Jeleniewo” W Województwie Podlaskim

Projekt Planu Zada ń Ochronnych obszaru Natura 2000 PLH200001 „Jeleniewo” w województwie podlaskim

Praca zbiorowa pod redakcj ą dr Małgorzaty Falenckiej-Jabło ńskiej

2011 r. Spis tre ści 1. Etap wst ępny pracy nad Planem...... 4 1.1 Informacje ogólne...... 4 1.2 Ustalenie terenu obj ętego Planem...... 4 1.3 Mapa obszaru Natura 2000...... 5 1.4. Opis zało Ŝeń do sporz ądzenia Planu ...... 5 1.5. Ustalenie przedmiotów ochrony obj ętych Planem...... 8 1.6. Opis procesu komunikacji z ró Ŝnymi grupami interesu...... 13 1.7. Kluczowe instytucje/osoby dla obszaru i zakres ich odpowiedzialno ści ...... 14 1.8. Zespół Lokalnej Współpracy...... 17 2. Etap II Opracowanie projektu Planu ...... 19 Moduł A ...... 19 2.1. Informacja o obszarze i przedmiotach ochrony...... 19 2.2. Ogólna charakterystyka obszaru...... 23 2.3. Struktura własno ści i u Ŝytkowania gruntów...... 26 2.4. Zagospodarowanie terenu i działalno ść człowieka ...... 27 2.5. Istniej ące plany/programy/projekty dotycz ące zagospodarowania przestrzennego...... 27 2.6. Informacja o przedmiotach ochrony obj ętych Planem wraz z zakresem prac terenowych – dane zweryfikowane...... 37 2.6.1. Typy siedlisk przyrodniczych wyst ępuj ących na terenie obszaru...... 42 2.6.2. Gatunki zwierz ąt i ich siedliska wyst ępuj ące na terenie obszaru...... 54 2.6.3. Gatunki ro ślin i ich siedliska wyst ępuj ące na terenie obszaru ...... 58

Moduł B ...... 59 3. Stan ochrony przedmiotów ochrony obj ętych Planem...... 59 3.1. Stan ochrony siedlisk przyrodniczych niele śnych ...... 59 3.2. Stan ochrony siedlisk przyrodniczych le śnych ...... 89 3.3. Stan ochrony gatunków zwierz ąt ...... 93 3.4. Stan ochrony gatunków ro ślin ...... 95 4. Analiza zagro Ŝeń ...... 95 5. Cele działa ń ochronnych ...... 107 Moduł C ...... 115 6. Ustalenie działa ń ochronnych ...... 115 7. Ustalenie działa ń w zakresie monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony...... 140 8. Wskazania do dokumentów planistycznych………………………………………………………………………………………………....151 9. Przesłanki sporz ądzenia planu ochrony...... 157 10. Projekt weryfikacji SDF obszaru i jego granic ...... 158 11. Zestawienie uwag i wniosków ...... 161 12. Literatura ...... 163 13. Dokumentacja fotograficzna PLH200001 Jeleniewo ……………………………………………………………………………………...165 13. Wykaz zał ączników ...... 182

Dokumentacja Planu Zada ń Ochronnych obszaru Natura 2000 PLH200001 „Jeleniewo” w województwie podlaskim

1. Etap wst ępny pracy nad Planem 1.1. Informacje ogólne Nazwa obszaru Jeleniewo Kod obszaru PLH200001 Opis granic obszaru Plik *.shp w układzie współrz ędnych PUWG 1992 (EPSG: 2180) SDF Plik PDF Standardowego Formularza Danych (zał ącznik nr 1) Poło Ŝenie Obszar poło Ŝony jest w województwie podlaskim, w powiecie: suwalskim, w gminach: Jeleniewo, Szypliszki, Przero śl, Rutka-Tartak, Suwałki. Powierzchnia obszaru (w ha) 5 910,10 Status prawny Obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej 2011/64/UE z dnia 10.01.2011 r. (decyzja przyjmuj ąca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwarty zaktualizowany wykaz terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny, notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669 - Dz.U. UE L33 z dnia 08.02.2011 r.) Termin przyst ąpienie do 7.03.2011 r. sporz ądzenia Planu Koordynator Planu Dr Małgorzata Falencka-Jabło ńska, tel. 22 715 04 13, [email protected] , Planista Regionalny Iwona Naliwajek, tel. 85 74 069 81 w. 47, [email protected] Sprawuj ący nadzór Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, ul. Dojlidy Fabryczne 23, 15−554 Białystok, tel. 85 74 06 981, fax: 85 74 06 982

1.2 Ustalenie terenu obj ętego Planem Lp. Nazwa krajowej formy ochrony Dokument Uzasadnienie wył ączenia cz ęś ci terenu ze Procent powierzchni obszaru przyrody pokrywaj ącej si ę z planistyczny sporz ądzania PZO pokryty istniej ącym dokumentem obszarem planistycznym Nie stwierdzono przesłanek okre ślonych w art. 28 ust. 11 Ustawy o ochronie przyrody, które uzasadniałyby nie obejmowanie jakiejkolwiek cz ęś ci obszaru projektem Planu

1.3. Mapa obszaru Natura 2000 Map ę obszaru Natura 2000 okre śla Zał ącznik nr 2.

1.4. Opis zało Ŝeń do sporz ądzenia Planu

Zało Ŝeniem do opracowania projektu planu zada ń ochronnych jest utrzymanie lub odtworzenie wła ściwego stanu przedmiotów ochrony danego Obszaru Natura 2000. Obowi ązek ten wynika z art.6(1) Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywa Rady 93/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory - Dz.U.UE.L.206/7 z dnia 22 lipca 1992 r. ze zm.). Obowi ązek sporz ądzenia projektu planu zada ń ochronnych (PZO) dla obszaru Natura 2000 wynika z art. 28 ust. 1. ustawy o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2009 nr 151 poz. 1220 ze zm.). Podstaw ą prawn ą projektu PZO jest Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporz ądzenia projektu planu zada ń ochronnych dla obszaru Natura 2000. Celem opracowania PZO jest ocena stanu zachowania siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które maj ą znaczenie dla ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej. Dokumentacja projektu PZO zestawiana jest w kolejnych etapach prac w formie elektronicznej. Zapoznanie si ę ze zgromadzonymi materiałami oraz projektem planu jest mo Ŝliwe za pomoc ą strony internetowej RDO Ś Białystok, w zakładce Plany zada ń ochronnych NATURA 2000. Zespół ekspertów realizuj ący projekt PZO wraz z Regionaln ą Dyrekcj ą Ochrony Środowiska w Białymstoku zorganizuj ą trzy serie spotka ń dyskusyjnych z udziałem przedstawicielami zainteresowanych podmiotów prowadz ących działalno ść na terenie obszaru Natura 2000 PLH200001 oraz lokalnej społeczno ści i władz samorz ądowych. Obszar Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo o powierzchni 5910,1 ha, maj ący znaczenie dla Wspólnoty został zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej 2011/64/UE z dnia 10.01.2011 r. (decyzja przyjmuj ąca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwarty zaktualizowany wykaz terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny, notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669 - Dz.U. UE L33 z dnia 08.02.2011 r.). Przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo był pocz ątkowo nocek łydkowłosy ( Myotis dasycneme) . Został uznany za jeden z najrzadszych i najbardziej zagro Ŝonych wymarciem gatunków nietoperzy w Europie (Limpens, 1999). Na szczeblu krajowym podlega on ochronie ścisłej na podstawie Rozporz ądzania Ministra o Ochronie Gatunkowej Zwierz ąt z dnia 26 wrze śnia 2001 r. Na szczeblu mi ędzynarodowym nocek łydkowłosy chroniony jest na podstawie: 1. Aneksu II Konwencji Berne ńskiej oraz w ramach Rezolucji nr 6 stałej komisji tej konwencji dotycz ącej listy gatunków wymagaj ących specjalnej ochrony siedlisk;

2. Aneksu Konwencji O ochronie W ędrownych Gatunków Dzikich Zwierz ąt (Konwencja Bo ńska); 3. Porozumienia o ochronie Nietoperzy w Europie, podpisanego na bazie Konwencji Bo ńskiej; 4. Od 1996 r. znajduje si ę na Czerwonej Li ście Gatunków Zagro Ŝonych IUCN w kategorii gatunków wra Ŝliwych (VU) obj ęty Aneksem II i IV Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, co wymaga tworzenia Specjalnego Obszaru Ochrony. Rozszerzenie granic tego obszaru Natura 2000 podyktowane było wł ączeniem Ŝerowisk tego gatunku. Przedmiotami ochrony s ą tu siedliska i gatunki:

- siedliska przyrodnicze z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: • 3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic Charetea • 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis • 6210 Murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea ) - priorytetowe s ą tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków • 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe ( Nardion - płaty bogate florystycznie) • 6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris ) • 7110 Torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( Ŝywe) • 7140 Torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska (przewa Ŝnie z ro ślinno ści ą z Scheuchzerio-Caricetea ) • 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk • 91D0 Bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino ) • 91E0 Ł ęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion )

- gatunki zwierz ąt z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: • 1318 Nocek łydkowłosy ( Myotis dasycneme) • 1308 Mopek ( Barbastella barbastellus ) • 1337 Bóbr europejski ( Castor fiber ) • 1355 Wydra ( Lutra lutra ) • 1166 Traszka grzebieniasta ( Triturus cristatus ) • 1188 Kumak nizinny ( Bombina bombina )

- gatunki ro ślin z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG • 1903 Lipiennik Loesela ( Liparis loeselii )

Lista przedmiotów ochrony mo Ŝe ulec zmianie w toku prac nad projektem planu zadań ochronnych.

Proces planistyczny prowadz ący do sporz ądzenia projektu Planu składa si ę z nast ępuj ących etapów:

ETAP I Wst ępny : przygotowanie do prac nad projektem planu i utworzenie Zespołu Lokalnej Współpracy ETAP II Opracowanie projektu PZO (zgromadzenie informacji o obszarze i przedmiotach ochrony, ocena stanu ochrony, ustalenie i identyfikacja zagro Ŝeń, harmonogram przeprowadzonych prac)

ETAP III Opiniowanie i weryfikacja projektu Planu W toku prowadzenia prac nad projektem PZO bie Ŝą ce informacje o ich post ępach i przebiegu b ędą publikowane na stronie internetowej RDO Ś Białystok http://www.bialystok.rdos.gov.pl/natura2000pzo/ oraz udost ępnione wszystkim zainteresowanym stronom w siedzibach jednostek administracji samorz ądowej (gminy, starostwa). Umo Ŝliwi to ścisł ą współprac ę wykonawców projektu PZO z lokalnymi społeczno ściami, instytucjami oraz potencjalnymi inwestorami. Poło Ŝenie – województwo poslaskie, powiat suwalski, teren gmin: Jeleniewo, Szypliszki, Przero śl, Rutka-Tartak i Suwałki. Ustalenia planu zada ń ochronnych mog ą w sposób bezpo średni oddziaływa ć na: • organy administracji le śnej; • organy administracji samorz ądowej i terenowe organy administracji rz ądowej; • wła ścicieli i u Ŝytkowników gruntów rolnych, le śnych oraz wód a tak Ŝe wła ścicieli nieruchomo ści, w obr ębie których wyst ępuj ą przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo; • przedsi ębiorców, którzy prowadz ą działalno ść na obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo.

1.5. Ustalenie przedmiotów ochrony obj ętych Planem

Ocena Ocena izol./St % Popula pop./wzgl ę Ocena Nazwa Pop. Pop. opie ń Ocena Lp. Kod Nazwa polska pokry cja dna st. Opinia dot. wpisu łaci ńska osiadł. lęgowa reprez ogólna cia migr. powierzch zach. entaty nia wno ści Twardowodne Dane literaturowe oligo- i Charetea mezotroficzne S1 3140-1 Charion 0,04 C A B A zbiorniki wodne z fragilis podwodnymi łąkami ramienic Nizinne i Dane literaturowe podgórskie rzeki ze Ranunculio S2 3260 0,12 B B B B zbiorowiskami n fluitantis włosieniczników Murawy Dane literaturowe i kserotermiczne - badania terenowe priorytetowe s ą Festuco- (2011 r.) S3 6210 tylko murawy z 0,02 C B C B Brometea istotnymi stanowiskami storczyków Górskie i ni Ŝowe Dane literaturowe i murawy badania terenowe S4 6230 bli źniczkowe - Nardion 0,02 C B B B (2011 r.) płaty bogate florystycznie Ni Ŝowe i górskie Dane literaturowe i świe Ŝe ł ąki Arrhenather S5 6510 3,86 C B B B badania terenowe uŜytkowane ion elatioris (2011 r.) ekstensywnie

Ni Ŝowe torfowiska Dane literaturowe i wysokie z Oxycocco- badania terenowe S6 7110-1 ro ślinno ści ą 0,17 C B B B Sphegnetea (2011 r.) torfotwórcz ą (Ŝywe) Torfowiska Dane literaturowe i Scheuchzeri S7 7140 przej ściowe i 0,27 C A B B badania terenowe o-Caricetea trz ęsawiska) (2011 r.) Górskie i nizinne Dane literaturowe i torfowiska badania terenowe zasadowe o Caricion S8 7230 0,79 C B A B (2011 r.) charakterze młak, davallianae turzycowisk i mechowisk Dryopteridi Dane literaturowe i Bory i lasy S9 91D0 -Betuletum 0,21 badania terenowe bagienne C B B B Sphagno- (2011 r.) Piceetum Łęgi wierzbowe, Dane literaturowe i Fraxino- S10 91E0 topolowe i 0,60 C A A A badania terenowe Alnetum olszowo-jesionowe (2011 r.) Uznano za przedmiot Z1 1337 Bóbr europejski Castor fiber P B C B B ochrony

Uznano za przedmiot Z2 1355 Wydra europejska Lutra lutra P B C C B ochrony

Weryfiikacja danych literaturowych: dane Myotis Z3 1318 Nocek łydkowłosy 500 XX B C A A terenowe 2011 r.- dasycneme obiekt zajmuj ą 2 gatunki nietoperzy o odpowiednio ni Ŝszej

liczebno ści. Brak danych o populacji migruj ącej gatunku. Oceny dokonano na podstawie stwierdzenia nielicznych osobników zimuj ących (dane Barbastella Z4 1308 Mopek XX XX B C C B archiwalne). barbastellus Konieczne jest przeprowadzenie inwentaryzacji letniej i powtórzenie kontroli kryjówek zimowych.

Uznano za przedmiot Traszka Triturus Z5 1166 P B A C B ochrony grzebieniasta cristatus

2009-2011- aktualne, Bombina Z6 1188 Kumak nizinny P B A C C niepublikowane bombina badania terenowe Liparis 100- Dane literaturowe R1 1903 Lipiennik Loesela B C C B loeselii 250

Gr ąd Tilio- Badania terenowe pS1 9170-2 0,36 B C C C subkontynentalny Carpinetum (2011 r.) Eutroficzne starorzecza i Badania terenowe pS2 3150-2 Potamion 0,04 A A A A drobne zbiorniki (2011 r.) wodne

Uznano za przedmiot ochrony (dane Misgurnus zweryfikowane) pZ1 1145 Piskorz C B C C fossilis 2009-2011- aktualne, niepublikowane badania terenowe Rhodeus Uznano za przedmiot pZ2 1134 Ró Ŝanka sericeus C B C C ochrony (dane amarus zweryfikowane) 2009 Uznano za przedmiot Eudontomyz pZ3 1098 Minóg ukrai ński B B B B ochrony (dane on mariae zweryfikowane) 2009 Uznano za przedmiot Cobitis pZ4 1149 Koza C B B C ochrony (dane taenia zweryfikowane) 2009 Uznano za przedmiot Głowacz Cottus pZ5 1163 B B B B ochrony (dane białopłetwy gobio zweryfikowane) 2009 Gdzie symbol oznacza: S - siedliska, R – ro śliny, Z – zwierz ęta (w tym ptaki), pZ – gatunek nie wykazany w SDF obszaru – propozycja nowego przedmiotu ochrony, pS – siedlisko przyrodnicze nie wykazane w SDF obszaru - propozycja nowego przedmiotu ochrony.

3150-2 Eutroficzne starorzecza i drobne zbiorniki wodne (Potamion) – siedlisko to nie zostało wykazane w SDF. Na terenie obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo w ramach terenowych prac nad PZO stwierdzono jego wyst ępowanie na niewielkiej powierzchni. Z tej racji nara Ŝone jest zamulanie i zarastanie trzcin ą pospolit ą Phragmites australis .

9170–2 Gr ąd subkontynentalny ( Tilio-Carpinetum ) nie został wykazany w SDF-ie obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Badania terenowe przeprowadzone w 2011 r. wykazały jednak Ŝe wyst ępowanie tego siedliska przyrodniczego. Wi ększo ść odnalezionych płatów nie odbiega w sposób znacz ący od wzorca syntaksonomicznego. Drzewostany na tym siedlisku s ą zło Ŝone z gatunków li ściastych, a w runie wyst ępuj ą gatunki gr ądowe, których

11 lista jest niepełna ze wzgl ędu na młody wiek drzewostanów (30-60 lat). Dane terenowe wskazuj ą na wł ączenie tego siedliska do przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo.

1149 Koza ( Cobitis taenia ): gatunek ryby nie wykazany w SDF. Wyst ępowanie gatunku w obszarze potwierdzaj ą publikacje: Chybowski Ł. i in. 2002 „Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy” IR Ś Olsztyn; „Dane z odłowów kontrolnych na rzecze Czarna Ha ńcza i Jeziorze Szelment Wielki” PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach prowadzonych w 2010 r. i 2011 r. (dane niepublikowane). Pul G. „Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki” PZW Białystok 2006; Odłowy przeprowadzono na: rzece Szelm ętka, jez. Szelment Wielki, rz. Czarna Ha ńcza.W trakcie bada ń terenowych w 2011 r. stwierdzono jego wyst ępowanie w ramach prac nad projektem Planu.

1134 Ró Ŝanka ( Rhodeus sericeus amarus ): gatunek ryby nie wykazany w SDF. Wyst ępowanie gatunku w obszarze potwierdzaj ą publikacje: Chybowski Ł. i in. 2002 „Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy” IR Ś Olsztyn; „Dane z odłowów kontrolnych na rzecze Czarna Ha ńcza i Jeziorze Szelment Wielki” PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach prowadzonych w 2010 r. i 2011 r. (dane niepublikowane). Pul G. „Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki” PZW Białystok 2006; Odłowy przeprowadzono na: rzece Szelm ętka, jez. Szelment Wielki, rz. Czarna Ha ńcza.W trakcie badań terenowych w 2011 r. stwierdzono jego wyst ępowanie w ramach prac nad projektem Planu.

1145 Piskorz ( Misgurnus fossilis ): gatunek ryby nie wykazany w SDF. Wyst ępowanie gatunku w obszarze potwierdzaj ą publikacje: Chybowski Ł. i in. 2002 „Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy” IR Ś Olsztyn; „Dane z odłowów kontrolnych na rzecze Czarna Ha ńcza i Jeziorze Szelment Wielki” PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach prowadzonych w 2010 r. i 2011 r. (dane niepublikowane). Pul G. „Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki” PZW Białystok 2006; Odłowy przeprowadzono na: rzece Szelm ętka, jez. Szelment Wielki, rz. Czarna Ha ńcza.W trakcie bada ń terenowych w 2011 r. stwierdzono jego wyst ępowanie w ramach prac nad projektem Planu.

1098 Minóg ukrai ński ( Eudontomyzon mariae ): gatunek ryby nie wykazany w SDF. Wyst ępowanie gatunku w obszarze potwierdzaj ą publikacje: Chybowski Ł. i in. 2002 „Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy” IR Ś Olsztyn; „Dane z odłowów kontrolnych na rzecze Czarna Ha ńcza i Jeziorze Szelment Wielki” PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach prowadzonych w 2010 r. i 2011 r. dane niepublikowane). Pul G. „Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki” PZW Białystok 2006; Odłowy przeprowadzono na: rzece Szelm ętka, jez. Szelment Wielki, rz. Czarna Ha ńcza.W trakcie bada ń terenowych w 2011 r. stwierdzono jego wyst ępowanie w ramach prac nad projektem Planu.

1163 Głowacz białopłetwy ( Cottus gobio ): gatunek ryby nie wykazany w SDF. Wyst ępowanie gatunku w obszarze potwierdzaj ą publikacje: Chybowski Ł. i in. 2002 „Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy” IR Ś Olsztyn; „Dane z odłowów kontrolnych na rzecze Czarna Ha ńcza i Jeziorze Szelment Wielki” PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach prowadzonych w 2010 r. i 2011 r. (dane niepublikowane). Pul G. „Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki” PZW Białystok 2006; Odłowy przeprowadzono na: rzece Szelm ętka, jez. Szelment Wielki, rz. Czarna Ha ńcza.W trakcie bada ń terenowych w 2011 r. stwierdzono jego wyst ępowanie w ramach prac nad projektem Planu.

1.6. Opis procesu komunikacji z ró Ŝnymi grupami interesu

Na stronie internetowej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku została utworzona podstrona dotycz ąca projektu POIS.05.03.00-00- 186/09 „Opracowanie planów zada ń ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski” ( http://www.bialystok.rdos.gov.pl/natura2000pzo ). Na stronie tej zamieszczane s ą bie Ŝą ce dane z prac nad projektem PZO dla obszaru Ostoja w Dolinie Górnej Narwi. Uwagi do projektu PZO mo Ŝna zgłasza ć pisemnie na adres siedziby RDO Ś w Białymstoku, a tak Ŝe elektronicznie na adres email: [email protected] . W ramach prac nad projektem Planu został utworzony Zespół Lokalnej Współpracy (ZLW), składaj ący si ę z przedstawicieli kluczowych grup interesu, tj. zainteresowane osoby i podmioty, których projekt Planu bezpo średnio dotyczy lub którzy maj ą wpływ na sposób realizacji ustale ń projektu Planu, a tak Ŝe eksperci przyrodnicy. Członkowie ZLW pracowali nad projektem Planu w ci ągu trzech spotka ń dyskusyjnych, których celem było wypracowanie wspólnej wizji ochrony obszaru Natura 2000 – uwzgl ędniaj ącej zarówno obowi ązek ochrony przedmiotów ochrony, wykorzystuj ącej wiedz ę naukow ą oraz lokaln ą wiedz ę na temat obszaru oraz potrzeby i d ąŜ enia osób i podmiotów korzystaj ących z obszaru. Spotkania dyskusyjne odbyły si ę w nast ępuj ących terminach: 5 V 2011 r. – w O środku Edukacji Ekologicznej w Siemianówce, 22 VIII 2011 r. – w siedzibie Urz ędu Gminy Narew oraz 19 IX 2011 r., w Zaje ździe „Pod Akacj ą” w Narwi. Na drugim spotkaniu wszyscy uczestnicy wzi ęli udział w ankiecie przeprowadzonej przez przedstawicieli IO Ś-PIB w ramach realizacji projektu badawczego Instytutu Ochrony Środowiska – Pa ństwowego Instytutu Badawczego pt. „Modele konfliktów społecznych zwi ązanych z funkcjonowaniem obszarów Natura 2000 w Polsce”. Zbiorcze wyniki tego sonda Ŝu dla całego województwa podlaskiego zostan ą opublikowane na stronie internetowej IO Ś-PIB http://www.ios.edu.pl na przełomie 2011/2012 r. Informacje o spotkaniach ZLW były przekazywane zainteresowanym osobom i podmiotom listownie oraz drogą elektroniczna, zaproszenia na spotkania były tak Ŝe publikowane na stronie internetowej RDO Ś w Białymstoku. Dodatkowo, w prasie lokalnej publikowane było obwieszczenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o przyst ąpieniu do opracowania projektu Planu. Ponadto, obwieszczenie to zostało umieszczone na tablicach ogłosze ń urz ędów gmin i starostw wła ściwych ze wzgl ędu na miejsce i przedmiot post ępowania. Po zamieszczeniu projektu Planu na stronie internetowej RDO Ś w Białymstoku w ci ągu 21 dni od daty opublikowania istnieje mo Ŝliwo ść składania uwag i wniosków w formie pisemnej lub ustnej do przedstawionego dokumentu na adres: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, ul. Dojlidy Fabryczne 23, 15-554 Białystok lub drog ą elektroniczn ą na adres: [email protected]

1.7. Kluczowe instytucje/osoby dla obszaru i zakres ich odpowiedzialno ści Instytucja/osoby Zakres odpowiedzialno ści Adres siedziby instytucji/osoby Kontakt Marszałek Województwa polityka regionalna, planowanie przestrzenne, Urz ąd Marszałkowski Województwa 85 74 85 101 Podlaskiego promocja regionu województwa podlaskiego, Podlaskiego [email protected] udost ępnianie informacji w tym zakresie ul. Kardynała Stefana Wyszy ńskiego 1 15−888 Białystok Starostwo Powiatowe w zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. Świerkowa 60 87 565 92 00 Suwałkach planowanie przestrzenne, realizacja polityki 16-400 Suwałki [email protected] ochrony środowiska na obszarze powiatu, udost ępnianie informacji w tym zakresie Urz ąd Gminy Szypliszki zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. Suwalska 21 87 568 10 85 planowanie przestrzenne, realizacja zada ń z 16-411 Szypliszki [email protected] zakresu ochrony środowiska na obszarze gminy, udost ępnianie informacji o planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska na obszarze gminy Urz ąd Gminy Suwałki zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. T. Ko ściuszki 71 87 566 21 36 planowanie przestrzenne, realizacja zada ń z 16-400 Suwałki [email protected] zakresu ochrony środowiska na obszarze gminy, udost ępnianie informacji o planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska na obszarze gminy Urz ąd Gminy Jeleniewo zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. Słoneczna 3 87 568 30 22 planowanie przestrzenne, realizacja zada ń z 16-404 Jeleniewo [email protected] zakresu ochrony środowiska na obszarze gminy, udost ępnianie informacji o planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska na obszarze gminy Urz ąd Gminy Przero śl zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. Rynek 2 87 569 10 19

planowanie przestrzenne, realizacja zada ń z 16-427 Przero śl [email protected] zakresu ochrony środowiska na obszarze gminy, udost ępnianie informacji o planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska na obszarze gminy Urz ąd Gminy Rutka-Tartak zarz ądzanie gospodark ą przestrzenn ą i ul. 3 Maja 13 87 568 72 56 planowanie przestrzenne, realizacja zada ń z 16-406 Rutka-Tartak [email protected] zakresu ochrony środowiska na obszarze gminy, udost ępnianie informacji o planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska na obszarze gminy Regionalny Zarz ąd Gospodarki Harmonijne zarz ądzanie gospodark ą wodn ą i ul. 29 Listopada 5 87 643-66-78 Wodnej w Warszawie inwestycjami z ni ą zwi ązanymi z wymogami 16-300 Augustów [email protected] Zarz ąd Zlewni Gi Ŝycko ochrony przyrody .pl Regionalna Dyrekcja Lasów nadzór nad gospodark ą le śną, promocja i ul. Lipowa 51 85 74 818 00 Pa ństwowych w Białymstoku udost ępnianie informacji w zakresie ochrony 15−424 Białystok [email protected] przyrody i edukacji ekologicznej na obszarze zarz ądzanym przez jednostki Lasów Pa ństwowych Nadle śnictwo Suwałki nadzór nad gospodark ą le śną, promocja i ul. Wojska Polskiego 1 87 566 42 95 udost ępnianie informacji w zakresie ochrony 16–400 Suwałki [email protected] przyrody i edukacji ekologicznej Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. ul. Suwalska 38 87 568 30 94 Naj świ ętszego Serca Pana Jezusa 16-404 Jeleniewo w Jeleniewie Regionalna Dyrekcja Ochrony realizacja polityki ochrony środowiska na ul. Dojlidy Fabryczne 23 85 740 69 81 Środowiska w Białymstoku obszarze województwa, nadzór nad obszarami 15−554 Białystok [email protected] sieci Natura 2000, promocja i udost ępnianie informacji w tym zakresie Stowarzyszenie na Rzecz Działalno ść wspomagaj ąca rozwój wspólnot i ul. Mechaników 14 87 566 76 13

Suwalszczyzny społeczno ści lokalnych 16-400 Suwałki [email protected] LITPOL LINK SP. Z O. O. ul. Wojciecha Górskiego 9 22 323-34-61 00-033 Warszawa [email protected] Suwalski Park Krajobrazowy Malesowizna - Turtul 87 569 18 01 16-404 Jeleniewo [email protected] Agencja Nieruchomo ści Rolnych zarz ądzanie gruntami rolnymi własno ści Skarbu GSP w Zielonym Kamedulskim 87 565 12 96 OT Olsztyn Pa ństwa ul. Sportowa 22 GSP w Zielonym Kamedulskim z/s 16-400 Suwałki w Suwałkach BP Agencja Restrukturyzacji i Nadzór nad realizacj ą programów rolno- ul. Sportowa 22 87 563 19 33 Modernizacji Rolnictwa w środowiskowych oraz struktur ą własno ści 16-400 Suwałki Suwałkach Biuro Urz ądzania Lasu i Geodezji Sporz ądzanie map tematycznych do PZO na Sękocin Stary 22 825 90 79 Le śnej podstawie systemu informacji przestrzennej, ul. Le śników 21 [email protected] ortofotomap oraz, danych z ewidencji i 05-090 Raszyn uŜytkowania gruntów Generalna Dyrekcja Ochrony realizacja polityki ochrony środowiska na ul. Wawelska 52/54 22 579 29 00 Środowiska obszarze województwa, nadzór nad obszarami 00-922 Warszawa [email protected] sieci Natura 2000, promocja i udost ępnianie informacji w tym zakresie

1.8. Zespół Lokalnej Współpracy

Imi ę i nazwisko Funkcja Nazwa instytucji /grupy interesu, któr ą Kontakt reprezentuje Regionalna Dyrekcja Ochrony 85 74 069 81 w. 47 Iwona Naliwajek przedstawiciel RDO Ś Środowiska w Białymstoku [email protected] Małgorzata Falencka- 22 715 04 13 Koordynator Planu Wykonawca, ZEL IBL Jabło ńska [email protected] Zbigniew Luty ński Przedstawiciel Urz ędu Gminy Szypliszki Urz ąd Gminy Szypliszki [email protected] Marek Waszkiewicz Przedstawiciel Urz ędu Gminy Jeleniewo Urz ąd Gminy Jeleniewo [email protected] Katarzyna Zackiewicz Przedstawiciel Urz ędu Gminy Jeleniewo Urz ąd Gminy Jeleniewo [email protected] Ludmiła Oni śko Przedstawiciel Urz ędu Gminy Jeleniewo Urz ąd Gminy Jeleniewo [email protected] 87 569 10 19 Joanna Rokosz Przedstawiciel Urz ędu Gminy Przero śl Urz ąd Gminy Przero śl [email protected] Andrzej Kurpiewski Przedstawiciel LIT POL LINK Sp z o.o. LIT POL LINK Sp z o.o. [email protected] Przedstawiciel Stowarzyszenia na Rzecz 87 566 76 13 Emilia Sadłowska Stowarzyszenie na Rzecz Suwalszczyzny Suwalszczyzny [email protected]

Przedstawiciel Agencji Nieruchomo ści Agencja Nieruchomo ści Rolnych OT 87 565 12 96 Jadwiga Jankowska Rolnych OT Olsztyn GSP w Zielonym Olsztyn, GSP w Zielonym Kamedulskim Kamedulskim z/s w Suwałkach z/s w Suwałkach [email protected] Regionalna Dyrekcja Lasów Barbara Gołowacz Przedstawiciel RDLP w Białymstoku [email protected] Pa ństwowych w Białymstoku Przedstawiciel Suwalskiego Parku Teresa Świerubska Suwalski Park Krajobrazowy [email protected] Krajobrazowego Olgierd Furman Przedstawiciel Nadle śnictwa Suwałki Nadle śnictwo Suwałki [email protected]

