Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 236 – Poz. 63

63

UCHWAŁA Nr 211/2009 RADY MIEJSKIEJ W JASTROWIU

z dnia 24 listopada 2009 r.

w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy i Miasta Jastrowie na lata 2009-2013

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia Konserwatora Zabytków w Poznaniu, Rada Miejska 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z w Jastrowiu uchwala, co następuje: 2001 r. Nr 142, poz. 1591; z 2002 r. Nr 23 poz. 220, Nr 62 poz. 558, Nr 113 poz. 984, Nr 153 poz. §1. Przyjmuje Gminny Program Opieki nad Zabyt- 1271, Nr 214 poz. 1806; z 2003 r. Nr 80 poz. 717, kami na lata 2009-2013, stanowiący załącznik do Nr 162 poz. 1568; z 2004 r. Nr 102 poz. 1055, Nr uchwały. 116 poz. 1203; z 2005 r. Nr 172 poz. 1441, Nr 175 poz. 1457; z 2006 r. Nr 17 poz. 128, Nr 181 poz. §2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzo- 1337; z 2007 r. Nr 48 poz. 327, Nr 173 poz. 1218; wi Gminy i Miasta Jastrowie. z 2008 r. Nr 180 poz. 1111, Nr 223 poz. 1458; z 2009 r. Nr 52 poz. 420) w związku z art. 87 ust. §3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie za- podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Woje- bytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. wództwa Wielkopolskiego. 1568; z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238 poz. 2390; z 2006 r. Nr 50 poz. 362, Nr 126 poz. 875; z 2007 Przewodniczący r. Nr 192 poz. 1394; z 2009 r. Nr 31 poz. 206, Nr Rady Miejskiej 97 poz. 804), po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego (-) Paweł Dymek

Załącznik Nr 1 do Uchwały nr 211/2009 Rady Miejskiej w Jastrowiu z dnia 24 listopada 2009 roku

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY i MIASTA JASTROWIE na lata 2010 – 2013

Spis treści: 2.2. Relacje gminnego programu opieki nad za- 1. Wstęp bytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie 1.1. Cel opracowania gminnego programu opieki powiatu nad zabytkami dla gminy i miasta Jastrowie 2.2.1. Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodar- 1.2. Podstawa prawna opracowania gminnego czego Powiatu Złotowskiego na lata 2007 –2013 programu opieki nad zabytkami 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 1.2.1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzą- gminy Jastrowie dzie gminnym 3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyż- 1.2.2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie szym znaczeniu dla gminy Jastrowie (wpisane do zabytków i opiece nad zabytkami rejestru zabytków – wykaz) 2. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów 3.2. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych dziedzictwa kulturowego wskazanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabyt- 2.1. Relacje gminnego programu opieki nad za- ków bytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie 3.3. Zespoły najcenniejszych zabytków rucho- województwa mych na terenie gminy (wpisane do rejestru zabyt- 2.1.1. Strategią rozwoju województwa wielkopol- ków – wykaz zespołów zabytków ruchomych) skiego 3.4. Krajobraz kulturowy (obszarowe wpisy do 2.1.2. Planem zagospodarowania przestrzennego rejestru zabytków, parki kulturowe, parki krajobra- województwa wielkopolskiego zowe – wykaz) 2.1.3. Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki 3.5. Zabytki archeologiczne nad zabytkami na lata 2008 - 2011 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisa- 2.1.3. Inne dokumenty o zasięgu województwa, nych do rejestru zabytków z terenu gminy których problematyka związana jest z dziedzictwem 3.5.2. Wykaz stanowisk o własnej formie krajo- kulturowym brazowej Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 237 – Poz. 63

3.5.3. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych uwzględnienia ich w dokumentach planistycznych i stanowisk archeologicznych łącznie z ich funkcją inwestycyjnych gminy oraz krótka analizą chronologiczną (opis koncentra- 6.3. Wyznaczenie stref ochrony stanowisk arche- cji stanowisk archeologicznych – uwarunkowania ologicznych wraz z zapisem zapewniającym prawid- fizjograficzne) łowa ochronę archeologicznego dziedzictwa kultu- 4. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów rowego dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 6.4. Określenie sposobu realizacji poszczególnych 4.1. Stan zachowania i obszary największego za- celów gminnego programu opieki nad zabytkami za- grożenia zabytków wartych w punkcie5 4.1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych 6.4.1. Obiekty zabytkowe stanowiące własność wpisanych do rejestru zabytków gminy 4.1.2. Stan zachowania zabytków ruchomych 6.4.2. Obiekty nie będące własnością gminy Ja- 4.1.3. Stan zachowania dziedzictwa archeolo- strowie gicznego oraz istotne zagrożenia dla zabytków ar- 7. Instrumentarium realizacji gminnego programu cheologicznych opieki nad zabytkami 4.1.4. Obszary największego zagrożenia dla za- 8. Monitoring działania gminnego programu opieki bytków w gminie nad zabytkami 4.2. Uwarunkowania wynikające ze studium 9. Wewnętrzne źródła finansowania gminnego uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- programu opieki nad zabytkami strzennego gminy 10. Niektóre zewnętrzne źródła finansowania 4.3. Uwarunkowania wynikające z miejscowych gminnego programu opieki nad zabytkami planów zagospodarowania przestrzennego gminy Jastrowie 1. Wstęp 4.4. Uwarunkowania wynikające z ”Planu Odno- 1.1. Cel opracowania gminnego programu opieki wy Miejscowości Sypniewo” nad zabytkami dla gminy i miasta Jastrowie 4.5. Uwarunkowania wynikające ze ”Strategii roz- Podstawowym, ogólnie pojętym założeniem ni- woju społeczno – gospodarczego Gminy i Miasta niejszego „Programu opieki nad zabytkami dla gmi- Jastrowie ny i miasta Jastrowie na lata 2010 – 2013” jest 4.6. Uwarunkowania wynikające z Programu ukierunkowanie działań Samorządu Gminnego słu- Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Jastrowie żących podejmowaniu planowanych działań doty- na lata 2004 – 2011 czących finansowania, inicjowania, wspierania oraz 4.7. Uwarunkowania wynikające z ochrony przy- koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków rody i równowagi ekologicznej i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i 4.8. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zabyt- promowania dziedzictwa kulturowego poprzez sa- ków archeologicznych morząd gminy. Jest to uzupełniający dokument w 5. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami stosunku do innych aktów planowania gminnego. (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochro- Zadaniem programu jest również organizacja działań nie zabytków i opiece nad zabytkami) edukacyjnych i wychowawczych wobec miejsco- 6. Kierunki działań dla realizacji gminnego progra- wej społeczności. Dla realizacji powyższego założe- mu opieki nad zabytkami nia niezbędna jest realizacja szczegółowych celów 6.1. Gminna ewidencja zabytków określonych m.in. w art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 6.1.1. Sporządzenie gminnej ewidencji zabytków 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad nieruchomych zabytkami, do których należą: 6.1.2. Sporządzenie gminnej ewidencji zabytków - włączenie problemów ochrony zabytków do archeologicznych systemu zadań strategicznych wynikających 6.1.3. Inwentaryzacja obiektów tzw. małej archi- z koncepcji przestrzennego zagospodarowania tektury kraju; 6.1.4. Udostępnianie i promocja zabytków nieru- - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabyt- chomych ków, w tym krajobrazu kulturowego i dzie- 6.1.5. Edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa dzictwa archeologicznego, łącznie z uwarun- kulturowego kowaniami ochrony przyrody i równowagi 6.1.6. Zahamowanie procesów degradacji zabyt- ekologicznej; ków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zacho- - zahamowanie procesów degradacji zabytków wania i doprowadzenie do poprawy stanu ich zacho- 6.1.7. Poprawa stanu zachowania zabytkowych wania; cmentarzy (wpisanych do rejestru zabytków i figu- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków rujących w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 6.2. Sporządzenie wykazu zespołów i obiektów - podejmowanie działań zwiększających atrak- nieruchomych, stanowisk archeologicznych typo- cyjność zabytków dla potrzeb społecznych, wanych do rejestru zabytków z terenu gminy w celu turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 238 – Poz. 63

inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków fi- właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, nansowych na opiekę nad zabytkami; na zapewnieniu warunków: - określenie warunków współpracy z właścicie- 1) naukowego badania i dokumentowania zabyt- lami zabytków, eliminujących sytuacje konflik- ku; towe związane z wykorzystaniem tych zabyt- 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restaura- ków; torskich i robót budowlanych przy zabytku; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego tworzenie miejsc pracy związanych z opieka otoczenia w jak najlepszym stanie; nad zabytkami oraz 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający - zapoznanie z zasobami dziedzictwa kulturowe- trwałe zachowanie jego wartości; go, historią i zabytkami miasta i gminy Jastro- 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o wie, w tym także rozróżnienie obiektów wpi- zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kul- sanych do rejestru zabytków województwa tury.” wielkopolskiego i figurujących w ewidencji - art. 18 i art. 19 Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwato- zakładają obowiązek uwzględniania w strategii ra Zabytków rozwoju gminy, w studium uwarunkowań i kierun- - wspieranie działań zmierzających do pozyska- ków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz nia środków finansowych na opiekę nad za- w miejscowych planach zagospodarowania prze- bytkami strzennego ochrony zabytków i opieki nad zabytka- - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabyt- mi oraz zapisów zawartych w gminnym programie ków przy sporządzaniu i zmianie miejscowych opieki nad zabytkami. planów zagospodarowania przestrzennego - art. 20 oraz studium uwarunkowań i kierunków zago- studium i plany miejscowe wymagają odpowied- spodarowania przestrzennego gminy. nio zaopiniowania lub uzgodnienia przez wojewódz- 1.2. Podstawa prawna opracowania gminnego kiego konserwatora zabytków. programu opieki nad zabytkami. - art. 22 ust. 4 1.2.1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzą- „Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart z późniejszymi zmianami) adresowych zabytków nieruchomych z terenu gmi- - art. 7 ust. 1 pkt 9 ny, objętych wojewódzka ewidencja zabytków.” „Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty - art. 32 ust. 1 pkt 3 i ust 2 należy do zadań własnych gminy. W szczegól- stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, ności zadania własne obejmują sprawy: prezydenta miasta) zawiadomień o znalezieniu w 9) kultury w tym bibliotek gminnych i innych in- trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziem- stytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nych przedmiotu, co do którego istnieje przypusz- nad zabytkami.” czenie, że jest on zabytkiem i zawiadomienie o tym 1.2.2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie fakcie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, zabytków. poz. 1568 z późniejszymi zmianami) - art. 33 ust. 1 i ust 2. - art. 4 stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, „Ochrona zabytków polega, w szczególności, na prezydenta miasta) zawiadomień o przypadkowym podejmowania przez organy administracji publicznej znalezieniu przedmiotu, co do którego istnieje przy- działań mających na celu: puszczenie, że jest on zabytkiem archeologicznym i 1) zapewnienie warunków prawnych, organiza- zawiadomienie o tym fakcie właściwego wojewódz- cyjnych i finansowych umożliwiających trwałe kiego konserwatora zabytków. zachowanie zabytków oraz ich zagospodaro- - art. 71 ust. 1 i ust 2. wanie i utrzymanie; zakłada sprawowanie opieki nad zabytkami, w 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodo- tym finansowanie prac konserwatorskich i budow- wać uszczerbek dla wartości zabytków; lanych przy zabytku, do którego tytuł prawny posia- 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzy- da gmina i jest to zadanie własne samorządu. stania z zabytków; - art. 81 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub niele- Organ stanowiący gminy lub powiatu ma prawo galnemu wywozowi zabytków za granicę; udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restau- 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia za- ratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpi- bytków; sanym do rejestru zabytków, na zasadach określo- 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowa- nych w podjętej przez ten organ uchwale. niu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz - art. 87 kształtowaniu środowiska.” Artykuł ten stanowi, że: - art. 5 - burmistrz sporządza na okres 4 lat gminny pro- „Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego gram opieki nad zabytkami; Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 239 – Poz. 63

- gminny program opieki nad zabytkami przyjmu- Wielkopolski tworzą szanse na rozwój sektora usług je rada gminy po uzyskaniu opinii wojewódz- turystyczno – rekreacyjnych. W połączeniu z tury- kiego konserwatora zabytków; styką biznesową sektor ten ma szanse na znaczny - gminny program opieki nad zabytkami ogła- udział w gospodarce regionu. Jest to tym bardziej szany jest w wojewódzkim dzienniku urzędo- ważne, iż tego typu usługi generują dużą liczbę wym; miejsc pracy przy stosunkowo niskich nakładach. - z realizacji gminnego programu opieki nad za- 2.1.2. Plan zagospodarowania przestrzennego bytkami burmistrz sporządza co 2 lata spra- województwa wielkopolskiego. wozdanie, które przedstawia radzie gminy. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Woje- 2. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów wództwa Wielkopolskiego uchwalony przez Sej- dziedzictwa kulturowego. mik Województwa Wielkopolskiego uchwałą Nr 2.1. Relacje gminnego programu opieki nad za- XLII/628/2001 w dniu 26 listopada 2001 r. bytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie Nie ma rangi prawa miejscowego, jest jednak wią- województwa: żący, ponieważ: 2.1.1. Strategia rozwoju województwa wielkopol- - jego ustalenia muszą być uwzględnione w skiego. uchwalanych przez organy samorządu teryto- „Strategia rozwoju województwa wielkopolskie- rialnego studiach uwarunkowań i kierunków go do roku 2020” jest dokumentem opracowanym zagospodarowania przestrzennego gmin, z przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielko- którymi z kolei musi być spójny każdy opra- polskiego, a przyjętym przez Sejmik Województwa cowany miejscowy plan zagospodarowania Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 r. przestrzennego, Strategia określa uwarunkowania, cele i kierunki - w planie zapisane zostają wszystkie zadania rozwoju województwa. Ustalenia zawarte w w/w rządowe i samorządu województwa służące dokumencie stanowią podstawę do sporządzenia realizacji ponadlokalnych celów publicznych planu zagospodarowania przestrzennego wojewódz- ze wskazaniem obszarów, na których przewi- twa, przez co mają bezpośredni wpływ na zachowa- duje się realizację tych zadań. nie i poprawę krajobrazu kulturowego. Podstawowym celem planu jest harmonijny i Celem głównym „Strategii rozwoju województwa zrównoważony rozwój obszaru całego wojewódz- wielkopolskiego” jest: twa. Pojęcie „zrównoważony rozwój” łączy w so- Poprawa jakości przestrzeni województwa, sy- bie: ład społeczny, ład ekonomiczny ład ekologiczny stemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfe- oraz najbardziej podkreślony ład przestrzenny wy- ry społecznej skutkująca wzrostem poziomu życia rażający się dążeniem do harmonijności, uporząd- mieszkańców. kowania i proporcjonalności wszystkich elementów ma być on realizowany przy pomocy celów strate- środowiska człowieka. gicznych i operacyjnych. Największe znaczenie dla Plan uznaje, że podstawową zasadą pozwalająca dziedzictwa kulturowego ma cel strategiczny: na zachowanie dóbr kultury dla przyszłych pokoleń Dostosowanie przestrzeni do wyzwań XXI wie- jest bezwzględne przestrzeganie obowiązującego w ku, tym zakresie prawa. Ochrona dziedzictwa kulturo- który osiągnięty będzie przez realizację celów ope- wego powinna być realizowana poprzez właściwe racyjnych, w tym celu operacyjnego: zapisy w miejscowych planach zagospodarowania - Wzrost znaczenia i zachowania dziedzictwa kul- przestrzennego oraz w studiach uwarunkowań i kie- turowego. runków zagospodarowania przestrzennego gmin. „Dziedzictwo kulturowe w rozwoju Wielkopolski Ochrona dóbr kultury materialnej i niematerialnej pełni kilka funkcji. Jest ono czynnikiem integracji jest celem polityki przestrzennej. Plan podkreśla, że społecznej, stanowi instrument promocji regionu elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mogą oraz przyczynia się do rozwoju gospodarczego, gdyż pozytywnie stymulować inne dziedziny życia jed- może być bazą dla turystyki i usług kulturalnych. nakże pod warunkiem m.in. właściwego wykorzy- Szczególnie ważnym elementem tego dziedzictwa stania zasobów dziedzictwa kulturowego poprzez jest wielkopolska kultura przedsiębiorczości”. dostosowanie funkcji obiektów dla turystyki, przez Cel ten realizowany będzie przede wszystkim po- dbałość o stan techniczny i estetykę zabytków i przez: otoczenia. - inwestycje w instytucje kultury W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wo- - ochronę dorobku kulturowego jewództwa Wielkopolskiego przyjęto, że: - wsparcie działań powiększających dorobek - ścisłej ochronie konserwatorskiej powinny kulturalny regionu podlegać tereny, na których zachowały się ze- - promocje aktywności kulturalnej mieszkań- społy przestrzenne wpisane do rejestru zabyt- ców.” ków. Celem takich działań jest zachowanie ich - Zwiększenie udziału usług turystycznych i re- historycznego charakteru oraz zapewnienie kreacji w gospodarce regionu ochrony i rewaloryzacji; „Przyrodnicze, krajobrazowe oraz kulturowe atuty - należy chronić historyczne układy ruralistyczne Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 240 – Poz. 63

