Faculteit der Geesteswetenschappen Nwsbrf#166 / 03.2014 1 Interview Emile Schrijver 4 Nieuws 6 Op weg naar nieuwe huisvesting 7 Onderzoek 7 OR Column 8 Boek in beeld 10 De Openbaring 11 In en uit dienst 12 De Glinsterende Geest 14 Promoties, Oratie en Afscheidsrede 14 14 Bijzondere collecties 15 SPUI25 16 Pioniers

Interview Emile Schrijver Waarom handgeschreven?

Sinds 1 augustus 2013 is Emile Schrijver bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het Joodse boek. ‘Ik wil weten waarom een boek eruit ziet zoals het eruit ziet en wat ons dat vertelt over de bedoeling die de makers ermee hadden.’

Schrijver is gespecialiseerd in Hebreeuwse een belangrijke rol en de behoefte om te handgeschreven boeken sinds de uitvinding laten zien dat men zich handgeschreven van de boekdrukkunst. ‘Handgeschreven werken kon veroorloven (die immers boeken vind ik fascinerend, omdat het duurder waren dan gedrukte werken). Tot unieke tekstgetuigen zijn van een bepaald slot werden sommige teksten liever niet moment in de Joodse geschiedenis die een gedrukt vanwege een controversiële inhoud. rol hebben gespeeld in de overdracht van Dat was bijvoorbeeld het geval met veel Joodse kennis. Het unieke karakter van teksten van de Portugese Joden in Amster- handgeschreven objecten intrigeert me, net dam. Een groot deel daarvan is met de als de motieven om ook na de uitvinding hand geschreven, omdat de inhoud te pro- van de boekdrukkunst voor handgeschreven vocerend of te polemisch was. Er was in werken te kiezen. Dit zegt iets over het Amsterdam wel vrijheid van drukpers, belang dat Joden hechten aan handge- maar geen volledige vrijheid van menings- schreven teksten. In de Joodse cultuur is uiting. Als een tekst handgeschreven is, er opvallend veel meer belangstelling voor wordt de inhoud minder wijd verspreid.’ handgeschreven boeken dan in andere ‘De Joodse schrijfcultuur is interessant westerse culturen. In christelijk Europa omdat die verweven is met veel andere cul- werd ook veel met de hand geschreven, turen, omdat Joden op zoveel verschillende maar veel minder dan in de Joodse cultuur. plekken woonden: in christelijke, islamiti- Handgeschreven boeken werden vooral sche, Russisch-orthodoxe of bijvoorbeeld boven gedrukte boeken verkozen omdat het Indiase omgevingen. Uit al die verschil- schrift en de taal van het Oude Testament lende culturen absorbeerden Joden delen komen en dus als heilig gezien worden. van de hen omringende schrijf- en schrift- Bovendien lijken Joden in de periode na de cultuur. Ik ben geïnteresseerd in de cultuur- middeleeuwen meer in vakmanschap dan historische betekenis van boeken die ont- in kunst geïnteresseerd. Dit vakmanschap stonden op die verschillende plaatsen in de kwam met name tot uiting in het kalligra- wereld. Hiervoor bestudeer ik ook materiële fische schrift in achttiende-eeuwse hand- aspecten van boeken - het perkament, het geschreven boeken. Verder speelde mode papier en de druk- of schrijftechniek - maar deze aspecten staan altijd ten dienste ‘We proberen met de Rosenthaliana het de bibliothecaris als vanuit het perspectief van onderzoek naar cultuurhistorische onderzoek en onderwijs aan de UvA opti- van de onderzoeker. Verder ben ik nauw vraagstukken.’ maal te faciliteren door zo veel mogelijk betrokken bij een stichting die bibliotheken Als boekhistoricus houdt Schrijver zich moderne literatuur en moderne wetenschap- en archieven in Europa en Israël subsidieert, maar beperkt bezig met de inhoud van het pelijke tijdschriften aan te bieden, ook in maar ik bedenk ook projecten die voor finan­ boek, maar hij stelt dat die inhoud niet gene- digitale vorm. Ook proberen we soms nog ciering in aanmerking komen. De combinatie geerd kan worden. ‘Je kunt vragen over oude boeken te kopen via handelaren, van werkzaamheden en perspectieven is kennisoverdracht niet begrijpen als je ze niet mogelijk geworden door de combinatie van kunt plaatsen in de Joodse intellectuele mijn functies. ’ geschiedenis. Ik zal op 27 maart in mijn oratie Heiligheid van Schrijver hield onlangs een rede voor een betogen dat de lelijkste achttiende-eeuwse volle zaal in de bibliotheek Ets Haim in het handschriften inhoudelijk gezien het interes- Portugese Synagoge-complex over het Joodse santst zijn. Veel van de mooie, rijk geïllus- geschreven teksten karakter van het dagboek van Anne Frank. treerde boeken fungeerden namelijk slechts ‘Ik voel als hoogleraar de verplichting om als pronkstukken, terwijl de werken die actief na te denken over vraagstukken die kunstzinnig minder verzorgd uitgevoerd sponsoren of veilingen.’ spelen in de samenleving en mijn ervaring waren, vaak meer betekenis hebben door de ‘De laatste 130 jaar is het accent in de col- met joods erfgoed te delen in lezingen.’ inhoud en commentaren op de tekst. In de lectie verschoven van werken uit het Duitse laatste teksten is goed te zien hoe lezers met taalgebied naar de geschiedenis van de Joden Digitalisering de tekst omgingen, terwijl andere boeken in Nederland. Aanvankelijk was de collectie ‘Ik werk in een heel klein vakgebied, waar- vooral een esthetische waarde hebben en de bibliotheek van een negentiende-eeuwse binnen ik de enige hoogleraar ben. Hoewel minder diepgang. Er is in de collectie van de Duitse intellectueel. Nu is de Rosenthaliana het vakgebied klein is, bereiken we met ten- Bibliotheca Rosenthaliana bijvoorbeeld een de primaire plek voor veel breder onderzoek toonstellingen en lezingen een grote groep handschrift van rond 1830 dat met hele kin- naar Joodse cultuurgeschiedenis, in het bij- geïnteresseerden. Maar digitalisering van derlijke letters is geschreven en waar plak- zonder in Nederland.’ bibliotheken en oude bronnen is waarschijnlijk plaatjes in zitten. Het is een lelijk handschrift, de belangrijkste manier om geïnteresseerden maar in het colofon meldt de schrijver dat hij Braginsky en zijn tentoonstelling te bereiken en je publiek te vergroten.’ verlamd is aan zijn rechterhand en dat hij aan ‘René Braginsky, een verzamelaar uit Zürich, ‘Als anonieme onderzoeker kwam je toen zijn kinderen had beloofd dat hij het boek heeft een van de grootste particuliere verza- niet zo makkelijk overal binnen, maar ik had zou schrijven, dus dat hij het boek met zijn melingen van Hebreeuwse handgeschreven als jonge onderzoeker toegang tot vele biblio­ linkerhand moest schrijven. Dit soort per- boeken ter wereld. In 2007 nam hij contact theken door de naam en faam van de Rosen­ soonlijke kanttekeningen maken voor mij met mij op omdat hij ter gelegenheid van thaliana. Een manuscript op een scherm zien is het handgeschreven boek zo fascinerend.’ zijn zestigste verjaardag zijn collectie meer een hele andere ervaring dan een oud manu­ openbaar wilde maken en een tentoonstelling script fysiek voor ogen hebben, maar de inrichten. Delen van deze collectie zijn daarna online toegankelijkheid van gedigitaliseerde Digitalisering van in 2009 te zien geweest bij Bijzondere Collec- manuscripten is heel waardevol.’ ties in de tentoonstelling ‘A Journey through ‘Ik ben intensief betrokken bij grote digi- Jewish Worlds: Highlights from the Braginsky taliseringsprojecten, wat ik naast weten- oude bronnen Collection of Hebrew Manuscripts and schappelijk onderzoek het leukst vind om Printed Books’. Deze tentoonstelling is ook te doen. Zo hebben we van de Braginsky- in New York, Jeruzalem en Zürich geweest. tentoonstelling een iPad-app en twee mooie Bibliotheca Rosenthaliana Vanaf 3 april dit jaar zal de collectie nog eens Vrij snel na zijn studie Hebreeuwse taal en getoond worden, in het Joods Museum in cultuur aan de UvA kon Schrijver aan het Berlijn. Die laatste tentoonstelling was niet Passie voor achttiende- werk als assistent bij de Bibliotheca gepland, maar omdat het Joods Museum in Rosenthaliana. De collectie van de Biblio- Berlijn het grootste Joodse museum van theca Rosenthaliana bevat hebraica en judaica Europa is, hebben we toch ingestemd met eeuwse handschriften en is ondergebracht bij Bijzondere Collecties. deze extra, afsluitende reis van de collectie.’ De Bibliotheca Rosenthaliana omvat een Aan de UvA bestond al langer de wens een grote collectie gedrukte boeken, vanaf de bijzondere leerstoel voor de geschiedenis van websites gemaakt. Ook zijn we de volledige vijftiende eeuw, maar ook periodieken, het joodse boek in te stellen. Na de tentoon- handschriftencollectie van de bibliotheek Ets handschriften, gravures, tekeningen, foto’s stelling is die wens werkelijkheid geworden Haim in de Portugese synagoge aan het digi- en archiefstukken, vanaf de dertiende eeuw dankzij ondersteuning van de René und taliseren. Dit is de oudste nog functionerende tot heden. De basis van de collectie werd Susanne Braginsky Stiftung via het Amster- Joodse bibliotheek ter wereld. Van de in gelegd door een schenking van 6000 banden dams Universiteitsfonds. Schrijver is per totaal bijna 600 manuscripten uit de collectie (ongeveer 5200 titels) door een erfgenaam 1 augustus 2013 op deze leerstoel benoemd. hebben we er nu ruim 200 online toegankelijk van de Duitse geleerde Leeser Rosenthal. ‘Toen ik nog als conservator voor Bijzondere gemaakt. Verder hebben we het oudste manu­ ‘Sindsdien is de collectie enorm gegroeid. Collecties werkte, moest ik al vaak voor onder- script uit de collectie van de Rosenthaliana, Uit hoeveel werken de collectie nu precies zoek en lezingen naar het buitenland. Door het tweede deel van een feestgebedenboek bestaat is moeilijk vast te stellen, maar het zijn dit hoogleraarschap kan ik mijn werk als uit 1290, op het web kunnen samenbrengen zeker tussen de 100.000 en 120.000 banden. conservator daarmee veel beter combineren.’ met het eerste deel van het manuscript dat in De collectie bevat zo’n 1.000 Hebreeuwse ‘Ik heb een bevoorrechte positie, omdat ik New York ligt. Na de oorlog zijn deze twee handschriften en zo’n 20.000 brieven, maar vanuit verschillende perspectieven bezig kan manuscripten van elkaar gescheiden, maar afgezien daarvan bestaat de collectie vooral zijn met de geschiedenis van het Joodse boek. nu hebben we ze op het web weer kunnen uit gedrukte werken. De Rosenthaliana is Zo geef ik binnenkort een lezing over het herenigen. Voorheen moest je naar New een van de grootste verzamelingen hebraica belang van digitalisering in de Joodse biblio- York reizen om het andere deel van het en judaica op het Europese continent.’ theekwereld zowel vanuit het perspectief van manuscript te kunnen zien.’

