MALACOFAUNERendiconti Seminario SPIAGGIATE Facoltà DELLA Scienze COSTA Università OCCIDENTALE Cagliari Vol. 72DELLA Fasc. SARDEGNA...2 (2002) 67

Malacofaune spiaggiate della costa occidentale della Sardegna. Fisiografia e batimetria dei fondali marini di provenienza (*)

CARLO SPANO(**), DANIELE MURGIA(***), BARBARA PUDDU(****)

Abstract. Herein are presented the results of research of an autoecological nature concerning beached malacological fauna gathered along the west coast of Sardinia. The resulting data contribute to defining the composition and structure of thanatocoenosis gathered at 35 biosites and allow estimation of the Çbathymetric maximumÈ (30-40 metres) equivalent to the greatest depth at which sediments and the remains of molluscs within them are mobilized. Homogeneous ÇtimedÈ sampling led to useful statistical comparisons between the different malacological associations gathered and made it possible to recognize the stocks of benthic populations most involved in the transportation of material: AP, SFBC, HP. By means of the autoecological analysis of recognized , especially using data on texture, way of life and biocoenotic significance, the paper discusses the physiography of the sea bottoms mobilized in front of the biosites sampled. A database on the systematic and autoecology of the 223 species identified, which represents a point of reference also in palaeoecological research into Neogenic and Quaternary fossiliferous deposits of Sardinia, is presented.

INTRODUZIONE Questo lavoro si inserisce nell’ambito delle ricerche su molluschi attuali e fossili, da tempo in corso presso il Dipartimento di Scienze della Terra dell’Università di Cagliari. Esso riguarda le tanatocenosi spiaggiate della costa occidentale della Sardegna, campionate in trentacinque biositi e si propone, attraverso indagini ecologiche, di arricchire le conoscenze sulla fisiografia delle coste sommerse dalle quali esse proven- gono. La spiaggia di Tenuta Mugoni presso Alghero è la più settentrionale, mentre a quella di Porto Pino nel Golfo di Palmas (Teulada) compete la latitudine più bassa (tab.1, fig. 1).

(*) Lavoro eseguito con il contributo del MURST (60%) (Resp. C. Spano). (**) Dipartimento di Scienze della Terra dell’Università di Cagliari, Via Trentino 51, 09127 Cagliari. (***) Via Lazio 10, 09047 Selargius, Cagliari. (****) Via Dante 97, 09122 Cagliari. Presentato il 20/11/2002. 68 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 1. Coordinate geografiche dei limiti delle spiagge investigate. N° Denominazione Carta IGM 1:25000 Latitudine N Longitudine W 34 Tenuta Mugoni F.458 I ÇS.Maria La PalmaÈ 40°37'06" 8°11'33" 40°66'58" 8°12'58" 33 Lido di S.Giovanni F. 478 I ÇAlgheroÈ 40°34'01" 8° 19' 07" 40° 34' 29" 8°19'02" 32a Foce Temo F. 497 III ÇBosa MarinaÈ 40° 17' 31" 8° 28' 32" 40° 17' 34" 8° 28' 39" 32 Bosa Marina F. 497 III ÇBosa MarinaÈ 40° 17' 10" 8° 28' 59" 40° 17' 23" 8° 28' 39" 31 Porto Alabe F. 497 III ÇBosa MarinaÈ 40° 14' 38" 8° 28' 32" 40° 15' 01" 8° 28' 28" 30 Torre del Pozzo F. 514 IV ÇS. Caterina di PittinuriÈ40° 06' 05" 8° 29' 35" 40° 06' 23" 8° 29' 33" 29 S’Archittu F. 514 III ÇCapo MannuÈ 40° 05' 42" 8° 29' 24" 40° 05' 45" 8° 29' 22" 28 Is Arenas F. 514 III ÇCapo MannuÈ 40° 02' 56" 8° 26' 40" 40° 03' 15" 8° 27' 28" 27 Is Benas F. 514 III ÇCapo MannuÈ 40° 02' 57" 8° 26' 36" 40° 03' 02" 8° 26' 30" 26 Sa Mesalonga F. 514 III ÇCapo MannuÈ 40° 02' 42" 8° 23' 49" 40° 02' 56" 8° 24' 04" 25 Capo Mannu F. 514 III ÇCapo MannuÈ 40° 01' 50" 8° 22' 46" 40° 01' 57'’ 8° 22' 48" 24 Is Arutas F. 528 IV ÇSan SalvatoreÈ 39° 58' 01" 8° 24' 05" 39° 58' 15" 8° 24' 08" 23 Su Maimoni F. 528 IV ÇSan SalvatoreÈ 39° 54' 45" 8° 24' 01" 39° 54' 58" 8° 24' 04" 22 San Giovanni Sinis F. 528 III ÇCapo S. MarcoÇ 39° 53' 13" 8° 26' 03" 39° 53' 45" 8° 25' 26" 21 Tharros Ovest F. 528 III ÇCapo S. MarcoÈ 39° 51' 32" 8° 26' 20" 39° 51' 43" 8° 26' 19" 20 Capo S. Marco Est F. 528 III ÇCapo S. MarcoÈ 39° 51' 12" 8° 26' 26" 39° 51' 18" 8° 26' 26" 19 Pesaria F. 528 II ÇOristano SudÈ 39° 52' 36" 8° 32' 47" 39° 52' 53" 8° 32' 35" 18 Porto Palma F. 538 III ÇPorto PalmaÈ 39° 40' 06" 8° 27' 35" 39° 40' 15" 8° 27' 28" 17 Colonia Sartori F. 538 III ÇPorto PalmaÈ 39° 36' 51" 8° 28' 05" 39° 36' 57" 8° 28' 02" 16 Piscinas F. 546 IV ÇGutturu e FluminiÈ 39° 32' 21" 8° 06' 49" 39° 32' 38" 8° 07' 02" 15 Portixeddu F. 546 III ÇCapo PecoraÈ 39° 26' 34" 8° 24' 41" 39° 26' 12" 8° 24' 45" 14 Cala Domestica F. 555 IV ÇBuggerruÈ 39° 22' 32" 8° 22' 49" 39° 22' 28" 8° 22' 45" 13 Porto di Masua F. 555 IV ÇBuggerruÈ 39° 20' 01" 8° 25' 15" 39° 20' 03" 8° 25' 10" 12 Porto Ferro F. 555 IV ÇBuggerruÈ 39° 19' 21" 8° 25' 22" 39° 19' 22" 8° 25' 19" 11 Porto Banda F. 555 IV ÇBuggerruÈ 39° 19' 09" 8° 25' 40" 39° 19' 12" 8° 25' 38" 10 Funtanamare F. 555 III ÇPortoscusoÈ 39° 17' 14" 8° 26' 08" 39° 17' 28" 8° 26' 16" 9 Sa Furungonara F. 555 III ÇPortoscusoÈ 39° 12' 04" 8° 23' 03" 39° 12' 10" 8° 22' 59" 8 Scoglio di Elisabetta F. 561 IV ÇCalasettaÈ 39° 06' 52" 8° 22' 06" 39° 06' 51" 8° 22' 09" 7 Sottotorre F. 561 IV ÇCalasettaÈ 39° 06' 34" 8° 20' 49" 39° 06' 35" 8° 20' 59" 6 La Salina F. 561 III «Sant’Antioco» 39° 05' 53" 8° 21' 29" 39° 05' 59" 8° 21' 44" 5 La Caletta F. 563 I ÇIsola di S. PietroÈ 39° 06' 59" 8° 15' 23" 39° 07' 07" 8° 15' 29" 4 Cala Lunga F. 561 III «Sant’Antioco» 39° 01' 25" 8° 22' 30" 39° 01' 27" 8° 22' 28" 3 Maladroxia F. 572 IV ÇCapo SperoneÈ 39° 00' 00" 8° 27' 01" Figura 1. Localizzazio- 38° 59' 56" 8° 27' 03" 2 Porto Botte F. 564 II ÇGibaÈ 39° 02' 40" 8° 34' 03" ne delle spiagge. 39° 02' 16" 8° 34' 22" 1 Porto Pino F. 572 I ÇPorto PinoÈ 38° 57' 53" 8° 36' 05" 38° 57' 46" 8° 35' 47" MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 69

Nella tab. 1 sono riportate le localizzazioni dei biositi campionati riferiti alla nuova copertura IGM, al 25.000. Lo studio sistematico delle malacofaune ha fornito la base per la definizione dell’orizzonte batimetrico più profondo, interessato dalla frequente e pressoché continua mobilizzazione dei sedimenti e dei resti di organismi bentonici.

METODICHE ADOTTATE Non essendo stato possibile utilizzare i più comuni metodi di campionamento relativi al Benthos (Unità di volume, Unità di superficie) (in DI G ERONIMO & ROBBA [1] ) in quanto non avrebbero consentito di evidenziare con sufficiente completezza la diversità generica e specifica di tanatocenosi disperse in spiagge con le morfologie molto diverse tra loro, si è optato per una «raccolta a tempo». La prima fase del campionamento ha interessato i reperti che potevano permettere un’identificazione almeno generica. Ha fatto seguito un’ulteriore raccolta con l’ausilio di setacci a maglie di 1 mm di lato, al fine di raccogliere anche gli individui non agevolmente osservabili macroscopicamente. I campionamenti sono stati effettuati in modo più sistematico nei mesi che vanno da dicembre a marzo, al fine di usufruire del materiale che annualmente viene riversato sulle spiagge della costa occidentale sarda, dall’energia prodotta dai venti dominanti di Nord- Ovest che, come risaputo, in questa parte dell’Isola, è responsabile dell’instaurarsi dei massimi di intensità delle mareggiate specialmente durante il periodo invernale. Solo tale scelta poteva pemettere la disponibilità di un apprezzabile numero di individui afferenti a specie proprie di substrati duri. Si è ritenuto inoltre, che tale metodo fosse il più idoneo a permettere di comparare al meglio, anche statisticamente, le diverse tanatocenosi definite. Si è stabilito, infine, di rendere omogenei e comparabili i campionamenti dedicando ad ogni singolo biosito un numero di ore proporzionale alla superficie di dispersione dei reperti.

SISTEMATICA DELLE SPECIE RICONOSCIUTE Sono state identificate 223 specie (136 Gasteropodi, 83 Bivalvi, 3 Scafopodi e 1 Poliplacoforo), riferibili a 138 generi di Molluschi (74 di Gasteropodi, 61 di Bivalvi, 2 di Scafopodi e 1 di Poliplacofori) (tab. 2). Per la loro tassonomia e per il loro inquadramento sistematico ci si è riferiti al ÇCatalogo annotato dei molluschi marini del MediterraneoÈ (SABELLI et al. [2] ). Utili informazioni in tal senso sono state tratte dai lavori di MOORE [3], PIANI [4], GIANNUZZI SAVELLI [5], SABELLI & SPADA [6], PONDER & WARÉN [7], CUNNINGHAM V AUGHT [8]. Per una maggiore definizione delle specie censite, viene presentata la sinonimia essenziale (tab. 3). La massima diversità generica è stata rilevata nella spiaggia La Salina (69), con netta prevalenza dei Gasteropodi sui Bivalvi. A questa seguono, con valori decrescenti, La 70 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 2. Prospetto sistematico generale delle malacofaune identificate. Taxa Classe Ordine Famiglia 1 Abra (Abra) tenuis (Montagu, 1803) Bivalvia Veneroida Semelidae 2 Acanthocardia (Acanthocardia) paucicostata (Sowerby G.B. II, 1841) Bivalvia Veneroida Cardiidae 3 Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Cardiidae 4 Aequipecten (Aequipecten) opercularis (Linnè, 1758) Bivalvia Pterioida Pectinidae 5 Alvania (Alvania) beani (Hanley in Thorpe, 1844) Neotaenioglossa Rissoidae 6 Alvania (Alvania) cimex (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 7 Alvania (Alvania) discors (Allan, 1818) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 8 Alvania (Alvania) lactea (Michaud, 1832) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 9 Alvania (Alvania) lineata Risso, 1826 Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 10 Anadara corbuloides (Monterosato, 1878) Bivalvia Arcoida Arcidae 11 Anomia ephippium Linnè, 1758 Bivalvia Arcoida Anomiidae 12 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Aporrhaiidae 13 Arca noae Linnè, 1758 Bivalvia Arcoida Arcidae 14 Arca tetragona Poli, 1795 Bivalvia Arcoida Arcidae 15 Astarte fusca (Poli, 1795) Bivalvia Veneroida Astartidae 16 Astarte sulcata (Da Costa, 1778) Bivalvia Veneroida Astartidae 17 Barbatia (Barbatia) barbata (Linnè, 1758) Bivalvia Arcoida Arcidae 18 Barleeia unifasciata (Montagu, 1803) Gastropoda Neotaenioglossa Barleeidae 19 Barnea (Barnea) candida (Linnè, 1758) Bivalvia Myoida Pholadidae 20 Bela nebula (Montagu, 1803) Gastropoda Neogastropoda Turridae 21 Bittium lacteum lacteum (Philippi, 1836) Gastropoda Neotaenioglossa Cerithiidae 22 Bittium latreillii (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neotaenioglossa Cerithiidae 23 Bittium reticulatum (Da Costa, 1778) Gastropoda Neotaenioglossa Cerithiidae 24 Bolinus brandaris (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 25 Bolma rugosa (Linnè, 1767) Gastropoda Turbinidae 26 Bornia sebetia (Costa O.G., 1829) Bivalvia Veneroida Kelliidae 27 Buccinulum corneum (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 28 Bulla striata Bruguière, 1792 Gastropoda Cephalaspidea Bullidae 29 Calliostoma conulus (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda 30 Calliostoma laugieri laugieri (Payraudeau, 1826) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 31 Callista chione (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Veneridae 32 Cardita calyculata (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Carditidae 33 Cerastoderma edule (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Cardiidae 34 Cerithium rupestre Risso, 1826 Gastropoda Neotaenioglossa Cerithiidae 35 Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 Gastropoda Neotaenioglossa Cerithiidae 36 Chama gryphoides Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Chamidae 37 Chamelea gallina (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Veneridae 38 Charonia lampas lampas (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Ranellidae 39 Chiton (Rhyssoplax) olivaceus Spengler, 1797 Polyplacophora Lepidopleurida Chitonidae 40 Chlamys (Manupecten) pesfelis (Linnè, 1758) Bivalvia Pterioida Pectinidae 41 Chlamys (Proteopecten) glabra (Linnè, 1758) Bivalvia Pterioida Pectinidae 42 Clanculus (Clanculopsis) cruciatus (Linnè, 1758) Gastropoda Pterioida Trochidae 43 Clanculus (Clanculopsis) jussieui (Payraudeau, 1826) Gastropoda Pterioida Trochidae 44 Clanculus (Clanculus) corallinus (Gmelin, 1791) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 45 Colubraria reticulata (Blainville, 1826) Gastropoda Vetigastropoda Muricidae 46 Columbella rustica (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Columbellidae 47 Conus mediterraneus Hwass in Bruguière, 1792 Gastropoda Neogastropoda Conidae 48 Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 49 Crassostrea gigas (Thumberg, 1793) Bivalvia Neogastropoda Ostreidae 50 Ctena decussata (Costa O.G., 1829) Bivalvia Neogastropoda Lucinidae 51 Cyclope neritea (Linnè, 1758) Gastropoda Ostreoida Muricidae 52 Cymatium (Monoplex) corrugatum corrugatum (Lamarck, 1816) Gastropoda Veneroida Ranellidae 53 Dendropoma petraum (Monterosato, 1844) Gastropoda Neogastropoda Vermetidae 54 Dentalium (Antalis) dentalis Linnè, 1758 Scaphopoda Neotaenioglossa Dentaliidae 55 Dentalium (Antalis) vulgare Da Costa, 1778 Scaphopoda Neotaenioglossa Dentaliidae 56 Diodora dorsata (Monterosato, 1878) Gastropoda Arcaeogastropoda 57 Diodora gibberula (Lamarck, 1822) Gastropoda Arcaeogastropoda Fissurellidae 58 Diodora graeca (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Fissurellidae 59 Diodora italica (Defrance, 1820) Gastropoda Vetigastropoda Fissurellidae 60 Donacilla cornea (Poli, 1795) Bivalvia Vetigastropoda Mesodesmatidae 61 Donax (Donax) semistriatus Poli, 1795 Bivalvia Vetigastropoda Donacidae 62 Donax (Donax) venustus Poli, 1795 Bivalvia Veneroida Donacidae 63 Donax (Serrula) trunculus Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Donacidae 64 Dosinia (Dosinia) lupinus (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Veneridae 65 fissura (Linnè, 1758) Gastropoda Veneroida Fissurellidae MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 71