Bo Ŝena Jabło ńska Przedstawiciel BP ARiMR w Suwałkach BP ARiMR w Suwałkach [email protected] Przedstawiciel Starostwa Powiatowego w 87 565 92 00 Jadwiga Mierzejek Starostwo Powiatowe w Suwałkach Suwałkach [email protected] Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Krystyna Okrasi ńska- Przedstawiciel RZGW w Warszawie Warszawie [email protected] Siergiej Zarz ąd Zlewni Gi Ŝycko Zarz ąd Zlewni Gi Ŝycko Krzysztof Furmanek Przedstawiciel BULiGL Biuro Urz ądzania Lasu i Geodezji Le śnej [email protected] Regionalna Dyrekcja Ochrony Joanna Radkiewicz Przedstawiciel RDO Ś Białystok [email protected] Środowiska w Białymstoku Regionalna Dyrekcja Ochrony Grzegorz Piekarski Przedstawiciel RDO Ś Białystok [email protected] Środowiska w Białymstoku Regionalna Dyrekcja Ochrony Dorota Krzykwa-Vaszon Przedstawiciel RDO Ś Białystok [email protected] Środowiska w Białymstoku Regionalna Dyrekcja Ochrony Justyna Kot Przedstawiciel RDO Ś Białystok Środowiska w Białymstoku Regionalna Dyrekcja Ochrony 85 740 69 81 Beata Bezubik Przedstawiciel RDO Ś Białystok Środowiska w Białymstoku [email protected]

Ks. Tadeusz Antonowicz Parafia Rzymsko-Katolicka w Jeleniewie 87 568 30 94

Katarzyna Jabło ńska Przedstawiciel Urz ędu Gminy Suwałki Urz ąd Gminy Suwałki 87 566 21 36 wew. 46

Przedstawiciel „Poł ączenie 22 323 34 61 Karolis Sankovski LitPol Link Sp. z o.o. elektroenergetyczne Polska – Litwa” [email protected]

Stefan Samson Rolnik Mieszkaniec wsi Kruszki

Alicja Buczy ńska Przedstawiciel Urz ędu Gminy Szypliszki Urz ąd Gminy Szypliszki 87 568 10 85 [email protected]

2. Etap II Opracowanie projektu Planu

Moduł A

2.1. Informacja o obszarze i przedmiotach ochrony

Źródło Typ informacji Dane referencyjne Zakres informacji Warto ść informacji dost ępu do danych Materiały Białokoz W., 1999: Biebrza ński Park Narodowy - plan Zró Ŝnicowanie zbiorowisk, Wskazówki i cechy publikowane ochrony: operat ochrony ekosystemów wodnych. zbiorników wodnych i terenów charakterystyczne do podmokłych oceny stanu siedlisk Materiały Chybowski Ł. i in. 2002: Zmiany składu ichtiofauny rzeki Gatunkowuy skład ichtiofauny w Aktualne publikowane Czarnej Ha ńczy, IR Ś Olsztyn. rzece Czarna Ha ńcza Materiały Ciechanowski H., Sachanowicz K., Kokurewicz T. 2007 - Zawiera informacj ę o Dane porównawcze publikowane Rate otundrstimated? The distribution and abudance of the wyst ępowaniu M. dasycneme na pond bat Myotis dasycene in Poland. Lutra 50(2):107-134 obszarze kraju, w tym dane dotycz ące kolonii w Jeleniewie Materiały Herbich J. (red.) 2004: Wody słodkie i torfowiska-Poradnik Charakterystyki ekosystemów wód Praktyczne wskazówki publikowane ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 poradnik słodkich oraz torfowisk oceny siedlisk metodyczny t. II, Ministerstwo Śtodowiska, Warszawa. Materiały Herbich J. (red.), 2004: Murawy, ł ąki, ziołoro śla, Charakterystyki i ekosystemów Praktyczne wskazówki publikowane wrzosowiska i zaro śla-Poradnik ochrony siedlisk i muraw i ł ąk oceny siedlisk gatunków Natura 2000- poradnik metodyczny t. V, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Materiały Life in UK Rivers, 2003: Monitoring watercourses Dane monitoringu Praktyczne metody publikowane characterised by Ranunculion fluitantis and Callitricho- włosienicznikowych zbiorowisk oceny stanu siedlisk Batrachion vegetation communities.Conserving Natura 2000 Rivers Monitoring Series No 11, English Nature, Peterborough, s.30. Materiały Matuszkiewicz J. M., 2002: Zespoły le śne Polski, PWN, Okre ślenie metodyki bada ń Pełna

19 publikowane Warszawa. Materiały Matuszkiewicz W., 2001: Przewodnik do oznaczania Fitosocjologiczne charakterystyki Praktyczne wskazówki publikowane zbiorowisk ro ślinnych Polski, PWN, Warszawa. zbiorowisk ro ślinnych oceny siedlisk Materiały Pawlaczyk P., Derlacz P., Mróz W. i in. 2004: Nieleśne Charakterystyka i system Praktyczne wskazówki publikowane siedliska przyrodnicze Natura 2000 mog ące wyst ępowa ć w kwalifikacji siedlisk Natura 2000 oceny siedlisk Lasach Pa ństwowych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Materiały Pawlaczyk P., Herbich J., Holeksa J., Szwagrzyk J. 2003: Charakterystyki siedlisk le śnych Praktyczne wskazówki publikowane Rozpoznawanie siedlisk przyrodniczych na podstawie opisu oceny siedlisk taksacyjnego lasu. Ministerstwo Środowiska, Warszawa Materiały Poradniki ochrony siedlisk i gatunków, 2005: Zespół Pełen zakres metodyki bada ń Kompletna publikowane ekspertów (m.in. Danielewicz W., Pawlaczyk P., Borsiak J.), GIO Ś Warszawa Materiały Rydell J., Bach L., Dubourg-Savage M.J. et al. 2010: Bat Ocena oddziaływania farm Kompletna publikowane mortality at wind turbines in northwestern Europe, Acta wiatrakowych na poszczególne Hiropterologica, 12(2) 261-274. gatunki nietoperzy Materiały Sokołowski A.W., 2006: Lasy północno-wschodniej Polski, Pełen zakres metodyki bada ń Kompletna publikowane CILP Warszawa Materiały Strzałka M., Kozakiewicz K., Postawa T., 1996: Wst ępne Charakterystyka Ŝerowisk Praktyczne wskazówki publikowane wyniki bada ń zag ęszczenia nietoperzy Ŝeruj ących nad wybranych gatunków nietoperzy oceny zag ęszczenia ró Ŝnymi typami jezior w Wigierskim Parku Narodowym. nietoperzy W: Aktualne problemy ochrony nietoperzy w Polsce, (red. B.W. Wołoszyn. Publikacje Centrum Informacji Hiropterologicznej ISEZ PAN Kraków: 123-133). Materiały Wojciechowski H., Kasprzyk K., Jefimov K., 1999: Dane wyj ściowe publikowane Pierwsze stwierdzenie kolonii rozrodczej nocka łydkowłosego Myotis dasycene (Boie 1925) na terenie Polski. Materiały Konferencyjne-XII Konferencji Chiropterologicznej, Bła Ŝejewo: 5-7.XI. 1999 PTOP „Salamandra”, Pozna ń.

Materiały Dane z odłowów kontrolnych na rz. Czarna Ha ńcza i jez. Dane dotycz ące składu i ilo ści Aktualne niepublikowane Szelment Wielk. PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w ichtiofauny w akwenach Suwałkach Materiały Ch ętnicki W. 2003-2008: Instytut Biologii, Uniwesytet Dane dotycz ące populacji płazów Bie Ŝą ce dane niepublikowane Białostocki. dotyczace monitoringu Materiały Kokurewicz T. 2002: Operat ochrony kolonii rozrodczej Szczegółowe informacje o kolonii Du Ŝa, ale z niepublikowane nocka łydkowłosego ( Myotis dasycneme (Boie, 1825) w oraz o Ŝerowiskach, na podstawie zastrze Ŝeniem (dane Jeleniewie k. Suwałk (w: „Plan ochrony nocka bada ń telemetrycznych. sprzed 10 lat) łydkowłosego w Polsce”, materiał dla M Ś, unpubl.). Materiały Pawlikowski P., 2003-2008: Zakład Botaniki Dane porównawcze stanu siedlisk niepublikowane Środowiskowej, Uniwersytet Warszawski. Materiały Wyniki inwentaryzacji miejsc zimowania nietoperzy w Dane o zimowaniu nietoperzy w Średnia (dane w niepublikowane piwnicach ziemnych w miejscowo ści Prudziszki, sąsiedztwie kolonii mniejszym stopniu Suchodoły, Białorogi (15 luty 2010 r.). (od: T. Kokurewicz). odnosz ą si ę do kolonii) Informacje ustne Świerubska T.: Materiały archiwalne i bie Ŝą ce Suwalskiego Dane dotycz ące przedmiotów Parku Krajobrazowego. ochrony obszaru Natura 2000 oraz dokumentacje i waloryzacja przyrodnicza, która stanowiła podstaw ę zwi ększenia jego powierzchni Informacje ustne Ch ętnicki W. - Instytut Biologii Uniwersytet Białostocki. Dane dotycz ące przedmiotów ochrony Obszaru Natura 2000 oraz dokumentacje i waloryzacja przyrodnicza, która stanowiła podstaw ę zwi ększenia jego powierzchni Informacje ustne Werpachowski C. - Biebrza ński Park Narodowy. Dane dotycz ące przedmiotów ochrony Obszaru Natura 2000 oraz dokumentacje i waloryzacja przyrodnicza, która stanowiła podstaw ę zwi ększenia jego

powierzchni Informacje ustne Koziróg L. - Uniwersytet Warmi ńsko-Mazurski, Katedra Dane dotycz ące liczebno ści (100 Najbardziej aktualne Ekologii Ewolucyjnej, Olsztyn osobników) Myotis dasycneme , dane dot. liczebno ści 2010 i 2011 r. głównego przedmiotu ochrony w obszarze Natura 2000 Dokumentacja Sokołowski A., 1976: Wytyczne do planu Wykorzystanie w pracach Cenne opracowanie zagospodarowania Suwalskiego PK, Dokumentacja terenowych do lokalizacji naukowe z terenów naukowo-badawcza IBL. Biblioteka IBL. potencjalnych siedlisk sąsiaduj ących z przyrodniczych obszarem Natura 2000 Dokumentacja Sokołowski A. Zbiorowiska ro ślinne Suwalszczyzny. Wykorzystanie w pracach Cenne opracowania Dokumentacje IBL, 1975, 1978, 1985. Biblioteka IBL. terenowych do lokalizacji naukowe z terenu potencjalnych siedlisk Ostoi Jeleniewo przyrodniczych Waloryzacja Inwentaryzacja przyrodnicza w Nadle śnictwie Suwałki Okre ślenie i rozpoznanie Informacja wykonana Własno ść przyrodnicza (baza Inwent). przedmiotów ochrony w obszarze przez eksperta - Nadle śnictwa (województwa, Natura 2000 Jeleniewo fitosocjologa Suwałki, gminy) wersja elektroniczna Plany/programy/s Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki, Grzegorz Pul, Dotycz ące obwodu rybackiego Aktualne trategie/projekty PZW Białystok, listopad 2006. Raporty Wyniki bada ń terenowych 2011 r. (A. Rachwald). Informacje o gatunkach Du Ŝa, ze wzgl ędu na wyst ępuj ących w kolonii i o ich aktualno ść materiału. liczebno ści (dane szacunkowe) Ekspertyzy Dane udost ępnione przez firm ę Bioexperts. Materiały z nagra ń nietoperzy nad Du Ŝa, materiały z przyrodnicze rzek ą Czarn ą Ha ńcz ą. obszaru SOO

2.2. Ogólna charakterystyka obszaru

Poło Ŝenie: Obszar Natura 2000 Jeleniewo poło Ŝony jest w makroregionie Pojezierze Suwalskie, w skład którego wchodzi mezoregion Pojezierza Wschodniosuwalskiego oraz mikroregion Wzgórza Jeleniewskie. Zasi ęgiem swoim obejmuje obszar morenowych wzniesie ń pomi ędzy polodowcow ą rynn ą Czarnej Ha ńczy, a rynnowymi jeziorami Szelment Wielki i Szelment Mały. Według podziału geobotanicznego zgodnie z klasyfikacj ą Matuszkiewicza nale Ŝy on do II Krainy Mazursko-Suwalskiej. Powierzchnia i granice: Jeleniewo obejmuje powierzchni ę – 5910,1 ha Celem utworzenia obszaru jest ochrona najwi ększej w Polsce kolonii l ęgowej nietoperza nocka łydkowłosego Myotis dasycneme , jednego z najrzadszych i zagro Ŝonych wymarciem w śródd gatunków tej grupy w Europie oraz terenu jego zerowisk. Obszar Natura 2000 Jeleniewo obejmuje swym zasi ęgiem równie Ŝ dolin ę Czarnej Ha ńczy, najwi ększej rzeki Suwalszczyzny. Nale Ŝy ona do dorzecza Niemna, do którego odprowadza wody z powierzchni ponad 170 km 2. Źródła rzeki znajduj ą si ę powy Ŝej jeziora Jegliniszki. W górnym biegu rzeki obserwuje si ę liczne zakola, przełomy, głazowiska. Na tym odcinku Czarna Ha ńcza, płyn ąc w gł ębokiej polodowcowej rynnie, przypomina wr ęcz rzek ę podgórsk ą o wartkim nurcie, niewielkiej gł ęboko ści i wysokiej przejrzysto ści wody. W Okolicach Turtula rzeka spowalnia swój bieg i meandruj ę w kierunku Suwałk rozległa dolin ą. Cz ęść lasów w s ąsiedztwie koryta rzeki to ł ęgi olszowo-jesionowe o wysokiej warto ści przyrodniczej oraz tzw. ł ęgi źródliskowe. Geologia i gleby: Historia geologiczna tych terenów si ęga okresu prekambru (570 mln -3 mld lat). Ze skał tej epoki zbudowane jest krystaliczne podło Ŝe - peryferyczna cz ęść wielkiej platformy wschodnioeuropejskiej. W skałach podło Ŝa wyst ępuj ą słynne suwalskie rudy Ŝelaza (okolice Jeleniewa , Szurpił i Udrynia), dotychczas nie ekspoloatowane. Ponad nimi s ą skały osadowe - przewa Ŝnie piaskowce, iłowce, mułowce, wapienie, margle i opoki. S ą to osady pochodz ące od kambru do trzeciorz ędu (550 mln-60 mln). W okresie czwartorz ędu (epoki lodowej nast ąpiło kolejno po sobie 6 zlodowace ń. W okresach cieplejszych lądolody topniały i wycofywały si ę na północ - do Skandynawii. Na zlodowacony wcze śniej teren wkraczała ro ślinno ść i rozwijały si ę lasy. Grubo ść pokrywy osadów czwartorz ędowych na terenie Suwalszczyzny waha si ę od około 70 m do ponad 300 m. W krajobrazie dominuj ą wysoczyzny morenowe porozcinane dolinami rzecznymi: Szeszupy i Czarnej Ha ńczy. Najwy Ŝsze wzniesienie osi ąga 275 m n.p.m., ale szczególnie charakterystyczne s ą tutaj du Ŝe ró Ŝnice wysoko ści wzgl ędnej, rzadko spotykane w Polsce północnej. Wsz ędzie spotka ć mo Ŝna ró Ŝnorodne formy rze źby polodowcowej: moreny, kemy i ozy, doliny wisz ące, sandry i głazowiska. Młodoglacjalny charakter krajobrazu podkre śla wysoka liczba głazów narzutowych znajduj ących si ę na zboczach pradoliny Czarnej Ha ńczy. Zbocza te obfituj ą w bogate gatunkowo fitocenozy kwietnych muraw ciepłolubnych i bli źniczkowych. Zró Ŝnicowane ukształtowanie terenu (z silnie nachylonymi zboczami) umoŜliwiło wytworzenie si ę torfowisk źródliskowych w dolinie rzeki w okolicach wsi Potasznia oraz Podwysokie Jeleniewskie. Fitocenozy te charakteryzuje du Ŝa ró Ŝnorodno ść florystyczna. Na szczególn ą uwag ę zasługuje tu obecno ść rzadkich gatunków ro ślin kalcyfilnych. Na skutek zaprzestania gospodarowania na torfowiskach nast ępuje na tych terenach w wyniku procesu sukcesji rozwój zbiorowisk zaro ślowych.

Siedliska przyrodnicze wchodz ące w zakres obszaru s ą dobrze zachowane. Czarna Ha ńcza jako siedlisko przyrodnicze -nizinne i górskie rzeki ze zbiorowiskami włosienniczników" - wypełnia istotn ą luk ę geograficzn ą na mapie Polski oraz jest wa Ŝnym obszarem dla zachowania zasobów tej kategorii siedliska w skali kraju, oraz pełni szczególna rol ę w zachowaniu zmienno ści oraz siedlisk mokradłowych, których istnienie warunkuje odpowiedni charakter wód płyn ących. Hydrologia: Rzeki Suwalszczyzny oznaczaj ą si ę specyficznym rytmem stanu wody i przepływu. Na rzekach pojeziernych maksymalny stan wody wyst ępuje w sierpniu - zwi ązane jest to z zarastaniem ich koryt ro ślinno ści ą, powoduj ącą podnoszenie si ę zwierciadła wody o 20-30 cm. Drugorz ędny stan wysoki wyst ępuje w zimie lub na wiosn ę. Najni Ŝszy stan wody wyst ępuje jesieni ą. Jeziora Suwalszczyzny prezentuj ą du Ŝą ró Ŝnorodno ść . Najwi ęcej jest rynnowych, pokazuj ących kierunek odpływu wód lodowcowych. Inne le Ŝą w równole Ŝnikowych dolinach marginalnych. Istniej ą równie Ŝ jeziora wytopiskowe - rozległe i płytkie o kształtach zbli Ŝonych do owalu, oraz tzw. „oczka polodowcowe” i "suchary" zanikaj ące, torfowe jeziorka o brunatnej wodzie. Jeziora wykazuj ą du Ŝą zmienno ść cech limnologicznych - na przykład prze źroczysto ść , która waha sie od 0,2 m do 10 m i zale Ŝy od typu jeziora i pory roku. W górnym biegu Czarna Ha ńcza jest wartka – jej średni spadek wynosi ponad 2‰. Zlewnia została ukształtowana przez zlodowacenie bałtyckie i charakteryzuje si ę zró Ŝnicowan ą rze źbą terenu z licznymi jeziorami rynnowymi i wytopiskowymi oraz duŜą ilo ści ą zagł ębie ń bezodpływowych. Klimat: Ma tu cechy kontynentalnego i najsurowszego w naszym kraju. Zimy s ą tu bardzo mro źne, a lata cieple i suche. Okres wegetacyjny jest krótszy od regionów Polski centralnej o 15-20 dni, tym samym wi ęc nale Ŝy do nakrótszych w naszym kraju. Pokrywa śnie Ŝna zalega tu nawet 120 dni. Wiosn ą długo utrzymuj ą si ę tu przymrozki, a jesieni ą wcze śnie notuje si ę ich wyst ępownie. Średnie opady roczne wynosz ą tu ok. 500 mm, maksimum ich przypada na VI- VIII, a minimum wyst ępuje w marcu (Górniak 2000). Struktura krajobrazu: W okolicach Turtula Czarna Ha ńcza spowalnia swój biegi meandruje w okolicach Suwalk rozległa dolin ą. W s ąsiedztwie koryta rzeki wyst ępuj ą ł ęgi olszowo-jesionowe - zbiorowiska cenne przyrodniczo oraz szczególnie rzadkie aktualnie ł ęgi źródliskowe. Jednocze śnie obszar ten jest miejscem wyst ępowania licznych rzadkich gatunków ro ślin, w tym dobrze zachowanej populacji Liparis loeselii . Szata ro ślinna, fauna i warto ść przyrodnicza: Poza ochron ą na tym terenie tak cennego gatunku nietoperza – nocka łydkowłosego i jego Ŝerowisk, Dolina Czarnej Ha ńczy charakteryzuje si ę zachowaniem cennych siedlisk chronionych na podstawie Dyrektywy Habitatowej:

3140 – twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi ł ąkami ramienic Charetea 3260 – nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników

6210 – murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis- Festucion ) 6230 – bogate florystycznie górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe 6510 – ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elastoris ) 7110 – torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( Ŝywe) 7230 – górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 7140 – torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska 91D0 – bory i lasy bagienne 91E0 – ł ęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, olsy źródliskowe

9170-2 Gr ąd subkontynentalny jest siedliskiem proponowanym do umieszczenia na li ście przedmiotów ochrony. Nie zostało ono odnotowane podczas prac nad SDF-em. Tymczasem na obszarze Ostoi przewaŜaj ą Ŝyzne lub bardzo Ŝyzne gleby brunatnoziemne pochodzenia młodoglacjalnego, stanowi ące potencjalne miejsca rozwoju siedliska gr ądu. Drzewostany na siedliskach gr ądu wyst ępuj ące na terenie obszaru Natura 2000 PLH200001 cechuje stosunkowo młody wiek, mała ilo ść drewna martwego oraz niewielki udział grabu. S ą to wczesne fazy rozwojowe lasu. 3150-2 Eutroficzne starorzecza i drobne zbiorniki wodne (Potamion) – siedlisko to nie zostało wykazane w SDF. Na terenie obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo w ramach terenowych prac nad PZO stwierdzono jego wyst ępowanie na niewielkiej powierzchni. Z tej racji nara Ŝone jest na zamulanie i zarastanie trzcin ą pospolit ą Phragmites australis . W budynku ko ścioła w Jeleniewie oprócz kolonii nocka łydkowłosego Myotis dasycneme ( 1318 ) znajduje si ę równie Ŝ kolonia mroczka pó źnego Eptesicus serotinus , gatunku chronionego, nie uj ętego w Zał ączniku II Dyrektywy Siedliskowej.

Inne zagadnienia: Specyfika obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo polega na powołaniu go celem ochrony letniej kolonii nietoperzy zlokalizowanej na strychu ko ścioła. St ąd te Ŝ istnieje konieczno ść prowadzenia planowanych działa ń w porozumieniu z wła ścicielem budynku. Wiele z nich zwi ązane b ędzie z bezpo średni ą ochron ą kolonii przed nieumy ślnym zniszczeniem (remonty itp.), ale te Ŝ zaniechaniem (brak konserwacji). W skład obszaru wchodz ą te Ŝ miejsca Ŝerowisk nietoperzy nad jeziorami na północny wschód od kolonii. Bardziej skuteczna ochrona kolonii nietoperzy b ędzie wi ęc zagwarantowana wówczas, gdy zarówno te miejsca jak i budynek ko ścioła b ędą traktowane równorz ędnie.

2.3. Struktura własno ści i u Ŝytkowania gruntów

Typy u Ŝytków gruntowych Typ własno ści Powierzchnia u Ŝytków w ha % udział powierzchni w obszarze

Lasy Skarb Pa ństwa Własno ść komunalna Własno ść prywatna Lasy 407,30 7 Grunty orne 1731,82 29 Łąki trwałe 52,97 1 Pastwiska trwałe Sady Grunty pod stawami Nieu Ŝytki Wody stoj ące Wody płyn ące Zbiorniki wodne 742,33 13 Grunty zabudowane Inne 2975,65 50

2.4. Zagospodarowanie terenu i działalno ść człowieka Typy u Ŝytków Typ własno ści Powierzchnia obj ęta dopłatami UE Rodzaj dopłaty, w ha działania/priorytetu/programu BRAK DANYCH

2.5. Istniej ące i projektowane plany/programy/projekty dotycz ące zagospodarowania przestrzennego

Instytucja Ustalenia odpowiedzialna Ustalenia planu/programu/projektu Przedmioty ochrony dotycz ące działa ń za przygotowanie Tytuł opracowania mog ące mie ć wpływ na przedmioty obj ęte wpływem minimalizuj ących planu/ programu/ ochrony opracowania lub wdra Ŝanie kompensuj ących projektu Program Ochrony Środowiska Powiatu Starostwo Powiatu Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów Suwalskiego na lata 2004-2012 – Uchwała Suwalskiego dla przedmiotów ochrony winny by ć Programu z przedmiotami nr XIX/102/04 Rady Powiatu w Suwałkach brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura z dn. 28 kwietnia 2004 r. z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 lokalizacji przyszłych inwestycji Strategia Rozwoju Powiatu Suwalskiego do Starostwo Powiatu Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów roku 2015 – Uchwała Rady Powiatu w Suwalskiego dla przedmiotów ochrony winny by ć Strategii z przedmiotami Suwałkach brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 lokalizacji przyszłych inwestycji Program Ochrony Środowiska Gminy Rada Gminy Na stronie 14. Programu w pkt. 3.2.6 Brak sprzeczno ści zapisów Jeleniewo wraz z Planem Gospodarki Jeleniewo zawarty jest zapis o NATURZE 2000: Strategii z przedmiotami Odpadami Gminy Jeleniewo – Uchwała nr „Natura 2000 to sie ć obszarów ochrony obszaru Natura XIX/110/04 Rady Gminy Jeleniewo z dn. chronionych na terenie pa ństw 2000 31 sierpnia 2004 r. członkowskich Unii Europejskiej.

Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych pod wzgl ędem przyrodniczym i zagro Ŝonych składników ró Ŝnorodno ści biologicznej w pa ństwa Unii Europejskiej. W skład sieci Natura 2000 wchodz ą: - obszary specjalnej ochrony wyznaczone na podstawie Dyrektywy 79/409/Ewg w sprawie ochrony dzikich ptaków tzw. „Dyrektywa Ptasia”, - specjalne obszary chronione wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory tzw. „Dyrektywy Siedliskowej”. Obszar Suwalskiego Parku Krajobrazowego zakwalifikowany został do programu „Natura 2000”, w zamy śle którego jest ochrona i monitoring najcenniejszych siedlisk przyrodniczych wg Dyrektywy Siedliskowej. W zał ączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE znalazł si ę równie Ŝ rzadki gatunek nietoperza – nocek łydkowłosy, który swoje siedlisko ma na strychu ko ścioła w Jeleniewie”. Strategia Gminy Jeleniewo na lata 2000– Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów 2015 – Uchwała nr XX/136/2000 Rady Jeleniewo dla przedmiotów ochrony winny by ć Strategii z przedmiotami Gminy w Jeleniewie z dn. 28 kwietnia 2000 brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura z zakresu gospodarki przestrzennej i

28 r. lokalizacji przyszłych inwestycji 2000 Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Około 30 ha obszaru w przestrzennego cz ęś ci wsi Malesowizna, Jeleniewo dla przedmiotów ochrony winny by ć miejscowo ściach Zarzecze Okr ągłe i Zarzecze Jeleniewskie w Gminie brane pod uwag ę przy realizacji zada ń Jeleniewskie i Okr ągłe Jeleniewo – Dz. Urz. Woj. Podlaskiego nr z zakresu gospodarki przestrzennej i (dolina rzeki Czarna 51 poz. 488 z dn. 13 lutego 2009 r. lokalizacji przyszłych inwestycji Ha ńcza) znajduje si ę w obszarze NATURA 2000 Ostoja Jeleniewo. Kiedy plan był opracowywany nie był powołany jeszcze obszar NATURA 2000. Dlatego te Ŝ poło Ŝenie okre ślono jako granice Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny” Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Około 260 ha obszaru w przestrzenego cz ęś ci wsi: Podwysokie Jeleniewo dla przedmiotów ochrony winny by ć miejscowo ściach Jeleniewskie, Okr ągłe, Prudziszki i śywa brane pod uwag ę przy realizacji zada ń Podwysokie Jeleniewskie i Woda – Uchwała rady Gminy Jeleniewo nr z zakresu gospodarki przestrzennej i Okr ągłe (dolina rzeki XII/67/08 z dn. 13 lutego 2008 r. lokalizacji przyszłych inwestycji Czarna Ha ńcza) znajduje si ę w obszarze NATURA 2000 Ostoja Jeleniewo. Kiedy plan był opracowywany nie był powołany jeszcze obszar NATURA 2000. Dlatego te Ŝ poło Ŝenie okre ślono jako granice Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny”

Studium uwarunkowa ń i kierunków Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów zagospodarowania przestrzennego gminy Jeleniewo dla przedmiotów ochrony winny być Studium z przedmiotami Jeleniewo – Uchwała nr XXV/160/2000 brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Rady Gminy Jeleniewo z dn. 13 z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 pa ździernika 2000 r. lokalizacji przyszłych inwestycji Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego terenów obejmuj ących wsie: Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Potasznia, Bród Stary i cz ęść wsi Biała brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Woda – Uchwała Rady Gminy Suwałki nr z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 XXXIV/291/06 z dn. 05 maja 2006 r. (Dz. lokalizacji przyszłych inwestycji Urz. Woj. Podlaskiego Nr 167, poz. 1548 z dn. 22 czerwca 2006 r.) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Osowa, Turówka Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Stara, Czarnakowizna i Taciewo w Gminie brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Suwałki – Uchwała Rady Gminy Suwałki z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 nr XXVI/272/09 z dnia 27 sierpnia 2009 r. lokalizacji przyszłych inwestycji (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego nr 188, poz. 2022 z dn. 23 wrze śnia 2009 r. Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Czarnakowizna Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami w Gminie Suwałki – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Suwałki nr XVII/177/08 z dn. 12 wrze śnia z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 2008 r. (Dz. Urz. Województwa lokalizacji przyszłych inwestycji Podlaskiego Nr 252, poz. 2586 z dn. 21 pa ździernika 2008 r.) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Osowa i Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Turówka Stara w Gminie Suwałki – brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Uchwała Rady Gminy Suwałki nr z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 XXXIX/376/10 z dn. 5 listopada 2010 r. lokalizacji przyszłych inwestycji

(Dz. Urz. Województwa Podlaskiego 290, poz. 3734 z dn. 07 grudnia 2010 r.) Studium uwarunkowa ń i kierunków Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów zagospodarowania gminy Suwałki – Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Studium z przedmiotami Uchwała Rady Gminy Suwałki nr brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura XVII/114/01 z dn. 30 stycznia 2001 r. z z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 pó źn. zmianami (2005, 2007, 2008) lokalizacji przyszłych inwestycji Program Rozwoju Lokalnego Gminy Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów Suwałki na lata 2004-2013 – Uchwała Rady Suwałki dla przedmiotów ochrony winny by ć Studium z przedmiotami Gminy Suwałki nr XVIII/162/04 z dn. 28 brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura czerwca 2004 r. z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 lokalizacji przyszłych inwestycji Strategia rozwoju Gminy Suwałki na lata Suwalska Rada Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów 2000-2015 – opracowana w 1999 r. Federacji dla przedmiotów ochrony winny by ć Strategii z przedmiotami Stowarzysze ń brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura NaukowoTechnicz z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 nych NOT lokalizacji przyszłych inwestycji Studium uwarunkowa ń i kierunków Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów zagospodarowania przestrzennego Gminy Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Studium z przedmiotami Szypliszki – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Szypliszki Nr XIII/80/00 z dn. 17 lutego z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 2000 r. lokalizacji przyszłych inwestycji Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego terenów letniskowych we Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami wsi Przejma Wielka Gminy Szypliszki – brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Uchwała Rady Gminy Szypliszki nr z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 XXV/118/97 z dn. 24 listopada 1997 r. (Dz. lokalizacji przyszłych inwestycji Urz. Woj. Suwalskiego nr 56, poz. 379) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Rybalnia Gminy Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Szypliszki – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura

Szypliszki nr XXVII/138/98 z dn. 23 lutego z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Suwalskiego Nr 20, lokalizacji przyszłych inwestycji poz. 118) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Becejły w Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Gminie Szypliszki – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Szypliszki nr XXI/106/2000 z dn. 29 z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 wrze śnia 2000 r. (Dz. Urz. Woj. lokalizacji przyszłych inwestycji Podlaskiego nr 28, poz. 433) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Rybalnia w Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Gminie Szypliszki – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Szypliszki nr XXV/133/2001 (Dz. Urz. z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Woj. Podlaskiego Nr 12, poz. 239) lokalizacji przyszłych inwestycji Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego terenów obejmuj ących Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami działki nr: 3/4 i 41/4 we wsi Szelment brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Gminy Szypliszki – Uchwała Rady Gminy z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Szypliszki nr XXVI/137/01 z dn. 30 lokalizacji przyszłych inwestycji kwietnia 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego Nr 18, poz. 325) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego terenów budownictwa Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami letniskowego, poło Ŝonych we wsi Przejma brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Wysoka Gminy Szypliszki – Uchwała Rady z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Gminy Szypliszki XXVI/138/01 z dn. 30 lokalizacji przyszłych inwestycji kwietnia 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego Nr 18, poz. 326) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego Wioski Letniskowej „Nad Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Jarem” w Przejmie Wielkiej Gmina brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura

Szypliszki – Uchwała Rady Gminy z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Szypliszki nr XXVIII/146/01 z dn. 29 lokalizacji przyszłych inwestycji czerwca 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego Nr 24, poz. 411) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego Wioski Letniskowej w Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Fornetce – Uchwała Rady Gminy brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Szypliszki nr VIII/60/03 z dn. 24 czerwca z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 2003 r. (Dz.Urz. Woj. Podlaskiego Nr 71, lokalizacji przyszłych inwestycji poz. 1448) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Becejły w Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Gminie Szypliszki, zwanym „Ingielówka” – brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Uchwała Rady Gminy Szypliszki nr z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 IX/67/03 z dn. 28 sierpnia 2003 r. (Dz. Urz. lokalizacji przyszłych inwestycji Woj. Podlaskiego Nr 103, poz. 1868) Uchwała Rady Gminy Szypliszki nr Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów XXIX/201/06 z dn. 23 maja 2006 r. w Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć Studium z przedmiotami sprawie utworzenia „Centrum Sportów brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Zimowych Szelment” (Dz. Urz. Woj. z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Podlaskiego nr 181, poz.1688 z pó źn. zm.) lokalizacji przyszłych inwestycji Opracowywanie Planu zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych przestrzennego wsi Przejma Mała i okolic Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć (ok. 3 ha) – planowana zabudowa uwagl ędnione przy realizacji inwestycji letniskowa wraz z pla Ŝą (nadzór RDO Ś w Białymstoku) Opracowywanie kolejnych planów Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych miejscowych zagospodarowania Szypliszki dla przedmiotów ochrony winny by ć przestrzennego dla obszarów poło Ŝonych w uwagl ędnione przy sporz ądzaniu sasiedztwie jezior: Szelment Wielki, niniejszych planów zagospodarowania Szelment Mały i Ingiel, przewidzianych (nadzór RDO Ś w Białymstoku) pod zabudow ę letniskow ą i usługi

33 turystyczne Strategia Rozwoju Gminy Przero śl na lata Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów 2000-2015 – Uchwała Rady Gminy Przero śl dla przedmiotów ochrony winny by ć Strategii z przedmiotami Przero śl z dn. 30 marca 2000 r. nr brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura XII/94/00 z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 lokalizacji przyszłych inwestycji Plan zagospodarowania przestrzennego Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów Gminy Przero śl (obejmuj ący cz ęść obr ębów Przero śl dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami geodezyjnych Łanowicze Du Ŝe, brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Śmieciuchówka, Morgi, Stara Pawłówka, z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Nowa Pawłówka w Gminie Przero śl) - lokalizacji przyszłych inwestycji Uchwała Rady Gminy Przero śl nr VII/38/07 z dn. 10 sierpnia 2007 r. (Dz. U. Woj. Podl. Nr 197, poz. 2013) Plan zagospodarowania przestrzennego Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów obejmuj ący cz ęść obr ębów geodezyjnych: Przero śl dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Morgi i Stara Pawłóka w Gminie Przero śl - brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Uchwała Rady Gminy Przero śl nr z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 XIV/101/08 z dn. 17 pa ździernika 2008 r. lokalizacji przyszłych inwestycji (Dz. Urz. Woj. Podl. nr 278, poz. 2801) Uchwała Nr IX/58/11 Rady Gminy Przero śl Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych z dn. 31 sierpnia 2011 roku – o Przero śl dla przedmiotów ochrony winny by ć przyst ąpieniu do sporz ądzenia zmiany uwagl ędnione przy sporz ądzaniu studium uwarunkowa ń i kierunków niniejszych planów zagospodarowania zagospodarowania przestrzennego Gminy (nadzór RDO Ś w Białymstoku) Przero śl (w zakresie dotycz ącym wyznaczenia obszarów, na których rozmieszczone b ędą urz ądzenia wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW- zmiana dotyczy obszarów obr ębu Stara

Pawłówka i cz ęś ci obr ębu Kruszki) Uchwała nr VIII/50/11 Rady Gminy Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Przero śl z dn. 22 lipca 2011 r. – o Przero śl dla przedmiotów ochrony winny być przyst ąpieniu do sporz ądzenia zmiany uwagl ędnione przy sporz ądzaniu studium uwarunkowa ń i kierunków niniejszych planów zagospodarowania zagospodarowania przestrzennego Gminy (nadzór RDO Ś w Białymstoku) Przero śl (zmiana Studium jest konieczna do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i dalszych procesów inwestycyjnych jakim jest pozwolenie na budow ę farmy elektrowni wiatrowych - dotyczy obr ębów geodezyjnych Przero śl, Prawy Las, Blenda, Bu ćki, Iwaniszki, Kruszki, Łanowicze Małe) Uchwała nr IX/58/11 Rady Gminy Przero śl Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych z dn. 31 sierpnia 2011 r. – o przyst ąpieniu Przero śl dla przedmiotów ochrony winny by ć do sporz ądzenia zmiany studium uwagl ędnione przy sporz ądzaniu uwarunkowa ń i kierunków niniejszych planów zagospodarowania zagospodarowania przestrzennego Gminy (nadzór RDO Ś w Białymstoku) Przero śl (w zakresie dotycz ącym wyznaczenia obszarów, na których rozmieszczone b ędą urz ądzenia wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW - zmiana dotyczy obszarów obr ębu Stara Pawłówka i cz ęś ci obr ębu Kruszki) Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego cz ęś ci wsi Rutka-Tartak w Rutka-Tartak dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Gminie Rutka-Tartak - Uchwała Rady brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Gminy Rutka-Tartak nr XXIII/143/09 z dn. z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 24 wrze śnia 2009 r. lokalizacji przyszłych inwestycji

Miejscowy plan zagospodarowania Rada Gminy Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów przestrzennego „Wakacyjna Wioska Rutka-Tartak dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami Bałtów” we wsi Pobondzie Gmina Rutka- brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Tartak - Uchwała Rady Gminy Rutka- z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 Tartak nr XXIII/142/09 z dn. 24 wrze śnia lokalizacji przyszłych inwestycji 2009 r. Plan Urz ądzenia Lasu Nadle śnictwa Nadle śnictwo Zalecenia odno śnie działa ń ochronnych Brak sprzeczno ści zapisów Suwałki sporz ądzony na okres 01.01.2003 – Suwałki, dla przedmiotów ochrony winny by ć Planu z przedmiotami 31.12.2012 r., zatwierdzony Decyzj ą Regionalna brane pod uwag ę przy realizacji zada ń ochrony obszaru Natura Ministra Środowiska w dn. 18 lipca 2003 Dyrekcja Lasów z zakresu gospodarki przestrzennej i 2000 roku, (znak: DL. lp-611-35JJ/03) Pa ństwowych w lokalizacji przyszłych inwestycji Białymstoku Plan remontu ko ścioła parafii Parafia Planowany remont b ędzie miał istotny Kolonia M. dasycneme W porozumieniu z rzymskokatolickiej w Jeleniewie (16-404 rzymskokatolicka wpływ na przedmiot ochrony (1318) na strychu inwestorem – Jeleniewo, Suwalska 38) budynku, kolonia E. optymalizacja prac serotinus (brak kodu) w pod k ątem ścianach budynku wyeliminowania lub zminimalizowania zagro Ŝeń dla nietoperzy (RDO Ś) Projekt linii energetycznej 400 kV Ełk- Inwestor PSE Raport w opracowaniu, brak decyzji Linia przebiega w pobli Ŝu granica pa ństwa Operator środowiskowej południowo-wschodniej S.A./LitPol Link, granicy Obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo

2.6 . Informacja o przedmiotach ochrony obj ętych Planem wraz z zakresem prac terenowych – dane zweryfikowane

Przedmiot ochrony Ocena Powierzchnia Liczba Rozmieszczeni Stopie ń Zakres prac terenowych ogólna [ha] stanowisk e w obszarze rozpoznania uzupełniaj ących/Uzasadnienie do wył ączenia z prac terenowych Siedliska niele śne 3140 Twardowodne oligo-i Zał ącznik nr 3 Fragmentaryczny Konieczno ść przeprowadzenia podwodnych mezotroficzne zbiorniki z na podstawie szczegółowych ocen wielko ści powierzchni A 2,50 2 podwodnymi ł ąkami ramienic materiałów SPK i zajmowanej przez ł ąki ramienic zdj ęć podwodnych 3260 Nizinne i podgórskie rzeki Zał ącznik nr 3 Niepełny Siedlisko cz ęś ciowo zweryfikowano w ze zbiorowiskami terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie włosieniczników 2 płatów, na których wykonano oceny stanu B XX 2 ochrony siedliska. Konieczne jest przeprowadzenie monitoringu stanu siedliska 6210 Murawy kserotermiczne – Zał ącznik nr 3 Niepełny Siedlisko cz ęś ciowo zweryfikowano w priorytetowe s ą tylko murawy z terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie istotnymi stanowiskami 2 płatów, na których wykonano oceny stanu B 1,00 2 storczyków ochrony siedliska. Konieczne jest przeprowadzenie monitoringu stanu siedliska 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy Zał ącznik nr 3 Niepełny Siedlisko cz ęś ciowo zweryfikowano w bli źniczkowe – płaty bogate terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie florystycznie 4 płatów, na których wykonano oceny stanu B 2,53 4 ochrony siedliska. Konieczna jest jednak szczegółowa inwentaryzacja siedliska w obszarze. Ŝ ś Ŝ ą ęś 6510 Ni owe i górskie wie e B 228,00 11 Zał cznik nr 3 Niepełny Siedlisko cz ciowo zweryfikowano w łąki u Ŝytkowane ekstensywnie terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie

(Arrhenatherion elatioris ) 11 płatów, na których wykonano oceny stanu ochrony siedliska. Konieczna jest jednak szczegółowa inwentaryzacja siedliska w obszarze oraz monitoring. 7110 Ni Ŝowe torfowiska Zał ącznik nr 3 Niepełny Siedlisko cz ęś ciowo zweryfikowano w wysokie z ro ślinno ści ą terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie torfotwórcz ą ( Ŝywe) 3 płatów, na których wykonano oceny stanu B 14,00 3 ochrony siedliska. Konieczna jest jednak szczegółowa inwentaryzacja siedliska w obszarze oraz monitoring. 7140 Torfowiska przej ściowe i Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowo Na terenie obszaru Natura 2000 Jeleniewo trz ęsawiska jest du Ŝa liczba płatów siedlisk o charakterze torfowisk (cz ęsto w obr ębie B 27,75 25 stanowiska wyst ępuje mozaika). St ąd te Ŝ t ę kategori ę jako szczególnie cenn ą, nale Ŝy zinwentaryzowa ć i prowadzic monitoring dla wybranych typów. zbiorowisk 7230 Górskie i nizinne Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowo Siedlisko cz ęś ciowo zweryfikowano w torfowiska zasadowe o terenie w 2011 r. Stwierdzono wyst ępowanie charakterze młak, turzycowisk i 4 płatów, na których wykonano oceny stanu B 41,40 8 mechowisk ochrony siedliska. Konieczna jest jednak szczegółowa inwentaryzacja siedliska w obszarze. Siedliska le śne 9170-2 Gr ąd subkontynentalny Zał ącznik nr 3 100% - wykonana Wykonano szczegółow ą inwentaryzacje szczegółowa płatów. Zało Ŝono 2 powierzchnie zdj ęć C 21,39 5 inwentaryzacja w fitosocjologicznych metod ą Braun- roku 2011 na całym Blanqueta, Powierzchnie maj ą okre ślon ą obszarze pozycje GPS. 91E0-3 Łęg olszowo-jesionowy C 35,72 5 Zał ącznik nr 3 Bardzo dobry Wykonano szczegółow ą inwentaryzacje

100% rozpoznania płatów. Zało Ŝono 2 powierzchnie zdj ęć - szczegółowa fitosocjologicznych metod ą Braun- inwentaryzacja Blanqueta, Powierzchnie maj ą okre ślon ą płatów w roku 2011 pozycje GPS. w ramach prac nad PZO na całym obszarze 91D0-5 Borealna świerczyna Zał ącznik nr 3 Bardzo dobry Dokonano inwentaryzacji i zdiagnozowania bagienna 100% rozpoznania płatu. - szczegółowa inwentaryzacja B 1,52 1 płatów w roku 2011 w ramach prac nad PZO na całym obszarze 91D0-6 Borealna świerczyna Zał ącznik nr 3 Bardzo dobry Dokonano inwentaryzacji i zdiagnozowania bagienna 100% rozpoznania płatu. - szczegółowa inwentaryzacja B 6,20 1 płatów w roku 2011 w ramach prac nad PZO na całym obszarze 3150-2 Starorzecza i drobne Zał ącznik nr 3 Zinwentaryzowano dwa płaty tego siedliska A 3,02 2 100% zbiorniki wodne Gatunki zwierz ąt 1318 Nocek łydkowłosy 1 kolonia, 3 Średni, wymaga Obserwacje kolonii (1 punkt pomiarowy w (Myotis dasycneme ) Ŝerowiska i 1 monitorowania lokalizacji „ko ściół”), rejestracja gatunków i A XX 5 wiosenny kolonii i (orientacyjna) liczby osobników, obserwacja przelot poszerzenia bada ń kierunków wylotów, w czasie całego roku (Zał ącznik nr telemetrycznych. 2011 rejestracja nad pobliskimi ciekami w

3) dwóch punktach. 1337 Bóbr europejski (Castor Brak weryfikacji terenowej populacji fiber) gatunku w 2011 r. w ramach prac nad PZO. B XX XX XX XX Konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja gatunku w obszarze oraz monitoring. 1355 Wydra ( Lutra lutra) Brak weryfikacji terenowej populacji gatunku w 2011 r. w ramach prac nad PZO. B XX XX XX XX Konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja gatunku w obszarze oraz monitoring. 1166 Traszka grzebieniasta Brak weryfikacji terenowej populacji (Triturus cristatus) gatunku w 2011 r. w ramach prac nad PZO. B XX XX XX XX Konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja gatunku w obszarze oraz monitoring. 1188 Kumak nizinny (Bombina Brak weryfikacji terenowej populacji bombina) gatunku w 2011 r. w ramach prac nad PZO. B XX XX XX XX Konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja gatunku w obszarze oraz monitoring. 1149 Koza (Cobitis taenia) Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowe Odłowy przeprowadzono w 2011 r. metod ą rozpoznanie jednokrotnego elektropołowu, Wszystkie C XX 3 terenowe 2011 r. stanowiska maj ą okre ślon ą pozycj ę GPS. (50% całego obszaru) 1145 Piskorz (Misgurnus Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowe Odłowy przeprowadzono w 2011 r. metod ą fossilis) rozpoznanie jednokrotnego elektropołowu, Wszystkie C XX 2 terenowe 2011 r. stanowiska maj ą okre ślon ą pozycj ę GPS. (50% całego obszaru) 1134 Ró Ŝanka (Rhodeus Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowe Odłowy przeprowadzono w 2011 r. metod ą sericeus amarus) C XX 2 rozpoznanie jednokrotnego elektropołowu, Wszystkie terenowe 2011 r.

(50% całego stanowiska maj ą okre ślon ą pozycj ę GPS. obszaru) 1098 Minóg ukrai ński Cz ęś ciowe Odłowy przeprowadzono w 2002 r. i 2011 r. (Eudontomyzon mariae) rozpoznanie metod ą jednokrotnego elektropołowu, B XX XX XX terenowe 2011 r. zgodnie z obowi ązuj ącą norm ą europejsk ą (około 50% całego (The European Standard EN 14011:2003). obszaru) 1163 Głowacz białopłetwy Cz ęś ciowe Odłowy przeprowadzono w 2002 r. i 2011 r. (Cottus gobio) rozpoznanie metod ą jednokrotnego elektropołowu, B XX XX XX terenowe 2011 r. zgodnie z obowi ązuj ącą norm ą europejsk ą (około 50% całego (The European Standard EN 14011:2003). obszaru) Gatunki ro ślin 1903 Lipiennik Loesela (L iparis Zał ącznik nr 3 Cz ęś ciowe Badania terenowe potwierdziły stanowiska loeselli) rozpoznanie literaturowe tego gatunku. Wskazane jest B XX 2 terenowe 2011 r. jednak przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji jego wyst ępowania.

1318 Nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme): Liczebno ść – 100 osobników ( źródło: Koziróg Leszek inf. ustna, 2010 i 2011)

2.6.1. Typy siedlisk przyrodniczych wyst ępuj ących na terenie obszaru

3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic Charetea

Fot. 1. Podwodne ł ąki ramienicowe (fot. A. Markiewicz, 2006) Charakterystyka: Charakteryzuje je najcz ęś ciej szmaragdowa barwa wody. Zbiorowiska ramienic tworz ą podwodne ł ąki. Ramienice to glony o sztywnych, cz ęsto inkrustowanych wapniem gał ązkach.Wyci ągni ęte z wody maj ą intensywny zapach ryby. Wymaga w tym obszarze pełnej inwentaryzacji (podwodnej) przyrodniczej. Ogólny stan zachowania w sieci NATURA 2000: U1 Ranga w obszarze: B Stan zachowania w obszarze FV

3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis

Fot. 2. Włosienicznik rzeczny (fot. K. Jabło ńska, 2011) Charakterystyka: Siedliska te zwi ązane z dnami koryt strumieni i rzek o średnio intensywnym przepływie wody, osadach z dominuj ącą frakcj ą piaszczyst ą lub drobnokamienist ą lub zasilane wodami podziemnymi z intensywn ą wymian ą wód mi ędzy korytem rzeki a stref ą przydenn ą cieki te s ą poro śni ęte przynajmniej fragmentarycznie przez ro śliny zakorzenione w dnie. W lipcu białe kwiaty włosienniczników ułatwiaj ą identyfikacj ę siedliska. Ogólny stan zachowania w sieci NATURA 2000: U1 Ranga w obszarze: B Stan zachowania w obszarze U1 Wymaga na tym obszarze pełnej inwentaryzacji przyrodniczej

6210 Murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea ) - priorytetowe s ą tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków Charakterystyka: Siedliska te s ą rzadko spotykane w tej cz ęś ci naszego kraju, a zwi ązane s ą na ogół ze stokami i grzbietami. Na omawianym obszarze to zbiorowiska ro ślinno ści ciepłolubnej wyst ępuj ą one na piaszczystych, stromych wzniesie ń morenowych, kemów. U Ŝytkowane s ą przede wszystkim jako pastwiska. Klasa tych siedlisk reprezentowana jest przez 2 zespoły: Hieracio pilloselae-Thymetum pulegioides wyst ępuj ący na stromych nasłonecznionych stokach o ekspozycji wschodniej, południowej i zachodniej z udziałem chabrem nadre ńskim Centaurea stebe , dziurawcem sk ąpolistnym Hypericum montanum dziwi ęć siłem pospolitym Carlina vulgaris i kocanka napiaskow ą Helichrysum arenarium. Drugi za ś zwi ązany jest z suchymi lecz Ŝyznymi siedliskami i ekspozycj ą północn ą wzniesie ń na glebach świe Ŝych i wilgotnych, bogatych w w ęglan wapnia – zespół suchej ł ąki pieni ńskiej Anthyllido-trifolietum montani . Gatunkami charakterystycznymi s ą tu: koniczyna pagórkowa Trifolium montanum , przelot pospolity Anthyllis vulneraria , a wyró Ŝniaj ące krzy Ŝownica czubata Polygala comosa , storczyk m ęski Orchis maculata, obok traw wyst ępuje tu szereg barwnych gatunków

43 ro ślin motylkowych ( Świerubska 2006). Ogólny stan zachowania w sieci NATURA 2000: U1 Ranga w obszarze: B Stan zachowania w obszarze U1 Wymaga na tym obszarze pełnej inwentaryzacji przyrodniczej

Fot. 3, 4. Murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

6230 Górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe ( Nardion - płaty bogate florystycznie) Charakterystyka: Są to zbiorowiska półnaturalne, rosn ące na krzemianowym podło Ŝu, sa silnie zró Ŝnicowane. Sa wtórnymi zbiorowiskami, na ubogich glebach, w miejscach wypasanych intensywnie ale nie nawo Ŝonych. .Dawniej były one powszechne, dzi ś tworz ą zazwyczaj niewielkie płaty., na skrajach lasów, czy tez polanach, poboczach. Gatunki charakterystyczne dla klasy Nardo-Callunetea : ukwap dwupienny Antennaria dioica, ukwap rutolistny B. multifidum , turzyca pigułkowata Carex pilulifera, ozorka zielona Coeloglossum viride, izgrzyca przyziemna Danthonia decumbens, jastrz ębiec gronkowy Hieracium lactucella, jarz ąbiec Lachenala H. lachenalii, jarz ąbek kosmaczek H. pilosella, kosmatka polna Luzula campestris, kosmatka licznokwiatowa L. multiflora, widłak go ździsty Lycopodium clavatum, bli źniczka psia trawka Nardus stricta, krzy Ŝownica zwyczajna Polygala vulgaris, krzy Ŝownica ostroskrzydełkowa P. oxyptera, pi ęciornik kurze ziele Potentilla erecta, fiołek psi Viola canina, przetacznik le śny Veronica officinalis, leniec ł ąkowy Thesium pyrenaicum . Ogólny stan zachowania w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: B Stan zachowania w obszarze U1/U2

Fot. 5. Bli źniczka psia trawka (Nardus stricta L .) Fot. 6. Krzy Ŝownica zwyczajna ( Polygala vulgaris L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )

Charakterystyka: Antropogeniczne siedlisko bogatych florystycznie ł ąk powstałych na terenach wcze śniejszego wyst ępowania lasów li ściastych. W krajobrazie zlokalizowane jest zazwyczaj poza dolinami rzecznymi o naturalnym cyklu zalewów. Wyst ępuj ą na Ŝyznych, świe Ŝych brunatnych glebach. Dla dobrego wykształcenia wymaga ekstensywnego u Ŝytkowania ko śnego, zazwyczaj dwukrotnego koszenia w roku oraz umiarkowanego nawo Ŝenia. Na terenie obszaru Natura 2000 składnikiem płatów zazwyczaj s ą: wyczyniec ł ąkowy Alopecurus pratensis , Przywrotnik pasterski Alchemilla monticola, śmiałek darniowy Deschampsia caespitosa , kostrzewa ł ąkowa Festuca pratensis , tymotka ł ąkowa Phleum pratense. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: niska, według standardowego formularza danych – C Stan zachowania w obszarze: U1

Fot. 7. Rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

7110 Torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( Ŝywe)

Charakterystyka: charakteryzuj ą je kopuły torfowe o bezle śnym lub zaro śni ętym lu źnymi drzewami centrum, cz ęsto okolone borami bagiennymi Siedliska te cechuje k ępkowo-dolinkowa struktura (k ępy torfowców lub wełnianki pochwowatej i wyst ępowanie ”czerwonych” lub ‘brunatnych” gatunków torfowców w skupiskach. Na omawianym terenie wymaga pełnej inwentaryzacji przyrodniczej. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: niska, według standardowego formularza danych – C Stan zachowania w obszarze: U1/U2 XX

Fot. 8. śurawina błotna (Oxycoccus palustris Pers.) (fot. K. Jabło ńska, 2011) Fot. 9. Bagno zwyczajne (Ledum palustre L.)

7140 Torfowiska przej ściowe i trzęsawiska (przewa Ŝnie z ro ślinno ści ą z Scheuchzerio-Caricetea )

Charakterystyka: Torfowiska te mog ą wyst ępowa ć wokoło oligo i mezotroficznych zbiorników , w bezodpływowych zagł ębieniach terenu w zatorfionych obni Ŝeniach, czy tez nieckach pozostałych po dawnych jeziorach, na skutek obni Ŝenia poziomu wód i procesu sukcesji. Siedliska te zasilane zarówno przez wody opadowe jak i wody gruntowe. Cechuje je dwuwarstwowo ść tzn. wyst ępuje tu warstwa ro ślin zielnych oraz mchów (zazwyczaj torfowców). Ro śliny zielne, których korzenie stanowi ą „spoiwo” całej struktury fitocenozy mog ą mie ć bardzo zró Ŝnicowany udział 10-80%. St ąd te Ŝ z racji struktury gatunków wchodz ących w ich skład mog ą one tworzy ć:mszar torfowcowy z pojedynczymi gatunkami. Przedstawicielami niskich turzyc – dzióbkowatej Carex rostrata, turzycy nitkowatej Carex lasiocarpa i oraz wełnianki w ąskolistnej Eriophorum angustifolium i przygiełki białej Rhynchospora alba, turzycowiska z torfowcami czy te Ŝ mechowiska z torfowcami. Na omawianym terenie wymaga pełnej inwentaryzacji przyrodniczej. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: niska, według standardowego formularza danych – C Stan zachowania w obszarze: U1/U2 XX

Fot. 10. Wełnianka w ąskolistna (Eriophorum angustifolium L.) Fot.11. Turzyca bagienna (Carex limosa L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk

Charakterystyka: Torfowiska zasadowe s ą siedliskami zasilanymi przez wody podziemne, czyli ich istnienie w sposób bezpo średni zale Ŝy od warstw wodono śnych terenów przyległych. O ich odczynie decyduje zawarto ść jonów wapnia, które decyduj ą o wahaniach warto ści pH w granicach 6,5-8,0. Torfowiska te zazwyczaj maj ą charakter młak (tereny o znacznym nachyleniu, kiedy nie ma warunków do tworzenia grubej warstwy torfu) torfowisk źródliskowych lub przepływowych (u podstawy zboczy, w dolinach cieków oraz misach jeziornych). Ich wielko ść jest bardzo zró Ŝnicowana. Cz ęsto s ą one składnikiem wi ększych terenów torfowisk o ro Ŝnej Ŝyzno ści siedliska. Mog ą one s ąsiadowa ć z szuwarami, źródliskami, wilgotnymi ł ąkami, kwa śnymi mechowiskami i mszarami. Zbiorowiska te mog ą by ć pochodzenia naturalnego lub by ć zwi ązane w sposób bezpo średni z gospodark ą człowieka (zmiany warunków hydrologicznych przez osuszanie lub podtapianie odlesianie terenu, koszenie, czy te Ŝ pozyskiwanie torfu). Na omawianym terenie wymaga pełnej inwentaryzacji przyrodniczej. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: B Stan zachowania w obszarze: U1

Fot. 12, 13. Nizinne torfowiska zasadowe ze stanowiskami kruszczyka błotnego (Epipactis palustris L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nymphenion i Potamion .

Wzrastaj ący udział obszarów przekształconych przez człowieka (pól uprawnych, terenów zabudowanych itp.) w zlewni powoduje, i Ŝ zbiorniki ulegaj ą przyspieszonej eutrofizacji. Najbli Ŝsze otoczenie zbiorników eutroficznych budowane jest przez trzcinowiska - zbiorowiska z klasy Phragmitetea - mo Ŝna tu wyró Ŝni ć dwa pasy: znajduj ący si ę od strony wody szuwar wysoki ( Phragmitetum i in.) i wyst ępuj ący w gł ąb l ądu szuwar turzycowy. Typowa i najlepiej wykształcona ro ślinno ść wyst ępuje w du Ŝych starorzeczach. Płaty ro ślinno ści s ą bardzo podobne, zaznacza si ę niewielkie zró Ŝnicowanie. Zwykle wyst ępuj ą nast ępuj ące zbiorowiska: Nupharo-Nymphaeetum, Hydrocharitetum morsus-ranae, Spirodeletum polyrhize, Ceratophylletum demersi, Potametum natantis, Myriophylletum verticilati i Elodeetum canadensis . Cel ochrony: zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem chemicznym, utrzymanie wła ściwych stosunków wodnych, uregulowanie zasad w ędkarskiego wykorzystania starorzeczy. W trakcie bada ń terenowych 2011 r. stwierdzono dwa płaty tego siedliska.

Fot. 14. Zarastaj ące starorzecze (Fot. M. Falencka-Jabło ńska, 2011)

91D0 Bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino ) Charakterystyka : Bory i lasy na bagiennych, rzadziej wilgotnych siedliskach torfowych, zwi ązane s ą one z kompleksami torfowisk wysokich lub przej ściowych. Spotyka si ę na omawianym obszarze dosy ć rzadko. Obejmuje najcz ęś ciej niewielkie fragmenty lasu charakteryzuj ące si ę stagnowaniem wód powierzchniowych lub gruntowych i ich trwałym zabagnieniem. Ogólny stan zachowania siedliska wg danych GIO Ś jest niezadawalaj ący. Ilo ść martwego drewna, charakterystyczna kombinacja gatunków oraz re Ŝim wodny s ą oceniane jako wła ściwe lub niezadawalaj ące. Ze wzgl ędu na kluczowe znaczenie czynnika wodnego (siedlisko wybitnie hydrogeniczne) najwi ększe zagro Ŝenia wi ąŜą si ę ze zmianami stosunków wodnych, osuszaniem i prowadzeniem intensywnej gospodarki le śnej, które mog ą wpłyn ąć negatywnie na naturaln ą struktur ę siedlisk. S ą to siedliska priorytetowe, bardzo istotne z punktu widzenia zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U1 Ranga w obszarze: niska, C Stan zachowania w obszarze: U1/U2

Fot. 15. Bory i lasy bagienne (fot. R. Paluch, 2011)

91E0-3 Ł ęgi olszowo-jesionowy ( Alnenion )

Charakterystyka: wyst ępuje cz ęsto na obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo w pobli Ŝu cieków wodnych, jezior, gdzie zaznacza si ę wpływ wody ruchomej. Ranga siedliska wg danych GIO Ś jest wysoka (A), a ogólny stan zachowania siedliska jest niezadawalaj ący (U1), gdy Ŝ przewa Ŝaj ą drzewostany średniowiekowe lub młode, a ilo ść martwego drewna i charakterystyczna kombinacja gatunków s ą oceniane jako niezadawalaj ące. Re Ŝim wody najcz ęś ciej jest wła ściwy, ale niekiedy niezadawalaj ący. Ze wzgl ędu na kluczowe znaczenie czynnika wodnego (siedlisko wybitnie hydrogeniczne) najwi ększe zagro Ŝenia wi ąŜą si ę ze zmianami stosunków wodnych, regulacj ą cieków, osuszaniem lub zbytnim podniesieniem poziomu wody i jej unieruchomieniem. Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000: U2 Ranga w obszarze: średnia, B Stan zachowania w obszarze: U1 Zagro Ŝenia: zmiana stosunków wodnych

Fot. 16. Łęg źródliskowy (fot. R. Paluch, 2011)

9170-2 Gr ąd subkontynentalny ( Tilio-Carpinetum )

Charakterystyka: Jest siedliskiem proponowanym do umieszczenia na liście przedmiotów ochrony. Nie zostało ono odnotowane podczas prac nad SDF-em. Tymczasem na obszarze Ostoi przewaŜaj ą Ŝyzne lub bardzo Ŝyzne gleby brunatnoziemne pochodzenia młodoglacjalnego, stanowi ące potencjalne miejsca rozwoju siedliska gr ądu. Ze wzgl ędu na znaczny procent drzewostanów z du Ŝym udziałem świerka jest prowadzona stopniowa i systematyczna przebudowa lasu polegaj ąca na sztucznym wprowadzaniu gatunków gr ądowych (grabu, lipy d ębu szypułkowego i innych). St ąd wynika, Ŝe powierzchnia gr ądów b ędzie systematycznie wzrasta ć, czyli perspektywy ochrony s ą obiecuj ące. Stwierdzono, Ŝe drzewostany na siedliskach gr ądu cechuje stosunkowo młody wiek, mała ilo ść drewna martwego oraz niewielki udział grabu, tak wi ęc stan zachowania siedliska jest zły. Z uwagi na przewag ę młodych faz rozwojowych lasu najwi ększym zagro Ŝeniem mo Ŝe by ć nieuporz ądkowana gospodarka le śna, w tym brak piel ęgnacji lasu na korzy ść gatunków gr ądowych, w wyniku którego gatunki te mogłyby zosta ć wyparte przez inne bardziej ekspansywne np. wczesnosukcesyjne. Z drugiej strony, przewidziano pozostawienie płatu gr ądu jako powierzchni referencyjnej, do naturalnego rozwoju.