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 2 Onderwijs woord op korte vragen tegenwoordig vaker Schrijver geeft onderwijs bij de bachelor Unieke karakter van op het internet wordt opgezocht dan in een Hebreeuwse taal en cultuur en bij de master encyclopedie. We moeten ons juist toeleggen Boekwetenschap en handschriftkunde. ‘Het op wat langere, synthetische artikelen, lijkt onderwijs probeer ik toe te spitsen op de handgeschreven werken me. Verder ga ik door met onderzoek naar achtergrondkennis van studenten. Voor stu- achttiende-eeuwse handschriften. Daar ligt denten Hebreeuws is het schrift geen barrière, toch mijn grootste passie.’ dus kun je vrij snel de diepte in. Als studenten Encyclopedie minder kennis van het Hebreeuwse schrift ‘De komende tijd zal ik me ook wijden aan Nynke de Groot en de Joodse cultuur hebben, betrek ik er mijn eindredacteurschap van een vijfdelige juist meer de cultuur- en kunstgeschiedenis encyclopedie over de geschiedenis van het erbij. De Portugese Joden in Amsterdam Joodse boek die in 2018 zal verschijnen. Het schreven bijvoorbeeld veel polemische tek- doel is om in de encyclopedie de hele sten in het Spaans over de superioriteit van geschiedenis van de Joodse boekcultuur in het jodendom boven het christendom. Een kaart te brengen. Het project is echt nog in student Gouden Eeuw kan dit soort teksten een beginstadium. De samenstelling van de heel goed in een bredere context plaatsen. redactie is internationaal: ik werk samen met Studenten Boekwetenschap zouden parallellen collega’s uit Parijs, Jeruzalem, Beer Sheva kunnen ontdekken tussen deze teksten en (Israël) en Düsseldorf. Het is een intellectuele teksten uit een andere boekcultuur waar zij uitdaging om uit te zoeken hoe we het hele bekend mee zijn. Zo zijn sommige illustraties vakgebied het beste in één boek kunnen in Joodse boeken door niet-Joden vervaardigd samenvatten en welke vorm daarvoor het en komen die ook in andere boekculturen uit meest geschikt is. Volgens mij moeten we het die tijd voor.’ niet in een traditionele encyclopedievorm doen met veel korte artikelen, omdat het ant-

Nwsbrf#166 / 03.2014 3 Nieuws

Naar een nieuwe bestuurlijke inrichting een onderzoekskolom en een kolom met In februari is een belangrijke stap gezet op weg naar de bestuurlijke herinrichting algemene ondersteuning zoals financiën en van de faculteit. Het DB heeft een voornemensbesluit genomen over een concreet control, personeel en organisatie, commu­ en uitgewerkt plan voor zowel een nieuw besturingsmodel als voor een nieuwe nicatie, en de ondersteuning binnen de inrichting van de obp-organisatie. afdelingen. De onderzoekskolom en onder­ wijskolom kenmerken zich door centrale Het plan voor het besturingsmodel is tot van het facultaire onderwijsbeleid. De orga­ aansturing zodat de koppeling tussen beleid stand gekomen na uitvoerig overleg met nisatie van de examencommissies volgt deze en uitvoering beter geborgd kan worden. departementsvoorzitters en onderzoeks­ opzet: de Graduate School en het College Dit neemt niet weg dat de meeste obp’ers directeuren, studenten- en ondernemings­ krijgen beide één examencommissie voor lokaal zullen blijven werken, dichtbij de raad, capaciteitsgroepen en tal van verte­ de algemene regelgeving, en uitvoerende primaire processen. genwoordigers van het wetenschappelijk leden op het niveau van onderwijsclusters. en ondersteunend personeel. Het streven is Het tussenniveau wordt gevormd door Voor- en nadelen om dit nieuwe besturingsmodel inclusief de onderwijsclusters (twaalf voor de bachelor- Het nieuwe besturingsmodel en de herin­ nieuwe obp-organisatie per 1 september en twaalf voor de masteropleidingen), die richting van de organisatie van het obp 2014 in te voeren. worden geleid door opleidingsdirecteuren. zullen moeten zorgen voor een grotere Binnen de onderwijsclusters krijgen de pro­ eenheid in de facultaire onderwijs- en Het besturingsmodel grammateams een grotere verantwoorde­ onderzoeksorganisatie. Sommige mede­ Het nieuwe besturingsmodel van de faculteit lijkheid: zij ontwerpen de onderwijspro­ werkers vrezen een toenemende centra­ volgt het UvA-besturingsmodel, dat bij gramma’s en zijn verantwoordelijk voor de lisatie, een verlies van de professionele andere faculteiten al eerder is ingevoerd. In uitvoering daarvan. autonomie voor medewerkers en een dit model worden de financiële middelen De onderzoekslijn is op vergelijkbare wijze stroom­lijning van het onderzoek, waarbij gescheiden toegekend aan onderwijs- en vormgegeven: aan de ene kant het facultaire geen plaats meer is voor medewerkers die onderzoeksinstituten. Uit deze middelen onderzoeksinstituut onder leiding van de niet passen in zwaartepunten. Het DB heeft worden vervolgens onderwijs- en onder­ facultaire onderzoeksdirecteur, aan de begrip voor deze vrees, maar ziet tegelijk zoeksprogramma’s betaald. Hiermee wordt andere kant de onderzoeksprogramma’s, in de huidige opzet voldoende waarborgen de inzet van personeel dus meer gestuurd met als schakel de vijf Research Schools en om de gevaren te beteugelen. door het onderwijs- en onderzoeksbeleid. het interfacultaire onderzoeksinstituut ILLC, Toch wil het DB niet ontkennen dat we met De FGw kreeg van het CvB tot 2014 de tijd elk geleid door een onderzoeksdirecteur. deze operatie de eenheid in het facultaire om het besturingsmodel aan te passen. De onderzoeksdirecteuren vormen samen onderwijs en onderzoek willen versterken. De uitgangspunten bij de ontwikkeling van mét de coördinatoren van de universitaire Daar zijn namelijk goede redenen voor, ook het plan waren: en facultaire onderzoekszwaartepunten, de inhoudelijk gezien. De laatste tien, vijftien n behoud van de autonomie van programma­ Onderzoeksraad. jaar is de interdisciplinariteit blijven groeien, teams in onderwijs en onderzoek, binnen De afdeling is de plaats waar onderwijs en zoals ook blijkt uit de samenstelling van de de gezamenlijk vastgestelde kaders van het onderzoek samenkomen: de afdeling heeft Research Schools: de onderzoeksprogram­ College of Humanities (CoH), de Graduate een spilfunctie, waar overleg en afstemming ma’s lopen in veel gevallen dwars door de School of Humanities (GSH) en het facultaire over personeel, onderzoek en onderwijs disciplines en afdelingen heen. Hetzelfde onderzoeksinstituut; plaatsvindt, en waar ontwikkelingen in de geldt voor het onderwijs, waar samenwer­ n medewerkers houden een ‘thuis’, in de discipline vertaald worden in onderwijs en king bemoeilijkt wordt door schotten tussen vorm van afdelingen als fysieke en personele onderzoek. Bij de afdeling ligt de verant­ departementen. Ook administratief en eenheden; woordelijkheid voor de inzet van mensen organisatorisch gezien is er al langere tijd n schaalverkleining op het bestuurlijke in onderwijs en onderzoek, en daarmee steeds meer afstemming, zoals in roostering, middenniveau zodat bestuurders dichter ook voor het personeelsbeleid. inschrijving en andere administratieve bij de werkprocessen staan; procedures. De tijd dat de secretaresses van n versterking van de positie van het CoH en De organisatie van het obp opleidingen studenten inschreven, tentamen­ de GSH, om te komen tot een helder facul­ Tegelijkertijd met het overleg over het resultaten op het prikbord publiceerden en tair beleid, met name in de profilering van nieuwe besturingsmodel is gestart met de puntenbriefjes verzamelden, ligt ver achter ons onderwijsaanbod, het keuzeonderwijs, uitwerking van een nieuw plan voor de ons. Meer dan ooit zijn we van elkaar afhan­ en de regelgeving voor studenten. organisatie van het obp. Het uitgangspunt kelijk geworden, of het nu gaat om financiën, is daarbij ‘obp volgt wp’. Het universitaire onderwijsaanbod, studiesucces of visitaties. Het nieuwe besturingsmodel sluit in veel besturingsmodel bood veel aanknopings­ Bundeling van krachten en een grotere opzichten aan bij de bestaande situatie. punten voor de noodzakelijke verande­ eenheid in het facultaire beleid bieden Dat geldt met name voor de indeling in ringen, door de scheiding van verantwoor­ tegelijk kansen en voordelen. Zo zullen we afdelingen, die grotendeels overeind blijft. delijkheden voor personeel, onderwijs en - in een tijd van afnemende financiële De afdelingen vertegenwoordigen de onderzoek. De uitgangspunten voor het middelen - heldere keuzes kunnen maken personele lijn in het model: zij zijn de obp-plan zijn: in ons onderwijsaanbod. Ook zullen we plaats waar de wetenschappelijke staf zijn n de inrichting van ondersteunende diensten - in een tijd van grote veranderingen in de thuis vindt. volgt de organisatie van onderwijs en onderzoeksfinanciering - in staat zijn meer onderzoek; ondersteuning te bieden voor bijvoorbeeld Onderwijs, onderzoek en afdeling n de totale kosten voor de obp-organisatie verwerving van externe middelen. En terwijl De onderwijslijn krijgt in de nieuwe organi­ mogen niet stijgen, hoewel er verschuivingen de studenten belang hebben bij heldere, satie een grotere zelfstandigheid. Aan de uit het plan kunnen voortvloeien. uniforme regels, zijn de medewerkers ene kant van het bestuurlijk spectrum staan gebaat bij een grotere rechtsgelijkheid in, het CoH en de GSH, elk met een directeur De organisatie van het obp volgt de struc­ bijvoorbeeld, de toerekening van hun en een raad, die bestaat uit de opleidings­ tuur die hierboven is beschreven: de orga­ onderwijslast en een versterking van het directeuren. Deze raden vormen de spil nisatie is te verdelen in een onderwijs- en hrm-beleid.