oraz zespoły sakralne, pałacowo – parkowe, cyjność zabytków dla potrzeb społecznych, folwarki, zabytkowe budynki mieszkalne, go- turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie spodarcze, szkoły, wiatraki, młyny, gorzelnie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków fi- i inne elementy specyficzne dla architektury nansowych na opiekę nad zabytkami wiejskiej np.: krzyże, kapliczki; - określanie współpracy z właścicielami zabyt- - należy przestrzegać wytycznych konserwa- ków eliminujących sytuacje konfliktowe zwią- torskich w zakresie nie tylko poszczególnych zane z wykorzystywaniem zabytków obiektów objętych ochrona, ale również zasad - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających zagospodarowania zabytkowych układów ur- tworzenie miejsc pracy związanych z opieką banistycznych; nad zabytkami. - należy „odkryć” lokalną architekturę wiejską i 2.1.4. Inne dokumenty o zasięgu województwa, zapewnić możliwość wprowadzenia tradycyj- których problematyka związana jest z dziedzictwem nych gabarytów, form dachów, detali i roz- kulturowym wiązań materiałowych do obiektów o współ- Na terenie miasta i gminy wskazano następujące czesnych standardach; obszary podlegające ochronie prawnej na podstawie chronić krajobraz, a w rejonach o najwyższych przepisów o ochronie przyrody z uwagi na ich wa- walorach przyrodniczych i kulturowych wy- lory przyrodnicze: kluczyć realizacje obiektów, które charakte- Użytki ekologiczne - na podstawie uchwał Rady rem kolidują z otoczeniem; Miejskiej w Jastrowiu nr 9/94 z dnia 8.08.1994 r. i - szanować kształtowaną tradycyjnie różnorod- nr 116 z dnia 21.12.1999 r. ność form osadnictwa wiejskiego; Obszar chronionego krajobrazu - Pojezierze Wa- - wydobyć w układzie przestrzennym elemen- łeckie i Dolina Gwdy - na podstawie Uchwały Nr ty kompozycji urbanistycznej: dominant prze- IX/56/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Pile z strzennych, osi widokowych, ekspozycji, dnia 31 maja 1989 roku (Dziennik Urzędowy Woje- dolin, skarp, charakterystycznych form tere- wództwa Pilskiego Nr 11/89, poz. 95)., Rozporzą- nowych, grup zieleni, alei. dzenia Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maja 2.1.3. Wielkopolski Wojewódzki Program Opieki 1998 roku nad zabytkami na lata 2008 - 2011 Rezerwaty przyrody: Wielkopolski wojewódzki program opieki nad za- Diabli Skok - na podstawie Zarządzenia Ministra bytkami na lata 2008 – 2011 przyjęty został przez Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 paź- Sejmik Województwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr dziernika 1961 r. w sprawie uznania za rezerwat XVIII/243/07 z dnia 17 grudnia 2007 roku. Spo- przyrody (M. P. z 1961 r. Nr 84, Poz. 353 rządzany jest na kres 4 lat przez zarząd wojewódz- Kozie Brody – na podstawie: twa. Przyjmowany jest do realizacji przez sejmik - Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu wojewódzki po uzyskaniu opinii wojewódzkiego Drzewnego z dnia 23 października 1965 r. w konserwatora zabytków. Co dwa lata zarząd woje- sprawie uznania za rezerwat przyrody (M. P. z wództwa przedstawić ma sejmikowi województwa 1965 r. Nr 65, Poz. 327) sprawozdanie z realizacji tego programu. Sprawo- - Obwieszczenie Wojewody Wielkopolskiego z zdanie to przedstawiane ma być również Generalne- dn. 4.10.2001 r. w sprawie ogłoszenia wyka- mu Konserwatorowi Zabytków i właściwemu woje- zu rezerwatów przyrody utworzonych do dn. wódzkiemu konserwatorowi zabytków w celu jego 31.12.1998 r. wykorzystania przy opracowaniu, aktualizacji i reali- Wielkopolska Dolina Rurzycy na podstawie Roz- zacji krajowego programu opieki nad zabytkami. porządzenia Nr 30/08 Wojewody Wielkopolskiego z Program opieki nad zabytkami w szczególności dnia 7 listopada 2008 r. ma na celu: 2.2. Relacje gminnego programu opieki nad za- - włączenie problemów ochrony zabytków do bytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie systemu zadań strategicznych, wynikających powiatu. z koncepcji przestrzennego zagospodarowania 2.2.1. Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodar- kraju czego Powiatu Złotowskiego na lata 2007 -2013 - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabyt- Jest to dokument przyjęty Uchwałą Nr X/43/2007 ków w tym krajobrazu kulturowego i dzie- Rady Powiatu Złotowskiego z dnia 27 czerwca dzictwa archeologicznego łącznie z uwarun- 2007 roku. „Strategia” formułuje potencjał i moż- kowaniem ochrony przyrody i równowagi liwości powiatu oraz przedstawia wizję, kierunki ekologicznej działania i warianty jego rozwoju. Stanowi instru- - zahamowanie procesów degradacji zabytków ment planowania, organizowania i realizowania i doprowadzenie do poprawy stanu ich zacho- przedsięwzięć oraz jest podstawą do tworzenia wania programów finansowania z udziałem środków ze- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków wnętrznych. „Strategia” nie uwzględniła włączenia oraz walorów krajobrazu kulturowego zabytków w rozwój Powiatu w planowanym okre- - podejmowanie działań zwiększających atrak- sie. Jedynie w obszarze Społeczność jako jeden z Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 241 – Poz. 63 kierunków działania zapisano: „zinwentaryzowanie wy do ukształtowania w 1602 roku w Jastrowiu zasobów kulturowych oraz zabezpieczenie obiek- ustroju miejskiego. Lokacja na prawie magdebur- tów o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa na- skim nastąpiła z inicjatywy Piotra Potulickiego, bę- rodowego” Dokument ten nie formułuje wniosków dącego ówczesnym starostą ujskim, a jednocześnie dotyczących wykorzystania zabytków jako jednego wojewodą kaliskim. W 1603 roku król Zygmunt III z ważnych elementów podnoszących atrakcyjność Waza zatwierdził wydany uprzednio przywilej lo- powiatu oraz sprzyjających rozwojowi turystyki na kacyjny. Nowopowstałe miasto adaptowało bez jego terenie. zmian dotychczasowe zagospodarowanie związane 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego z funkcjonującymi tu wcześniej dwoma odrębny- gminy Jastrowie mi ośrodkami osadniczymi, tak więc nie doszło do Gmina Jastrowie leży w zachodniej części powia- żadnej regulacji nadającej miastu bardziej regularny tu złotowskiego i jest największą pod względem układ przestrzenny. Droga złotowska-czapliniecka, obszaru gminą w powiecie. Przeważająca jej część łącząca pierwotne wsie przedlokacyjne, uzyska- ok. 73% stanowią lasy, a użytki rolne występują ła rozszerzenie placowe o funkcji rynku. Przy jego głównie w północnej części gminy. Jastrowie sie- pierzei północno wschodniej znajdował się tzw. ka- dziba gminy znajduje się w jej środkowo - wschod- mienny dom, wybudowany w latach między 1590 niej części na ważnych trasach komunikacyjnych: a 1612 (ul. Wojska Polskiego), będący początkowo przy linii kolejowej Poznań - Kołobrzeg i zbiegu dróg siedzibą ekonomii jastrowskiej, a po 1677 roku, po krajowych: Poznań - Koszalin i Gorzów - Gdańsk. przekazaniu go miastu przez Krzysztofa Grzymuł- Najstarsze potwierdzone dane historyczne związa- towskiego, starostę ujskiego, przebudowany na ra- ne z Jastrowiem odnoszą się do 1569 roku, kiedy tusz. W tym czasie zapewne wystawiono przy tym wspomniano je jako wieś królewską założoną 9 lat budynku drewnianą wieżę, rozebraną w 1933 roku. wcześniej przez Stanisława z Górki, starostę ujskie- Przed przebudową na ratusz siedziba ekonomii była go. Najpewniej niewiele później od Jastrowia pol- najpewniej jedyną murowaną budowlą w mieście, skiego powstała po zachodniej stronie rzeki osada o funkcji obronnej, otoczoną drewnianym często- pomorska. W latach 1565 – 1569 osadę tę wcielo- kołem. Najstarsza świątynia wzniesiona została w no w granice starostwa ujskiego i połączono ją z Ja- Jastrowiu przez protestantów, na prawym brzegu strowiem polskim. Obydwa ośrodki osadnicze pod Młynówki (w sąsiedztwie obecnych ulic Kieniewicza względem struktury przestrzennej otrzymały formę i Kościelnej) przed 1619 rokiem. Zbór był budynkiem owalnic, ukształtowanych na przebiegu traktów drewnianym. W 1619 roku został on przejęty przez drożnych. Osada pomorska usytuowana była na tra- katolików. W 1628 roku kościół ten wspomniany sie ważnej drogi handlowej prowadzącej z terenów został w wizytacji kościelnej jako jeszcze nie konse- Nowej Marchii w kierunku księstwa pomorskiego i krowany i nie posiadający wezwania. Później otrzy- księstwa pruskiego (późniejszy trakt berlińsko-kró- mał jako patrona św. Michała Archanioła. W 1729 lewiecki), zmierzającej ku brodowi na rzece Gwdzie roku w trakcie pożaru miasta kościół ten spłonął, (ob. ulice Roosevelta, Kieniewicza i Roli-Żymirskie- ale w 1738 roku wystawiona została ze środków go). Z kolei osada polska ukształtowała się na prze- magistratu i mieszczan nowa świątynia. Była to bu- biegu drogi o lokalnym znaczeniu, prowadzącej w dowla w konstrukcji ryglowej, pod dachówką oraz okolicach gdzie powstało Jastrowie równolegle do z wieżami krytymi gontem. Obok kościoła usytuo- wspomnianej wcześniej drogi po zachodniej stronie wany został najstarszy cmentarz miejski. Tam też Młynówki (ob. ulice Mickiewicza i Konopnickiej). Z znajdowała się kaplica. omawianymi drogami krzyżował się trakt zmierzają- W przestrzeni miejskiej po wschodniej stronie cy od Złotowa ku Czaplinkowi, a następnie w stro- Młynówki wykształciły się w okresie nowożytnym nę Białogardu i Kołobrzegu (ob. ulice Wojska Pol- dwie dzielnice: Cielęcy Skraj – na północ od traktu skiego i Kilińszczaków). Ostatnia z wymienionych w kierunku Złotowa oraz Psi Skraj – na południe od dróg stanowiła także ciąg komunikacyjny wiążący tego traktu. Z kolei po zachodniej stronie rzeki po- przestrzennie obydwa ośrodki osadnicze. Jak wy- wstały kolejne dwie dzielnice: Kramarski Skraj – na nika ze źródła z 1569 roku we wsi zamieszkiwało północ od traktu w kierunku Czaplinka i Kościelny 40 kmieci pochodzenia polskiego i niemieckiego. Skraj – po przeciwnej stronie traktu. Źródłem ich utrzymania, obok rolnictwa, było rybo- Od czasu lokacji miasta Jastrowie przeżywało do- łówstwo i wypalanie smoły. Wieś posiadała także brą koniunkturę gospodarczą. Związana była ona młyn zbudowany na Młynówce. Lokalizacja wsi na przede wszystkim z roli jaką odgrywało to miasto styku odrębnych organizmów państwowych, prze- w handlu lokalnym W oparciu o przywilej lokacyjny bieg ważnej drogi handlowej oraz usytuowanie w w mieście odbywały się trzy wielkie jarmarki, dwa sąsiedztwie przeprawy przez Gwdę, stworzyły bar- – końskie i trzeci – związany z handlem bydłem. W dzo dobre podstawy dla rozwoju handlu i osiedlania 1670 roku król Michał Korybut Wiśniowiecki usta- się rzemieślników. Ze względu na znaczenie tego nowił dodatkowe dwa jarmarki. W 1738 roku sta- ośrodka dla starostwa ujskiego utworzono w Ja- rosta ujski odnowił przywileje miejskie i wydał w strowiu odrębną ekonomię. tym czasie zgodę na organizowanie jeszcze dwóch Korzystna koniunktura gospodarcza dała podsta- jarmarków. W XVII i XVIII wieku Jastrowie stało Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 242 – Poz. 63 się także znaczącym ośrodkiem produkcji sukna, tj. po zwycięstwie Prus odniesionym nad Francją. opartej na lokalnej hodowli owiec. Z uwagi na po- Ostatnie trzy dekady XIX i 1. połowa XX wieku wyższe najważniejszą rolę w mieście odgrywał w charakteryzują się zmianą charakteru gospodarcze- tym czasie cech sukienników. Na potrzeby produk- go miasta. Rzemiosło przestało odrywać wówczas cji sukna wybudowano nad rzeką dwa młyny folu- istotną rolę w gospodarce miejskiej, a jego pozycję szowe. Poza cechem sukienniczym funkcjonowały przejął przemysł. W 1857 roku powstała w Jastro- w mieście cechy garncarski, szewski i wspólny ko- wiu odlewnia żeliwa i fabryka maszyn, połączone z walsko-ślusarski. W 1646 roku działało w mieście tartakiem. W 1863 roku wybudowano Wytwórnię 5 cechów. Mimo niewielkiej liczby cechów w Ja- Wełny Czesankowej Littena. W 1812 roku założono strowiu czynni byli przedstawiciele wielu zawodów: Fabrykę Tabaki Hirsza Efraima Simona. W mieście piekarze, rzeźnicy, krawcy, stolarze, skrzyniarze, funkcjonowały także niewielkie fabryki butów, wy- rymarze, kuśnierzy, garbarze, farbiarze i saletrnicy. twórnie tytoniu, papierosów i cygar. Działały także W wyniku dobrej koniunktury gospodarczej w XVIII dwa młyny wodne, dwa wiatraki i krochmalnia. Nie wieku Jastrowie stanowiło najbardziej rozwinięty bez znaczenia dla rozwoju miasta było poprowadze- ośrodek miejski w starostwie ujskim. Z danych jakie nie przez Jastrowie w 1828 roku komunikacji pocz- posiadamy wiemy, że w 1. połowie XVII stulecia w towej Berlin – Królewiec. W 1879 roku przeprowa- mieście zamieszkiwało około 1,2 tysiąca osób, a w dzono przez miasto linię kolejową z Poznania przez końcu XVIII wieku liczba ludności wynosiła około 2 Piłę do Szczecinka. Później, tj. w 1908 roku, miasto tysięcy osób. Pod względem liczebności dominowa- otrzymało nowe połączenie kolejowe z Jastrowia do ła ludność pochodzenia niemieckiego (65%), Polacy Czaplinka, a w roku 1914 z Jastrowia do Złotowa. zaś stanowili 20% ogółu liczby mieszkańców, nato- W 1900 roku Jastrowie zostało zelektryfikowane. miast Żydzi i Szkoci tworzyli łącznie 15% liczebnego W pierwszych dekadach XX wieku działały w mie- stanu mieszkańców Jastrowia – jak dowiadujemy ście dwie fabryki obuwia, fabryka wyrobów su- się z wyliczeń przeprowadzonych dla 30. lat XVII kienniczych, wytwórnia kartonaży, fabryka cygar, wieku. Rozwoju miasta nie przyhamowały klęski betoniarnia, wytwórnia cegły, zakład budowy ma- związane z działaniami militarnymi w okresie wojny szyn, tartak, elektrownia wodna i elektrownia miej- trzydziestoletniej (1633 r.), „potopu” szwedzkiego ska. Według danych z 1868 roku znajdowały się (1659 r.) i wojny północnej (1700–1721), ani też w Jastrowiu 322 budynki mieszkalne i 888 pozo- częste pożary, które wybuchały w latach 1604, stałych budynków. Wśród mieszkańców, liczących 1615, 1631, 1633, 1640, 1659, 1681, 1712, wówczas ogółem 4914 osób, dominowała ludność 1723, 1729, 1734, 1756 i 1764 – mimo przejścio- protestancka – 3670 osób, a następnie ludność wych kryzysów i znaczącego zniszczenia substancji wyznania mojżeszowego – 944 osoby, przy liczbie budowlanej w mieście. Pierwotnie, poza budynkiem katolików wynoszącej 300 osób. Rozwój industrial- siedziby ekonomii, późniejszym ratuszem, były to ny zaowocował zmianą charakteru krajobrazu ar- najczęściej budynki drewniane lub w konstrukcji chitektonicznego miasta. W miejsce starych typów ryglowej, ustawione kalenicowo w stosunku do budynków mieszkalnych, drewnianych i ryglowych, ulic miejskich. Sukcesywnie odbudowywano je po powstawać zaczęły murowane domy i kamienice zniszczeniach, a umożliwiała to wolnizna ustana- czynszowe. Te ostatnie realizowane były w for- wiana w przypadku klęsk żywiołowych na okres od mach modnych wówczas stylów neohistorycznych roku do czterech lat, zagwarantowana w przywileju lub też uzyskiwały „kostium eklektyczny”, później lokacyjnym. Nie bez znaczenia dla odbudowywania wczesnomodernistyczny i modernistyczny. Powsta- potencjału gospodarczego miasta po klęskach ży- wać zaczęły także nowe gmachy administracyjne wiołowych i po zniszczeniach wojennych były też i inne budynki użyteczności publicznej. Jeszcze w odnawiane przywileje miejskie. pierwszej połowie XIX wieku, w 1802 roku, prze- Aż do 1772 roku Jastrowie było miastem królew- budowano i powiększono stary ratusz, zaś w 1837 skim, znajdującym się pod zarządem starostów uj- roku wybudowano nową szkołę miejską, a w 1846 skich. W wyniku pierwszego rozbioru Polski miasto roku z fundacji von Ostena utworzono sierociniec. przeszło pod zarząd pruski i włączone zostało do Około 1850 roku zainstalowano na ulicach oświet- Prowincji Prusy Zachodnie, w powiecie wałeckim. lenie naftowe, a w 1888 roku skanalizowano dwie Stan taki utrzymał się aż do 1945 roku, kiedy Ja- główne ulice miejskie. Nieco później wybrukowano strowie przyłączone zostało ponownie do państwa chodniki i wybudowano szpital oraz rzeźnię miejską, polskiego. We wczesnym okresie przynależności zaś na krótko przed I wojną światową uruchomiona do pruskich struktur politycznych Jastrowie prze- została elektrownia miejska. W latach 1880–1882 żywało dobrą koniunkturę w rozwoju rzemiosła, przy ulicy Mickiewicza ewangelicy wystawili zbór przede wszystkim sukiennictwa. Stan taki utrzy- murowany, w stylu neoromańskim. W 1947 roku mywał się do 30. lat XIX stulecia. W tym okresie przejęli go katolicy, adoptując początkowo na koś- miasto to należało do najsilniejszych gospodarczo ciół filialny p.w. NMP Królowej Polski, zaś w 1982 i najludniejszych w powiecie wałeckim. Na kolejne roku podniesiono tę świątynię do rangi parafialnej. Z dekady przypadał już jednak regres gospodarczy, a kolei w 1913 roku wzniesiony został na miejscu sta- ponowne ożywienie miało miejsce po 1871 roku, rego z 1738 roku, nowy kościół rzymskokatolicki, Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 243 – Poz. 63 także murowany, w stylu neobarokowym. W dwu- wybudowane w 1. połowie XX stulecia. Zacho- dziestoleciu międzywojennym wybudowano nowy wana zabudowa mieszkalna to w dominującym szpital miejski (1923–1924), zaporę wodną wraz z stopniu wolnostojące lub tworzące zwartą zabudo- elektrownią wodną (1929–1931), stadion sportowy wę domy parterowe, bądź dwukondygnacjowe, w oraz fabryki mebli giętych, cygar i obuwia. Od 1783 układzie kalenicowym, z dachami dwuspadowymi do 1910 roku liczba ludności ulegała zwiększaniu, lub sporadycznie naczółkowymi, bądź mansardo- przy czym w porównaniu z innymi miastami powia- wymi, niekiedy z wystawką, wyjątkowo z ryzalitem tu wałeckiego do 1826 roku Jastrowie było najlud- lub z pseudoryzalitem na osi, bądź na skraju, prze- niejszym miastem w powiecie, zaś w 1849 roku chodzącymi w wystawkę, a także kamienice dwu- zostało zdystansowane przez miasto Wałcz i taka kondygnacjowe, rzadziej trzykondygnacjowe oraz dominacja utrzymała się do 1937 roku. Jastrowie, wille. Pod względem architektonicznym budynki te będąc drugim co do liczebności mieszkańców mia- rozwiązane są w formach kostiumów historycznych stem w powiecie wałeckim, przeżywało w latach lub reprezentują cechy stylowe wczesnomoderni- 1921–1928 regres demograficzny i dopiero w 1933 styczne i modernistyczne, bądź też nie posiadają roku obserwujemy ponowny wzrost liczby ludności, żadnych cech stylowych. po czym jej spadek w 1937 roku. Przedstawiona sy- Obszar Jastrowia kształtujący się przez około 450 tuacja demograficzna odzwierciedla także pozycję lat ukazuje nieprzerwaną ciągłość urbanizacyjnych gospodarczą miasta w okresie schyłku XVIII, w XIX tego ośrodka. Każdy etap jego rozwoju, tj. osad- i w pierwszych czterech dekadach XX stulecia. nictwa przedlokacyjnego, lokacji miasta i dalszego Rozwój gospodarczy i ludnościowy miasta w jego rozwoju obszarowego w okresie nowożytnym ostatniej tercji XIX stulecia i w 1. połowie XX wie- oraz w okresie współczesnym do połowy XX wieku ku zaskutkował zagospodarowywaniem na potrze- jest dobrze czytelny. W mieście zachowało się wiele by Jastrowia nowych terenów. Na potrzeby miesz- przykładów historycznego zagospodarowania tego kaniowe, w przeważającej większości dla domów terenu, w tym także obiektów budowlanych od XVI jedno- lub dwurodzinnych, wyznaczono obszary w po 20–30 lata XX wieku. północnej części miasta przy ulicach Jedności Ro- Dobry stan zachowania poszczególnych ele- botniczej, Liszyka, Ludowej, 2 Lutego, Pułaskiego, mentów struktury urbanistycznej: ulic, w części Sikorskiego, Zawiszy oraz w południowej części podziałów parcelacyjnych, architektury sakralnej, miasta przy ulicach 1 Maja, Grunwaldzkiej, Naruto- mieszkalnej, użyteczności publicznej i gospodarczo- wicza i Świętojańskiej. W XIX wieku funkcjonowa- przemysłowej oraz czytelność ich genezy postrze- ły cmentarze: najstarszy przy kościele parafialnym ganej w kontekście lokalnym i regionalnym, stawia rzymskokatolickim pw. św. Michała Archanioła przy ten ośrodek miejski w grupie cennych zespołów ur- ulicy Kieniewicza 44, zamknięty w połowie XIX stu- banistycznych tworzących dziedzictwo kulturowe lecia, żydowski przy ulicy Kilińszczaków z 2. poło- Wielkopolski. wy XVIII wieku, usytuowany w jego sąsiedztwie po Ponadto na terenie gminy Jastrowie oprócz w/w drugiej stronie ulicy, ale już niezachowany, cmentarz obiektów w mieście znajdują się 3 obiekty archi- ewangelicki z początku XIX wieku oraz usytuowane tektury sakralnej wpisane do rejestru zabytków. Są przy ulicy Cmentarnej cmentarze rzymskokatolicki, to: kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP w Syp- założony w połowie XIX wieku oraz ewangelicki, niewie, kościół ewangelicki, obecnie filialny rzym- czynny od 2. połowy XIX stulecia. sko – katolicki p.w. św. Piotra i Pawła w Brzeźnicy W toku działań wojennych w 1945 roku zniszczo- oraz kościół fil. p.w. św. Jana Chrzciciela w Budach no w mieście 45% substancji budowlanej, w tym a także jeden budynek mieszkalny usytuowany w 225 budynków mieszkalnych oraz wszystkie zakła- Sypniewie przy ul. Mickiewicza 58. dy przemysłowe. Mimo tych strat w zabudowie mia- - Pierwszy kościół katolicki we wsi Budy istniał sto zachowało do chwili obecnej swoją historyczną najprawdopodobniej już w XVI w., który to po strukturę urbanistyczną oraz liczne cenne budynki wprowadzeniu reformacji przeszedł w ręce prote- zabytkowe. stantów. Był to kościół drewniany. W 1617 r. po- Większość przetrwałej historycznej zabudowy Ja- wrócił do katolików i przyłączony został jako filia do strowia posiada charakter mieszkalny. parafii Brzeźnica. Według wizyty Branickiego z roku Do połowy XIX wieku dominowały domy w kon- 1641 we wsi była tylko kaplica drewniana. W 1628 strukcji ryglowej, dwutraktowe, parterowe lub pię- i 1738 r. wymieniany jest jako filia Nadarzyc, a od trowe, ustawione w stosunku do ulicy kalenicowo. 1800 do 1922 r. stanowił filię Sypniewa. Obecny Oba trakty łączyła sień, prowadząca także, najczęś- kościół wzniesiony został na miejscu poprzedniego ciej przelotem bramowym, na podwórze z zabudo- w 1858 r. i tego samego roku poświęcony przez waniami gospodarczymi. Od 2. połowy XIX wieku oficjała wałeckiego Habisch’a. Zbudowano go dla obok domów ryglowych i murowanych, wznoszono miejscowych katolików w stylu neoromańskim, także budynki mieszkalne o charakterze czynszo- jako murowany, jednonawowy z wyodrębnioną pół- wym, później zaś także wille. Najstarsze zabudo- kolistą absydą i neobarokowym wyposażeniem po- wania mieszkalne pochodzą z końca XVIII wieku. chodzącym z tego samego okresu. Kościół w pełni Większość zabudowy mieszkalnej stanowią domy zachowany w pierwotnej formie bryły stanowi przy- Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 244 – Poz. 63 kład typowego, małego kościoła wiejskiego charak- nie, aż do końca lat 80 – tych XX w., później terystycznego dla historyzmu XIX wieku. ponownie objęli ją księża diecezjalni. Kościół - Drugi kościół w miejscowości Budy ewangeli- zrealizowany w oszczędnych formach późnego cki, ob. nieużytkowany pochodzący prawdo- klasycyzmu berlińskiego – „Rundbogenstil’u” podobnie z połowy XIX wieku figuruje w ewi- - Dom usytuowany przy ul. Mickiewicza 58 w dencji WWKZ. Sypniewie nie posiada wyraźnych cech stylo- - Kościół p.w. śś. Piotra i Pawła w Brzeźnicy wych. Jego czas powstania datuje się na ok. wzniesiony został w 1650 r. jako drewniany. połowę XIX wieku. Do dziś zachowała się drewniana wieża, do Ponadto w miejscowości Samborsko znajdują której w 1847 r. dobudowano nawę. Poświę- się dwa cmentarze wpisane do rejestru zabytków: cenie kościoła nastąpiło w 1869 r. kościół ten ewangelicki z zachowanym czytelnym układem oraz był od początku katolicki. granicami oraz niegrzebalny przykościelny cmentarz - Drugi kościół w tej miejscowości Brzeźnica dawniej ewangelicki obecnie rzymsko - katolicki. figuruje w ewidencji Wielkopolskiego Woje- Do rejestru zabytków wpisany jest także park wy- wódzkiego Konserwatora Zabytków i jest to poczynkowy w Trzebieszkach. Jego granice i układ kościół filialny p.w. Chrystusa Króla. Wzniesio- kompozycyjny z dużą ilością starego drzewostanu no go w stylu neogotyckim w roku 1910 jako jest w większej części zachowany. Na jego tere- kościół ewangelicki. Przejęty został w 1949 r. nie znajduję się współczesny hotel i szachulcowa przez katolików i tegoż roku poświęcony. W restauracja. 1963 – 64 r. kościół był remontowany. Na terenie gminy Jastrowie rozpoznano 6 histo- - Filialny kościół p.w. Przemienienia Pańskiego rycznych układów ruralistycznych. Należą do nich: w Samborsku wybudowany został w 1882 r. XVI - wieczne wsie o układach - Brzeźnica, Sam- z kamienia polnego i cegły jako neoromański. borsko- wielodrożnice, Nadarzyce - ulicówka oraz - Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP w Sypniewo - owalnica. Budy to wieś o układzie wie- Sypniewie wzniesiono w latach 1835 – 1836 lodrożnicy wzmiankowana w źródłach już w roku w miejscu starszego szachulcowego, z które- 1574, zaś najmłodszym założeniem historycznym go pochodzą ołtarze. Natomiast jego poświę- jest XIX - wieczna wieś Sypniewko o typie ulicówki. cenie miało miejsce 10.09.1837 r. Po 1945 Wszelkie prace prowadzone przy obiektach zabyt- r. przez jakiś czas pozostał w Sypniewie nie- kowych oraz na terenach założeń parkowych i cmen- miecki proboszcz katolicki. Od 1949 r. są tu tarzach wpisanych do rejestru zabytków wymagają duszpasterze narodowości polskiej. Po wojnie uzyskania stosownego pozwolenia Wielkopolskiego przez szereg lat parafie prowadzili ks. Salezja- Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

ZASOBY ZABYTKÓW W MIEŚCIE I GMINIE

W TYM WPISANY TYP OBIEKTU MUROWANY DREWNIANY DO REJESTRU 1. UKĐADY URBANISTYCZNE iloħè 1 x x 1 2. UKĐADY RURALISTYCZNE iloħè 6 x x - 3. ZABUDOWA MIESZKALNA 397 24 3 4. OBIEKTY SAKRALNE a. koħciođy romaēskie b. koħciođy gotyckie c. koħciođy nowoľytne XVI-XVIIIw. d. koħciođy XIX w. – 1945r. 8 5 e. klasztory f. synagogi, bóľnice g. kaplice, dzwonnice, bramy, ogrodzenia inne 7 2 5. BUDOWNICTWO OBRONNE a. zamki i ich relikty b. miejskie mury obronne c. fortyfikacje nowoľytne i póļniejsze 6. OBIEKTY UĽYTECZNOĦCI PUBLICZNEJ a. ratusze 1 1 b. budynki adm. publ., sædy, banki, poczty 2 c. szkođy 7 d. leħniczówki i gajówki 1 e. karczmy i zajazdy f. inne (remiza) 7. OBIEKTY PRZEMYSĐOWE I GOSPODARCZE a. zakđady przemysđowe 2 b. dworce kolejowe z zespođami bud. 1 c. spichrze, magazyny, stodođy 6 4 1 d. mđyny 1 e. gorzelnie i browary 1 f. mleczarnie g. kuļnie 1 h. wiatraki i. wieľe ciħnieē 1 j. inne (bud. gosp., obory, chlewy) 18 2 8. PAĐACE I DWORY 2 9. ZESPOĐY FOLWARCZNE 2 a. stodođy 1 b. spichrze c. obory d. stajnie e. chlewnie f. owczarnie g. kuļnie h. wagi i. inne magazyny j. gorzelnie i browary 1 k. inne (oficyny, domy folwarczne) 10. PARKI iloħè 1 x x 1 a. altany, lodownie, inne elem. mađej arch. b. bramy i ogrodzenia wpisanych do 11. CMENTARZE iloħè rejestru W TYM WPISANY TYP OBIEKTU MUROWANY DREWNIANY DO REJESTRU 1. UKĐADY URBANISTYCZNE iloħè 1 x x 1 2. UKĐADY RURALISTYCZNE iloħè 6 x x - 3. ZABUDOWA MIESZKALNA 397 24 3 4. OBIEKTY SAKRALNE a. koħciođy romaēskie b. koħciođy gotyckie c. koħciođy nowoľytne XVI-XVIIIw. d. koħciođy XIX w. – 1945r. 8 5 e. klasztory f. synagogi, bóľnice g. kaplice, dzwonnice, bramy, ogrodzenia inne 7 2 5. BUDOWNICTWO OBRONNE a. zamki i ich relikty b. miejskie mury obronne c. fortyfikacje nowoľytne i póļniejsze 6. OBIEKTY UĽYTECZNOĦCI PUBLICZNEJ a. ratusze 1 1 Dziennikb. budynki Urzędowy adm. publ., sædy, banki, poczty 2 Województwac. szkođy Wielkopolskiego Nr 3 – 245 – 7 Poz. 63 d. leħniczówki i gajówki 1 e. karczmy i zajazdy f. inne (remiza) 7. OBIEKTY PRZEMYSĐOWE I GOSPODARCZE a. zakđady przemysđowe 2 b. dworce kolejowe z zespođami bud. 1 c. spichrze, magazyny, stodođy 6 4 1 d. mđyny 1 e. gorzelnie i browary 1 f. mleczarnie g. kuļnie 1 h. wiatraki i. wieľe ciħnieē 1 j. inne (bud. gosp., obory, chlewy) 18 2 8. PAĐACE I DWORY 2 9. ZESPOĐY FOLWARCZNE 2 a. stodođy 1 b. spichrze c. obory d. stajnie e. chlewnie f. owczarnie g. kuļnie h. wagi i. inne magazyny j. gorzelnie i browary 1 k. inne (oficyny, domy folwarczne) 10. PARKI iloħè 1 x x 1 a. altany, lodownie, inne elem. mađej arch. b. bramy i ogrodzenia wpisanych do 11. CMENTARZE iloħè rejestru a. rzymsko-katolickie 8 x 4 b. ewangelickie 12 x 2 c. prawosđawne x d. ľydowskie 1 x 1 e. inne (rodowe, epidemiczne) x Wpisanych do 12. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE iloħè ogóđem rejestru a. grodziska 3 x 3 b. osady 250 x 2 c. cmentarzyska 5 x d. inne 3 x 13. INNE a. elektrownia wodna 1 b. most kolejowy 1

Źródło: Raport o stanie zabytków w mieście i gmi- nego; 1858 r., nr rejestru 562/Wlkp/A decyzja z nie Jastrowie – Piła, maj 2004 r. dnia 4.12.2007 r.