Fot. 17. Gr ąd subkontynentalny (fot. R. Paluch, 2011)

2.6.2. Gatunki zwierz ąt i ich siedliska wyst ępuj ące na terenie obszaru

1318 Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme

Fot. 18. Nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) (źródło: R. śur) Opis Jeden z wi ększych gatunków z rodzaju Myotis (długo ść głowy i tułowia 43–60 mm, długo ść ogona 3 mm, długo ść przedramienia 44–49 mm). Koziołek si ęgaj ący połowy długo ści ucha. Grzbiet wyra źnie ciemniejszy od jasnego brzucha. śywi si ę owadami, głównie muchówkami z rodziny ochotkowatych, wodnymi chrz ąszczami i chru ścikami. Jest zwi ązany z du Ŝymi zbiornikami wody, zarówno stoj ącej jak i płyn ącej, nad którymi poluje, chwytaj ąc ofiary znad samej tafli. W okresie letnim spotykany jest na strychach budynków, rzadko w skrzynkach l ęgowych, dziuplach drzew i szczelinach mostów. Zimuje w jaskiniach, piwnicach i fortyfikacjach. Zagro Ŝenia i ochrona W Polsce uwa Ŝany za gatunek rzadki i zagro Ŝony. Znane s ą tylko dwie kolonie rozrodcze nocka łydkowłosego (w Jeleniewie na Suwalszczy źnie i w

Lubni na Pomorzu), cho ć przypadki schwytania lub znalezienia karmi ących samic i młodych wskazuj ą na istnienie jeszcze kilku obszarów, gdzie gatunek ten rozmna Ŝa si ę w Polsce. Jest natomiast lokalnie pospolitym i licznym gatunkiem w Holandii, zachodniej Danii (Jutlandia), Łotwie i Rosji. Stan zachowania Stan zachowania jego stanowisk wi ąŜ e si ę w sposób bezpo średni z wykonaniem remontu ko ścioła w Jeleniewie, w uzgodnieniu z warunkami jego wykonywania. Zlokalizowane dotychczas Ŝerowiska M. dasycneme poło Ŝone s ą na północ-wschód od kolonii, nad jeziorami Szurpiły i Szelment Wielki. Obecnie nie wykazuje si ę aktualnych zagro Ŝeń dla Ŝerowisk, istniej ą zagro Ŝenia potencjalne, konieczne jest monitorowanie stanu Ŝerowisk. Potencjalnym zagro Ŝeniem jest m.in. lokalizowanie na trasie stwierdzonych przelotów nietoperzy instalacji wykorzystuj ących do wytwarzania energii elektrycznej energi ę wiatru (zwłaszcza na północ i wschód od kolonii, a na innych kierunkach w małej odległo ści od kolonii). Konieczne jest wykonywanie w takich wypadkach rzetelnej analizy chiropterologicznej z uŜyciem wła ściwego sprz ętu i przez wykonawców z uznanym dorobkiem badawczym. Pomi ędzy koloni ą a wymienionymi jeziorami nie powinny by ć umieszczane Ŝadne tego typu inwestycje (szczegółowe granice strefy umieszczono na mapie).

Fot. 19. Ko ściół parafialny w Jeleniewie – siedziba kolonii M. dasycneme (Fot. A. Rachwald, 01.07.2011)

1337 Bóbr europejski (Castor fiber L.) Charakterystyka: Najwi ększy europejski gryzo ń o długo ści ciała dochodz ącej do 140 cm i średniej wadze ok. 20 kg. Zwierz ęta ziemnowodne; z gał ęzi i mułu tworz ą tamy, dzi ęki którym mog ą bezpiecznie przemieszcza ć si ę po zalanych terenach w poszukiwaniu pokarmu (gał ęzie, kora, kł ącza i li ście drzew i krzewów). Jako schronienia bobry wykorzystuj ą kopane przez siebie nory lub budowane z gał ęzi Ŝeremia (Dzi ęciołowski 2004). Według Oceny stanu zachowania gatunków zwierz ąt w regionie biogeograficznym kontynentalnym (dane GIO Ś) gatunek ten pod wzgl ędem wielko ści populacji, siedliska i perspektywy zachowania ma ocen ę FV, czyli stan wła ściwy. Ochrona gatunkowa bobra zadecydowała o tym, Ŝe jego liczebno ść w Polsce w ostatnich latach wzrosła do 18 tys. osobników, z czego jak twierdz ą eksperci 10 tys. wyst ępuje w regionie północno-wschodnim Polski. Szkody, które wywołuje s ą przedmiotem podejmowania przesiedle ń, a nawet w skrajnych przypadkach wydawania przez Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska zgody na ich odstrzał. Na podstawie wniosków z Seminarium Biogeograficznego (marzec 2010) stan zachowania gatunku w sieci Natura 2000 jest wystarczaj ący. Nie zaobserwowano bezpo średnich zagro Ŝeń dla gatunku i jego siedliska. Gatunek ekspansywny, nie wymaga prowadzenia ochrony czynnej. Ranga w obszarze – niska. Pod wzgl ędem siedliska i ogólnej oceny – U1 (stan zadawalaj ący). Natomiast liczebno ść populacji ocenia si ę XX, czyli stan nieznany.

1355 Wydra (Lutra lutra L.) Charakterystyka: Drapie Ŝny ssak o ziemnowodnym, nocnym trybie Ŝycia. Tułów i ogon wydłu Ŝone, głowa spłaszczona grzbietowobrzusznie, ko ńczyny krótkie, o palcach spi ętych błon ą pławn ą. Wierzch i boki ciała br ązowe, podgardle i brzuch srebrzystobiałe. Masa ciała dochodzi do ok. 10 kg, a długo ść (ł ącznie z ogonem) mo Ŝe przekracza ć metr. Głównym składnikiem pokarmu s ą ryby oraz skorupiaki, płazy i mi ęczaki. Zasiedla najch ętniej śródle śne rzeki i jeziora, ale tak Ŝe stawy hodowlane; schronieniem jest wykopywana w brzegu nora (Sikora 2004).Według Oceny stanu zachowania gatunków zwierz ąt w regionie biogeograficznym kontynentalnym (dane GIO Ś) gatunek ten pod wzgl ędem wielko ści populacji, siedliska i perspektywy zachowania ma ocen ę FV, czyli stan wła ściwy.Na podstawie wniosków z Seminarium Biogeograficznego (marzec 2010) stan zachowania gatunku w sieci Natura 2000 jest wystarczaj ący.Jej siedlisko w obszarze jest dobrze zachowane. Nie stwierdzono bezpo średnich zagro Ŝeń dla gatunku i jego siedliska. Gatunek nie wymaga prowadzenia ochrony czynnej. Ze wzgl ędu na jego baz ę pokarmow ą istotne b ędzie zachowanie wła ściwego stanu koryt rzecznych. Ranga w obszarze – niska. Pod wzgl ędem siedliska i ogólnej oceny – U1 (stan zadawalaj ący). Natomiast liczebno ść populacji ocenia si ę XX, czyli stan nieznany.

1166 Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus L. ) Charakterystyka: Mo Ŝe prowadzi ć wodny lub l ądowy tryb Ŝycia. Zasiedla ró Ŝnorodne siedliska, zwłaszcza nie zarybione zbiorniki czystej wody stoj ącej o gęstej ro ślinno ści, a tak Ŝe pobliskie lasy. Rozmna Ŝa si ę w wodzie. Według oceny stanu zachowania gatunków zwierz ąt w regionie biogeograficznym kontynentalnym (dane GIO Ś) gatunek ten pod wzgl ędem zasi ęgu ma ocen ę FV (stan wła ściwy), natomiast pod wzgl ędem populacji, siedliska i ogólnej oceny – U1 (stan zadawalaj ący). Jednak perspektywy zachowania ocenia si ę XX,

56 czyli stan nieznany Działaniami ochronnymi dla zachowania tego gatunku w obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo jest: - zapewnienie korzystnego układu przestrzennego zbiorników wodnych, - zachowanie re Ŝimu wodnego siedlisk jej wyst ępowania.

1188 Kumak nizinny (Bombina bombina L. ) Charakterystyka: Jest on gatunkiem nizinnym, preferuj ącym ciepłe i płytkie zbiorniki wodne o bogatej ro ślinno ści: starorzecza, zalewane ł ąki, stawy rybne, małe jeziorka i oczka wodne, glinianki, Ŝwirownie, rowy melioracyjne. Unika wody płyn ącej oraz zimnych i gł ębokich jezior. Płazy te mog ą si ę rozmna Ŝać nawet w niewielkich zbiornikach wodnych, je śli nie s ą one pokryte rz ęsą odcinaj ącą dost ęp światła, a presja drapie Ŝników nie jest zbyt wielka. Przeobra Ŝone kumaczki przebywaj ą na płyciznach, tote Ŝ zbiorniki o stromych brzegach s ą nieodpowiednie. Według oceny stanu zachowania gatunków zwierz ąt w regionie biogeograficznym kontynentalnym (dane GIO Ś) gatunek ten pod wzgl ędem zasi ęgu i perspektyw zachowania ma ocen ę FV (stan wła ściwy), natomiast pod wzgl ędem siedliska i ogólnej oceny – U1 (stan zadawalaj ący). Natomiast liczebno ść populacji ocenia si ę XX, czyli stan nieznany. Działaniami ochronnymi dla zachowania tego gatunku w Jeleniewie s ą: - zapobieganie dewastacji ( śmieci, odprowadzanie ścieków) miejsc rozrodu, - zapobieganiu osuszaniu terenu (np. w wyniku niewła ściwej melioracji), - ograniczanie sukcesji i zarastania zbiorników wodnych, - ograniczenie chemizacji gospodarki rolnej w s ąsiedztwie stanowisk jej wyst ępowania.

2.6.3. Gatunki ro ślin i ich siedliska wyst ępuj ące na terenie obszaru

1903 Lipiennik Loesela (Liparis loeselli L. )

Fot. 20. Lipiennik Loesela (Fot. K. Jabło ńska, 2011 r.) Charakterystyka: Gatunek nale Ŝą cy do rodziny Orchidaceae , preferuje wilgotne ł ąki i torfowiska. Najcz ęś ciej wyst ępuje na glebach średnio Ŝyznych, zasobnych w w ęglan wapnia, o odczynie oboj ętnym lub lekko zasadowym. W Polsce znany jest tylko z 200 stanowisk Suwalszczyzna to region, gdzie wyst ępuje najliczniej. Na Czerwonej li ście ro ślin i grzybów (2006) ma kategori ę E - wymieraj ący. Zagro Ŝenie jego pot ęguje fakt, Ŝe kwiaty pojawiaj ą si ę dopiero w 7 roku po wykiełkowaniu nasion, równie Ŝ rzadko rozmna Ŝa si ę wegetatywnie, wymieraj ący. W sieci Natura 2000 – U1 W obszarze badanym – U1, XX Konieczne jest prowadzenie monitoringu stanowisk wyst ępowania tego gatunku. Działania ochronne aby zachowa ć ten gatunek to: - zachowanie jego siedlisk - otwartych mechowisk, - wykaszanie torfowisk, które dotychczas u Ŝytkowano jako ł ąki (1 raz na 2-3 lata) i usuwanie biomasy; zmniejszy to odkładanie warstwy szcz ątków ro ślin i umo Ŝliwi kiełkowanie lipiennika, - przywracanie odpowiedniego uwodnienia na torfowiskach, - usuwanie krzewów aby poszerzy ć zasi ęg otwartego torfowiska i umo Ŝliwi ć zwi ększenie areału populacji lipiennika.

Moduł B 3. Stan ochrony przedmiotów ochrony obj ętych Planem 3.1. Stan ochrony siedlisk przyrodniczych niele śnych Przedmioty ochrony obj ęte Planem Ocena Ocena stanu stanu ochrony na ochrony Ogólna ocena podstawie po stanu ochrony Siedliska Kod Stanowisko Parametr stanu Wska źnik dost ępnych weryfikacj siedliska/gatu Uwagi przyrodnicze Natura danych wg i nku wg skali skali FV, UI, terenowej FV, UI, U2 U2 wg skali FV, UI, U2 Siedliska niele śne Twardowodne ź 3140 26, 27 Powierzchnia siedliska FV FV Brak wska ników oligo- i monitoringu GIO Ś mezotroficzne zbiorniki wodne z Specyficzna struktura i funkcja FV podwodnymi łąkami ramienic Perspektywy ochrony FV (Charetea) Nizinne i 3260 3 FV Brak wska źników Powierzchnia siedliska FV podgórskie rzeki ze monitoringu GIO Ś zbiorowiskami włosieniczników Specyficzna struktura i funkcja FV Ranunculion fluitantis Perspektywy ochrony FV Murawy 6210 0 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 kserotermiczne Specyficzna Ogólnie, w tym:

(Festuco- struktura i funkcja Gatunki U1 U1 Brometea ) charakterystyczne Ekspansja krzewów i Nie dotyczy Nie podrostu drzew dotyczy Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne XX XX Zachowanie strefy brak danych U1 ekotonalnej Perspektywy ochrony U1 12 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Ekspansja krzewów i U2 U1 Specyficzna podrostu drzew struktura i funkcja Gatunki ekspansywne U2 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne U1 U1 Zachowanie strefy brak danych U1 ekotonalnej Perspektywy ochrony U1 Górskie i ni Ŝowe 6230 8 Powierzchnia siedliska U2 U2 U2 murawy Specyficzna Ogólnie, w tym:

60 bli źniczkowe struktura i funkcja Gatunki U1 U1 (Nardion - płaty charakterystyczne bogate florystycznie) Ekspansja krzewów i U1 U2 podrostu drzew Gatunki ekspansywne U1 U2 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Perspektywy ochrony U2 15 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Ekspansja krzewów i XX XX Specyficzna podrostu drzew struktura i funkcja Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Perspektywy ochrony U1 35 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym:

struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Perspektywy ochrony U1 42 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym:

Gatunki FV FV charakterystyczne Ekspansja krzewów i U1 U1 Specyficzna podrostu drzew struktura i funkcja Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Perspektywy ochrony U1 Ni Ŝowe i górskie 6510 50 Powierzchnia siedliska FV FV FV świe Ŝe ł ąki Specyficzna Ogólnie, w tym:

62 uŜytkowane struktura i funkcja Zachowanie płatów U1 U1 ekstensywnie lokalnie typowych (Arrhenatherion elatioris) Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna FV FV płatów siedliska Cenne składniki flory U1 U1 Perspektywy ochrony FV 51 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki FV FV charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące U1 U1 struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Cenne składniki flory FV FV

Perspektywy ochrony FV 52 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U1 charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące U1 U1 struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Cenne składniki flory U2 U2 Perspektywy ochrony FV 53 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Zachowanie płatów FV FV lokalnie typowych Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew

Struktura przestrzenna FV FV płatów siedliska Cenne składniki flory FV FV Perspektywy ochrony U1 54 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Specyficzna struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U2 U2 płatów siedliska Martwa materia brak danych U1 organiczna Perspektywy ochrony U1 55 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U1 charakterystyczne

Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U1 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Cenne składniki flory U1 U1 Perspektywy ochrony U2 56 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Zachowanie płatów U2 U2 lokalnie typowych Gatunki U2 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Specyficzna struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Martwa materia brak danych U1 organiczna Perspektywy ochrony U1 57 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym:

struktura i funkcja Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska Martwa materia brak danych U2 organiczna Perspektywy ochrony U1 58 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U2 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 U1 płatów siedliska

Cenne składniki flory U1 U1 Perspektywy ochrony U1 59 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki U1 U1 charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące U1 U1 struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Ekspansja krzewów i U2 U1 podrostu drzew Struktura przestrzenna U1 FV płatów siedliska Cenne składniki flory U1 U1 Perspektywy ochrony FV 60 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Zachowanie płatów U1 U1 lokalnie typowych Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Obce gatunki inwazyjne brak danych U2

Ekspansja krzewów i U2 U2 podrostu drzew Struktura przestrzenna FV FV płatów siedliska Cenne składniki flory FV FV Perspektywy ochrony FV Torfowiska 7110 5 Powierzchnia siedliska FV FV FV wysokie z Ogólnie, w tym: ro ślinno ści ą torfotwórcz ą Gatunki FV FV (Ŝywe) charakterystyczne Struktura powierzchni FV FV torfowiska (obecno ść dolinek i k ęp) Specyficzna Gatunki ekspansywne FV FV struktura i funkcja ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne XX XX Obecno ść krzewów i U2 U1 drzew Pokrycie i struktura FV FV gatunków torfowców Perspektywy ochrony FV 17 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne

Struktura powierzchni U1 U1 torfowiska (obecno ść dolinek i k ęp) Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Perspektywy ochrony U1 49 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki FV FV charakterystyczne Struktura powierzchni FV FV torfowiska (obecno ść dolinek i k ęp) Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Perspektywy ochrony FV Torfowiska 7140 4 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 przej ściowe i Specyficzna Ogólnie, w tym: trz ęsawiska struktura i funkcja (przewa Ŝnie z Gatunki U1 U1 ro ślinno ści ą z charakterystyczne

Scheuchzerio- Gatunki dominuj ące U1 U1 Caricetea) Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów

Perspektywy ochrony FV 6 Powierzchnia siedliska U1 U2 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U2 U2 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew Pokrycie i struktura U1 U2 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 7 Powierzchnia siedliska U1 U2 U2 Specyficzna Ogólnie, w tym:

struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U2 U2 Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew Pokrycie i struktura U2 U2 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 10 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące FV FV Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 11 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2

Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U2 U2 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 16 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące FV FV Gatunki ekspansywne FV FV Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV

18 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U2 U2 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 19 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U2 U2 gatunkowa mchów

Perspektywy ochrony U2 20 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 21 Powierzchnia siedliska U2 U2 U2 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U2 U2 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew

Pokrycie i struktura U2 U2 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 22 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 23 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX

Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 24 Powierzchnia siedliska U2 U2 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U2 U2 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U2 U2 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 25 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące FV FV Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych

Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 30 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne FV FV Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 31 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1

Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 39 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 40 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Gatunki U1 U1 charakterystyczne

Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 41 Powierzchnia siedliska FV FV U1 Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U2 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 43 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym:

struktura i funkcja Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące FV FV Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 44 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Ogólnie, w tym: Gatunki U2 U2 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U2 U2 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U2 45 Powierzchnia siedliska FV FV FV

Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące FV FV Gatunki ekspansywne FV FV Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i U1 U1 drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 46 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne FV FV Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1

47 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Gatunki U2 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U2 U2 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych U2 Obecno ść krzewów i U2 U2 drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 48 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Ogólnie, w tym: Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 Specyficzna ro ślin zielnych struktura i funkcja Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Obecno ść krzewów i XX XX drzew Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów

Perspektywy ochrony U1 Górskie i nizinne 7230 1 Powierzchnia siedliska FV FV FV torfowiska Specyficzna Ogólnie, w tym: zasadowe o struktura i funkcja charakterze młak, Ekspansja krzewów i U1 U1 turzycowisk i podrostu drzew mechowisk Gatunki FV FV charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 9 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX

Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 13 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki FV FV charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące FV FV struktura i funkcja Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 28 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych

Obce gatunki inwazyjne brak danych U1 Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów

Perspektywy ochrony U1 29 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki FV FV charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące FV FV struktura i funkcja Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów

Perspektywy ochrony FV 33 Powierzchnia siedliska FV FV U1 Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki U1 U1 charakterystyczne Gatunki dominuj ące U1 U1

Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 37 Powierzchnia siedliska FV FV FV Ogólnie, w tym: Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki FV FV charakterystyczne Specyficzna Gatunki dominuj ące U1 U1 struktura i funkcja Gatunki ekspansywne FV FV ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura FV FV gatunkowa mchów Perspektywy ochrony FV 38 Powierzchnia siedliska FV FV FV Specyficzna Ogólnie, w tym: struktura i funkcja Ekspansja krzewów i U1 U1 podrostu drzew Gatunki U1 U1 charakterystyczne

Gatunki dominuj ące U1 U1 Gatunki ekspansywne U1 U1 ro ślin zielnych Obce gatunki inwazyjne brak danych XX Pokrycie i struktura U1 U1 gatunkowa mchów Perspektywy ochrony U1 Eutroficzne 3150-2 8 Powierzchnia siedliska FV FV FV starorzecza i drobne zbiorniki Barwa wody FV FV wodne Gatunki obce i inwazyjne FV FV Struktura i funkcje Kombinacja zbiorowisk FV FV wodny Perspektywy ochrony FV

10 Powierzchnia siedliska FV FV FV

Barwa wody FV FV Gatunki obce i inwazyjne FV FV Struktura i funkcje Kombinacja zbiorowisk FV FV wodny Perspektywy ochrony FV

3.2. Stan ochrony siedlisk le śnych Przedmioty ochrony obj ęte Planem Ocena stanu Ocena stanu ochrony na Ogólna ocena ochrony po podstawie stanu ochrony Siedliska Kod Stanowis weryfikacji Parametr stanu Wska źnik dost ępnych siedliska/gatu Uwagi przyrodnicze Natura ko terenowej danych wg nku wg skali wg skali FV, skali FV, UI, FV, UI, U2 UI, U2 U2 Siedliska le śne Gr ąd 9170-2 9 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 Wiek drzewostanu 50- subkontynenta 100 lat, udział grabu lny ( Tilio- Udział grabu U1 U1 znacz ący. Obecno ść Carpinetum ) Martwe drewno U1 U1 martwego drewna oraz Struktura i funkcje kompozycji gatunkowej Wiek drzewostanu U1 U1 gr ądu. Skład gatunkowy U1 U1 runa Perspektywy ochrony U1 U1 4 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Młody wiek drzewostanu Udział grabu U2 U2 do 50 lat, udział grabu niewielki. Brak martwego Martwe drewno U2 U2 drewna, skład gatunkowy Struktura i funkcje Wiek drzewostanu U2 U2 runa niewła ściwy. Skład gatunkowy U2 U2 runa Perspektywy ochrony U1 U1 5 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Młody wiek drzewostanu

Udział grabu U2 U2 do 50 lat, udział grabu niewielki. Brak martwego Martwe drewno U2 U2 drewna, skład gatunkowy Struktura i funkcje Wiek drzewostanu U2 U2 runa niewła ściwy. Skład gatunkowy U2 U2 runa Perspektywy ochrony U1 U1 6 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Młody wiek drzewostanu do 50 lat, udział grabu Udział grabu U2 U2 niewielki. Brak martwego Martwe drewno U2 U2 drewna, skład gatunkowy runa niewła ściwy. Struktura i funkcje Wiek drzewostanu U2 U2 Skład gatunkowy U2 U2 runa Perspektywy ochrony U1 U1 7 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 Młody wiek drzewostanu do 50 lat, udział grabu Udział grabu U2 U2 niewielki. Brak martwego Martwe drewno U2 U2 drewna, skład gatunkowy runa niewła ściwy. Struktura i funkcje Wiek drzewostanu U2 U2 Skład gatunkowy U2 U2 runa Perspektywy ochrony U1 U1 Borealna 91D0-5 12 Powierzchnia siedliska U1 U1 U1 świerczyna Gatunki FV FV bagienna Struktura i funkcje charakterystyczne

(Sphagno Martwe drewno U1 U1 girgensohnii- Piceetum) Re Ŝim wodny U1 U1 Perspektywy ochrony U1 U1 Sosnowo- 91D0-6 0 Powierzchnia siedliska FV FV FV brzozowy las Gatunki FV FV bagienny charakterystyczne (Dryopteridi Struktura i funkcje thelypteridis- Martwe drewno FV FV Betuletum Ŝ pubescentis) Re im wodny FV FV Perspektywy ochrony FV FV 13 Powierzchnia siedliska FV FV FV Gatunki FV FV charakterystyczne Struktura i funkcje Martwe drewno FV FV Re Ŝim wodny FV FV Perspektywy ochrony FV FV Łęg olszowo- 91E0-3 11 Powierzchnia siedliska U1 U1 U2 jesionowy Gatunki U1 U1 (Fraxino- charakterystyczne Alnetum) Struktura i funkcje Martwe drewno U2 U2 Re Ŝim wodny U1 U1 Perspektywy ochrony U1 U1 1 Powierzchnia siedliska FV FV U1

Gatunki FV FV charakterystyczne Struktura i funkcje Martwe drewno U1 U1 Re Ŝim wodny U1 U1 Perspektywy ochrony U1 U1 2 Powierzchnia siedliska FV FV U1 Gatunki FV FV charakterystyczne Struktura i funkcje Martwe drewno U1 U1 Re Ŝim wodny U1 U1 Perspektywy ochrony U1 U1 3 Powierzchnia siedliska FV FV U1 Gatunki FV FV charakterystyczne Struktura i funkcje Martwe drewno U1 U1 Re Ŝim wodny U1 U1 Perspektywy ochrony U1 U1 Na podstawie materiałów waloryzacji przyrodniczej – inwentaryzacja przyrodnicza Nadle śnictwa Suwałki (Baza INVENT) w 2011 r. wykonano szczegółowy opis płatów siedliska, które wcze śniej nie zostało uwzgl ędnione w SDF. Około 75% siedlisk gr ądu subkontynentalnego ( 9170 ) cechowało si ę złym stanem ochrony (U2), a pozostałe 25% - niezadowalaj ącym (U1). Nie stwierdzono Ŝadnego płatu we wła ściwym stanie ochrony (FV). Wynikało to głównie z młodego wieku drzewostanów (do 50 lat), braku lub małej ilo ści drewna martwego oraz stosunkowo niewielkiego udziału grabu. Ponadto warto zaznaczy ć, Ŝe nie ma Ŝadnego drzewostanu powy Ŝej 100 lat. Bory i lasy bagienne ( 91D0 ) zazwyczaj charakteryzuj ą si ę dobrym lub bardzo dobrym stanem zachowania (U1 lub FV), bowiem od kilkunastu lat pozyskanie drewna jest bardzo ograniczone lub nie ma go wcale. Dodatkowo, do regeneracji zbiorowisk bagiennych oraz wyst ępowania du Ŝej ilo ści martwego drewna przyczyniaj ą si ę bobry, wyst ępuj ące tam w znacznym zag ęszczeniu.

Łęgi olszowo-jesionowe ( 91E0-3) s ą do ść dobrze zachowane, najcz ęś ciej maj ą ocen ę zadawalaj ącą (U1). Re Ŝim wodny jest zwykle prawidłowy, nie ma widocznych śladów antropogenicznych ingerencji (rowy, prostowanie koryt rzek itp.). Drzewostany s ą stosunkowo młode i cechuj ą si ę niewielkim udziałem drewna martwego.

3.3. Stan ochrony gatunków zwierz ąt Przedmioty ochrony obj ęte Planem Kod Stan Perspektywy Gatunek Stanowisko Parametry siedliska Ocena ogólna Natura populacji ochrony Gatunki ssaków kolonia U1 U1 U1 U1

śerowisko 1 XX FV FV FV Nocek łydkowłosy 1318 śerowisko 2 XX FV FV FV Myotis dasycneme śerowisko 3 XX FV FV FV

rzeka XX U1 U1 U1 Bóbr europejski Cały obszar Natura 1137 FV FV FV FV Castor fiber 2000 Cały obszar Natura Wydra Lutra lutra 1355 FV FV FV FV 2000 Gatunki płazów Traszka grzebieniasta 1166 XX U1 XX U1 Triturus cristatus U1 Kumak nizinny 1188 XX U1 FV U1 Bombina bombina U1

Przedmioty ochrony obj ęte Planem Stan siedliska – Kod Stan Perspektywy Gatunek Stanowisko hydromorfologia Ocena ogólna natura populacji ochrony (EFI+) Gatunki ryb Koza (Cobitis taenia) 1149 Cały obszar Natura 2000 FV FV FV FV Piskorz (Misgurnus 1145 Cały obszar Natura 2000 FV FV FV FV fossilis) Ró Ŝanka (Rhodeus 1134 Cały obszar Natura 2000 FV FV FV FV sericeus amarus Minóg ukrai ński 1098 Cały obszar Natura 2000 XX FV FV FV (Eudontomyzon mariae) Głowacz białopłetwy 1163 Cały obszar Natura 2000 FV FV FV FV (Cotus gobio)

1318 Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme Kolonia znajduje si ę w starym budynku o specyficznej konstrukcji, w okolicy nie ma innych zabudowa ń tego typu. Budynek wymaga prac konserwatorskich. W zwi ązku z tym ka Ŝda nieautoryzowana ingerencja w obiekt mo Ŝe skutkowa ć zniszczeniem kolonii, z drugiej za ś strony pozostawienie obiektu bez konserwacji mo Ŝe przynie ść złe skutki dla obiektu ochrony. śerowiska zlokalizowano na podstawie danych niepublikowanych T. Kokurewicza. Ocena populacji na Ŝerowiskach nie jest znana, wskazane s ą dalsze badania na wi ększej próbie. Stanowisko nad rzek ą: dane lokalizacji – firma Bioexperts; badaniami obj ęto dwa punkty: jeden najbli Ŝszy kolonii, drugi za ś w najdalszej cz ęś ci Obszaru Natura 2000.

Stanowisko 1 (kolonia). Wybór wynika z faktu, Ŝe kolonia w ko ściele w Jeleniewie jest centralnym obiektem ochrony w obszarze Natura 2000. Kolonia znajduje si ę w starym budynku o specyficznej konstrukcji, w okolicy nie ma innych zabudowa ń tego typu. Budynek wymaga prac konserwatorskich. W zwi ązku z tym ka Ŝda nieautoryzowana ingerencja w obiekt mo Ŝe skutkowa ć zniszczeniem kolonii, z drugiej za ś strony pozostawienie obiektu bez konserwacji mo Ŝe przynie ść złe skutki dla obiektu ochrony. Stanowisko 2 ( Ŝerowisko). Wybór dokonany na podstawie wyników bada ń telemetrycznych dokonanych przez T. Kokurewicza. śerowiska zlokalizowano na podstawie danych T. Kokurewicza (unpubl), dane populacji na Ŝerowiskach nie s ą znane, wskazane s ą dalsze badania na wi ększej próbie.