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 4 Van Henten directeur GSH en gevraagd waar mogelijk rekening te houden vice-decaan met een lagere onderwijslast na een Ten slotte is geprobeerd de facultaire orga­ Jan Willem van zwangerschapsverlof, zodat vrouwelijke nisatie zó in te richten, dat er voldoende Henten, hoog­ ud’s zich in de eerste plaats weer kunnen tegenwicht is tegen de negatieve kanten leraar Uitlegging concentreren op hun onderzoek. van centralisatie. Zo is een cruciale rol toe­ van het nieuwe n Overige maatregelen gekend aan de opleidingsdirecteuren, die testament, de De faculteit treft ook maatregelen bij de dicht bij de opleidingen staan en samen de vroeg-christelijke uitstroom (begeleiding promovendi bij raden van het College en de Graduate School letterkunde en voortijdig vertrek, exitgesprekken met ver­ vormen. Ook voorziet het huidige voorstel de joods-helle­ trekkende medewerkers) en de communica­ in open benoemingsprocedures op alle nistische litera­ tie (affichering van beleid en effecten ervan). bestuurlijke niveaus - zo bezien is het nieuwe tuur, is per 1 februari herbenoemd tot model aanzienlijk opener en democratischer. directeur van de Graduate School of Zie voor de notitie: medewerker.uva.nl/fgw/ Humanities (GSH) en tevens tot vice- beleid/personele-zaken Invoering decaan. In de eerste functie volgt hij Kees Het voorstel voor de bestuurlijke herinrich­ Hengeveld op, hoogleraar Algemene taal­ Nieuwe Community of Practice ting ligt ter advies voor bij de FSR en de wetenschap in het bijzonder de theoretische ‘Vrouwen naar hogere weten­ Ondernemingsraad. De medezeggenschap linguïstiek. Hengeveld was in het Dagelijks schappelijke functies’ heeft vervolgens instemmingsrecht op het Bestuur portefeuillehouder van de GSH en Op 3 april zal Anne Baker - emerita van deze nieuwe faculteitsreglement. Tegelijkertijd blijft daar portefeuillehouder onderzoek. faculteit - een lunchlezing geven over zal de komende maanden verder gewerkt Als vice-decaan volgt Jan Willem van Vrouwen naar hogere wetenschappelijke worden aan transitieplannen, met name Henten Beate Roessler op, hoogleraar posities. Anne Baker begeleidt al een tiental voor de herinrichting van de obp-organisatie. Wijsbegeerte in het bijzonder ethiek en jaren verschillende intervisiegroepen voor Al deze stappen zijn erop gericht om de haar geschiedenis. vrouwen in de wetenschap. nieuwe organisatie per 1 september 2014 In haar lezing gaat zij in op de (vaak onbe­ gereed te hebben, waarna de financiële Meer vrouwen in hogere weten- wuste) verwachtingen die vrouwen van zich­ herinrichting per 1 januari 2015 kan worden schappelijke posities zelf hebben, op de bewaking van grenzen geëffectueerd. Er is, kortom, een grote stap Onze faculteit scoort relatief goed in het in werk en privé en op de consequenties gezet, maar tegelijk is er nog een lange percentage vrouwen in hogere posities. Meer hiervan voor de manier waarop vrouwen weg te gaan. dan de helft van onze wetenschappelijke staf hun tijd managen. Daarna zal Audrey Peters in schaal 10-12 is vrouw (58%). In de cate­ (programmamanager professionalisering wp) Zie voor de notitie: medewerker.uva.nl/fgw/ gorie uhd’s en hoogleraren is het percentage een korte uitleg geven over de Community beleid/algemene-zaken lager: respectievelijk 37% en 26%. Conform of Practice. de afspraak met het CvB streven we naar Anne Baker en Audrey Peters zullen de Derde obp-bijeenkomst 10 maart 36% vrouwen in hogere functies (hoger nieuwe Community of Practice in 2014 Op 10 maart wordt de derde informatie­ dan schaal 13) aan het einde van 2014. begeleiden. bijeenkomst voor het obp gehouden, in de Ook de OR heeft het afgelopen jaar her­ n donderdag 3 april | 12.30-13.30 uur | Aula. De bijeenkomsten zijn bedoeld om nieuwde aandacht gevraagd voor dit onder­ Bungehuis 4.20 het obp te informeren en mee te laten werp en er is een aantal maatregelen getrof­ n Aanmelden: medewerker.uva.nl/fgw/ denken over het nieuwe besturingsmodel fen om meer vrouwen in hogere posities agenda -> 3 april en het nieuwe obp-plan. aan te trekken. Ten minste eens per jaar Inmiddels is over beide een voornemensbe­ zullen de maatregelen en de inspanningen Onderwijsprijs 2014: deadline sluit genomen, dat is voorgelegd aan de worden gemonitord, te beginnen eind 2014. voordrachten 17 maart medezeggenschap. Op 10 maart openen n Maatregelen voor de instroom Ook dit jaar organiseren College en Graduate decaan Frank van Vree en directeur bedrijfs­ De vacatureteksten voor uhd’s en hooglera­ School de Onderwijsprijs FGw. De Onderwijs­ voering Gerard Nijsten de bijeenkomst dan ren worden aangepast (mogelijkheid part­ prijs drukt waardering uit voor goed onder­ ook met een toelichting op de stand van time, omschrijving functie-eisen, e.d.). In wijs en brengt bijzondere onderwijsvormen zaken en het formele proces. Verder komt sollicitatiecommissies gaan we uit van een onder de aandacht. het transitieplan aan de orde, komen twee gelijke verdeling man/vrouw over de leden. De opleidingscommissies spelen bij de selec­ adviescommissies aan het woord en wordt In sollicitatiecommissies voor uhd’s en tie van de vakken een belangrijke rol. Zij de pilot van de onderwijsadministraties hoogleraren wordt een equalitywatcher kunnen via het hoofd onderwijs van hun belicht. aangewezen, die het selectieproces departement vakken voordragen die vol­ Naast de informatiebijeenkomsten houdt bewaakt en rapporteert hoe rekening is doen aan de criteria voor de Onderwijsprijs Gerard Nijsten regelmatig obp-spreekuren, gehouden met de verhouding man/vrouw. (deadline 17 maart). Een jury - bestaande waar medewerkers terecht kunnen met In de selectieprocedures wordt opgenomen uit studenten en medewerkers, onder voor­ vragen en in vertrouwen van gedachten dat bij de onderzoeksinput rekening moet zitterschap van Caroline Kroon - nomineert kunnen wisselen over de plannen. worden gehouden met de deeltijdfactor en twee bachelorvakken en twee mastervakken n 10 maart, 8.45-12.00 uur, Aula van de UvA leeftijd van vrouwelijke kandidaten. uit de voordrachten. De docenten van deze n spreekuren Gerard Nijsten: n Maatregelen voor de doorstroom vier genomineerde vakken presenteren ver­ medewerker.uva.nl/fgw-obp In het voorjaar van 2014 start een Community volgens op woensdag 14 mei hun vak tijdens of Practice (CoP) over de doorstroom van een publieke bijeenkomst. Na kort beraad vrouwen. De oprichting van deze CoP wordt maakt de jury de twee winnende vakken ingeluid met een lezing van Anne Baker op bekend. Decaan Frank van Vree reikt daar­ 3 april aanstaande; vrouwen kunnen zich na de Onderwijsprijs 2014 uit, waaraan een dan ook aanmelden voor de CoP. geldbedrag van € 1500 is verbonden. Onderzoeksinstituten worden gestimuleerd n 14 mei | 15.00-16.30 uur | BH004 zoveel mogelijk gebruik te maken van n Zie: medewerker.uva.nl/fgw -> A-Z -> Aspasiagelden en de departementen wordt Onderwijsprijs