Tabella 2. Prospetto sistematico generale delle malacofaune identificate. Taxa Classe Ordine Famiglia 66 Emarginula octaviana Coen, 1939 Gastropoda Veneroida Fissurellidae 67 Emarginula sicula Gray J.E., 1825 Gastropoda Vetigastropoda Fissurellidae 68 Engina leucozona (Philippi, 1843) Gastropoda Vetigastropoda Muricidae 69 Ensis ensis (Linnè, 1758) Bivalvia Vetigastropoda Pharellidae 70 Ensis minor (Chenu, 1843) Bivalvia Neogastropoda Pharellidae 71 Epitonium commune (Lamarck, 1822) Gastropoda Veneroida Epitoniidae 72 Epitonium turtoni (Turton, 1819) Gastropoda Veneroida Epitoniidae 73 Euspira fusca (Blainville, 1825) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 74 Euspira guillemini (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 75 Euspira macilenta (Philippi, 1844) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 76 Fasciolaria lignaria (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Muricidae 77 Fissurella nubecula (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Fissurellidae 78 Fusinus (Fusinus) pulchellus (Philippi, 1844) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 79 Fustiaria rubescens (Deshayes, 1826) Scaphopoda Vetigastropoda Dentaliidae 85 (Colliculus) turbinoides (Deshayes, 1835) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 86 Gibbula (Gibbula) albida (Gmelin, 1791) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 87 Gibbula (Gibbula) ardens (Von Salis, 1793) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 88 Gibbula () leucophaea (Philippi, 1836) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 89 Gibbula (Phorcus) philberti (Récluz, 1843) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 90 Gibbula (Phorcus) richardi (Payraudeau, 1826) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 91 Gibbula (Phorcus) varia (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 92 Gibbula (Steromphala) divaricata (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 93 Gibbula (Steromphala) pennanti (Philippi, 1846) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 94 Gibbula (Steromphala) rarilineata (Michaud, 1829) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 95 Gibbula (Tumulus) umbilicaris (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 96 Glans (Glans) trapezia (Linnè, 1767) Bivalvia Vetigastropoda Carditidae 97 Glycymeris bimaculata (Poli, 1795) Bivalvia Vetigastropoda Glycymerididae 98 Glycymeris glycymeris (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Glycymerididae 99 Glycymeris insubrica (Brocchi, 1814) Bivalvia Arcoida Glycymerididae 100 Gregariella petagnae (Scacchi, 1832) Bivalvia Arcoida Mytilidae 101 Gyroscala lamellosa (Lamarck, 1822) Gastropoda Arcoida Epitoniidae 102 Hadriania oretea (De Gregorio, 1885) Gastropoda Mytiloida Muricidae 103 Haliotis tuberculata lamellosa Lamarck, 1822 Gastropoda Neotaenioglossa Haliotidae 104 Haminoea hydatis (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Haminoeidae 105 Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Muricidae 106 Homalopoma sanguineum (Linnè, 1758) Gastropoda Cephalaspidea Collonidae 107 Irus irus (Linnè, 1758) Bivalvia Neogastropoda Veneridae 108 Jujubinus exasperatus (Pennant, 1777) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 109 Jujubinus gravinae (Dautzenberg, 1881) Gastropoda Veneroida Trochidae 110 Jujubinus striatus fraterculus (Monterosato, 1879) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 111 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 112 Laevicardium crassum (Gmelin, 1791) Bivalvia Vetigastropoda Cardiidae 113 Lima (Lima) lima (Linnè, 1758) Bivalvia Vetigastropoda Limidae 114 Lima (Limaria) exilis Wood S.V., 1839 Bivalvia Veneroida Limidae 115 Lima (Limaria) hians (Gmelin, 1791) Bivalvia Pterioida Limidae 116 Lissopecten hyalinus (Poli, 1795) Bivalvia Pterioida Pectinidae 117 Lithophaga lithophaga (Linnè, 1758) Bivalvia Pterioida Mytilidae 118 Littorina (Melaraphe) neritoides (Linnè, 1758) Gastropoda Pterioida Littorinidae 119 Loripes lacteus (Linnè, 1758) Bivalvia Mytiloida Lucinidae 120 Lucinella divaricata (Linnè, 1758) Bivalvia Neotaenioglossa Lucinidae 121 Luria lurida (Linnè, 1758) Gastropoda Veneroida Cypraeidae 122 Lutraria (Lutraria) lutraria (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Mactridae 123 Mactra stultorum (Linnè, 1758) Bivalvia Neotaenioglossa Mactridae 124 Mangelia attenuata (Montagu, 1803) Gastropoda Veneroida Turridae 125 Mangelia paciniana (Calcara, 1839) Gastropoda Veneroida Turridae 126 Marshallora adversa (Montagu, 1803) Gastropoda Neogastropoda Triphoridae 127 Mimachlamys varia (Linnè, 1758) Bivalvia Neogastropoda Pectinidae 128 Mimachlamys multistriata (Poli, 1795) Bivalvia Neotaenioglossa Pectinidae 129 Mitra cornicula (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Mitridae 130 Mitra nigra (Gmelin, 1791) Gastropoda Neogastropoda Mitridae 131 Mitrella gervillii (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neogastropoda Columbellidae 132 Mitrella scripta (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Columbellidae 133 Modiolus (Modiolus) barbatus (Linnè, 1758) Bivalvia Mytiloida Mytilidae 134 (Osilinus) articulata Lamarck, 1822 Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 135 Monodonta (Osilinus) mutabilis (Philippi, 1846) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 72 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 2. Prospetto sistematico generale delle malacofaune identificate. Taxa Classe Ordine Famiglia 136 Monodonta (Osilinus) turbinata (Von Born, 1778) Gastropoda Vetigastropoda Trochidae 137 Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 138 Myrtea spinifera (Montagu, 1803) Bivalvia Veneroida Lucinidae 139 Mytilaster minimus (Poli, 1795) Bivalvia Mytiloida Mytilidae 140 Mytilus edulis Linnè, 1758 Bivalvia Mytiloida Mytilidae 141 Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819 Bivalvia Mytiloida Mytilidae 142 Nassarius (Gussonea) corniculus (Olivi, 1792) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 143 Nassarius (Hima) incrassatus (Stroem, 1768) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 144 Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 145 Nassarius (Naytiopsis) granum (Lamarck, 1822) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 146 Nassarius (Niotha) denticulatus (Adams A., 1851) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 147 Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 148 Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 149 Natica (Natica) dillwynii Payraudeau, 1826 Gastropoda Neogastropoda Naticidae 150 Natica (Natica) vittata (Gmelin, 1791) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 151 Natica (Naticarius) hebraea (Martyn, 1784) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 152 Natica (Naticarius) stercusmuscarum (Gmelin, 1791) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 153 Neverita josephinia Risso, 1826 Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 154 Nuculana (Lembulus) pella (Linnè, 1767) Bivalvia Neotaenioglossa Nuculanidae 155 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) Gastropoda Solemyoida Muricidae 156 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 157 Ostrea edulis Linnè, 1758 Bivalvia Ostreoida Ostreidae 158 Ostreola stentina (Payraudeau, 1826) Bivalvia Ostreoida Ostreidae 159 Ovatella (Myosotella) myosotis (Draparnaud, 1801) Gastropoda Bassommatophora Ellobiidae 160 Pandora inaequivalvis (Linnè, 1758) Bivalvia Pholadomyoida Pandoridae 161 Parvicardium exiguum (Gmelin, 1791) Bivalvia Veneroida Cardiidae 162 Patella caerulea Linnè, 1758 Gastropoda Docoglossa Patellidae 163 Patella intermedia Knapp in Murray, 1857 Gastropoda Docoglossa Patellidae 164 Patella rustica Linnè, 1758 Gastropoda Docoglossa Patellidae 165 Patella ulyssiponensis Gmelin, 1791 Gastropoda Docoglossa Patellidae 166 Payraudeautia intricata (Donovan, 1804) Gastropoda Neotaenioglossa Naticidae 167 Pecten jacobaeus (Linnè, 1758) Bivalvia Pterioida Pectinidae 168 Petricola (Lajonkairia) lajokairii (Payraudeau, 1826) Bivalvia Veneroida Petricolidae 169 Petricola (Petricola) lithophaga (Retzius, 1786) Bivalvia Veneroida Petricolidae 170 Phalium granulatum (Born, 1778) Gastropoda Neotaenioglossa Cassidae 171 Pholas dactylus Linnè, 1758 Bivalvia Myoida Pholadidae 172 Pinna nobilis Linnè, 1758 Bivalvia Arcoida Pinnidae 173 Pirenella conica (Blainville, 1826) Gastropoda Neotaenioglossa Potamididae 174 Pisania striata (Gmelin, 1791) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 175 Pitar rudis (Poli, 1795) Bivalvia Veneroida Veneridae 176 Pollia dorbignyi (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 177 Pollia scacchiana (Philippi, 1844) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 178 Pseudochama gryphina (Lamarck, 1819) Bivalvia Veneroida Chamidae 179 Raphitoma echinata (Brocchi, 1814) Gastropoda Neogastropoda Turridae 180 Raphitoma purpurea (Montagu, 1803) Gastropoda Neogastropoda Turridae 181 Rissoa auriscalpium (Linnè, 1758) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 182 Rissoa lia (Monterosato, 1844 ex Benoit ms.) Gastropoda Vetigastropoda Rissoidae 183 Rissoa variabilis (Von Muehlfeldt, 1824) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 184 Rissoa ventricosa Desmarest, 1814 Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 185 Rissoa violacea violacea Desmarest, 1814 Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 186 Rissoina (Rissoina) bruguieri (Payraudeau, 1826) Gastropoda Neotaenioglossa Rissoidae 187 Scrobicularia plana (Da Costa, 1778) Bivalvia Veneroida Scribiculariidae 188 Serpulorbis arenaria (Linnè, 1767) Gastropoda Neotaenioglossa Vermetidae 189 Smaragdia viridis (Linnè, 1758) Gastropoda Cocculiniformia Neritidae 190 Solecurtus strigilatus (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Solecurtidae 191 Solen marginatus Pulteney, 1799 Bivalvia Veneroida Solenidae 192 Spisula subtruncata (Da Costa, 1778) Bivalvia Veneroida Mactridae 193 Spondylus (Spondylus) gaederopus Linnè, 1758 Bivalvia Arcoida Spondylidae 194 Stramonita haemastoma (Linnè, 1766) Gastropoda Neogastropoda Muricidae 195 Striarca lactea (Linnè, 1758) Bivalvia Arcoida Noetidae 196 Tapes (Ruditapes) decussatus (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Veneridae 197 Tellina (Arcopagia) balaustina (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Tellinidae 198 Tellina (Arcopagia) crassa Pennant, 1777 Bivalvia Veneroida Tellinidae 199 Tellina (Laciolina) incarnata Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Tellinidae 200 Tellina (Moerella) donacina Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Tellinidae MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 73

Tabella 2. Prospetto sistematico generale delle malacofaune identificate. Taxa Classe Ordine Famiglia 201 Tellina (Peronaea) planata Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Tellinidae 202 Tellina (Peronidia) nitida Poli, 1791 Bivalvia Veneroida Tellinidae 203 Tellina (Tellinella) pulchella Lamarck, 1818 Bivalvia Veneroida Tellinidae 204 pullus pullus (Linnè, 1758) Gastropoda Vetigastropoda Tricoliidae 205 Tricolia speciosa (Von Muehlfeldt, 1824) Gastropoda Vetigastropoda Tricoliidae 206 Tricolia tenuis (Michaud, 1829) Gastropoda Vetigastropoda Tricoliidae 207 Trimusculus mammilaris (Linnè, 1758) Gastropoda Basommatophora Trimusculidae 208 Trivia multilirata (Sowerby G.B. II, 1870) Gastropoda Neotaenioglossa Triviidae 209 Trivia pulex (Solander in Gray J.E., 1828) Gastropoda Neotaenioglossa Triviidae 210 Truncatella subcylindrica (Linnè, 1767) Gastropoda Neotaenioglossa Truncatellidae 211 Turbonilla lactea (Linnè, 1758) Gastropoda Heterostropha Pyramidellidae 212 Turbonilla rufa (Philippi, 1836) Gastropoda Heterostropha Pyramidellidae 213 Turritella turbona Monterosato, 1877 Gastropoda Neotaenioglossa Turritellidae 214 Venericardia antiquata (Linnè, 1758) Bivalvia Veneroida Carditidae 215 Venerupis senegalensis (Gmelin, 1791) Bivalvia Veneroida Veneridae 216 Venus (Circomphalus) casina Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Veneridae 217 Venus (Venus) verrucosa Linnè, 1758 Bivalvia Veneroida Veneridae 218 Vermetus (Thylacodus) semisurrectus Bivona Ant. 1832 Gastropoda Neotaenioglossa Vermetidae 219 Vermetus (Vermetus) triquetrus Bivona Ant., 1832 Gastropoda Neotaenioglossa Vermetidae 220 Vexillum (Pusia) ebenus (Lamarck, 1811) Gastropoda Neogastropoda Costellariidae 221 Vexillum (Pusia) tricolor (Gmelin, 1791) Gastropoda Neogastropoda Costellariidae 222 Volvarina mitrella (Risso, 1826) Gastropoda Neogastropoda Marginellidae 223 Williama gussonii (Costa O.G., 1829) Gastropoda Basommatophora Siphonariidae

Caletta, Sottotorre, Capo S. Marco e Calalunga. La minima diversità è stata invece riscontrata a Is Arenas, dove sono stati raccolti individui attribuiti a 4 generi soltanto, tutti appartenenti a Bivalvi (Acanthocardia, Glycymeris, Pitar e Tellina). Le massime diversità specifiche sono confinate sostanzialmente e con lo stesso ordine nei siti già indicati per la diversità generica. In particolare, i valori massimi spettano a La Salina con 90 specie, mentre i minimi si riferiscono a Is Arenas con 4 specie. Anche per la diversità specifica i Gasteropodi prevalgono nettamente sui Bivalvi, mentre gli Scafopodi e i Poliplacofori, quando sono presenti, hanno un ruolo accidentale.

