State, Построенные и строящиеся в ba­ra­da­ky Çar­çu­wa­ly yla­la­şy­ga gol çe­kil­di. December 2014. Completion of the Строительство Гарабогазского but­na­ma­sy­dyr. Mu­ňa my­sal edip 2005-nji the chemical industry plants are a vivid нас­тоящее время заводы химичес­кой Gur­lu­şyk pu­da­gy - bu mö­hüm inf­ra­ construction is scheduled for June карбамидного завода было начато в ýyl­da gur­lan we ön­dü­ri­ji­li­gi ýyl­da 350 müň confirmation of this. For example, отрасли являются ярким тому под- st­ruk­tu­ra­la­ryň bi­ri­dir, ol ýur­duň yk­dy­ 2018. In September 2013, during a trip декабре 2014 года. Завершение строи- tonna­ bolan­ Tejen­ karba­ mid­ zawo­ dy­ ny,­ Tejen Carbamide Plant, constructed тверждением. Например, построенный sa­dy­ýe­ti­niň ös­me­gi bi­len bi­le­lik­de ila­tyň to Japan, the distinguished President тельства намечено на июнь 2018 года. 2014-nji ýyl­da gur­lup ulan­ma­ga ber­len in 2005 with a production capacity в 2005 году Тедженский карбамидный ýa­şa­ýyş dur­mu­şy­nyň go­wu­laş­ma­gy­ny signed the Framework Agreement for В сентябре 2013 года в ходе поездки ön­dü­ri­ji­li­gi ýyl­da 400 müň ton­na bo­lan of 350,000 tons annually, Mary Car­ завод производительностью 350 тыс. üp­jün ed­ýär. Bu pu­dak döw­let­de ila­ty iş the implementation of this project. в Японию уважаемый Президент под- Mary­ karba­ mid­ zawo­ dy­ ny,­ Lebap­ wela­ ­ bamide Plant constructed and com­ тонн ежегодно, построенный в 2014 bi­len üp­jün et­mek bo­ýun­ça il­kin­ji­le­riň ha­ The construction industry is one of писал Рамочное соглашение по пре- ýa­tyn­da gur­lan Gar­lyk ka­liý dag-mag­dan missioned in 2014 the with an annual году и сданный в эксплуатацию Ма- ta­ryn­da dur­ýar. Gur­lu­şy­ga bil­di­ril­ýän ta­ the important infrastructures that pro­ творению в жизнь данного проекта. toplu­ my­ ny,­ Balkan­ wela­ ýa­ tyn­ da­ gurul­ ýan­ production of 400,000 tons, Garlyk рыйский карбамидный завод с еже- lap­la­ryň gün-gün­den güýç­len­me­gi ne­ti­ vides improvement of living conditions Строительная отрасль – одна из karba­ mid­ zawo­ dy­ ny­ görkez­ mek­ bolar.­ Potash Mining Complex, constructed годным производством 400 тыс. тонн, jesin­ de­ bu pudak­ gün-günden­ özger­ ýär.­ of the population along with economic важных инфраструктур, обеспечиваю- Bil­şi­miz ýa­ly, 2009-njy ýy­lyň iýun in Lebap Velayat, and the Carbamide Гарлыкский калийный горно-рудный Gur­lu­şyk­da tä­ze ma­te­rial­la­ryň ula­nyl­ma­ development of the country. The in­ щая наряду с экономическим развитием aýynda­ türkmen­ we bela­ rus­ Lider­ le­ ri­ ­ Plant constructed in Balkan velayat. комплекс, построенный в Лебапском gy ýa­şa­ýyş jaý­la­ryň ýo­ka­ry amat­lyk­la­ry­ dustry is at the forefront of job secu­ страны и улучшение жилищных условий niň gat­naş­ma­gyn­da ýur­du­my­zyň hi­mi­ýa As you know, in June 2009, with велаяте, а также построенный в Бал- nyň bol­ma­gy­na, eko­lo­gi­ýa we yk­dy­sa­dy rity. As a result of the daily strengthe­ населения. Отрасль стоит в первых рядах se­na­ga­ty­nyň tä­ze önüm­çi­lik kuw­wa­ty­ the participation of the Leaders of канском велаяте карбамидный завод. ta­rap­dan has kä­mil­leş­me­gi­ne ýar­dam ning of requirements for construction, по обеспеченности населения работой. В na iter­gi ber­jek Gar­lyk ka­liý dag-mag­ Turkmenistan and Belarus, the foun­ Как известно, в июне 2009 года ed­ýär [4]. Me­se­lem, ug­le­rod sü­ýü­mi­niň the industry is changing day by day. результате ежедневного усиления требо- dan top­lu­my­nyň düý­bi tu­tul­dy. 2017-nji dation of the Garlyk Potash-Mining and при участии Лидеров Туркменистана ula­nyl­ma­gy ma­ýyş­gak konst­ruk­si­ýa­ly The use of new materials in construc­ ваний, предъявляемых к строительству, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 70 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71 DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ

desga­ la­ ry­ döret­ mä­ ge­ mümkin­ çi­ lik­ berse,­ tion leads to a high comfort of residen­ отрасль преображается день ото дня. da­şar­dan ho­wa ça­ly­şy­gy­ny gur­na­ma­ga tial buildings, their ecological and eco­ Применение на строительстве новых ма- müm­kin­çi­li­gi bo­lan aý­na­nyň tä­ze dö­re­dil­ nomic improvement. For example, the териалов приводит к высокой комфорт- ýän nus­ga­la­ry bi­na­nyň için­dä­ki kis­lo­ro­ use of carbon fiber allows the creation ности жилых домов, их экологическому dyň de­re­je­si­ni saz­la­ma­ga ýar­dam ed­ýär. of objects with a flexible structure, and и экономическому совершенствованию. Gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň ýe­ne bir ga­za­nan newly created glass samples with the Например, применение углеродного во- üs­tün­li­gi «3D çap et­mek» usu­ly­dyr. Bu usu­ possibility of external ventilation локна позволяет создавать объекты и с ly dö­re­di­ji Gü­nor­ta Ka­li­for­ni­ýa uni­wer­si­te­ti­ contribute to regulating the oxygen гибкой конструкцией, а вновь создава- niň pro­fes­so­ry Beh­roh Hos­ne­wis­dir [3]. level inside the building. емые образцы стекол с возможностью Pro­fes­sor B.Hos­ne­wis meý­da­ny 250 Another success of the construc­ вентиляции извне способствуют регули- m2 bo­lan bi­na­ny gu­rup bil­ýän 3D prin­te­ri tion industry is the method of «3D ровать уровень кислорода внутри здания. iş­läp taý­ýar­la­dy. 3D prin­ter bi­len jaý gur­ printing». The founder of this method Еще один успех строительной от- mak pi­ki­ri dün­ýä­de iň çalt ös­ýän şä­her­le­ is Bechron Hosneves, a professor of расли метод «3D печати». Создатель riň bi­ri bo­lan Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­ri­niň Southern California University. данного метода профессор Южно-ка- paý­tag­ty Du­baý­da ama­la aşy­ryl­dy. Bu bir Professor Bechron Hosnevis лифорнийского университета Бехрон gat­ly ofis bi­na­sy bo­lup, Du­ba­ýyň Hal­ka­ has developed a 3D printer capable Хосневис. ra ma­li­ýe mer­ke­zi­niň go­la­ýyn­da, şä­he­riň of constructing a 250 m2 building. Профессор Бехрон Хосневис разра- orta gürpünde gu­rul­dy. Bi­na­nyň elekt­rik The idea of building a house with a ботал 3D принтер способный построить

DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ üpjün­ çi­ li­ gi,­ tele­ kom­ mu­ ni­ ka­ si­ ýa,­ suw üp­ jün­çi­lik we ho­wa­lan­dy­ryş ulgamy bar­dyr. Tä­ze teh­no­lo­gi­ýa bi­len gur­na­lan ja­ýyň ba­ hasy,­ adaty­ usul bilen­ gurna­ lan­ bina­ dan­ 50% tö­we­re­gi ar­zan bol­dy. 3D prin­ter bi­len «çap edi­len» – gu­ ru­lan bi­na­la­ryň berk­li­gi we dur­nuk­ly­ly­gy aý­ra­tyn ba­ha eýe­dir. Gu­rul­ýan ýe­ri­ne la­ ýyklyk­ da,­ mese­ lem­ seýsmi­ ki­ zona­ lar­ da­ 3D printer was implemented in one здание площадью 250 м2. Мысль о пос­ bi­na­la­ryň berk­li­gi ýo­kar­lan­dy­ryl­ýar. Tä­ze of the fastest growing cities in the тройке дома при помощи 3D принтера teh­no­lo­gi­ýa bo­ýun­ça Hy­ta­ýyň gur­lu­şyk world, the capital of the United Arab была осуществлена в одном из самых kompa­ ni­ ýa­ la­ ry­ ýer titre­ me­ si­ ne­ durnuk­ ly­ Emirates, the city of Dubai. One-sto­ быстроразвивающихся городов плане- bolan­ bina­ la­ ry­ gurdy.­ HuaShang­ Tengda­ ry office building is constructed in the ты, столице Объединенных Арабских kom­pa­ni­ýa­sy­nyň tas­la­ma­sy­ny alyp ba­ran city center, near the Dubai Interna­ Эмиратов городе Дубаи. Одноэтажное bi­na­sy 3D prin­ter­de çap edil­di. Iki­gat bi­ tional Financial Center. The building здание-офис построено в городском na­nyň umu­my meý­da­ny 400 m2 bo­lup, bu has electrical supply, telecommuni­ центре, вблизи Дубайского междуна- bi­na güý­ji Rih­te­riň şka­la­sy bo­ýun­ça 8 ba­ cation network, water and ventila­ родного финансового центра. Здание la deň bo­lan ýer tit­re­me­si­ne dur­nuk­ly­dyr. tion systems. The cost of a building имеет электрообеспечение, телекомму- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 72 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73

Zhuo­da Group at­ly baş­ga bir Hy­taý kom­pa­ erected with the help of new tech­ никационную сеть, водо и вентиляцион- ni­ýa­sy 3D prin­ter­de «çap edi­len» de­tal­lar­ nologies is about 50% cheaper than ную системы. Стоимость здания, постро- dan iki gat kot­tej gur­dy. Mu­nuň üçin ba­ry- those built using the usual method. енного при помощи новых технологий ýo­gy 3 sa­gat wagt ge­rek bol­dy. Tas­la­ma­ny It is especially pleasant to note составляет примерно на 50% дешевле, iş­läp taý­ýar­laý­jy­la­ryň tas­syk­la­ma­gy­na gö­ the stability of houses «unpacked» on чем построенные по обычному методу. rä bi­na­nyň öm­ri 150 ýy­la çe­ker we ol güý­ji the 3D printer. The building compa­ Особо можно отметить устойчи- 9 bal bo­lan ýer tit­re­me­si­ne dur­nuk­ly­dyr. nies of China built aseismic buildings. вость домов «распечатанных» на 3D Hä­zir­ki dö­wür­de dün­ýä bi­na­gär­li­gi çalt The house, whose project was reali­ принтера. Строительные компании ös­ýär. Bu ösü­şiň düýp esa­syn­da yk­jam­lyk zed by HuaShang Tengda company, is Китая строили сейсмостойкие здания. dur­ýar. Gel­jek­de is­len­dik gur­lu­şyk­da giň­ printed on the 3D-printer. The area of Дом, реализацией проекта которого den ula­nyl­ýan yk­jam­lyk bir ýer­den beý­le­ki this two-storeyed building is equal to занималась компания HuaShang Tengda bir ýe­re aň­sat­lyk bi­len gö­çü­ri­lip bi­lin­ýän jaý­ 400 square metres. The lock is capa­ напечатан на 3D-принтере. Площадь la­ryň dö­re­me­gi­ne ge­ti­rer. Dür­li teh­ni­ka­lar ble to sustain earthquake by force of этого двухэтажного здания равна 400