Nwsbrf#166 / 03.2014 5 Idee voor een publieksbijeenkomst De adviescommissie heeft zich georiënteerd Overlegruimtes hangen samen met de najaar 2014? op varianten en ervaringen elders. Op basis varianten in werkplekken. Daarom zijn ook Terwijl de voorjaarsbijeenkomsten van de van eerdere stukken hierover (zoals het de mogelijke varianten in grootte en in Illustere School nog in volle gang zijn, wordt visiedocument van de faculteit zelf) zijn de openheid van de overlegruimtes beschreven. er al gewerkt aan de publieksbijeenkomsten mogelijke werkplekken (varianten voor een De adviescommissie vindt het belangrijk in het najaar. Medewerkers zijn van harte passende werkomgeving) beschreven: de dat er ruimte wordt gecreëerd voor identi­ welkom om een plan of idee aan te leveren commissie adviseert een verscheidenheid ficatie, thuisgevoel en eigenheid (kunst, voor een collegereeks, lezing of andere bij­ aan verschillende soorten werk-, flex- en muurplaten, collectievorming etc.). Inrich­ eenkomst voor niet-reguliere studenten. overlegplekken, passend bij de eenheid die ting van een koffiekamer (‘bij de automaat’) Hiervoor kan contact worden opgenomen gehuisvest zal worden. Een van de uit­ biedt daar goede kansen voor. met Annemieke van Manen gangspunten is dat een werkplek niet los Binnen de panden worden plekken voor ([email protected], 020-525 3067). gezien kan worden van verschillende werk­ onderwijs en ontmoeting laag in het pand vormen: variërend van ontmoeten en geplaatst en plekken voor overleg en con­ Werkplekken op de binnen- samenwerken tot concentratieplekken. De centratie op de verdiepingen. De eerste uit­ stadscampus werkplekken in de notitie variëren daarom werking hiervan zal in BG2 (waar KRC wordt De adviescommissie werkplekconcept(en) in inrichting en gebruik, zoals bijv.: gehuisvest) gestalte krijgen, als eerstvolgende FGw heeft een notitie geschreven, die ook n een persoonsgebonden 1-of 2-persoons­ fase van de huisvesting in de binnenstad. in het volgende overleg van facultaire kamer met een vast aangewezen werkplek; bestuurders (FBB) wordt besproken. een clean-desk bureau en stoel; medewerker.uva.nl/fgw/beleid -> Uitgangspunt is een passende werkplek en n een teamruimte met persoonsgebonden, Huisvestingsontwikkeling een passende werkomgeving voor elke vaste aangewezen werkplekken of niet- medewerker: passend bij functie en taken, persoonsgebonden werkplekken; bij wensen, bij de samenwerking en bij n een concentratie werkplek, flexibel te financiële kaders en de beschikbare ruimte. gebruiken; Afdelingen krijgen zoveel mogelijk auto­ n een open of halfopen werkruimte met nomie over de inrichting en de verdeling flexplekken; van m2 binnen het contigent dat er voor hen n een loungewerkruimte met niet-persoons­ beschikbaar is (de zogeheten ‘vlekken’). gebonden werkplekken. Medewerkers krijgen zoveel mogelijk keuze­ Sommige functies vragen om specifiekere vrijheid in de inrichting van hun werkplek. inrichtingseisen, zoals twee schermen, een Die uitgangspunten betekenen dat er (statisch, papieren of digitaal) archief of een variatie in werkplekken zal zijn en dat er bepaald areaal boekenplanken of andere meer flexibiliteit komt, als herschikking in inrichtingseisen. Dit soort variëteiten zullen de toekomst nodig blijkt door nieuwe ont­ in het uiteindelijke indelingsplan worden wikkelingen in opleidingen, clustering, beschreven. onderzoek of samenwerking.

Op weg naar nieuwe huisvesting In het gestripte BG2, anno 2014

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 6 Onderzoek Kempers naar NIAS OR Column Bram Kempers, 1 april voorlichtingsbijeenkomsten hoogleraar Vidi en ERC Advanced Sociologie van In de ban van de Op dinsdag 1 april organiseert het Subsidie­ de kunst, is uit­ team FGw voorlichtingsbijeenkomsten voor genodigd door driehoek onderzoekers die overwegen om dit jaar (of het NIAS voor in de toekomst) een aanvraag voor een Vidi een onderzoeks­ Cirkels en loszwevende, horizontale, ovalen. Het nieuwe of ERC Advanced in te dienen. Tijdens de verblijf aldaar facultaire besturingsmodel - ‘Vastgesteld onder voorbe­ bijeenkomsten geeft het team onder andere van 1 februari houd van het advies van de OR en de FSR’ - leest als algemene informatie over de betreffende 2015 tot en met 30 juni 2015. Kempers zal een stripboek, maar of het gaat werken? De decaan zal subsidievormen en over wat er allemaal zijn verblijf besteden aan het onderzoeks­ op de zeepkist moeten om het te verkopen, of alsnog de komt kijken bij het schrijven van een goede project ‘Biograhies of buildings/Transforma­ kansen benutten die de opgelegde vernieuwing biedt. De aanvraag. Ook onderzoekers die niet zeker tions of the Vatican Palace, St. Peter’s and interne communicatie kan beter, en er zou wel wat macht weten of ze in aanmerking komen voor een the Cortile Belverdere in the Age of Raphael’. overgeheveld mogen worden naar de werkvloer. Vidi of ERC Advanced, of nog niet in aan­ Het onderzoek richt zich op een 3D-recon­ De herziening van het facultaire besturingsmodel is merking komen maar wel interesse hebben, structie van een monumentaal ensemble ingegeven door een opgelegde aanpassing aan het zijn van harte welkom. Aanmelden kan van Rafael op het dak, met een geheime universitaire besturingsmodel. Onderwijs en onderzoek door te mailen naar [email protected]. bibliotheek, een museum, een volière en moeten worden gescheiden, en bachelor- van masteron­ Voor onderzoekers die nu al weten dat ze een tuin, waarvan door brand en verbou­ derwijs. Het voorstel staat in het teken van de drie­ dit jaar een aanvraag voor een Vidi of een wingen bijna niets is overgebleven. Verder hoek. Niet in het teken van de driehoek bacheloron­ ERC Advanced willen gaan indienen, orga­ wil Bram Kempers werken aan reconstructies derwijs, masteronderwijs en onderzoek - de drie wegen niseert het subsidieteam begeleidingstra­ van de kathedraal van Siena, van bedelorde­ waarlangs het geld gaat stromen - maar in het teken jecten. De voorlichtingsbijeenkomsten op kerken en van monumenten in Amsterdam van de driehoek onderwijs, onderzoek en afdeling. 1 april vormen tevens de startbijeenkom­ sinds de zestiende eeuw. Hoe binnen dit model conflicten tussen de organisatie sten van de begeleidingstrajecten. Aanmel­ van bachelor- en master onderwijs te tackelen, of tussen den voor deze trajecten kan door vóór Lulofs naar NIAS onderwijsclusters en Research schools? vrijdag 7 maart een mail te sturen naar Patricia Lulofs, Denk even mee vanuit de positie van een docent. [email protected] (graag cv bijvoegen) gastonderzoeker Voor het denkexperiment doet een positie in het of door het digitale aanmeldformulier in te Mediastudies, is universitaire kastesysteem er even niet toe. Je wordt vullen via uva.nl/fgw-subsidieteam uitgenodigd gevraagd om op alle terreinen een bijdrage te leveren, n Dinsdag 1 april | 15.00-16.00 uur | PCH 5.60 door het NIAS maar je kunt niet alles. Wees gerust. Je hoeft helemaal voorlichtingsbijeenkomst Vidi / Startbijeen­ voor een onder­ geen keuzes te maken. Die worden voor je gemaakt. komst begeleidingstraject Vidi (aanmelden: zoeksverblijf Opleidingsdirecteuren en onderzoeksdirecteuren vechten [email protected]) aldaar van om jouw uren - of om je te weren - maar daar gaan ze n Dinsdag 1 april | 16.00-17.00 uur | PCH 5.60 1 februari 2015 uitkomen, in goed overleg, onder de regie van de voorlichtingsbijeenkomst ERC Advanced / tot en met 30 juni 2015. Lulofs zal onder­ afdelingsvoorzitter! Startbijeenkomst begeleidingstraject ERC zoek verrichten binnen de themagroep Wat is die magische macht van afdelingsvoorzitters Advanced (aanmelden voor 7 maart via ‘Biographies of Buildings’ en de activiteiten dat ze voorspelbare conflicten soepel kunnen oplossen? [email protected]) van deze themagroep coördineren. Geld hebben ze niet te verdelen, maar zij ‘hebben’ het n Zie: uva.nl/fgw-subsidieteam wp. Zonder wp komen de opleidingen en Research schools niet ver. Die wp poot is in het model alleen het Bosman naar NIAS zwakst. Wat krijgt het wp zelf te zeggen over de Lex Bosman, ureninzet? Docenten kunnen terecht bij de afdelings­ hoogleraar voorzitter als ze zich overvraagd voelen, maar wat Geschiedenis van kopen ze voor dat leiderschap, als het enige middel de bouwkunst, is waarover de afdelingsvoorzitters beschikken overleg is? uitgenodigd door Het sleutelwoord in het besturingsmodel is overleg, het NIAS voor maar of al dat overleg nu de sleutel is tot een open en een onderzoeks­ dynamische organisatie, is op zijn minst dubieus. Ieder­ verblijf aldaar een overlegt zich nu al een slag in de rondte, en straks van 1 februari helemaal, de afdelingsvoorzitters voorop. Als allround 2015 tot en met 30 juni 2015. Bosman zal spelverdelers in driehoeken waar de afdeling zelf deel zijn verblijf besteden aan het onderzoeks­ van uitmaakt - de ‘driehoek’ onderwijs, onderzoek en project ‘Biographies of buildings/Transforma­ afdeling- lijken ze er een dagtaak aan te krijgen. Geef tions of the Basilica Constantiniana (Basiclica ze een triangel en schaf het hele idee van afdelingen Salvatoris, s. John in the Lateran)’. Doel van af. Of geef het wp, in de afdelingen, een poot om op het onderzoek is te komen tot een nieuwe te staan. reconstructie van de plattegrond van Basilica Salvatoris (vierde eeuw) en de aanpassingen in loop van de middeleeuwen.

