Jaarverslag 2015 Inhoudsopgave
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Jaarverslag 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2 Missie en beleid 4 3 Tentoonstellingen 5 4 Publieksactiviteiten 8 5 Onderwijs en dienstverlening 13 6 Collectievorming 16 7 Ontsluiting en digitalisering 19 8 Beheer en behoud 24 9 Communicatie en publiciteit 29 10 Personeel en organisatie 30 Bijlagen A Bijzondere aanwinsten B Lezingen en presentaties C Publicaties D Deelname aan congressen en symposia E Nevenfuncties 2 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA 1 Inleiding Dit jaarverslag biedt een uitgebreid, maar niet uitputtend overzicht van de werkzaamheden en activiteiten die in 2015 hebben plaatsgevonden bij of in samen- werking met de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Belangrijke gebeurtenissen waren de start van de digitalisering van oude drukken door Google Books in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek en de lancering van de nieuwe beeldbank voor UvA Erfgoed. Verder draaide de Grunberg- machine nog vrolijk door, waren er twee fraaie nieuwe tentoonstellingen te zien – GOED FOUT. Grafische vormgeving in Nederland 1940–1945 en Op zoek naar Van Santen & de kleuren van de Gouden Eeuw – en was de jaarlijkse Summer School succesvoller dan ooit. De hoeveelheid colleges die bij de Bijzondere Collecties werden gegeven nam toe en bezoekersaantallen bereikten een recordhoogte, mede door de aanwezigheid van het dWdd Pop-up Museum in het Allard Pierson Museum. Dankzij gulle schenkers konden wij enkele mooie aanwinsten in ontvangst nemen. De organisatie is ondertussen volop in beweging. In 2015 kwam het Collectie- plan UvA Erfgoed 2015–2018 tot stand, dat aansluit op het beleidsplan Kennis verder brengen van de Bibliotheek UvA/HvA. Werkgroepen werden ingesteld om oplossingen aan te dragen voor diverse knelpunten binnen de bibliotheekorgani- satie, ter voorbereiding van projecten in 2016. De Bijzondere Collecties en het Allard Pierson Museum aan de Oude Turfmarkt. Foto: Bettina Neumann. 3 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA 2 Missie en beleid De Bijzondere Collecties en het Allard Pierson Museum vormen samen de divisie UvA Erfgoed van de Bibliotheek UvA/HvA. UvA Erfgoed maakt en houdt de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam relevant voor onderzoek en onderwijs, voor een geïnteresseerd publiek en voor het imago van de UvA. Aan deze missie zijn vier hoofddoelstellingen gekoppeld: p UvA Erfgoed is een relevante plek voor onderwijs, onderzoek en academische vorming en slaat een brug tussen wetenschap en samenleving. p UvA Erfgoed is een interessante, aantrekkelijke, gastvrije, kritische en eigentijdse erfgoedinstelling. p UvA Erfgoed levert belangrijke bijdragen aan de uitstraling en het imago van de UvA. p UvA Erfgoed is een serieuze en geloofwaardige partner, en weet steeds meer partners te interesseren voor inhoudelijke samenwerking en financiering. Uitgangspunt van alle activiteiten is de inhoudelijke kwaliteit en betekenis van de collecties en de overdracht aan een zo groot mogelijk publiek. De collecties zijn niet statisch, maar worden permanent gevormd door verwerving en selectie om ze relevant te houden voor doelstellingen en doelgroepen. UvA Erfgoed draagt zorg voor professionele collectievorming, beheer en behoud, ontsluiting en presentatie van de collecties. Partners De Bijzondere Collecties werken intensief samen met diverse instellingen. De belangrijkste partners in 2015 waren: p Vereniging van Vrienden van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam p Amsterdams Universiteitsfonds (aUF) p Stichting Vrijwilligersproject Explokart (in 2013 voor een periode van vijf jaar ondergebracht bij de Bijzondere Collecties) p Wim Crouwel Instituut 4 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA 3 Tentoonstellingen Grote tentoonstellingen De Bijzondere Collecties organiseren elk jaar drie grote tentoonstellingen. De onderwerpen liggen op het raakvlak van de collecties en de actualiteit. Rond elke tentoonstelling wordt een programma ontwikkeld van lezingen, rondleidingen en publicaties. In 2015 waren bij de Bijzondere Collecties deze tentoonstellingen te zien: De Arnon Grunberg Tentoonstelling. Ich will doch nur, dass ihr mich liebt 31 oktober 2014 – 1 februari 2015 Twintig jaar geleden debuteerde Arnon Grunberg met de overrompelende roman Blauwe maandagen. Sindsdien is de schrijver alomtegenwoordig in de Nederlandse letteren en media. Ook daarbuiten heeft men hem leren kennen; zijn werk is in maar liefst dertig talen vertaald. In 2011 gaf Grunberg zijn archief in bruikleen aan de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Uit dit ‘levende archief’ is geput voor De Arnon Grunberg Tentoonstelling, die leven, oeuvre en schrijverschap belicht van een fenomeen – met commentaar van de auteur zelf. De tentoonstelling