ANALISI ECOLOGICA Valori di abbondanza e dominanza riferiti ai singoli biositi I dati numerici quantitativi (Abbondanza e Dominanza) delle specie che compongono le diverse tanatocenosi sono contenuti nella Tab. 4. Di seguito sono invece riportati nell’ordine, da Sud a Nord, i valori massimi relativi ad ogni singola spiaggia. 1-Porto Pino: Mactra stultorum 17 (0.071), Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata 15 (0.063) e Glycymeris insubrica 13 (0.055). 2-Porto Botte: Cerastoderma edule 6 (0.051), Gastrana fragilis, Parvicardium exiguum 5 (0.042). Seguono 4 specie con valore 4 (0.034). 3-Maladroxia: Chamelea gallina 8 (0.151), Patella rustica 5 (0.094). Seguono 6 specie con valore 3 (0.057). 4-Cala Lunga: Anomia ephippium 9 (0.049), Loripes lacteus, Trivia pulex 7 (0.038), Barbatia (Barbatia) barbata e Chamelea gallina 6 (0.033). 5-La Caletta: Conus mediterraneus 30 (0.122), Columbella rustica 18 (0.073), 74 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Cyclope neritea 15 (0.061) e Bittium reticulatum 13 (0.053). 6-La Salina: Cerastoderma edule 19 (0.051), Arca noae, Cardita calyculata, Chama gryphoides, Chamelea gallina, Columbella rustica 18 (0.048) e Barbatia (Barbatia) barbata 17 (0.045). 7-Sottotorre: Glans (Glans) trapezia 11 (0.066), Mactra stultorum 8 (0.048) e Truncatella subcylindrica 7 (0.041). 8-Scoglio di Elisabetta: Cardita calyculata 15 (0.100), Bittium reticulaum 13 (0.087) e Chama gryphoides 10 (0.067). 9-Sa Furungonara: Conus mediterraneus 10 (0.133), Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii, Tapes (Ruditapes) decussatus, Tricolia pullus pullus, Tricolia speciosa 6 (0.08) e Patella caerulea 4 (0.053). 10-Funtanamare: Columbella rustica 29 (0.199), Nassarius (Hinia) incrassatus 16 (0.110), Chama gryphoides 13 (0.0890) e Chamelea gallina 12 (0.082). 11-Porto Banda: Columbella rustica 33 (0.407), Nassarius (Hinia) incrassatus 10 (0.123) e Conus mediterraneus 7 (0.086). 12-Porto Ferro: Monodonta (Osilinus) turbinata 6 (0.181), Pollia d’orbignyi 3 (0.091). Seguono 5 specie con valore 2 (0.061). 13-Porto di Masua: Ocenebra erinaceus 4 (0.167), Mitra nigra 3 (0.125). Seguono 6 specie con abbondanza 2 (0.083). 14-Cala Domestica: Nassarius (Hinia) incrassatus, Patella caerulea, Spondylus (Spondylus) gaederopus 4 (0.057), Barbatia (Barbatia) barbata, Columbella rustica, Homalopoma sanguineum 3 (0.043). Seguono 20 specie con valore 2 (0.029). 15-Portixeddu: Dosinia (Dosinia) lupinus, Venerupis senegalensis 5 (0.093), Patel- la ulyssiponensis 3 (0.056). Seguono 15 specie con valore 2 (0.037). 16-Piscinas: Chamelea gallina 9 (0.085), Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata 8 (0.075) e Glycymeris glycymeris 7 (0.066). 17-Colonia Sartori: Bolma rugosa 182 (0.768), Chamelea gallina 24 (0.101), e Glycymeris insubrica 16 (0.068). 18-Porto Palma: Nassarius (Hinia) incrassatus 7 (0.075), Patella caerulea 4 (0.043). Seguono 12 specie con abbondanza 3 (0.032). 19-Pesaria: Ostrea edulis 24 (0.084), Acanthocardia (Acanthocardia) paucicostata 19 (0.066), Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata 18 (0.063) e Abra (Abra) tenuis 15 (0.052). 20-Capo San Marco: Chamelea gallina 27 (0.069), Chama gryphoides 25 (0.063), Conus mediteraneus 22 (0.056), Alvania (Alvania) cimex 21 (0.053) e Cyclope neritea 20 (0.051). 21-Tharros Ovest: Chamelea gallina 25 (0.325), Glycymeris insubrica 14 (0.182) e Cerastoderma edule 10 (0.130). 22-San Giovanni Sinis: Donax (Serrula) trunculus 4 (0.118), Natica (Naticarius) hebraea, Ostrea edulis 3 (0.089). Seguono altre 8 specie con valore 2 (0.059). 23-Su Maimoni: Haliotis tuberculata lamellosa, Petricola (Lajonkairia) lajonkairii MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 75

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Alvania (Alvania) beani (Hanley in Thorpe, 1844) A. tenuicostata (Sequenza L., 1903) Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. aculeus Coen, 1933 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. bifidus Coen, 1930 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. elegantissimus Parenzan, 1970 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. incrassatus Locard & Caziot, 1900 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. pespel. oblongus Settepassi, 1967 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. pespel. robustissimus Settepassi, 1967 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. venetianus Coen, 1930 Aporrhais pespelecani (Linnè, 1758) A. vinitinctus Coen, 1914 Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. bicaudatus (Coen, 1933) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. bifidus (Coen, 1937) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. brandellus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. brevispinis (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. commixtus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. insculptus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. longiaculeatus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. ponderosus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. spinosus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. subcornutus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. brand. varicosus (Settepassi, 1967) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. canaliaspinosus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. cingulatus (Coen, 1933) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. compactus (Pallary, 1909) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. conicus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. delgadoi (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. delicatulus (Coen, 1925) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. devians (Dautzenberg, 1904) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. diplacanthus (Dautzenberg, 1904) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. ecaudatus (Coen, 1933) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. fragilis (Coen, 1933) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. giganteus (Pallary, 1900) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. monospinosus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. multicostatus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. nodosus (Coen, 1933) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. novemcostatus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. polii (Coen, 1914 ex Monter. ms.) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. pseudobrandaris (Grateloup, 1833) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. pseudobrand. zanardii (Settepassi, 1976) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. quadrispinosus (Dautzenberg, 1904) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. robustus (Dautzenberg, 1904) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. spinotuberculatus (Serradell, 1912) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. spirocaudatus (Coen, 1934) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. ternispinosus (Coen, 1914) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. tortus (Dautzenberg, 1904) Bolinus brandaris (Linnè, 1758) B. tudiculoides (Coen, 1943) Bulla striata Bruguière, 1792 B. minor Pallary, 1935 Bulla striata Bruguière, 1792 B. scaphandroides Pallary, 1900 Calliostoma conulus (Linnè, 1758) C. bullatum Coen, 1933 Calliostoma conulus (Linnè, 1758) C. roseum Pallary, 1911 Calliostoma conulus (Linnè, 1758) C. tumidulum Coen, 1933 Calliostoma laugieri laugieri (Payraudeau, 1826) C. floreanae Parenzan, 1970 Calliostoma laugieri laugieri (Payraudeau, 1826) C. planatum Pallary, 1900 ex Monter. ms. Cerastoderma edule (Linnè, 1758) C. loppensi (Mars, 1951) Cerastoderma edule (Linnè, 1758) C. mercatorium (Coen, 1915) Cerastoderma edule (Linnè, 1758) C. nuciforme (Milaschewitch, 1916) Cerastoderma edule (Linnè, 1758) C. regulare (Pallary, 1900) Cerithium rupestre Risso, 1826 C. lautum Kobelt, 1908 76 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 C. caputornatum (Nordsieck, 1982) Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 C. kobelti Nordsieck F., 1974 Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 C. nigrinodosum Nordsieck F., 1974 Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 C. punicum Pallary, 1900 Cerithium vulgatum Bruguière, 1792 C. spinagracile Pallary, 1912 Charonia lampas lampas (Linnè, 1758) C. major (Pallary, 1900) Charonia lampas lampas (Linnè, 1758) C. minor (Pallary, 1900) Colubraria reticulata (Blainville, 1826) C. spongiarum (Kobelt, 1901) Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. acuti-tenuitas Settepassi, 1977 ex Monter. ms. Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. caprensis Bellini, 1929 Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. meyend. elongata Settepassi, 1977 Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. meyend. inflata Settepassi, 1977 Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. meyend. serrata Settepassi, 1977 Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845) C. meyend. squamulata Settepassi, 1977 Crassostrea gigas (Thumberg, 1793) C. posjetica Raugh, 1934 Ctena decussata (Costa O.G., 1829) C. istriensis (Coen, 1934) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. atra (Milaschewitch, 1916) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. callosa (Pallary, 1912) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. carinata (Coen, 1933) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. communis (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. campacta (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. depressa (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. diluta (Coen, 1933) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. discoidea (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. elongata (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. exigua (Milaschewitch, 1916) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. fasciata (Coen, 1933) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. gibba (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. globulosa (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. inflata (Locard & Caziot, 1900) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. kamieschensis (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. platystoma (Pallary, 1919) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. tarentina Parenzan, 1970 Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. vayssierei (Pallary, 1903) Cyclope neritea (Linnè, 1758) C. vernicata (Coen, 1933) Cymatium (Monoplex) corrug. corrugatum C. minimum (Pallary, 1900) (Lam., 1816) Cymatium (Monoplex) corrug. corrugatum C. minor-obesum (Pallary, 1900) (Lam., 1816) Emarginula octaviana Coen, 1939 E. cristata Coen, 1939 Emarginula sicula Gray J.E., 1825 E. depressa Bellini, 1929 Emarginula sicula Gray J.E., 1825 E. major Pallary, 1900 Emarginula sicula Gray J.E., 1825 E. rosea Bellini, 1929 Engina leucozona (Philippi, 1843) E. diversicolor (Coen, 1933 ex Monter. ms.) Engina leucozona (Philippi, 1843) E. inversicolor (Coen, 1937 ex Monter. ms.) Ensis ensis (Linnè, 1758) E. ? phaxoides Van Urk, 1964 Ensis minor (Chenu, 1843) E. subarcuatus Van Urk, 1964 Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. adriatica (Coen, 1914) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. aequistriata (Coen, 1920) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. bistriata (Settepassi, 1970) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. bivaricosa (Coen, 1933) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. cassidula (Coen, 1920 ex Monter. ms.) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. chiamenti (Coen, 1929) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. densetuberculata (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. dentata (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. echinophora coronata (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. echinophora ingens (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 77

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. globosocordonata (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. intermediata (Coen, 1933) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. major (Coen, 1920 ex Monter. ms.) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. minima (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. multitubercolata (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. pliocenica (Settepassi 1967 ex Monter. ms) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. polycingulata (Coen, 1933) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. pseudobistriata (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. ruggeri (Coen, 1949) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. subdiadema (Settepassi, 1967) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. tenuis (Coen, 1920) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. tuber (Coen, 1920) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. tufa (Coen, 1920 ex Monter. ms.) Galeodea echinophora (Linnè, 1758) G. uniseriata (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) Gibbula (Colliculus) adans. adansonii (Payr., 1826) G.(C.) virescens Nordsieck F., 1972 Gibbula (Colliculus) turbinoides (Deshayes, 1835) G. (C.) pumilio sensu (Ghisotti & Melone, 1972) Gibbula (Gibbula) albida (Gmelin, 1791) G. (C.) pontica (Milaschewitsch, 1908) Gibbula (Gibbula) albida (Gmelin, 1791) G. (C.) thiara Coen, 1930 Gibbula (Gibbula) ardens (Von Salis, 1793) G. (G.) apicalis Nordsieck F., 1972 Gibbula (Gibbula) ardens (Von Salis, 1793) G. (G.) minor-elevata Pallary, 1938 Gibbula (Gibbula) ardens (Von Salis, 1793) G. (G.) modesta Pallary, 1938 Gibbula (Gibbula) ardens (Von Salis, 1793) G. (G.) pyramidata Pallary, 1906 Gibbula (Phorcus) leucophaea (Philippi, 1836) G. (P.) lencophaea Priolo, 1951 Gibbula (Phorcus) philberti (Récluz, 1843) G. (P.) bicarinata Coen, 1937 Gibbula (Phorcus) philberti (Récluz, 1843) G. (P.) lencophaea Priolo, 1951 Gibbula (Phorcus) richardi (Payraudeau, 1826) G. (P.) minima Pallary, 1912 Gibbula (Phorcus) varia (Linnè, 1758) G. (P.) mocquerisi Pallary, 1906 Gibbula (Steromphala) divaricata (Linnè, 1758) G. (S.) scalaris Coen, 1937 Gibbula (Steromphala) divaricata (Linnè, 1758) G. (S.) ? Specialis Coen, 1937 ex Monter. ms. Gibbula (Steromphala) rarilineata (Michaud, 1829) G. (S.) pulchella Pallary, 1919 Gibbula (Tumulus) umbilicaris (Linnè, 1758) G. (T.) parva Pallary, 1938 Glycymeris bimaculata (Poli, 1795) G. crassa (Koch & Pallary, 1900) Gyroscala lamellosa (Lamarck, 1822) G. pyramis (Tinker, 1952) Gyroscala lamellosa (Lamarck, 1822) G. basica (Dall, 1917) Gyroscala lamellosa (Lamarck, 1822) G. zephyria (Dall, 1917) Hadriania oretea (De Gregorio, 1885) H. brocchii delicatula Ruggieri in Ruggieri, Bruno & Curti, 1959 Hadriania oretea (De Gregorio, 1885) H. carinatella Coen, 1933 Hadriania oretea (De Gregorio, 1885) H. craticuloides (Vokes, 1964) Hadriania oretea (De Gregorio, 1885) H. dalpiazi (Coen, 1918) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. aestuari (Franceschini, 1906 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. armigerus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. bonanni (Monterosato, 1917) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. buccinoides (Pallary, 1904) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. bulo (Coen, 1933) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. coronatus (Franceschini, 1906 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. curvispina (Segre, 1654) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. danili (Monterosato, 1917) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. dumosus triumphans (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. gallicus (Dollfuss, 1923) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. magnificus (Monterosato, 1917) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. minor (Bellini, 1929) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. mixtus (Bedè, 1903) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. pagodula (Pallary, 1901) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. ponderatus (Monterosato, 1922) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. portulanus (Franceschini, 1906 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. propeconglobatus (Bellini, 1929) 78 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. pseudorudis (Segre, 1654) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. purpuriferus (Coen, 1933) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. solidior (Franceschini, 1906 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. spinosus (Coen, 1933) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. tetragonus (Stalio in Coen, 1933) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. aculeatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. armatus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. bifidus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. bucculentus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. communis (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. contrarius (Dautzenberg, 1914) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. crassiaculeatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. dupliaculeatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. ergosticus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. hirtuspinosus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. ibericus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. isolanus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. longicaudatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. longispinosus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. luridus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. messapianus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. minordepressus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. multitubercolatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. multivaricosus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. muriphactus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. orirotundatus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. pseudopagodula (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. rivalis (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. spinoculatus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. tenuifusoides (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. varicosus (Settepassi, 1967) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. trunc. vulgatus (Settepassi, 1967 ex Monter. ms.) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. turrut.anus (Segre, 1952) Hexaplex trunculus (Linnè, 1758) H. varicisnodosus (Coen, 1933 ex Danilo & Sandri ms.) Homalopoma sanguineum (Linnè, 1758) H. belliaci (Priolo, 1952) Irus irus (Linnè, 1758) I. geographicus (Monterosato, 1917) Jujubinus exasperatus (Pennant, 1777) J. istrianus Coen, 1934 Jujubinus exasperatus (Pennant, 1777) J. istrianus Coen, 1934 Jujubinus gravinae (Dautzenberg, 1881) J. parvosiculus Ghisotti & Melone, 1975 ex Monter. Jujubinus striatus fraterculus (Monter., 1879) J. ater Pallary, 1906 Jujubinus striatus fraterculus (Monter., 1879) J. fuscoviolaceus Pallary, 1904 Jujubinus striatus fraterculus (Monter., 1879) J. irisans Pallary, 1906 Jujubinus striatus fraterculus (Monter,, 1879) J. marmoratus Pallary, 1906 Jujubinus striatus fraterculus (Monter,, 1879) J. minor Pallary, 1906 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. altior Coen, 1937 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. brugnonei Coen, 1937 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. ?decipiens Parenzan, 1970 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. defiorei Coen, 1937 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. elenchoides orientalis Nordsieck F., 1973 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. goniobasis Coen, 1937 ex Monter. ms. Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. magnigìficus Coen, 1937 Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. sericeus (Pallary, 1904 ex Monter. ms.) Jujubinus striatus striatus (Linnè, 1758) J. altior ecc. Coen, 1937 Lima (Limaria) hians (Gmelin, 1791) L. (L.) transiens (Cerulli-Irelli, 1907) Luria lurida (Linnè, 1758) L. badia Coen, 1949 Luria lurida (Linnè, 1758) L. concolor (Kobelt, 1906) Luria lurida (Linnè, 1758) L. incrassata Coen, 1933 MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 79