Nwsbrf#166 / 03.2014 7 Texturen des Barbarischen. Exemplarische Studien zu einem Grenzbegriff der Kultur ­ Carla Dauven-van Knippenberg, Christian Moser Boek in beeld en Daniel Wendt ­ Heidelberg: Synchron, 2014 De publicaties in deze rubriek - ISBN 978 39 39 38148 8 zijn de afgelopen periode toegestuurd aan de redactie van In een collegereeks hebben Dauven-van Knippenberg en de Nieuwsbrief. Toegezonden Moser met masterstudenten het onderwerp ‘het barbaarse’ boeken worden bewaard tot nader bestudeerd. De colleges werden afgesloten met een de eerstvolgende facultaire congres en daaraan verbonden workshops waarin Dauven- Boekenborrel, waar de boeken van Knippenberg en Moser en de studenten met interna- worden tentoongesteld. tionale senior-wetenschappers in debat gingen. De bundel Boekenborrels vinden tweemaal Texturen des Barbarischen is hieruit voortgekomen en per jaar plaats ter ere van de toont aan dat het concept ‘barbaars’ terug te zien is op auteurs. Na de Boekenborrel diverse terreinen: fictie en non-fictie, beeldende kunst, worden de daar getoonde muziek, film, dans, theater en zelfs in virtuele computer- publicaties geretourneerd aan spelletjes. Texturen des Barbarischen is het eerste deel de eigenaars. van een serie die gebaseerd is op een structurele, bina­ tionale samenwerking op het gebied van onderwijs en Recentelijk verschenen publica- onderzoek. ties van de hand van weten- schappers van de faculteit Carla Dauven-van Knippenberg is uhd Duitse talen en kunnen worden opgestuurd culturen. t.a.v. de redactie van de Nieuwsbrief, Spuistraat 210 (kamer 0.06), 1012 VT Amsterdam. Secularism, Assimilation and the Crisis of Multi­ Een beschrijving van een culturalism: French Modernist Legacies ingezonden boek, waarin in - Yolande Jansen maximaal 100 woorden voor ­ Amsterdam: Amsterdam University Press, 2014 niet-vakgenoten wordt aange- - ISBN 978 90 89 64596 8 geven waar het boek over gaat, en wat het belang of het bijzon- In Secularism, Assimilation and the Crisis of Multicultura- dere van het boek is, kan lism: French Modernist Legacies, Yolande Jansen develops worden gestuurd aan: a critique of contemporary discourses on secularism and [email protected]. assimilation. She argues that the perspective of assimilating In aanmerking voor deze distinct ethno-religious minorities by incorporating them rubriek komen boeken die via into a secular and supposedly neutral public sphere may een officieel erkende uitgeverij be self-subverting, since it can generate and perpetuate the zijn verschenen. Ook disserta- very distinctions it is meant to overcome. To flesh out this ties van medewerkers van de insight she borrows from the literature on the paradoxes faculteit die langs officiële of assimilation as experienced by the French Jews in the kanalen in boekvorm zijn late 19th century, through a contextualised reading of verschenen, kunnen worden Marcel Proust’s In Search of Lost Time. ingezonden. Syllabi komen niet in aanmerking. Yolande Jansen is postdoc onderzoeker Philosophy and Public Affairs.

Allah’s Kolkhozes. Migration, De-Stalini- Eleven case studies trace the transformations sation, Privatisation and the New Muslim of Soviet and post-Soviet Islam within the Congregations in the Soviet Realm collectivized villages in Inner Russia, the (1950s-2000s) Eastern Caucasus and Central Asia. The ­ Stéphane A. Dudoignon and authors provide rich evidence for the close Christian Noack (eds) interplay between Soviet kolkhoz admini­ - Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 2013 strations and Islamic authorities on the local - ISBN 978 38 79 97421 4 lore which prepared the ground for the emer- gence of alternative Muslim congregations in The larger part of the Muslim population in already the post-Stalinist Soviet Union. the post-Soviet space lives in rural areas. Other than in many parts of the contemporary Christian Noack is uhd Europese studies. Islamic world, alternative, often radical Islamic communities emerged outside the big urban agglomerations of the former USSR.

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 8 Dyslexia and Bilingualism: A Dutch-Russian Case Study - Alla Podgaevskaja and Wabke Waaijer ­ Saarbrücken: Lambert Academic Publishing, 2013 - ISBN 978 36 59 47643 3

In all written languages there are children who have difficulty with reading and writing skills. From the lite- rature we know that manifestations of dyslexia vary in different languages, and that language acquisition of dyslexic children can be influenced by language-specific features. Contrary to Western-European languages where dyslexia in monolingual children is well investigated, we know little about reading disabilities in Slavic languages and bilingual contexts as well. This book investigates how different features of the Russian language complicate reading, writing and oral skills of bilingual Dutch-Russian children with and without dyslexia.

Alla Podgaevskaja ud Slavische talen en culturen.

Europa in alle staten. Zestig jaar Religion als Zündstoff. Gesellschaftliches geschiedenis van de Europese integratie und politisches Engagement in den ­ Wim van Meurs, Robin de Bruin, Carla Niederlanden seit 1945 Hoetink, Karin van Leeuwen en Carlos - Peter van Dam en Friso Wielenga (red.) Reijnen - Münster: Waxmann, 2013 - Nijmegen: Vantilt, 2013 - ISBN 978 38 30 93007 5 - ISBN 978 94 60 04126 6

De plaats van religie in Nederland is in de Europa in alle staten geeft een overzicht van loop van de twintigste eeuw ingrijpend de geschiedenis van de Europese integratie: veranderd. Deze verandering simpelweg als van Aristide Briand en Jean Monnet als voor- secularisering aanduiden, schiet te kort. De denkers tot het grondwetsverdrag en de euro- bijdragen aan deze bundel laten zien dat de crisis. Structurele dilemma’s vormen daarbij inhoud en de plaats van religie voortdurend de rode draad, zoals supranationaliteit versus opnieuw worden bepaald: onder gelovigen natiestaat of het spanningsveld tussen verder- en in hun gemeenschappen, in maatschappe- gaande integratie en de opname van nieuwe lijke organisaties en in de politiek. Religie lidstaten. Er is bovendien veel aandacht voor blijkt ‘brandstof’: inspiratie voor individueel de bredere context van de naoorlogse politiek, engagement, oriëntatie voor maatschappelijke de architecten van de integratie, vragen van organisaties en politiek, maar ook bron van soevereiniteitsoverdracht en solidariteit, euro- conflicten en angsten. Als een dergelijke scepsis, het democratisch tekort en theorie brandstof kunnen we ook in het naoorlogse en historiografie van Europese integratie. Nederland niet om religie heen. Robin de Bruin is docent Europese studies en Peter van Dam is ud Geschiedenis. Karin van Leeuwen en Carlos Reijnen zijn beiden ud Europese studies.

l’Unité de l’œuvre de Michel Houellebecq ideologische en esthetische eenheid van het ­ Bruno Viard en Sabine van Wesemael werk van Houellebecq op papier te zetten. - Parijs: Classiques Garnier, 2013 Tal van vraagstukken passeren de revue: - ISBN 978 28 12 41422 0 Hoe verhoudt Houellebecq zich tot de postmoderne Minuitroman? Spreekt uit zijn Nu Michel Houellebecq dan eindelijk de Prix romans een duidelijk maatschappelijk engage- Goncourt heeft gewonnen met zijn laatste ment? Pleegt Houellebecq een aanval op het roman La carte et le territoire hebben Bruno postmoderne relativisme of is hij met over- Viard van de Université d’Aix-en-Provence tuiging ironisch? en Sabine van Wesemael van de UvA voor deze bundel de handen ineengeslagen en ook Sabine van Wesemael is ud Romaanse talen een groot aantal gerenommeerde collega’s en culturen uitgenodigd hun visie omtrent de thematische,

Nwsbrf#166 / 03.2014 9 De Openbaring

Kuitenbrouwer herleest MacKenzie

Elke maand (her)leest een geestesweten­schapper een belangrijk werk voor het eigen vakgebied. Belangrijk omdat het toonaangevend of baan­brekend was, een grote discussie opleverde, omdat het werk alom erkend is in de canon of juist voor de recensent persoonlijk een openbaring betekende.

De eerste helft van de jaren ’80 was een MacKenzie onderbouwt bovenstaande MacKenzies bezielende leiding is dat hij turbulente periode in de geschiedenis van stellingen met een duizelingwekkende hoeveel- voor elk van deze titels een uniek voorwoord Groot-Brittannië. De politieke polarisatie heid empirisch materiaal. Systematisch passeren schreef. onder de regering Thatcher en de Falkland- genres de revue als theater, film, radio en Elektriciteit roept weerstand op en die oorlog (1982) genereerden veel publiek - en koloniale tentoonstellingen. Veel aandacht natuurwet gaat ook op voor het werk van intellectueel - onbehagen. In die elektrische gaat uit naar de manier waarop Britse kinde- MacKenzie. In de jaren ’90 publiceerde hij atmosfeer publiceerde de Schotse historicus ren opgroeiden met empire. Op school leer- een kritisch boek over het werk van Edward John MacKenzie in 1984 Propaganda and den zij over de overzeese gebiedsdelen tij- Said en raakte hij verwikkeld in een heftige Empire, bedoeld als een fundamentele her- dens aardrijkskunde en geschiedenis. Ook polemiek met critici die hem een overdaad oriëntatie op het Britse koloniale verleden. buiten school maakten veel kinderen kennis aan empirie en een gebrek aan theoretische MacKenzie zet zich in de inleiding van zijn met de verre uithoeken van het Britse rijk reflectie verweten. Tien jaar later beweerde studie af tegen het destijds wijdverspreide door avonturenboeken zoals die van de de Britse historicus Bernard Porter het idee dat het Britse imperialisme in de late populaire schrijver G.A. Henty. En natuurlijk tegenovergestelde en stelde dat Propaganda negentiende en vroege twintigste eeuw een- was er de padvinderij: de jeugdorganisatie and Empire geen hard bewijs bevat dat aan- richtingsverkeer was. Onderzoekers hielden gesticht door Robert Baden Powell met het toont dat de Britten ook echt waren gegrepen zich tot dan toe alleen bezig met de invloed expliciete doel om goede empire-builders te door hun empire. In beide gevallen bleef van de Britse ‘beschaving’ op de koloniën. Het vormen. MacKenzie stug vasthouden aan zijn uit- idee dat imperialisme ook invloed zou kunnen Zijn zo karakteristieke polemische toon- gangspunten en hij droeg ze met verve uit. hebben op de bevolking in het koloniale thuis- zetting en zijn overdonderende kennis van De laatste opmerkingen moge duidelijk land werd categorisch afgewezen. In deze het bronnenmateriaal, maken de energieke maken dat Propaganda and Empire geen traditionele visie was imperialisme voor hen stijl van MacKenzie aanstekelijk. Vijftien jaar definitieve antwoorden geeft. En dat maakt een ver-van-mijn-bed-show. MacKenzie maakt na het verschijnen van Propaganda and het juist zo inspirerend. Het boek is een korte metten met dat beeld: ‘This study seeks Empire las ik het boek als student en ik was academische klassieker in de beste zin van to explore the centripetal effects of Empire, verkocht. In de volgende jaren was het een het woord: het poneert een gedachte die in creating for the British a world view which belangrijke inspiratiebron voor mijn promotie- aanzet tot nieuw onderzoek. De kracht van was central to their perceptions of themselves.’ onderzoek naar de verbeelding van Zuid- deze publicatie ligt in de bevlogenheid waar- Volgens MacKenzie bestond de Britse Afrika in Nederland rond 1900. Nu, tijdens mee MacKenzie zijn meningen verkondigt koloniale cultuur uit een krachtige mix van het herlezen (weer vijftien jaar later) spettert en onderbouwt. En met succes. Zijn prikke- militairisme, populariteit van het koningshuis, het boek nog steeds en genereert gedachten lende stelling uit 1984 is inmiddels niet meer heldenverering en sociaal darwinisme. Hij over mijn nieuwe onderzoek naar de koloniale weg te denken van de internationale stelt dat tussen 1870 en 1960 deze normen berichtgeving in Nederland. onderzoeksagenda. en waarden ‘dominant’ waren in Groot- Ik ben niet de enige die is gegrepen door Brittannië. Om dit punt te onderstrepen MacKenzies these: vooral in Groot-Brittannië Vincent Kuitenbrouwer is docent en gebruikt MacKenzie welbewust het beladen heeft hij veel invloed gehad. Daar heeft hij onderzoeker Geschiedenis. begrip ‘propaganda’, waarmee hij wil aange- zich ook voor ingespannen. Hij was stichter geven dat het Britse imperialisme op samen- en tot vorig jaar hoofdredacteur van de serie John M. MacKenzie, Propaganda and hangende wijze tot uitdrukking kwam. Dit ‘Studies in Imperialism’ (Manchester Univer- Empire. The Manipulation of British Public was echter geen top-down proces waarbij de sity Press). In deze serie verschenen de afge- Opinion 1880-1960 (Machester University overheid de bevolking een ideologie oplegde. lopen dertig jaar veel baanbrekende studies Press: Manchester 1984). Integendeel. Er bestonden talloze private over koloniale cultuur. Vorig jaar werd een organisaties die met veel enthousiasme het mijlpaal bereikt toen het honderdste deel imperiale gedachtegoed uitdroegen. van de serie het licht zag. Tekenend voor