Stanowisko 3 ( Ŝerowisko). Wybór dokonany na podstawie wyników bada ń telemetrycznych dokonanych przez T. Kokurewicza. śerowiska zlokalizowano na podstawie danych T. Kokurewicza (unpubl), dane populacji na Ŝerowiskach nie s ą znane, wskazane s ą dalsze badania na wi ększej próbie. Stanowisko 4 ( Ŝerowisko). Wybór dokonany na podstawie wyników bada ń telemetrycznych dokonanych przez T. Kokurewicza. śerowiska zlokalizowano na podstawie danych T. Kokurewicza (unpubl), dane populacji na Ŝerowiskach nie s ą znane, wskazane s ą dalsze badania na wi ększej próbie. Stanowisko 5 (rzeka Czarna Ha ńcza) . Wybór dokonany na podstawie danych z firmy Bioexperts. Punkt nad rzek ą na podstawie danych od firmy Bioexperts. Badano dwa punkty, jeden najbli Ŝszy kolonii, drugi za ś w najdalszej cz ęś ci Obszaru Natura 2000. Tylko w tym drugim zaobserwowano obecno ść M. dasycneme .

1149 Koza (Cobitis taenia) Stwierdzona na 3 stanowiskach, zarówno w jeziorze Szelment Wielki, jak i rzece Szelmentka. Nie tworzy licznych populacji, odpowiednio 3, 8, 11 szt./stanowisko. Bardzo dobry stan środowiska i siedlisk oraz struktura wiekowa populacji powoduj ą, Ŝe szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat s ą niemal pewne.

1145 Piskorz (Misgurnus fossilis) Stwierdzony na 2 stanowiskach w jeziorze Szelment Wielki. Nie tworzy licznych populacji, odpowiednio 3, 3 szt./stanowisko. Bardzo dobry stan środowiska i siedlisk oraz struktura wiekowa populacji powoduj ą, Ŝe szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat s ą niemal pewne.

1134 Ró Ŝanka (Rhodeus sericeus amarus) Obecnie stwierdzona na 2 stanowiskach w jez. Szelment Wielki, gdzie nie tworzy licznych populacji, odpowiednio 17, 9 szt./stanowisko. Zachowanie gatunku jest ści śle zwi ązane z zachowaniem populacji mał Ŝy, które ró Ŝanki wykorzystuj ą do rozrodu. Bardzo dobry stan środowiska i siedlisk oraz struktura wiekowa populacji oraz dobry stan populacji mał Ŝy w jez. Szelment Wielki powoduj ą, Ŝe szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat są niemal pewne.

1098 Minóg ukrai ński (Eudontomyzon mariae) Stwierdzony w rzece Czarna Ha ńcza. Brak danych co do liczebno ści i struktury wiekowej populacji. Dobry stan środowiska i siedlisk powoduj ą, Ŝe szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat s ą niemal pewne.

1163 Głowacz białopłetwy (Cotus gobio) Stwierdzony w rzece Czarna Ha ńcza. Brak danych co do liczebno ści i struktury wiekowej populacji. Dobry stan środowiska i siedlisk powoduj ą, Ŝe szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat s ą niemal pewne.

3.4. Stan ochrony gatunków ro ślin Kod Stan Gatunek Stanowisko Parametry siedliska Perspektywy Ocena ogólna Natura populacji Gatunki ro ślin

Lipiennik Loesela 130 FV FV FV FV 1903 Liparis loeselii 131 U1 FV U1 U1

1903 Lipiennik Loesela Liparis loeselii Dane terenowe 2011 wykazały obecno ść dwóch stanowisk lipiennika, jednak dynamika zbiorowisk, w których wyst ępuje, wymaga pełnej inwentaryzacji na całym obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Jest to konieczne w kilku sezonach wegetacyjnych, gdy Ŝ stopien wilgotno ści oraz specyfika siedlisk, w których wyst ępuje, decyduj ą o zmiennej liczebno ści osobników, a nawet w warunkach skrajnych (zalewanie przez bobry) eliminuj ą go.

4. Analiza zagro Ŝeń Zagro Ŝenia Istniej ące Pot Lp. Przedmiot ochrony Numer stanowiska encj alne Siedliska 1 3140 Twardowodne oligo- i 26, 27 701 Zanieczyszczenia wód 110 Stosowanie pestycydów mezotroficzne zbiorniki 850 Modyfikowanie 120 Nawo Ŝenie (nawozy sztuczne) wodne z podwodnymi ł ąkami funkcjonowania wód 420 Odpady, ścieki ramienic (Charetea) 952 Eutrofizacja 2 3150 Starorzecza i naturalne 800 Zasypywanie terenu, eutroficzne zbiorniki wodne ze 8(L), 10(L) melioracje i osuszanie - 420 Zanieczyszczenia wód zbiorowiskami (z Nympheion, ogólnie Potamion)

3 3260 Nizinne i podgórskie 3 421 Pozbywanie si ę 609 Inne kompleksy sportowe i rekreacyjne rzeki ze zbiorowiskami odpadów z gospodarstw 701 Zanieczyszczenia wód włosieniczników (Ranunculion domowych fluitantis) 600 Intensywna zabudowa letniskowa 4 6210 Murawy kserotermiczne 0, 12 101 Zmiana sposobu uprawy 400 Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane (Festuco-Brometea ) 110 Stosowanie pestycydów 421 Pozbywanie si ę odpadów z gospodarstw 120 Nawo Ŝenie (nawozy domowych sztuczne) 430 Budowle zwi ązane z rolnictwem 141 Zarzucenie pasterstwa 703 Zanieczyszczenie gleby 5 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy 8, 15, 35,42 120 Nawo Ŝenie, nawozy 101 Zmiana sposobu uprawy bli źniczkowe (Nardion) sztuczne 161 Zalesianie 950 E wolucja biocenotyczna 6 6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 101 Zmiana sposobu uprawy 110 Stosowanie pestycydów łąki u Ŝytkowane ekstensywnie 58, 59, 60 120 Nawo Ŝenie, nawozy 953 Zakwaszenie (Arrhenatherion elatioris ) sztuczne 950 Ewolucja biocenotyczna

7 7110 Ni Ŝowe torfowiska 5, 17, 49 810 Odwadnianie 250 Pozyskiwanie/usuwanie ro ślin wysokie z ro ślinno ści ą 850 Modyfikowanie 310 Wydobywanie torfu torfotwórcz ą ( Ŝywe) funkcjonowania wód 321 Mechaniczne usuwanie torfu 950 Ewolucja biocenotyczna 701 Zanieczyszczenie wód 8 7140 Torfowiska przej ściowe i 4, 6, 7, 10, 11, 16, 18, 19, 20, 810 Odwadnianie 161 Zalesianie trz ęsawiska (przewa Ŝnie z 21, 22, 23, 24, 25, 30, 31, 39, 950 Ewolucja biocenotyczna 310 Wydobywanie torfu ro ślinno ści ą z Scheuchzerio- 40, 41, 43, 44, 45, 46, 47, 48 952 Eutrofizacja 321 Mechaniczne usuwanie torfu Caricetea ) 853 Kształtowanie poziomu wód

9 7230 Górskie i nizinne 1, 13, 28, 29, 33, 37, 38 810 Odwadnianie 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie torfowiska zasadowe o 850 Modyfikowanie 950 Ewolucja biocenotyczna charakterze młak, turzycowisk funkcjonowania wód i mechowisk 853 Kształtowanie poziomu wód 800 Zasypywanie terenu, 10 melioracje i osuszanie - 420 Zanieczyszczenia wód ogólnie 10 9170-2 Gr ąd subkontynentalny 4, 5, 6, 7, 9 (Tilio-Carpinetum) 160 gospodarka le śna 166 usuwanie 190 inne rodzaje praktyk rolniczych i le śnych obumieraj ących i martwych drzew

11 91D0-5 Borealna świerczyna 12 160 gospodarka le śna 164 wycinanie lasu bagienna 810 odwadnianie 166 usuwanie obumieraj ących i martwych drzew

12 91D0-6 Sosnowo-brzozowy las 0 160 gospodarka le śna 164 wycinanie lasu bagienny 810 odwadnianie 166 usuwanie obumieraj ących i martwych drzew

13 91E0-3 Ni Ŝowy ł ęg jesionowo- 1, 2, 3, 11, 14 160 gospodarka le śna olszowy (Fraxino-Alnetum) 190 inne rodzaje praktyk rolniczych i le śnych nie 166 usuwanie wymienione powy Ŝej obumieraj ących i martwych 810 odwadnianie drzew

Gatunki zwierz ąt

14 1318 Nocek łydkowłosy (M. 1 (kolonia) 490 Inne rodzaje 409 Powstawanie wysokiej zabudowy (np. budowa dasycneme) aktywono ści człowieka instalacji wykorzystuj ących do wytwarzania energii zwi ązane z urbanizacj ą, elektrycznej energi ę wiatru), ewentualny wpływ stacji przemysłem etc. radarowej 740 Wandalizm 420 Odpady, ścieki 790 Inne rodzaje 511 Linie elektryczne zanieczyszcze ń lub 629 Inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku oddziaływa ń człowieka 701 Zanieczyszczenie wód jezior na Ŝerowiskach 800 948 Zagro Ŝenie po Ŝarem Osuszanie mog ące wpłyn ąć na zmiany w obr ębie drewnianego budynku Ŝerowisk (zmiana powierzchni wód) 2 ( Ŝerowisko), 3 790 Inne rodzaje 420 Odpady, ścieki (Ŝerowisko), 4 ( Ŝerowisko) zanieczyszcze ń lub 701 Zanieczyszczenie wód jezior na Ŝerowiskach oddziaływa ń człowieka 948 Zagro Ŝenie po Ŝarem drewnianego budynku 15 1337 Bóbr europejski (Castor Cały obszar Natura 2000 850 Modyfikowanie 243 Chwytanie, trucie, kłusownictwo fiber) PLH200001 Jeleniewo funkcjonowania wód 16 1355 Wydra (Lutra lutra) Cały obszar Natura 2000 243 Chwytanie, trucie, 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód PLH200001 Jeleniewo kłusownictwo 830 Regulowanie koryt rzecznych 17 1166 Traszka grzebieniasta Cały obszar Natura 2000 850 Modyfikowanie 120 Nawo Ŝenie PLH200001 Jeleniewo (Triturus cristatus) funkcjonowania wód 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie 952 Eutrofizacja 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód 18 1188 Kumak nizinny Cały obszar Natura 2000 850 Modyfikowanie 120 Nawo Ŝenie (Bombina bombina) PLH200001 Jeleniewo funkcjonowania wód 952 Eutrofizacja 19 1149 Koza (Cobitis taenia) Cały obszar Natura 2000 120 Nawo Ŝenie 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie PLH200001 Jeleniewo 701 Zanieczyszczenie wód 811 Kształtowanie wodnej lub nadwodnej ro ślinno ści 830 Regulowanie koryt dla celów zwi ązanych z odwadnianiem

rzecznych 952 Eutrofizacja 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód 952 Eutrofizacja 20 1145 Piskorz (Misgurnus Cały obszar Natura 2000 120 Nawo Ŝenie 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie PLH200001 Jeleniewo fossilis) 243 Chwytanie, trucie, 810 Odwadnianie kłusownictwo 811 Kształtowanie wodnej lub nadwodnej ro ślinno ści 701 Zanieczyszczenie wód dla celów zwi ązanych z odwadnianiem 820 Usuwanie osadów 830 Regulowanie koryt rzecznych 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód 21 1134 Ró Ŝanka (Rhodeus Cały obszar Natura 2000 120 Nawo Ŝenie 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie PLH200001 Jeleniewo sericeus amarus) 243 Chwytanie, trucie, 810 Odwadnianie kłusownictwo 811 Kształtowanie wodnej lub nadwodnej ro ślinno ści 701 Zanieczyszczenie wód dla celów zwi ązanych z odwadnianiem 820 Usuwanie osadów 830 Regulowanie koryt rzecznych 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód 22 1130 Głowacz białopłetwy Cały obszar Natura 2000 701 Zanieczyszczenie wód 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód PLH200001 Jeleniewo (Aspius aspius) 830 Regulowanie koryt rzecznych 23 1098 Minóg ukrai ński Cały obszar Natura 2000 120 Nawo Ŝenie 800 Zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie PLH200001 Jeleniewo (Eudontomyzon mariae) 701 Zanieczyszczenie wód 952 Eutrofizacja 820 Usuwanie osadów

100

830 Regulowanie koryt rzecznych 850 Modyfikowanie funkcjonowania wód Gatunki ro ślin 24 1903 Lipiennik Losela 130, 131 120 Nawo Ŝenie (nawozy 703 Zanieczyszczenie gleby (Liparis loeselii ) sztuczne) 840 Zalewanie 420 Odpady, ścieki 853 Kształtowanie poziomu wód 701 Zanieczyszczenia wód 920 Wyschni ęcie 802 Osuszanie terenów 950 Ewolucja biocenotyczna morskich, uj ściowych, 952 Eutrofizacja bagiennych 954 Inwazja gatunku

Siedliska niele śne 3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic (Charetea) Siedliska te s ą szczególnie wra Ŝliwe na zanieczyszczenia wód, zwłaszcza biogenami, w tym fosforanami. Zwi ększenie zawarto ści tych zwi ązków eliminuje zbiorowiska podwodnych ł ąk ramienic. Modyfikacja funkcjonowania wód mo Ŝe równie Ŝ nieodwracalnie zmieni ć warunki siedliska, a tym samym poprzez degradacj ę zniszczy ć te unikalne siedliska na całym obszarze ich wyst ępowania. 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami (z Nympheion, Potamion) Proces zamulenia starorzeczy prowadzi do ich wypłycania i zarastania. Jednocze śnie płaty tego siedliska zostaj ą zniszczone przez pozbywanie si ę nadmiaru biomasy z ł ąk do starorzeczy. W pobli Ŝu zabudowa ń mo Ŝe dochodzi ć równie Ŝ do pozbywania si ę ścieków bytowych. 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Ranunculion fluitantis) W trakcie prac terenowych nad PZO w 2011 stwierdzono istnienie intensywnej zabudowy letniskowej - grodzenie działek a Ŝ po sam brzeg rzeki Czarna Ha ńcza oraz jezior: Szelment Wielki, Szelment Mały oraz Okmin. Naistotniejszym zagro Ŝeniem dla tego siedliska jest spływ ścieków z gospodarstw poło Ŝonych nad brzegiem rzek jezior. 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea ) Zagro Ŝeniami dla zachowania tego siedliska s ą przede wszystkim zmiana sposobu uprawy i zarzucenie pasterstwa, która uruchamiaj ą proces sukcesji biocenotycznej, a tym samym zanik muraw. Chemizacja stosowana w gospodarce rolnej eliminuje komponenty i przekształca skład gatunkowy, prowadz ąc

101 do degradacji siedliska. 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe (Nardion) Chemizacja stosowana w gospodarce rolnej determinuje przekształcenie tego siedliska. Obserwuje si ę wówczas zwi ększenie udziału takich gatunków, jak: śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa) i kostrzewa czerwona ( Festuca rubra ). W przypadku niedostatecznego spasania nast ępuje uruchomienie sukcesji biocenotycznej. 6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris ) W wyniku zmiany sposobu uprawy na tych siedliskach stwierdza si ę zwi ększenie udziału kupkówki pospolitej (Dactylis glomerata), co mo Ŝe by ć wynikiem podsiewania w przeszło ści. Elementem eliminuj ącym to siedlisko jest równie Ŝ uproduktywnianie go przez stosowanie zwi ększonych dawek nawozów sztucznych. 7110 Ni Ŝowe torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( Ŝywe) Głównym zagro Ŝeniem dla istnienia tego siedliska jest system prac modyfikuj ących re Ŝim wodny i odwadniaj ących. Stopniowa eliminacja płatów torfowisk wysokich mo Ŝe nast ępowa ć przez zarastanie krzewami oraz drzewami, prowadz ąc do przekształcenia w zbiorowiska le śne. 7140 Torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska (przewa Ŝnie z ro ślinno ści ą z Scheuchzerio-Caricetea ) Bezpo średnim czynnikiem zagra Ŝaj ącym dla istnienia tego siedliska s ą systemy odwadniaj ące, a tak Ŝe prace zwi ązane z modyfikacj ą stosunków wodnych. Wzbogacanie wód w biogeny (eutrofizacja) zwi ązane z ekstensywnymi metodami gospodarki rolnej prowadzi ć mo Ŝe do nieodwracalnych zmian w składzie gatunkowym i eliminacji siedliska. 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk Głównym zagro Ŝeniem dla istnienia tego siedliska jest system prac modyfikuj ących re Ŝim wodny i odwadniaj ących. Przesuszenie i eliminacja głównego komponentu siedliska – mchów, trwale przekształca struktur ę wewn ętrzn ą i prowadzi do eliminacji tego siedliska. Siedliska le śne Podstawowymi zagro Ŝeniami dla poprawy stanu ochrony le śnych siedlisk hydrogenicznych: lasów ł ęgowych ( 91E0), borów i lasów bagiennych (kod siedliska 91D0 ) jest: 1) zakłócenia warunków wodnych w wyniku działa ń antropogenicznych lub/i naturalnych zmian. Re Ŝim wodny jest tutaj czynnikiem kluczowym, gdy Ŝ siedliska te rozwijaj ą si ę pod wpływem wody. Niedobory wody powoduj ą zmian ę procesów glebowych z torfotwórczych (zachodz ących w warunkach zbli Ŝonych do beztlenowych) w stanie dobrego uwodnienia na procesy murszenia warstwy organicznej (utleniania torfu i jego rozpadu - mineralizacji). To z kolei poci ąga za sob ą niekorzystne zmiany ro ślinno ści torfotwórczej i hydrogenicznej, rozwój gatunków eutroficznych, co w efekcie daje redukcj ę powierzchni lub nawet zanik tych siedliska. 2) Usuwanie wszystkich martwych i obumieraj ących drzew, zwłaszcza długowiecznych gatunków li ściastych. Obecno ść martwego drewna zwi ększa ró Ŝnorodno ść biologiczn ą, co podnosi ocen ę stanu ochrony siedliska (wska źnik kardynalny). W wielu płatach nale Ŝy zwróci ć wi ęc uwag ę na

102

pozostawianie cz ęś ci martwego drewna w postaci posuszu stoj ącego, jak i le Ŝaniny, gdy Ŝ ten wska źnik oceny stanu siedliska cz ęsto obni Ŝał ocen ę ogóln ą. 3) Niewła ściwa gospodarka le śna. W ł ęgach nale Ŝy dobra ć odpowiednie sposoby zagospodarowania, najlepiej charakteryzuj ący si ę długim lub bardzo długim okresem odnowienia (30-40 lat) oraz niewielk ą ingerencj ą w stosunku do gleby. Wa Ŝne jest te Ŝ odnowienie wła ściwymi dla siedliska gatunkami oraz popieranie gatunków rzadkich np. jesionu i wi ązu. 4) Na terenie analizowanego obszaru w przypadku rzadkich, dobrze wykształconych siedlisk 91D0 zagro Ŝeniem jest gospodarka le śna i dlatego nale Ŝy wył ączy ć płaty z u Ŝytkowania (pozyskania drewna), pozwalaj ąc na naturalny rozwój siedlisk.

Podstawowymi zagro Ŝeniami dla poprawy stanu ochrony gr ądu subkontynentalnego ( 9170 ) jest: 1) Gospodarka le śna, a zwłaszcza niewła ściwy dobór metod zagospodarowania dotycz ący składów gatunkowych drzewostanów. 2) Brak wła ściwej piel ęgnacji odnowie ń preferuj ących gatunki gr ądowe (zagro Ŝenie okre ślone jako: inne rodzaje praktyk rolniczych i le śnych) poł ączonej z wprowadzaniem grabu i lipy na uprawach i w postaci dolnych warstw w drzewostanach średniowiekowych. We wczesnych fazach rozwojowych drzewostanu konkurencj ę dla gatunków gr ądowych stanowi ą gatunki wczesnosukcesyjne, a czasem świerk. Dlatego te Ŝ nale Ŝy we wczesnych stadiach eliminowa ć te gatunki, preferuj ąc gatunki gr ądowe: d ąb, grab i lip ę. Kształtowanie wła ściwej struktury gatunkowej (znacz ący udział grabu) i pi ętrowej ma istotne znaczenie dla osi ągniecia wła ściwej struktury zbiorowiska. 3) Usuwanie wszystkich martwych i obumieraj ących drzew, zwłaszcza długowiecznych gatunków li ściastych. Obecno ść martwego drewna zwi ększa ró Ŝnorodno ść biologiczn ą, co podnosi ocen ę stanu ochrony siedliska (wska źnik kardynalny).

W poz. 2 . powy Ŝszej tabeli siedlisko 3150 stanowisko 8 i 10 zostało uwzgl ędnione w siedliskach le śnych

Gatunki zwierz ąt 1318 Nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) Istniej ące: Planowany remont budynku w którym znajduje si ę kolonia ( ściany i dach). Potencjalne: Zniszczenie lub stopniowa degradacja Ŝerowisk i/lub przeci ęcie tras dolotu z kolonii na Ŝerowiska. Degradacja Ŝerowisk mo Ŝe wi ąza ć si ę z zanieczyszczeniem wód, przekształceniem brzegów jezior (grodzenie, zabudowa) i zmian ą stosunków hydrologicznych. Przeci ęcie tras dolotu mo Ŝe polega ć na niszczeniu liniowych elementów krajobrazu (aleje drzew) i budowie wysokich obiektów (np. budowa instalacji wykorzystuj ących do wytwarzania energii elektrycznej energi ę wiatru). Nieznany jest ewentualny wpływ radaru obrony powietrznej, znajduj ącego si ę w pobli Ŝu brzegu Jez. Szelment Wielki. Stopniowe niszczenie budynku wskutek niedostatecznej konserwacji.

1337 Bóbr europejski (Castor fiber) Zagro Ŝeniami dla tego gatunku stanowi ą prace hydrotechniczne, które mog ą ogranicza ć warunki bytowania bobrów. Chemiczne ska Ŝenie wód mo Ŝe

103 wpływa ć na ograniczenie liczebno ści i zwi ększenie śmiertelno ści jego populacji.

1355 Wydra (Lutra lutra) Prace techniczne w korytach rzecznych zwi ązane z regulacj ą poziomu wód wpływaj ą negatywnie i ograniczaj ą miejsca bytowania tego gatunku. Jednocze śnie kłusownictwo oraz stosowanie chemicznych środków w gospodarce rolnej wpływa na kumulacj ę toksycznych substancji i ogranicza szanse Ŝyciowe gatunku.

1166 Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) Bezpo średnim zagro Ŝeniem dla tego gatunku jest zmiana chemizmu wód związana z odprowadzaniem ścieków i chemizacj ą gospodarki rolnej. Jednocze śnie prace zmierzaj ące do osuszania terenu wprowadzaj ą nieodwracalne zmiany w mozaice terenu i ograniczają miejsca bytowania gatunku.

1188 Kumak nizinny (Bombina bombina) Bezpo średnim zagro Ŝeniem dla tego gatunku jest zmiana chemizmu wód związana z odprowadzaniem ścieków i chemizacj ą gospodarki rolnej. Jednocze śnie prace zmierzaj ące do osuszania terenu wprowadzaj ą nieodwracalne zmiany w mozaice terenu i ograniczają miejsca bytowania gatunku. Dotyczy to zwłaszcza śródpolnych oczek wodnych.

1149 Koza (Cobitis taenia) , 1145 Piskorz (Misgurnus fossilis) , 1134 Ró Ŝanka (Rhodeus sericeus amarus), 1130 Głowacz białopłetwy (Aspius aspius) , 1098 Minóg ukrai ński (Eudontomyzon mariae) Zagro Ŝenia dla ichtiofauny stanowi ą regulacje koryt rzecznych, chemiczne zanieczyszczenie wód (nawozy sztuczne, pestycydy) oraz ścieki bytowe, a w przypadku piskorza ( 1145 ) i ró Ŝanki ( 1134 ) jest kłusownictwo, które negatywnie wpływa na liczebno ść populacji tych gatunków. Ponadto dla tych gatunków i minoga ukrai ńskiego ( 1098 ) zagro Ŝeniem dla ich wyst ępowania i rozwoju jest usuwanie osadów dennych ze zbiorników b ędących miejscem ich bytowania.

Gatunki ro ślin 1903 Lipiennik Losela (Liparis Leselii) Zagro Ŝeniem dla tego gatunku jest osuszanie siedlisk, których jest on stałym komponentem. Ekologia tego gatunku w sposób bezpo średni zwi ązana jest z zachowaniem du Ŝej wilgotno ści podło Ŝa, a jakakoliwiek regulacja i wahania poziomu wód wpływaj ą negatywnie na liczebno ść jego populacji. Chemizm wód i zanieczyszczenie ich przez ska Ŝenia pochodzenia rolniczego determinuj ą ograniczenie stanowisk jego wyst ępowania.

104

5. Cele działa ń ochronnych Przedmiot ochrony Numer stanowiska Stan ochrony Cele działa ń ochronnych Perspektywa osi ągni ęcia wła ściwego stanu ochrony Siedliska niele śne 3140 Twardowodne oligo- i 26, 27 FV Nie dopuszczenie do zanieczyszczenia wód Po przeprowadzeniu mezotroficzne zbiorniki wodne z (zwłaszcza biogenami). Przeciwdziałanie inwentaryzacji podwodnymi ł ąkami ramienic zmianom re Ŝimu wodnego mog ących podwodnej Charetea doprowadzi ć do degradacji struktury i funkcji dostosowanie celów siedliska. Zapobieganie eutrofizacji (spływ działa ń do oceny stanu ścieków z gospodarstw i pól). siedliska 3150 Starorzecza i naturalne 8(L), 10(L) FV Ochrona bierna zbli Ŝonego do naturalnego Obeny stan jest eutroficzne zbiorniki wodne ze (numeracja z siedlisk charakteru siedliska. wła ściwy zbiorowiskami z Nympheion, le śnych) Potamion 3260 Nizinne i podgórskie rzeki 3 FV Zachowanie dotychczasowego biegu rzek i Obeny stan jest ze zbiorowiskami potoków, ograniczenie zabudowy i wła ściwy włosieniczników Ranunculion infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej, zakaz fluitantis chemizacji gospodarki rolnej. 6210 Murawy kserotermiczne 0, 12 U1 Ekstensywny wypas i trwałe u Ŝytkowanie W ci ągu najbli Ŝszego (Festuco-Brometea ) - (wykorzystanie programów rolno- dziesi ęciolecia priorytetowe s ą tylko murawy z środowiskowych). istotnymi stanowiskami storczyków 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy 35 U1 Utrzymanie ekstensywnego u Ŝytkowania ł ąki. W ci ągu najbli Ŝszego bli źniczkowe ( Nardion - płaty dziesi ęciolecia 8 U2 bogate florystycznie) 15, 42 FV 6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe 50, 51, 52, 53, 54, 58, 59 FV Utrzymanie ekstensywnego u Ŝytkowania ł ąki. W ci ągu najbli Ŝszego

105

łąki u Ŝytkowane ekstensywnie 55, 56, 57, 60 U1 dziesi ęciolecia (Arrhenatherion elatioris ) 7110 Ni Ŝowe torfowiska 5, 49 FV Zachowanie struktury torfowiska. W ci ągu najbli Ŝszego wysokie z ro ślinno ści ą dziesi ęciolecia 17 U1 torfotwórcz ą ( Ŝywe) 7140 Torfowiska przej ściowe i 4, 10, 16, 21, 25, 30, 31, FV Zachowanie infrastruktury melioracyjnej i W ci ągu najbli Ŝszego trz ęsawiska (przewa Ŝnie z 41, 43, 45, 46 podniesienie poziomu wód gruntowych dziesi ęciolecia ro ślinno ści ą z Scheuchzerio- 6, 7, 11, 18, 19, 20, 21, U1 Caricetea ) 22, 23, 39, 40, 44, 47, 48 24 U2 7230 Górskie i nizinne 1, 13, 28, 29, 33, 37, 38 FV Ekstensywne koszenie i wynoszenie pokosu Obeny stan jest torfowiska zasadowe o poza obr ęb siedliska. Utrzymanie reŜimu wła ściwy charakterze młak, turzycowisk i wodnego. mechowisk Siedliska le śne 9170-2 Gr ąd subkontynentalny 4, 5, 6, 7 U2 Kształtowanie wła ściwego składu gatunkowego W ci ągu najbli Ŝszego i struktury gr ądu, piel ęgnowanie gatunków dziesi ęciolecia gr ądowych, wzbogacanie składu gatunkowego drzewostanu o gatunki gr ądowe (głównie grab, lipa)

9 U1 Powierzchnia referencyjna, wył ączenie z W ci ągu najbli Ŝszego pozyskania drewna, obserwacja procesów dziesi ęciolecia naturalnych 91D0-6 Sosnowo-brzozowy las 0 U1 Ochrona zbli Ŝonego do naturalnego charakteru W ci ągu najbli Ŝszego bagienny siedliska dziesi ęciolecia 13 FV Ochrona bierna zbli Ŝonego do naturalnego Obeny stan jest charakteru siedliska wła ściwy

106

91D0-5 Borealna świerczyna 12 U1 Ochrona seminaturalnego charakteru siedliska z W ci ągu najbli Ŝszego bagienna mo Ŝliwo ści ą regulacji zag ęszczenia dziesi ęciolecia drzewostanu 91E0-3 Ł ęg olszowo-jesionowy 1, 2, 3, 11 U1 Ochrona charakteru siedliska piel ęgnowanie W ci ągu najbli Ŝszego lasu z pozostawieniem martwego drewna dziesi ęciolecia

Gatunki zwierz ąt 1318 Nocek łydkowłosy (Myotis 1 - kolonia nietoperzy w U1 Wyeliminowanie zagro Ŝeń w postaci 3 lata dasycneme) budynku ko ścioła ewentualnego nieumy ślnego zniszczenia kolonii podczas remontu budynku lub niszczenia budynku w wyniku braku konserwacji, doprowadzenie do sytuacji, w której budynek zostanie wyremontowany w sposób niezagra Ŝajacy nietoperzom. śerowiska nietoperzy FV Zapobie Ŝenie ewentualnemu zniszczeniu lub Działanie ci ągłe o nad jeziorami Szelment przekształceniu terenu Ŝerowania kolonii charakterze Wielki i Szurpiły (zanieczyszczenie wód, przekształcenie bezterminowym brzegów jezior i zmiany stosunków hydrologicznych), zapobie Ŝenie zagro Ŝeniom dla tras przelotu nietoperzy (turbiny wiatrowe, wysokie obiekty, nowe linie energetyczne itp.)

1337 Bóbr europejski ( Castor Cały obszar Natura 2000 FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy fiber ) PLH200001 Jeleniewo gatunku.

1355 Wydra ( Lutra lutra ) Cały obszar Natura 2000 FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy PLH200001 Jeleniewo gatunku.

1166 Traszka grzebieniasta Cały obszar Natura 2000 U1 Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Perpektywa nie mo Ŝliwa (Triturus cristatus ) PLH200001 Jeleniewo gatunku. do okre ślenia ze

107

wzgl ędu na brak wiedzy o gatunku

1188 Kumak nizinny ( Bombina Cały obszar Natura 2000 U1 Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Perpektywa nie mo Ŝliwa bombina ) PLH200001 Jeleniewo gatunku. do okre ślenia ze wzgl ędu na brak wiedzy o gatunku

1098 Minóg ukrai ński Rzeka Czarna Ha ńcza FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy (Eudontomyzon mariae gatunku. Ocena liczebno ści populacji minoga – monitoring.