bi­len en­jam­laş­dy­ry­lan, ti­gir­le­riň üs­tün­de 8 points under the Richter’s scale. Ot­ квадратным метрам. Замок способен DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ gur­lan jaý­lar­dan baş­ga-da, taý­ýar ele­ment­ her Chinese company, Zhuoda Group, выдержать землетрясение силой 8 ler­den tiz ýyg­nap we gu­rup bol­ýan jaý­la­ryň has constructed a two-storeyed cot­ баллов по шкале Рихтера. Другая Ки- gör­nüş­le­ri dö­re­di­ler. Gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň tage from the details unpacked on the тайская компания Zhuoda Group за три ýe­ne bir ug­ry – äh­li bi­na­la­ry, kom­mu­ni­ka­ 3D-printer in three hours. Developers часа построила двухэтажный коттедж siý­la­ry we beý­le­ki şert­le­ri do­lu­ly­gy­na öz of the project assert that the house из распечатанных на 3D-принтере де- içi­ne al­ýan, äh­li amat­ly­lyk­la­ry bo­lan şä­her­ will not collapse, and its durability will талей. Разработчики проекта утверж- le­riň we oba­la­ryň top­lum­la­ýyn gur­lu­şy­gy­ make 150 years. Moreover, the small дают, что дом не разрушится и его dyr. Mu­ňa my­sal hök­mün­de ýur­du­myz­da house printed on the printer is so долговечность составит 150 лет. Более gu­rul­ýan tä­ze şä­her­çe­le­ri we oba­la­ry gör­ strong that it will sustain an earth­ того, напечатанный на принтере домик kez­mek bo­lar. Bu tä­ze şä­her­çe­ler we oba­lar quake by force of 9 points. настолько прочен, что выдержит «Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň oba­la­ryň, At present, the world architecture землетрясение силой в 9 баллов. şä­her­çe­le­riň, et­rap­da­ky şä­her­le­riň we et­ is developing rapidly. The basis for this В настоящее время мировая архи- te­le­ke­çi­li­giň, oba ho­ja­ly­gy­nyň ös­dü­ril­me­gi, with various equipment, types of с места на место. Кроме домов, пос­ rap mer­kez­le­ri­niň ila­ty­nyň dur­muş-ýa­şa­ýyş development is mobility. In the future, тектура развивается быстро. Основой se­bit­le­riň se­na­gat taý­dan ösü­şi­niň mö­hüm transformer houses will also be crea­ троенных на колесиках и оборудован- şert­le­ri­ni düýp­li öz­gert­mek bo­ýun­ça 2020- mobility, which is widely used in any подобного развития является мобиль- ugry­ bolan­ täze­ sena­ gat­ kärha­ na­ la­ ry­ ny­ ted, which can be quickly assembled ных различной техникой, также будут nji ýy­la çen­li dö­wür üçin Mil­li mak­sat­na­ma­ construction, will lead to the creation ность. В будущем мобильность, широ- döret­ mek­ boýun­ ça­ maýa­ goýum­ tasla­ ­ and disassembled. Another direction созданы типы домов трансформеров, sy­nyň» çäk­le­rin­de gu­rul­ýar. Ýa­şa­ýyş jaý­la­ of houses, which can be easily moved ко применяемая в любом строительстве ma­la­ryň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi we tä­ze­çil of the construction industry is the которые можно будет быстро собрать ry­nyň gur­lu­şy­gy, ulag dü­zü­mi­niň, sag­ly­gy from place to place. In addition to приведет к созданию домов, которые kuw­wat­lyk­la­ryň art­dy­ryl­ma­gy bu mak­ complex construction of cities and vil­ и разобрать. Еще одно направление go­ra­ýyş ul­ga­my­nyň, bi­li­miň, me­de­ni­ýe­tiň, houses built on castors and equipped можно будет с легкостью перемещать sat­na­ma­nyň mö­hüm ug­ry bo­lup dur­ýar. lages that have complete comfort and строительной отрасли – это комплекс- XXI asyr­da her bir döw­le­tiň ös­me­gi­niň entirely include all buildings, com­ ное строительство городов и сел, име- mö­hüm şert­le­ri­niň bi­ri hem yly­my-bi­li­mi munications and other conditions. An ющих полную комфортабельность и ösdür­ mek­ den­ we döwre­ bap­ tehno­ lo­ gi­ ýa­ ­ example is new settlements and villa­ полностью включающих в себя все зда- ny dur­mu­şa or­naş­dyr­mak­dan yba­rat bo­lup ges under construction in the country. ния, коммуникации и другие условия. dur­ýar. Önüm­çi­li­giň tä­ze usul­la­ry we tä­ze They are built within the framework of Примером могут служить строящиеся mate­ rial­ lar­ zähmet­ öndü­ ri­ ji­ li­ gi­ ni­ ýokar­ lan­ ­ the President’s National Program «On в стране новые поселки и села. Они dyrma­ ga­ mümkin­ çi­ lik­ berýär­ we bu puda­ ­ the Transformation of the Socio-Hou­ строятся в рамках Национальной Прог­ gyň ne­ti­je­li­li­gi­ni has hem ýo­kar­lan­dyr­ýar. sing Conditions of the Population of раммы Президента Туркменистана «О DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ Yl­myň öz­me­gi bi­len na­no­teh­no­lo­gi­ýa, me­ Villages, Towns and Etrap Towns for преобразовании социально-жилищ- hat­ro­ni­ka we ş.m. tä­ze ugur­lar dö­re­ýär. the Period until 2020» [3]. The con­ ных условий населения сел, поселков Ýa­kyn gel­jek­de gur­lu­şyk pu­da­gyn­da hem struction of residential buildings, de­ и этрапских городов на период до 2020 täze­ ugurlar­ we hünär­ ler­ dörär.­ velopment of health care, transport, года» [3]. Строительство жилых домов, Pu­da­gyň gel­jek­ki ugur­la­ry education, culture, entrepreneurship развитие отрасли здравооханения, – san­ly usul­da tas­la­mak we önüm­ and agriculture, the implementation of транспорта, образования, культуры, çi­li­ge taý­ýar­la­mak; investment projects for the creation of предпринимательства и сельского хоз­ – berlen­ häsi­ ýet­ le­ re­ eýe bolan­ gur­ new industrial enterprises, which are яйства, претворение в жизнь инвести- lu­şyk ma­te­rial­la­ry­nyň önüm­çi­li­gi; an important direction of the region’s ционных проектов по созданию новых – köpçü­ lik­ le­ ýin­ peýda­ lan­ mak­ üçin industrial growth, and the increase промышленных преприятий, являю- gur­lu­şyk gurnawlary (bir maş­ga­la­nyň in new capacities are an important щихся важным направлением про- öz­baş­dak ýyg­nap we gur­nap bil­jek öý­le­ direction of the program. мышленного роста региона, а также ri, ho­ja­lyk des­ga­la­ry); In the 21st century, one of the увеличение новых мощностей являют- – içi­ne san­ly ulgamlar or­naş­dy­ry­lan most important conditions for the de­ ся важным направлением программы. eda­ra we ýa­şa­ýyş jaý­la­ry («in­tel­lek­tual velopment of each state is the growth В XXI веке одним из важных ус- öý­ler»); of education and science, as well as ловий развития каждого государства – gur­lu­şyk­da 3D (üç öl­çeg­li) çap et­ the introduction of modern tenolo­ является рост образования и науки, а me­gi ulan­mak; gy. New methods of production and также внедрение современных техно- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 74 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75