3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyż- BRZEŹNICA szym znaczeniu dla gminy Jastrowie – wpisane do - Kościół rzymsko – katolicki filialny p.w. ś. rejestru zabytków (wykaz). Piotra i Pawła; 1650, 1847 r., nr rejestru A – 5/356 decyzja z dnia 29.08.1961 r. BUDY - Cmentarz katolicki przykościelny; 1847 r., nr - Kościół rzymsko – katolicki filialny p.w. św. Jana rejestru A – 704 decyzja z dnia 17.05.1990 Chrzciciela wraz z terenem cmentarza przykościel- r. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 246 – Poz. 63

JASTROWIE BRZEŹNICA - układ urbanistyczny – nr rej. 684/Wlkp./A z 1. KOŚCIÓŁ EWANG., OB. FILIALNY P.W. dnia 15.07.2008 r. ŚW.PIOTRA I PAWŁA, mur./drewno, 1847-48. - Kościół ewangelicki obecnie rzymsko – katoli- 2. KOŚCIÓŁ EWANG., OB. FILIALNY P.W. CHRY- cki parafialny p.w. NMP Królowej Polski; 1880 STUSA KRÓLA, mur., 1910. – 1882 r. – nr rejestru A – 791 decyzja z dnia 3. KAPLICZKA obok Nr 27, drewno, 1887. 14.05.1997 r. 4. SZKOŁA PODSTAWOWA, mur., pocz.XX. - Zespół kościoła par. p.w. św. Michała Archa- 5. CMENTARZ KATOLICKI, PRZYKOŚCIELNY, nioła wraz z otoczeniem i ogrodzeniem od nieczynny, 1847-48. strony ulicy Kościelnej i Kieniewicza z dwoma 6. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, poł.XIX. bramami w skład którego wchodzą: 7. DOM Nr 2, mur., k.XIX. - Kościół; 1913 r. 8. DOM Nr 3, mur., k.XIX. - Plebania, ul. Kieniewicza 44; 1870 r. 9. DOM Nr 5, mur., 1 ćw.XX. - Katolicki dom spotkań, ob. salka parafialna, ul. 10. DOM Nr 6, mur., 1 ćw.XX. Kieniewicza 45, pocz. XX w. 11. DOM Nr 7, mur., XIX/XX. - Cmentarz przykościelny; 1903 r. 12. DOM Nr 8, mur., 4 ćw.XIX. nr rejestru 210/Wlkp/A decyzją WWKZ z dnia 13. DOM Nr 10, mur./drewno, 1 ćw.XX. 14 grudnia 2004 r. 13. DOM Nr 11, mur., 4 ćw.XIX. - Dom, ul. Konopnickiej 71; k. XVIII wieku odbu- 14. DOM Nr 12, mur., XIX/XX. dowany 1992 – 94 r. – nr rejestru A – 11/58 15. DOM Nr 13, mur., 4 ćw.XIX. decyzja z dnia 08.11.1954 r. 16. DOM Nr 16, mur., XIX/XX. - Ratusz - „Kamienny Dom” ul. Wojska Polskie- 17. DOM Nr 17, mur., 1 ćw.XX. go 11; ok. 1590 – 1612 r. przebudowywany 18. DOM Nr 21, mur., 4 ćw.XIX. w latach 1810, 1866, 1933 r. – nr rejestru A 19. DOM Nr 27, mur., l.30-te XX. – 12/59 decyzja z dnia 8.11.1954 r. 20. DOM Nr 28, mur., 1 ćw.XX. - Cmentarz ewangelicki, ul. Cmentarna, ob. nie- 21. DOM Nr 36, mur., 4 ćw.XIX. czynny; 2 poł. XIX wieku – nr rejestru A – 616 22. DOM Nr 39, mur., 4 ćw.XIX. decyzja z dnia 11.05.1989 r. 23. DOM Nr 40, mur., XIX/XX. - Cmentarz żydowski, ul. Kilińszczaków, ob. nie- 24. DOM Nr 41, mur., ok.1910. czynny; XVIII wiek – nr rejestru A – 536 decy- 25. DOM Nr 43, mur., l.20-te XX. zja z dnia 8.08.1986 r. 26. DOM Nr 44, mur., 1 ćw.XX. 27. DOM Nr 45, mur., 4 ćw.XIX. SAMBORSKO 28. DOM Nr 46, mur., 4 ćw.XIX. - Cmentarz przykościelny ewangelicki, ob. rzym- 29. DOM Nr 47, mur., 4 ćw.XIX. sko – katolicki; 1882 r. – nr rejestru A – 699 30. DOM Nr 50, mur., 4 ćw.XIX. decyzja z dnia 8.05.1990 r. 31. DOM Nr 53, mur., ok.1910. - Cmentarz ewangelicki, ob. nieczynny; 1880 r. 32. DOM Nr 56, mur., 4 ćw.XIX. – nr rejestru A – 698 decyzja z dnia 8.05.1990 33. DOM Nr 62, mur., 4 ćw.XIX. r. 34. DOM Nr 65, mur./szach., 1 ćw.XIX. 35. DOM Nr 69, mur., 4 ćw.XIX. SYPNIEWO 36. DOM Nr 72, mur., 4 ćw.XIX. - Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP wraz 37. DOM Nr 74, mur., 4 ćw.XIX. z otoczeniem; 1835 – 1836 r. – nr rejestru A 38. SKLEP, mur., 1 ćw.XX. – 34/335 decyzja z dnia 29.08.1961 r. 39. GORZELNIA, mur., 1935. - Dom, ul. Mickiewicza 58; ok. poł. XIX wie- 40. MŁYN W GOSPODARSTWIE CHŁOPSKIM: ku – nr rejestru A – 43/613 decyzja z dnia a. młyn, mur., 2 poł.XIX, 30.08.1966 r. b. dom właściciela, ob. Nr 95, mur., 2 poł.XIX, - Cmentarz katolicki czynny; poł. XIX wieku – nr c. piekarnia, mur., 2 poł.XIX, rejestru A – 697 decyzja z dnia 8.05.1990 r. d. stajnia, ob. dom Nr 94, mur., 2 poł.XIX, e. piwnica, mur., 2 poł.XIX. TRZEBIESZKI - Park wypoczynkowy; pocz. XX wieku – nr re- BYSZKI jestru A – 414 decyzja z dnia 12.03.1982 r. 41. ZESPÓŁ DWORSKI: a. dwór, mur., 1 ćw.XX, 3.2. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych b. obora, mur., 1 ćw.XX. wskazanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabyt- 42. ZESPÓŁ FOLWARCZNY SCHONWALDE: ków. (Obiekty podkreślone wpisane do rejestru za- a. dom właściciela, ob. dom mieszkalny Nr 4, bytków wyszczególnione w punkcie 3.1.) mur., 4 ćw.XIX, b. stajnia, obora, ob. nieużytkowana, mur., 4 ćw.XIX, Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 247 – Poz. 63

c. trafostacja, mur., 4 ćw.XIX, 69. DOM Nr 11, mur., 4 ćw.XIX. d. dom robotników folwarcznych, ob. dom Nr 2, 70. DOM Nr 13, mur./szach., k.XIX. mur., 4 ćw.XIX, 71. DOM Nr 17, mur., 4 ćw.XIX. e. dom robotników folwarcznych, ob. dom Nr 3, 72. DOM Nr 19, mur., 4 ćw.XIX. mur., 4 ćw.XIX. JASTROWIE BUSINO 73. ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PAR. P.W. ŚW. MICHA- 43. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, ŁA ARCHANIOŁA: nieczynny, poł.XIX. a. kościół, mur., pocz.XX, 1913, b. ogrodzenie z 2 bramami, mur., k.XIX, BUDY c. plebania, ul.Kieniewicza 44, mur., k.XIX, 44. KOŚCIÓŁ FILIALNY P.W. ŚW. JANA CHRZCI- d. katolicki dom spotkań, ob.sala parafialna, mur., CIELA, mur., 1858. k.XIX, 45. KOŚCIÓŁ EWANGELICKI, ob. opuszczony, e. cmentarz katolicki, przykościelny, nieczynny, mur., poł.XIX. ul. Kieniewicza, poł.XIX. 46. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, XIX/XX. 74. KOŚCIÓŁ EWANG., OB. PAR. P.W. NMP, 47. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, mur., 4 ćw.XIX, 1882. nieczynny, XIX/XX. 75. RATUSZ, tzw. „Kamienny Dom” ul. Wojska Polskiego 11, mur., k.XVI, 1603. ul. Brzeźnicka 76. SĄD, ob. Placówka Opiekuńczo-Wychowaw- 48. ZAGRODA Nr 1: cza, ul. Wojska Polskiego 18, mur., ok.1930. a. dom, ob. leśniczówka, mur., 1908, 77. SZKOŁA, ul. Kilińszczaków 18, mur., k.XIX. b. budynek gospodarczy, mur., 1 ćw.XX. 78. SZKOŁA, ul. Kieniewicza 35, mur., k.XIX. 49. ZAGRODA Nr 4: 79. SZKOŁA, ul. Wojska Polskiego 25, mur., a. dom, szach., k.XIX, ok.1880. b. obora, mur., 1 ćw.XX. 80. ZESPÓŁ DWORCA PKP: 50. ZAGRODA Nr 5: a. dworzec PKP, mur., 1 ćw.XX, a. dom, mur., pocz.XX, b. dom pracowników kolei, ob. dom, ul. Dworco- b. obora, mur./drewno, 1 ćw.XX. wa 3, mur., 1 ćw.XX, 51. ZAGRODA Nr 6a: c. dom pracowników kolei, ob. dom, ul. Dworco- a. dom, mur., pocz.XX, wa 10, mur., 1 ćw.XX, b. stodoła, mur./drewno, 1 ćw.XX, d. dom pracowników kolei, ob. dom, ul. Kiliń- c. budynek gospodarczy, mur., 4 ćw.XIX. szczaków 17, mur., 1 ćw.XX, 52. DOM Nr 2, mur., 4 ćw.XIX. e. wodociągowa wieża ciśnień, ul. Dworcowa 1, 53. DOM Nr 3, mur., k.XIX. mur., 1900, 54. DOM Nr 7, mur./drewno, XIX/XX. f. budynki gospodarcze, mur./szach., 1 ćw.XX. 55. DOM Nr 8, szach., 1 poł.XIX. 81. ZESPÓŁ ZAKŁADÓW MIĘSNYCH, ob. nie- 56. DOM Nr 8a, mur., pocz.XX. użytkowany: 57. DOM Nr 10, mur./szach., k.XIX. a. budynek biurowy, ul. Kilińskiego 3, mur., 1 58. OBORA, bez n-ru, mur./drewno, 1 ćw.XX. ćw.XX, 59. OBORA, bez n-ru, mur./drewno, 1 ćw.XX. b. budynek przemysłowy, ul. Kilińskiego 5, mur., 1 ćw.XX. ul. Leśna 82. BUDYNEK PRZEMYSŁOWY, Romet-Jastro- 60. ZAGRODA Nr 15: wie, ul. Żymierskiego. a. dom, szach., 2 poł.XIX, 83. ELEKTROWNIA WODNA „JASTROWIE”, Ze- b. obora, mur., l.30-te XX. spół, mur., 1927-30. 61. ZAGRODA Nr 16: 84. BUDYNEK ELEKTROWNI WODNEJ I ROZ- a. dom, mur./szach., 1906, DZIELNI, mur., 1927-30. b. obora, mur./drewno, 1 ćw.XX. 85. ZAGRODA MŁYNARSKA: 62. ZAGRODA Nr 18: a. młyn, mur., 3 ćw.XIX, a. dom, mur./szach., 4 ćw.XIX, b. młynarzówka, ob. dom, mur., 3 ćw.XIX, b. obora, mur., 1932. c. obora I, mur., 3 ćw.XIX, 63. ZAGRODA Nr 20: d. obora II, mur., 3 ćw.XIX. a. dom, szach., 4 ćw.XIX, 86. ZESPÓŁ FOLWARCZNY ZIMNE: b. obora, mur., 1906. a. dom właściciela, ob. dom mieszkalny, mur., 4 64. DOM Nr 1, mur., 4 ćw.XIX. ćw.XIX, 65. DOM Nr 2, mur., XIX/XX. b. obora, ob. chlewnia, mur., 4 ćw.XIX, 66. DOM Nr 3, mur., XIX/XX. c. stodoła, mur., 4 ćw.XIX, 67. DOM Nr 5, mur., pocz.XX. d. spichlerz, stajnia, ob. nieużytkowane, mur., 4 68. DOM Nr 10, mur., l.20-te XX. ćw.XIX, Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 248 – Poz. 63

e. trafostacja, mur., 4 ćw.XIX, 133. DOM Nr 49, mur., pocz.XX. f. budynek gospodarczy, mur., 4 ćw.XIX, 134. DOM Nr 52, mur., 4 ćw.XIX. g. dom robotników folwarcznych, ob. dom, mur., 4 ćw.XIX. ul. Kilińskiego 87. CMENTARZ ŻYDOWSKI, nieczynny, ul. Kiliń- 135. DOM Nr 1, mur., ok.1900. szczaków, XVIII. 136. DOM Nr 2, mur./drewno, ok.1900. 88. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 137. DOM Nr 5, mur., ok.1930. zlikwidowany, ul. Kilińszczaków, pocz.XIX. 89. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, ul. Kilińszczaków nieczynny, ul. Kolejowa, 2 poł.XIX. 138. DOM Nr 1, mur., 1 ćw.XX. 90. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, ul. Cmen- 139. DOM Nr 4, mur., 1 ćw.XX. tarna, poł.XIX. 140. DOM Nr 8, mur., 4 ćw.XIX. 91. GRODZISKO WCZESNOŚREDNIOWIECZNE - 141. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. stan. 1. 142. DOM Nr 12, mur., XIX/XX. 143. DOM Nr 14, mur., 1 ćw.XX. ul. Grunwaldzka 144. DOM Nr 15, mur./szach., k.XVIII. 92. DOM Nr 6, mur., 4 ćw.XIX. 145. DOM Nr 16, mur., 4 ćw.XIX. 146. DOM Nr 20, mur., ok.1930. ul. Jagiellońska 147. DOM Nr 22a, mur., l.30-te XX. 93. DOM Nr 7, mur., pocz.XX. 148. DOM Nr 23, mur., 1908. 94. DOM Nr 7a, mur., 1 ćw.XX. 149. DOM Nr 24, mur., ok.1930. 95. DOM Nr 9, mur., 1 ćw.XX. 150. DOM Nr 25, mur., ok.1930. 96. DOM Nr 10, mur., k.XIX. 151. DOM Nr 26, mur., 4 ćw.XIX. 97. DOM Nr 16, mur., 4 ćw.XIX. 152. DOM Nr 29, ob. Internat, mur., 4 ćw.XIX. 98. DOM, bez n-ru, mur., 2 poł.XIX. 153. DOM Nr 30, mur., 4 ćw.XIX. 154. DOM Nr 31, mur., 4 ćw.XIX. ul. Kieniewicza 99. DOM Nr 1, mur., 4 ćw.XIX. ul. Kolejowa 100. DOM Nr 2, mur., 4 ćw.XIX. 155. DOM Nr 2, mur., XIX/XX. 101. DOM Nr 3, mur., 4 ćw.XIX. 156. DOM Nr 4, mur., 1 ćw.XX. 103. DOM Nr 4, mur., ok.1900. 104. DOM Nr 6, mur., 1 ćw.XX. ul. Konopnickiej 105. DOM Nr 7, mur., 1 ćw.XX. 157. DOM Nr 1, mur., 4 ćw.XIX. 106. DOM Nr 8, szach., 1 poł.XIX. 158. DOM Nr 2, mur., k.XIX. 107. DOM Nr 9, mur., 4 ćw.XIX. 159. DOM Nr 4, mur., 1902. 108. POCZTA, Nr 11, mur., 1892. 160. DOM Nr 5, mur., pocz.XX. 109. DOM Nr 12, mur., k.XIX. 161. DOM Nr 7, mur., 2 poł.XIX. 110. DOM Nr 13, mur., 4 ćw.XIX. 162. DOM Nr 10, mur., 2 poł.XIX. 111. DOM Nr 14, mur., 4 ćw.XIX. 163. DOM Nr 11, mur., pocz.XX. 112. DOM Nr 15, mur., 4 ćw.XIX. 164. DOM Nr 12, mur., 2 poł.XIX. 113. DOM Nr 16, mur., 4 ćw.XIX. 165. DOM Nr 13, mur., ok.1900. 114. DOM Nr 17, mur., ok.1900. 166. DOM Nr 15, mur., k.XIX. 115. DOM Nr 18, mur., ok.1900. 167. DOM Nr 22, mur., k.XIX. 116. DOM Nr 19, mur., ok.1900. 168. DOM Nr 28, mur., 2 poł.XIX. 117. DOM Nr 20, mur., 4 ćw.XIX, pocz.XX. 169. DOM Nr 31a, mur., ok.1930. 118. DOM Nr 21, mur., 4 ćw.XIX, pocz.XX. 170. DOM Nr 31b, mur., XIX/XX. 119. DOM Nr 22, mur., k.XIX. 171. DOM Nr 31h, mur., ok.1930. 120. DOM Nr 23, mur., k.XIX. 172. DOM Nr 32, mur., ok.1910. 121. DOM Nr 25, mur., 2 poł.XIX. 173. DOM Nr 33, mur., ok.1910. 122. DOM Nr 26, mur., 2 poł.XIX. 174. DOM Nr 34, mur., 1 ćw.XX. 123. DOM Nr 27, mur., 4 ćw.XIX. 175. DOM Nr 35, mur., 1 ćw.XX. 124. DOM Nr 28, mur., 2 poł.XIX. 176. DOM Nr 36, mur., 1 ćw.XX. 125. DOM Nr 29, mur., 4 ćw.XIX. 177. DOM Nr 39, mur., 1 ćw.XX. 126. DOM Nr 30, mur., 4 ćw.XIX. 178. DOM Nr 41, mur., 1 ćw.XX. 127. DOM Nr 36, mur., ok.1900. 179. DOM Nr 48, mur., 4 ćw.XIX. 128. DOM Nr 38, mur., 2 poł.XIX. 180. DOM Nr 53, mur., XIX/XX. 129. DOM Nr 41, mur., 4 ćw.XIX. 181. DOM Nr 54, mur., k.XIX. 130. DOM Nr 45, mur., 1 ćw.XX. 182. DOM Nr 55, mur., pocz.XX. 131. DOM Nr 46, mur., poł.XIX, 4 ćw.XIX. 183. DOM Nr 59, mur., 4 ćw.XIX. 132. DOM Nr 47, mur., ok.1900. 184. DOM Nr 63, mur., 1911. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 249 – Poz. 63