1134 Ró Ŝanka (Rhodeus sericeus Jezioro Szelment Wielki – FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy amarus) 2 stanowiska gatunku. Ocena liczebno ści populacji ró Ŝanki – monitoring.

1145 Piskorz (Misgurnus fossilis) Jezioro Szelment Wielki – FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy 2 stanowiska gatunku. Ocena liczebno ści populacji piskorza – monitoring.

1149 Koza (Cobitis taenia) Jezioro Szelment Wielki i FV Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Obecny stan wła ściwy rzeka Szelmentka – 3 gatunku. Ocena liczebno ści populacji kozy – stanowiska monitoring.

1163 Głowacz białopłetwy Rzeka Czarna Ha ńcza FV Utrzyma ć obecny stan środowiska. Ocena Obecny stan wła ściwy (Cottus gobio) liczebno ści populacji głowacza – monitoring

Gatunki ro ślin 1903 Lipiennik Loesela ( Liparis Cały obszar Natura 2000 U1 Zachowanie obecnej struktury i funkcji siedliska Perpektywa nie mo Ŝliwa loeselii ) PLH200001 Jeleniewo gatunku. do okre ślenia ze wzgl ędu na brak wiedzy o gatunku

108

Siedliska niele śne 3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic (Charetea) Siedlisko to wymaga zachowania czysto ści i odpowiedniego chemizmu wód (wi ększo ść ramienic nie toleruje przekroczenia st ęŜ enia fosforanów na poziomie 0,02 mg/l). Chc ąc osi ągn ąć wła ściwy stan ochrony nale Ŝy tworzy ć strefy buforowe wył ączone z u Ŝytkowania wzdłu Ŝ linii brzegowych (min. 50 m). Konieczne jest równie Ŝ wprowadzenie ograniczenia presji rekreacyjnej i rozbudowy infrastruktury turystycznej. Niezb ędnym warunkiem ochrony tego siedliska jest przeprowadzenie bada ń hydrobiologicznych podwodnych zbiorowisk ramienic do oceny stanu zmian w zakresie antropopresji i zmian środowiska. 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami (z Nympheion, Potamion) W celu zachowania tego cennego przyrodniczo siedliska nale Ŝy przeciwdziała ć procesom naturalnego zarastania, a tak Ŝe wpływom antropopresji polegaj ącej na zanieczyszczaniu, składowaniu odpadów i traktowaniu tych miejsc przez społeczno ść lokaln ą jako wylewisko ścieków bytowych. 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Ranunculion fluitantis) Siedliska te wyst ępuj ą w naszym kraju na granicy swego zasi ęgu i dlatego konieczne jest stworzenie warunków skutecznej ich ochrony. Niezb ędnym warunkiem tego jest zachowanie dotychczasowego biegu rzek i potoków, ograniczenie zabudowy i infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej oraz ograniczenie nawo Ŝenia okolicznych pól. 6210 Murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea ) Skuteczn ą ochron ą dla tego siedliska i jego zachowania jest d ąŜ enie do przywrócenia ekstensywnego wypasu i trwałego u Ŝytkowania (programy rolno środowiskowe). Konieczne jest równie Ŝ zagwarantowanie systematycznego usuwania pojedynczych drzew i krzewów oraz wykaszania, bez pozostawienia biomasy. Aby struktura tego siedliska i wła ściwa kompozycja gatunków mogły by ć zachowane niezb ędne jest ograniczenie stosowania nawo Ŝenia i chemicznych środków ochrony ro ślin, stosowania orki oraz podsiewania mieszanek traw. 6230 Górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe ( Nardion - płaty bogate florystycznie) Skuteczn ą ochron ą dla tego siedliska s ą zabiegi ograniczaj ące sukcesj ę, a nie podnosz ące trofii siedliska poprzez usuwanie drzew i krzewów. Gwarancj ą skuteczno ści działa ń jest przywrócenie i utrzymanie ekstensywnych form u Ŝytkowania - wypas lub okresowe koszenie. 6510 Ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )

109

Niezb ędnym warunkiem dla zachowania tego siedliska jest ekstensywne u Ŝytkowanie poprzez wypas i koszenie tradycyjne z usuwaniem skoszonej biomasy. Jednocze śnie aby zagwarantowa ć skuteczn ą ochron ę temu siedlisku obowi ązywa ć musi bezwzgl ędny zakaz: zaorywania, podsiewania i obsiewania trawami pastewnymi, składowania kiszonek i obornika, stosowania herbicydów a tak Ŝe zalesiania. 7110 Ni Ŝowe torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( Ŝywe) Siedlisko to w sposób bezpo średni zale Ŝy od hydrologicznych uwarunkowa ń i odpowiedniego kształtowania poziomu wód gruntowych. Na terenie obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo istnieje du Ŝe zró Ŝnicowanie płatów tego siedliska (według ocen eksperckich blisko 200), konieczna jest ich ochrona czynna. Polega ć ona powinna na: blokowaniu starych rowów odwadniających, podniesieniu poziomu wody na torfowiskach oraz usuwaniu drzew i krzewów z kopuł torfowisk. Jednocze śnie zagwarantowa ć nale Ŝy egzekwowanie zakazu pozyskiwania lub eksploatacji torfu. 7140 Torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska (przewa Ŝnie z ro ślinno ści ą z Scheuchzerio-Caricetea ) Siedlisko to wymaga dla swej ochrony działa ń polegaj ących na wyeliminowaniu sztucznego odpływu i podniesieniu poziomu wód gruntowych do stanu pierwotnego m.in. poprzez zmniejszenie istniej ącej infrastruktury melioracyjnej (np. zasypywanie zastawek na rowach melioracyjnych). Jednocze śnie konieczna jest ochrona czynna dla zachowania najcenniejszych florystycznie płatów siedliska: usuwanie drzew i krzewów z wynoszeniem biomasy poza obr ęb torfowiska, a w niektórych przypadkach tak Ŝe koszenie trzciny. 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk Podstawowym warunkiem ochrony i zachowania tego siedliska jest utrzymanie re Ŝimu wodnego, w tym utrzymanie zasilania wypływami wód podziemnych (co warunkuje m.in. wyst ępowanie lipiennika Loesela). W skrajnych przypadkach wskazane jest zasypywanie zastawek w rowach melioracyjnych. Jednocze śnie nale Ŝy przeciwdziała ć osuszaniu, zaorywaniu i podsiewaniu oraz przestrzega ć zakazu pozyskiwania torfu. Skuteczn ą ochron ę tego siedliska zagwarantuje równie Ŝ ekstensywne koszenie i wynoszenie pokosu poza jego obr ęb, jak równie Ŝ sukcesywne usuwanie drzew i krzewów.

Siedliska le śne Przyj ęte cele działa ń ochronnych wynikaj ą zarówno z obecnego stanu siedlisk, ich specyfiki oraz fazy rozwojowej drzewostanu. 91D0 Bory i lasy bagienne Są siedliskiem priorytetowym, wa Ŝnym dla zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej i wra Ŝliwym na wpływy antropogeniczne. Celem działa ń ochronnych we wszystkich stwierdzonych stanach ochrony byłoby zachowanie w stanie mo Ŝliwie niezmienionym tego siedliska przyrodniczego (z du Ŝą ilo ści ą

110 martwego drewna). Ochrona konserwatorska (naturalnych procesów) wydaje si ę tutaj najbardziej wła ściwa. 91E0-3 Ł ęgi olszowo-jesionowe Są równie Ŝ siedliskami priorytetowymi. Zaplanowano działania ochronne, których celem jest kształtowanie lub utrzymanie wła ściwej struktury gatunkowej i przestrzennej wła ściwej dla siedliska poł ączonej ze zwi ększeniem zasobów martwego drewna. Te wła śnie cechy pozwol ą na wytworzenie si ę charakterystycznej kombinacji gatunków, co pozwoli na osi ągni ęcie wła ściwego stanu ochrony. 9170 Gr ądy subkontynentalne Cechuj ące si ę złym stanem ochrony (U2) proponuje si ę kształtowanie wła ściwego składu gatunkowego i struktury lasu poprzez popieranie gatunków gr ądowych: grabu, lipy, d ębu, klonu i innych. Szczególnie warto podkre śli ć ogromne znaczenie grabu dla funkcjonowania gr ądów, ka Ŝdy dobrze wykształcony gr ąd musi zawiera ć znaczny udział (pod wzgl ędem liczby drzew, ale niekoniecznie mi ąŜ szo ści) tego gatunku, który stanowi wa Ŝny i podstawowy składnik gr ądów, nadaj ący tym wielowarstwowym zbiorowiskom swoist ą struktur ę i fizjonomi ę. Fali ński i Pawlaczyk (1993) twierdz ą, Ŝe „gr ąd zachowuje i wyra Ŝa wła ściw ą sobie struktur ę, kompozycj ę gatunkow ą, uwarunkowania środowiskowe, a przede wszystkim rytmik ę sezonow ą, póki w nim obecny jest grab”. Jego obfito ść w badanych drzewostanach przyspiesza „unaturalnie” si ę lasu i determinuje rozwój gr ądów. St ąd istnieje konieczno ść uwzgl ędnienia tego faktu w planowanych zabiegach ochronnych na korzy ść gatunków gr ądowych kosztem gatunków wczesnosukcesyjnych (np. brzozy) oraz ekspansywnego świerka. W gr ądach cechuj ących si ę niezadawalaj ącym stanem ochrony (U1) istnieje ju Ŝ zbli Ŝona do naturalnej struktura i fizjonomia siedliska (las wielowarstwowy i wielogatunkowy z dominacj ą gatunków li ściastych i odpowiednim udziałem grabu), ale zwykle brakuje odpowiednich ilo ści martwego drewna. Drzewostan jest w wieku powy Ŝej 50 lat. Działania ochronne powinny zmierza ć do utrzymania kształtuj ącej si ę struktury gatunkowej i pi ętrowej lasu oraz stopniowego powi ększania zasobów martwego drewna. Osi ągni ęcie wła ściwego stanu ochrony musi jednak Ŝe jeszcze potrwa ć około 40-50 lat.

Gatunki zwierz ąt 1318 Nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) Wyeliminowanie zagro Ŝeń w postaci ewentualnego nieumy ślnego zniszczenia kolonii podczas remontu budynku lub niszczenia budynku w wyniku braku konserwacji, doprowadzenie do sytuacji, w której budynek zostanie wyremontowany w sposób niezagra Ŝajacy nietoperzom. Ochrona Ŝerowisk jest zasadnicz ą cz ęś ci ą planu zada ń ochronnych, Ŝerowiska stanowi ą podstaw ę dla prze Ŝycia gatunku. M. dasycneme ma specyficzne wymagania co do Ŝerowisk. 1337 Bóbr europejski – (Castor fiber)

111

Ochrona gatunku zdecydowała o zwi ększeniu liczebno ści do 18 tys. osobników, w tym 10 tys. osobników wyst ępuj ącym w regionie północno-wschodnim Polski. Bóbr stanowi tu przyczyn ę szkód wyrz ądzanych w gospodarce rolnej i le śnej. Dla zachowania i ochrony bobra jest utrzymanie ro ślinno ści brzegowej zbiorników i cieków wodnych (pas ochronny o szeroko ści min. 10 m). 1355 Wydra – (Lutra lutra) Chc ąc zachowa ć ten gatunek nale Ŝy chroni ć siedliska jej wyst ępowania – starorzecza i zadrzewienia. Jednocze śnie nale Ŝy przeciwdziała ć regulacji cieków wodnych. 1166 Traszka grzebieniasta – (Tritunus cristatus) Istotnym elementem dla ochrony tego płaza jest zapewnienie korzystnego układu przestrzennego zbiorników wodnych. Jednocze śnie odtwarzanie starych i budowanie nowych zbiorników wodnych stwarza nowe miejsca bytowania traszki grzebieniastej. 1188 Kumak – (Bombina bombina) Zachowanie liczebno ści populacji kumaka na terenie ostoi Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo zagwarantowa ć mo Ŝe: zapobieganie dewastacji miejsc rozrodu ( śmieci, odprowadzanie ścieków), osuszaniu terenu (np. w wyniku niewła ściwej melioracji), ograniczanie sukcesji i zarastania zbiorników wodnych. Sprzyja ć temu b ędzie równie Ŝ zachowanie łagodnych brzegów i płycizn, gdzie mogłyby Ŝerowa ć młode kumaki. Czynnikiem pozwalaj ącym ochroni ć ten gatunek jest ograniczenie chemizacji gospodarki w s ąsiedztwie jego stanowisk. 1149 Koza (Cobitis taenia) , 1145 Piskorz (Misgurnus fossilis) , 1134 Ró Ŝanka (Rhodeus sericeus amarus), 1130 Głowacz białopłetwy (Aspius aspius) , 1098 Minóg ukrai ński (Eudontomyzon mariae) Skuteczn ą ochron ę pi ęciu gatunków ichtiofauny w obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo zagwarantuje utrzymanie naturalnych zbiorników wodnych i ich pierwotnego charakteru, ograniczenie chemicznego zanieczyszczenia wód (nawozy sztuczne i pestycydy) i skuteczne egzekwowanie zakazu wprowadzania ścieków bytowych. Chc ąc ograniczy ć kłusownictwo konieczne jest kontrolowanie prawidłowo ści i legalno ści amatorskiego połowu ryb.

Gatunki ro ślin 1903 Lipiennik Loesela (Liparis loeselli) Skuteczn ą ochron ą tego gatunku i zapewnienie zachowania jest utrzymanie jego siedlisk - otwartych mechowisk, poprzez: wykaszanie torfowisk, które dotychczas u Ŝytkowano jako ł ąki (1 raz na 2-3 lata) i usuwanie biomasy, co zmniejszy odkładanie si ę warstwy szcz ątków ro ślin i umo Ŝliwi kiełkowanie

112 lipiennika. Bardzo wa Ŝnym czynnikiem jest przywracanie odpowiedniego uwodnienia na torfowiskach. Aby poszerzy ć zasi ęg otwartego torfowiska i umo Ŝliwi ć zwi ększenie areału populacji wskazane jest usuwanie krzewów i krzewów w najbli Ŝszym otoczeniu stanowisk tego gatunku.

113

Moduł C 6. Ustalenie działa ń ochronnych Rozmieszczenie przedmiotów ochrony z lokalizacją działa ń na obszarze Natura 2000 przedstrawia Zał ącznik nr 4.

Działania ochronne Przedmiot Szacunkow Podmiot Termin ochrony Nr i nazwa Zakres prac Miejsce realizacji e koszty odpowiedzialny za wykonania (w tys. zł) wykonanie Siedliska niele śne 3140 Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony Twardowodne oligo– i 1 Inwentaryzacja Wykonanie Cały obszar Natura 2000 W okresie 50 RDO Ś w Białymstoku mezotroficzne przyrodnicza inwentaryzacji PLH200001 Jeleniewo obowi ązywania zbiorniki z podwodnych ł ąk z PZO podwodnymi rejestracj ą zasi ęgu ich łąkami ramienic wyst ępowania (badania Charetea podwodne) 3150 Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania Starorzecza i 2 Uporz ądkowani Zebranie i usuni ęcie 2013-2015 30 Zarz ądca terenu naturalne Cały obszar Natura 2000 e strefy śmieci ze stanowisk eutroficzne PLH200001 Jeleniewo starorzeczy wędkarskich zbiorniki wodne ze Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony zbiorowiskami 3 Inwentaryzacja Uzupełnienie stanu Cały obszar Natura 2000 W okresie 30 RDO Ś w Białymstoku (z Nympheion, przyrodnicza wiedzy o przedmiocie PLH200001 Jeleniewo obowi ązywania Potamion) ochrony poprzez PZO wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej, w tym inwentaryzacji glonów i

114

mszaków oraz ich analizy. Opracowanie dokumentacji kartograficznej przdstawiaj ącej biochory stanowisk. 6210 Murawy Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania kserotermiczne 4 Ekstensywny Koszenie 80-85% 16: Sidory (dz. 81) W okresie 2/ha Zarz ądca (Festuco- wypas i trwałe powierzchni co roku obowi ązywania terenu/wła ściciel, Brometea ) 27: Malesowizna (dz. 13) uŜytkowanie) naprzemiennie po 15 PZO Nadzór ARiMR lipca.Wysoko ść koszenia: do 10 cm. Wypas 0.4-0.6 DJP/ha obci ąŜ enie do 5 DJP/ha (stado obwo źne) 6230 Górskie i Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania ni Ŝowe murawy bli źniczkowe 5 Utrzymanie Wypas bez 23: Gulbieniszki (dz. 83); W okresie 2/ha Zarz ądca ekstensywnego dodatkowych zabiegów 29: Morgi (dz. 183); obowi ązywania terenu/wła ściciel uŜytkowania technicznych lub PZO 47: Rutka (dz. 17); Nadzór ARiMR łąki koszenie i wynoszenie siana poza płat siedliska 53: Udryn (dz. 26)

6510 Ni Ŝowe i Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania górskie świe Ŝe łąki u Ŝytkowane 6 Utrzymanie Koszenie, nawo Ŝenie 61: Bród Stary (dz. 7/4) Corocznie 2/ha Zarz ądca ekstensywnie ekstensywnego 60 kg N/ha bez 62: Czarnakowizna (dz. 63/5) terenu/wła ściciel, uŜytkowania dodatkowych zabiegów Nadzór ARiMR 63: Malesowizna (dz. 13) łąki technicznych i wynoszenie siana poza 64: Potasznia (dz. 186) płat siedliska 65: śywa Woda (248/7) 66: Leszczewo (dz. 12/1)

115

67: Przejma Mała (dz. 34/1) 68: Sidory Zapolne (dz. 26) 69: Sidory (dz. 138) 70: Gulbieniszki (dz. 59) 71: Czarnakowizna (dz. 68/8) 7110 Działania zwi ązane z ochron ą czynn ą Torfowiska 7 Zachowanie Zatamowanie wypływu Corocznie Zarz ądca wysokie z struktury wody starymi rowami terenu/wła ściciel ro ślinno ści ą torfowiska odwadniaj ącymi, torfotwórcz ą nadzór Spółki podniesienie poziomu (Ŝywe) 20: Wołownia (dz. 69) wodne/WZMiUW wody na torfowiskach, 31: Jeleniewo (dz. 100) 1,5/ha Usuwanie drzew i 60: Suchodoły (dz. 10/6) Co 3 lata Zarz ądca krzewów z kopuły terenu/wła ściciel, torfowisk Nadzór RDO Ś w Białymstoku 7140 Działania zwi ązane z ochron ą czynn ą Torfowiska przej ściowe i 8 Zachowanie Usuwanie drzew i 19: Wołownia (dz. 90) Co 2 lata 1,5/ha Zarz ądca trz ęsawiska infrastruktury krzewów i wynoszenie 21: Gulbieniszki (dz. 76) terenu/wła ściciel melioracyjnej i ich poza obr ęb 22: Gulbieniszki (dz. 76) Nadzór RDO Ś w podniesienie torfowiska. Przy Białymstoku poziomu wód zarastaniu koszenie 25: Jeleniewo (dz. 209) gruntowych trzciny 26: Jeleniewo (dz. 230/1) 30: Jeleniewo (dz. 93) 32: Jeleniewo (dz. 232) 33: Jeleniewo (dz. 141) 34: Jeleniewo (dz. 248) 35: Jeleniewo (dz. 247/2) 36: Jeleniewo (dz. 247/2)

116

37: Jeleniewo (dz. 144) 38: Jeleniewo (dz. 248) 39: Jeleniewo (dz. 66/2) 44: Przejma Wielka (dz. 209/3) 45: Rutka (dz. 211/4) 50: Sidor Zapolne (dz. 33) 51: Rutka (dz. 219) 52: Udryn (dz. 28) 54: śywa Woda (dz. 119/4) 55: Rychtyn (dz. 53) 56: śubryn (dz. 22/1) 57: Leszczewo (dz. 8/12) 58: Leszczewo (dz. 3/2) 59: Suchodoły (dz. 10/6) Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 9 Inwentaryzacja Pełna ocena Cały obszar Natura 2000 2013-2015 1,5/ha Nadzór RDO Ś w przyrodnicza zró Ŝnicowania PLH200001 Jeleniewo Białymstoku siedliska w obr ębie granic Natura 2000

7230 Górskie i Działania zwi ązane z ochron ą czynn ą nizinne 10 Zachowanie Usuni ęcie rosn ących 17: Czarnakowizna (dz. 36) Corocznie 1,5/ha Zarz ądca torfowiska struktury drzew i krzewów, terenu/wła ściciel, zasadowe o 24: Gulbieniszki (dz. 53) siedliska usuni ęcie pozyskanej Nadzór RDO Ś w charakterze 28: Morgi (dz. 183) biomasy poza obr ęb Białymstoku młak, siedliska 42: Okr ągłe (dz. 147) turzycowisk i 43: Czarnakowizna (dz. mechowisk 67/3)

117

46: Rutka (dz. 38) 48: Zarzecze Jeleniewskie (dz. 33/2) 49: śywa Woda (dz. 64) Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania 11 Ekstensywne Koszenie r ęczne, wys. 17: Czarnakowizna (dz. 36) Przez cały okres 0,5/ha Zarz ądca koszenie i koszenia 10 cm, po 15 24: Gulbieniszki (dz. 53) obowi ązywania terenu/wła ściciel, wynoszenie lipca PZO nadzór ARiMR 28: Morgi (dz. 183) pokosu poza obręb siedliska. 42: Okr ągłe (dz. 147) 43: Czarnakowizna (dz. 67/3) 46: Rutka (dz. 38) 48: Zarzecze Jeleniewskie (dz. 33/2) 49: śywa Woda (dz. 64) 12 Utrzymanie Zachowanie zasilania 17: Czarnakowizna (dz. 36) W całym okresie 2/ha Zarz ądca re Ŝimu wypływami wód 24: Gulbieniszki (dz. 53) obowi ązywania terenu/wła ściciel wodnego. podziemnych. PZO 28: Morgi (dz. 183) Nadzór WZMiUW 42: Okr ągłe (dz. 147) 43: Czarnakowizna (dz. 67/3) 46: Rutka (dz. 38) 48: Zarzecze Jeleniewskie (dz. 33/2) 49: śywa Woda (dz. 64) Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony

118

13 Inwentaryzacja Pełna ocena Cały obszar Natura 2000 2012-2015 2,5/ha RDO Ś w przyrodnicza zró Ŝnicowania siedliska PLH200001 Jeleniewo Białymstoku w obr ębie granic Natura 2000 Siedliska le śne 91D0-5 Bory i Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania lasy bagienne 14 Ochrona Dopuszcza si ę Adres le śny: 01-26-1-13-188- W całym okresie 0 Nadle śnictwo Suwałki zbli Ŝonego do ekstensywne j obowi ązywania naturalnego uŜytkowanie Nr wydzielenia PZO charakteru drzewostanu ci ęciami o siedliskowego 12 siedliska, charakterze zbli Ŝonym wył ączy ć z do przer ębowego intensywnego (jednostkowe lub uŜytkowania grupowe), pod warunkiem zachowania ich niewielkiego nat ęŜ enia Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 15 Inwentaryzacja Pełna ocena Cały obszar Natura 2000 2012-2015 2,5/ha RDO Ś w przyrodnicza zró Ŝnicowania siedliska PLH200001 Jeleniewo Białymstoku w obr ębie granic Natura 2000 Działania dotycz ące monitoringu realizacji działa ń ochronnych 16 Powtórzenie wykon ania Adres le śny: 01-26-1-13-188- zdj ęć j Ostatni rok Monitoring Nadzór RDO Ś w fitosocjologicznych obowi ązywania 0,2 ro ślinno ści Nr wydz. siedl. 12 Białymstoku metod ą Braun- PZO Blanqueta 91D0-6 Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania

119

Sosnowo- 17 Ochrona Dopuszcza si ę Nr wydzielenia W całym okresie 0 Zarz ądca terenu brzozowy las zbli Ŝonego do ekstensywne siedliskowego 0 obowi ązywania bagienny naturalnego uŜytkowanie Planu charakteru drzewostanu ci ęciami o siedliska, charakterze zbli Ŝonym wył ączy ć z do przer ębowego intensywnego (jednostkowe lub uŜytkowania grupowe) , pod warunkiem za chowania ich niewielkiego nat ęŜ enia

91E0-3 Ł ęg Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania olszowo- jesionowy 18 Piel ęgnacja Zabiegi piel ęgnacyjne, Nr wydz. siedl. 1, 2, 3 W zale Ŝno ści od 0 Zarz ądca terenu lasu, regulacja zag ęszczenia potrzeb i stanu lasu kształtowanie drzewostanu o 1-2 razy w okresie wła ściwej charakterze obowi ązywania struktury jednostkowym lub PZO siedliska grupowym z pozostawianiem martwego drewna

19 Piel ęgnacja Zabiegi Adres le śny: 01-26-2-02- W zale Ŝno ści od 0 Nadle śnictwo lasu, piel ęgnacyjne, 250 –a, potrzeb i stanu Suwałki kształtowanie regulacja Nr wydz. siedl. 11 lasu 1-2 razy w wła ściwej zag ęszczenia okresie Adres le śny: 01-26-2-02- struktury drzewostanu o obowi ązywania 250-z siedliska charakterze PZO jednostkowym lub Nr wydz. siedl. 14 grupowym z pozostawianiem

120

martwego drewna

Działania dotycz ące monitoringu realizacji działa ń ochronnych

20 Powtórzenie wykonania zdj ęć Adres le śny: 01-26-2-02- Ostatni rok Monitoring Nadzór RDO Ś w fitosocjologicznych 250-z obowi ązywania 0,2 ro ślinno ści Białymstoku metod ą Braun- Nr wydz. siedl. 14 PZO Blanqueta

9170-2 Gr ąd Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacją metod gospodarowania subkontynent alny

21 Piel ęgnacja lasu, Zabiegi piel ęgnacyjne Adres le śny: 01-26-1-10-93- W zale Ŝno ści od 14 Nadle śnictwo kształtowanie na korzy ść gatunków b-00, potrzeb i stanu lasu Suwałki wła ściwej gr ądowych usuwanie 01-26-1-10-93-d-00 1-2 razy w okresie struktury gr ądu przeszkadzaj ących obowi ązywania (nr wydz. siedl.: 4, 5) gatunkom gr ądowym PZO drzew z pozostawieniem cz ęś ci martwych drzew, regulacja zag ęszczenia drzewostanu, kształtowanie drugiego pi ętra drzewostanu, dolesianie luk gatunkami gr ądowymi:

121

grab i lipa

22 Piel ęgnacja Zabiegi piel ęgnacyjne Adres le śny: 01-26-1-10- W zale Ŝno ści od 1 Nadle śnictwo lasu, na korzy ść gatunków 93-f-00, potrzeb i stanu Suwałki kształtowanie gr ądowych usuwanie 01-26-1-10-93-h-00, lasu 1-2 razy w wła ściwej przeszkadzaj ących okresie (nr wydz. siedl.: 6, 7) struktury gatunkom gr ądowym, obowi ązywania gr ądu regulacja PZO zag ęszczenia drzewostanu, uzupełnienia gatunkami gr ądowymi (grab, lipa, d ąb, klon i inne)

23 Ochrona Wył ączy ć z Adres le śny: 01-26-1-10- W zale Ŝno ści od 0 Nadle śnictwo bierna uŜytkowania 93-a-00 potrzeb i stanu Suwałki siedliska gr ądu (pozyskania drewna) - (nr wydz. siedl.: 9) lasu 1-2razy w powierzchnia ci ągu referencyjna dziesi ęciolecia

Działania dotycz ące monitoringu realizacji działa ń ochronnych

Powtórzenie Adres le śny: 01-26-1-10- wykonania zdj ęć Ostatni rok Nadzór RDO Ś Monitoring 93-d-00 24 fitosocjologicznych obowi ązywania 0,4 w ro ślinno ści 01-26-1-10-93-a-00 metod ą Braun- PZO Białymstoku Blanqueta Nr wydz. siedl. 5 i 9 Gatunki zwierz ąt 1318 Nocek Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania łydkowłosy – 25 Doprowadzeni Podj ęcie mi ędzy Ko ściół parafialny w W całym okresie 0 Parafia (Myotis e do RDO Ś a Parafi ą obowi ązywania Rzymskokatol

122 dasycnene ) profesjonalneg Rzymskokatolick ą Jeleniewie PZO icka w o remontu współpracy w (Współrz ędne ko ścioła w Jeleniewie, budynku kwestii remontu układzie PUWG 1992: X - nadzór RDO Ś ko ścioła przez budynku ko ścioła, 755079,58 ; Y - w Parafi ę polegaj ącej na 711860,44), Białymstoku Rzymskokatol udzieleniu pomocy ID: 1, JELENIEWO, dz. ick ą przy przez RDO Ś w 42 współpracy zdobywaniu środków RDO Ś na remont oraz na nadzorowaniu przez RDO Ś sporz ądzania planów remontu i jego realizacji pod wzgl ędem ochrony kolonii. 26 Zapobie Ŝenie Ograniczenie Korytarz mi ędzy W całym okresie 0 Nadzór niektórym budowy instalacji ko ściołem a jez. Szurpiły i obowi ązywania RDO Ś w inwestycjom wykorzystuj ących do ko ściołem a jez. Szelment PZO Białymstoku na trasach wytwarzania energii Wielki przelotów elektrycznej energii ID: 1, JELENIEWO, dz. nietoperzy wiatru, które 42; ID: 2, SIDORÓWKA, stanowiłyby barier ę dz. 21/1; ID: 5, BRÓD w przelotach STARY, dz. 14/1 nietoperzy z kolonii

w Jeleniewie do swych Ŝerowisk 27 Ograniczenia Ograniczenie Jez. Szurpiły, Jez. W całym okresie 20/rok Gminy, zanieczyszcze zanieczyszczenia Szelment Wielki obowi ązywania Nadzór nia wód jezior chemicznego i ID:3, UDRYN, dz. 179; PZO RDO Ś w Szurpiły i biologicznego wód ID:4, SZELMENT, dz. Białymstoku Szelment (chemiczne środki 5/32 Wielki oraz stosowane w zmiany rolnictwie i ścieki

123

stosunków bytowe) wodnych na obszarze Natura 2000

28 Zakaz Wprowadzenie Jez. Szurpiły, Jez. Marzec- Gminy na uŜywania zakazu u Ŝywania Szelment Wielki pa ździernik, Obszarze silników silników ID:3, UDRYN, dz. 179; corocznie, w Natura 2000 spalinowych spalinowych na ID:4, SZELMENT, dz. okresie mi ędzy Jeleniewo na jeziorach wymienionych 5/32 zachodem a Szurpiły i jeziorach w okresie wschodem sło ńca Szelment aktywno ści Wielki nietoperzy 29 Ochrona alei Utrzymanie alej Korytarz mi ędzy W całym okresie 0 Wła ściciel/Za pomi ędzy starych drzew na ko ściołem a jez. Szurpiły obowi ązywania rz ądca koloni ą a obszarze pomi ędzy i ko ściołem a jez. PZO terenu, Ŝerowiskami koloni ą a Szelment Wielki nadzór Ŝerowiskami. ID: 1, JELENIEWO, dz. RDO Ś w Dopuszczalne s ą 42; ID: 2, Białymstoku działania SIDORÓWKA, dz. 21/1; piel ęgnacyjne ID: 5, BRÓD STARY, dz. 14/1 Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony

30 Inwentaryzacja Inwentaryzacja letnia Cały obszar Natura 2000 Maj-wrzesie ń 10 Nadzór letnia z wykorzystaniem PLH200001 Jeleniewo 2013 r. RDO Ś w techniki Białymstoku ultrad źwi ękowej, w okresie od maja do wrze śnia, co 2 tygodnie, na