логий. Новые методы производства и ola­ry pu­da­gyň için­dä­ki tas­la­ma­la­ra tek­lip Future specialties in the construc- зуют альтернативные источники энер- новые материалы дают возможность edip, or­naş­dy­ryp) bil­ýän hü­när­men; tion industry гии, энергосберегающие материалы и повышения производительности – «In­tel­lek­tual bi­na­la­ryň» inf­rast­ – an architect of «Buildings with полностью обеспечивают себя энер- труда и результативности отрасли. С ruk­tu­ra­sy­ny tas­la­ýan hü­när­men. Bi­na­nyň high energy efficiency - self-sustaining гией; развитием науки возникают нанотех- için­de or­naş­dy­ry­lan in­tel­lek­tual ulgamy energy». A specialist, engaged in the – специалист по совершенство- нология, мехатроника и другие новые (me­se­lem, ada­ty ýa­şa­ýyş dur­muş­da design of buildings, self-reliant energy. ванию (модернизации) строительных нап­равления. В недалёком будущем ulanyl­ ýan­ tehni­ ka­ la­ ry,­ howpsuz­ lyk­ teh­ Such buildings use alternative energy технологий. Специалист использую- и в строительной отрасли появятся nika­ sy­ ny,­ energi­ ýa­ üpjün­ çi­ li­ gi­ ni,­ suw sources, energy-saving materials and щий конструкции, составленные из новые направления и специальности. üp­jün­çi­li­gi­ni we ş.m.) do­lan­dyr­ma­gy, fully provide themselves with energy; новых материалов для модернизации Перспективные направления saz­la­ma­gy ama­la aşyr­ýan hü­när­men; – a specialist for the improvement имеющихся зданий и объектов с при- отрасли – gur­lu­şyk­da 3D (üç öl­çeg­li) «çap (modernization) of construction tech­ менением современных технологий – цифровое проектирование и et­mek» teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň tas­la­ma­sy­ny nologies. A specialist who uses designs строительной отрасли, принимающий подготовка к производству; dö­red­ýän hü­när­men; composed of new materials for moder­ современные решения по вопросам

– 3D gör­nüş­de çap et­mek üçin ga­lyn­ new materials make it possible to – производство стройматериалов – bi­na­nyň ma­ke­di­niň tas­la­ma­sy­ny nizing existing buildings and facilities энергоснабжения, водоснабжения, DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ dy­la­ry ulan­mak (gur­lu­şyk­da ula­nyl­man ga­ increase the labor productivity and по заданным характеристикам; düz­ýän, ony «çap et­mek» (gur­mak) üçin with the use of modern construction канализационных и вентиляционных lan ma­te­rial­la­ryň ga­lyn­dy­la­ry we top­rak «3D productivity of the industry. With the – строительные конструкции iň amat­ly ma­te­rial­la­ry saý­la­ýan, bi­na­ technologies, who makes modern de­ систем жилых домов и учреждений, а prin­ter» üçin ma­te­rial bo­lup hyz­mat eder); development of science there are для массового пользования (дома и nyň 3D çap et­mek usu­lyn­da gur­lu­şy­gy­ny cisions on energy supply, water sup­ также предлагающий и внедряющий – galyn­ dy­ la­ ry­ mate­ ria­ la­ öwürmek­ nanotechnology, mechatronics and хозяйственные постройки, которые alyp barýan­ hünär­ men.­ ply, sewage and ventilation systems of их внутриотраслевым проектам; üçin bio­lo­gi­ki usul­da gaý­ta­dan iş­le­mek. other new directions. In the near fu­ самостоятельно может построить и Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň taý­syz ta­ residential buildings and institutions, – специалист по проектированию Bu ga­lyn­dy­syz önüm­çi­li­gi we gur­lu­şyk ture new industries and specialties разобрать одна семья); gal­la­sy bi­len Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap as well as offers and implements инфраструктуры «Интеллектуальных tehno­ lo­ gi­ ýa­ sy­ ny­ döret­ mä­ ge­ mümkin­ ­ will be in the construction industry. – офисы и жилые дома с вмон- Türk­me­nis­tan döw­le­ti­mi­ziň gur­lu­şyk we them to intra-industry projects; зданий». Специалист осуществляющий çilik­ berer.­ (Mese­ lem,­ ulany­ lan­ akyndy­ Promising directions of the industry тированной цифровой системой («ин- bina­ gär­ lik­ ulga­ myn­ da­ täze­ ugurla­ ry­ ösdür­ ­ – a specialist in Infrastructure управление и наладку установленной suwla­ ry­ we önümçi­ lik­ galyn­ dy­ la­ ry­ dürli­ – digital design and preparation теллектуальные дома»); me­giň düýp­li bin­ýa­dy gu­rul­dy. On­da türk­ Design of «Smart Buildings». A spe­ внутри здания интеллектуальной сис­ ma­te­rial­la­ra we ener­gi­ýa öz­ger­di­ler). for production; – применение в строительстве 3D men hal­ky­nyň ta­ry­hy-me­de­ni we çe­per­çi­lik cialist who manages and adjusts the темы, (например, бытовая техника, Gel­je­giň kä­bir me­se­le­le­ri – production of construction (трехмерной) печати; mira­ sy,­ milli­ däp-dessur­ la­ ry,­ ençe­ me­ asyr­ intellectual system installed inside техника безопасности, энергообеспе- – gur­lu­şy­gyň ada­ty teh­no­lo­gi­ýa­la­ materials by specified characteristics; – использование отходов для 3D la­ryň do­wa­myn­da top­lan tej­ri­be­si, in­no­wa­ the building, (for example, house­ чение, водообеспечение и др); ryny­ döwre­ bap­ inno­ wa­ sion­ usullar­ bilen­ – building structures for mass печати (отходы неиспользованных sion teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri, hold appliances, safety equipment, – специалист, создающий проект ça­lyş­mak; use (houses and outbuildings, which в строительстве материалов и грунт mil­le­ti­mi­ziň te­bi­gy-ho­wa şert­le­re uý­gun­la­ energy supply, water supply, etc.); технологии печати 3D (трехмерный) – gu­rul­jak bi­na­la­ry 3D (üç öl­çeg­li) can be built and dismantled by one могут служить материалом для «3D şan ýa­şa­ýyş tej­ri­be­si öz be­ýa­ny­ny tap­dy. – a specialist, who creates a системы в строительстве. Специалист usul­da mo­de­lir­le­mek; family independently); принтера»); project for printing technology 3D по составлению макета здания, от- – «In­tel­lek­tual» öý­le­ri we bi­na­la­ry – offices and residential buil­ – биологическая переработка Maksatguly BENDOW, (three-dimensional) system in con­ бирает самые выгодные материалы tas­la­mak, saz­la­mak hem-de gur­na­mak; dings with a built-in digital system для превращения отходов в матери- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk struction. A specialist in drawing up для его распечатки (постройки), ведет – öz-özüni­ energi­ ýa­ bilen­ üpjün­ («smart homes»); алы. Это даст возможность создания institutynyň mugallymy the layout of the building, selects the строительство по методу распечатки edip bilýän­ jaýla­ ry­ tasla­ mak.­ – application in the construction безотходного производства и строи- здания методом 3D. Sähragül GURBANOWA, most profitable materials for printing Gur­lu­şyk puda­ ­gy­nyň geljek­ ­ki of 3D (three-dimensional) printing; тельной технологии. (Например, ис- Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk (construction), leads the construc­ Благодаря заботам уважаемого hü­när­le­ri – the use of waste for 3D printing пользованная сточная вода и произ- institutynyň 5-nji ýyl talyby tion using a method of 3D printing. Президента в независимом и ней- – «Energo­ ne­ ti­ je­ li­ li­ gi­ ýoka­ ry­ – öz- (the waste of unused construction водственные отходы превращаются в Thanks to the care of the distin­ тральном Туркменистане построена özüni­ energi­ ýa­ bilen­ üpjün­ edýän­ bina­ ­ materials and soil can serve as различные материалы и энергию). Edebiýat / Bibliography / Литература guished President the basis for the основа для развития новых направле- la­ryň» bi­na­gä­ri. Öz-özü­ni ener­gi­ýa bi­len material for «3D printer»); Некоторые вопросы перспективы development of new directions in the ний в строительной и архитектурной