185. DOM Nr 64, mur., k.XIX. 235. DOM Nr 43, mur., 1899. 186. DOM Nr 65, mur., pocz.XX. 187. DOM Nr 68, mur., 2 poł.XIX. ul. 10 Pułku Piechoty 188. DOM Nr 69, mur., pocz.XX. 236. DOM Nr 2, mur., 2 poł.XIX. 189. DOM Nr 70, mur., 1 ćw.XX. 237. DOM Nr 4, mur., ok.1930. 190. DOM Nr 71, szach., poł.XVIII. 238. DOM Nr 5, mur., ok.1930. 239. DOM Nr 6, mur./drewno, k.XIX. ul. p. por. J. Liszyka 240. DOM Nr 9, szach., k.XIX. 191. DOM Nr 6, mur., pocz.XX. 241. DOM Nr 12, mur., XIX/XX. 242. DOM Nr 14, mur., 4 ćw.XIX. ul. Ludowa 243. DOM Nr 15, mur., 2 poł.XIX. 192. DOM Nr 3, mur., l.30-te XX. 244. DOM Nr 19, mur., 1911. 193. DOM Nr 8, mur., l.30-te XX. 245. DOM Nr 20, mur., 1 ćw.XX. 194. DOM Nr 12, mur., l.30-te XX. 246. DOM Nr 21, mur., 2 poł.XIX. 195. DOM Nr 20/21, mur., l.30-te XX. 247. DOM Nr 23, mur., 3 ćw.XIX. 196. DOM Nr 22/23, mur., l.30-te XX. 248. DOM Nr 24, mur., 3 ćw.XIX. 197. DOM Nr 27, mur., l.30-te XX. 249. DOM Nr 25, mur., 4 ćw.XIX. 250. DOM Nr 26, mur., 3 ćw.XIX. ul. 2 - go Lutego 251. DOM Nr 29, mur., 4 ćw.XIX. 198. DOM Nr 7, mur., 4 ćw.XIX. 252. DOM Nr 32, mur., k.XIX. 199. DOM Nr 11, mur., ok.1930. 200. DOM Nr 18, mur., XIX/XX. ul. Poniatowskiego 201. DOM Nr 19, mur., XIX/XX. 253. DOM Nr 7, mur., ok.1930. 202. DOM Nr 22, mur., l.30-te XX. 203. DOM Nr 37/39, mur., XIX/XX. ul. Roosevelta 204. DOM Nr 45, mur., XIX/XX. 254. DOM Nr 1, mur., 4 ćw.XIX. 205. DOM Nr 49, mur., 4 ćw.XIX. 255. DOM Nr 1a, mur., 4 ćw.XIX. 206. DOM Nr 50/52, mur., XIX/XX. 256. DOM Nr 3, mur., ok.1900. 257. DOM Nr 4, mur., ok.1900. ul. 1 Maja 258. DOM Nr 7, mur., ok.1930. 207. DOM Nr 2, mur., pocz.XX. 259. DOM Nr 8, Nadleśnictwo, mur./szach., 208. DOM Nr 4, mur., 1910. ok.1900. 209. DOM Nr 14, mur., 1 ćw.XX. 260. DOM Nr 10, mur., l.30-te XX. 261. DOM Nr 12a, mur., ok.1900. ul. Mickiewicza 262. DOM Nr 13, mur., l.30-te XX. 210. DOM Nr 1, mur., 1 ćw.XX. 263. DOM Nr 14, mur., 1 ćw.XX. 211. DOM Nr 2, mur., 2 poł.XIX. 264. DOM Nr 22, mur., ok.1930. 212. DOM Nr 3, mur., 4 ćw.XIX. 265. DOM Nr 25, mur., ok.1900. 213. DOM Nr 4, mur., 2 poł.XIX. 266. DOM, bez n-ru, mur., XIX/XX. 214. DOM Nr 5, mur., 4 ćw.XIX. 215. DOM Nr 6, mur., k.XIX. ul. Sikorskiego 216. DOM Nr 7, mur., k.XIX. 267. DOM Nr 6/7, mur., l.30-te XX. 217. DOM Nr 8, mur., 2 poł.XIX. 268. DOM Nr 8/9, mur., l.30-te XX. 218. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. 269. DOM Nr 14/15, mur., l.30-te XX. 219. DOM Nr 12, mur., ok.1900. 220. DOM Nr 14, mur., 2 poł.XIX. ul. Świętojańska 221. DOM Nr 16, mur., 2 poł.XIX. 270. DOM Nr 1/2, mur., ok.1930. 222. DOM Nr 18, mur., 1 ćw.XX. 271. DOM Nr 3/4, mur., ok.1930. 223. DOM Nr 22, mur., 2 poł.XIX. 272. DOM Nr 5/6, mur., ok.1930. 224. DOM Nr 22 a, b, mur./drewno, 1 ćw.XX. 273. DOM Nr 7/8, mur., ok.1930. 225. DOM Nr 22 c, d, mur./drewno, 1 ćw.XX. 274. DOM Nr 15, mur., ok.1930. 226. DOM Nr 23 a, b, mur./drewno, 1 ćw.XX. 227. DOM Nr 25, mur., 2 poł.XIX. ul. Wojska Polskiego 228. DOM Nr 26, mur., k.XIX. 275. DOM Nr 1, mur., 4 ćw.XIX. 229. DOM Nr 29, mur., 4 ćw.XIX. 276. DOM Nr 2, mur., 4 ćw.XIX. 230. DOM Nr 30, mur., 2 poł.XIX. 277. DOM Nr 9, mur., 1 ćw.XX. 231. DOM Nr 31, mur., 1 ćw.XX. 278. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. 232. DOM Nr 35, mur., 4 ćw.XIX. 279. DOM Nr 13, mur., 4 ćw.XIX. 233. DOM Nr 36, mur., 4 ćw.XIX. 280. DOM Nr 15, mur., 2 poł.XIX. 234. DOM Nr 38, mur., 4 ćw.XIX. 281. DOM Nr 17, mur., XIX/XX. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 250 – Poz. 63

282. DOM Nr 20, Dom Dziecka, mur., pocz.XX. 331. KAPLICZKA, obok Nr 27, mur., 2 poł.XIX. 283. DOM Nr 21, mur., ok.1910. 332. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, poł.XIX. 284. DOM Nr 22, mur., ok.1900. 333. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 285. DOM Nr 24, mur., ok.1930. nieczynny, k.XIX. 286. DOM Nr 36, mur., 1 ćw.XX. 334. ZAGRODA Nr 40: 287. DOM Nr 38, ob. internat, mur., 1 ćw.XX. a. dom, mur., l.20-te XX, 288. DOM Nr 40, mur., 1 ćw.XX. b. obora, mur., 1 ćw.XX. 335. DOM Nr 1, mur., pocz.XX. ul. Żymierskiego 336. DOM Nr 3, mur., 1922. 289. ZAGRODA Nr 73: 337. DOM Nr 5, mur., pocz.XX. a. dom, szach., poł.XIX, 338. DOM Nr 6, mur., 4 ćw.XIX. b. budynek gospodarczy, szach., 2 poł.XIX. 339. DOM Nr 8, mur., XIX/XX. 290. ZAGRODA, bez nru: 340. DOM Nr 9, mur., XIX/XX. a. dom, mur., k.XIX, 341. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. b. stodoła, szach./drewno, k.XIX. 342. DOM Nr 12, przebud. na kościół, mur., 291. DOM Nr 4, mur., 2 poł.XIX. k.XIX. 292. DOM Nr 5, mur., 2 poł.XIX. 343. DOM Nr 13, mur., 4 ćw.XIX. 293. DOM Nr 8, mur., 4 ćw.XIX. 344. DOM Nr 14, mur., pocz.XX. 294. DOM Nr 9, mur., 1901-1902. 345. DOM Nr 15, mur., pocz.XX. 295. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. 346. DOM Nr 17, mur., pocz.XX. 296. DOM Nr 11, mur., 4 ćw.XIX. 347. DOM Nr 19, mur., 4 ćw.XIX. 297. DOM Nr 12, mur., 4 ćw.XIX. 348. DOM Nr 26, mur., 4 ćw.XIX. 298. DOM Nr 13, mur., 2 poł.XIX. 349. DOM Nr 30, mur., XIX/XX. 299. DOM Nr 14, mur., ok.1900. 350. DOM Nr 31, mur., ok.1900. 300. DOM Nr 16, mur., ok.1900. 351. DOM Nr 32, mur., 4 ćw.XIX. 301. DOM Nr 17, mur., 1 ćw.XX. 352. DOM Nr 33, mur., 4 ćw.XIX. 302. DOM Nr 18, mur., 1 ćw.XX. 353. DOM Nr 36, mur., 1 ćw.XIX. 303. DOM Nr 25, mur., 1 ćw.XX. 354. DOM Nr 38, mur., pocz.XX. 304. DOM Nr 29, mur., 1 ćw.XX. 355. DOM Nr 44, mur., 1 ćw.XX. 305. DOM Nr 40a, mur., 4 ćw.XIX. 356. DOM Nr 45, mur., l.20-te XX. 306. DOM Nr 40b, mur., ok.1930. 357. DOM Nr 48, mur., k.XIX. 307. DOM Nr 41, mur., 4 ćw.XIX. 358. DOM Nr 50, mur., k.XIX. 308. DOM Nr 42, mur., ok.1930. 359. DOM Nr 51, mur., 1920. 309. DOM Nr 46, mur., 1 ćw.XX. 360. DOM Nr 59, mur., 1920. 310. DOM Nr 47, mur., 1 ćw.XX. 361. DOM Nr 62, mur., XIX/XX. 311. DOM Nr 50, mur., 1 ćw.XX. 362. DOM Nr 66, mur., 4 ćw.XIX. 312. DOM Nr 56, mur., XIX/XX. 363. DOM Nr 69, mur., XIX/XX. 313. DOM Nr 57, mur., 1 ćw.XX. 364. DOM Nr 70, mur., 4 ćw.XIX. 314. DOM Nr 62, mur., 1 ćw.XX. 365. DOM Nr 71, mur., 1 ćw.XX. 315. DOM Nr 63, mur., 1 ćw.XX. 367. DOM Nr 74, mur., pocz.XX. 316. DOM Nr 65, mur., 1 ćw.XX. 368. DOM, bez n-ru, mur., pocz.XX. 317. DOM Nr 67, mur., 1 ćw.XX. 318. DOM Nr 68, mur., 1 ćw.XX. PIASKINIA 319. DOM Nr 71, mur., 1 ćw.XX. 369. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 320. DOM Nr 72, mur., 1 ćw.XX. nieczynny, poł.XIX. 321. DOM Nr 74, mur., ok.1900. 322. DOM Nr 75, mur., ok.1900. SAMBORSKO 323. DOM Nr 76, mur., ok.1900. 370. ZESPÓŁ KOŚCIOŁA EWANG., OB. FILIAL- 324. DOM Nr 79, mur., 4 ćw.XIX. NEGO P.W. PRZYMIERZA PAŃSKIEGO: 325. DOM Nr 80, mur., 1862. a. kościół, mur., 1882, b. dzwonnica, drewno, XIX. ul. Zawiszy 371. SZKOŁA, mur., pocz.XX. 326. DOM Nr 34, mur., l.30-te XX. 372. ZESPÓŁ FOLWARCZNY I: 327. DOM Nr 36, mur., l.30-te XX. a. dom, ob. biura, mur., 4 ćw.XIX, 328. DOM Nr 44, mur., l.30-te XX. b. dwojak, ob. dom Nr 54, mur., 4 ćw.XIX, prze- bud., NADARZYCE c. czworak, ob. dom Nr 55, mur., 4 ćw.XIX, prze- 329. KAPLICZKA, przy drodze do Sypniewa, bud., mur., 2 poł.XIX. d. dwojak, ob. dom Nr 56, mur., 4 ćw.XIX, prze- 330. KAPLICZKA, obok Nr 57, mur., 4 ćw.XIX. bud., Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 251 – Poz. 63

e. obora, mur., 4 ćw.XIX, przebud., 392. SZKOŁA, ul.Mickiewicza 56, mur., pocz. f. stajnia, ob. chlewnia, mur., 1 ćw.XX, prze- XX. bud., 393. KAPLICZKA ul. Mickiewicza, mur., k.XIX. g. stodoła, mur., 1 ćw.XX, 394. KAPLICZKA, ul.Mickiewicza 1, mur., k.XIX. h. spichlerz, mur., 1 ćw.XX, 395. ZESPÓŁ DWORSKO-FOLWARCZNY: i. gorzelnia, przebud. na magazyn zbożowy, mur., a. dwór, ob. dom mieszkalny Nr 69, mur., 4 1 ćw.XX, ćw.XIX, j. stelmacharnia, ob. magazyn, mur., 4 ćw.XIX. b. kuźnia, ob. w ruinie, mur., 4 ćw.XIX, 373. ZESPÓŁ FOLWARCZNY II: c. stajnia, ob. w ruinie, mur., 4 ćw.XIX, a. dwojak Nr 62, mur., k.XIX, d. stodoła, ob. nieużytkowana, mur., 4 ćw.XIX, b. obora, mur., silnie przebud., 1 ćw.XX, e. stajnia, ob. budynek gospodarczy, mur., 4 c. budynek gospodarczy, mur., 4 ćw.XIX, ćw.XIX. d. stodoła, drewno, 4 ćw.XIX, f. spichlerz, mur. I poł. XIX w., przebudowany e. transformator, mur., 4 ćw.XIX, – wykreślony z rejestru zabytków decyzją Ministra f. dwojak I, mur., 4 ćw.XIX, Kultury z dnia 14.04.2005 r. g. chlewik, mur., 4ćw.XIX. 396. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 374. CMENTARZ KATOLICKI, PRZYKOŚCIELNY, zlikwidowany, poł.XIX. nieczynny, 1882. 397. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 375. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczynny, poł.XIX. nieczynny, poł.XIX. 398. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, poł.XIX. 376. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 399. GRODZISKO WCZESNOŚREDNIOWIECZNE nieczynny, 1880. - stan.1. 377. GRODZISKO WCZESNOŚREDNIOWIECZNE- stan.2. ul. Armii Wojska Polskiego 378. OSADA WCZESNOŚREDNIOWIECZNA - 400. ZAGRODA Nr 7: stan.5. a. dom, mur., 4 ćw.XIX, 379. OSADA WCZESNOŚREDNIOWIECZNA - b. stodoła, szach., k.XIX. stan. 6. 401. DOM Nr 1, szach., ok.poł.XIX. 380. ZAGRODA Nr 2: 402. DOM Nr 2, mur., XIX/XX. a. dom, mur., 4 ćw.XIX, 403. DOM Nr 3, szach., ok.poł.XIX. b. stodoła, mur./drewno, 1 ćw.XX. 404. DOM Nr 10, mur., 4 ćw.XIX. 381. ZAGRODA Nr 16: 405. DOM Nr 12, mur., 3/4 ćw.XIX. a. dom, mur., 1 ćw.XX, 406. DOM Nr 17, mur., XIX/XX. b. obora, mur., 1 ćw.XX, 407. DOM Nr 19, mur., 4 ćw.XIX. c. stodoła, mur./drewno, 1 ćw.XX. 408. DOM Nr 19a, mur., 1 ćw.XX. 382. ZAGRODA Nr 30: 409. DOM Nr 24/25, mur., 1 ćw.XX. a. dom, mur., 1 ćw.XX, 410. DOM Nr 26, mur./drewno, 1 ćw.XX. b. obora, mur., 1 ćw.XX. 411. DOM Nr 29, mur., 4 ćw.XIX. 383. DOM Nr 3, mur./drewno, 1 ćw.XX. 412. DOM Nr 33, mur., XIX/XX. 384. DOM Nr 5, mur., 1 ćw.XX. 413. DOM Nr 38, mur., XIX/XX. 385. DOM Nr 6, mur., XIX/XX. 414. DOM Nr 40, mur., l.20-30-te XX. 386. DOM Nr 8, mur., 1 ćw.XX. 415. DOM Nr 42, mur., 2 poł.XIX. 387. SPICHLERZ, mur., 1 ćw.XX. 416. DOM Nr 43, mur., l.30-te XX. 417. DOM Nr 44, mur., 1 ćw.XX. SMOLARY 418. DOM Nr 46, mur., 4 ćw.XIX. 388. KUŹNIA WODNA, mur./drewno, XIX/XX. 419. DOM Nr 47, mur., 4 ćw.XIX. 389. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 420. DOM Nr 51, mur., 4 ćw.XIX. nieczynny, poł.XIX. 421. DOM Nr 55, mur., 4 ćw.XIX. 422. DOM Nr 56, mur., pocz.XX. SYPNIEWO 423. DOM, bez n-ru, mur., 4 ćw.XIX. 390. ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PAR. P.W. NARODZE- 424. DOM, bez n-ru, mur., 1 ćw.XX. NIA NMP: 425. DOM, bez n-ru, mur., 1 ćw.XX. a. kościół p.w. Narodzenia NMP, mur., 1835-37, b. brama ogrodzenia, mur., XIX, ul. Dworcowa c. plebania, ul.Mickiewicza 32, szach., 1830, 426. DOM, bez n-ru, mur., 1 ćw.XX. d. spichlerz, ul. Mickiewicza 30, mur., 1 ćw.XX, e. budynek gospodarczy, ul. Mickiewicza 30, ul. Mickiewicza szach., k.XIX. 427. ZAGRODA Nr 58: 391. SZKOŁA, ul.Mickiewicza 28, mur., pocz. a. dom, mur./szach., 1 poł.XIX, XX. b. stodoła, mur./szach., poł.XIX. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 252 – Poz. 63

428. ZAGRODA Nr 59: 484. DOM, bez n-ru, mur., 4 ćw.XIX. a. dom, mur., k.XIX, b. obora, mur., XIX/XX. SYPNIEWKO 429. DOM Nr 4, mur., l.20-te XX. 485. DOM Nr 1, mur., 1 ćw.XX. 430. DOM Nr 5, mur., 1 ćw.XX. 486. DOM Nr 14, mur., pocz.XX. 431. DOM Nr 6, mur./szach., 1 poł.XIX. 487. DOM Nr 18, mur., 1 ćw.XX. 432. DOM Nr 7, mur., 4 ćw.XIX. 488. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, 433. DOM Nr 8/9, mur., k.XIX. nieczynny, poł.XIX. 434. DOM Nr 12, mur., 1 ćw.XX. 435. DOM Nr 13, mur., 4 ćw.XIX. TRZEBIESZKI 436. DOM Nr 16, mur., 1 ćw.XX. 489. PARK WYPOCZYNKOWY, pocz.XX. 437. DOM Nr 19, mur., 1 ćw.XX. 438. DOM Nr 21, mur., 1 ćw.XX. ZAGÓRZE 439. DOM Nr 23, szach., 2 poł.XIX. 490. ZESPÓŁ DWORSKI: 440. DOM Nr 24, mur., 1 ćw.XX. a. dwór, mur., 2 poł.XIX, 441. DOM Nr 27, mur., 1 ćw.XIX. b. stajnia, mur., XIX/XX. 442. DOM Nr 29, mur., 2 poł.XIX. 491. ZESPÓŁ FOLWARCZNY ZAGÓRZE: 443. DOM Nr 31, szach., ok.poł.XIX. a. dom właściciela, ob. dom mieszkalny Nr 4, 444. DOM Nr 32, mur., 1 ćw.XX. mur., 1 ćw.XX, 445. DOM Nr 33, szach., ok.poł.XIX. b. stajnia, spichlerz, ob.nieużytkowane, mur., 1 446. DOM Nr 34, mur., 1 ćw.XX. ćw.XX, 447. DOM Nr 35, mur./szach., przed 1850 – wy- c. stajnia, ob. nieużytkowana, mur., 1 ćw.XX, kreślony z rejestru zabytków decyzją Ministra Kultu- d. dom robotników folwarcznych, ob. dom Nr 2, ry i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9.02.2007 r. mur., 1 ćw.XX, 448. DOM Nr 39, mur., 1 ćw.XX. e. dom robotników folwarcznych, ob. dom Nr 3, 449. DOM Nr 40, mur., 1 ćw.XX. mur., 1 ćw.XX, 450. DOM Nr 42, mur., 1 ćw.XX. f. dom robotników folwarcznych, ob. dom Nr 4, 451. DOM Nr 43, mur., XIX/XX. mur., 1 ćw.XX. 452. DOM Nr 44, mur., 1 ćw.XX 453. DOM Nr 45, mur., XIX/XX. 3.3. Zespoły najcenniejszych zabytków rucho- 454. DOM Nr 46, mur., ok.1850. mych na terenie gminy (wpisane do rejestru zabyt- 455. DOM Nr 52, mur., 2 poł.XIX. ków – wykaz zespołów zabytków ruchomych). 456. DOM Nr 53, mur., XIX/XX. - JASTROWIE, kościół parafialny p.w. św. Mi- 457. DOM Nr 55, mur., l.20-te XX. chała Archanioła 458. DOM Nr 57, mur., 2 poł.XIX. część wyposażenia, m.in. ołtarz główny, dwa oł- 459. DOM Nr 59a, mur., 4 ćw.XIX. tarze boczne, ambona, chrzcielnica, prospekt 460. DOM Nr 65, mur., 2 poł.XIX. organowy, konfesjonały - wpisane do rejestru 461. DOM Nr 67, mur., 2 poł.XIX. zabytków pod numerem 100/B decyzją z dnia 462. DOM Nr 72, mur., 4 ćw.XIX. 18.04.1973 r. 463. DOM Nr 73, mur., 1 ćw.XX. - JASTROWIE, kościół parafialny p.w. NMP Kró- 464. DOM Nr 74, mur., 2 poł.XIX. lowej Polski 465. DOM Nr 75, mur., XIX/XX. część wyposażenia (krucyfiks, krzyż ołtarzowy, 466. DOM Nr 77, mur., ok.poł.XIX. świeczniki) wpisana do rejestru zabytków pod 467. DOM Nr 78, mur., XIX/XX. numerem 101/B decyzją z dnia 20.04.1973 468. DOM Nr 81, mur., XIX/XX. r. 469. DOM Nr 82, mur., 2 poł.XIX. - BRZEŹNICA, kościół filialny p.w. śś. Piotra i 470. DOM Nr 83, mur., 1 ćw.XX. Pawła 471. DOM Nr 84, mur., 4 ćw.XIX. wyposażenie, obejmujące m.in. ołtarz główny 472. DOM Nr 85, mur., 4 ćw.XIX. wraz z rzeźbami i obrazem, ambonę, feretron, wpi- 473. DOM Nr 91, mur., l.20-te X. sane do rejestru zabytków pod numerem 44-B de- 474. DOM Nr 92, mur., k.XIX. cyzją z dnia 5.06.1970 r. 475. DOM Nr 97-98, mur., 4 ćw.XIX. 3.4. Krajobraz kulturowy (obszarowe wpisy do 476. DOM Nr 99, mur., l.20-te XX. rejestru zabytków, parki kulturowe, parki krajobra- 477. DOM Nr 103, mur., l.20-te XX. zowe – wykaz). 478. DOM Nr 104, mur., l.20-te XX. Krajobraz kulturowy to przestrzeń historycznie 479. DOM Nr 109, mur., l.20-te XX. ukształtowana w wyniku działalności człowieka, za- 480. DOM Nr 110, mur., 1 ćw.XX. wierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przy- 481. DOM Nr 111, mur., 1 ćw.XX. rodnicze (art. 3, pkt 14 ustawy o ochronie zabytków 482. DOM Nr 112, mur., k.XIX. i opiece nad zabytkami). W celu jego ochrony oraz 483. DOM Nr 113, mur., XIX/XX. zachowania wyróżniających się krajobrazowo tere- Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 253 – Poz. 63 nów z zabytkami nieruchomymi charakterystyczny- lasami, jeziorami, nadrzecznymi torfowisko- mi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej wymi i bijącymi źródłami. cytowana wyżej ustawa przewiduje ochronę po- - Miasto Jastrowie – układ urbanistyczny miasta przez wpis do rejestru zabytków cennych kulturowo Jastrowie wpisany do rejestru zabytków pod struktur przestrzennych – układów urbanistycznych numerem 684/Wlkp/A decyzją WWKZ z dnia i ruralistycznych oraz krajobrazów kulturowych ( 15.07.2008 r. w granicach przedstawionych art. 6 ust. 1, pkt 1 lit. a i b). Ochrona krajobra- na załączniku graficznym nr 1 do niniejszego zu kulturowego powinna być komplementarna dla programu. form ochronnych krajobrazu przyrodniczego wyni- 3.5. Zabytki archeologiczne. kających ze stosownych przepisów o ochronie przy- 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisa- rody. nych do rejestru zabytków. Obszar miasta i gminy Jastrowie posiada w swo- Zabytek archeologiczny, to zabytek nieruchomy, ich granicach terytorialnych obszar chronionego będący powierzchniową, podziemną lub podwodną krajobrazu, ponadto na terenie gminy ustanowione pozostałością egzystencji i działalności człowieka, są użytki ekologiczne i pomniki przyrody. złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących - Obszar chronionego krajobrazu - Pojezierze się w nich wytworów bądź ich śladów lub zabytek Wałeckie i Dolina Gwdy obejmuje 60% po- ruchomy, będący tym wytworem( art. 3 pkt 4 usta- wierzchni Gminy i Miasta Jastrowie. wy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). - Użytki ekologiczne występujące na terenie Zabytki archeologiczne są częścią dziedzictwa Nadleśnictwa Jastrowie o łącznej powierzchni kulturowego. Na zasób zabytków archeologicznych 176,66 ha składają się zarówno tzw. stanowiska archeologicz- - Rezerwaty przyrody: Diabli Skok” rezerwat leś- ne – warstwy kulturowe i obiekty archeologiczne, ny zajmujący powierzchnię 11,71 ha i „Kozie jak i ruchome zabytki z nich pochodzące i skarby. Brody” rezerwat leśny zajmujący 9,44 ha. Europejska konwencja o ochronie archeologiczne- - Rezerwat przyrody „Wielkopolska Dolina Ru- go dziedzictwa kulturowego uznaje je jako źródło rzycy” krajobrazowy o łącznej powierzchni „zbiorowej pamięci europejskiej i instrument dla ba- 896,06 ha. Rezerwat obejmuje północno- dań historycznych i naukowych”. wschodnią część gminy Jastrowie, obszar do- Na terenie gminy Jastrowie znajduje się 5 stanowisk liny rzeki Rurzycy wraz z przyległymi do niej archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków.