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Luria lurida (Linnè, 1758) L. liburnica Coen, 1933 Luria lurida (Linnè, 1758) L. lurida congiunta Settepassi, 1971 Luria lurida (Linnè, 1758) L. lurida elongata Settepassi, 1971 Luria lurida (Linnè, 1758) L. lurida immaculata Settepassi, 1971 Luria lurida (Linnè, 1758) L. lurida oceanica Settepassi, 1971 Luria lurida (Linnè, 1758) L. mayor (Pallary, 1900) Luria lurida (Linnè, 1758) L. obstructa Coen, 1933 Luria lurida (Linnè, 1758) L. rufofulva (Kobelt, 1906) Mactra stultorum (Linnè, 1758) M. trigona Pallary, 1938 Marshallora adversa (Montagu, 1803) M. grimaldii macaronesica (Nordsieck F. & Talavera, 1979) Marshallora adversa (Montagu, 1803) M. pseudobesula (Nordsieck F. & Talavera, 1979) Mitra cornicula (Linnè, 1758) M. brusinae Kobelt, 1901 Mitra cornicula (Linnè, 1758) M. glandina Pallary, 1903 ex Monter. ms. Mitra cornicula (Linnè, 1758) M. ?goreensis Melvill, 1925 Mitra cornicula (Linnè, 1758) M. nigra Pallary, 1912 Mitrella scripta (Linnè, 1758) M. ?acutalis (Monterosato, 1923) Modiolus (Modiolus) barbatus (Linnè, 1758) M. brevis (Pallary, 1900) Monodonta (Osilinus) articulata Lamarck, 1822 M. (O.) arenosa (Monterosato, 1923) Monodonta (Osilinus) articulata Lamarck, 1822 M. (O.) tubiformis sensu (Pallary, 1912) Monodonta (Osilinus) turbinata (Von Born, 1778) M. (O.) interrupta (Pallary, 1912) Monodonta (Osilinus) turbinata (Von Born, 1778) M. (O.) interrupta (Pallary, 1912) Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. hispida Coen, 1933 ex Monter. ms. Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. horrida Coen, 1933 ex Monter. ms. Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. minor (Praus, 1906) Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. oblonga Stalio in Coen, 1933 ex Monter. Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. personata Settepassi, 1971 ex Monter. ms. Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. spinulata Coen, 1937 Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. spinulosa Coen, 1933 ex Stalio ms. Muricopsis cristata (Brocchi, 1814) M. umbilicata Coen, 1930 Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819 M. frequens; M.trepidus Milaschewitch, 1906 Nassarius (Gussonea) corniculus (Olivi, 1792) N. (G.) aureus (Pallary, 1900) Nassarius (Gussonea) corniculus (Olivi, 1792) N. (G.) luteostoma (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) abnormis (Coen, 1914) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) acutior (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) bicoloratus (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) clodiensis (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) deformis (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) gratiosus (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) lacunaris (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) mediterraneus (Milaschewitch, 1909) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) modestus (Milaschewitch, 1909) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) moniliferus (Coen, 1933) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) proprius (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) syracusanus (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) tenuisculptus (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) tiesenhauseni (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) tricolor (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) valentina (Monterosato, 1912) Nassarius (Hinia) reticulatus (Linnè, 1758) N. (H.) viriditinctus (Dautzenberg & Fischer, 1926) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) adriaticus (Coen, 1933) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) curtus (Pallary, 1904) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) deformis (Coen, 1933) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) helveticus (Peyrot, 1925) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) minusculus (Pallary, 1904) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) procerus (Pallary, 1906) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) proprius (Monterosato, 1911) Nassarius (Sphaeronassa) mutabilis (Linnè, 1758) N. (S.) umbilicatus (Coen, 1933) 80 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr.,1826) N. (T.) alexandrinus (Pallary, 1912) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) arcuatus (Pallary, 1904) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) candidus (Coen, 1937) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) claudoni (Pallary, 1906) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) corrugatus (Pallary, 1904) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) corruptus (Locard & Caziot, 1901) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) dautzembergi (Mari, 1928) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) exiguus (Pallary, 1904) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) fulvus (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) juliae (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) lopadusae (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) medius (Locard & Caziot, 1901 ex Philippi ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) pallaryi (Pallary, 1906 ex Koch ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) pulchellus (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) signatus (Ghisotti, 1986 ex Monter. ms.) Nassarius (Telasco) costulatus cuvierii (Payr., 1826) N. (T.) vitreus (Coen, 1914 ex Monter. ms.) Neverita josephinia Risso, 1826 N. aegyptiaca (Pallary, 1912 ex Recluz ms.) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. benisafiensis Pallary, 1900 ex Koch ms. Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. carneola Dautzenberg & Durouchaux, 1913 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. chicoroides (Coen, 1943) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. clathrata (Coen, 1943) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. convulsa Coen, 1943 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. africanus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. algerianus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. elongatus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. ibericus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. neglectus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. pagodulina Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. erinac. solidulus Settepassi, 1967 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. foliosa Monterosato in Coen, 1914 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. lampusiopsis (Coen, 1943) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. major Dautzenberg, 1920 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. mercaensis (Coen, 1943) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. minor Pallary, 1900 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. mutica Dautzenberg & Durouchaux, 1913 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. producta Dautzenberg & Durouchaux, 1913 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. rejecta (Coen, 1943) Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. thersites Coen, 1933 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. triquetra Coen, 1933 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. venetiana De Gregorio in Coen, 1914 Ocenebra erinaceus (Linnè, 1758) O. viriditincta Dautzenberg & Fischer H., 1925 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. affinis (Settepassi, 1971 ex Monter. ms.) Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. apiculata Dautzenberg, 1917 ex Pallary ms. Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. cincta Pallary, 1906 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. hispidula Pallary, 1904 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. maculata Pallary, 1900 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. miscowichi Pallary, 1917 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. mutica Pallary, 1906 Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. perfecta Settepassi, 1971 ex Monter. ms. Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. ?ruderata Settepassi, 1971 ex Monter. ms. Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. scaloropsis Settepassi, 1971 ex Monter. ms. Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. scopulorum (Segre, 1954 ex Monter. ms.) Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. tenella (Settepassi, 1971 ex Monter. ms.) Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826) O. ventricosa Bellini, 1929 Ostrea edulis Linnè, 1758 O. sublamellosa Milaschewitch, 1916 Parvicardium exiguum (Gmelin, 1791) P. simile (Milaschewitch, 1916) MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 81

Tabella 3. Sinonimie essenziali delle specie censite. Taxa Sinonim. specifica post 1900 Autore Patella caerulea Linnè, 1758 P. caliculus Li Chang, 1930 Patella caerulea Linnè, 1758 P. subplana Potiez & Michaud, 1838 Patella ulyssiponensis Gmelin, 1791 P.lusitanica sensu Benthem-Jutting, 1953 non Gmelin, 1791 Petricola (Lajonkairia) lajokairii (Payraudeau, 1826) P.(L.) fragilis (Nordsieck F., 1969) Phalium granulatum (Born, 1778) P. minimum (Pallary, 1900) Phalium granulatum (Born, 1778) P. syriacum (Pallary, 1938) Phalium granulatum (Born, 1778) P. undulatum bivaricosum (Settepassi, 1967) Phalium granulatum (Born, 1778) P. undul. elegantissimum (Settepassi, 1967) Phalium granulatum (Born, 1778) P. undul. maderense (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) Phalium granulatum (Born, 1778) P. undul. tenue (Settepassi, 1967 ex Monter. ms) Pinna nobilis Linnè, 1758 P. dilatata Pallary, 1906 Pinna nobilis Linnè, 1758 P. nana Pallary, 1919 Pirenella conica (Blainville, 1826) P. fusca Pallary, 1904 Pirenella conica (Blainville, 1826) P. mairei Pallary, 1938 Pirenella conica (Blainville, 1826) P. teilhardi Pallary, 1912 Pisania striata (Gmelin, 1791) P. trigostoma Pallary, 1911 Pollia dorbignyi (Payraudeau, 1826) P. armata Coen 1933 Smaragdia viridis (Linnè, 1758) S. viridemaris Mauri, 1917 Smaragdia viridis (Linnè, 1758) S. weyssei (Russel, 1940) Spisula subtruncata (Da Costa, 1778) S. transversa (Pallary, 1902) Spondylus (Spondylus) gaederopus Linnè, 1758 S. mixtus Koch & Pallary, 1900 Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. bipunctata (Pallary, 1938) Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. fascicularis (Dautzenberg, 1910) Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. hoberti brindisfax Nordsieck F., 1973 Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. hoberti sensu Nordsieck F., 1973 Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. mediocris (Monterosato, 1917) Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. pontica (Milaschewitsch, 1909) Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. pullus farolita Nordsieck F., 1973 Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758) T. sanguinolaria (Monterosato, 1917) Tricolia speciosa (Von Muehlfeldt, 1824) T. rentneri Nordsieck F., 1973 Tricolia tenuis (Michaud, 1829) T. carissima Monterosato, 1917 Tricolia tenuis (Michaud, 1829) T. fusca (Pallary, 1900) Tricolia tenuis (Michaud, 1829) T. meleagris Coen, 1933 Trivia multilirata (Sowerby G.B. II, 1870) T. dalmatica Coen, 1937 Trivia multilirata (Sowerby G.B. II, 1870) T. mediterranea adriatica Coen, 1937 Trivia multilirata (Sowerby G.B. II, 1870) T. mediterranea pellucens Coen & Vatova, 1933 Turbonilla lactea (Linnè, 1758) T. verticalis Marshall, 1900 Turbonilla rufa (Philippi, 1836) T. formosa sensu Nordsieck F., 1972 Turbonilla rufa (Philippi, 1836) T. formosa scalaroides Nordsieck F., 1972 Venus (Venus) verrucosa Linnè, 1758 V. mitzopoulosi Sakellariou, 1958 Vexillum (Pusia) ebenus (Lamarck, 1811) V. cesareum (Parenzan, 1970) Vexillum (Pusia) ebenus (Lamarck, 1811) V. ebenus haifensis (Nordsieck F., 1982) Vexillum (Pusia) ebenus (Lamarck, 1811) V. tunetanum (Pallary, 1903) 82 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

0,047

0,028

0,009

5

3

1

0,018

0,018 0,018

0,018 1 0,009

0,018

1

1 1

1

1

0,014

0,028

0,028 2 0,019

1

2

2

0,03 0,03

1 1

DADADADADAD A D A D

0,007

inanza

1

SPIAGGE CAMPIONATE

0,019

0,006

2

1

0,003

0,005

0,003

1

2

1

0,012 3 0,008 2 0,019 5 0,033 1 0,012 2 0,028 1 0,004 0,004 0,004 3 0,02

0,008

1234567891011121314151617

0,063 3 0,025 3 0,057 2 0,011 8 0,032 8 0,021 4 0,024 3 0,02 2 0,083 2 0,037 8 0,075

5

ADADADADADADADADADA TAXA

1 2 31 4 5 63 71 81 91

10 11 9 0,038 1 0,008 9 0,049 1 0,004 11 0,029 3 0,018 2 0,027 6 0,041 2 0,028 12

13 5 0,021 2 0,017 5 0,027 4 0,016 18 0,048 2 0,019 4 0,027 4 0,027

14 15 16 2 0,00819 3 0,016 17 5 0,02120 1 0,008 6 0,033 2 0,008 17 0,045 4 0,024 6 0,04 6 0,041 2 0,025 2 0,083 3 0,043 2 0,037 4 0.038 18

21 22 3 0,042 3 0,012 3 0,008 2 0,019 1 0,03 2 0,028 23 2 0,017 5 0,027 13 0,053 2 0,005 13 0,0867 1 0,03 24

25 2 0,008 4 0,011 5 0,033 3 0,02 1 0,012 1 0,042 1 0,018 1 0,009 182 0,768 26 3 0,057 2 0,019 27 1 0,008 2 0,005

28 1 0,008 3 0,016 2 0,019 29 30 31 4 0,017 32 4 0,022 18 0,048 6 0,035 15 0,1 33 10 0,042 6 0,051 3 0,057 1 0,005 19 0,051 6 0,035 34 2 0,011 6 0,024 5 0,013 35 6 0,025 3 0,025 2 0,011 2 0,008 3 0,008 1 0,007 2 0,083 3 0,028 36 1 0,004 1 0,008 1 0,019 5 0,027 18 0,048 4 0,024 10 0,0667 2 0,027 13 0,089 2 0,028 2 0,037 4 0.038 37 12 0,05 8 0,151 6 0,033 6 0,024 18 0,048 6 0,035 1 0,013 12 0,082 2 0,083 2 0,028 2 0,037 9 0,085 24 0,1013 38 1 0,004 39

40 1 0,005 41 1 0,004

42 1 0,005 4 0,016 1 0,003 2 0,019 2 0,027 43 2 0,008 2 0,005 1 0,006 4 0,027 1 0,013 44 3 0,016 2 0,008 1 0,003 4 0,027 2 0,061 45 1 0,004 1 0,006 46 2 0.038 4 0,022 18 0,073 18 0,048 1 0,006 4 0,027 3 0,04 29 0,199 33 0,407 1 0,03 3 0,043 4 0.038

La numerazione riportata nella prima colonna corrisponde, nell'ordine, alla lista delle specie di Tab. 2. A= Abbondanza; D= Dom

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 83

,004

,007

0,019

5

10

20

16 0,061

,023

0,007 1 0,026

2

60

,029

0,029 2 0,007

0,014

2

1

20

46

0,011

0,023 1 0,026

1

2

40,0

0,25 2 0,042 1 0,014 8 0,031 2 0,007 1 0,026

2

,08

0,08 14 0,298 5 0,057 1 0,014 77 0,293 82 0,312 5 0,128

20

2

,013

,002 1 0,014

60

10

SPIAGGE CAMPIONATE

0,009

1

0,052 2 0,017 2 0,045 47 0,105 2 0,029

0,002 2 0,045

1

0,052 0,066

0,063 11 0,027 5 0,055 2 0,059

5 9

8

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32A 33 34

AD A D A D ADADA D A A DAD D A A DADADADADAD D A D AD TAXA

11 21

31

4 5 62 7

81 9

10 11 9 0,031 6 0,015 2 0,059 2 0,017

12 1 0,003 13 7 0,024 7 0,017 1 0,011 5 0,077 2 0,017 6 0,013 3 0,034 2 0,007 1 0,009 14 2 0,021 2 0,005 15 16 17 2 0,021 10 0,025 6 0,092 2 0,017 6 0,013 2 0,029 22 0,084 1 0,026 18 19 6 0,021 20 21 22 3 0,007 2 0,045 6 0,013 23 3 0,007 3 0,026 1 0,04 2 0,029 3 0,011 24 3 0,032 4 0,014 25 3 0,032 14 0,035

26 1 0,029 27 1 0,011 2 0,059 1 0,015 28 1 0,011 2 0,007 2 0,005 2 0,017 29 30

31 1 0,003 32 2 0,021 9 0,022 1 0,009 2 0,045 1 0,014 33 3 0,032 10 0,11 4 0,061 3 0,007 16 0,061 40 0,377 3 0,077 34 7 0,017 4 0,035 7 0,016 2 0,029 35 3 0,032 3 0,01 1 0,002 1 0,029 36 25 0,062 4 0,044 5 0,077 2 0,08 3 0,011 1 0,009 37 10 0,035 27 0,067 25 0,275 38 39 40 41 6 0,021 42

43 1 0,011 2 0,005 44 1 0,011 3 0,007 2 0,017 2 0,045 4 0,009 1 0,014 1 0,004 45 46 2 0,021 13 0,032 2 0,017 11 0,024 7 0,081 2 0,029 4 0,015 2 0,019 4 0,015 2 0,051

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). 84 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