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 1 0 In en uit dienst - mw. prof. dr. Ieme van der Poel, hoogleraar Romaanse talen en culturen, in dienst 01.10.1984 In dienst - mw. Martina Revello-Lami, promovendA ICG, in dienst 15.02.2011 December 2013 (aanvulling eerdere Nieuwsbrief) Uit dienst student-assistenten - dhr. dr. Mart Rutjes, postdoc Geschiedenis December 2013 Februari 2014 (aanvulling eerdere Nieuwsbrief) - mw. Liliana Bounegru MA, onderzoeksmedewerker - mw. Marjolein Landheer, student-assistent Onderwijs Mediastudies en Communicatie, in dienst 01.09.2012 - mw. Susanne van Esdonk MA, promovenda ASCA - mw. dr. Jiyin He, onderzoeker Mediastudies Februari 2014 - mw. Dieuwke Hupkes MSc, pre PhD fellow - dhr. Huib Iserief BA, student-assistent Kunstgeschie­ Wijsbegeerte denis, in dienst 16.08.2013 - dhr. dr. Luca Incurvati, ud Logic and Language - mw. Marlijn Meijer BA, student-assistent Onderzoek, - dhr. Alex Olieman MSc, onderzoeksprogrammeur in dienst 01.02.2013 Mediastudies - mw. Zosha de Rond BA, student-assistent Nederlandse - mw. Suzanne Roggeveen MSc, promovenda ASCA letterkunde, in dienst 01.09.2013 - dhr. dr. Frank Seifart, ud Taalwetenschap - mw. Rianne van Rooijen BSc, student-assistent Taal- - dhr. Jan Strunk MA, computer scientist Taal- en en letterkunde, in dienst 01.09.2013 letterkunde - dhr. Humber van Straalen BA, student-assistent Logic - mw. drs. Claartje Wesselink, ud Algemene and Language, in dienst 01.11.2013 cultuurwetenschappen 25 Jaar dienstjubileum In dienst student-assistenten Februari 2014 januari 2014 - mw. dr. Eloe Kingma, onderzoekscoördinator afdeling (aanvulling eerdere Nieuwsbrief) Onderzoek, in dienst 01.02.1989 - dhr. Arno van Hoeven, student-assistent Kunst­geschiedenis

Februari 2014 - mw. Judith Jongsma BA, student-assistent Europese studies - dhr. Milan van Manen BA, student-assistent Kunstgeschiedenis - mw. Dorieke Molenaar, student-assistent Religiestudies - dhr. Fernando van der Vlist BA, student-assistent Mediastudies - mw. Sanne Vrijenhoek BA, student-assistent Logic and Language

Uit dienst

Januari 2014 (aanvulling eerdere Nieuwsbrief) - mw. Janneke Verschoor MA, promovenda ACLC, in dienst 01.09.2013

Februari 2014 - mw. dr. Catherine van Beuningen, docent Nederlandse taalkunde, in dienst 01.02.2011 - dhr. dr. William Bracken, docent Kunstgeschiedenis, in dienst 16.08.2013 - mw. Inés Crespo, promovenda ILLC, in dienst 15.02.2010 - dhr. prof. dr. Charles Jeurgens, ud Mediastudies, in dienst 01.01.2012 - dhr. drs. David Kromhout MA, promovendus ICG, in dienst 01.02.2010 - dhr. dr. Sander Lestrade, ud Taalwetenschap, in dienst 01.08.2013 - dhr. Johannes Marti MA, docent Logic and Language, in dienst 01.09.2013 - dhr. André Numan, specialist wetenschappelijke informatie Geschiedenis, archeologie en regiostudies, in dienst 03.03.1971

Nwsbrf#166 / 03.2014 1 1 Waardering voor arbeidsmigranten

Op 8 februari zet James Kennedy, hoogleraar Nederlandse geschiedenis, in Trouw de redenen uiteen voor het grote verschil in waardering van Nederlanders en Amerikanen voor arbeids­ migranten. Terwijl ruim 80 procent van de Nederlanders volgens Maurice de Hond niet wil dat Roemenen en Bulgaren vrij naar ons land komen voor werk en vindt dat ze geen recht mogen hebben op sociale uitkeringen en toeslagen, laten de Gallup-enquêtes van eind 2013 zien dat 40 procent van de Amerikanen tevreden is over het migratieniveau en 23 procent van mening is dat er wel meer arbeidsmigranten mogen komen. ‘Bij deze positieve houding van Amerikanen zullen economische factoren zeker een rol spelen: arbeidsmigranten leveren goedkope arbeid, vooral in de dienstverlening. Een andere belangrijke factor is het bestaan van een politieke vleugel die openlijk steun betuigt aan migranten. ‘Omdat 72 procent van de Latino’s tijdens de laatste verkiezingen op Obama heeft gestemd, kan de Demo- cratische Partij veel extra stemmen trekken als de huidige 10 miljoen illegale immi- granten burgers worden.’ In Nederland ontbreekt dergelijke steun vanuit de politiek Bibliothecaris als volgens Kennedy. Ook de verzorgingsstaat compliceert de houding tegenover migranten. allround informatie- ‘Als een partij de verzorgingsstaat wil behouden voor de eigen inwoners, kan ze niet ­professional tegelijkertijd de migranten met open armen ontvangen, omdat zij in EU-verband ook van de sociale voorzieningen gebruik mogen maken. Arbeidsmigranten in de VS Frank Huysmans, hoog- kunnen moeilijk aanspraak maken op publieke middelen. Daarom is het ook gemak- leraar Bibliotheekweten- kelijker voor Amerikanen om respect op te bouwen voor migranten die door hard schap, zegt op 21 januari werken in hun eigen levensonderhoud voorzien.’ in Trouw dat hij het jammer vindt dat door de

bezuinigingen oudere bibliothecarissen af- vloeien en jongeren niet voor hen in de plaats De Glinsterende Geest kunnen komen. De moeite waarmee sommige Nederlanders zich op internet bewegen wordt volgens Huysmans zwaar onderschat. ‘De Wetenschap wordt bedreven binnen de muren van de universiteit, de bibliotheek is de aangewezen plek om daar vruchten van de wetenschap mogen gelukkig ook daarbuiten worden iets aan te doen. De bibliothecaris van de toe- geplukt. Wetenschappers, ook die van de Faculteit der Geestesweten- komst is een allround informatieprofessional.’ schappen, zijn regelmatig in het nieuws. Omdat hun onderzoek Wat dit betreft heeft Nederland volgens interessante en soms direct toepasbare resultaten heeft opgeleverd, of Huysmans een achterstand op andere Euro- om vanuit hun expertise actuele ontwikkelingen te becommentariëren. pese landen, waar de openbare bibliotheek Deze rubriek biedt een (onvolledig) overzicht van berichten in en een breder palet van diensten biedt. Op ver- optredens voor de media. De redactie roept alle geesteswetenschappers schillende plekken in Nederland ziet Huys- op zelf melding te maken van nieuwsberichten en mediaoptredens via mans bibliotheken wel zoeken naar nieuwe [email protected]. uitwerkingen van een platformfunctie. ‘Het idee moet ontstaan dat er in de bibliotheek altijd iets te doen is en dat er iets gebeurt waar je wijzer van wordt.’ Op 22 januari zegt Huysmans over het De teloorgang van het lenen van e-boeken versus papieren boeken in handschrift het Reformatorisch Dagblad dat hij verwacht dat er in bibliotheken altijd schappen met Op 23 januari, de Dag van het papieren boeken zullen blijven bestaan. ‘Mijn Handschrift, besteedt Trouw stelling is dat boeken die je snel uitleest, zoals aandacht aan de zorgen van grafo- thrillers, meer en meer digitaal worden aange- logen en pedagogen over de toekomst van handge- boden. Maar andere boeken, zoals literatuur schreven teksten. Volgens Jos Biemans, hoogleraar of boeken met mooie illustraties, zullen heel Wetenschap van het handschrift in relatie tot de lang op papier blijven bestaan.’ beschavingsgeschiedenis (vanwege de Prof. Mr. Herman de la Fontaine Verwey Stichting), is het weliswaar van belang dat kinderen met de hand leren schrijven, maar als ze daarna overgaan op ‘het digitale transport van taal’ is dat geen probleem. ‘Schrift is een middel, geen doel op zich’, vindt Biemans. ‘Ook in een getypte tekst kun je veel van je persoonlijkheid en gevoelens kwijt, en wie met tien vingers typt beschikt over een fijne motoriek.’ Hij denkt dat het vooral de emoties en de nostalgie zijn die de hang naar het handschrift versterken.