MIEJSCOWOĦç OBSZAR AZP OBIEKT NR REJ. Jastrowie, stan. 44 30-27/51 grodzisko Samborsko, stan. 2 31-26/20 grodzisko Samborsko, stan. 5 31-26/23 osada Samborsko, stan. 6 31-26/24 osada Sypniewo, stan. 1 30-24/30 grodzisko

3.5.2. Wykaz stanowisk o własnej formie krajo- nowiska archeologiczne o własnej formie krajobra- brazowej. Na terenie gminy zarejestrowano 3 sta- zowej grodziska.

miejscowoħè obiekt Jastrowie, stan. 44 grodzisko Samborsko, stan. 2 grodzisko Sypniewo, stan. 1 grodzisko

3.5.3. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych obserwację archeologiczną terenu oraz uwzględ- stanowisk archeologicznych łącznie z ich funkcją nianie informacji zawartych w archiwach, zbiorach oraz krótką analizą chronologiczną (opis koncentra- muzealnych, instytucjach i publikacjach. Należy jed- cji stanowisk archeologicznych – uwarunkowania nak pamiętać, że zbiór dokumentacji AZP, reprezen- fizjograficzne). tujący ewidencję zasobów archeologicznych, jest Podstawową i wiodącą metodą ewidencjonowa- otwarty i ciągle uzupełniany w procesie archeolo- nia stanowisk archeologicznych jest ogólnopolski gicznego rozpoznania terenu. Do zbioru włączane są program badawczo – konserwatorski Archeologicz- informacje o wszystkich sukcesywnie odkrywanych ne Zdjęcie Polski reliktach przeszłości niezależnie od charakteru ba- (AZP). Systematyzuje dotychczasowy zasób wie- dań, a także wszystkie bieżące informacje weryfiku- dzy o rozpoznaniu archeologicznym terenu, poprzez jące lub uzupełniające dotychczasowe dane. W ten Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 254 – Poz. 63 sposób dokumentacja stanowisk archeologicznych Poniższa tabela prezentuje zasoby archeologicz- utworzona metodą AZP jest źródłem najbardziej ak- nego dziedzictwa kulturowego na terenie miasta i tualnej wiedzy o terenie. gminy Jastrowie

GMINA JASTROWIE Ogólna Kategorie faktów osadniczych w obrúbie stanowisk iloħè Iloħè Cmentarzysk Cmentarzysk Punkty Ħlady stan. Grodziska Osady Inne Faktów a pđaskie a kurhanowe osadnicze osadnicze archeo. osadn. 3 5 - 134 83 117 3 345 300

Terytorialnie według podziału Polski J. Kondra- su rzymskiego. Związane jest to z pojawiającym się ckiego gmina położona jest w makroregionie Poje- tutaj osadnictwem ludności kultury wielbarskiej na- zierze Południowopomorskie z mezoregionami: pływającej z Pomorza Wschodniego do Wielkopolski - Pojezierze Szczecineckie Północnej. Schyłek osadnictwa kultury wielbarskiej - Równina Wałecka przypada na przełom II i III w. n.e., co wiąże się z - Dolina Gwdy. odpływem ludności tej kultury w stronę Morza Czar- Gmina i Miasto Jastrowie położone jest w obrębie nego. W późniejszym okresie rzymskim i wędrówek jednostki geologiczno-strukturalnej zwanej Wałem ludów (III-VI w. n.e.) na omawianym terenie poja- Pomorsko-Kujawskim. Gminę Jastrowie można po- wia się ludność kultury przeworskiej. dzielić na dwie części biorąc pod uwagę ukształto- W VIII w. nastąpił rozwój osadnictwa wczesno- wanie powierzchni: część północna gminy jest wy- średniowiecznego. Na uwagę zasługują grodziska w soczyzną morenową w wyraźnym ciągiem wzgórz i Jastrowiu, Sypniewie i Samborsku, założone w VIII- pagórków czołowo-morenowych, które zostały na- IX w. Rozwój osadnictwa grodowego wpłynął na łożone na rozległe powierzchnie wysoczyzny denno- przemiany osadnictwa otwartego. Było to podstawą morenowej falistej bądź płaskiej. Część południowa do kształtowania się wczesnoplemiennych, a póź- z kolei jest równiną sandrową, zbudowaną są z pia- niej wczesnopiastowskich struktur osadniczych. sków i żwirów a efektem takiej budowy jest rów- Osadnictwo w czasach nowożytnych na tych ninny lub lekko pofalowany krajobraz, poprzecinany terenach śledzić możemy głównie poprzez źródła dolinami rzecznymi i rynnami jeziornymi. Doliny rzek archeologiczne pochodzące z penetracji powierzch- zbudowane są z piasków i żwirów rzecznych, w do- niowych wykonywanych w ramach Archeologicz- linie Gwdy występują terasy rzeczne. nego Zdjęcia Polski. Ukształtowanie powierzchni i budowa geologicz- Gmina Jastrowie należy do najbardziej zalesionych na ma również swoje odzwierciedlenie w rozmiesz- gmin w kraju, warunki do osadnictwa w pradziejach czeniu osadnictwa pradziejowego na terenie gminy nie były tu wszędzie dogodne. Stanowiska archeolo- i miasta Jastrowie. giczne występują głównie na skrajach i krawędziach Najstarsze ślady osadnictwa na badanym obsza- dolin rzek i mniejszych cieków wodnych oraz na wy- rze wiążą się z środkowym okresem epoki kamienia, piętrzeniach terenowych na glebach piaszczystych. a więc mezolitem (około 8300-4300 p.n.e). Była to Osadnictwo koncentruje się po obu stronach rzeki ludność zbieracko-łowiecka prowadząca traperski Płytnicy, na terasach zalewowych rzek Młynówki i typ gospodarowania. Samborki oraz nad innymi mniejszymi ciekami wod- Wyraźniejsze pozostałości po osadnictwie pocho- nymi. Stanowiska archeologiczne zlokalizowane są dzą z młodszej epoki kamienia, to jest neolitu (4300- wzdłuż brzegów jeziora Businowo oraz wokół wsi 1700 p.n.e.). Z różnych stanowisk z tego okresu Nadarzyce i Sypniewko. pochodzą krzemienne i kamienne narzędzia pracy. Uwagę zwracają ślady najstarszego osadnictwa Szczególną aktywność na tych terenach zazna- mezolityczno – neolitycznego występujące na sta- czyła ludność kultury łużyckiej przypadającej na nowiskach wielokulturowych głównie z materiałem okres 1200-500 p.n.e. Wielkopolskę pokrywała należącym do kultury pomorskiej i z okresu wpły- w tym czasie gęsta już sieć osadnicza tej kultury. wów rzymskich w okolicach Jastrowia i Nadarzyc. Na przełomie epoki brązu i żelaza (650-500 p.n.e.) Osadnictwo kultury łużyckiej i pomorskiej występu- pojawiła się tutaj ludność kultury pomorskiej prze- jące w połączeniu z materiałami rzymskimi i wczes- mieszczającej się z Pomorza do Wielkopolski. nośredniowiecznymi, koncentruje się w okolicach Niewiele danych posiadamy na temat osadnictwa Nadarzyc, Jastrowia i Sypniewa. W okresie wczes- z młodszego okresu przedrzymskiego (II-I w. p.n.e.). nego średniowiecza zajmowane są nie tylko rejony Jak dotąd jedynych informacji dostarczyły nam ba- dolin rzecznych, ale i tereny wysoczyzny. W tym dania realizowane w ramach Archeologicznego czasie kształtuje się obecny układ miejscowości, Zdjęcia Polski. Wyraźny wzrost osadnictwa notuje stanowiska średniowieczne i nowożytne występu- się na tych terenach na początku wczesnego okre- jące w pobliżu obecnych miejscowości wyznaczają Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 255 – Poz. 63 tym samym ich metrykę. XIV/XV w. prężnego ośrodka, jakim było Jastrowie Kultura wczesnego i późnego średniowiecza z 4. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów licznym materiałem ceramicznym występuje głów- dziedzictwa i krajobrazu kulturowego. nie w rejonie miejscowości Jastrowie, Sypniewo i 4.1. Stan zachowania i obszary największego za- Samborsko, co jest związane z powstaniem w tym grożenia zabytków okresie grodzisk a później z przebudową stosunków 4.1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych osadniczych, lokacją wsi i powstaniem na przełomie wpisanych do rejestru zabytków.

MIEJSCOWOĦç OBIEKT STAN ZACHOWANIA BUDY Koħcióđ filialny 4 p.w. ħw. Jana Chrzciciela BRZEĻNICA Koħcióđ filialny 4 p.w. ħw. Piotra i Pawđa Cmentarz przykoħcielny 3 JASTROWIE Koħcióđ parafialny p.w. NMP Królowej Polski, ul. 4 Mickiewicza Zespóđ koħciođa parafialnego p.w. ħw. Michađa Archaniođa koħcióđ 4 plebania 4 katolicki dom spotkaē 4 cmentarz 4 JASTROWIE Cmentarz Ľydowski, 3 ul. Kiliēszczaków Cmentarz ewangelicki, 3 ul. Cmentarna Dom, ul. Konopnickiej 71 4 – zrekonstruowany w latach 1992 – ‘94 Ratusz - „Kamienny Dom”, 3 ul. Wojska Polskiego 11 SAMBORSKO Cmentarz przykoħcielny 4 Cmentarz ewangelicki 3 Koħcióđ parafialny p.w. 4 Narodzenia NMP SYPNIEWO Dom, ul. Mickiewicza 58 4 Cmentarz katolicki 3 TRZEBIESZKI Park wypoczynkowy 3 LEGENDA: 1. Bardzo zły 2. Zły 3. Dostateczny 4. Dobry 5. Bardzo dobry

- Kościół filialny p.w. św. Jana Chrzciciela w Bu- rozecie nad portalem. Stan wyposażenia dobry, jed- dach wzniesiony w 1858 r. Fundamenty w stanie nak obiekty wadliwie przemalowane. Stan technicz- dobrym. Na elewacji wschodniej i zachodniej nad ny budynku ogólnie dostateczny. Należałoby zbadać zwieńczeniami otworów okiennych widoczne pęk- rysy w górnej partii ścian zewnętrznych celem oce- nięcia w formie rys wzdłuż spoin naprawiane w roku ny czy przeprowadzone naprawy były wystarczają- 1985. Więźba dachowa w stanie dobrym. Pokrycie ce i co było przyczyną pojawienia się tego rodzaju wtórne (pierwotnie dachówka karpiówka) w sta- spękań. Ponadto konserwacji wymaga oszklenie ro- nie dobrym. Posadzki pierwotne w stanie dobrym zety nad wejściem głównym do kościoła. – przemalowane. Stolarka drzwiowa w stanie do- - Kościół filialny p.w. śś. Piotra i Pawła w Brzeźni- brym, drzwi wejściowe nowe. W nawie w oknach cy powstał 1650 roku jako drewniany z tego okre- w osiach zewnętrzny współczesne witraże, okna w su zachowała się jedynie wieża. W roku 1847 w stanie dobrym. Konserwacji wymaga oszklenie w miejscu dawnego drewnianego wybudowano nowy Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 256 – Poz. 63 murowany kościół, który wraz z drewnianą wieżą dowano ze składek wiernych. Do jego wnętrza z dotrwał do czasów obecnych. Obiekt ten znajduje poprzedniego kościoła przeniesiono wyposażenie. się w stanie dobrym, jest poprawnie utrzymywa- Pierwszego remontu kościoła dokonano ok. 1930 r. ny. W roku 1989 przeprowadzono remont wieży. przed rokiem 1982 pokryto dach nowa dachówką, W roku 2005 dokonano remontu kościoła polegają- założono rynny przeprowadzono prace malarskie i cego na wymianie pokrycia dachowego z dachówki konserwatorskie we wnętrzu kościoła, przeprowa- zakładkowej na nową ceramiczną dachówkę rów- dzono kapitalny remont organów. W larach 1984 nież zakładkową oraz wymiany stolarki okiennej na – ’87 przeprowadzono restaurację malowideł w nowe drewniane odtwarzające historyczne wykroje, kościele, konserwację ołtarzy i ambony, remont ele- wymiary i podziały. Po przeprowadzony remoncie wacji poprzez naprawę tynków, zainstalowano w czynem społecznym pomalowano ściany we wnę- prezbiterium nowe witraże. W roku 1998 pomalo- trzu obiektu. wano elewacje kościoła, w 2002 r. przeprowadzo- - Cmentarz przykościelny w Brzeźnicy zadbany, no remont organów, a w 2009 wymianę pokrycia jednak jego układ został zatarty, nagrobki usunię- dachowego na nowe z ceramicznej dachówki kar- to. Charakter rozplanowania regularny z czytelny- piówki wraz z obróbkami blacharskimi zgodnie ze mi granicami i centralnie usytuowanym kościołem. sztuka konserwatorską. Usytuowany na niewielkim wzniesieniu od zachodu - Plebania została wzniesiona w 1870 r. przez i południa łagodnie oskarpowanym. Cmentarz przy- ówczesnego proboszcza Franza Fenglera, który peł- kościelny otoczony płotem drewnianym porastają nił posługę kapłańską w Jastrowiu w latach 1858 drzewa liściaste. Od wschodu przylegają do niego – 1905 i pochowany jest na cmentarzu przykoś- pola uprawne. cielnym. Data budowy odlana została na żeliwnym - Kościół parafialny p.w. NMP Królowej Polski, krzyżu wieńczącym ryzalit wraz z pozdrowieniem: ul. Mickiewicza w Jastrowiu wzniesiony w latach „ Laudetur Jesus Chrystus In Eternam F.F. 1870”. 1880 – 1882 dla miejscowych ewangelików w sty- Plebania zawsze pełniła funkcję domu proboszcza. lu eklektycznym inspirowanym neogotykiem i neo- Budynek w stanie prawie niezmienionym znajduje romanizmem. W roku 1947 został przejęty przez się w dobrym stanie technicznym. W obiekcie w parafię rzymsko – katolicka p.w. św. Michała Ar- latach 1993 – ’97 wymieniono stolarki okienne na chanioła w Jastrowiu i poświecony pod wezwaniem nowe drewniane odtwarzające historyczne wykroje, NMP Królowej Polski. W roku 1975 dekretem Kurii wymiary oraz podziały a także wymieniono podłogi, Biskupiej Koszalińsko – kołobrzeskiej przy koście- w roku 1999 zainstalowano centralne ogrzewanie le powołano wikarię a w roku 1982 przekształco- a w 2001 r. wymieniono zniszczona dachówkę na no ja w samodzielną parafię. Kościół znajduje się nowa ceramiczną, zakładkową. w dobrym stanie technicznym. Przy obiekcie pro- - Katolicki dom spotkań, ob. salka parafialna został wadzono liczne drobne prace remontowe. W 1982 wzniesiony na pocz. XX wieku. Po 1945 budynek przeprowadzono remont dachu, pokryto blachą wie- pełnił funkcje salki katechetycznej. Budynek znajdu- życzki, kotłownie, zakrystie i prezbiterium. Złozono je się w dobrym stanie technicznym. Przed rokiem rynny i rury spustowe. W roku 1983 złożono insta- 1984 (istniejąca dokumentacja fotograficzna z tego lację centralnego ogrzewania, wykonano ołtarz so- właśnie roku) zamurowano dwa otwory okienne w borowy oraz ołtarz św. Maksymiliana Kolbe. W roku parterze. W roku 2000 wymieniono stolarki okienne 1984 pomalowano kościół wewnątrz oraz oszklono w całym budynku na nowe drewniane z zachowa- duże okno w elewacji frontowej i okna na chórze. W niem wymiarów i podziałów. W 2001 r. przeprowa- latach 1988 – ’92 wykonano remont organów, po- dzono remont wnętrz: położono nowe posadzki oraz łożono nowe posadzki oraz doprowadzono wodę do zainstalowano współczesny kominek z wkładem do kościoła. W roku 1996 wykonano remont elewacji ogrzewania. wieży jednak prace te zostały wykonane niezgodnie - cmentarz przykościelny założony w 1903 r. o z zasadami konserwatorskimi. W roku 1997 przeło- regularnym charakterze posida czytelne granice żono łupek nad nawą z uzupełnieniem brakujących pierwotnego układu. Znajduje się na nim 1 nagro- części od wschodu poprzez zastosowanie dachówki bek proboszcza parafii z lat 1858 – 1905 Franza bitumicznej. W roku 2007 wykonano prace remon- Fenglera. Cmentarz porasta starodrzew w dobrym towo – konserwatorskie wieży kościoła polegające stanie zdrowotnym. na: naprawie pokrycia wieży, oczyszczeniu elewacji wieży i uzupełnieniu ubytków ceglanych oraz wy- - „KAMIENNY DOM”, ob. Bibliotek w Jastrowiu mianie drewnianych żaluzji i naprawie drewnianych przy ul. Wojska Polskiego 11 wzniesiony został schodów wewnętrznych. Prace te zostały wykona- jako siedziba Ekonomii Jastrowskiej prawdopodob- ne zgodnie ze sztuką konserwatorską. nie pod koniec XVI wieku, miedzy 1590 a 1612 - Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Michała rokiem w stylu późnorenesansowym. W czasie po- Archanioła w Jastrowiu topu szwedzkiego budynek zwany już wtedy „ka- - kościół p.w. św. Michała Archanioła wzniesio- miennym domem” został spalony. W 1677 r. staro- ny został na miejscu poprzedniego szachulcowego sta ujsko – pilski Krzysztof Grzymułowski przekazał w 1913 r. w stylu neobarkowym. Kościół wybu- „kamienny dom” na ratusz i w tym czasie otrzymał Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 257 – Poz. 63 on drewniana wieżę. Prawdopodobnie z tego okresu - Cmentarz ewangelicki, ul. Cmentarna w Jastro- pochodzi kamienny kartusz z herbem miasta z orłem wiu założony został w 2 połowie XIX wieku. Najstar- polskim oraz wstęgą z datą „1603 r.” Obiekt pełnił szy istniejący na cmentarzu nagrobek ma datę 1865 role nie tylko ratusza miejskiego ale do czasu budo- r. Teren cmentarza nieogrodzony z pozostałościami wy kościoła ewangelickiego w 1786 r. odbywały się dawnego ogrodzenia w formie słupów bramnych. w nim także nabożeństwa protestanckie. Do 1737 Na terenie cmentarza liczny starodrzew. Charakter r. miesciła się tu siedziba szkoły miejskiej. Istniejący rozplanowania cmentarza regularny, kwaterowy z budynek ratusza ulegał licznym przeróbkom w 1801 czytelnymi granicami, czytelnym układem i kompo- r., w 1866 r. przeróbka więźby dachowej przez Zi- zycją roślinną. Nagrobki zachowane w niewielkiej mermanna, w 2 połowie XIX wieku i ok. 1930 r. części i zdewastowane. Stan zachowania cmenta- dokonano częściowej wymiany stolarek okiennych rza wskazuje na konieczność jego ogrodzenia, upo- oraz poszerzono otwór okienny w elewacji północ- rządkowania, zabezpieczenia najcenniejszych ele- nej na parterze, powiększono budynek o część za- mentów sepulkralnych oraz przeprowadzenia prac chodnią nakryta płaskim dachem i scalono ja pod pielęgnacyjnych drzewostanu. względem wyglądu elewacji z częścią starszą, ok. - Cmentarz przykościelny w Samborsku niegrze- 1930 r. dokonano wymiany stolarek drzwiowych, balny założony został w 1882 r. przez ewangelików. przebudowano wnętrza na piętrze wzmacniając Na jego obszarze w centrum wzniesiono w tym sa- strop jednej z sal żeliwną kolumienką oraz dokona- mym roku kościół ewangelicki obecnie filialny p.w. no wymiany stopni klatki schodowej na granitowe. Przemienienia Pańskiego. z kamienia polnego i cegły W roku 1933 rozebrano drewnianą wieżę. Po 1945 jako neoromański. W zachodniej części cmentarza r. w budynku mieścił się Urząd Stanu Cywilnego a usytuowana jest drewniana dzwonnica z końca XIX następnie Miejski Dom Kultury od 1960 r. wraz z wieku. Teren cmentarza ogrodzony siatką rozciąg- biblioteką. Ponadto w roku 1975 dokonano kapital- nięta na betonowych słupach z wysokim dobrze za- nego remontu budynku wraz z przebudową ścian chowanym starodrzewiem. Układ regularny, granice na piętrze i montażem centralnego ogrzewania. W czytelne. roku 2009 przeprowadzono remont więźby dacho- - Cmentarz ewangelicki w Samborsku założony w wej wraz z wyminą pokrycia dachowego na nowe 1880 r., obecnie nieczynny. Najstarszymi nagrobka- wykonane z ceramicznej zakładkowej dachówki gla- mi na cmentarzu są żeliwne krzyże z datami: 1887, zurowanej. Ponadto na rok bieżący zaplanowano 1890, 1893 i 1894. Charakter rozplanowania regu- remont i osuszenie ścian parteru, położenie nowej larny z czytelnymi granicami układu pierwotnego i posadzki w hollu z płt kamiennych wymianie stola- czytelnym układem dwukwaterowym. Teren cmen- rek drzwiowych z zachowaniem historycznych wy- tarz nieogrodzony, nagrobki zniszczone, drzewostan miarów, wykrojów i detali architektonicznych. zredukowany. - Dom przy ul. Konopnickiej 71 w Jastrowiu zbu- - Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP w Syp- dowany został pod koniec XVIII wieku w konstruk- niewie wzniesiono w latach 1835 – 1836 w miej- cji szachulcowej. Jest przykładem kalenicowej z scu starszego szachulcowego, z którego pochodzą dachem naczółkowym zabudowy mieszkalnej lub ołtarze. Obiekt ten znajduje się w stanie dobrym, rzemieślniczej małego miasta typowej dla tego te- jest poprawnie utrzymywany. Przy kościele przepro- renu i czasu, nielicznie już reprezentowanej na te- wadzono prace remontowe polegające na wymianie renie Jastrowia. W roku 1991 obiekt ze względu pokrycia dachowego ceramicznej dachówki kar- na bardzo zły stan techniczny został rozebrany do piówki w układzie w koronkę na nową ceramiczną fundamentów i w latachh kolejnych do 1994 r. od- dachówkę zakładkową. Ponadto w 2006 r. przepro- budowany z odtworzeniem gabarytów i architektu- wadzono remont zachowawczy wieży kościoła po- ry obiektu. Obiekt obecny wzniesiony jest z cegły, legający na wymianie pokrycia wieży, wymianie de- otynkowany i obłożony imitacja konstrukcji szachul- skowania zwieńczenia wieży z jej impregnacja oraz cowej. Jego stan techniczny jest dobry. naprawie wewnętrznych i zewnętrznych wieży. - Cmentarz żydowski, ul. Kilińszczaków w Ja- - Dom usytuowany przy ul. Mickiewicza 58 w strowiu założony został w XVIII wieku. Najstarszy Sypniewie nie posiada wyraźnych cech stylowych. istniejący na cmentarzu nagrobek ma datę 1856 r. Jego czas powstania datuje się na ok. połowę XIX Teren cmentarza nieogrodzony z pozostałościami wieku. Jest budynkiem mieszkalnym użytkowanym dawnego ogrodzenia w formie ceglanych słupów w dobrym stanie technicznym. W jego fasadzie po bramnych. Na terenie cmentarza liczny starodrzew 1966 r. zlikwidowany został trójkątny przyczółek. w układzie z połowy XIX wieku. Charakter rozpla- Ponadto w 1997 r. przeprowadzono remont więź- nowania cmentarza swobodny z czytelnym ukła- by, pokrycia dachowego, wykonano nowe tynki dem rzędowych nagrobków i mogił oraz czytelnymi elewacji, dobudowano łazienkę, ponadto wymienio- granicami. Stan zachowania cmentarza wskazuje no stolarkę okienna i częściowo drzwiową. na konieczność jego ogrodzenia, uporządkowania - Cmentarz katolicki w Sypniewie założony w zachowania i zabezpieczenia najwartościowszych połowie XIX wieku. Najstarsze nagrobki z datami: nagrobków oraz przeprowadzenia prac pielęgnacyj- 1877, 1878, 1900, 1901, 1902 i 1907 r. Cmen- nych drzewostanu. tarz ten został dwukrotnie powiększany: w okresie Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 258 – Poz. 63 międzywojennym o 15 arów i po 1945 r o 55 arów b) ujętych w ewidencji Wielkopolskiego Woje- w stronę południową i zachodnią. Charakter rozpla- wódzkiego Konserwatora nowania regularny z czytelnym układem pierwot- Zabytków nego cmentarza. Zachowane pojedyncze nagrobki - BRZEŹNICA, kościół filialny p.w. Chrystusa Króla oraz drzewostan w alei głównej starego cmentarza. Zespół wystroju i wyposażenia, w skład którego Cześć starsza zaniedbana. wchodzi m.in: ołtarz główny wraz z obrazem, am- - Park wypoczynkowy w Trzebieszkach założony bona, kropielnica, prospekt organowy, polichromia został na początku XX wieku. Jego granice i układ figuralna (z przedstawieniami Chrystusa, aposto- kompozycyjny z dużą ilością starego drzewostanu łów, symboli ewangelistów) i ornamentalna -pokry- jest w większej części zachowany. Na jego tere- wająca strop, balustradę empory, łuk tęczowy oraz nie znajduję się współczesny hotel i szachulcowa ściany. Stan zachowania ogólnie dostateczny. Na restauracja. Z uwagi na fakt, iż park ma charakter polichromowanym stropie widoczne zacieki. wypoczynkowy, w większej części krajobrazowy - BUDY, kościół filialny p.w. Narodzenia św. Jana zalecane jest przeprowadzenie prac porządkowych Chrzciciela w części przy hotelu i restauracji. Pojedyncze elementy wyposażenia – m.in. ołtarz Wszystkie prace przy obiektach wpisanych do re- główny wraz z rzeźbami. Stan zachowania dosta- jestru zabytków wymagają pozwolenia Wielkopol- teczny – obiekt przemalowany. skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków po - SAMBORSKO, kościół filialny p.w. Przemienienia uprzednim uzgodnieniu ich zakresu w Wojewódzkim Pańskiego Urzędzie Ochrony Zabytków w Poznaniu – Delega- Wyposażenie, obejmujące m.in. kropielnicę, pro- tura w Pile. spekt organowy oraz komplet ławek. Stan wyposa- 4.1.2. Stan zachowania zabytków ruchomych. żenia ogólnie dobry. a) wpisanych do rejestru zabytków - SYPNIEWO, kościół parafialny p.w. Narodzenia - JASTROWIE, kościół parafialny p.w. św. Micha- NMP ła Archanioła Zespół wyposażenia, w skład którego wchodzą Stan zachowania wyposażenia wpisanego do re- m.in. ołtarze boczne wraz z obrazami, ambona, jestru zabytków ogólnie dostateczny – drewniane chrzcielnica, kropielnica, prospekt organowy, rzeź- elementy przemalowane (ołtarze, rzeźby, ambona, by. Stan ich zachowania – dostateczny. Ołtarze, prospekt organowy, konfesjonały). Na niektórych ambona, chrzcielnica, prospekt organowy są prze- elementach widoczne ślady żerowania drewno- malowane – wtórna warstwa malarska zaciera ich jadów (np. figura św. Jan Nepomucena z ołtarza walory zabytkowe i estetyczne. Obrazy ołtarzo- głównego, pokrywa chrzcielnicy), na ambonie drob- we - pociemniałe, zabrudzone, spękane, z ubytka- ne uszkodzenia ornamentów. mi Wskazane przeprowadzenie konserwacji, która Pozostałe elementy zabytkowego wyposażenia przywróci pierwotny wygląd wyposażenia kościoła. ujęte w ewidencji Wielkopolskiego Wojewódzkiego 4.1.3. Stan zachowania dziedzictwa archeolo- Konserwatora Zabytków – m.in. polichromia stropu gicznego oraz istotne zagrożenia dla zabytków ar- z przedstawieniem św. Michała Archanioła, ewan- cheologicznych gelistów i innych świętych oraz komplet ławek. Stanowiska archeologiczne nie wpisane do reje- Stan zachowania ogólnie dostateczny – polichromie stru zabytków, ujawnione głównie podczas badań częściowo przemalowane. AZP, stanowią podstawową i najliczniejszą grupę, - JASTROWIE, kościół parafialny p.w. NMP Kró- która składa się na archeologiczne dziedzictwo kul- lowej Polski turowe. Najlepiej zachowane są stanowiska arche- Stan zachowania obiektów wpisanych do rejestru ologiczne położone na nieużytkach, terenach nieza- – ogólnie dostateczny (na krucyfiksie uszkodzenia budowanych oraz terenach zalesionych. polichromii, wyroby metalowe wtórnie pokryte war- W myśl art. 6 pkt 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 stwą srebrzanki). r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. Pozostałe elementy zabytkowego wyposażenia U. Nr 162, poz. 1568) wszystkie zabytki archeolo- ujęte w ewidencji Wielkopolskiego Wojewódzkiego giczne – bez względu na stan zachowania podlegają Konserwatora Zabytków – m.in. kropielnica, pro- ochronie i opiece. spekt organowy oraz komplet ławek. Stan zacho- Aktualnie zagrożeniem dla stanowisk archeolo- wania ogólnie dostateczny – prospekt organowy gicznych są inwestycje budowlane i przemysłowe, oraz ławki przemalowane. nielegalna eksploatacja piaśnic i żwirowni. Istotne - BRZEŹNICA, kościół filialny p.w. śś. Piotra i Pa- zagrożenie dla zachowania substancji zabytkowej wła stanowisk archeologicznych zlokalizowanych w ob- Stan zachowania obiektów wpisanych do rejestru rębie pół uprawnych stanowi głęboka orka. Niektóre zabytków dostateczny: ołtarz, rzeźby, ambona prze- zagrożenia pojawiły się w ciągu ostatnich lat, jak na malowane – obecna warstwa malarska niewłaści- przykład działalność tzw. poszukiwaczy skarbów z wa, zniekształca walory zabytkowe. Wskazana jest wykrywaczami metali, których rozmiarów nie po- konserwacja ww. obiektów, która przywróci ich trafimy ocenić. Działalność ta szczególnie zagraża pierwotny wygląd. cmentarzyskom zlokalizowanym na terenie gminy. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 259 – Poz. 63