0,018

1

0,014 1 0,018

1

0,013

0,013

0,027

1

1

2

SPIAGGE CAMPIONATE

,006 1 0,012

10

0,003 1 0,007

0,003 0,003

0,003

0,003

0,003

0,003

0,003

1

1 1

1

1

1

1

1

1234567891011121314151617

DDDDDDD AAAAAAAA A D DADADADADADADADAD ADADADADADADADA TAXA

47 3 0,025 2 0.038 5 0,027 30 0,121 14 0,037 3 0,018 7 0,047 10 0,133 6 0,041 7 0,086 1 0,03 1 0,042 3 0,028 48 1 0,004 50 51 2 0,008 2 0,017 5 0,027 15 0,061 6 0,016 4 0,024 2 0,013 2 0,014 2 0,028 52 53 54 1 0,004 55 5 0,027 1 0,004 1 0,003 56 1 0,005 5 0,033 57

58 59 1 0,004 1 0,004 2 0,019 60 61 4 0,017 62 6 0,025 3 0,025 3 0,057 4 0,016 6 0,035 63 8 0,037 2 0.038 4 0,022 4 0,016 9 0,024 5 0,034 2 0,037 3 0,0126 64 5 0,021 2 0.038 2 0,011 2 0,008 3 0,008 1 0,007 5 0,093 2 0,019 65 1 0,005 66 1 0,004 5 0,027 4 0,016 1 0,006 67 1 0,004 68 1 0,008 69 2 0,008 70 5 0,021 71

72 73 3 0,025 74

75 76

77 2 0,011 1 0,004 78 1 0,004 79 80 81 1 0,004 5 0,042 82 3 0,016 4 0,016 2 0,005 2 0,019 4 0,027 83 1 0,008 5 0,013 84 85 86 4 0,034 3 0,008 87 1 0,008 88

89 90 2 0.038 1 0,005 3 0,012 2 0,019 3 0,035 1 0,018 91 1 0,004 3 0,008 3 0,018 2 0,025 3 0,091 92

93

94 4 0,016 1 0,003 2 0,019 3 0,02 2 0,061 95 2 0,017 2 0,011 2 0,019 3 0,02 3 0,02

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 85

,026

,026

10

10

,027

0,004

70

1

14 0,053

0,004

0,004

1

1

,014

,014

,029 7 0,066

,029 1 0,004 1 0,009 8 0,031

0,014

1

10

10

20

20

,034

30

,04

0,04 1 0,011 1 0,014 3 0,011 2 0,051

0,08

10

1

2

,011 5 0,057 1 0,004

0,002

1

50

SPIAGGE CAMPIONATE

0,017

0,053

0,009

0,009

0,009 3 0,007

0,017 2 0,004 1 0,014 24 0,0912

2

6

1

1

1

2

0,061 1 0,002

4

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32A 33 34

AD A D A D ADADA D A A DAD D A A DADADADADAD D A D AD TAXA

47 2 0,021 1 0,003 22 0,055 1 0,015 2 0,017 2 0,045 8 0,018 12 0,138 3 0,043 1 0,004 4 0,015 48 1 0,011 1 0,002 50 3 0,032 51 2 0,007 20 0,0496 2 0,045 8 0,018 1 0,014 52 1 0,011 53 2 0,021 1 0,015 6 0,053 54 1 0,003 55 1 0,011 56 57 3 0,007 2 0,045 58

59 60 61 3 0,007 62 12 0,042 5 0,012

63 9 0,031 3 0,033 4 0,118 2 0,08 11 0,234 1 0,011 16 0,061 64 4 0,014 2 0,005 2 0,022 65 66 67 68 69 70 6 0,021 71 72 73 74 75 76 77 2 0,005 1 0,011 78 79 1 0,029 80 1 0,029 81 82 6 0,015 2 0,045 37 0,082 1 0,014 23 0,087 83 84 85

86 1 0,029 87

88 89 2 0,005 90 2 0,021

91 1 0,011 14 0,035 92 1 0,011 1 0,002 93 5 0,012 94 3 0,032 95 2 0,005 2 0,045

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). 86 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

0,017

4

,009 ,066

,009

0,009

10 70

1

10

18 1 0,009

,037

0,037

10,0

20

2

0,043

0,028

0,028 4 0.038 0,014 2 0,037

0,028

3

2

2 1

2

,042

10

0,03

0,03

0,03

1

1

1

DADADADADAD A D A D

0,013

1

SPIAGGE CAMPIONATE

0,019 3 0,02

0,006

2

1

0,008 11 0,065 4 0,027 1 0,013

0,003

0,003

0,008 5 0,033

0,003

3

1

1

3

1

1234567891011121314151617

ADADADADADADADADADA

T TAXA

96

97 98 1 0,004 99 13 0,055 1 0,008 6 0,024 3 0,02 2 0,037 2 0,019 16 0,0675

100 101 1 0,004 1 0,003 102 103 2 0,008 1 0,008 4 0,022 3 0,012 3 0,008 1 0,006 1 0,007 1 0,013 3 0,02 104 1 0,005 105 2 0,008 2 0,011 1 0,004 1 0,003 106 107 2 0,011 4 0,016 1 0,003 3 0,018 1 0,007 1 0,013 108 2 0,017 1 0,004 2 0,005 109 110 111 3 0,025 1 0,003 1 0,007 2 0,061 112 113 2 0,008 1 0,005 1 0,004 2 0,005 3 0,02 2 0,083 2 0,028 2 0,019 114 2 0,008 2 0,011 115 2 0,008 1 0,005 3 0,012 4 0,011 2 0,019 116 3 0,012 1 0,004 117

118 1 0,004 3 0,008 119 11 0,046 3 0,025 2 0.038 7 0,038 16 0,042 4 0,024 3 0,04 120 3 0,025 3 0,057 5 0,027 3 0,012 3 0,018 5 0,033 3 0,04 129 1 0,008 130 5 0,02 1 0,003 1 0,013 3 0,035 3 0,125 1 0,014 131 132 1 0,004 1 0,006 3 0,02 133 2 0,011 2 0,008 2 0,019 134 135 136 1 0,004 1 0,019 2 0,011 3 0,012 4 0,011 2 0,019 1 0,007 1 0,007 6 0,182 1 0,014 1 0,009 137 138

139 3 0,012 1 0,019 2 0,011 2 0,008 3 0,008 2 0,019 1 0,013 2 0,025 2 0,037 140 1 0,005 1 0,003 2 0,019 141 2 0,011 142 2 0,017 143 2 0,017 3 0,012 3 0,008 3 0,02 16 0,109 10 0,123 1 0,042 4 0,057 3 0,028 144 2 0,017 145 146 147 2 0,008 4 0,034 2 0,005 148 4 0,034 3 0,016 2 0,008 2 0,005 6 0,08 1 0,042 149 150 2 0,017 151 1 0,004 2 0,017

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 87

,026

10

0,004

1

015

,004

0,019 3 0,028

40,

10

5

,072 1 0,004 1 0,026

0,014

50

1

,023 1 0,026

,057 6 0,057

20

50

0,08 3 0,064 5 0,019

0,04 2 0,007

2

1

0,002

0,007 1 0,011

1

3

,023

SPIAGGE CAMPIONATE

10

017

,017 1 0,011 1 0,004

0,017 10 0,022 2 0,029

0,017

0,009 2 0,023 2 0,029

20,

2

2

20

1

0,015

0,031 2 0,045

1

2

AADDDDAAAAAAAAAAADAD ADADADADADADADADADADA DADA DADADAD

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32A 33 34

A

T TAXA

97 1 0,011 98 2 0,007 1 0,029 1 0,015 1 0,125 12 0,255 2 0,007 1 0,009 96 1 0,011 99 14 0,154

100 101 102 1 0,002 103 2 0,021 2 0,007 9 0,022 7 0,108 2 0,017 4 0,046 1 0,014 5 0,019 104 105 3 0,032 2 0,007 2 0,059 106 107 3 0,007 1 0,009 108 109 110 3 0,007 1 0,023 111 118 18 0,045 2 0,045 13 0,029 1 0,014 112 115 119 113116 1 0,011 120 9 0,022 3 0,033 2 0,017 2 0,004 1 0,021 2 0,023 6 0,026 114117 3 0,007 1 0,015 129 1 0,011

130 3 0,032 1 0,002 2 0,017 2 0,045 3 0,007 131

132 133 134 1 0,002 135 136 2 0,021 3 0,0461 2 0,017 3 0,007 2 0,023 137 1 0,002 138 139 140 141 1 0,011 9 0,031 5 0,012 2 0,059 1 0,009 142 3 0,007 2 0,017 2 0,045 3 0,034 1 0,004 143 7 0,074 7 0,017 2 0,017 3 0,034 2 0,029 144 8 0,028 145 2 0,005 146 147 3 0,01 148 1 0,011 149 1 0,011

150 151 4 0,014 3 0,088

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). 88 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

19

,009

,009

0,009

10

10

1

20,0

0,037

0,037

2

2

0,028

2

,167 6 0,057

40

0,03 1 0,014

1

0,012

1

0,02 6 0,074 3 0,091 2 0,028 3 0,028

3

0,08 1 0,014

0,013

1

6

SPIAGGE CAMPIONATE

,019 1 0,007

0,019

0,006

2

20

1

0,005

0,003

0,005

0,005 1 0,006 1 0,007

2

1

2

2

1234567891011121314151617

DDDDDDD AAAAAAAA A D DADADADADADADADAD ADADADADADADADA TAXA

152 2 0,008 1 0,003 153 10 0,042 3 0,057 3 0,016 5 0,02 5 0,013 2 0,019 3 0,02 154 155

156 1 0,005 3 0,012 157 158 1 0,008 159 1 0,008 160 6 0,025 161 5 0,042

162 8 0,034 2 0,017 2 0.038 4 0,022 4 0,016 4 0,011 2 0,019 4 0,053 2 0,014 3 0,035 1 0,03 4 0,057 4 0.038 163 164 3 0,012 5 0,094 1 0,005 2 0,005 165 2 0,008 2 0,011 3 0,018 3 0,04 4 0,027 1 0,012 2 0,061 2 0,028 3 0,055 3 0,028 6 0,025 166 3 0,012 1 0,003 1 0,007 167 168 169 170 171 172 1 0,004 1 0,003 173 1 0,004 3 0,025 174 2 0,017 175 176 2 0,017 177 178 1 0,004 9 0,024 3 0,018 179 1 0,008 180 2 0,008 1 0,006 181 182 183 184 4 0,034 4 0,016 185 186 1 0,004 1 0,003 187 188 189 190 4 0,017 191 1 0,004 192 193 5 0,021 1 0,008 2 0,011 3 0,008 4 0,027 2 0,083 4 0,057 5 0,047 194 1 0,005 3 0,008 1 0,007 1 0,012 2 0,019 195 2 0,011 3 0,008 4 0,024 6 0,04 2 0,027 2 0,028 2 0,037 196 2 0,017 2 0.038

197 198 199 6 0,025 1 0,008 1 0,019 2 0,008 2 0,019

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 89

0,026

0,026

0,103

1

1

4

,009

0,004

20

1

22 0,207 2 0,051

0,011

3

14

,014

0,014

10

1

10,0

11

,011 1 0,014

10,0

10

0,021

1

375

30,

,007

0,002 1 0,014

30

1

11 0,024

,045 176 0,392 1 0,014

0,045 4 0,009

SPIAGGE CAMPIONATE

2

20

,009 1 0,002

10

0,108 2 0,017

7

AADDDDAAAAAAAAAAADAD ADADADADADADADADADADA DADA DADADAD

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32A 33 34

A TAXA

152

153 13 0,045 3 0,007

154 155

156 4 0,01 157 24 0,084 3 0,088

158 7 0,024 2 0,017 159 160 161 162 4 0,042 3 0,01 7 0,017 2 0,022 2 0,059 4 0,061 4 0,009 1 0,04 2 0,023 1 0,014 8 0,031 11 0,104 163 164 2 0,021 12 0,03 1 0,011 4 0,061 2 0,017 1 0,002 3 0,011 165 2 0,021 9 0,031 7 0,017 1 0,011 1 0,029 2 0,031 2 0,017 1 0,002 17 0,065 9 0,085 1 0,026 166

167 4 0,014 168 169 1 0,011 170 171 2 0,007 172 1 0,011 5 0,017 2 0,059 173 174 3 0,032 175 176 5 0,012 2 0,017 1 0,011 177

178 2 0,005 179 180 1 0,002

181 182 183 184 1 0,002 185 1 0,002 2 0,045 4 0,009 186 187 188 1 0,011

189

190 191 1 0,011 2 0,007 192 193 2 0,005 1 0,009 1 0,04 2 0,029 2 0,019 2 0,009 1 0,026 194 3 0,032 195 3 0,032 3 0,007 2 0,017 2 0,045 4 0,16 196 2 0,021 4 0,014 11 0,027 1 0,011 197 9 0,031 2 0,017 198 14 0,049 199

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). 90 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

0,004

1

,009

10

0,037

0,093

2

5

,014 ,014

0,028

10 10

2

DADADADADAD A D A D

0,007

SPIAGGE CAMPIONATE

1

0,019 6 0,08

2

0,003 3 0,02 2 0,025 2 0,028

1

1234567891011121314151617

ADADADADADADADADADA

238 118 53 183 246 376 168 150 75 146 81 33 24 70 54 106 237 TAXA

_

200 3 0,016 2 0,019

201 7 0,029 1 0,004 2 0,005 1 0,007 202 203 204 1 0,008 4 0,022 5 0,02 2 0,005 6 0,04 6 0,08 1 0,007 205 206 3 0,025 2 0,005 207 1 0,005 1 0,004 1 0,007

208 1 0,005 209 7 0,038 3 0,012 210 2 0,008 7 0,042 211 212 213 214 2 0,017 1 0,004 2 0,005 2 0,019 4 0,027 2 0,027 1 0,007 215 2 0,008 2 0.038 4 0,022 4 0,024 216 217 4 0,017 2 0,017 4 0,022 3 0,012 11 0,029 1 0,006 218 1 0,004 1 0,006 219222 1 0,004 8 0,021 220223 5 0,02 1 0,003 5 0,033 2 0,027 221

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 91

0,077

3

0,031

0,007 0,004

0,004 3 0,077

8

2 1

1

,011

,004 ,004

30

10 10

,014

,014

0,014 1 0,004

1

10

10

0,004

0,002

2

1

0,045

SPIAGGE CAMPIONATE

2

17 2 0,045 18 0,04

,017 6 0,013 1 0,014 3 0,011

0,017

0,017

0,009 0,017

0,017

2

2

20

1 2

2

20,0

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32A 33 34

AD A D A D ADADA D A A DAD D A A DADADADADAD D A D AD

94 287 394 77 33 65 110 44 448 25 8 46 87 67 263 106 231 39 TAXA

_

200 201 1 0,029 1 0,04 2 0,25

202

203 204 8 0,02 4 0,035 2 0,045 5 0,011 3 0,043 1 0,004 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 2 0,021 4 0,014 1 0,002 4 0,035 216 217 3 0,032 2 0,007 4 0,061 2 0,017 3 0,007 6 0,069 1 0,004 2 0,051 218 1 0,011 219 2 0,021 4 0,01 2 0,031 1 0,009 2 0,004 3 0,034 220

222

221

223

Tabella 4. Valori numerici relativi all’Abbondanza (A) e Dominanza (D) delle singole specie (segue). 92 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

7 (0.108), Barbatia (Barbatia) barbata 6 (0.092), Arca noae e Chama gryphoides 5 (0.077). 24-Is Arutas: Dendropoma petraum, Diodora graeca 6 (0.054), Cerithium rupestre, Tricolia pullus pullus, Venerupis senegalensis 4 (0.036) e Bittium reticulatum 3 (0.027). 25-Capo Mannu: sono presenti 21 specie con abbondanza 2 (0.046) e 2 specie, Jujubinus striatus fraterculus e Jujubinus striatus striatus con valore 1 (0.023). 26-Sa Mesalonga: Rissoina (Rissoina) bruguieri 176 (0.392), Alvania (Alvania) cimex 47 (0.105) e Gibberula miliaria 37 (0.082). 27-Is Benas: Striarca lactea 4 (0.16). Seguono 7 specie con valore 2 (0.08) e altre 7 con 1 (0.04). 28-Is Arenas: Pitar rudis 3 (0.375), Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata, Tellina (Peronaea) planata 2 (0.25) e Glycymeris glycymeris 1 (0.125). 29-S’Archittu: Chamelea gallina 14 (0.304), Glycymeris glycymeris 12 (0.261) e Donax (Serrula) trunculus 11 (0.240). 30-Torre del Pozzo: Conus mediterraneus 12 (0.138), Columbella rustica 7 (0.080) e Venus (Venus) verrucosa 6 (0.069). 31-Porto Alabe: Glycymeris bimaculata 5 (0.073), Tricolia pullus pullus, Conus mediterraneus 3 (0.044). Seguono 15 specie con abbondanza 2 (0.029). 32-Bosa Marina: Chamelea gallina 77 (0.293), Mimachlamys multistriata 25 (0.095), Barbatia (Barbatia) barbata 22 (0.084), Patella ulyssiponensis 17 (0.065) e Donax (Serrula) trunculus 16 (0.061). 32a-Foce Temo: Cerastoderma edule 40 (0.377), Scrobicularia plana 22 (0.208) e Patella caerulea 11 (0.104). 33-Lido San Giovanni: Chamelea gallina 82 (0.353), Gibbula (Steromphala) rarilineata 24 (0.103) e Gibberula miliaria 23 (0.099). 34-Tenuta Mugoni: Chamelea gallina 5 (0.128), Tellina (Laciolina) incarnata 4 (0.103), Tellina (Peronaea) planata, Venericardia antiquata e Cerastoderma edule 3 (0.077).