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 1 2 Tips uit de Russische cultuur

Ellen Rutten - hoogleraar Letterkunde, in Fout erfgoed het bijzonder Slavische literatuur en cultuur - geeft voor het VPRO-radioprogramma Nooit Rob van der Laarse, Meer Slapen van 10 tot 14 februari elke dag uhd Algemene cultuur- een tip uit de Russische cultuur. In de eerste wetenschappen/VU- uitzending op 10 februari vertelt zij over de muziek van de rapper hoogleraar Erfgoed Johnyboy Riga en de componist Leonid Desyatnikov. ‘Er zou in van de oorlog, ging op 3 februari voor Nederland meer aandacht moeten zijn voor wat er in Rusland op Radio Eén Vandaag in op de vraag wat te het gebied van rap gebeurt. In 2013 was er bijvoorbeeld een grote doen met ‘fout’ erfgoed. Deze vraag rapwedstrijd waarbij rappers tegen elkaar moesten battelen. Dit kwam op nadat van de kunstschilder Jan was het rapevenement van het jaar. Johnyboy Riga was een van van Anrooy, van wie veertien landschaps- die rappers en wordt vaak omschreven als een combinatie tussen schilderingen de wanden van het raadhuis Justin Bieber en Eminem. Kenners noemen hem een van de beste van de gemeente Geldermalsen sieren, rappers van dit moment. bekend werd dat hij NSB-sympathieën Leonid Desyatnikov is een Russische componist van heden- heeft gehad. Desondanks besloot de daagse klassieke muziek die het internationaal heel goed doet. gemeente Geldermalsen de werken te Zijn muziek is vergelijkbaar met de muziek van de Nederlandse laten hangen. ‘Wat fout erfgoed precies is componisten Louis Andriessen en Michel van der Aa.’ blijft lastig te definiëren, omdat wat fout In de andere radio-uitzendingen bespreekt Rutten romans van is voor de één, niet fout is voor de ander. Vladimir Sorokin, de kritische tv-zender Dozjd en de Russische Het is een erg dynamisch begrip want filmmakers van dit moment en het Strelka instituut voor Media, wat we nu fout vinden was juist erg goed architectuur en ontwerp in Moskou en de Russische architect in de Tweede Wereldoorlog. Een vergelijk- Alexander Brodsky. baar voorbeeld is een schilderij dat het Rijksmuseum in 2001 kocht van Raymond Kimpen van de verwoesting van het stad- huis van Middelburg, waarvan later bekend Emancipatie van werd dat de schilder een NSB’er was in niet-menselijke de oorlog. Voor de gemeente was het toen dieren not done om het schilderij te kopen, dus werd het door het Rijksmuseum gekocht. Promovenda Eva Een museum kan zoiets wel tentoonstellen, Meijer vertelt op maar een gemeente kan zich geen associatie 23 januari in een interview in Trouw over met NSB-sympathisanten permitteren.’ haar onderzoek naar de politieke stem van niet-menselijke dieren. ‘Volgens de filosofische traditie, van Aristoteles tot Rawls en Habermas, is één voorwaarde noodzakelijk voor het deelnemen aan de politiek: taal. Daar is heel wat tegenin te brengen. In de praktijk wordt ‘het talige’ Religie en theater namelijk beperkt tot het spraakvermogen. Maar taal is veel meer dan enkel spraak. Op 21 januari in Trouw laat Rob van der Zalm, Als het gaat om zwaar lichamelijk gehan- ud Theaterwetenschap, zich uit over de moeizame dicapten, vinden velen het evident dat we relatie tussen de kerk en het theater. ‘Predikanten tot het uiterste moeten gaan om hen te boden eeuwenlang veel weerstand tegen wat er betrekken bij politieke beslissingen die in de schouwburg gebeurde. Als er oorlog uitbrak, hun leven betreffen. Ik zou niet weten werden alle theaters direct gesloten. Oorlog waarom je diezelfde inspanning voor werd gezien als een straf van God, onder meer door de verderfelijke dieren niet zou hoeven doen.’ Meijer praktijken in het theater. Zo had je in de jaren vijftig het beroemde onderzoekt de vraag hoe wij mensen stuk ‘Wachten op Godot’, waarin twee mensen eindeloos wachten op beter kunnen communiceren met andere iemand die niet komt. Velen vergeleken dat afwezige personage met dieren. ‘Voor het grote emancipatie­ God. Het was net na de Tweede Wereldoorlog en mensen hadden het project van de andere dieren is het essen- moeilijk met het geloof, maar je bent als toeschouwer natuurlijk niet tieel dat wij mensen anders gaan kijken verplicht om er die betekenis aan toe te kennen.’ Theaters lijken naar de wezens met wie we deze planeet terughoudend met het programmeren van ‘religieuze stukken’. Van delen. Ik zoek een pluralistische manier der Zalm begrijpt die terughoudendheid wel, mede omdat volgens van betekenis geven met een concept als hem de bijbelverhalen dramatisch niet deugen. ‘In de Bijbel ligt de taal. Dus niet één nauw concept, dat voor- oplossing van een probleem altijd in absoluut vertrouwen. Neem de behouden is aan één sociale groep. Want bijbelse tragedie ‘Jefta’ van Vondel. Hij offert zijn dochter aan God en nauwe concepten zijn altijd gewelddadig daarmee is het klaar. Waarom zou je een verhaal zo eendimensionaal geweest; de groep die de betekenis vaststelt, maken?’ is ook de dominante groep. Ik zoek iets dat open is. Via de taal probeer ik de bestaande denkbeelden een beetje los te wrikken.’

Nwsbrf#166 / 03.2014 1 3 Promoties, Oratie en Allard Pierson Museum Afscheidsrede

Promoties Wereldreizigers? Over de grenzen van 7 maart 2014 de mondiale mobiliteit mevr. K. (Katerˇina) Chládková, Taal- en Geesteswetenschappers leggen de keerzijde letterkunde/ACLC van het boekenweekthema bloot en wijzen op Finding Phonological Features in Perception de grenzen van de mondiale mobiliteit en de Promotor: prof. dr. Paul Boersma; co-promotor manieren waarop deze grenzen in literatuur dr. Paula Escudero en andere media zichtbaar gemaakt en kritisch , 12.00 uur beschouwd worden. De bijeenkomst is georganiseerd door de 12 maart 2014 Illustere School en de Bijzondere Collecties. dhr. H. (Hugh) McDonnell, Geschiedenis, archeologie In het huidige mondiale tijdperk kunnen en regiostudies/ASCA steeds meer mensen zich wereldreizigers Europeanising Spaces in Paris, ca. 1947-1962 wanen, alleen al door het www. Dit betekent Promotores: prof. dr. Michael Wintle, prof. dr. echter niet dat er geen grenzen aan deze Mireille Rosello; co-promotor dr. Sudeep Dasgupta mobiliteit bestaan (fysiek, administratief en Agnietenkapel, 10.00 uur juridisch, of ethisch). Daarnaast zijn er ver- schillende vormen van mobiliteit en kent de 19 maart 2014 term “reizen” ook een grens. dhr. A. (Arnold) Lubbers, Kunst-, religie- en cultuur­ n Boekensalon Boekenweek: Wo 12-3 | wetenschappen /ASCH 16.00-18.00 uur | Museumcafé Bijzondere Een republiek in het klein. Noord-Nederlandse Collecties | toegang gratis | aanmelden via leesgezelschappen en hun lectuurkeuze in het Illustere School: is.uva.nl Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Promotor: prof. dr. Lisa Kuitert; co-promotor 14 maart: Boekennacht prof. dr. Joep Leerssen Op vrijdag 14 maart vindt vanaf 19.30 uur de Agnietenkapel, 10.00 uur zesde Boekennacht plaats. Bezoekers kunnen op deze avond de boekenmarkt op het Spui 27 maart 2014 bezoeken en een aantal boekhandels en cul- dhr. A.A. (Andrei) Romakhin, Taal - en Letterkunde/ turele instellingen in de nabijheid. Ze kunnen ASCA gratis naar binnen bij Ramses Shaffy, de De wederzijdse relatie tussen het verbale en het tentoonstelling. visuele op de boekomslagen van Majakovski: de n vanaf 20.00 uur: speciaal programma over verborgen betekenis van de avant-garde tekst het thema van de boekenweek: reizen. Met Promotor: prof. dr. Willem Weststeijn discussie en film. Agnietenkapel, 10.00 uur Meer informatie: boekennacht.nl

28 maart 2014 mevr. C.C. (Claartje) Wesselink, Kunst-, religie- en cultuurwetenschappen ASHMS Bijzondere collecties Kunstenaars van de Kultuurkamer - geschiedenis en herinnering Ramses Shaffy, de tentoonstelling Promotoren: prof. dr. Frank van Vree, prof. dr. Bij de Bijzondere Collecties is van 7 maart Rob van der Laarse t/m 1 juni ‘Ramses Shaffy, de tentoonstelling’ Aula, 13.00 uur te zien. In deze tentoonstelling komt de veelzijdigheid van Shaffy goed over: als zanger, Oratie als kunstenaar, als acteur en privé. Door de 27 maart 2014 combinatie van beeld en geluid, foto’s, Emiel Schrijver, bijzonder hoogleraar Geschiedenis persoonlijke documenten, affiches en van het joodse boek kostuums stapt de bezoeker de wereld van The eye of the beholder. Kunstzin en vakmanschap Shaffy binnen. Bijzondere Collecties is de in achttiende-eeuwse joodse boeken beheerder van zijn persoonlijk archief. Aula, 16.00 uur n Bijzondere Collecties, 7 maart-1 juni