Wiele zagrożeń wynika z przyspieszonego rozwoju pod względem konserwatorskim obszarów. Cmen- gospodarczego– jak już wspomniano użycie ciężkie- tarze te w przeważającej większości są nieczynne go sprzętu w rolnictwie, rozwój budownictwa na i nie zagospodarowane, więc ulegają postępującej obrzeżach miast, budowa dróg. A zatem podstawo- degradacji. Wiele z nich jest nieogrodzonych stąd wym zagrożeniem dla stanowisk archeologicznych pozostałości starych nagrobków i metalowych krat oraz nawarstwień kulturowych są wszelkie inwe- z uwagi na łatwy dostęp oraz na zarośnięcie samo- stycje związane z zabudowaniem i zagospodaro- siejkami i licznymi krzewami są zagrożone kradzieżą waniem terenu, które wymagają prowadzenia prac Gmina Jastrowie oprócz pojedynczych, cząstko- ziemno-budowlanych. wych miejscowych planów zagospodarowania prze- Wysoki stopień zurbanizowania ma samo miasto strzennego nie posiada ogólnego planu będącego Jastrowie. Zabytkowy układ urbanistyczny miasta, prawem miejscowym. Fakt ten z punktu widzenia nakazuje szczególną ochronę pradziejowych, śred- ochrony konserwatorskiej jest istotnym zagrożeniem niowiecznych i nowożytnych nawarstwień kulturo- dla zabytków nieruchomych figurujących w ewi- wych w jego obrębie. dencji WWKZ. Bowiem ustalenie ochrony w miej- Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicz- scowym planie zagospodarowania przestrzennego nych, prace ziemne prowadzone w strefie ochrony gminy jest jedną z czterech form ochrony zabytków stanowisk archeologicznych wymagają prowadze- i opieki nad zabytkami. Pozostałe - wpis do reje- nia prac archeologicznych w zakresie uzgodnionym stru zabytków, dotyczy nielicznej grupy obiektów z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Za- w gminie Jastrowie, zaś uznanie za pomnik historii bytków. Jest to szczególnie ważne podczas takich i utworzenie parku kulturowego, obecnie gminy nie inwestycji jak budowa obwodnic, dróg, zbiorników dotyczy. Brak szczegółowych zapisów dotyczących retencyjnych, kopalń kruszywa, gdyż inwestycje ochrony historycznych założeń ruralistycznych, ze- te z uwagi na szerokopłaszyznowy charakter prac społów folwarcznych, wspomnianych wyżej cmen- ziemnych, w bezpowrotny sposób niszczą substan- tarzy i parków nie wpisanych do rejestru zabytków cję zabytkową i obiekty archeologiczne. oraz pojedynczych obiektów architektury spowodo- Przebudowa układów urbanistycznych, rurali- wać może nieodwracalne, daleko idące przekształ- stycznych i założeń pałacowo-parkowych prowadzi cenia przestrzenne, kubaturowe, materiałowe oraz często do naruszenia średniowiecznych i nowożyt- architektoniczne krajobrazu kulturowego gminy. nych nawarstwień kulturowych. W związku z tym Znacznym zagrożeniem dotyczącym układu i wnę- wszystkie prace ziemne wymagają jednoczesnego trza urbanistycznego miasta Jastrowie wpisanego prowadzenia badań archeologicznych. Wyniki ba- do rejestru zabytków, jest degradacja zabytkowej dań często stanowią jedyną dokumentację nastę- substancji spowodowana wymogami współczesnej pujących po sobie epizodów osadniczych na tym cywilizacji. Wymiana historycznej tkanki budynków terenie. Pozwalają skorygować, uszczegółowić i w postaci oryginalnych drewnianych stolarek okien- potwierdzić dane ze źródeł pisanych. Pozyskany w nych i drzwiowych, ceramicznego pokrycia dacho- trakcie badań materiał ruchomy umożliwia uzupeł- wego, a także pozbawianie budynków ich pier- nienie danych o kulturze materialnej mieszkańców. wotnych dekoracji architektonicznych negatywnie Zagrożeniem dla dziedzictwa archeologiczne jest wpływa nie tylko na same obiekty, ale także na za- też rozwój turystyki zwłaszcza nad rzekami, jezio- bytkowe wnętrze miejscowości. Podobne problemy rami i w obszarach leśnych. Tereny te atrakcyjne związane z wystrojem elewacji dotyczą także cha- pod względem rekreacyjnym obecnie, często były rakterystycznej zabudowy wiejskiej i folwarcznej. również okupowane przez ludzi w pradziejach i Zagrożenia te związane są nie tylko z wymianą sto- wczesnym średniowieczu. Dostęp do wody, który larek okiennych i drzwiowych, ale także powiązane stanowił podstawę egzystencji osadniczej umożli- niejednokrotnie z powiększeniami otworów okien- wiał tworzenie niezwykle licznych osad o metryce nych bądź ich zamurowaniami a także niekontrolo- sięgającej od epoki kamienia po czasy nowożytne. wanymi rozbudowami zniekształcając w ten sposób Rozwój przemysłu, turystyki, budownictwa miesz- zabytkowy wizerunek zabudowy. kaniowego, może stanowić istotne zagrożenie dla Ponadto na terenie gminy rozpoznano następujące zabytków archeologicznych, dlatego ważne jest zespoły folwarczne: zespół folwarczny Schönwalde wypełnianie przez inwestorów wymogów konser- w Byszkach, zespół folwarczny Zimne w Jastrowiu, watorskich określonych przez Wielkopolskiego Wo- 2 zespoły folwarczne w Samborsku, zespół dworsko jewódzkiego Konserwatora Zabytków. – folwarczny w Sypniewie oraz zespół folwarczny 4.1.4. Obszary największego zagrożenia dla za- w Zagórzu. Ten obszar także jest zagrożony pod bytków w gminie. względem utraty swych układów przestrzennych. a) nieruchomych W większości zabudowania folwarczne i układy Na terenie gminy Jastrowie występuje 22 zewi- przestrzenne są już znacznie przekształcone, wie- dencjonowanych zabytkowych cmentarzy w tym 7 le obiektów już nie istnieje, wiele zostało znacznie wpisanych do rejestru zabytków. W gminie wystę- przebudowanych a także powstały nowe nieshar- puje 6 katolickich cmentarzy, 15 – ewangelickich, monizowane zarówno architektonicznie jak i prze- 1 żydowski. Jest to jeden z najbardziej zagrożonych strzennie z zabytkowymi pozostałościami. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 260 – Poz. 63

b) archeologicznych cych w zainwestowanym obszarze Jastrowia: obo- Największym zagrożeniem dla stanowisk arche- wiązek ochrony strefy ochrony konserwatorskiej ologicznych oraz nawarstwień kulturowych na te- historycznej zabudowy miasta oraz ochrony ekspo- renie miasta i gminy Jastrowie, są jak już wspo- zycji krajobrazowej miasta. mniano wcześniej, wszelkie inwestycje związane z 4.2.1. Ochrona strefowa układu urbanistycznego zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, które miasta wymagają prowadzenia szerokopłaszczyznowych Wyznacza się dwie strefy ochrony zabytkowego prac ziemno-budowlanych. Należą do nich między układu przestrzennego Jastrowia oznaczona na ma- innymi planowane na najbliższe lata inwestycje: pie w skali 1:400 - Budowa kanalizacji sanitarno-deszczowej w strefę A – ścisłej ochrony konserwatorskiej układu północno-zachodniej części Jastrowie przestrzennego miasta, dla której ustala się: - Budowa wodociągu Samborsko – Brzeźnica - zachowanie historycznych obowiązujących li- - Budowa boisk programu Orlik nii zabudowy (…) - Budowa farmy wiatrowej w okolicach Sambor- - zachowanie kalenicowego układu dachów oraz ska kąta nachylenia połaci dachowych - Budowa kanalizacji na terenach wiejskich ( w - zachowanie nieprzekraczalnej wysokości zabu- przypadku pozyskania środków) dowy do 3 kondygnacji (…) W celu ochrony stanowisk archeologicznych oraz - zachowanie historycznych linii podziału geo- pradziejowych, średniowiecznych i nowożytnych dezyjnego na działki – bez prawa podziału w nawarstwień kulturowych niezbędne jest uzgadnia- sposób nie udokumentowany historycznie lub nie oraz wypełnianie przez inwestorów wymogów na podstawie badań archeologicznych konserwatorskich określonych przez Wielkopolskie- - zachowanie lub rekonstrukcja historyczne- go Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zawar- go detalu architektonicznego, układu stolarki tych w opiniach i decyzjach WWKZ. okiennej, proporcji i układu okien na elewacji i Jak już wspomniano wyżej, z uwagi na wpis ukła- lukarn na dachu du urbanistycznego miasta Jastrowie do rejestru - ograniczenie wprowadzanych materiałów ele- zabytków, w przypadku prac ziemnych ochroną ob- wacyjnych oraz pokrycia dachu do tradycyjnie jęte są nawarstwienia kulturowe w jego obrębie. stosowanych w wiekach XVIII i XIX 4.2. Uwarunkowania wynikające ze studium - w miarę możliwości rekonstrukcja brukowa- uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- nej nawierzchni ulic i placów; oraz elementów strzennego gminy i miasta Jastrowie (wynikająca ze małej architektury studium ochrona zabytków nieruchomych i dziedzi- - zakaz lokalizacji reklam wolno stojących – ctwa archeologicznego). poza formami przewidzianymi w opracowa- Studium uwarunkowań i kierunków zagospoda- nych miejscowych planach zagospodarowania rowania przestrzennego gminy i miasta Jastrowie przestrzennego historycznych zespołów zabu- zostało przyjęte uchwałą Nr 104/2008 Rady Miej- dowy skiej w Jastrowiu z dnia 27 maja 2008 r. w spra- - uzgadniane wszelkich inwestycji ze służbą wie zmiany studium uwarunkowań i kierunków konserwatorską zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta strefę B- ochrony konserwatorskiej układu prze- Jastrowie w obrębach geodezyjnych Samborsko i strzennego miasta, dla której ustala się: Jastrowie. Jednolity tekst studium oraz rysunki stu- - zachowanie historycznych linii zabudowy (…) dium, stanowiące załącznik do nr 1 do uchwały sta- - zachowanie nieprzekraczalnej wysokości zabu- ją się obowiązującym studium uwarunkowań i kie- dowy do 3 kondygnacji (…) runków zagospodarowania przestrzennego gminy i - nawiązanie stosowanym detalem, kolorystyką i miasta Jastrowie rozwiązaniami projektowymi, układem dachu, W rozdziale 3.3. zawarto rys historyczny miasta proporcjami elementów kompozycji, rozplano- i gminy Jastrowie od pradziejów po czasy współ- waniem działek do zabudowy historycznej czesne. 4.2.2. ochrona układów ruralistycznych wsi W kolejnym rozdziale 3.4. „Krajobraz kulturowy Wyznacza się następujące wsie i części wsi do i dziedzictwo historyczne” zamieszczono wykaz ochrony strefowej: Budy, Brzeźnica, Nadarzycie, obiektów nieruchomych ujętych w ewidencji WWKZ Sypniewo, Samborsko. Dla stref ochrony układu oraz wpisanych o rejestru zabytków a także wykaz ruralistycznego zaznaczonych na mapach w skali: stanowisk archeologicznych z terenu miasta i gminy 1:10000 ustala się: Jastrowie. - zakaz zabudowy historycznych: dróg, ulic, pla- Rozdział 4. poświęcony jest kierunkom ochrony ców, obszarów wolnych od zabudowy dziedzictwa kulturowego. Punkt 4.2. zatytułowany: - zakaz lokalizacji nowych ulic, dróg, placów w „Kierunki ochrony dziedzictwa kulturowego” opisu- miejscach dawnej zabudowy je zakres i przedmiot ochrony konserwatorskiej - utrzymanie historycznych linii zabudowy, ga- W rozdziale 4.1.4. „Strefa zainwestowania miej- barytów zabudowy (…) skiego” zawarto zapis dotyczący zasad obowiązują- - utrzymanie zasad zagospodarowania działek Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 261 – Poz. 63

budowlanych ( …) 4.2.6. Opracowania planistyczne. - zachowanie lub rekonstrukcję dominant kom- W punkcie tym zaznacza się konieczność uwzględ- pozycyjnych, w tym zieleni wysokiej niania w planach zagospodarowania przestrzenne- - zachowanie typu wsi – Sypniewo – wieś pała- go oraz w ich zmianach ochronę dóbr kultury – w cowa – układ owalnicowy z nawarstwieniami szczególności poprzez ustanawianie lokalnych wa- kulturowymi, pozostałe wsie - wioelodrożnice runków ochrony ekspozycji obiektów zabytkowych 4.2.3. Ochrona strefowa ekspoztycji i chronionych, w tym ustalenia dotyczące ochrony Wyznacza się strefy ochrony ekspozycji wokół stanowisk archeologicznych. wsi, we wsiach lub ich częściach: Nadarzycie, Syp- 4.2.7. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kul- niewko, Sypniewo, Brzeźnica oraz wokół miasta i w turowego i zabytków oraz dóbr kultury współczes- mieście Jastrowie, zaznaczone na mapach w skali nej. 1:4000, 1:10000, 1:25000. W strefach ustala się: Rozdział ten dotyczy ochrony archeologicznego - zakaz zabudowy i zagospodarowania terenu w dziedzictwa kulturowego związanego z wprowadze- sposób znaczne przesłaniający ekspozycje miej- niem funkcji elektrowni wiatrowych. W miejscu tym scowości lub obniżający walory tej ekspozycji wprowadzono zapis: - zakaz zabudowy i zagospodarowania terenu w Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kultu- sposób dewastujący sylwetę eksponowanej rowego ustala się obowiązek uzgadniania z właś- miejscowości a w szczególności wprowadza- ciwym miejscowo Wojewódzkim Konserwatorem nie obcych nieuzasadnionych historycznie ele- Zabytków, przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu mentów dominujących na budowę wszelkich prac ziemnych związanych z – sukcesywną rewaloryzację zniszczonych frag- zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu w celu mentów eksponowanych miejscowości (…) wprowadzeniu funkcji elektrowni wiatrowych wraz - sukcesywne zagospodarowywanie obszarów z niezbędną infrastrukturą techniczną i drogami do- umożliwiających odbiór ekspozycji jazdowymi oraz pod zabudowę zagrodową, w celu 4.2.4. ochrona zabytkowego krajobrazu kulturo- ustalenia obowiązującego zakres badań archeolo- wego gicznych. W rozdziale tym postuluje się o ustanowienie re- Jednocześnie podkreśla się, że projektując elek- zerwatów kulturowych: Zdbice, Nadarzycie i parku trownie wiatrowe należy uwzględnić właściwą od- kulturowego Jastrowie ległość od trzech stanowisk archeologicznych wpi- 4.2.5. ochrona konserwatorska dóbr kultury sanych do rejestru zabytków ( jednego grodziska i W rozdziale tym zawarty jest spis obiektów po- dwóch osad wczesnośredniowiecznych), aby nie stulowanych do objęcia ochroną konserwatorską, stanowiły dla nich zagrożenia. w tym: 4.3. Uwarunkowania wynikające z miejscowych - fortyfikacji ziemnych i ruin schronów bojowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy Pozycji Głównej Wału Pomorskiego – Morzyca Jastrowie – Nadarzyce Gmina Jastrowie nie posiada Gminnego Planu - ruin schronów wyrzutni rakietowych Armii Ra- Zagospodarowania Przestrzennego. Obowiązują dzieckiej Kolonia Brzeźnica 4 miejscowe plany zagospodarowania przestrzen- - ruiny mostu kolejowego na Gwdzie, nasypy nego, są to: miejscowy planu zagospodarowania i wiadukty zlikwidowanej linii kolejowej Piła przestrzennego miasta Jastrowie, miejscowy plan – Jastrowie – Szczecinek w Wądołku zagospodarowania przestrzennego wsi Nadarzyce, - wiaduktu dawnej linii kolejowej Czaplinek – miejscowy planu zagospodarowania przestrzenne- Złotów go dla farmy wiatrowej w obrębach geodezyjnych - nasypy i wiadukty istniejącej linii kolejowej Piła Samborsko i Jastrowie oraz miejscowy plan szcze- – Szczecinek gółowego zagospodarowania przestrzennego Osied- - mostu kolejowego na Rurzycy la Jedności Robotniczej w Jastrowiu. - kapliczki murowanej przydrożnej w Nadarzy- Wobec tak małej liczby obowiązujących planów, cach inwestycje w gminie i mieście Jastrowie dla obsza- - szpalerów zieleni przydrożnej rów ich pozbawionych, wykonywane są na posta- - cmentarza protestanckiego w Brzeźnicy wie decyzji o warunkach zabudowy i inwestycji celu - alei dojazdowej do nieistniejącego gospodar- publicznego. stwa - Brzeźnica Spośród wymienionych wyżej planów zagospo- - cmentarza – mogiły nad jeziorem Busino darowania przestrzennego 3 zawierają zapisy po- - parków podworskich w Byszkach, PGR Jastro- zwalające na ochronę zabytków archeologicznych. wie i Zagórzu Należą do nich: - leśniczówek: Prądy, Wrzosy i Smolary 1. Uchwała nr 140/2008 Rady Miejskiej w Jastro- Ponadto w punkcie tym stwierdza się konieczność wiu z dnia 25 listopada 2008 roku w sprawie miej- dokonania analizy stanu faktycznego obiektów wpi- scowego planu zagospodarowania przestrzenne- sanych do rejestru zabytków oraz ujętych w ewi- go dla farmy wiatrowej w obrębach geodezyjnych dencji. Samborsko i Jastrowie: Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 262 – Poz. 63