DAŞARY YURTLARDA / ABROAD ЗА РУБЕЖОМ üpjün­ edýän­ bina­ la­ ry­ tasla­ mak­ bilen­ – biological processing to con­ – замена традиционных техно- 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. Türk­ country’s construction and architec­ отрасли страны. В этом нашли свое meş­gul­lan­ýan hü­när­men­dir. Bu bi­na­lar vert waste into materials. This will логий строительства современными me­nistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet ture has been built in independent отражение историко-культурное и ху- ener­gi­ýa­nyň al­ter­na­tiw çeş­me­le­ri­ni we enable the creation of waste-free инновационными методами; kadalaşdyrylyşy. I-II tom. – Aşgabat, 2010. and neutral Turkmenistan. This ref­ дожественное наследие турк­менского ener­gi­ýa tyg­şyt­laý­jy ma­te­rial­la­ry ula­ production and construction techno­ – моделирование строящихся 2. Türkmenistany ykdysady, syýasy lects the historical and cultural heri­ народа, национальные обычаи и об- nyp, dolu­ ly­ gy­ na­ özüni­ energi­ ýa­ bilen­ üp­ logy. (For example, used wastewater зданий методом 3D (трехмерный); we medeni taýdan ösdürmegiň 2020- tage of the Turkmen people, national ряды, опыт, накопленный в течении nji ýyla çenli döwür üçin baş ugry Milli jün ed­ýär; and industrial waste are converted – проектирование, настройка и многих веков, успехи инновационных maksatnamasy. – Aşgabat, 2003. customs and rituals, the experience – gur­lu­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­ny kä­mil­ into various materials and energy). конструкция «Интеллектуальных» 3. Лунева Д.А., Кожевникова Е.О., accumulated over many centuries, технологий в строительной отрасли, leş­dir­ýän (mo­der­ni­zir­le­ýän) hü­när­men; Some Perspectives домов и зданий; Калошина С.В. Применение 3D-печати в the successes of innovative techno­ а также жизненный опыт нации по – gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň döw­re­bap – replacement of traditional – проектирование зданий само­ строительстве и перспективы ее развития logies in the construction industry, as адаптации к природным условиям. tehno­ lo­ gi­ ýa­ la­ ryn­ dan­ peýda­ la­ nyp­ (me­ construction technologies with обеспечивающихся энергией. // Вестник Пермского национального well as the life experience of the na­ selem,­ bar bolan­ bina­ la­ ry­ we desga­ la­ ry­ modern innovative methods; Будущие специальности стро­ исследовательского политехнического tion in adapting to natural conditions. Максатгулы БЕНДОВ, kä­mil­leş­dir­mek (mo­der­ni­zir­le­mek) üçin – modeling of buildings under ительной отрасли университета. Строительство и архитек­ преподаватель Туркменского täze­ mate­ rial­ lar­ dan­ düzü­ len­ gurnawlary construction using the 3D method – архитектор «Зданий, с высокой тура. – 2017. – Т. 8, № 1. – С. 90–101. DOI: Maksatguly BENDOV, государственного архитектурно- строительного института ula­nyp bil­ýän, ýa­şa­ýyş we eda­ra bi­na­la­ (three-dimensional); энергорезультативностью - самообес­ 10.15593/2224-9826/2017.1.08. A teacher of the Turkmen State Architectural 4. Черняев В.В., Абакумов Р.Г. Проб­ ry­nyň ener­goüp­jün­çi­li­gi, süw üp­jün­çi­li­gi, – design, adjustment and design печивающихся энергией». Специ- and Construction Institute лемы внедрение инновационных техноло­ Сахрагуль КУРБАНОВА, ula­ny­lan suw­la­ry ak­dy­ryş, ho­wa­lan­dy­ryş of «smart» houses and buildings; алист, занимающийся проектирова- гий в строительстве // Международный Sahragul GURBANOVA, студентка 5 курса Туркменского ýaly­ ulgamlary­ boýun­ ça­ döwre­ bap­ çöz­ – designing of buildings with нием зданий, самообеспечивающихся научный журнал «Инновационная наука» A student of the Turkmen State Architectural государственного архитектурно- güt­le­ri ka­bul edip, baş çy­ka­ryp bil­ýän, self-sufficient energy. энергией. Подобные здания исполь- №02-1/2017 ISSN 2410-6070. and Construction Institute строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 76 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77 TÜRKMENISTAN – RUHUBELENTLIGIŇ WE SAGDYNLYGYŇ ÝURDY TURKMENISTAN IS A COUNTRY OF INSPIRATION AND HEALTH ТУРКМЕНИСТАН – СТРАНА ВООДУШЕВЛЁННОСТИ И ЗДОРОВЬЯ SPORT / СПОРТ