Evidenze relative a diversi campi ecologici I dati autoecologici parziali relativi a ciascuna delle 35 spiagge campionate sono compresi nelle Tabb. 5 e 6, mentre quelli riferibili all’insieme delle tanatocenosi sono riportati e discussi di seguito; essi appartengono a cinque diversi campi di esigenze ecologiche: Affinità tessiturale, Modo di vita, Livello trofico, Significato biocenotico e Categoria batimetrica (Fig. 2). Per ognuno di essi, tra parentesi, a fianco di ciascuna sigla, sono indicate le due specie con i maggiori valori di Abbondanza. Per l’analisi autoecologica sono stati particolarmente preziosi i lavori di LEDOYER [9], PERES & PICARD [10], PICARD [11], FAURE [12], GUILLE [13], DI GERONIMO & COSTA [14], IDATO et al. [15], DI GERONIMO [16], COSTA & GIACOBBE [17].

Affinità tessiturale Un 9% di specie sono strettamente psammofile PS (Chamelea gallina e Donax MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 93

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

Tenuta Mugoni Lido S.Giovanni Bosa Marina Foce Temo Porto Alabe Torre del Pozzo

SD 26% SD 9% SD 20% SD 38% SD 13% SD 17% SV 9% SV 16% SD/DG 3% SV 8% SV 11% SV 10% DG 9% DG 3% Sspr 3% SD/DG 23% SD/DG11% SD/DG10% MST 4% MST 9% SV 3% PS 8% DG 2% MST 3% PST 9% SD/DG 9% DG 6% n.c.23% Sspr 4% PST 7% PS 13% PS 6% MST 9% MST 7% PS 18% n.c. 30% Sspr 3% PST 9% PST 2% Sspr 3%

Affinità tessiturale n.c. 45% PS 28% PS 11% n.c. 32% n.c. 19% n.c. 39%

EPF 9% EPF 16% EPF 3% EPF 8% EPF 11% EPF 10% EPS 31% SMF 6% ENDV 3% EPS 23% EPS 9% EPS 7% EPV 17% EPS 6% EPS 17% EPV 46% EPV 26% EPV 31% INF13% EPV 19% EPV 34% n.c. 23% SMF 2% INF 14% n.c. 30% INF 6% INF 23% INF 9% SMF 3%

Modo di vita n.c. 47% n.c. 20% n.c. 43% n.c. 35%

CRN 4% CRN 3% CRN 3% ERB 39% CRN 7% CRN 14% ERB 13% ERB 25% ERB 15% SPV 36% ERB 24% ERB 24% SPV 53% SPV 19% SPV 46% n.c. 23% SPV 24% SPV 28% n.c. 30% n.c. 53% DTR 9% n.c. 45% DTR 3% FLT 3% n.c. 31%

Livello trofico n.c. 24%

IL 9% IL 16% IL 12% IL 23% SL 2% IL 7% IL-CL 9% IL-CL 9% IL-CL 6% ML-IL 46% Ubiq. 2% CL 3% LRE 4% ML 3% LRE 3% ML 8% CL 2% IL-CL 7% ML-IL 43% ML-IL 22% ML-IL 41% n.c. 23% IL 17% ML 7% n.c. 35% Sspr 3% ML 3% IL-CL 7% ML-IL 34% Ubiq. 3% CL 3% ML-IL 24% Sspr 3% n.c. 44% n.c. 32% n.c. 46% n.c. 39%

Categoria batimetrica

Escl.SFBC14% PE 6% Escl.AP 9% Pref. AP8% Pref.AP 11% Pref.AP-HP 8% Escl.AP-HP4% Escl.SFBC6% Escl.SFBC15% PreF. AP-HP 14% Pref.AP-HP 9% Pref.DE e Escl.AP 4% Escl.AP 6% Escl.SFS 3% Pref.DE e Pref.DC 2% SFBC 3% SFBC 4% SFBC 3% Pref.AP 3% SFBC 8% Pref.DL 2% Pref.DL 3% Pref.SVMC4% SFS 3% Pref.AP-HP 6% Pref.SGCF8% Pref.SGCF 2% Pref.HP 3% Pref.SGCF 4% Pref.SVMC3% Pref.DE e Pref.RMI 8% RS 2% Pref.RMI 7% Pref.HP 4% Pref.AP-P13% SFBC 3% Acc.GI 8% SFBC e HP 2% Pref.SFBC 3% Pref.DE e Pref.AP 13% Pref.DL 3% AP 8% Acc.AP-HP 2% SFBC e HP 3% SFBC 4% Pref.DC 3% Pref. Escl.DC Escl. AP 8% Acc.GI 2% Escl.AP-HP 3% Pref.AP-HP9% Pref.RMS 3% e C 3% n.c. 30% Acc.SGCF 2% Escl.SFBC 11% Pref.AP 9% Pref.SFBC 3% Pref.HP 3% AP-HP 2% Escl.SFS 3% n.c. 40% n.c. 38% Pref.RMI 3% Escl.AP 13% Escl.AP 18% Pref.SFBC 3% Escl.SFBC 9% n.c. 35% Significato biocenotico Pref.SGCF 9% SFBC e HP 2% Pref.SVMC6% n.c. 38% Pref.RMS 3% SGCF 3% AP 3% n.c. 22% - 94 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

S’Archittu Is Arenas Is Benas Sa Mesalonga Capo Mannu Is Arutas

SD 13% MST 50% SD 27% SD 18% SD 17% SD 20% MST 13% PS 25% SV 7% SD/DG 16% SV 13% SV 11% PS 74% n.c. 25% PST 7% SV 13% MST 9% MST 4% PS 32% DG 2% SD/DG 13% SD/DG 6% n.c. 27% MST 2% PS 9% PS 7% PST 2% DG 4% PST 2% PS 9% n.c. 35% DG 6%

Affinità tessiturale n.c. 38% Sspr 4% n.c. 40% - SMF 13% ENDV 25% EPF 7% EPF 13% ENDV 4% EP 2% EPS 13% EPV 25% EPS 13% SMF 2% EPF 13% EPF 13% EPV 37% INF 25% EPV 27% EPS 9% EPS 13% EPS 17% INF 37% n.c. 25% INF 27% EPV 24% EPV 17% EPV 17% n.c. 26% INF 9% INF 13% SMF 4%

Modo di vita n.c. 43% n.c. 40% n.c. 47% - DTR 87% SPV 75% FLT 7% CRN 11% ERB 30% ERB 24% SPV 13% n.c. 25% ERB 13% ERB 31% SPV 13% SPV 7% SPV 46% SPV 13% DTR 4% CRN 12% DTR 7% n.c. 45% CRN 13% n.c. 57% n.c. 27% n.c. 40%

Livello trofico - IL 25% IL 25% IL 13% IL 11% IL 13% CL 2% ML-IL 49% Fino a -50 m 25% IL-CL 7% SL 2% SL 4% IL 13% Sspr 13% ML-IL 25% LRE 7% IL-CL 4% IL-CL 4% IL-CL 6% n.c. 13% n.c. 25% ML-IL 27% ML 4% ML-IL 26% LRE 2% Ubiq. 7% ML-IL 27% n.c. 53% ML 4% n.c. 39% Sspr 2% ML-IL 23% n.c. 50% Sspr 2%

Categoria batimetrica n.c. 48% - Pref.SFBC 13% Pref.SFBC-DC Pref.AP 13% Acc.Ap-HP 2% Acc. AP-HP 4% Acc.SGCF 2% Pref.SGCF 24% 25% Pref.AP-HP 7% RS 2% Acc.SGCF 4% AP 2% Escl.SFBC 37% Pref.SGCF 25% Pref.SGCF 7% Pref.SFBC 2% AP-HP 9% Escl.AP 10% Escl.SFS 13% Escl.SFBC 25% Pref.SVMC 7% Escl.Ap 14% Escl. AP 9% Escl.HP 2% n.c. 13% n.c. 25% SFS 7% Pref.RMS 2% Escl.DC 4% Pref.AP 6% Escl.AP 7% Pref.RMI 2% Pref.AP-HP 14% Pref.Ap-HP 8% Escl.SFBC 19% Pref.HP 4% Pref.HP 4% Pref.DC 2% Escl.SFS 7% Pref.De e Pref.RMI 4% Pref.De e n.c. 26% SFBC 2% RS 4% SFBC 2% Pref.AP-HP 9% n.c. 44% Pref.DL 2% Pref.AP 2% Pref.HP 2%

Significato biocenotico n.c. 59% Pref.RMI 2% Pref.SFBC 2% Pref.SVMC 4% SFBC e HP 2% n.c. 52% - MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 95

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

Su Maimoni San Giovanni Sinis Tharros Ovest Capo S.Marco Est Pesaria Porto Palma

SD 45% SD 26% SD 28% SD 21% SD 11% SD 28% MST 5% SV 5% MST 6% SV 8% SV 2% SV 4% SD/DG 5% MST 5% SD/DG 6% MST 3% MST 9% MST 4% PS 5% PS 16% PS 43% SD/DG 10% PS 18% SD/DG 13% PST 5% DG 5% PST 6% PS 8% PST 5% PS 11% n.c. 35% Sspr 5% n.c. 11% PST 2% DG 2% PST 2% n.c. 38% DG 3% Sspr 2% Sspr 2% Sspr 3% n.c. 51% n.c. 36%

Affinità tessiturale n.c. 42%

EPS 30% EPF 5% EPS 11% SEPV 2% EPF 2% EPF 4% EPV 30% EPS 11% EPV 44% EPF 8% EPS 7% EPS 11% INF 5% EPV 36% SMF 6% EPS 13% EPV 20% EPV 26% n.c. 35% INF 11% INF 28% EPV 17% INF 20% SMF 2% n.c. 37% n.c. 11% SMF 2% n.c. 51% INF 17% INF 14% n.c. 40%

Modo di vita n.c. 44%

ERB 15% ERB 11% ERB 11% ERB 22% ERB 5% ERB 19% SPV 40% SPV 32% SPV 66% SPV 27% SPV 32% SPV 23% CRN 10% CRN 11% DTR 6% CRN 5% CRN 7% CRN 15% n.c. 35% DTR 5% n.c. 17% DTR 2% DTR 5% n.c. 43% n.c. 41% n.c. 44% n.c. 51%

Livello trofico

IL 10% IL 21% IL 11% CL 2% CL 5% IL 17% IL-CL 5% LRE 5% IL-CL 11% SL 2% IL 14% IL-CL 6% ML 10% ML-IL 32% ML 11% IL 13% IL-CL 5% ML 4% ML-IL 40% n.c. 42% ML-IL 44% IL-CL 5% LRE 2% ML-IL 28% n.c. 35% Sspr 6% LRE 2% ML-IL 23% n.c. 45% n.c. 17% ML 3% n.c. 51% ML-IL 22% Sspr 2% Ubiq. 2%

Categoria batimetrica n.c. 47%

Pref.AP 10% PE 5% Pref.AP-HP 11% Acc.SGCF 2% AP 2% SFBC e HP 2% Pref.AP-HP 5% Pref.AP 5% Pref.De e LRE 6% AP 2% Escl.AP 5% SFBC 2% Pref.DE e Pref.SGCF 5% Pref.DE e AP-HP 3% Escl.AP-HP 2% Pref.SVMC 2% SFBC 5% SGCF 5% SFBC 6% Escl.AP 9% Escl.DC 2% Pref.RMS 2% Pref.HP 5% AP 5% Pref.RMS 6% Escl.AP-HP 2% Escl.SFBC 12% Pref.RMI 2% Pref.RMI 15% Escl.AP 11% Pref.SFBC 6% Escl.SFBC 5% Escl.SFS 2% Pref.HP 2% Pref.SGCF 5% Escl.AP-HP 5% Pref.SGCF 11% Pref.AP 6% Pref.AP 2% Pref.DE e LRE 2% Pref.RMS 5% Escl.SFBC 11% Pref.SVMC 11% Pref.AP-HP 8% Pref.DC 2% Pref.DC 2% Escl.AP 25% Escl.SFS 5% Escl.AP 6% Pref.DE e LRE 2% Pref.DE e Pref.AP-HP 2% n.c. 25% n.c. 43% Escl.SFBC 21% Pref. DE e SFBC 2% Pref.AP 4% Escl.SFS 6% SFBC 2% Pref.DL 2% Escl.HP 2% n.c. 10% Pref.DL 2% Pref.HP 2% Escl.AP-HP 2% Pref.HP 2% Pref.SFBC 2% Escl.AP 19% Pref.SFBC 3% Pref.SFBC-VTC AP-HP 2% Pref.SVMC 3% 2% AP 2% Significato biocenotico Pref.RMI 2% Pref.SGCF 2% Acc.SGCF 2% Pref.RMS 2% Pref.SVMC 2% Acc.GI 2% RS 2% SFBC 7% n.c. 47% SFBC 2% SGCF 5% SFBC e HP 2% n.c. 45% SFHN 2% n.c. 37% 96 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

Colonia Sartori Piscinas Portixeddu Cala Domestica Porto di Masua Porto Ferro

SV 13% SD 22% SD 17% SD 20% SD 15% SD 16% PS 49% SV 5% MST 3% SV 9% SV 8% SV 11% Sspr 13% MST 8% SD/DG 7% SD/DG 6% MST 15% MST 5% n.c. 25% SD/DG 5% PS 17% PS 17% PS 31% SD/DG 21% PS 22% PST 10% PST 3% Sspr 8% n.c. 47% PST 3% Sspr 7% DG 3% n.c. 23% DG 3% n.c. 39% Sspr 3%

Affinità tessiturale Sspr 5% n.c. 39% n.c. 27%

EPF 37% EPF 5% ENDV 3% EPF 9% EPF 8% SV 11% SMF 13% EPS 14% EPS 10% EPS 11% EPS 15% MST 5% INF 25% EPV 40% EPV 24% EPV 20% EPV 23% SD/DG 21% n.c. 25% ENDV 3% INF 21% INF 20% INF 31% SD 16% INF 11% n.c. 42% n.c. 40% n.c. 23% n.c. 47%