- w§2. p. 3. wprowadzono zapis: „Zagospodaro- o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, wanie terenu i prowadzenie prac budowlanych w oznaczony na rysunku – 3ZCz2; zasięgu stref ochrony konserwatorskiej stanowisk 6) cmentarz ewangelicko-augsburski, nieczyn- archeologicznych a także w otoczeniu zabytków ny, ul. Kolejowa, 2 poł. XIX w., nr rejestru A archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków – 0616, zachowany układ przestrzenny, ozna- wymaga uzgodnienia z właściwym miejscowo wo- czony na rysunku, objęty ochroną zgodnie z jewódzkim konserwatorem zabytków”. przepisami o ochronie zabytków i opiece nad 2. Uchwała Nr 155/2005 Rady Miejskiej w Jastro- zabytkami, oznaczony na rysunku – 3ZCz3; wiu z dnia 15 marca 2005 roku w sprawie miejsco- 7) cmentarz katolicki, przykościelny, nieczynny, wego planu zagospodarowania przestrzennego wsi ul. Kieniewicza, poł. XIX w., nr rejestru A – Nadarzycie. 0700, otoczenie kościoła, zachowany nagro- - w§6 wprowadzono zapisy: bek, starodrzew, oznaczony na rysunku, ob- 1. Na obszarze objętym planem ochrona zabyt- jęty ochroną zgodnie z przepisami o ochronie ków obejmuje, ujęte w ewidencji dóbr kultury: zabytków i opiece nad zabytkami; 1) cmentarz ewangelicko – augsburski z końca 8) dom nr 71, ul. 1 Maja, szach., poł. XVIII w., nr XIX w. rejestru A – 0011/58, oznaczony na rysunku, 2) cmentarz katolicki z połowy XIX w. objęty ochroną zgodnie z przepisami o ochro- 3) kapliczka przy drodze do Sypniewa, z II połowy nie zabytków i opiece nad zabytkami; XIX w, 9) tereny oznaczonych na rysunku stanowisk ar- 4) budynki, oznaczone graficznie na rysunku cheologicznych, dla których ustala się obowią- 2. Dla cmentarzy, budynków i kapliczek obję- zek zgłaszania prac ziemnych, związanych z tych ochroną konserwatorską ustala się obowiązek zagospodarowaniem terenu, do Wojewódzkie- uzgadniania wszelkich prac i remontów z woje- go Konserwatora Zabytków, w celu ustalenia wódzkim konserwatorem zabytków prac archeologicznych; 3. Dla wszelkich prac ziemnych obowiązek uzy- 10) strefę ochrony konserwatorskiej obejmującą skania opinii wojewódzkiego konserwatora zabyt- historyczny układ przestrzenny miasta; ków celem określenia stanowisk archeologicznych i - w podpunkcie 11 wymieniono obiekty z terenu ewentualnego nadzoru archeologicznego gminy i miasta Jastrowie ujęte w ewidencji za- 3. Uchwała nr 6/2007 Rady Miejskiej w Jastrowiu bytków z dnia 30.10.2007 r. w sprawie miejscowego planu 11) oznaczone na rysunku obiekty ujęte w ewi- zagospodarowania miasta Jastrowie dencji zabytków, które zgodnie z przepisami - w§4. w punkcie 1, zatytułowanym „Ochrona o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami konserwatorska obejmuje” wymieniono wszystkie stanowią obiekty objęte ochroną na podstawie obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków z miejscowego planu zagospodarowania prze- terenu gminy i miasta Jastrowie oraz strefę ochro- strzennego (….) ny konserwatorskiej obejmującą historyczny układ - w kolejnych punktach ujęto kwestie dotyczące przestrzenny miasta: sposobu ochrony dziedzictwa kulturowego. 1) grodzisko wczesnośredniowieczne – stan. 44, 2. Dla zabudowy objętej ochroną konserwatorską, nr rejestru A- 0744, oznaczone na rysunku, na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospo- znajdujące się w rejestrze zabytków, objęte darowania przestrzennego, do której należą obiekty ochroną zgodnie z przepisami o ochronie za- wpisane do ewidencji zabytków (§4 ust. 1 pkt 11a bytków i opiece nad zabytkami; ÷ bb), oznaczone na rysunku, ustala się: 2) kościół p.w. NMP Królowej Polski, nr rejestru 1) zakaz nadbudowy i zmiany formy architekto- A-791, oznaczony na rysunku, znajdujący się nicznej dachów; w rejestrze zabytków, objęty ochroną zgodnie 2) zakaz zmiany formy architektonicznej elewa- z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad cji budynków, w tym otworów okiennych i zabytkami; drzwiowych, podziałów okien i drzwi, charak- 3) zespół kościoła p.w. Michała Archanioła, nr re- terystycznych podziałów i zdobień elewacji; jestru 210/Wlkp/A, w skład którego wchodzą: 3) w przypadku remontu lub przebudowy budyn- kościół, plebania i salka parafialna; ków (elewacja, pokrycie dachu, stolarka okien- 4) ratusz, tzw. „kamienny dom”, ul. Wojska Pol- na i drzwiowa) należy zastosować tradycyjne skiego 11, mur. k. XVI w., przebudowany techniki budowlane; XVIII-XIX w., nr rejestru A - 0012/59, dobrze 4) przy prowadzeniu wszelkich robót budowla- zachowany, oznaczony na rysunku, objęty nych (budowa, przebudowa, montaż, remont, ochroną zgodnie z przepisami o ochronie za- rozbiórka) a także instalowanie tablic i reklam, bytków i opiece nad zabytkami; zgodnie z przepisami, obowiązek uzgodnienia z 5) cmentarz żydowski, nieczynny, ul. Kilińszcza- wojewódzkim konserwatorem zabytków; ków, XVIII w., nr rejestru A- 0536, zachowa- 3. Dla zabudowy objętej ochroną konserwatorską, ne nagrobki, zdewastowany, oznaczony na na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospo- rysunku, objęty ochroną zgodnie z przepisami darowania przestrzennego, znajdujących się w stre- Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 263 – Poz. 63 fach ochrony konserwatorskiej (A i B), oznaczonych Dokument określa cele strategiczne gminy, jej wi- na rysunku, ustala się: zerunek, do którego należy dążyć w perspektywie 1) zachowanie istniejącej zabudowy oraz istnieją- najbliższych lat. Strategia ujmuje główne kierunki cego układu przestrzennego ulic i placów; działania samorządu wskazując jednocześnie priory- 2) gabaryty, formę architektoniczną oraz usytu- tety tej działalności w najbliższych latach na rzecz owanie nowych budynków, nawiązujące do zaspakajania potrzeb mieszkańców. Wizja rozwoju cech architektury lokalnej oraz do sąsiednich Gminy i Miasta Jastrowie została sformułowana w obiektów objętych ochroną konserwatorską; następujący sposób: „Jastrowie, gmina zasobna i 3) wykończenie zewnętrzne budynków istnie- bezpieczna, z wykształconym społeczeństwem i jących i nowych (elewacja, pokrycie dachu, przyjaznym środowiskiem naturalnym o walorach stolarka okienna i drzwiowa) z zastosowaniem sprzyjających rozwojowi różnych form turystyki. tradycyjnych technik budowlanych; Obszar zrównoważonego rozwoju gospodarczego 4) przy prowadzeniu wszelkich robót budowla- opartego na małej i średniej przedsiębiorczości”. nych (budowa, przebudowa, montaż, remont, W Strategii zamieszczono charakterystykę miasta i rozbiórka) a także instalowanie tablic i reklam, gminy, ocenę mocnych i słabych stron – szans i zgodnie z przepisami, obowiązek uzgodnienia z zagrożeń, wizję rozwoju i planowane kierunki tego wojewódzkim konserwatorem zabytków; rozwoju. 4. Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kul- Na podstawie tak zhierarchizowanych celów okre- turowego ustala się obowiązek, zgodnie z przepi- ślono priorytety w poszczególnych obszarach życia sami, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę społeczno-gospodarczego. uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabyt- Cały obszar społeczno – gospodarczy podzielono ków wszelkich prac ziemnych związanych z zago- na pięć obszarów: gospodarkę, przestrzeń, społecz- spodarowaniem lub zabudowaniem terenu celem ność, ekologię i infrastrukturę. Dla każdego z tych ustalenia obowiązującego inwestora zakresu prac celów wyznaczono trzy cele niezbędne, bez których archeologicznych na następujących obszarach: dany obszar życia społeczno-gospodarczego nie ma 1) na terenie strefy ochrony konserwatorskiej, możliwości dalszego rozwoju. Wskazano również oznaczonej na rysunku planu; cele pierwszorzędne oraz drugorzędne, które maja 2) zewidencjonowanych stanowisk archeologicz- wspomagać rozwój gminy. Na podstawie tak zhie- nych. rarchizowanych celów określono priorytety w po- 4.4. Uwarunkowania wynikające z ”Planu Odno- szczególnych obszarach życia społeczno-gospodar- wy Miejscowości Sypniewo” czego. Plan odnowy miejscowości Sypniewo na lata 2009 Jednakże Strategia nie wypracowała sposobu włą- – 2016 został zatwierdzony Uchwałą Nr 166/2009 czenia zabytków w rozwój Gminy w planowanym z dnia 3 marca 2009 r. Rady Miejskiej w Jastrowiu. okresie. Jedynie w obszarze przestrzeń wspomnia- Jest to dokument niezbędny w przypadku ubiega- no o dziedzictwie kulturowym. Kierunkiem działania nia się o środki strukturalne w ramach Programu dla „Planowania przestrzennego w nawiązaniu do Rozwoju Obszarów Wiejskich, działanie odnowa i kierunków rozwoju gmin sąsiednich i strategii roz- rozwój wsi. W Planie zamieszczono charakterysty- woju regionu” jest „Opracowanie szczegółowych kę wsi, inwentaryzację istniejących zasobów w celu planów zagospodarowania przestrzennego dla wa- ujęcia rzeczywistego stanu, ocenę mocnych i sła- lorów krajobrazowych i zespołów ruralistycznych”. bych stron – szans i zagrożeń, wizję rozwoju miej- Podsumowując, „Strategia” nie formułuje wnio- scowości i planowane kierunki tego rozwoju wraz z sków dotyczących wykorzystania zabytków jako harmonogramem realizacji i planem finansowym dla jednego z ważnych elementów podnoszących atrak- wszystkich przewidzianych projektów i zadań. cyjność gminy, sprzyjających rozwojowi turystyki - w rozdziale 2.3. Środowisko kulturowe, za- na jej terenie. bytki” ujęto kwestie dotyczące zasobów dzie- 4.6. Uwarunkowania wynikające z Programu dzictwa kulturowego wsi. Zaznaczono, że na Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Jastrowie terenie miejscowości znajduje się 66 obiek- na lata 2004 – 2011 tów ujętych w ewidencji zabytków, w tym Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta 4 obiekty wpisane do rejestru zabytków a na Jastrowie na lata 2004 – 2011 został wprowadzony szczególną uwagę zasługuje kościół parafialny Uchwałą Nr 104/2004 Rady Miejskiej w Jastrowiu p.w. Narodzenia NMP. Zamieszono także opis z dnia 28 czerwca 2004 r. Jest to kompleksowy kościoła i jego wyposażenia. Założono, że w dokument określający ochronę dziedzictwa przyrod- latach 2008 – 2009 zostanie wykonany re- niczego i racjonalnego użytkowania zasobów przy- mont tego kościoła. rody poprzez ochronę przyrody i krajobrazu, lasów, 4.5. Uwarunkowania wynikające ze ”Strategii roz- gleb i zasobów kopalin. Szczegółowo opisuje jakość woju społeczno – gospodarczego Gminy i Miasta środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne. Ponadto Jastrowie” stawia Gminie cele i zadania o charakterze systemo- „Strategii rozwoju społeczno – gospodarczego wym oraz wymienia przedsięwzięcia przestawione Gminy i Miasta Jastrowie przez Gminę do realizacji w latach 2004 – 2011 i Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 264 – Poz. 63 ich aspekty finansowe. rzeki Rurzycy wraz z jeziorami, nadrzecznymi bag- Programu Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta nami i torfowiskami oraz otaczającym drzewosta- Jastrowie w rozdziale nem, położony w północno-wschodniej część gminy 4.1.1. Turystyka i rekreacja zapisano między in- Jastrowie i gminie Szydłowo, w powiatach złotow- nymi: „Obszar miasta i gminy jest atrakcyjny ze skim i pilskim. Utworzony dnia 7 listopada 2008 r. względu na: Użytki ekologiczne – art. 30 ust. 1 ustawy o - zróżnicowany krajobraz z lasami, rzekami i je- ochronie przyrody podaje definicję użytków ekolo- ziorami, gicznych: „Użytkami ekologicznymi są zasługujące - zabytkowe obiekty, szachulcowe domy, koś- na ochronę pozostałości ekosystemów (...), jak: cioły, mosty, bunkry i umocnienia Wału Po- naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne morskiego oraz dawną bazę rakietową Armii „oczka wodne”, kępy drzew i krzewów, bagna, tor- Radzieckiej”. fowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, Są to jedyne informacje o dziedzictwie kulturo- starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce wym w tym dokumencie. oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatun- Zasadniczo jednak dokument ten nie formułuje ków roślin i zwierząt, w tym miejsca ich sezonowe- wniosków dotyczących wykorzystania zabytków go przebywania lub rozrodu. jako jednego z ważnych elementów podnoszących - W granicach gminy Jastrowie występuje jeden atrakcyjność miasta i gminy oraz sprzyjających roz- użytek ekologiczny – łąki śródleśne na terenie Nad- wojowi turystyki na jego terenie leśnictwa Jastrowie o łącznej powierzchni 176,66 4.7. Uwarunkowania wynikające z ochrony przy- ha, objęte ochroną w 1999 r. Wyłączenie z trwałe- rody i równowagi ekologicznej go wykorzystania gospodarczego obszaru użytków Obszar gminy Jastrowie posiada w swoich grani- ekologicznych pozwoli zachować panujące dotych- cach terytorialnych obszar chronionego krajobrazu. czas stosunki wodne oraz umożliwi rozwój istnieją- Ponadto na terenie gminy ustanowione są rezerwa- cego zespołu roślinno-glebowego. ty przyrody, użytki ekologiczne i pomniki przyrody. Obszar chronionego krajobrazu Rezerwaty przyrody - Ustawa z dnia 16 kwiet- Według definicji zawartej w ustawie o ochronie nia 2004 roku o ochronie przyrody (art. 13 ust. 1) przyrody (art. 26) obszar chronionego krajobrazu podaje definicję: „Rezerwat przyrody jest obsza- jest terenem chronionym ze względu na: wyróżnia- rem obejmującym zachowane w stanie naturalnym jące się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych eko- lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedli- systemach, wartościowe w szczególności ze wzglę- ska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin du na możliwość zaspokajania potrzeb związanych i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające z masową turystyką i wypoczynkiem, lub istniejące istotną wartość ze względów naukowych, przyrod- albo odtwarzane korytarze ekologiczne. niczych, kulturowych bądź krajobrazowych” Na terenie gminy Jastrowie występuje obszar - „Diabli Skok” – rezerwat leśny zajmujący po- chronionego krajobrazu - Pojezierze Wałeckie i Do- wierzchnię 11,71 ha. Utworzony został w 1961 r. w lina Gwdy który obejmuje kompleksy leśne w za- celu ochrony fragmentu lasu mieszanego z drzewa- chodniej, środkowej, południowej oraz wschodniej mi pomnikowymi, Nadzór nad rezerwatem sprawuje części gminy. Obszar ten obejmuje aż około 60 % Nadleśnictwo w Jastrowiu. Rezerwat obejmuje ma- powierzchni gminy i miasta Jastrowie. Są to obsza- lowniczą rynnę polodowcową nad brzegiem jeziora ry sandrowe z głęboko wciętymi dolinami rzecznymi Krępsko Małe. Głębokość rynny dochodzi miejsca- i malowniczymi rynnami jeziornymi. Wielkie boga- mi do 20 m, ze stromych zboczy wytryskują liczne ctwo walorów krajobrazowych stanowią urozmai- źródła tworzące specyficzny biotop dla roślinnych cona rzeźba terenu z rozległymi kompleksami leś- zbiorowisk źródliskowych, głównie mchów i wątro- nymi, malownicze głęboko wcięte doliny licznych bowców. Na florę rezerwatu składa się 285 gatun- rzek, moreny czołowe i doliny rynnowe z licznymi ków. Zbocza jaru porastają liściaste lasy mieszane jeziorami, miejsca lęgowe i ostoje rzadkich i giną- bukowo-dębowe, szczyt porasta bór mieszany, wy- cych zwierząt, m.in. tracza nurogęsi, orła bielika, or- stępują też zbiorowiska łęgu olszowego, lasu jesio- lika krzykliwego, żubra i bobra, oraz miejsca zlotów nowego, lasu mieszanego z panującym bukiem, ols i przelotów żurawi, gęsi i kaczek. porzeczkowy, łęg jesionowo-olszowy, źródliskowy Obszar ten utworzony został na podstawie z rzeżuchą gorzką i śledzienicą skrętolistną. 7 km na Uchwały Nr IX/56/89 Wojewódzkiej Rady Naro- wschód od Trzebieszek znajduje się 600 letni dąb dowej w Pile z dnia 31 maja 1989 roku (Dziennik „Hubert” posiadający status pomnika przyrody. Urzędowy Województwa Pilskiego Nr 11/89, poz. - „Kozie Brody” – rezerwat utworzony został w 95). Aktualnie status omawianego obszaru regu- 1965 roku, stanowi własność Nadleśnictwa Jastro- luje rozporządzenie Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z wie. Położony jest w dolinie rzeki Młynówki w kie- dnia 15 maja 1998 roku w sprawie ustanowienia runku do Szczecinka,. Rezerwat unikalnej przyrody obszarów chronionego krajobrazu w województwie obejmuje torfowisko niskie z brzozą niską, storczy- pilskim (Dziennik Urzędowy Województwa Pilskie- kiem, kruszczykiem błotnym i lesterną jajowatą. go Nr 13, poz. 83 z dnia 16 czerwca 1998 roku) - „Wielkopolska Dolina Rurzycy”, obejmuje obszar oraz Obwieszczenie Wojewody Wielkopolskiego z Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 265 – Poz. 63 dnia 24 marca 1999 roku w sprawie wykazu ak- geodezyjnej nr 152 (Powiatowy Zarząd Dróg) tów prawa miejscowego obowiązujących na terenie - Lipa drobnolistna, obwód 340 cm, wys. 20 m, województwa wielkopolskiego (Dziennik Urzędowy wiek szacunkowy 227 lat, położona na dzie- Województwa Wielkopolskiego Nr 14, poz. 246 z dzińcu Publicznego Gimnazjum im. Adama Mi- dnia 31 marca 1999 roku). ckiewicza w Jastrowiu. Pomniki przyrody - jedna z najstarszych form 4.8. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zabyt- ochrony wartości przyrodniczych. Według definicji ków archeologicznyc zawartej w ustawie o ochronie przyrody: ”pomni- - respektowanie wyznaczonych stref ochrony kami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej stanowisk archeologicznych na załącznikach i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej war- graficznych przy sporządzaniu dokumentów tości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątko- planistycznych wej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywi- - wprowadzenie zapisu zapewniającego prawid- dualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych łową ochronę archeologicznego dziedzictwa tworów, a w szczególności sędziwych i okazałych kulturowego w stosunku do stref występowa- rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych i nia stanowisk archeologicznych oraz obsza- obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, rów chronionych tj. układu urbanistycznego jary, głazy narzutowe, jaskinie” miasta Jastrowie, układów ruralistycznych, Status pomnika przyrody może nadać wojewoda założeń pałacowo-parkowych, zabytkowych (rozporządzenie) lub rada gminy (uchwała). cmentarzy, obiektów wpisanych do rejestru Na terenie gminy Jastrowie występują następują- zabytków i ujętych w ewidencji zabytków: ce pomniki przyrody: „Prace inwestycyjne, w tym ziemne związane z - Dąb szypułkowy „Hubert”, obwód 630 cm, budownictwem i zagospodarowaniem terenu, w ob- wys. 15 m, szerokość korony 25 m, wiek oko- rębie obszarów chronionych i stref występowania ło 600 lat, drzewo obumierające. Położenie: stanowisk archeologicznych, wymagają uzgodnie- Nadleśnictwo Jastrowie w rezerwacie przy- nia z WUOZ, który określi warunki realizacji inwe- rody „Diabli Skok”, Leśnictwo Hajda, oddział stycji.” 218 f, 5. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami - Dąb szypułkowy, obwód 470 cm, wysokość (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochro- 12 m, wiek ok. 600 lat. Położenie: Nadleśni- nie zabytków i opiece nad zabytkami). ctwo Jastrowie, leśnictwo Sypniewo oddział - włączenie problemów ochrony zabytków do 20 b, systemu zadań strategicznych wynikających - Dąb szypułkowy, obwód 580 cm, wysokość z koncepcji przestrzennego zagospodarowania 23 m,szerokość korony 22 m. Położenie: Nad- kraju; leśnictwo Płytnica, leśnictwo Smolary oddział - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabyt- 11 f, ków, w tym krajobrazu kulturowego i dzie- - Sosna pospolita, obwód 235 cm, wysokość dzictwa archeologicznego, łącznie z uwarun- 21 m., szerokość korony 11 m. Położenie: kowaniami ochrony przyrody i równowagi Nadleśnictwo Jastrowie, leśnictwo Budy, od- ekologicznej; dział 169 1, - zahamowanie procesów degradacji zabytków - Buk zwyczajny, obwód 310 cm, wysokość 28 i doprowadzenie do poprawy stanu ich zacho- m, szerokość korony 24 m. Położenie: Nad- wania; leśnictwo Jastrowie, Obręb Jastrowie, Leśni- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków ctwo Hajda, oddział 218 f, oraz walorów krajobrazu kulturowego; - Bluszcz pospolity, okaz kwitnący, wysokość - podejmowanie działań zwiększających atrak- 15 m., pnie się po buku. Położenie: Nadleśni- cyjność zabytków dla potrzeb społecznych, ctwo Płytnica, Obręb Płytnica, oddział 80 h, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie - Buk zwyczajny, obwód 385 cm, wysokość 22 inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków fi- m, szerokość korony 18 m. Położenie – Nad- nansowych na opiekę nad zabytkami; leśnictwo Jastrowie, Leśnictwo Hajda, oddział - określenie warunków współpracy z właścicie- 217 b, lami zabytków, eliminujących sytuacje konflik- - Dąb szypułkowy, obwód 485 cm, wysokość towe związane z wykorzystaniem tych zabyt- 15 m, rozpiętość korony 8 m, położony na ków; działce geodezyjnej nr 209 (mienie komunal- - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających ne), tworzenie miejsc pracy związanych z opieka - Dąb bezszypułkowy, obwód 415 cm, wyso- nad zabytkami kość 15 m, rozpiętość korony 8 m, położony 6. Kierunki działań dla realizacji gminnego progra- na działce geodezyjnej nr 151 (mienie komu- mu opieki nad zabytkami. nalne), 6.1. Gminna ewidencji zabytków. - Lipa drobnolistna, obwód 410 cm, wys. 20 6.1.1. Sporządzenie gminnej ewidencji zabytków m, rozpiętość korony 8 m, położona na działce nieruchomych Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 266 – Poz. 63