ÜN­ÝÄ spor­tun­da tä­ze sa­hy­ HANKS to the tireless efforts ЛАГОДАРЯ неустанным забо- pa­ny aç­jak Azia­da – 2017-ä of the Leader of the Nation, там Лидера нации ­Гурбангулы Dtaý­ýar­lyk­ly bar­mak üçin ýur­ T­Gurbanguly ­Berdimuhamedov, ББердымухамедова,­ претвор­я­ du­myz­da mil­li Li­de­ri­miz Gurbanguly a lot of work is being done to pre­ ется в жизнь большая работа в Berdimuhamedowyň taý­syz ta­gal­la­sy pare the Asian Games-2017, which подготовке Азиады-2017, которая bi­len uly iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Mi­nistr­ will open a new page in the world откроет новую страницу в мировом lik­le­riň we pu­dak eda­ra­la­ry­nyň iş­gär­ sport. Carrying out sporting events спорте. Среди работников Минис­ le­ri­niň ara­syn­da ru­hu­be­lent­li­gi, be­den­ under the motto «Turkmenistan is терств и ведомств в Туркменис­тане ter­bi­ýä­ni we spor­ty ös­dür­mek, sag­dyn a country of inspiration and health» проводятся спортивные меропри- dur­mu­ş ýö­rel­ge­si­ni dur­mu­şa giň­den with a view to developing enthu­ ятия под девизом «Туркменистан or­naş­dyr­mak, ze­hin­li, güýç­li, ba­şar­jaň siasm, physical culture and sports – страна воодушевленности и здо-

SPORT / СПОРТ tür­gen­le­ri se­çip-saý­lap al­mak, ola­ryň among the employees of the Minis­ ровья». Их участия в составе сбор- Türk­me­nis­ta­nyň ýy­gyn­dy to­pa­ry­nyň tries and departments, broadly ных команд Туркменис­тана также dü­zü­min­de çy­kyş et­me­gi­ni ga­zan­mak implementing the principle of a является одной из основных работ в mak­sa­dy bi­len «Türk­me­nis­tan – ru­ healthy lifestyle, selecting talen­ этом направлении. hu­be­lent­li­giň we sag­dyn­ly­gyň ýur­dy» ted, strong, viable athletes, achie­ Заключительные соревнования at­ly sport ýa­ryş­la­ry­nyň ge­çi­ril­me­gi bu ving their participation in the natio­ VIII спартакиады по спортивным ugur­da ýaý­baň­lan­ýan iş­le­riň esa­sy­la­ nal teams Teams of Turkmenistan сос­тязаниям между работниками ry­nyň bi­ri­dir. is also one of the main works in this Министерств и ведомств под Türk­me­nis­ta­nyň mi­nistr­lik­le­ri­ direction. девизом «Туркменистан – страна niň, pu­dak eda­ra­la­ry­nyň iş­gär­le­ri­niň Final competitions of the VIII воодушев­ленности и здоровья» ara­syn­da spor­tuň gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça Games of sports contests between прошли в апреле-мае на спортивных «Türk­me­nis­tan – ru­hu­be­lent­li­giň we employees of the Ministries and de­ объектах города Ашхабада. sag­dyn­ly­gyň ýur­dy» at­ly VIII- sport ýa­ partments under the motto «Turk­ Как известно, ­спортсмены ryş­la­ry­nyň jem­leý­ji ýa­ryş­la­ry 2017-nji menistan is a country of inspiration хозяй­ственного управления «Спор- ýy­lyň ap­rel-maý aý­la­ryn­da Aş­ga­bat şä­ and health» were held in April-May тивный клуб строительства и he­ri­niň sport des­ga­la­ryn­da ge­çi­ril­di. at sports facilities in the city of Ash­ архитектуры» Министерства Стро- Mä­lim bol­şy ýa­ly, ýur­du­myz­da ýaý­ gabat. ительства и архитектуры Турк­ baň­lan­ýan dür­li sport ýa­ryş­la­ry­na Türk­ As you know, athletes of the менистана принимают система- me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik economic management «Sports Club тическое участие на проводимых mi­nistr­li­gi­niň «Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik of Construction and Architecture» в стране различных спортивных sport klu­by» ho­ja­lyk mü­dir­li­gi­niň tür­ of the Ministry of Construction and ­мероприятиях. gen­le­ri yzy­gi­der­li gat­na­şyp, üs­tün­lik­li Architecture of Turkmenistan take На соревновании, нашедшем çy­kyş edip gel­ýär­ler. Ýur­du­my­zyň mi­ a systematic part in various sports ­горячую поддержку среди минис­ nistr­lik­le­ri­niň we pu­dak eda­ra­la­ry­nyň events held in the country. терств и ведомств страны они TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 78 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79