Modo di vita n.c. 27%

ERB 13% ERB 14% ERB 7% ERB 18% ERB 8% ERB 42% SPV 37% SPV 37% SPV 41% SPV 32% SPV 38% CRN 5% DTR 13% CRN 14% DTR 7% CRN 6% CRN 23% n.c. 53% n.c. 37% DTR 3% FLT 3% n.c. 44% n.c. 31% n.c. 32% n.c. 42%

Livello trofico - IL 37% CL 5% CL 7% CL 3% IL 23% SL 5% ML-IL 25% IL 11% IL 17% IL 9% ML-IL 46% ML 11% Sspr 13% IL-CL 3% IL-CL 3% IL-CL 3% n.c. 31% ML-IL 21% n.c. 25% LRE 3% LRE 3% LRE 3% Ubiq. 5% ML 5% ML-IL 17% ML 6% n.c. 58% ML-IL 41% n.c. 53% ML-IL 28% n.c. 32% n.c. 48%

Categoria batimetrica

Escl.SFBC 12% Escl.AP 11% LRE 4% Pref.AP 6% Pref.AP 23% Pref.AP 11% Escl.SFS 12% Escl.AP-HP 3% Escl.SFS 4% Pref.AP-HP 11% Pref.RMI 8% Pref.AP-HP 6% Pref.AP 13% Escl.DC 3% Escl.SFBC 18% Pref.DL 3% SFBC e HP 8% Pref.RMI 6% Pref.AP-HP 13% Escl.SFBC 11% AP 4% Pref.HP 3% Escl.AP 8% Pref.RMS 6% Pref.SFBC 13% Pref.AP 8% Acc.GI 3% Pref.RMI 3% Escl.AP-HP 8% AP-HP 6% Pref.SGCF 13% Pref.AP-HP 5% SGCF 3% Pref.SVMC3% Escl.SFBC 15% Escl.AP 10% n.c. 24% Pref.DE e Pref.SVMC 4% Pref.RMS 3% n.c. 30% n.c. 55% SFBC 3% Pref.SGCF 4% SFBCe HP 3% Pref.DL 3% Pref.SFBC 4% AP 3% Pref.RMI 5% Pref.RMI 4% Escl.AP 3% Pref.SGCF 8% Pref.DL 4% Escl.SFBC 6% Significato biocenotico SFBC 3% Pref.DE-DL 4% n.c. 53% SFBC e HP 3% Pref.AP-HP 4% SGCF 3% Pref.AP 4% n.c. 31% n.c. 32% MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 97

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

Porto Banda Funtanamare Sa Furungonara Scoglio di Sottotorre La Salina Elisabetta - SD 22% SD 18% SD 21% SD 17% SD 13% SD 18% SV 11% SV 9% SV 11% SV 14% SV 6% SV 7% MST 6% MST 6% MST 11% MST 3% MST 6% MST 3% SD/DG 17% SD/DG 9% SD/DG 7% SD/DG 11% SD/DG 13% SD/DG 12% PS 17% PS 15% PS 21% PS 11% PS 8% PS 11% Sspr 6% PST 3% DG 4% Sspr 3% PST 2% PST 2% n.c. 21% DG 6% n.c. 25% n.c. 41% DG 2% DG 2% Sspr 6% Sspr 3% Sspr 3% Affinità tessiturale n.c. 28% n.c. 47% n.c. 42% - EPF 11% EPF 9% EPF 7% EPF 14% EP 3% EP 1% EPS 11% EPS 18% EPS 15% EPS 11% EPF 6% EPF 7% EPV 39% EPV 31% EPV 7% EPV 14% EPS 10% EPS 11% INF 17% INF 12% INF 26% SMF 3% EPV 16% EPV 22% n.c. 22% n.c. 30% SMF 4% INF 14% ENDV 3% SMF 1% n.c. 41% n.c. 44% SMF 2% SEPV 1%

Modo di vita INF 12% INF 12% n.c. 48% n.c. 45% - ERB 28% ERB 24% ERB 22% ERB 23% ERB 17% ERB 21% SPV 11% SPV 34% SPV 30% SPV 20% SPV 25% SPV 22% CRN 28% CRN 9% CRN 11% CRN 11% CRN 2% CRN 10% n.c. 33% DTR 3% FLT 4% n.c. 46% DTR 3% DTR 1% n.c. 30% n.c. 33% FLT 2% FLT 1%

Livello trofico n.c. 51% n.c. 45% - IL 17% CL 3% CL 4% IL 9% CL 2% CL 1% ML-IL 55% IL 12% IL 7% IL-CL 3% IL 9% IL 10% n.c. 28% IL-CL 6% IL-CL 4% ML 3% IL-CL 2% IL-CL 4% LRE 3% LRE 7% ML-IL 31% LRE 3% LRE 2% ML 3% ML-IL 36% Sspr 3% ML 2% ML 3% ML-IL 37% Sspr 4% Ubiq. 3% ML-IL 18% ML-IL 24% n.c. 36% n.c. 38% n.c. 48% Sspr 2% SL 1% Fino a -50m 2% Ubiq. 1%

Categoria batimetrica n.c. 60% n.c. 54% - Pref.AP 11% Pref.AP 9% Pref.AP 4% Escl.HP 3% Acc.GI 2% Acc.AP-HP 1% Pref.AP-HP 11% Pref.AP-HP 9% Pref.AP-HP 11% Escl.AP 9% Acc.SGCF 2% Acc.SGCF 1% Pref.RMI 6% Pref.DE e Pref.RMI 4% AP-HP 3% Escl.AP 8% AP-HP 1% SFBC e HP 6% SFBC 3% Pref.SFBC 4% Acc.SGCF 3% Escl.DC 2% Escl.AP 10% Acc.GI 6% Pref.DL 3% Pref.SVMC 13% SFBC e HP 3% Escl.HP 2% Escl.AP-HP1% Escl.AP 28% Pref.RMI 3% Acc.DC e DE 4% SFBC 3% Escl.SFBC5% Escl.HP 1% n.c. 32% Pref.SGCF 3% Escl.AP 13% Pref.SVMC 6% Pref.AP 2% Escl.SFBC6% Pref.SVMC 3% Escl.SFBC 4% Pref.SFBC 3% Pref.AP-HP 8% Escl.SFS 1% Escl.AP 17% IETP 4% Pref.RMI 3% Pref.DE e Pref.AP 8% Escl.AP-HP 3% Escl.AP 4% Pref.De e SFBC 2% Pref.AP-HP 6% Escl.SFBC 9% n.c. 35% SFBC 3% Pref.DL 2% Pref.DC 1% Escl.SFS 3% Pref.AP-HP 17% Pref.HP 3% Pref.DE e n.c. 35% Pref.AP 11% Pref.RMI 3% SFBC 1% n.c. 33% Pref.SFBC 3% Pref.DL 1% Pref.SFBC-DC 2% Pref.HP 1%

Significato biocenotico Pref.SVMC 5% Pref.RMI 2% SFBC 2% Pref.SVMC 3% n.c. 47% Pref.RMS 1% RS 1% SFBC 2% SFBC e HP 1% n.c. 50% - 98 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tabella 5. Calcoli statistici relativi all’autoecologia delle specie.

La Caletta Calalunga Maladroxia Porto Botte Porto Pino

SD 11% SD 21% SD 20% SD 11% SD 14% SV 11% SV 7% SV 5% SV 6% SV 2% MST 4% MST 7% MST 5% MST 6% MST 2% SD/DG 10% SD/DG 10% SD/DG 10% SD/DG 4% SD/DG 3% PS 14% PS 10% PS 30% PS 17% PS 16% PST 3% PST 3% PST 5% PST 2% PST 3% DG 3% DG 3% n.c. 25% DG 2% DG 2% Sspr 3% Sspr 3% n.c. 52% Sspr 5%

Affinità tessiturale n.c. 41% n.c.36% n.c. 53%

EP 3% EP 3% EPF 5% EPF 6% EP 4% EPF 11% EPF 7% EPS 10% EPS 9% EPF 2% EPS 7% EPS 11% EPV 28% EPV 13% EPS 11% EPV 19% EPV 25% SMF 5% INF 15% EPV 21% INF 13% ENDV 2% INF 28% SMF 2% INF 12% SEPV 1% SEPV 2% n.c. 24% n.c. 55% n.c. 50% SMF 3% SMF 3%

Modo di vita n.c. 43% INF 11% n.c. 36%

ERB 22% ERB 18% ERB 24% ERB 11% ERB 14% SPV 23% SPV 35% SPV 32% SPV 21% SPV 43% CRN 9% CRN 5% CRN 5% CRN 9% CRN 3% DTR 3% DTR 3% DTR 10% DTR 2% DTR 5% n.c. 43% FLT 2% FLT 5% FLT 2% FLT 3%

Livello trofico n.c. 37% n.c. 24% n.c. 55% n.c. 32%

CL 1% CL 2% IL 20% IL 8% CL 2% SL 1% IL 11% IL-CL 5% IL-CL 4% IL 12% IL 13% IL-CL 7% LRE 5% LRE 4% IL-CL 4% IL-CL 6% LRE 3% ML 10% ML-IL 23% LRE 4% LRE 1% ML 3% ML-IL 30% Sspr 2% ML 4% ML 1% ML-IL 23% Sspr 5% Ubiq. 2% ML-IL 19% ML-IL 25% Sspr 2% n.c. 25% n.c. 57% n.c. 55% Sspr 1% Ubiq. 2% Ubiq. 1% C-B 2% Categoria batimetrica n.c. 50% n.c. 45%

Acc.AP-HP 1% Acc.GI 2% Pref.AP-HP 10% IETP 2% Pref.AP 5% Acc.GI 1% Acc.SGCF 2% Pref.RMI 10% Pref.AP 9% Pref.AP-HP 2% Ap-HP 1% AP 2% Pref.RMS 5% Pref.AP-HP 4% Pref.DEeSFBC2% DC 1% Escl.AP 8% Pref.SFBC 10% Pref.DEeSFBC2% Pref.De e DL 2% Escl.AP 7% Escl.AP-HP 2% Pref.SVMC 10% Pref.HP 2% Pref.DL 2% Escl.AP-HP 1% Escl.DC 2% SFBC 10% Pref.SFBC 4% Pref.HP 2% Escl.SFBC 4% Escl.SFBC 7% Acc.GI 5% Pref.SGCF 2% Pref.RMI 4% Escl.SFS 1% Escl.SFS 2% Escl.AP 9% Pref.SVMC 8% Pref.RMS 2% Pref.AP 6% Pref.AP 5% Escl.SFBC 13% SFBC 4% Pref.SFBC 2% Pref.AP-HP 7% Pref.AP-HP 7% Escl.SFS 5% SFBC e HP 2% Pref.SGCF 4% Pref.DC 1% Pref.DC 2% n.c. 13% SGCF 2% Pref.SVMC 4% Pref.DEeSFBC1% Pref.DEeSFBC2% AP-HP 2% SFBC 9% Pref.DL 1% Pref.DE-DL 2% Escl.AP-HP 2% SFS 2% Pref.HP 1% Pref.DL 2% Escl.SFBC 4% SGCF 2% Pref.RMI 3% Pref.HP 2% n.c. 51% Escl.AP 4%

Significato biocenotico Pref.SFBC 3% Pref.RMI 3% Escl.AP-HP 2% Pref.SGCF 1% Pref.SFBC 2% Escl.SFBC 7% Pref.SVMC 3% Pref.SVMC 3% Escl.SFS 2% RS 1% Pref.RMS 2% n.c. 41% SFBC 3% SFBC 2% SFBC e HP 1% n.c. 46% n.c. 51% MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 99

Tabella 6. Simbologia e terminologia utilizzata nell’autoecologia delle specie. Affinità tessiturale SD Substrati duri SV Substrati vegetali DG Detritico grossolano PS Psammofile PST Psammofile tolleranti MST Mistofile Modo di vita SMF Seminfaunale INF Infaunale EPV Epifaunale vagile EPF Epifite ENDV Endobionte vagile EP Epibionte EPS Epibionte sessile Significato biocenotico RS Biocenosi della roccia sopralitorale RMS Biocenosi della roccia mediolitorale superiore RMI Biocenosi della roccia mediolitorale inferiore AP Biocenosi delle alghe fotofile IETP Biocenosi di invertebrati di acque molto inquinate SRPV Biocenosi delle sabbie relativamente protette dai frangenti SVMC Biocenosi delle sabbie fangose superficiali di ambiente calmo SFBC Biocenosi delle sabbie fini ben classate SGCF Biocenosi delle sabbie grossolane e delle ghiaie fini sotto l’influenza delle correnti del fondo PE Biocenosi dei popolamenti eterogenei DE Biocenosi dei fondi detritici fangosi HP Biocenosi delle praterie a Posidonia VTC Biocenosi dei fanghi terrigeni costieri DC Biocenosi del detritico costiero C Biocenosi del coralligeno DL Biocenosi dei fondi detritici del largo LRE Larga ripartizione ecologica GI Biocenosi delle ghiaie infralitorali SFS Biocenosi delle sabbie fini superficiali Categoria batimetrica SL Sopralitorale ML Mediolitorale IL Infralitorale CL Circalitorale C Coralligeno B Batiale LRE Larga ripartizione ecologica Ubiq. Ubiquitaria Livello trofico SPV Sospensivori DTR Detritivori CRN Carnivori ERB Erbivori FLT Filtratori Escl. = esclusiva; Pref. = preferenziale; Acc. = accidentale; Ubiq. = ubiquitaria; Sspr. = senza significato preciso; n.c. = non classificato. 100 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Figura 2. Calcoli statistici relativi al complesso dei biositi campionati. trunculus) e altrettante appartengono a substrati duri SD (Barbatia barbata e Chama gryphoides). Seguono, con un 5%, le specie di substrato duro e detritico grossolano SD/ DG (Gibberula miliaria e Gibbula varia) e con un 4%, i taxa diffusi in substrati vegetali SV (Rissoina bruguieri e Columbella rustica) e le specie mistofile MST (Conus mediterraneus e Acanthocardia tuberculata). Sono quindi nel complesso presenti in maggior misura le forme legate a substrati duri e/o ghiaiosi (16%), alle quali seguono le specie preferenziali o esclusive di fondi sabbiosi (11%). Per i Substrati duri e/o ghiaiosi, i siti che si discostano nettamente dalla media del 16% sono: Foce Temo (61%), Su Maimoni (50%), Porto Palma (41%), Porto Banda (39%), Porto Ferro (37%), Sa Mesalonga (36%) e Tenuta Mugoni (35%), con i valori più alti. I valori più bassi rispetto alla media spettano a S’Archittu e Pesaria con il 13%. In riferimento ai Fondi sabbiosi (PST e PS), punti percentuali superiori alla media sono stati registrati a S’Archittu (74%), Colonia Sartori e Tharros Ovest (49%), Is Benas (39%), Bosa Marina (37%) e Porto di Masua (31%), mentre i valori più bassi si riferiscono a Porto Ferro (0%), Lido S. Giovanni (6%), Foce Temo (8%) e Capo Mannu e Is Arutas (9%). Le specie legate a Substrati vegetali (SV) sono maggiormente presenti a Lido S. Giovanni (16%), Scoglio di Elisabetta (14%) e Sa Mesalonga, Colonia Sartori e Capo Mannu, ognuna con il 13%. Sono nettamente in subordine nelle spiagge a Porto Pino e Pesaria con il 2% e a Bosa Marina (3%). Questi valori indicano per i fondi marini interessati dalla mobilizzazione dei sedimen- ti e dei resti di malacofaune, la prevalenza di substrati sabbiosi, spesso ben classati, sede MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 101 soprattutto dei popolamenti di organismi epibionti mobili, e la presenza di substrati duri (rocciosi), sui quali trovano comunemente dimora le malacofaune sessili. Ciò è compa- tibile con la fisiografia delle stesse aree, che si evince dalla cartografia nautica in vigore.