124

transektach liniowych przecinaj ących obszary zalesione. 31 Inwentaryzacj Inwentaryzacja Cały obszar Natura 2000 Stycze ń 2013 r. 10 Nadzór a zimowa zimowa w postaci PLH200001 Jeleniewo RDO Ś w kontroli wszystkich Białymstoku dost ępnych potencjalnych podziemnych schronie ń nietoperzy na Obszarze Natura 2000, jednorazowo w styczniu. 32 Ponowne Badania Ko ściół w Jeleniewie W 2013 r. i 2014 5/rok Nadzór badania telemetryczne na (Współrz ędne ko ścioła w r. (czerwiec- RDO Ś w telemetryczne wi ększej próbie układzie PUWG 1992: X - lipiec) Białymstoku nietoperzy 755079,58 ; Y - (minimum 10 711860,44), osobników rocznie) ID: 1, JELENIEWO, dz. 42 33 Pogł ębienie Wykonanie Cały obszar Natura 2000 W okresie 10 Wła ściciel/za wiedzy na ekspertyzy maj ącej obowi ązywania rz ądca temat na celu ocen ę PZO obiektu – mo Ŝliwego wpływu instalacji radaru NATO wpływu radarowej du Ŝej nad jez. instalacji mocy na nietoperze Szelment radarowej w kontek ście Wlk, nadzór wpływu radaru RDO Ś w obrony powietrznej Białymstoku NATO funkcjonuj ącego nad

125

jeziorem Szelment Wielki 1166 Traszka Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony grzebieniasta 34 Inwentaryzacja Wykonanie Cały obszar Natura 2000 Ookres ok. 2,5 RDO Ś w (Triturus przyrodnicza inwentaryzacji PLH200001 Jeleniewo obowi ązywania Białymstoku cristatus ) stanowisk gatunku, PZO wyznaczenie punktów pomiarowych do bada ń monitoringowych, ocena stanu populacji gatunku i siedlisk gatunku. 1188 Kumak Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony nizinny 35 Inwentaryzacja Wykonanie Cały obszar Natura 2000 Ookres ok. 2,5 RDO Ś w (Bombina przyrodnicza inwentaryzacji PLH200001 Jeleniewo obowi ązywania Białymstoku bombina ) stanowisk gatunku, PZO wyznaczenie punktów pomiarowych do bada ń monitoringowych, ocena stanu populacji gatunku i siedlisk gatunku. 1098 Minóg Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania ukrai ński 36 Umo Ŝliwienie Wprowadzenie Wody śródl ądowe na Corocznie w ok. 2 Gmina, (Eudontomyzo swobodnej ograniczenia terenie obszaru Naura 2000 okresie IV-V wła ściciele n mariae) migracji ryb w przegradzania PLH200001 Jeleniewo W okresie gruntów, niewielkich

126

okresie tarła dopływów rz. Czarnej obowi ązywania WZMIUW Ha ńczy w strefie PZO przyuj ściowej w okresie IV-V, na istniej ących jazach i zastawkach Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony

37 Inwentaryzacja W okresie 3 lat Wody śródl ądowe na Lata 2013-14 ok. 10 UŜytkownik przyrodnicza nale Ŝy przeprowadzi ć terenie obszaru Naura 2000 rybacki pod odłowy kontrolne na Jeleniewo nadzorem min. 12 stanowiskach ichtiologa pod k ątem liczebno ści i struktury populacji gatunków chronionych, zgodnie z zaleceniami przyj ętymi do monitoringu ichtiofauny. 38 Inwentaryzacja W okresie IV-V na Wody śródl ądowe na Lata 2013-14 ok. 20 UŜytkownik przyrodnicza wybranych terenie obszaru Naura 2000 rybacki pod stanowiskach Jeleniewo nadzorem dokona ć ichtiologa szacunkowego obliczenia ilo ści form dorosłych minoga ukrai ńskiego przyst ępuj ącego do tarła 1134 Ró Ŝanka Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania

127

(Rhodeus 39 Umo Ŝliwienie Wprowadzenie Wody śródl ądowe na Corocznie w ok. 2 Gmina, sericeus swobodnej ograniczenia terenie obszaru Naura 2000 okresie IV-V wła ściciele amarus) migracji ryb w przegradzania PLH200001 Jeleniewo W okresie gruntów, okresie tarła niewielkich 4, 6: Udryn (dz. 179) obowi ązywania WZMIUW dopływów rz. Czarnej PZO Ha ńczy w strefie przyuj ściowej w okresie IV-V, na istniej ących jazach i zastawkach Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 40 Inwentaryzacja W okresie 3 lat Wody śródl ądowe na Lata 2013-14 ok. 10 UŜytkownik przyrodnicza nale Ŝy przeprowadzi ć terenie obszaru Naura 2000 rybacki pod odłowy kontrolne na Jeleniewo nadzorem min. 12 stanowiskach ichtiologa pod k ątem liczebno ści i struktury populacji gatunków chronionych, zgodnie z zaleceniami przyj ętymi do monitoringu ichtiofauny. 1145 Piskorz Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania (Misgurnus 41 Umo Ŝliwienie Wprowadzenie Wody śródl ądowe na terenie Corocznie w ok. 2 Gmina, fossilis) swobodnej ograniczenia obszaru Naura 2000 okresie IV-V wła ściciele migracji ryb w przegradzania PLH200001 Jeleniewo W okresie gruntów, okresie tarła niewielkich 3, 5: Udryn (dz. 179) obowi ązywania WZMIUW dopływów rz. Czarnej PZO Ha ńczy w strefie przyuj ściowej w

128

okresie IV-V, na istniej ących jazach i zastawkach Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 42 Inwentaryzacja W okresie 3 lat Wody śródl ądowe na terenie Lata 2013-14 ok. 10 UŜytkownik przyrodnicza nale Ŝy obszaru Naura 2000 Jeleniewo rybacki pod przeprowadzi ć nadzorem odłowy ichtiologa kontrolne na min. 12 stanowiskach pod k ątem liczebno ści i struktury populacji gatunków chronionych, zgodnie z zaleceniami przyj ętymi do monitoringu ichtiofauny. 1149 Koza Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania (Cobitis 43 Umo Ŝliwienie Wprowadzenie Wody śródl ądowe na terenie Corocznie w ok. 2 Gmina, taenia) swobodnej ograniczenia obszaru Naura 2000 okresie IV-V wła ściciele migracji ryb w przegradzania PLH200001 Jeleniewo W okresie gruntów, okresie tarła niewielkich obowi ązywania WZMIUW dopływów rz. PZO Czarnej Ha ńczy w strefie przyuj ściowej w okresie IV-V, na

129

istniej ących jazach i zastawkach Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 44 Inwentaryzacja W okresie 3 lat Wody śródl ądowe na terenie Lata 2013-14 ok. 10 UŜytkownik przyrodnicza nale Ŝy obszaru Naura 2000 rybacki pod przeprowadzi ć Jeleniewo nadzorem odłowy ichtiologa kontrolne na min. 12 stanowiskach pod k ątem liczebno ści i struktury populacji gatunków chronionych, zgodnie z zaleceniami przyj ętymi do monitoringu ichtiofauny. 1163 Głowacz Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania białopłetwy 45 Umo Ŝliwienie Wprowadzenie Wody śródl ądowe na terenie Corocznie w ok. 2 Gmina, (Cottus gobio) swobodnej ograniczenia obszaru Naura 2000 okresie IV-V wła ściciele migracji ryb w przegradzania PLH200001 Jeleniewo W okresie gruntów, okresie tarła niewielkich obowi ązywania WZMIUW dopływów rz. PZO Czarnej Ha ńczy w strefie przyuj ściowej w okresie IV-V, na

130

istniej ących jazach i zastawkach Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony 46 Inwentaryzacja W okresie 3 lat Wody śródl ądowe na terenie Lata 2013-14 ok. 10 UŜytkownik przyrodnicza nale Ŝy obszaru Naura 2000 rybacki pod przeprowadzi ć Jeleniewo nadzorem odłowy ichtiologa kontrolne na min. 12 stanowiskach pod k ątem liczebno ści i struktury populacji gatunków chronionych, zgodnie z zaleceniami przyj ętymi do monitoringu ichtiofauny. Gatunki ro ślin

1903 Działania zwi ązane z utrzymaniem lub modyfikacj ą metod gospodarowania Lipiennik 47 Przeciwdziałani Zaprzestanie 1: Rutka (dz. 38) Cały okres 0 RDO Ś w Loesela – e osuszaniu pozyskiwania obowi ązywania (Liparis 2. Zarzecze Jeleniewskie (dz. Białymstoku torfowisk torfu PZO Loeselli 33/2) Działania zwi ązane z ochron ą czynn ą

131

48 Ochrona Sukcesywne 1: Rutka (dz. 38) Corocznie w 2/ha Zarz ądca siedliska usuwanie drzew i 2: Zarzecze Jeleniewskie (dz. całym okresie terenu/wła ściciel, wyst ępowania krzewów, a 33/2) obowi ązywania nadzór RDO Ś w gatunku nast ępnie PZO Białymstoku ekstensywne koszenie i wynoszenie pokosu poza obr ęb siedliska; koszenie r ęczne do wys. 10 cm. Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony

49 Inwentaryzacja Wykonanie Cały obszar Naura 2000 W okresie 2,5/ha RDO Ś w Białymstoku przyrodnicza inwentaryzacji PLH200001 Jeleniewo obowi ązywania stanowisk PZO wyst ępowania gatunku, wyznaczenie punktów pomiarowych do bada ń monitoringowyc h, ocena stanu populacji gatunku i siedlisk gatunku

Podstawowe działania ochronne dla siedliska ł ęgu olszowo-jesionowego 91E0-3 to: - zabiegi piel ęgnacyjne preferuj ące gatunki wła ściwe dla siedliska, zwłaszcza rzadkie i gin ące (wi ąz, jesion), - regulacja zag ęszczenia drzewostanu o charakterze jednostkowym lub grupowym z pozostawianiem martwego drewna

132

Podstawowym działaniem ochronnym dla siedlisk borów i lasów bagiennych 91D0 jest: ochrona zbli Ŝonego do naturalnego charakteru siedlisk, wył ączenie ich z intensywnego u Ŝytkowania. Te rzadkie siedliska s ą wa Ŝne dla zachowania i zwi ększenia ró Ŝnorodno ści biologicznej oraz wykazuj ą du Ŝą wra Ŝliwo ść na antropopresj ę. Wył ączenie z u Ŝytkowania gospodarczego lub znaczne ograniczenie ingerencji człowieka jest obecnie powszechn ą praktyk ą stosowan ą zarówno w lasach Polski i Europy. Podstawowe działania ochronne dla siedliska gr ądu subkontynentalnego 9170-2 to: - Zabiegi piel ęgnacyjne na korzy ść gatunków gr ądowych (d ębu, lipy, grabu i innych), - Wprowadzanie poprawek, uzupełnie ń i dolesie ń gatunkami gr ądowymi w zale Ŝno ści od fazy rozwojowej drzewostanu, - Wprowadzanie dolnych warstw grabu i lipy w drzewostanach średniowiekowych i starszych (od około 30-40 roku Ŝycia), - W trakcie zabiegów piel ęgnacyjnych pozostawianie cz ęś ci martwego drewna, - Pozostawianie fragmentów starodrzewu na powierzchniach odnowieniowych (zło Ŝonych głównie z gatunków li ściastych), - Kontynuacja rozpocz ętych zabiegów odnowieniowych wła ściwymi dla siedliska gatunkami z uwzgl ędnieniem odpowiedniego udziału grabu i lipy, - Pozostawienie wybranego wydzielenia gr ądu bez zabiegów hodowlano-ochronnych jako powierzchni referencyjnej (ochrona bierna). Poszczególne typy działa ń ochronnych maj ą na celu zbli Ŝenie płatów siedlisk do wła ściwego stan siedliska w krótszej perspektywie czasowej, a w dłu Ŝszej – osi ągni ęcie tego stanu. B ędzie to mo Ŝliwe poprzez ograniczenie oddziaływania podstawowych czynników maj ących wpływ na jego struktur ę i funkcj ę. Cz ęsto konieczne jest sztuczne wprowadzanie wła ściwych dla siedliska gatunków (nie ma ich w składzie drzewostanów), cz ęsto wykazuj ących kluczowe dla niego znaczenie np. grab w gr ądach. W ten sposób zostanie ukształtowany skład gatunkowy i struktura siedlisk zbli Ŝona do naturalnej. Zaproponowane zabiegi pielęgnacyjne na korzy ść gatunków wła ściwych dla siedlisk poł ączone z pozostawianiem martwego drewna, pozwol ą na zrealizowanie celów ochrony i osi ągni ęcie wła ściwego stanu ochrony. Z uwagi na młody wiek drzewostanów proces ten b ędzie rozci ągni ęty w czasie i musi odbywa ć si ę systematycznie i stopniowo. Piel ęgnacja lasu przy tym ma du Ŝe znaczenie dla płynnego przechodzenia faz rozwojowych np. od uprawy do młodnika z zachowaniem i popieraniem gatunków wła ściwych dla siedliska. Poprzez te działania mo Ŝna regulowa ć zag ęszczenie po Ŝą danych gatunków i skład gatunkowy i struktur ę siedliska, upodabniaj ąc j ą do naturalnej. Opó źnienie nast ępstwa faz rozwojowych opó źni popraw ę stanu ochrony. Zabiegi odnowieniowe powinny by ć kontynuowane a ich podstawowym celem b ędzie uzyskanie naturalnej struktury drzewostanu, jak i zapewnienie trwało ści lasu. Brak lub nieznaczne ilo ści martwego drewna w lasach, jak i niedobory gatunków drzew typowych dla siedlisk znacznie ograniczaj ą ró Ŝnorodno ść biologiczn ą, w tym gatunków saproksylicznych . Martwe drewno odgrywa te Ŝ znaczn ą rol ę w naturalnym

133 odnawianiu si ę lasów, zwłaszcza na siedliskach bagiennych i ł ęgowych, w których odnowienie generatywne ma du Ŝe szanse powodzenia na le Ŝą cym drewnie. Zapewnienie dostaw drewna martwego o ró Ŝnym stopniu rozkładu zapewni wzrost ró Ŝnorodno ści gatunkowej siedlisk le śnych, jak i zwi ększy ich ekologiczn ą stabilno ść . Powtórzenie zdj ęć fitosocjologicznych pod koniec obowi ązywania PZO będzie sprawdzeniem wpływu zaproponowanych działa ń na dynamik ę ro ślinno ści. Udział gatunków typowych i struktura zbiorowisk s ą bowiem jednymi z kardynalnych wska źników oceny struktury i funkcji siedliska.

1318 Nocek łydkowłosy – ( Myotis dasycnene )

Działanie 25. Wyeliminowanie zagro Ŝeń w postaci ewentualnego nieumy ślnego zniszczenia kolonii podczas remontu budynku lub niszczenia budynku w wyniku braku konserwacji, jest podstawowym działaniem ochronnym, niezb ędnym dla istnienia obiektu ochrony.

Działanie 26. Niektóre inwestycje (szczególnie instalacje wykorzystuj ące do wytwarzania energii elektrycznej energii wiatru – tzw. turbiny wiatrowe) w przypadku zlokalizowania na trasach przelotów mi ędzy koloni ą a Ŝerowiskiem, mogłyby znacz ąco zagrozi ć nietoperzom, stanowi ącym przedmiot ochrony.

Działanie 27. Niekorzystne zmiany stanu zanieczyszczenia wód i ich trofii doprowadziłoby do zmiany w składzie i dost ępno ści pokarmu nietoperzy i nawet do porzucenia Ŝerowisk. Poza tym zanieczyszczenia przemysłowe s ą bezpo średnio toksyczne dla tych zwierz ąt.

Działanie 28. U Ŝywanie łodzi z silnikami spalinowymi w czasie aktywno ści nietoperzy stanowi bezpo średnie zagro Ŝenie dla Ŝeruj ących zwierz ąt, poprzez ich płoszenie.

Działanie 29. Aleje drzew stanowi ą naturalne korytarze, wzdłu Ŝ których poruszaj ą si ę nietoperze (a tak Ŝe Ŝerowiska niektórych gatunków tych zwierz ąt). Usuwanie ich, poza oczywist ą szkod ą dla krajobrazu i zubo Ŝeniem ró Ŝnorodno ści biologicznej, stanowi bezpo średnie zakłócenie warunków zycia tych zwierz ąt.

Działanie 30. Przeprowadzenie bada ń telemetrycznych jest istotne z punktu widzenia wiedzy o wykorzystywaniu terenu przez nietoperze z kolonii. Wcze śniejsze badania przeprowadzone były 10 lat temu, na bardzo małej próbie i mogły nie obj ąć wszystkich obszarów Ŝerowania tych zwierz ąt.

Działanie 33. Wpływ instalacji radarowych na zwierzęta jest zjawiskiem mało znanym, zgromadzenie niezb ędnej wiedzy na ten temat wymaga wi ęcej czasu, ni Ŝ mieli śmy do dyspozycji. W zwi ązku z tym konieczne jest przestudiowanie tego tematu i poszukiwanie odpowiednich opracowa ń, w celu wyeliminowania mo Ŝliwo ści ewentualnego szkodliwego wpływu instalacji nad jez. Szelment na nietoperze z kolonii w Jeleniewie.

134

1308 Mopek (Barbastella barbastellus ): Nie potwierdzono informacji z SDF o wyst ępowaniu gatunku. W tej sytuacji działa ń nie zaplanowano.

7. Ustalenie działa ń w zakresie monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony

Terminy/ Podmiot Szacowany Zakres prac Cel Parametr Wska źnik cz ęstotliw Miejsce odpowiedzi koszt monitoringowych ość alny (w tys. zł) Siedliska niele śne 3140 Twardowodne Ocena Ocena stanu Badania Co 3 lata 40: Okr ągłe (dz. 163) WIO Ś 10 oligo– i mezotroficzne warunków zachowania siedliska jako ściowe stanu 41: Okr ągłe (dz. 138) zbiorniki z siedliska oraz jego powierzchni, wód – zgodnie z podwodnymi ł ąkami a tak Ŝe chemizmu metodyk ą PM Ś ramienic Charetea wód GIO Ś

3260 Nizinne i Ocena Ocena stanu Pobór i analiza Co 3 lata 18: Zarzecze Jeleniewskie WIO Ś 1 podgórskie rzeki ze warunków zachowania siedliska laboratoryjna (dz. 41) zbiorowiskami siedliska oraz jego powierzchni, prób wody – włosieniczników a tak Ŝe chemizmu zgodnie z Ranunculion fluitantis wód metodyk ą PM Ś GIO Ś, III-VI 2013 r., cały odcinek rz. Czarnej Ha ńczy

135

7140 Torfowiska Struktura i Zgodnie z PM Ś GIOŚ Gatunki Co 5 lat 19: Wołownia (dz. 90) RDO Ś w 1,5/ha przej ściowe i funkcje charakterystyczne, Białymstok 21: Gulbieniszki (dz. 76) trz ęsawiska siedliska Obce gat. u (przewa Ŝnie z inwazyjne, 22: Gulbieniszki (dz. 76) ro ślinno ści ą z Rodzime gat. 25: Jeleniewo (dz. 209) Scheuchzerio- ekspansywne 26: Jeleniewo (dz. 230/1) Caricetea ) ś ro lin zielnych, 30: Jeleniewo (dz. 93) Ekspansja krzewów i 32: Jeleniewo (dz. 232) podrostów drzew, 33: Jeleniewo (dz. 141) Struktura 34: Jeleniewo (dz. 248) przestrzenna 35: Jeleniewo (dz. 247/2) płatów muraw 36: Jeleniewo (dz. 247/2) 37: Jeleniewo (dz. 144) 38: Jeleniewo (dz. 248) 39: Jeleniewo (dz. 66/2) 44: Przejma Wielka (dz. 209/3) 45: Rutka (dz. 211/4) 50: Sidor Zapolne (dz. 33) 51: Rutka (dz. 219) 52: Udryn (dz. 28) 54: śywa Woda (dz. 119/4) 55: Rychtyn (dz. 53) 56: śubryn (dz. 22/1) 57: Leszczewo (dz. 8/12) 58: Leszczewo (dz. 3/2) 59: Suchodoły (dz. 10/6)

136

7230 Górskie i Struktura i Zgodnie z PM Ś GIO Ś Gatunki Co 5 lat 17: Czarnakowizna (dz. RDO Ś w 2,5/ha nizinne torfowiska funkcje charakterystyczne, 36) Białymstok zasadowe o siedliska Obce gat. u 24: Gulbieniszki (dz. 53) charakterze młak, inwazyjne, turzycowisk i Rodzime gat. 28: Morgi (dz. 183) mechowisk ekspansywne 42: Okr ągłe (dz. 147) ro ślin zielnych, 43: Czarnakowizna (dz. Ekspansja 67/3) krzewów i 46: Rutka (dz. 38) podrostów drzew, Struktura 48: Zarzecze Jeleniewskie przestrzenna (dz. 33/2) płatów muraw 49: śywa Woda (dz. 64) Siedliska le śne 9170-2 Zgodnie z Zgodnie z PM Ś GIO Ś Opis ro ślinno ści i Co 10 lat Adres le śny: 01-26-1-10- GIO Ś 1 Stan siedliska: U1 PM Ś GIO Ś pomiar 93-d-00 Kształtowanie drzewostanu oraz Nr wydzielenia wła ściwego składu martwego drewna siedliskowego 5 gatunkowego i zgodnie z struktury gr ądu, metodyk ą piel ęgnowanie GIO Ś/IOP na gatunków gr ądowych, wyznaczonych wzbogacanie składu powierzchniach gatunkowego monitoringowych drzewostanu o gatunki gr ądowe (głównie grab, lipa)

137

9170-2 Zgodnie z Zgodnie z PM Ś GIO Ś Opis ro ślinno ści i Co 10 lat Adres le śny: 01-26-1-10- GIO Ś 1 Stan siedliska: U1 PM Ś GIO Ś pomiar 93-1-00 obserwacja procesów drzewostanu oraz Nr wydzielenia naturalnych martwego drewna siedliskowego 9 wył ączenie z zgodnie z pozyskania drewna, metodyk ą (powierzchnia GIO Ś/IOP na referencyjna), wyznaczonych powierzchniach monitoringowych 91E0-3 Zgodnie z Zgodnie z PM Ś GIO Ś Opis ro ślinno ści i Co 10 lat Adres le śny: 01-26-2-02- GIO Ś 1 Stan ochrony: U1 PM Ś GIO Ś pomiar 250-z-00 ochrona charakteru drzewostanu oraz Nr wydzielenia siedliska martwego drewna siedliskowego 14 piel ęgnowanie lasu z zgodnie z pozostawieniem metodyk ą martwego drewna GIO Ś/IOP na wyznaczonych powierzchniach monitoringowych 91D0-5 Zgodnie z Zgodnie z PM Ś GIO Ś Opis ro ślinno ści i Co 10 lat Adres le śny: 01-26-1-13- GIO Ś 1 Stan ochrony: PM Ś GIO Ś pomiar 188-j U1 drzewostanu oraz Nr wydzielenia ochrona martwego drewna siedliskowego 12 seminaturalnego zgodnie z charakteru siedliska z metodyk ą mo Ŝliwo ści ą regulacji GIO Ś/IOP na zag ęszczenia wyznaczonych drzewostanu powierzchniach monitoringowych Gatunki zwierz ąt

138

1318 Nocek Ocena Ocena stanu Letnie kontrole Raz w Ko ściół w Jeleniewie RDO Ś w łydkowłosy (Myotis populacji liczebno ści populacji stanu kolonii roku, Białymstok dasycneme) gatunku gatunku (liczenia corocznie u nietoperzy) Ocena Ocena stanu siedliska Monitoring Czerwiec- Jez. Szurpiły, Jez. RDO Ś w warunków gatunku nietoperzy na lipiec, Szelment Wielki Białymstok siedliska Ŝerowiskach corocznie u poł ączony z badaniami brzegu jeziora i zanieczyszczenia wód 1337 Bóbr europejski Ocena Ocena stanu Monitoring wg Co 2 lata Wody śródl ądowe na WIO Ś w 4 (Castor fiber ) populacji liczebno ści populacji metodyki GIO Ś terenie obszaru Natura Białymstok gatunku gatunku 2000 PLH200001 u Ocena Ocena stanu siedliska Jeleniewo, rz. Czarna warunków gatunku Ha ńcza i jez. Szelment siedliska Wielki

1355 Wydra ( Lutra Ocena Ocena stanu Monitoring wg Co 2 lata Wody śródl ądowe na WIO Ś w 3 lutra ) populacji liczebno ści populacji metodyki GIO Ś terenie obszaru Natura Białymstok gatunku gatunku 2000 PLH200001 u Ocena Ocena stanu siedliska Jeleniewo, rz. Czarna warunków gatunku Ha ńcza i jez. Szelment siedliska Wielki

1166 Traszka Ocena Ocena stanu Monitorowanie na Co 2 lata Oczka wodne, Czarna WIO Ś w 3,5 grzebieniasta populacji liczebno ści populacji 20-30 Ha ńcza i jej dopływy Białymstok (Triturus cristatus ) gatunku gatunku stanowiskach - – lokalizacja do u Ocena Ocena stanu siedliska zbiornikach uzupełnienia po warunków gatunku wodnych obj ętych przeprowadzeniu siedliska inwentaryzacj ą inwentaryzacji przez jednego przyrodniczej gatunku eksperta lokalnego

139

1188 Kumak nizinny Ocena Ocena stanu Monitorowanie na Co 2 lata Ró Ŝnego typu zbiorniki WIO Ś w 3,5 (Bombina bombina ) populacji liczebno ści populacji zbiornikach wodne, rowy melioracyjne/ Białymstok gatunku gatunku wodnych obj ętych przydro Ŝne, rozlewiska u Ocena Ocena stanu siedliska inwentaryzacj ą. rzek odci ęte od nurtu, na warunków gatunku Wybór stanowisk tyle trwałe, Ŝe mógł się w siedliska zgodnie z nich odbywad rozród i metodyk ą metamorfoza płazów monitoringu GIO Ś – lokalizacja do uzupełnienia po przeprowadzeniu inwentaryzacji przyrodniczej gatunku 1149 Koza ( Cobitis Ocena Zag ęszczenie Przeprowadzenie Odłowy Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 2 taenia) populacji osobników na 1 m odłowów nale Ŝy 12 punktów pomiarowych uŜytkownik gatunku cieku – liczba kontrolnych przy przeprowa – lokalizacja do pod złowionych uŜyciu dzi ć min. uzupełnienia po nadzorem osobników na specjalistycznych raz na 3 przeprowadzeniu ichtiologa powierzchni ę narz ędzi rybackich lata, po inwentaryzacji elektropołowu w celu okre ślenia okresie przyrodniczej gatunku Struktura liczebno ści i rozrodczy wielko ściowa kondycji populacji m VII-X, (wiekowa) – procent gat. chronionych min. dwa udziału osobników razy w młodocianych roku, na (jednorocznych) wszystkich wśród wszystkich wytypowa odłowionych nych stanowiska ch.

140

Ocena Wynik stanu Badania Co 5 lat GPS ZGW i 5 warunków wyra Ŝony liczb ą w jako ściowe stanu eksperci siedliska przedziale 1-5. Jest to wód – zgodnie z hydrolodzy średnia z cz ąstkowych metodyk ą PM Ś ocen 10 elementów GIO Ś stanu hydromorfologicznego w skali Zał ącznika V Ramowej Dyrektywy Wodnej 1098 Minóg ukrai ński Ocena Zag ęszczenie Przeprowadzenie Odłowy Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 2 (Eudontomyzon populacji osobników na 1 m odłowów nale Ŝy 12 punktów pomiarowych uŜytkownik mariae) gatunku cieku – liczba kontrolnych przy przeprowa – lokalizacja do pod złowionych uŜyciu dzi ć min. uzupełnienia po nadzorem osobników na specjalistycznych raz na 3 przeprowadzeniu ichtiologa powierzchni ę narz ędzi rybackich lata, po inwentaryzacji elektropołowu w celu okre ślenia okresie przyrodniczej gatunku Struktura liczebności i rozrodczy wielko ściowa kondycji populacji m VII-X, (wiekowa) – procent gat. chronionych min. dwa udziału osobników razy w młodocianych roku, na (jednorocznych) wszystkich wśród wszystkich wytypowa odłowionych nych stanowiska ch.