arasyn­ da­ gyzgyn­ goldaw­ tapan­ bu ýa­ At the competition, which ­сумели показать высокие показа- «Türkmenistan-ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» atly ryş­da hem olar ýo­ka­ry ne­ti­je­le­ri gör­ was strongly supported among the тели. (результаты соревнований в VIII-Milli Spartakiadasynyň Milli göreş görnüşi boýunça jemleýji ýaryşynyň netijesi kez­me­gi ba­şar­dy­lar. (ýa­ry­şyň ne­ti­je­le­ri ministries and departments of the таблице ниже). aşak­da­ky tab­li­sa­lar­da gör­ke­zil­ýär). country, they were able to show high Следует отметить хорошие ре- The results of the final round of the National Wrestling of the VIII National Sports Contest «Turkmenistan is a Ýe­ri ge­len­de Türk­me­nis­ta­nyň rates. (The results of the competition зультаты сборной команды сред- country of inspiration and health» baş­lan­gyç or­ta hü­när okuw mek­dep­ in the table below). ней специализированной строи- Итоги заключительного тура по Национальной борьбе VIII Национальной Спартакиады «Туркменистан – страна воодушевленности и здоровья» «Türkmenistan – ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy» atly VIII- sport ýaryşlarynyň jemleri

Results of the VIII Sports Contest «Turkmenistan is a country of inspiration and health» Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda Agramda With the weight With the weight With the With the With the weight With the weight With the weight With the weight Итоги VIII спартакиады «Туркменистан – страна воодушевленности и здоровья» weight weight В весе В весе В весе В весе В весе В весе В весе В весе 57 kg. 62 kg. 82 kg. 90 kg. 100 kg. +100 kg. Stol Jemi 68 kg. 74 kg. № Toparlaryň ady Woleýbol Ýeňil atletika Suwda Küşt Kiçi tennisi Milli göreş Basketbol Tennis utuk Umumy ýüzmek futbol sany eýelän ýeri Team names volleyball Light athletics Chess Table National basketball Tennis I-orun I-orun I-orun I-orun II-orun I-orun I-orun II-orun Swimming Mini tennis wrestling Total Total Названия Волейбол Легкая Шахматы Баскетбол Теннис football number of number of команд атлетика Плавание Националь- I-place I-place I-place I-place II-place I-place I-place II-place Настоль- scores places 05-09.04.2017 14-19. Мини ный ная борьба 19-23.04.2017 24-27. I-место I-место I-место I-место II-место I-место I-место II-место SPORT / СПОРТ 06-08.04.2017 14-16.04.2017 04.2017 футбол теннис 04.2017 Всего Общее 19-21 19-21 количество количество 17-23. .04.2017 очков мест 04.2017 Erkek Zenan Erkek Zenan Erkek Zenan 18-20. Erkek Zenan 04.2017 le­rin­de bi­lim al­ýan ta­lyp ýaş­la­ryň ara­ тельной школы города Ашхабада М W М W М W М W Good results of the team of the syn­da yg­lan edi­len «Türk­me­nis­tan – secondary specialized construction на VIII спартакиаде «Туркменис­ М Ж М Ж М Ж М Ж ru­hu­be­lent­li­giň we sag­dyn­ly­gyň ýur­dy» school of Ashgabat at the VIII тан – страна воодушевленности at­ly VIII- sport ýa­ryş­la­ryn­da Aş­ga­bat Sports Contest «Turkmenistan is a и здоровья», проведенной среди gur­lu­şyk or­ta hü­när okuw mek­de­bi­niň country of inspiration and health» студенческой молодежи началь- Türkmenistanyň ýy­gyn­dy to­pa­ry­nyň hem ýo­ka­ry üs­tü­ ных средне-специализированных Gurluşyk we held among students of primary binagärlik nli­ge eýe bo­lan­dy­gy­ny bel­läp geç­mek secondary specialized schools of школ Туркменистана. ministrligi III I I I I I I I I I I I I is­le­ýä­ris. Turkmenistan should be noted. Спортсмены и команды, побе- 1 Ministry of Sport ýa­ry­şy­nyň jem­leý­ji tap­ Athletes and teams that won the дившие на заключительном туре Construction 8 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 10 bal 128 I gy­ry­nyň ýe­ňi­ji­le­ri bo­lan to­par­lar we scoring tour of the sport were awar­ спортивного состязания награж- SPORT / СПОРТ and Architecture of Turkmenistan tür­gen­ler Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ ded with a special prize of the Presi­ дены специальным призом Прези- ti­niň ýö­ri­te baý­ra­gy, Türk­me­nis­ta­nyň dent of Turkmenistan, Certificates of дента Туркменистана, Почетными Министерство Sport ba­ra­da­ky döw­let ko­mi­te­ti­niň Honor of the State Sports Committee грамотами Государственного ко- строительства и архитектуры Hormat­ hatla­ ry­ hem-de Türkme­ nis­ ­ of Turkmenistan, as well as cups and митета Турк­менистана по спорту, Туркменистана ta­nyň De­mok­ra­tik par­ti­ýa­sy, Türk­ medals of the Democratic Party of а также кубками и медалями Де- me­nis­ta­nyň Kär­deş­ler ar­ka­la­şyk­ Turkmenistan, the Central Council of мократической партии Туркме- la­ry­nyň Mil­li mer­ke­zi, ýur­du­my­zyň Trade Unions of Turkmenistan, and нистана, Центральным советом Türkmenistanyň Bilim ministrligi IV II II II III II II III III III IV III II Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Ýaş­lar gu­ra­ the Central Council of Magtymguly профсоюзов Туркменистана и Цен- ma­sy­nyň Mer­ke­zi Ge­ňe­şi ta­ra­pyn­dan Youth Organization. тральным советом Молодежной 2 Ministry of Education of Kubok­ lar­ we medal­ lar­ bilen­ sylag­ ­ Every victory is the beginning организации страны имени Мах- 7 bal 9 bal 9 bal 9 bal 8 bal 9 bal 9 bal 8 bal 8 bal 8 bal 7 bal 8 bal 9 bal 108 II Turkmenistan landy­ lar.­ of new achievements. The high vic­ тумкули. Her bir ga­za­ny­lan ýe­ňiş – tä­ze Каждая победа начало новых Министерство tory of the athletes of the economic образования üs­tün­lik­le­re ba­dal­ga. Türk­me­nis­ta­nyň management of «Sports Club of Con­ достижений. Высокая победа спорт­ Туркменистана Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi­ struction and Architecture of Turk­ сменов хозяйственного управления niň ho­ja­lyk mü­dir­li­gi­niň tür­gen­le­ri­niň menistan» of the Ministry of Con­ воодушевляет их на достижение