- sporządzenie gminnej ewidencji zabytków w kawszych obiektów do rejestru zabytków formie zbioru kart adresowych zabytków nie- - nawiązanie współpracy z sąsiednimi gminami ruchomych objętych wojewódzką ewidencją w celu utworzenia szlaku kapliczek i krzyży zabytków, a także jeszcze nierozpoznanych w przydrożnych uzgodnieniu z Wojewódzkim Urzędem Ochro- 6.1.4. Udostępnianie i promocja zabytków nieru- ny Zabytków w oparciu o program komputero- chomych wy przekazany przez WWKZ etapowo: - rozpowszechnienie informacji na temat obiek- 2010 r. – Jastrowie tów wpisanych do rejestru zabytków z terenu 2011 r. - Jastrowie gminy 2012 r. – Sypniewo, Sypniewko i Nadarzyce - udostępnienie gminnej ewidencji zabytków 2013 r. – Samborsko, Brzeźnica, Brzeźnica Ko- oraz niniejszego „Programu opieki nad zabyt- lonia, Budy, Trzebieszki, Piaskinia, Smolary, leśni- kami gminy Jastrowie na lata 2010 – 2013” ctwa i pozostałe na stronie internetowej Urzędu Gminy i Miasta - określenie stosunków własnościowych i usta- Jastrowie lenie szczegółowej lokalizacji z podaniem nr - zlecenie wykonania pozostałych tablic infor- dziełek geodezyjnych obiektów objętych ewi- macyjnych dla obiektów wpisanych do reje- dencją stru zabytków (część tablic została wykonana - systematyczne uzupełnianie kart adresowych o we współpracy ze Stowarzyszeniem Gmin Po- uzyskane dane i dokumentację fotograficzną jezierza Wałeckiego) - rozpoznanie i wprowadzanie do ewidencji - współpraca z instytucjami wprowadzającymi zmian powstałych w wyniku rozbiórek, mo- dodatkowe oznakowania na drogach gmin- dernizacji i remontów obiektów nych, powiatowych i wojewódzkich w celu 6.1.2. Sporządzenie gminnej ewidencji zabytków ułatwienia dojazdu do tych obiektów archeologicznych. - utworzenie na terenie miasta ścieżki dydaktycz- - wykonanie gminnej ewidencji zabytków ar- nej przedstawiającej jego historię, krajobraz i cheologicznych w formie kart zespołu stano- zabytki kształtujące jego przestrzeń i będące wisk archeologicznych zgodnie z przekazanym świadectwem jego przeszłości i oznakowanie przez WWKZ pismem do końca 2010 r. ich tablicami informacyjnymi wykonanymi dla - sporządzenie elektronicznej systematycznie ak- najciekawszych obiektów. tualizowanej bazy informacji o stanowiskach - uwzględnienie obiektów zabytkowych przy archeologicznych wytypowanych do wpisania wyznaczaniu tras turystycznych i ścieżek dy- do rejestru zabytków na podstawie informacji daktycznych gminy uzyskiwanych od WWKZ 6.1.5. Edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa - uzupełnianie i weryfikowanie istniejącej ewi- kulturowego dencji zabytków archeologicznych poprzez - włączenie tematyki ochrony dóbr kultury do włączane informacje o wszystkich sukcesyw- zajęć szkolnych w szkołach podstawowych i nie odkrywanych reliktach przeszłości nieza- gimnazjach prowadzonych przez gminę leżnie od charakteru badań, oraz uzyskiwa- - wdrażanie do zajęć szkolnych pojęć związa- nych wyników badań weryfikacyjnych AZP, nych z krajobrazem kulturowym gminy i regio- na podstawie informacji uzyskiwanych od nu WWKZ - informowanie młodzieży szkolnej o zasobach - sporządzenie mapy dziedzictwa kulturowego krajobrazu kulturowego gminy, powiatu i wo- miasta i gminy Jastrowie z naniesioną loka- jewództwa lizację obiektów i obszarów chronionych oraz - zorganizowanie w ramach zajęć szkolnych stref ochrony stanowisk archeologicznych, wycieczek krajoznawczych, rowerowych po systematycznie uaktualnianą, na podstawie najciekawszych i najważniejszych miejscach informacji uzyskiwanych od WWKZ w gminie i powiecie oraz przedstawienie im 6.1.3. Inwentaryzacja obiektów tzw. małej archi- obiektów zabytkowych tektury (kapliczki, krzyże przydrożne) 6.1.6. Zahamowanie procesów degradacji zabyt- - sporządzenie gminnej ewidencji zabytków małej ków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zacho- architektury w formie zbioru kart adresowych wania. zabytków w uzgodnieniu z Wojewódzkim - współdziałanie z Urzędem Ochrony Zabytków Urzędem Ochrony Zabytków – 2010 – 2013 w sprawie informowanie właścicieli obiektów r. podczas realizacji harmonogramu prac przy zabytkowych o możliwościach pozyskania sporządzaniu ewidencji dla poszczególnych środków na ich remonty miejscowości zgodnie z pkt 6.1.1. - nawiązanie współpracy z właścicielami obiek- - określenie stosunków własnościowych i usta- tów znajdujących się w gminnej ewidencji za- lenie szczegółowej lokalizacji z podaniem nr bytków przy czynnym udziale Wojewódzkiego działek geodezyjnych Urzędu Ochrony Zabytków polegającym na - przygotowanie wniosków o wpisanie najcie- sprawowaniu dyżurów w Starostwie Powiato- Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 267 – Poz. 63

wym w Złotowie poprzez: stępują oprócz starodrzewia pojedyncze nagrobki i - rozpowszechnianie wśród nich informacji na mogiły, które należy zabezpieczyć przed dalszą de- temat zasad konserwatorskich, zasad etyki i gradacją. profilaktyki konserwatorskiej 6.2. Sporządzenie wykazu zespołów i obiektów - zbieranie od nich informacji na temat przepro- nieruchomych, stanowisk archeologicznych typo- wadzonych remontów i odnotowanie tych wanych do wpisu do rejestru zabytków z terenu faktów w kartach adresowych obiektów gminy w celu uwzględnienia ich w dokumentach - aktywne zachęcanie sektora prywatnego do planistycznych i inwestycyjnych gminy zagospodarowania obiektów zabytkowych - współpraca z Wojewódzkim Urzędem Ochro- - określenie zasad i możliwości udzielania po- ny Zabytków w sprawie wpisania do reje- mocy finansowej właścicielom remontującym stru zabytków województwa wielkopolskiego obiekty zabytkowe (wpisane do rejestru za- obiektów nieujętych jeszcze w rejestrze, a re- bytków i figurujące w gminnej ewidencji za- prezentujących duże walory historyczne i sta- bytków) w ramach środków zabezpieczonych nowiących ważne miejsce w krajobrazie kultu- w budżecie gminy na dany rok (dotacje, ulgi rowym gminy, do których należą m.in. podatkowe) - kościół filialny p.w. Chrystusa Króla w Brzeź- 6.1.7. Poprawa stanu zachowania zabytkowych nicy cmentarzy (wpisanych do rejestru zabytków i figu- - Sąd, ob. placówka opiekuńczo – wychowaw- rujących w wojewódzkiej ewidencji zabytków) cza przy ul. Wojska Polskiego 18 w Jastro- Podjęcie próby rozwiązania problemu nieczynnych wiu cmentarzy na terenie gminy Jastrowie. Ustalenie w - Zespół stacji kolejowej w Jastrowiu planach zagospodarowania przestrzennego docelo- - Kościół filialny p.w. Przemienienia Pańskiego wych funkcji cmentarzy poprzez wyszczególnienie, w Samborsku które (najlepiej zachowane z licznymi nagrobkami) - współpraca z Wojewódzkim Urzędem Ochrony pozostaną cmentarzami i objęte zostaną programem Zabytków w sprawie wpisania do rejestru za- rewitalizacji na miarę możliwości finansowych gmi- bytków archeologicznych województwa wiel- ny, a które stanowić będą tereny zieleni urządzonej kopolskiego stanowisk archeologicznych wy- bądź pozostałości po cmentarzach z zachowaniem typowanych przez WWKZ reprezentujących starodrzewia i ewentualnym zgrupowaniem pozo- duże walory naukowe i stanowiących ważne stałości nagrobków w jednym miejscu cmentarza miejsce w krajobrazie kulturowym gminy. w formie miejsca pamięci lub lapidarium. Co do 6.3. Wyznaczanie stref ochrony stanowisk arche- cennych zachowanych nagrobków i pozostałych ologicznych w dokumentach planistycznych wraz z elementów cmentarzy przeprowadzić inwentaryza- zapisem zapewniającym prawidłową ochronę arche- cję fotograficzną i opisową we współpracy z Woje- ologicznego dziedzictwa kulturowego wódzkim Urzędem Ochrony Zabytków. Wyznaczanie stref ochrony stanowisk archeolo- Prace bieżące przy zabytkowych cmentarzach w gicznych na załącznikach graficznych respektowa- latach 2010 – 2013 po uzgodnieniu z konserwato- nych przy sporządzaniu dokumentów planistycznych rem zabytków oraz właścicielami obiektów polega- gminy oraz wprowadzenie zapisu zapewniającego jące na odkrzaczaniu, usuwaniu śmieci, wycinaniu prawidłową ochronę archeologicznego dziedzictwa samosiejek i porządkowaniu nagrobków. W ramach kulturowego w stosunku do stref występowania możliwości finansowych gminy i poszczególnych stanowisk archeologicznych oraz obszarów chronio- sołectw tworzenie ogrodzeń dla najlepiej zachowa- nych: „Prace inwestycyjne, w tym ziemne związane nych przestrzennie cmentarzy z dużą ilością zabyt- z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, w kowych nagrobków. obrębie obszarów chronionych i stref występowa- W pierwszej kolejności zaplanowanie prac porząd- nia stanowisk archeologicznych, wymagają uzgod- kowych dla nekropolii wpisanych do rejestru zabyt- nienia z WUOZ, który określi warunki realizacji in- ków: cmentarz ewangelicki przy ul. Cmentarnej w westycji.” Jastrowiu, cmentarz żydowski przy ul. Kilińszcza- 6.4. Określenie sposobu realizacji poszczególnych ków w Jastrowiu, cmentarz ewangelicki w Sambor- celów gminnego programu opieki nad zabytkami za- sku oraz stara część cmentarza katolickiego w Syp- wartych w punkcie 5. niewie. Ponadto ze względu na daleko posunięte 6.4.1. Obiekty zabytkowe stanowiące własność zaniedbania będą wykonywane prace porządkowe gminy Jastrowie na cmentarzach w Budach, Brzeźnicy oraz Sambor- Gmina Jastrowie jest właścicielem 3 cmentarzy sku. Przy pozostałych cmentarzach, na których wy- wpisanych do rejestru zabytków: ewangelickiego stępuje jedynie starodrzew a należą do nich cmen- w Jastrowiu usytuowanego przy ul. Cmentarnej, tarze ewangelickie w miejscowości Busino oraz 2 ewangelickiego w Samoborsku oraz katolickiego w w Nadarzycach przeprowadzone zostaną prace sa- Sypniewie. Ponadto w jej władaniu jest najstarszy nitarno – pielęgnacyjne z naciskiem na zachowanie obiekt w gminie tzw. „Kamienny Dom” obecnie sie- historycznego drzewostanu. Zaś na cmentarzach dziba Biblioteki. W roku 2009 wymienione zostało w Piaskini, Smolarach, Sypniewku i Sypniewie wy- na bibliotece pokrycie dachowe oraz zaplanowano Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 268 – Poz. 63 prace remontowe wnętrz polegające na osuszeniu sterowie polegają na: ścian przyziemia oraz wymianie zniszczonych stola- - prowadzeniu edukacji na poziomie szkół podsta- rek drzwiowych zgodnie z historycznymi wzorami i wowych i gimnazjalnych na terenie Gminy w zakre- materiałami. Ponadto do rejestru zabytków wpisany sie informacji o zasobie zabytków i krajobrazu kultu- jest układ urbanistyczny Jastrowia. Do końca 2010 rowego regionu oraz możliwościach ich ochrony r. zostanie opracowany plan, w którym szczegóło- - promowaniu wśród mieszkańców gminy i przy- wo określi się priorytety działań przy zabytkowych bywających tu gości najcenniejszych zabyt- cmentarzach i możliwości ich realizacji. ków 6.4.2. Obiekty niebędące własnością gminy Ja- - wspieraniu przy współudziale Urzędu Ochrony strowie Zabytków poczynań związanych z właściwym Pozostałe obiekty wpisane do rejestru zabytków z utrzymaniem i zagospodarowaniem zabytków terenu gminy Jastrowie to: i ich otoczenia 1. Kościół rzymsko – katolicki filialny p.w. św. - udzielanie dotacji na prace konserwatorskie, Jana Chrzciciela wraz z terenem cmentarza przy- remontowe lub roboty budowlane przy zabyt- kościelnego w Budach stanowiący własność parafii ku wpisanym do rejestru zabytków zgodnie z rzymsko – katolickiej p.w. św. Jakuba w Szwecji Uchwałą Nr 157/2005 Rady Miejskiej w Ja- – diecezja Koszalińsko – Kołobrzeska strowiu z dnia 15 marca 2005 r. – w ramach 2. Kościół rzymsko – katolicki filialny p.w. śś. tej uchwały przyznano dotacje na prace re- Piotra i Pawła wraz z cmentarzem przykościelnym montowe w następujących obiektach: w Brzeźnicy stanowiący własność parafii rzymsko - na remont kościoła par. p.w. Narodzenia NMP – katolickiej p.w. św. Narodzenia NMP w Sypniewie w Sypniewie (2006 r., 2007 r., 2008 r.) – diecezja Koszalińsko – Kołobrzeska - na remont kościoła par. p.w. NMP Królowej 3. Kościół ewangelicki obecnie rzymsko – katoli- Polski w Jastrowiu (2007 r.) cki parafialny p.w. NMP Królowej Polski stanowią- - na remont kościoła fil. p.w. św. Jana Chrzci- cy własność parafii rzymsko – katolickiej pod tym ciela w Budach (2007 r.) samy wezwaniem w Jastrowiu – diecezja Koszaliń- oraz sko – Kołobrzeska w roku 2009 na remont dachu kościoła par. 4. Zespół kościoła par. p.w. św. Michała Archa- p.w. św. Michała Archanioła w Jastrowiu nioła wraz z otoczeniem i ogrodzeniem od strony - określaniu przy sporządzaniu dokumentów pla- ulicy Kościelnej i Kieniewicza z dwoma bramami w nistycznych warunków i sposobów ochrony skład którego wchodzą: zabytków wpisanych do rejestru zabytków jak - Kościół; 1913 r. również figurujących w ewidencji Wielkopol- - Plebania, ul. Kieniewicza 44; 1870 r. skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabyt- - Katolicki dom spotkań, ob. salka parafialna, ul. ków Kieniewicza 45, pocz. XX w. - wykonanie dokumentacji fotograficznej i opi- - Cmentarz przykościelny; 1903 r. sowej związanej z problematyką zabytków stanowiący własność parafii rzymsko – katolickiej nieruchomych, ruchomych i archeologicznych p.w. pod tym samym wezwaniem w Jastrowiu – na terenie gminy Jastrowie ( ewidencja gmin- diecezja Koszalińsko – Kołobrzeska na ) 5. Dom, ul. Konopnickiej 71 w Jastrowiu stano- 7. Instrumentarium realizacji gminnego programu wiący własność prywatną opieki nad zabytkami 6. Cmentarz żydowski, ul. Kilińszczaków, ob. Podmiotem formułującym gminny program opie- nieczynny; XVIII stanowiący własność Skarbu Pań- ki nad zabytkami jest samorząd gminy. Realizacja stwa programu odbywać się będzie poprzez zespół dzia- 7. Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP w Syp- łań władz gminy na rzecz osiągnięcia celów w nim niewie stanowiący własność parafii rzymsko – ka- przyjętych. tolickiej pod tym samym wezwaniem w Sypniewie Samorząd ma oddziaływać na różne podmioty – diecezja Koszalińsko – Kołobrzeska mające do czynienia z obiektami zabytkowymi, w 8. Dom, ul. Mickiewicza 58 w Sypniewie stano- tym także na mieszkańców głównie zabytkowej wiący własność prywatną przestrzeni miasta Jastrowie, tak by wywołać ich 9. Park wypoczynkowy w Trzebieszkach stano- pożądane zachowanie prowadzące do realizacji za- wiący własność Skarbu Państwa w zarządzie PGL mierzonych celów. LP – Nadleśnictwo Jastrowie obręb leśny Trzebiesz- Zakłada się, że w realizacji gminnego programu ki opieki nad zabytkami dla gminy i miasta Jastrowie Z uwagi na fakt iż w/w obiekty nie są własnością wykorzystane zostaną następujące grupy instru- gminy Jastrowie w związku z czym gmina nie ma mentów: instrumenty prawne, finansowe, koordy- możliwości bezpośredniego sprawowania opieki nad nacji, społeczne oraz instrumenty kontrolne. tymi zabytkami, a co za tym idzie wpływać na spo- - Instrumenty prawne sób ich użytkowania. Natomiast działania pośrednie a) dokumenty wydawane przez Wielkopolskiego wynikające z ustawy jak również polityki gminy Ja- Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wy- Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 269 – Poz. 63

nikające z przepisów ustawowych mi Rada Gminy może udzielić dotacji na ochronę b) uchwalanie miejscowych planów zagospo- i konserwację zabytków, jednakże wymagane jest darowania przestrzennego z uwzględnieniem ustalenie przez nią procedury postępowania w tej zagadnień ochrony zabytków sprawie. Zasady udzielania dotacji na prace kon- c) wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków serwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane z terenu miasta i gminy, które powinny być przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków z bu- objęte ochroną prawną dżetu Gminy i Miasta Jastrowie określa: - Instrumenty finansowe Uchwała Nr 157/2005 Rady Miejskiej w Jastrowiu a) dotacje z dnia 15 marca 2005 r. w sprawie zasad udzielania b) subwencje dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie c) dofinansowania lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do d) programy uwzględniające finansowanie z fun- rejestru zabytków. duszy Unii Europejskiej 10. Niektóre zewnętrzne źródła finansowania - Instrumenty koordynacji gminnego programu opieki nad zabytkami a) strategie rozwoju gminy Obowiązek dbania o stan zabytków ustawa o b) plany rozwoju lokalnego ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nakłada c) programy prac konserwatorskich na właścicieli i posiadaczy zabytków. d) programy ochrony środowiska Wsparciem dla zadań z zakresu ochrony zabyt- e) studia i analizy, koncepcje ków są zewnętrzne źródła dofinansowania udziela- f) plany rewitalizacji ne zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 23 lipca - Instrumenty społeczne 2003 r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytka- a) edukacja kulturowa mi. b) informacja - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowe- c) współpraca go /www.mkidn.gov.pl/ w ramach programu d) współdziałanie z organizacjami społecznymi operacyjnego „Dziedzictwo Kulturowe” reali- - Instrumenty kontrolne zowane przez 6 priorytetów: a) utworzenie w ramach organizacyjnych Urzę- 1. Rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ru- du Gminy i Miasta Jastrowie Zespołu Koordy- chomych nującego pracami realizującymi poszczególne 2. Rozwój instytucji muzealnych zadania wynikające z ustaleń niniejszego pro- 3. Ochrona dziedzictwa narodowego poza grani- gramu. cami kraju 1. Ryszard Sikora – Burmistrz Gminy i Miasta w 4. Ochrona zabytków archeologicznych Jastrowiu 5. Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa 2. Jerzy Klimczak – z-ca Burmistrza GiM J-wia kulturowego 3. Ryszard Sarna – Kierownik Referatu Gospodar- 6. Ochrona zabytkowych cmentarzy ki Komunalnej UGiM - Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabyt- 4. Piotr Kozłowski – inspektor ds. och. Środowi- ków /wosoz.bip-i.pl/public/– dotacje przyzna- ska UGiM wane są na prace konserwatorskie, restau- b) aktualizacja bazy danych ewidencji gminnej ratorskie i roboty budowlane przy obiektach c) monitoring stanu środowiska kulturowego. wpisanych do rejestru zabytków na podstawie 8. Monitoring działania gminnego programu opieki wniosków złożonych przez właścicieli, posia- nad zabytkami daczy lub użytkowników zabytków Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy z dnia 23 lipca - Samorząd Województwa Wielkopolskiego / 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabyt- www.bip.umww.pl/ – budżet województwa kami Burmistrz Gminy i Miasta Jastrowie zobowią- wielkopolskiego przewiduje środki na pomoc zany jest do sporządzania co 2 lata sprawozdania finansową ukierunkowana na ochronę zabyt- z gminnego programu opieki nad zabytkami. Spra- ków i opiekę nad zabytkami. Są to dotacje ce- wozdanie to przedstawiane jest Radzie Gminy. Po lowe z budżetu na finansowanie lub dofinanso- 4 latach program powinien zostać zaktualizowany i wanie prac remontowych i konserwatorskich ponownie przyjęty przez Radę Gminy. obiektów zabytkowych zarówno jednostkom Do wykonania powyższego zadania utworzono Ze- sektora finansów publicznych jak również po- spół Koordynujący monitorujący „Gminny program zostałym jednostkom. opieki nad zabytkami Gminy i Miasta Jastrowie na - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i i Admi- lata 2010 – 2013” poprzez analizę stopnia jego rea- nistracji Departament Wyznań religijnych oraz lizacji. Monitorowanie przebiegu realizacji programu Mniejszości Narodowych i Etnicznych Wydział będzie ważnym elementem jego wdrażania. Funduszu Kościelnego. /www.mswia.gov.pl/ 9. Wewnętrzne źródła finansowania gminnego – dotacje udzielane wyłącznie na remonty i programu opieki nad zabytkami konserwacje zabytkowych obiektów o cha- Zgodnie z art. 81, art. 77 ustawy z dnia 23 lipca rakterze sakralnym i to tylko na wykonywanie 2003 r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytka- podstawowych prac zabezpieczających sam Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 270 – Poz. 63

obiekt. Z Funduszu nie finansuje się remontów z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności i konserwacji obiektów towarzyszących, wy- sumienia i wyznania (Dz.U. z 2005 Nr 231, poz. posażenia obiektów sakralnych oraz otoczenia 1965, z poźn. zm.) świątyni, a także stałych elementów wystroju - Ponadto istnieją możliwości zdobywania środ- wnętrz. Podmiotami uprawnionymi do otrzy- ków finansowych ze źródeł zewnętrznych na mywania środków Funduszu Kościelnego są: zadania inwestycyjne i społeczne do współfi- 1. osoby prawne Kościoła Katolickiego; nansowania z funduszy krajowych i zagranicz- 2. osoby prawne innych kościołów i związków nych Unii Europejskiej. wyznaniowych działających na podstawie ustaw o Uwaga: stosunku Państwa do kościołów oraz związków wy- W/w źródła finansowania są wskazówką dla użyt- znaniowych; kowników obiektów zabytkowych i przedstawicieli 3. osoby prawne kościołów i związków wyznanio- władz samorządowych, w jakich instytucjach moż- wych wpisanych do rejestru kościołów i związków na pozyskiwać środki na ochronę zabytków i opiekę wyznaniowych, o którym mowa w art. 30 ustawy nad zabytkami. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 3 – 271 – Poz. 63