141

Ocena Wynik stanu Badania Co 5 lat GPS ZGW i 5 warunków wyra Ŝony liczb ą w jako ściowe stanu eksperci siedliska przedziale 1-5. Jest to wód – zgodnie z hydrolodzy średnia z cz ąstkowych metodyk ą PM Ś ocen 10 elementów GIO Ś stanu hydromorfologicznego w skali Zał ącznika V Ramowej Dyrektywy Wodnej Ocena Zgodnie z metodyk ą Liczenie Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 liczebno ści PZW tarlaków 12 punktów pomiarowych uŜytkownik tarlaków minoga – lokalizacja do pod na ukrai ńskie uzupełnienia po nadzorem tarliskach go na przeprowadzeniu ichtiologa w okresie tarliskach inwentaryzacji wiosennym wykona ć przyrodniczej gatunku trzy razy, rok po roku. 1134 Ró Ŝanka Ocena Zag ęszczenie Przeprowadzenie Odłowy Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 2 (Rhodeus sericeus populacji osobników na 1 m odłowów nale Ŝy 12 punktów pomiarowych uŜytkownik amarus) gatunku cieku – liczba kontrolnych przy przeprowa – lokalizacja do pod złowionych uŜyciu dzi ć min. uzupełnienia po nadzorem osobników na specjalistycznych raz na 3 przeprowadzeniu ichtiologa powierzchni ę narz ędzi rybackich lata, po inwentaryzacji elektropołowu w celu okre ślenia okresie przyrodniczej gatunku

142

Struktura liczebno ści i rozrodczy wielko ściowa kondycji populacji m VII-X, (wiekowa) – procent gat. chronionych min. dwa udziału osobników razy w młodocianych roku, na (jednorocznych) wszystkich wśród wszystkich wytypowa odłowionych nych stanowiska ch. Ocena Wynik stanu Badania Co 5 lat GPS ZGW i 5 warunków wyra Ŝony liczb ą w jako ściowe stanu eksperci siedliska przedziale 1-5. Jest to wód – zgodnie z hydrolodzy średnia z cz ąstkowych metodyk ą PM Ś ocen 10 elementów GIO Ś stanu hydromorfologicznego w skali Zał ącznika V Ramowej Dyrektywy Wodnej 1145 Piskorz Ocena Zag ęszczenie Przeprowadzenie Odłowy Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 2 (Misgurnus fossilis) populacji osobników na 1 m odłowów nale Ŝy 12 punktów pomiarowych uŜytkownik gatunku cieku – liczba kontrolnych przy przeprowa – lokalizacja do pod złowionych uŜyciu dzi ć min. uzupełnienia po nadzorem osobników na specjalistycznych raz na 3 przeprowadzeniu ichtiologa powierzchni ę narz ędzi rybackich lata, po inwentaryzacji elektropołowu w celu okre ślenia okresie przyrodniczej gatunku

143

Struktura liczebno ści i rozrodczy wielko ściowa kondycji populacji m VII-X, (wiekowa) – procent gat. chronionych min. dwa udziału osobników razy w młodocianych roku, na (jednorocznych) wszystkich wśród wszystkich wytypowa odłowionych nych stanowiska ch. Ocena Wynik stanu Badania Co 5 lat GPS ZGW i 5 warunków wyra Ŝony liczb ą w jako ściowe stanu eksperci siedliska przedziale 1-5. Jest to wód – zgodnie z hydrolodzy średnia z cz ąstkowych metodyk ą PM Ś ocen 10 elementów GIO Ś stanu hydromorfologicznego w skali Zał ącznika V Ramowej Dyrektywy Wodnej 1163 Głowacz Ocena Zag ęszczenie Przeprowadzenie Odłowy Wskazane zało Ŝenie min. Rybacki 10 białopłetwy (Cottus populacji osobników na 1 m 2 odłowów nale Ŝy 12 punktów pomiarowych uŜytkownik gobio) gatunku cieku – liczba kontrolnych przy przeprowa – lokalizacja do pod złowionych uŜyciu dzi ć min. uzupełnienia po nadzorem osobników na specjalistycznych raz na 3 przeprowadzeniu ichtiologa powierzchni ę narz ędzi rybackich lata, po inwentaryzacji elektropołowu w celu okre ślenia okresie przyrodniczej gatunku

144

145

8. Wskazania do dokumentów planistycznych Dokumentacja planistyczna Wskazania do zmian w dokumentach planistycznych niezb ędne do utrzymania b ądź odtworzenia wła ściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 ( Art. 28 ust 10 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody ) Strategia Rozwoju Powiatu Suwalskiego do roku W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 2015 – Uchwała Rady Powiatu w Suwałkach Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym obszarze. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Strategia Gminy Jeleniewo na lata 2000–2015 – W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 Uchwała nr XX/136/2000 Rady Gminy w Jeleniewie Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym z dn. 28 kwietnia 2000 r. obszarze. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęś ci wsi Malesowizna, Okr ągłe i Zarzecze Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Jeleniewskie w Gminie Jeleniewo – Dz. Urz. Woj. obszarze. Podlaskiego nr 51 poz. 488 z dn. 13 lutego 2009 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzenego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęś ci wsi: Podwysokie Jeleniewskie, Okr ągłe, Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Prudziszki i śywa Woda – Uchwała rady Gminy obszarze. Jeleniewo nr XII/67/08 z dn. 13 lutego 2008 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na

146

powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Studium uwarunkowa ń i kierunków W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 zagospodarowania przestrzennego gminy Jeleniewo – Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Uchwała nr XXV/160/2000 Rady Gminy Jeleniewo z obszarze. dn. 13 pa ździernika 2000 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Plan remontu ko ścioła parafii rzymskokatolickiej w Uzgodnienia i zalecenia jego przeprowadzenia zgodne z zachowaniem kolonii nocka łydkowłosego Jeleniewie (16-404 Jeleniewo, Suwalska 38) (konsultacja z ekspertren- współautorem PZO)

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 terenów obejmuj ących wsie: Potasznia, Bród Stary Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym i cz ęść wsi Biała Woda – Uchwała Rady Gminy obszarze. Suwałki nr XXXIV/291/06 z dn. 05 maja 2006 r. (Dz. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w Urz. Woj. Podlaskiego Nr 167, poz. 1548 z dn. 22 granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na czerwca 2006 r.) powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęś ci wsi Osowa, Turówka Stara, Czarnakowizna Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym i Taciewo w Gminie Suwałki – Uchwała Rady Gminy obszarze. Suwałki nr XXVI/272/09 z dnia 27 sierpnia 2009 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego nr 188, poz. granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na 2022 z dn. 23 wrze śnia 2009 r. powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym

147 cz ęś ci wsi Czarnakowizna w Gminie Suwałki – obszarze. Uchwała Rady Gminy Suwałki nr XVII/177/08 z dn. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w ś 12 wrze nia 2008 r. (Dz. Urz. Województwa granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na Podlaskiego Nr 252, poz. 2586 z dn. 21 pa ździernika ę ść ę ą 2008 r.) powierzchni , liczebno ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b d cych przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęś ci wsi Osowa i Turówka Stara w Gminie Suwałki Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym – Uchwała Rady Gminy Suwałki nr XXXIX/376/10 z obszarze. dn. 5 listopada 2010 r. (Dz. Urz. Województwa śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w Podlaskiego 290, poz. 3734 z dn. 07 grudnia 2010 r.) granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Studium uwarunkowa ń i kierunków W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 zagospodarowania gminy Suwałki – Uchwała Rady Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Gminy Suwałki nr XVII/114/01 z dn. 30 stycznia obszarze. 2001 r. z pó źn. zmianami (2005, 2007, 2008) śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Program Rozwoju Lokalnego Gminy Suwałki na lata W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 2004-2013 – Uchwała Rady Gminy Suwałki nr Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym XVIII/162/04 z dn. 28 czerwca 2004 r. obszarze. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Strategia rozwoju Gminy Suwałki na lata 2000-2015 W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 – opracowana w 1999 r. Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym obszarze.

148

śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Uchwała Rady Gminy Szypliszki nr XXIX/201/06 z W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 dn. 23 maja 2006 r. w sprawie utworzenia „Centrum Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Sportów Zimowych Szelment” (Dz. Urz. Woj. obszarze. Podlaskiego nr 181, poz.1688 z pó źn. zm.) śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Opracowywanie Planu zagospodarowania W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 przestrzennego wsi Przejma Mała i okolic (ok. 3 ha) – Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym planowana zabudowa letniskowa wraz z pla Ŝą obszarze. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Opracowywanie kolejnych planów miejscowych W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 zagospodarowania przestrzennego dla obszarów Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym poło Ŝonych w sasiedztwie jezior: Szelment Wielki, obszarze. Szelment Mały i Ingiel, przewidzianych pod śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w zabudow ę letniskow ą i usługi turystyczne granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na (plany w trakcie opracowywania) powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Strategia Rozwoju Gminy Przero śl na lata 2000-2015 W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 – Uchwała Rady Gminy Przero śl z dn. 30 marca 2000 Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym r. nr XII/94/00 obszarze. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w

149

granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Plan zagospodarowania przestrzennego Gminy W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 Przero śl (obejmuj ący cz ęść obr ębów geodezyjnych Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Łanowicze Du Ŝe, Śmieciuchówka, Morgi, Stara obszarze. Pawłówka, Nowa Pawłówka w Gminie Przero śl) - śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w Uchwała Rady Gminy Przero śl nr VII/38/07 z dn. 10 granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na sierpnia 2007 r. (Dz. U. Woj. Podl. Nr 197, poz. powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących 2013) przedmiotem ochrony. Plan zagospodarowania przestrzennego obejmuj ący W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęść obr ębów geodezyjnych: Morgi i Stara Pawłóka Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym w Gminie Przero śl - Uchwała Rady Gminy Przero śl obszarze. nr XIV/101/08 z dn. 17 pa ździernika 2008 r. (Dz. Urz. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w Woj. Podl. nr 278, poz. 2801) granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Uchwała Nr IX/58/11 Rady Gminy Przero śl z dn. 31 W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 sierpnia 2011 roku – o przyst ąpieniu do sporz ądzenia Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków obszarze. zagospodarowania przestrzennego Gminy Przero śl (w śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w zakresie dotycz ącym wyznaczenia obszarów, na granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na których rozmieszczone b ędą urz ądzenia wytwarzaj ące powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW- zmiana dotyczy obszarów przedmiotem ochrony. obr ębu Stara Pawłówka i cz ęś ci obr ębu Kruszki) Uchwała nr VIII/50/11 Rady Gminy Przero śl z dn. 22 W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 lipca 2011 r. – o przyst ąpieniu do sporz ądzenia Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków obszarze. zagospodarowania przestrzennego Gminy Przero śl śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w

150

(zmiana Studium jest konieczna do opracowania granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących i dalszych procesów inwestycyjnych jakim jest przedmiotem ochrony. pozwolenie na budow ę farmy elektrowni wiatrowych - dotyczy obr ębów geodezyjnych Przero śl, Prawy Las, Blenda, Bu ćki, Iwaniszki, Kruszki, Łanowicze Małe) Uchwała nr IX/58/11 Rady Gminy Przero śl z dn. 31 W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 sierpnia 2011 r. – o przyst ąpieniu do sporz ądzenia Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków obszarze. zagospodarowania przestrzennego Gminy Przero śl (w śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w zakresie dotycz ącym wyznaczenia obszarów, na granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na których rozmieszczone b ędą urz ądzenia wytwarzaj ące powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW - zmiana dotyczy obszarów przedmiotem ochrony. obr ębu Stara Pawłówka i cz ęś ci obr ębu Kruszki) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 cz ęś ci wsi Rutka-Tartak w Gminie Rutka-Tartak - Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Uchwała Rady Gminy Rutka-Tartak nr XXIII/143/09 obszarze. z dn. 24 wrze śnia 2009 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001 „Wakacyjna Wioska Bałtów” we wsi Pobondzie Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym Gmina Rutka-Tartak - Uchwała Rady Gminy Rutka- obszarze. Tartak nr XXIII/142/09 z dn. 24 wrze śnia 2009 r. śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Plan Urz ądzenia Lasu Nadle śnictwa Suwałki W dokumencie nale Ŝy umie ści ć informacje o granicach obszaru Natura 2000 PLH20001

151 sporz ądzony na okres 01.01.2003 – 31.12.2012 r., Jeleniewo oraz o lokalizacji siedlisk i gatunków b ędących przedmiotami ochrony w tym zatwierdzony Decyzją Ministra Środowiska w dn. 18 obszarze. lipca 2003 roku, (znak: DL. lp-611-35JJ/03) śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony. Projekt linii energetycznej 400 kV Ełk-granica śadne przedsi ęwzi ęcia, inwestycje lub zmiany sposobu u Ŝytkowania gruntów planowane w pa ństwa granicach obszaru lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie mog ą wpływa ć negatywnie na Inwestor PSE Operator S.A./LitPol Link powierzchni ę, liczebno ść ani stan siedlisk przyrodniczych i gatunków b ędących przedmiotem ochrony.

9. Przesłanki sporz ądzenia planu ochrony

Brak przesłanek

152

10. Projekt weryfikacji SDF obszaru i jego granic Projekt korekty SDF obszaru stanowi Zał ącznik nr 5

Lp. Zapis SDF Proponowany zapis SDF Uzasadnienie do zmiany 1. 3.1.a 3.1.a To siedlisko jest wymienione w Zał ączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Brak 3150-2 3150-2 Eutroficzne starorzecza W trakcie bada ń terenowych w toku prac nad PZO stwierdzono to siedlisko na terenie i drobne zbiorniki wodne obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Siedlisko to jest dobrze zachowane (Potamion) (oceny: A), a dane terenowe wskazuj ą na wł ączenie tego siedliska do przedmiotów Stopie ń reprezentatywno ści: A ochrony obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Wzgl ędna powierzchnia: A Stan zachowania: A Ocena ogólna: A 2. 3.1.a 3.1.a To siedlisko jest wymienione w Zał ączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Brak 9170-2 9170-2 Gr ąd subkontynentalny W trakcie bada ń terenowych w toku prac nad PZO stwierdzono to siedlisko na (Tilio-Carpinetum) tererenie Obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Wi ększo ść odnalezionych Stopie ń reprezentatywno ści: B płatów nie odbiega w sposób znacz ący od wzorca syntaksonomicznego. Dane terenowe wskazuj ą na wł ączenie tego siedliska do przedmiotów ochrony obszaru Wzgl ędna powierzchnia: C Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Stopie ń reprezentatywno ści: B jednoznacznie Stan zachowania: C kwalifikuje to siedlisko jako nowy przedmiot ochrony w obszarze. Ocena ogólna: C

3. 3.2.c. 3.2.c. W ramch prac nad PZO nie stwierdzono tego gatunku w granicach obszaru Natura 1308 Mopek (Barbastella 1308 Mopek (Barbastella 2000 PLH200001 Jeleniewo. Dlatego te Ŝ nie ma podstaw by był on przedmiotem barbastellus) barbastellus) ochrony Stopie ń Usun ąć z SDF reprezentatywno ści: C Wzgl ędna powierzchnia: B Stan zachowania: C Ocena ogólna: B

153

4. 3.2.e 3.2.e Stwierdzany w rzece Czarna Ha ńcza na podstawie obserwacji własnych oraz informacji ustnych uzyskanych od rybackiego u Ŝytkownika rz. Czarnej Ha ńczy – Brak 1098 1098 : Minóg ukrai ński Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach, a tak Ŝe na podstawie przekazów ustnych od osób z (Eudontomyzon mariae) - bran Ŝy rybackiej. Jego wyst ępowanie wymaga jednak potwierdzenia podczas bada ń Ocena ogólna znaczenia: B zgodnie z metodyk ą PM Ś GIO Ś. W rzece Czarna Ha ńcza tworzy on populacj ę osiadł ą o nieznanej liczebno ści Stan środowiska oraz struktura wiekowa populacji oraz odpowiednia liczebno ść daj ą szanse zachowania tego gatunku w perspektywie 10-20 lat. Stwierdzono na podstawie odłowów 2011 r. 5. 3.2.e 3.2.e Gatunek stwierdzony na Jeziorze Szelment Wielki podczas odłowów kontrolnych prowadzonych w lipcu 2010 r. przez rybackiego u Ŝytkownika obwodu Nr 1 Rzeki Brak 1134 1134 Ró Ŝanka (Rhodeus Szelmentka – PZW Białystok (dokumentacja PZW w Białymstoku) Stwierdzona na 2 sericeus amarus) – Ocena stanowiskach. Brak jest jakichkolwiek danych literaturowych na temat wyst ępowania ogólna znaczenia: C ró Ŝanki w jez. Szelment Wielki. Na podstawie ustnych informacji uzyskanych od poprzedniego u Ŝytkownika rybackiego jeziora wynika, Ŝe ró Ŝanka była stwierdzana w jeziorze w przeszło ści. Jej wyst ępowanie wymaga jednak potwierdzenia podczas dalszych bada ń zgodnie z metodyk ą PM Ś GIO Ś. Podczas odłowów prowadzonych przez ekspertów – ichtiologów na w 2011 r. stwierdzono obecno ść tego gatunku z Zał ącznika II Dyrektywy Siedliskowej w obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo. Wyst ępowanie tego gatunku w sposób bezpo średni zale Ŝy od populacji mał Ŝy, które ró Ŝanki wykorzystuj ą do swego rozropdu.Stan środowiska oraz struktura wiekowa populacji oraz odpowiednia liczebno ść mał Ŝy w jeziorze Szelment Wielki daj ą szanse zachowania tego gatunku w perspektywie 10-20 lat. 6. 3.2.e 3.2.e Gatunek stwierdzony na Jeziorze Szelment Wielki podczas odłowów kontrolnych prowadzonych w lipcu 2010 r. przez rybackiego u Ŝytkownika obwodu Nr 1 Rzeki Brak 1145 1145 Piskorz (Misgurnus Szelmentka – PZW Białystok (dokumentacja PZW w Białymstoku). Stwierdzony na Fossilis) – Ocena ogólna 2 stanowiskach. Brak jest jakichkolwiek danych literaturowych na temat znaczenia: C wyst ępowania piskorza w jez. Szelment Wielki. Na podstawie ustnych informacji uzyskanych od poprzedniego u Ŝytkownika rybackiego jeziora wynika, Ŝe piskorz był stwierdzany w jeziorze w przeszło ści. Jejgo wyst ępowanie wymaga jednak potwierdzenia podczas dalszych bada ń zgodnie z metodyk ą PM Ś GIO Ś. Stan środowiska oraz struktura wiekowa populacji oraz odpowiednia liczebno ść mał Ŝy w jeziorze Szelment Wielki daj ą szanse zachowania tego gatunku w

154

perspektywie 10-20 lat. Stwierdzono na podstawie odłowów 2011 r. 7. 3.2.e 3.2.e W ramch prac nad PZO stwierdzono ten gatunek na podstawie odłowów 2011 r., nie wykazany w SDF. Odnotowany równie Ŝ na Jeziorze Szelment Wielki i rzece Brak 1149 1149 Koza (Colitis taenia) Szelmentka podczas odłowów kontrolnych prowadzonych w lipcu 2010 r. przez Ocena ogólna znaczenia: C rybackiego u Ŝytkownika obwodu Nr 1 Rzeki Szelmentka – PZW Białystok (dokumentacja PZW w Białymstoku). Stwierdzony na 3 stanowiskach. Brak jest jakichkolwiek danych literaturowych na temat wyst ępowania kozy w jez. Szelment Wielki. Na podstawie ustnych informacji uzyskanych od poprzedniego u Ŝytkownika rybackiego jeziora wynika, Ŝe koza była stwierdzana w jeziorze w przeszło ści. Jej wyst ępowanie wymaga jednak potwierdzenia podczas dalszych bada ń zgodnie z metodyk ą PM Ś GIO Ś. Stan siedliska i struktura wiekowa populacji daj ą szanse zachowania gatunku w perspektywie 10-20 lat. 8. 3.2.e 3.2.e Stwierdzany w rzece Czarna Ha ńcza na podstawie obserwacji własnych oraz informacji ustnych uzyskanych od rybackiego u Ŝytkownika rz. Czarnej Ha ńczy – Brak 1163 1163 Głowacz białopłetwy Gosp. Ryb PZW w Suwałkach, a tak Ŝe na podstawie przekazów ustnych od osób z (Cottus gobio) - Ocena ogólna bran Ŝy rybackiej. Jego wyst ępowanie wymaga jednak potwierdzenia podczas bada ń znaczenia: B zgodnie z metodyk ą PM Ś GIO Ś. W rzece Czarna Ha ńcza tworzy on populacj ę osiadł ą o nieznanej liczebno ści . Stan środowiska oraz struktura wiekowa populacji oraz odpowiednia liczebno ść daj ą szanse zachowania tego gatunku w perspektywie 10-20 lat. Stwierdzono na podstawie odłowów 2011 r. 9. 4.1 4.1 Wykorzystanie materiałów aktualnych i archiwalnych Suwalskiego Parku Opis obszaru Opis obszaru – uzupełnienie o Krajobrazowego, a tak Ŝe wyników bada ń prowadzonych przez pracowników szczegółow ą charakterystyk ę merytorycznych Instytutu Biologii Uniwersytetu w Białymstoku 10. 4.6 4.6. Rozszerzenie bada ń w obszarze a tak Ŝe szczegółowa analiza w ramach prac nad PZO Dane literaturowe - 18 Wzbogacenie wiedzy- literatura przedmiotów ochrony pozwoliły na wszechstronn ą analiz ę publikacji, które ukazały pozycji 36 pozycji si ę w ostatnich latach.

155

11. Zestawienie uwag i wniosków

Lp. Uwagi i wnioski Podmiot zgłaszaj ący Sposób rozpatrzenia / odpowied ź

Moduł A 1 Konieczno ść pogodzenia zachowania kolonii nocka Przedstawiciel mieszka ńców Wniosek uwzgl ędniono w PZO. W pkt. 6. łydkowłosego i przeprowadzenia niezb ędnego remontu ko ścioła Ustalenie działa ń ochronnych znalazł si ę zapis: w Jeleniewie - miejsca jej bytowania. Wskazania i zalecenia „Podj ęcie mi ędzy RDO Ś a Parafi ą warunków, które według do świadcze ń powinny by ć spełnione Rzymskokatolick ą współpracy w kwestii aby zagwarantowane nietoperzom w trakcie remontu. remontu budynku ko ścioła, polegaj ącej na Bezpieczne przetrwanie i ochron ę. Jednocze śnie podkre ślenie udzieleniu pomocy przez RDO Ś w zdobywaniu potrzeby ochrony miejsc Ŝerowisk tego gatunku i środków na remont oraz na nadzorowaniu przez zabezpieczenie ochrony na trasach przelotu zwierz ąt , tam RDO Ś sporz ądzania planów remontu i jego zmierzaj ących (wa Ŝny problem w aspekcie planowanych farm realizacji pod wzgl ędem ochrony kolonii. wiatrakowych) 2 Podkre ślenie wa Ŝno ści planów zada ń ochronnych Obszaru Przedstawiciel LITPOL – Wniosek uwzgl ędniono w PZO. Natura 2000 i wskaza ń ochrony w nich zawartych w realizacji inwestorów linii inwestycji i infrastruktury energetycznej na Suwalszczy źnie. energetycznych Moduł B 3 Podkre ślenie roli edukacji społecze ństwa w zakresie roli Przedstawiciel GDOŚ Wniosek uwzgl ędniono w PZO. Obszarów Natura 2000 oraz prowadzenia negocjacji w zakresie proponowanych rozwi ąza ń zwi ązanych z realizacj ą PZO w ci ągu najbli Ŝszych 10 a nawet 20 lat. 4 Wskazanie, Ŝe narzucenie tempa prac nad PZO (bez Przedstawiciel Uniwersytetu w Wniosek uwzgl ędniono w PZO. W pkt. 5. uwzgl ędnienia kilku sezonów wegetacyjnych!) nie uwzgl ędnia Białymstoku dokumentacji SDP jako jeden z celów działa ń konieczno ści przeprowadzenia inwentaryzacji przyrodniczej ochronnych znalazł si ę zapis o przeprowadzeniu przedmiotów ochrony. St ąd te Ŝ postulat jej przeprowadzenia inwentaryzacji przyrodniczej dla wszystkich zarówno dla gatunków ro ślin i zwierz ąt, ale równie Ŝ dla gatunków zwierz ąt b ędących przedmiotami siedlisk. Szczególnie wa Ŝna jest ona dla przedstawicieli fauny, ochrony w obszarze. zwi ązanych z siedliskami wodnymi i wilgotnymi. Jest to tym

156

bardziej uzasadnione, gdy Ŝ w SDF najcz ęś ciej brak danych, lub są one niekompletne i nieaktualne. Moduł C 5 Konieczno ść rekompensat dla wła ścicieli lasów prywatnych i Przedstawiciel społeczno ści Wniosek uwzgl ędniono w PZO. Eksperci gruntów z racji „modyfikacji metod gospodarowania” w lokalnej przygotowuj ący projekt PZO zadeklarowali granicach Obszaru Natura 2000. Nale Ŝy zapewni ć wła ścicielom wyst ąpienie do GDO Ś z pro śbą o rekompensaty wzorem programów rolno środowiskowych. uwzgl ędnienie tego postulatu w pracach nad formalno-prawnym ustanowieniem pakietów naturowych.

157

12. Literatura Baza „Invent” – 2007: Inwentaryzacja PGL LP – inwentaryzacja siedlisk i gatunków wykonana przez Lasy Pa ństwowe na gruntach w zarz ądzie LP. Baza SILP – aktualna na okres sporz ądzania projektu PZO. Białokoz W., 1999: Biebrza ński Park Narodowy - plan ochrony: operat ochrony ekosystemów wodnych. Chybowski Ł. i in. 2002: Zmiany składu ichtiofauny rzeki Czarnej Ha ńczy, IRŚ Olsztyn. Ciechanowski H., Sachanowicz K., Kokurewicz T. 2007 - Rate otundrstimated? The distribution and abudance of the pond bat Myotis dasycene in Poland. Lutra 50(2):107-134 Ch ętnicki W. 2003-2008: Instytut Biologii, Uniwesytet Białostocki Dane z odłowów kontrolnych na rz. Czarna Ha ńcza i jez. Szelment Wielk. PZW Białystok, Gosp. Ryb. PZW w Suwałkach Herbich J. (red.) 2004: Wody słodkie i torfowiska-Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 poradnik metodyczny t. II, Ministerstwo Śtodowiska, Warszawa. Herbich J. (red.), 2004: Murawy, ł ąki, ziołoro śla, wrzosowiska i zaro śla-Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000- poradnik metodyczny t. V, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Inwentaryzacja BULiGL 2007 – inwentaryzacja siedlisk i gatunków wykonana przez BULiGL poza gruntami Lasów Pa ństwowych. Inwentaryzacja przyrodnicza w Nadle śnictwie Suwałki (baza Inwent). Klimaszyk P. 2004. Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. – W: Wody słodkie i torfowiska Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podr ęcznik metodyczny. T. 2: 59-71. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Kokurewicz T. 2002: Operat ochrony kolonii rozrodczej nocka łydkowłosego ( Myotis dasycneme (Boie, 1825) w Jeleniewie k. Suwałk (w: „Plan ochrony nocka łydkowłosego w Polsce”, materiał dla M Ś, unpubl.). Life in UK Rivers, 2003: Monitoring watercourses characterised by Ranunculion fluitantis and Callitricho-Batrachion vegetation communities.Conserving Natura 2000 Rivers Monitoring Series No 11, English Nature, Peterborough, s.30. Matuszkiewicz J. M., 2002: Zespoły le śne Polski, PWN, Warszawa. Matuszkiewicz W., 2001: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk ro ślinnych Polski, PWN, Warszawa. Matuszkiewicz W. 2008; Przewodnik do oznaczania zbiorowisk ro ślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. Matuszkiewicz W., Fali ński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., 1995, Potencjalna ro ślinno ść naturalna Polski. Mapa przegl ądowa 1:300 000 . Arkusz 4, IGiPZ PAN, Warszawa.

158

Matuszkiewicz J.M. (red.) 2007. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk le śnych w wybranych regionach Polski. Warszawa, Monografie IGiPZ PAN 8. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz ęść I. GIO Ś, Warszawa. Operat rybacki Jeziora Szelment Wielki, Grzegorz Pul, PZW Białystok, listopad 2006. Pawlaczyk P., Derlacz P., Mróz W. i in. 2004: Nieleśne siedliska przyrodnicze Natura 2000 mog ące wyst ępowa ć w Lasach Pa ństwowych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Pawlaczyk P., Herbich J., Holeksa J., Szwagrzyk J. 2003: Rozpoznawanie siedlisk przyrodniczych na podstawie opisu taksacyjnego lasu. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Pawlikowski P., 2003-2008: Zakład Botaniki Środowiskowej, Uniwersytet Warszawski. Perzanowska J., Kujawa-Pawlaczyk J. 2004. Murawy kserotermiczne (Fe stuco-Brometea ). – W: J. Herbich (red.), Murawy, ł ąki, ziołoro śla, wrzosowiska, zaro śla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podr ęcznik metodyczny. T. 3: 117–139. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków, 2005: Zespół ekspertów (m.in. Danielewicz W., Pawlaczyk P., Borsiak J.), GIO Ś Warszawa. Rydell J., Bach L., Dubourg-Savage M.J. et al. 2010: Bat mortality at wind turbines in northwestern Europe, Acta Hiropterologica, 12(2) 261- 274. Sokołowski A.W. 1980. Zbiorowiska le śne północno-wschodniej Polski. Monogr. Botan., 60: 1–205. Sokołowski A.W. 2006. Lasy północno-wschodniej Polski . Warszawa, CILP. Strzałka M., Kozakiewicz K., Postawa T., 1996: Wst ępne wyniki bada ń zag ęszczenia nietoperzy Ŝeruj ących nad ró Ŝnymi typami jezior w Wigierskim Parku Narodowym. W: Aktualne problemy ochrony nietoperzy w Polsce, (red. B.W. Wołoszyn. Publikacje Centrum Informacji Hiropterologicznej ISEZ PAN Kraków: 123-133). Świerubska T.: Materiały archiwalne i bie Ŝą ce Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Wojciechowski H., Kasprzyk K., Jefimov K., 1999: Pierwsze stwierdzenie kolonii rozrodczej nocka łydkowłosego Myotis dasycene (Boie 1925) na terenie Polski. Materiały Konferencyjne-XII Konferencji Chiropterologicznej, Bła Ŝejewo: 5-7.XI. 1999 PTOP „Salamandra”, Pozna ń. Wyniki inwentaryzacji miejsc zimowania nietoperzy w piwnicach ziemnych w miejscowo ści Prudziszki, Suchodoły, Białorogi (15 luty 2010 r.). (od: T. Kokurewicz).

159

13. Dokumentacja fotograficzna PLH200001 Jeleniewo

Fot. 1. Podwodne ł ąki ramienicowe (fot. A. Markiewicz, 2006) Fot. 2. Włosienicznik rzeczny (fot. K. Jabło ńska, 2011)

160

Fot. 3, 4. Murawy kserotermiczne ( Festuco-Brometea) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

161

Fot. 5. Bli źniczka psia trawka (Nardus stricta L .)

162

Fot. 6. Krzy Ŝownica zwyczajna ( Polygala vulgaris L.) (fot. K. Fot. 7. Rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius L.) (fot. K. Jabło ńska, Jabło ńska, 2011) 2011)

163

Fot. 8. urawina błotna (Oxycoccus palustris Pers.) (fot. K. ś Fot. 9. Bagno zwyczajne (Ledum palustre L.) Jabło ńska, 2011)

164

Fot. 10. Wełnianka w ąskolistna (Eriophorum angustifolium L.) Fot. 11. Turzyca bagienna (Carex limosa L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

165

Fot. 12, 13. Nizinne torfowiska zasadowe ze stanowiskami kruszczyka błotnego (Epipactis palustris L.) (fot. K. Jabło ńska, 2011)

166

Fot. 14. Zarastaj ące starorzecze (Fot. M. Falencka-Jabło ńska, 2011)

167

Fot. 15. Bory i lasy bagienne (fot. R. Paluch, 2011) Fot. 16. Łęg źródliskowy (fot. R. Paluch, 2011)

168

Fot. 17. Gr ąd subkontynentalny (fot. R. Paluch, 2011)

169

Fot. 18 . Nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) (źródło: R. śur) Fot. 19. Ko ściół parafialny w Jeleniewie – siedziba kolonii M. dasycneme (Fot. A. Rachwald, 01.07.2011)

170

Fot. 20. Lipiennik Loesela (Fot. K. Jabło ńska, 2011 r.)

171

Fot. 21. Eutroficzne starorzecza i drobne zbiorniki wodne - 3150-2 (fot. Fot. 22 Eutroficzne starorzecza i drobne zbiorniki wodne - 3150-2 K. Jabło ńska, 02.07.2011 r.) (fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011 r.)

172

Fot. 23. Ko ściół w Jeleniewie – miejsce wyst ępowania kolonii M. dasycneme (Fot. K . Jabło ńska, 02.07.2011)

173

Fot. 24. Ł ęg olszowo-jesionowy ( Alnenion ) Fot. 25. Ł ęg olszowo-jesionowy ( Alnenion ) Fot. 26. Ł ęg olszowo-jesionowy (Fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011) (Fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011) (Alnenion ) (Fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011)

174

Fot. 27. Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak , Fot. 28. Kruszczyk błotny ( Orchis palustris ) – charakterystyczny turzycowisk i mechowisk - 7230 (Fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011) element torfowisk nakredowych (Fot. K. Jabło ńska, 02.07.2011)

175

Fot. 29. Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic Charetea – 3140 (Fot. A. Markiewicz, arch. Suwalskiego Parku Krajobrazowego)

176

Zespół realizatorów Planu Zada ń Ochronnych obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo dr Małgorzata Falencka-Jabło ńska – koordynator PZO dr Aleksander Rachwald – ekspert EUROBATS dr in Ŝ. Rafał Paluch – ekspert siedliska le śne mgr in Ŝ. Grzegorz Pul – ekspert ichtiofauna mgr in Ŝ. Wojciech Lomber – ekspert GIS mgr in Ŝ. Krzysztof Furmanek – ekspert GIS mgr in Ŝ. Magdalena Lewkowicz – ekspert GIS

14. Wykaz zał ączników

Zał ącznik nr 1. Aktualny SDF obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo Zał ącznik nr 2. Mapa obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo Zał ącznik nr 3. Mapa rozmieszczenia przedmiotów ochrony na obszarze Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo Zał ącznik nr 4. Mapa rozmieszczenia przedmiotów ochrony z lokalizacj ą działa ń ochronnych na obszarze Natura 2000 Zał ącznik nr 5. Projekt korekty SDF obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo Zał ącznik nr 6. Projekt zarz ądzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych dla obszaru Natura 2000 PLH200001 Jeleniewo

177