Afscheidscollege Goud en geheimen van de Krim 14 maart 2014 Vanaf 7 februari t/m 18 mei presenteert het Prof. dr. Claudine Chavannes-Mazel, hoogleraar Allard Pierson Museum De Krim - Goud en Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen geheimen van de Zwarte Zee. Een ontdek- Aula, 12.00 uur of dinsdag 13 maart om 15.00 uur kingsreis langs de bijzondere objecten die de geheimen onthullen van de uiteenlopende volkeren die deze vruchtbare regio in de oudheid bevolkten: een tentoonstelling met spectaculaire archeologische topvondsten uit vijf Oekraïense musea. n Allard Pierson Museum, 7 februari-18 mei

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 1 4 SPUI25

AAA Lezing. Privacy in het post-NSA Voorprogramma Boekennacht: veiling tijdperk: tijd voor een fundamentele oude en bijzondere boeken en prenten wijziging? In samenwerking met Stichting de In samenwerking met het Koninklijk Amsterdamse Boekennacht Concertgebouworkest In de aanloop naar de zesde editie van de De recente NSA-affaire heeft een brede tech- Amsterdamse Boekennacht verandert nologische ontwikkeling blootgelegd waarin SPUI25 in een ouderwets veilinghuis. Kom grote hoeveelheden persoonsgegevens worden langs en bied op een scala aan oude en bij- verzameld, opgeslagen en verwerkt, zonder zondere boeken en prenten. een vooraf en helder bepaald doel. Volgens n 14 maart, 15.00-16.00 uur Bart van der Sloot is het tijd voor een funda- mentele wijziging in het systeem. De lezing SPUI25 op locatie: Food for thought met wordt voorafgegaan door een muzikale Marieke de Goede introductie: Åke Hermanson (1923-1996): In samenwerking met NRC Handelsblad Alarme, op. 11 (1969) Luisteren naar een goed verhaal en genieten n 10 maart 17.00-18.00 uur van een maaltijd: dat is Food for thought. Iedere woensdagavond: een gedekte tafel in Nederland van onderop: de stad als sociaal het NRC restaurant en een tafelrede. Dit- laboratorium maal: Marieke de Goede. In samenwerking met De Groene n 26 maart, 18.00-19.45 uur Amsterdammer Een decentrale staat - durft Nederland dat Geesteswetenschappen presenteert: aan? Een staat van verschillen en lokale ver- Joris Oddens zorgingssteden? Een land waar burgers de In samenwerking met de Illustere School dienst uitmaken? Een natie waar de gemeen- Dr. Joris Oddens geeft een lezing getiteld: teraad belangrijker is dan het Binnenhof? ‘Het Bataafse parlement. De Nederlandse Aan de vooravond van de gemeeenteraads- Revolutie en het ontstaan van een nationale verkiezingen presenteren Nico de Boer en volksvertegenwoordiging, 1780-1798’. Jos van der Lans: DEcentraal. De stad als Waarom kreeg Nederland aan het einde sociaal laboratorium, gebaseerd op de gelijk- van de 18e eeuw voor het eerst een nationaal namige artikelenserie in De Groene parlement? Welke ideeën lagen er aan de Amsterdammer. oprichting van dit parlement ten grondslag? n 10 maart 20.00-22.00 uur In deze lezing presenteert Joris Oddens zijn promotieonderzoek dat hij uitvoerde binnen Boekpresentatie: Nieuw nabuurschap. een onderzoeksproject over de politieke Nederland en Duitsland na de val van de wereld van de Bataafse Republiek. Muur n 3 april, 13.15-13.50 uur In samenwerking met het Duitsland Instituut Amsterdam en Uitgeverij Boom Boekpresentatie: Europa’s Impasse Twintig jaar geleden was er sprake van een In samenwerking met Uitgeverij De Bezige Bij crisis in de relatie tussen Nederland en De crisis heeft Europa nu al ruim vijf jaar in Duitsland. Historicus Jacco Pekelder legt in zijn greep. Financieel specialist David Marsh zijn nieuwe boek uit hoe beide landen sinds presenteert in SPUI25 zijn nieuwste boek midden jaren negentig hebben gewerkt aan Europa’s impasse. Hierin zet hij uiteen hoe een verbeterd nabuurschap. vijf jaar onafgebroken crisismanagement de n 11 maart, 17.30-19.00 uur problemen van Europa niet heeft opgelost en ze zelfs erger heeft gemaakt. Journalist Roel 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden: Janssen interviewt de auteur. Minister van een omstreden verjaardag? Staat Ruud Lubbers neemt een exemplaar in In samenwerking met de MA Erfgoedstudies ontvangst. Tussen november 2013 en oktober 2015 vie- n 3 april, 17.00-19.00 uur ren we tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden. Maar wat betekent dit precies? In hoeverre is ‘ons’ verleden iets om te vie- ren? En van wie is het koninkrijk? Debat met o.a. Henk te Velde, Jouke Turpijn en Bram Kempers. n 11 maart 20.00-22.00 uur

Nwsbrf#166 / 03.2014 1 5 Pioniers

Promovenda Suze Zijlstra doet onderzoek naar de machts­ verhoudingen tussen de bevolkingsgroepen die de kolonie Suriname bewoonden in de zeventiende eeuw. ‘De inheemse bevolking in Suriname accepteerde de koloniale overheersing niet zonder slag of stoot.’

‘Bij het schrijven van mijn masterscriptie hun aanwezigheid en op bepaalde conflicten. mijn onderzoeksperiode liggen, hoef ik er voor de researchmaster Geschiedenis aan de Uit correspondentie blijkt bijvoorbeeld dat niet voor langdurig onderzoek naartoe. Ik UvA kwam ik erachter dat er weinig onder- de blanke machthebbers Nederland verzoch- ben er wel enkele weken geweest, wat heel zoek was gedaan naar Suriname in de zeven- ten meer manschappen naar Suriname te waardevol was. De zeventiende-eeuwse brie- tiende eeuw. Er is veel meer onderzoek sturen naar aanleiding van een conflict met ven hebben daardoor voor mij nog meer gedaan naar Suriname in de achttiende eeuw, de bevolking. Ook werd de wetgeving in betekenis gekregen en de ervaring ter plekke mede omdat van die periode meer archief­ Suriname steeds strenger. Zo werd er op een heeft mij veel nieuwe vragen opgeleverd.’ materiaal bewaard is gebleven. In de acht- gegeven moment vastgesteld dat blanken en Zijlstra hoopt haar onderzoek eind sep- tiende eeuw bestond de bevolking in Suriname Afrikaanse slaven niet meer met elkaar moch- tember af te ronden. Daarna zou ze graag voor zo’n 95% uit slaven, voor een klein deel ten handelen en gokken, waaruit je kan aflei- verder gaan met onderzoek, bij voorkeur in uit vrije inwoners en voor een nog kleiner den dat dat voor die tijd wel gebeurde, maar combinatie met onderwijs. ‘Ik vond het bij deel uit blanke machthebbers. Die extreem dat men dat als problematisch was gaan zien.’ de colleges die ik heb gegeven heel leuk om grote verschillen waren er nog niet in de Zijlstra baseert haar onderzoek voorname- te merken dat het me lukte om studenten iets zeventiende eeuw. Ik doe onderzoek naar lijk op archiefstukken als correspondentie bij te brengen. Bovendien zet onderwijzen je deze verandering en hoe die is ontstaan.’ of goederenlijsten. ‘Helaas heb ik van de zelf ook weer aan het denken. Na mijn pro- De kolonie Suriname is in 1651 gesticht Afrikaanse slaven en van de inheemse bevol- motie zou ik graag verder gaan met onder- door de Engelsen en in 1667 in Nederlandse king geen geschreven bronnen tot mijn zoek naar koloniale geschiedenis, maar in handen gekomen. ‘Bij eerder onderzoek naar beschikking, dus moet ik mijn onderzoek plaats van weer één kolonie te bestuderen, de Surinaamse kolonie werd eigenlijk altijd baseren op wat de kolonisators over hen zou ik liever een vergelijking maken tussen ofwel vanuit Engels perspectief naar de hebben geschreven en dat aanvullen met verschillende koloniën, bijvoorbeeld tussen Engelse periode, ofwel vanuit Nederlands ander bronmateriaal.’ Belangrijke bronnen Nederlandse koloniën in het Oosten en in het perspectief naar de Nederlandse periode zijn de Sailing Letters, die vrij recentelijk in Westen, die doorgaans als heel verschillend gekeken. In plaats van uit het oogpunt van Londen zijn ontdekt. Dit zijn brieven worden gezien.’ de kolonisators wil ik graag de machtsver- afkomstig van Nederlandse schepen die des- houdingen vanuit de kolonie zelf bestuderen. tijds door de Engelsen gekaapt waren en die Nynke de Groot Ik wil aantonen dat zodra de Nederlanders daarom in Engelse archieven zijn bewaard. Suriname overnamen, de kolonie niet van de Van die brieven zijn meer dan zevenhonderd ene op de andere dag veranderde, maar dat brieven uit Suriname. ‘Veel mensen vragen of verandering juist geleidelijk plaatsvond. ik ook in Suriname zelf onderzoek moet Daarom vergelijk ik de verhoudingen tussen doen, maar omdat daar geen bronnen uit de inheemse bevolking, de Afrikaanse slaven- bevolking en de blanke machthebbers in de Engelse periode met dezelfde verhoudingen De Nieuwsbrief FGw is een uitgave van het Dagelijks Bestuur van de Faculteit der in de Nederlandse periode.’ Geesteswetenschappen | #166 / 03.2014 | archief uva.nl/fgw-nieuwsbrief ‘Een van mijn hypothesen is dat de inheemse eindredactie Mas Fopma, Nynke de Groot (student-assistent), tel. 020-525 5336, bevolking en de slavenbevolking veel invloed [email protected] | verspreiding en abonnementen [email protected] hebben gehad op hoe de kolonie zich heeft deadline kopij Nieuwsbrief 167 19.03.2014 | vormgeving crasborn.nl ontwikkeld. Dit is op te maken uit de reacties foto’s Eduard Lampe, Jeroen Oerlemans (p. 13) in de Nederlandse of Engelse bronnen op

UvA | Faculteit der Geesteswetenschappen 1 6