kwam tot stand in samenwerking met het Letterkundig Museum en het Nederlands Letterenfonds. Deze tentoonstelling was van 10 oktober 2015 t/m 9 januari 2016 te zien in Bibliotheek Tweebronnen te Leuven. GOED FOUT. Grafische vormgeving in Nederland 1940–1945 10 april – 6 september 2015 De tentoonstelling GOED FOUT ging over de multi-interpretabele begrippen ‘goed’ en ‘fout’ in de meest extreme periode uit de moderne Nederlandse geschiedenis. De tentoonstelling stelde een onderbelicht aspect van de bezettingsgeschiedenis aan de orde: de grafische vormgeving in Nederland in en rondom de Tweede Wereldoorlog. Dit thema werd vanuit drie oogpunten belicht: de jaren dertig, de bezetting en de wederopbouw. Zowel aan de goede als aan de foute kant waren – artistiek gezien – uitstekende ontwerpers aan het werk. De tentoonstelling brengt deze tegenstellingen in beeld. 5 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA Aankondiging van de tentoonstelling goed FoUt. Foto: Monique Kooijmans. Op zoek naar Van Santen & de kleuren van de Gouden Eeuw 29 oktober – 14 februari 2016 Nederland was in de zeventiende eeuw bij uitstek het land waar boeken, atlassen en prenten gemaakt werden. Niet alleen kwaliteit, hoeveelheid en variatie waren verbluffend, maar met name ook decoratie in de vorm van illustraties, versierde titelpagina’s, vignetten en vooral: kleurgebruik! Over de kunstenaars die kleur met de hand aanbrachten op kaarten en prenten, de zogenaamde ‘const- en caert- afsetters’, is weinig bekend. Zij signeerden hun werk niet. Dat geldt ook voor de Amsterdamse ‘meesterafzetter’ Dirk Jansz. van Santen (1637–1708). Van Santen genoot tijdens zijn leven internationale roem. Hij werkte voor de belangrijkste opdrachtgevers van zijn tijd: vooraanstaande drukkers, vermogende verzamelaars en invloedrijke patriciërs. 6 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA Haltentoonstellingen In de hal van de Bijzondere Collecties werden regelmatig kleine, kortlopende tentoonstellingen gehouden. Ze illustreerden actuele gebeurtenissen zoals schenkingen of ondersteunden publieksactiviteiten als boekpresentaties en lezingen. p 15–30 januari: Presentatie van kookboeken en brochures uit de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, in aansluiting op het thema van het Amsterdam Symposium on the History of Food 2015: ‘Food, Hunger and Conflict’ p 16–17 januari: Presentatie over Carlo Petrini en Jon Berriet, winnaars van respectievelijk de Johannes van Dam prijs 2014 en de Joop Witteveenprijs 2014 p 27 maart – 9 april: Presentatie over de herontdekking door Jacobien de Boer van vijf tekeningen van Max Ernst en een gedicht van Bertolt Brecht in de nalatenschap van Gertrud Leistikow (1885–1948), pionier van de moderne dans in Nederland Blik in de tentoonstelling goed FoUt. Foto: Monique Kooijmans. 7 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA p 13–20 mei: Presentatie over Jacob Israël de Haan ter gelegenheid van de presentatie van zijn biografie, geschreven door gastmedewerker Jan Fontijn p 15–30 juni: Presentatie over de Slag bij Waterloo, die twee eeuwen geleden plaatsvond p 9–23 november: Presentatie over het Hebreeuwse boek, ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de Vereniging ter bevordering van kennis van het Hebreeuws p 18 december – 2 januari: Presentatie over Jan Willem Kumpel (1757–1826), ter gelegenheid van de publicatie van zijn memoires Externe tentoonstellingen De Bijzondere Collecties leverden (een groot deel van) het geëxposeerde materiaal en/of substantiële expertise aan de volgende tentoonstellingen: p 25 januari – 4 oktober: Metamorphosen. Ovidius en de hedendaagse kunst, Rijksmuseum Twenthe, Enschede p 13–14, 20–21, 27–28 juni: Leo Cuypers, Productiehuis Intro In Situ, Maastricht p 3–13 september: Zestig jaar Louis en Theo d’Or, Stadsschouwburg, Amsterdam, tijdens het Theaterfestival p 15 november: Boy Edgar, Bimhuis, Amsterdam 8 Jaarverslag 2015 BiJzondere ColleCties UVA 4 Publieksactiviteiten Bezoekersaantallen De hoeveelheid activiteiten binnen de muren van de Bijzondere Collecties was onverminderd groot. De nieuwe website van de Bijzondere Collecties werd actief ingezet om alle activiteiten onder de aandacht te brengen. In 2015 trokken de publiekspresentaties 33.669 bezoekers (ter vergelijking, in 2014 was dat 22.327). Activiteiten bij de Artis Bibliotheek trokken 2329 bezoekers. Evenementen 6 januari: Grunberglezing door Thomas Vaessens Thomas Vaessens ging in zijn lezing ‘Grunbergs realiteitshonger’ op zoek naar de verklaring voor het toenemend belang van de journalistieke werkwijze binnen Grunbergs schrijverschap: wat drijft zijn onstilbare honger naar realiteit? 12 januari: Grunberglezing door Gaston Franssen De productiviteit van Arnon Grunberg is duizelingwekkend hoog en zelfs wanneer de auteur niet schrijft, draait de Grunbergmachine op volle toeren door. Gaston Franssen vroeg