Modo di vita Prevalgono nettamente con un 13% le specie epibionti vagili EPV (Bolma rugosa e Conus mediterraneus), seguite dalle infaunali INF [8%] (Chamelea gallina e Acanthocardia tuberculata), dalle epibionti sessili EPS [6%] (Barbatia barbata e Chama gryphoides) e dalle epifite EPF [4%] (Rissoina bruguieri e Columbella rustica). Tali dati suggeriscono, per le aree sommerse dalle quali provengono le malacofaune, la presenza di fondi mobili sabbiosi prevalenti su quelli duri, e di praterie a Posidonia oceanica.

Livello trofico Dominano le specie sospensivore SPV con il 15% (Chamelea gallina e Barbatia barbata), seguite dalle erbivore ERB con l’11% (Rissoina bruguieri e Columbella rustica). Sono nettamente in subordine le carnivore CRN con il 5% (Conus mediterraneus e Nassarius incrassatus) e le detritivore DTR (Donax trunculus e Donax venustus) con il 2% del totale. Soprattutto i dati riguardanti i sospensivori ed i detritivori prefigurano ambienti di provenienza in cui l’energia sia medio-alta e con correnti di fondo abbastanza intense, indispensabili per mantenere e trasportare in sospensione le sostanze nutritive.

Significato biocenotico Nell’elencazione che segue, i taxa per i quali gli Autori non hanno indicato un significato biocenotico preciso sono stati considerati separatamente. Le specie alle quali è stato possibile assegnare un sicuro significato biocenotico sono il 41% del totale. Sono preponderanti le forme esclusive (Escl. AP) della biocenosi delle Alghe Fotofile con un 6% (Conus mediterraneus e Patella caerulea), seguite dalle preferenziali AP (Pref. AP) (Bolma rugosa e Barbatia barbata), dalle esclusive della biocenosi delle Sabbie Fini Ben Classate (Escl. SFBC) (Chamelea gallina e Acanthocardia tuberculata), dalle preferenziali AP-HP (Alghe Fotofile e Praterie a Posidonia) (Columbella rustica e Chama gryphoides) e dalle SFBC (Nassarius incrassatus e Solen marginatus), ognuna con un 3%. Pertanto governano le tanatocenosi, le biocenosi legate alle Alghe Fotofile (AP, 9%) con una leggera prevalenza su quelle SFBC (7%). È sintomatica l’esigua percentuale attribuita alle specie esclusive o preferenziali del Detritico Costiero DC [1%] (Mimachlamys multistriata e Dentalium vulgare). Questa biocenosi, infatti, rientra nel piano circalitorale che per definizione è sottostante al limite delle Praterie a Posidonie (HP). Ciò induce a pensare che, solo eccezionalmente, e in concomitanza con vere e propri eventi di «tempesta», l’orizzonte batimetrico più profondo (Çmassimo batimetricoÈ) di scalzamento del substrato possa raggiungere il Circalitorale. Il posizionamento di questo orizzonte lungo la costa occidentale potrebbe 102 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU essere, pertanto, stimato fra i 25 ed i 35 metri di profondità. Da questi dati si può quindi presumere che la mobilizzazione del sedimento e delle spoglie degli organismi, nelle fascia costiera investigata, si verifichi più compiutamente nella parte bassa dell’Infralitorale e che interessi soprattutto i popolamenti delle Alghe Fotofile, delle Sabbie Fini Ben Classate e delle Praterie a Posidonia.

Categoria batimetrica Sono compatibili con le percentuali di specie che vengono ascritte ai diversi piani batimetrici le deduzioni espresse a proposito del significato biocenotico. Gli stocks maggiori sono infatti riferibili al Mediolitorale-Infralitorale [ML-IL, 13%] (Chamelea gallina e Columbella rustica), all’Infralitorale [IL, 8%] (Bolma rugosa e Rissoina bruguieri) e al passaggio Infralitorale-Circalitorale [IL-CL, 3%] (Venus verrucosa e Tricolia pullus pullus). Sono soltanto 2 i punti percentuali relativi alle specie ritenute del Circalitorale CL (Mimachlamys varia e Myrtea spinifera). Appare pertanto chiaro che la maggior parte delle specie proviene da una fascia batimetrica avente per limite superiore il passaggio Mediolitorale-Infralitorale, e per limite inferiore le Praterie a Posidonia. Un ulteriore discorso integrato può essere sviluppato per quanto concerne le specie afferenti a popolamenti di diverso significato biocenotico, legati notoriamente a determi- nate fasce batimetriche. Le maggiori percentuali assegnate alle diverse biocenosi, sono nettamente compati- bili con le maggiori percentuali calcolate per le diverse categorie batimetriche. Qui di seguito vengono commentati i dati relativi alle spiagge che in questi due campi autoecologici presentano le percentuali maggiori. La spiaggia di Porto Banda risulta essere al primo posto per quanto riguarda la fascia batimetrica Mediolitorale-Infralitorale (ML-IL, 55%); conseguentemente le biocenosi AP (Biocenosi delle alghe fotofile), HP (Biocenosi delle Praterie a Posidonia), AP-HP, SFBC (Biocenosi delle Sabbie Fini Ben Classate) e RMI (Biocenosi della roccia Mediolitorale Inferiore) presentano nel loro insieme, una percentuale massima con il 62%. Così pure in subordine, l’Infralitorale (IL) con il 17% è compatibile con le biocenosi AP, HP, AP-HP e SFBC, che nel complesso raggiungono il 56%. Altri biositi evidenziano un trend parallelo a quanto visto per la spiaggia di Porto Banda. Le spiagge di S’Archittu, Foce Temo, Porto di Masua e Tharros Ovest presentano rispettivamente le percentuali del 49%, 46%, 46%, 44% per il piano batimetrico ML-IL, del 50%, 54%, 70%, 50% per l’insieme AP, HP, AP-HP, SFBC, RMI, del 25%, 23%, 23%, 11% per il piano IL e del 50%, 46%, 62% e 50% per il complesso AP, HP, AP-HP e SFBC.

CONCLUSIONI La fascia costiera occidentale emersa dell’Isola è stata da Nord a Sud monitorata alla ricerca di spiagge con apprezzabili contenuti di malacofaune alloctone. MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 103

I 35 biositi censiti, campionati con una metodica Ça tempoÈ, hanno procurato tanatocenosi la cui consistenza appare strettamente legata all’esposizione ed alla confi- gurazione geometrica della linea di deriva, alle direzioni prevalenti dei venti dominanti e al tipo di substrato dei fondali marini antistanti. Sono stati identificati 138 generi di Molluschi, tra i quali 74 di Gasteropodi, 61 di Bivalvi, 2 di Scafopodi e 1 di Poliplacofori; le specie sono risultate essere 223 (136 Gasteropodi, 83 Bivalvi, 3 Scafopodi e 1 Poliplacoforo). I maggiori valori di diversità specifica spettano a La Salina con 90 specie, seguita in ordine decrescente da La Caletta (70), Sottotorre e Capo San Marco (64), Calalunga (61), Porto Pino (57), Capo Mannu (55), Porto Botte (53), Porto Palma (50). L’Abbondanza presenta i massimi numerici a Sa Mesalonga (448), Capo San Marco (394), La Salina (376) e Pesaria (287). I valori minimi sono stati invece rilevati a Is Arenas (8), Is Benas (25), Porto Ferro (31) e Tenuta Mugoni (39). I rapporti numerici tra i diversi stocks biocenotici consentono di ipotizzare per il ÇMassimo batimetricoÈ, relativo alla mobilizzazione dei sedimenti e dei gusci in esso inglobati, una profondità intorno ai 30 metri. Le Biocenosi più interessate dal trasporto risultano infatti quelle delle Alghe Fotofile (AP), delle Sabbie Fini Ben Classate (SFBC) e delle Praterie e Posidonia (HP). Le rilevanti presenze di specie di Substrati duri o di fondi grossolani suggeriscono, nei fondali antistanti alcune spiagge (Foce Temo 61%, Su Maimoni 50%, Porto Palma 41%, Porto Banda 39%, Porto Ferro 37%), l’esistenza di fondi rocciosi, peraltro già riconosciu- ti dalla cartografia marina.

BIBLIOGRAFIA

[1] I. DI GERONIMO & E. ROBBA, Rapporto di lavoro n.1. Metodologie qualitative e quantitative per lo studio delle biocenosi e paleocomunità marine bentoniche. Univ. Parma, 1-36, (1976). [2] B. SABELLI, R. GIANNUZZI SAVELLI & D. BEDULLI, Catalogo annotato dei molluschi marini del Mediterraneo. Soc. It. Malacologia, 1-3, 1-781. Edizioni Libreria Naturalistica Bolognese (1992). [3] R.C. MOORE, Treatise on invertebrate paleontology, part I, I, 1960. Part N, Mollusca 6 (2,3), (1969, 1971). Geol. Soc. A., and Univ. Kansas, Lawrence (1960, 1969, 1971). [4] P. PIANI, Catalogo dei Molluschi conchiferi viventi nel Mediterraneo. Boll. Malac. 16 (5- 6)113-224 (1980). [5] R. GIANNUZZI SAVELLI, La superfamiglia Mitroidea nel Mediterraneo. Lavori SIM, Atti Simposio Bologna (24-26 sett., 1982), 21, 67-116 (1984). [6] B. SABELLI & G. SPADA, Guida illustrata all’identificazione delle conchiglie del Mediterra- neo. Conchiglie, Suppl. 13 (3-12), 14 (3-12), 15 (3-8), 16 (1-8), 17 (3-12), 18 (5-6), 21 (1- 4), 22 (1-4) (1977-1985). [7] W.F. PONDER, & A. WARÉN, Appendix. Classification of the Caenogastropoda and Heterostropha. A list of the family group names and higher taxa. [in]: PONDER W.F. (ed.) Prosobranch phylogeny: Proceedings of a Symposium held at the 9th International 104 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Malacological Congress, Edimburgh. Malacological Review. Suppl. 4 129-166 (1988). [8] K. CUNNINGHAM VAUGHT, A classification of living Mollusca. American Malacologists Inc, Melbourne, Florida pp. XII+ 1-195 (1989). [9] M. LEDOYER, Etude de la faune vagile des herbiers superficiels de zostéracées et de quelques biotopes d’algues litorales. Rec. Trav. St. Mar. Endôume., Bull. 25 (39), 117-235 (1962). [10] J.M. PÉRÈS & J. PICARD, Nouveau manuel de bionomie benthique de la Mer Méditerranée. Rec. Trav. St. Mar. Endoûme, Bull., 31, (47), 1-137, Endoûme, Marseille (1964). [11] J. PICARD, Recherches qualitatives sur les biocenoses marines des substrats meubles dragables de la région marseillaise. Rec. Trav. St. Mar. Endoûme, Bull., 36, (52), 1-160, Endoûme, Marseille (1965). [12] G. FAURE, Bionomie et écologie de la macrofaune des substrats meubles de la côte charentaise. Téthys, 1, (3), 751-778, Marseille (1969). [13] A. GUILLE, Bionomie benthique du Plateau continental de la côte Catalane française- II. Les Communautés de la macrofaune. Vie Milieu, s. B, 21, (1),149-280, Paris (1970). [14] I. DI GERONIMO & B.COSTA B., La malacofauna pleistocenica di Santo Pietro, presso Caltagirone (Catania). Ann. Univ. Ferrara, n. s. 9 (sc. geol. e paleont.), suppl. 6, 163-198, Ferrara (1980). [15] E. IDATO, E FRESI, G. F. RUSSO, Zonazione verticale della fauna vagile di strato foliare in una prateria a Posidonia oceanica Delile. I. Molluschi. Boll. Malacologico, 19 (5-8), 109-120 (1983). [16] I. DI GERONIMO, Bionomie des peuplements benthiques des substrats meubles et roucheux plio-quaternaires du Détroit de Messine. Doc. et Trav. IGAL, (11), 153-169, Paris (1987). [17] B. COSTA & S.GIACOBBE, Tanatocenosi di Molluschi spiaggiati lungo il litorale dela Baia di Oliveri (Messina). Atti del IV Simposio di Ecologia e Paleoecologia delle Comunità Bentoniche. (Sorrento, 1-5 novembre 1988). 659-695 (1988). [18] C. SPANO, B. PUDDU & D. MURGIA, Autoecologia e ambiente dei molluschi marini alloctoni raccolti in spiagge delle coste meridionale e sud orientale della Sardegna. Rend. Sem. Fac. Sc. Univ. di Cagliari (questo volume) (2002). MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 105

TAVOLA 1

1. Clanculus (Clanculus) corallinus (Gmelin, 1791). Porto Ferro. Veduta orale; x 3.0* 2. Tricolia pullus pullus (Linnè, 1758). Capo San Marco. Veduta orale; x 4.0 3. Chama gryphoides Linnè, 1758. Su Maimoni. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva sinistra; Gr. Nat.** 4. Dentalium (Antalis) vulgare Da Costa, 1778. Lido San Giovanni; Gr. Nat. 5. Rissoina (Rissoina) bruguieri (Payraudeau, 1826). Sa Mesalonga. Veduta orale; x 5.0 6. Spondylus (Spondylus) gaederopus Linnè, 1758. Piscinas. a,b: rispettivamente veduta esterna ed interna di valva sinistra; x 0.2 7. Diodora gibberula (Lamarck, 1822). Funtanamare. a,b: rispettivamente veduta esterna ed interna; Gr. Nat. 8. Barbatia (Barbatia) barbata (Linnè, 1758). Cala Domestica. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva destra; Gr. Nat. 9. Chamelea gallina (Linnè, 1758). Torre del Pozzo. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva sinistra; Gr. Nat. 10. Irus irus (Linnè, 1758). La Caletta. a,b: vedute esterne e interne rispettivamente; Gr. Nat. 11. Gibbula (Phorcus) varia (Linnè, 1758). Capo San Marco. Veduta orale; x 1.8 12. Alvania (Alvania) cimex (Linnè, 1758). La Salina. Veduta orale; x 3.5 13. Acanthocardia (Rudicardium) tuberculata (Linnè, 1758). Porto Pino. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva sinistra: Gr. Nat. 14. Patella caerulea Linnè, 1758. San Giovanni Sinis. a,b: rispettivamente veduta esterna ed interna; x 0.3 15. Conus mediterraneus Hwass in Bruguière, 1792. Capo San Marco. Veduta orale. Gr. Nat.

TAVOLA 2

1. Neverita josephinia Risso, 1826. Pesaria. Veduta basale; Gr. Nat. 2. Columbella rustica (Linnè, 1758). Funtanamare. Veduta orale; Gr. Nat. 3. Pecten jacobaeus (Linnè, 1758). Pesaria. a,b: rispettivamente veduta esterna ed interna di valva sinistra; Gr. Nat. 4. Mimachlamys varia (Linnè, 1758). Sa Mesalonga. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva sinistra; Gr. Nat. 5. Bolma rugosa (Linnè, 1767). San Giovanni Sinis. Veduta orale; Gr. Nat. 6. Lima (Lima) lima (Linnè, 1758). Tharros. a,b: rispettivamente veduta esterna ed interna di valva destra; Gr. Nat. 7. Hexaplex trunculus (Linnè, 1758). Porto Pino. Veduta orale; Gr. Nat. 8. Donax (Serrula) trunculus Linnè, 1758. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva sinistra; Gr. Nat. 9. Buccinulum corneum (Linnè, 1758). San Giovanni Sinis. Veduta orale; Gr. Nat. 10. Monodonta (Osilinus) turbinata (Von Born, 1778). Piscinas. Veduta spirale e orale ; Gr. Nat. 11. Venus (Venus) verrucosa Linnè, 1758. Is Arutas. a,b: rispettivamente veduta interna ed esterna di valva destra; Gr. Nat.

* Gli ingrandimenti sono lineari. ** Gr. Nat.= grandezza naturale 106 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Tavola 1 MALACOFAUNE SPIAGGIATE DELLA COSTA OCCIDENTALE DELLA SARDEGNA... 107

Tavola 2 108 C. SPANO, D. MURGIA, B. PUDDU

Pagina bianca