Türkmenistanyň ga­za­nan bu ýo­ka­ry üstünligi ola­ry şu struction and Architecture inspires новых успехов на Азиаде-2017, Maliýe ------III III IV VI V ----- II II III II IV ýy­lyň sent­ýabr aýyn­da paý­tag­ty­myz them to achieve new successes at которая пройдет в Ашхабаде в ministrligi Aş­ga­bat­da ge­çi­ril­jek Azia­da – 2017- the Asian Games-2017, which will сентябре нынешнего года. 3 Ministry of de tä­ze ýeňişle­re eýe bol­ma­ga ruh­lan­ be held in Ashgabat this September. 76 III Finance of 8 bal 8 bal 7 bal 5 bal 6 bal 9 bal 9 bal 8 bal 9 bal 7 bal dyr­ýar. Чары ИШАНКУЛИЕВ, Turkmenistan Chary ISHANGULYYEV, Главный специалист хозяйственного управления «Спортивный клуб Министерство Ça­ry IŞAN­GU­LY­ÝEW, Chief specialist of economic management финансов Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik «Sports Club of Construction and строительства и архитектуры» Туркменистана mi­nistr­li­gi­niň «Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik sport Architecture» of the Ministry of Construction Министерства Строительства и klu­by» ho­ja­lyk mü­dir­li­gi­niň baş hü­när­me­ni and Architecture of Turkmenistan архитектуры Туркменистана M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е

M. Tuwakow Ylym – ösüşleriň binýady...... 1 Ý. Ezizowa Energetika Hartiýasynyň forumy...... 8 A. Orakowa, P. Garaýew Aşgabadyň seýilgähleri we olaryň binagärlik aýratynlyklary..12 S. Saýylowa, B. Nepesowa Logistikada ulgamlaýyň seljerme...... 21 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly J. Esenow Ezber gurluşykçylar öňe saýlandy...... 28 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE A. Annamämmedow, S. Aşyrowa Üstünlikleriň hil netijeleri...... 30 OF TURKMENISTAN S. Janmämmedowa Binagärlik sungaty milli kinematografiýada...... 35 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА Ä. Gubaýewa Däp bolan bezeg we binanyň döwrebap keşbi...... 40 ТУРКМЕНИСТАНА G. Seýitmyradowa Gurluşyk material – keramzitbeton bloklar...... 54 Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň Ý. Annaýew, N. Agabaýew Ýöriteleşdirilen gurluşyk maşynlary...... 60 Gurluşyk we binagärlik ministrligi T. Çaryýew Özbaşdak ýaşaýyş jaýlaryny gurmagyň we ulanyşa kabul etmegiň tertibi...64 Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän M. Bendow, S. Gurbanowa Gurluşyk pudagynyň innowasion ugurlary...... 68 ylmy žurnallaryň we neşirleriň Ç. Işangulyýew Türkmenistan – ruhubelentligiň we sagdynlygyň ýurdy...... 76 sanawyna goşuldy.

The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific M. Tuvakov Science is the foundation of progress...... 1 publications of Turkmenistan. Y. Ezizova Energy Charter forum...... 8

Журнал включен в перечень A. Orakova, P. Garayev Park complexes of Ashgabat and their architectural peculiarities..12 рецензируемых научных изданий S. Sayylova, B. Nepesova System analysis in logistics...... 21 Туркменистана. J. Esenov Skillful builders are going forward...... 28 Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA A. Annamammedov, S. Ashyrova The results of qualitative achievements...... 30 Art of architecture in national cinematography...... 35 Redaksiýanyň geňeş agzalary: S. Janmammedova Çary AMANSÄHEDOW E. Gubayeva Traditional decor and modern facade...... 40 Baýrammyrat ATAMANOW G. Seyitmyradova Building material – expanded clay blocks...... 54 Abdyrahym AŞYROW Wladimir GASANOW Y. Annayev, N. Agabayev Specialized construction vehicles...... 60 Ataberdi GURBANLYÝEW T. Charyev The order of construction and putting in operation Sapargeldi DAŇATAROW of residential houses...... 64 Annageldi ESENOW Muhammet MÄMENOW M. Bendov, S. Gurbanova Innovative directions of the construction industry...... 68 Ruslan MYRADOW C. Ishangulyev Turkmenistan is a country of inspiration and health...... 76 Aşyr ÝAZDURDYÝEW

Redaksiýanyň salgysy: 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, М. Туваков Наука – фундамент прогресса...... 1 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Я. Эзизова Форум Энергетической Хартии...... 8 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. А. Оракова, П. Гараев Парковые комплексы Aшхабада и их архитектурные Faks: 92-18-54 особенности...... 12 E-mail: [email protected] Indeksi: 78009 С. Сайылова, Б. Непесова Системный анализ в логистике...... 21

2015-nji ýylyň ýanwar aýyndan bäri neşir edilýär. Д. Эсенов Умелые строители вышли вперед...... 28 Üç aýda bir gezek çap edilýär. А. Аннамаммедов, С. Ашырова Результаты качественных достижений...... 30 Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar С. Джанмаммедова Искусство архитектуры в национальной кинематографии...... 35 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. Э. Губаева Традиционный декор и современный фасад...... 40 Ýygnamaga berildi – 13.04.2017 Çap etmäge rugsat edildi – 22.08.2017 Г. Сейитмырадова Строительный материал – керамзитобетонные блоки...... 54 Neşir N1. Sany–8000. A–94211. Sargyt N–2302. Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. Я. Аннаев, Н. Агабаев Специализированные строительные машины...... 60 Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. Т. Чарыев Порядок строительства и приёма в эксплуатацию жилых домов...... 64 Hasap neşir listi 7,9. М. Бендов, С. Курбанова Инновационные направления строительной отрасли...... 68 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 Ч. Ишанкулиев Туркменистан – страна воодушевлённости и здоровья...... 76