Muzeum Częstochowskiego 2010
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ROCZNIK MUZEUM CZĘSTOCHOWSKIEGO 2010 Częstochowa 2010 Dyrektor Muzeum Częstochowskiego Janusz Jadczyk Redakcja naukowa Elżbieta Miszczyńska Komitet redakcyjny Katarzyna Jezierska Ewa Kaczmarzyk Elżbieta Miszczyńska Wiesław Paszkowski Magdalena Wieczorek-Szmal Fotografie Jacenty Dędek (s. 241), Mariusz Grzyb (s. 73), Janusz Jadczyk (s. 25, 26, 27), Elżbieta Janik (s. 220), Przemysław Januszko (s. 41, 44, 45, 83, 84, 85, 87, 88, 98, 104, 105, 195, 196, 201, 228, 230, 231, 234, 236, 237, 239, 240, 243, 244), Marek Krawczyk (s. 75, 76), Ewelina Mędrala-Młyńska (s. 223), Kinga Mieruszyńska (s. 200), Łukasz Pabich (s. 188), Wiesław Paszkowski (s. 53, 54, 56, 57), Monika Świerczewska (s. 183, 200, 220, 222) Rysunki Gerta Bielińska (s. 127, 128, 129, 130), Ewa Kaczmarzyk (s. 99), Magdalena Wieczorek-Szmal (s. 121, 123, 124, 125, 126), Piotr Kieca (s. 135, 137), Iwona Młodkowska-Przepiórowska i Zbigniew Przepiórowski (s. 143, 144, 158, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178), Barbara Szybowicz (s. 180) Wydawca Muzeum Częstochowskie al. Najświętszej Maryi Panny 45 A 42-200 Częstochowa tel. 34 360 56 31 www.muzeumczestochowa.pl [email protected] © Copyright by Muzeum Częstochowskie Częstochowa 2010 Projekt graficzny i druk Drukarnia „Drukpol” ul. Kochanowskiego 27 42-600 Tarnowskie Góry www.drukujemy.pl ISBN 978-83-601287-6-3 Spis treści I Katarzyna Ozimek Muzealnik w świecie kuratorów – współczesne strategie kuratorskie 9 Ewelina Mędrala-Młyńska „Lubię to” czyli życie muzealnych profili na Facebooku 16 II Janusz Jadczyk Międzynarodowa Konferencja „Nigra Sum” we Włoszech z udziałem Muzeum Częstochowskiego 25 Bożena Kostuch Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie na łamach krakowskiej prasy fachowej 33 Aleksander Jaśkiewicz Wanda Wereszczyńska – nie tylko artystka 41 Wiesław Paszkowski Żydowskie zakłady kamieniarskie w Częstochowie 47 Marek Krawczyk Górnictwo w rejonie Częstochowy: wczoraj i dziś 60 III Elżbieta Miszczyńska Kolekcja ceramiki w zbiorach Działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego 81 Ewa Kaczmarzyk Kreacja obiektu muzealnego na przykładzie wystawy entomologicznej „Owady okolic Częstochowy” organizowanej przez Muzeum Częstochowskie 92 Spis treści Ewa Kaczmarzyk Uwagi o kolekcji ptaków w zbiorach Muzeum Częstochowskiego. Gatunki zagrożone, ginące i wymarłe na terenie Polski 101 Łukasz Pabich Teki Andrzeja Gały 107 Maciej Kosiński, Magdalena Wieczorek-Szmal Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na wielokulturowym stanowisku nr 65 (AZP: 86–49) w Częstochowie – Wyczerpach Dolnych w roku 2001 121 Piotr Kieca Żelazny grot z okresu wpływów rzymskich odkryty w miejscowości Złoty Potok, pow. częstochowski 135 Iwona Młodkowska-Przepiórowska Cmentarzysko kultury łużyckiej w Pawełkach gm. Kochanowice, woj. śląskie 143 Barbara Szybowicz Grób szkieletowy nr 1 z cmentarzyska w Pawełkach gm. Kochanowice, woj. śląskie 180 Janusz Jadczyk Częstochowscy cykliści... 110 lat tradycji ruchu rowerowego i motocyklowego 183 Monika Świerczewska Wystawy organizowane przez Muzeum Częstochowskie w 2009 roku 193 Katarzyna Jezierska Publikacje Muzeum Częstochowskiego wydane w 2009 roku 206 Elżbieta Janik Działalność edukacyjna Działu Przyrody Muzeum Częstochowskiego w latach 2003–2009 218 IV. Nabytki Muzeum Częstochowskiego w 2009 roku Agnieszka Ciuk Dział Etnografii 228 Małgorzata Szczęsna Dział Historii 234 Katarzyna Sucharkiewicz Dział Sztuki 239 Maria Dyła, Barbara Susek Biblioteka 247 Recenzja Jednym z elementów oceny funkcjonowania placówki An element of assessment of a cultural and educa- kulturalno-oświatowej, takiej, jaką jest muzeum regio- tional institution, like a regional museum, wherever nalne, obojętnie w jakim miejscu zlokalizowanej, jest located, is its activity in several basic spheres – mainly jej akywność w kilku podstawowych sferach, głównie in collecting and providing access to collections, scien- w gromadzeniu i udostępnianiu zbiorów, działalności tific and research activity of its employees and educa- naukowo-badawczej pracowników oraz funkcji eduka- tional function. In order to perform the functions cor- cyjnej. Aby przynajmniej poprawnie były wykonywane, rectly, knowledge on the resources of the institution is niezbędna jest wiedza o zasobach tej placówki. Pod- required. A key tool used to disseminate knowledge stawowym narzędziem służącym do upowszechniania is generally available information. This function is per- wiedzy na ten temat jest ogólnie dostępna informacja. formed by the Annual of the Museum of Częstochowa, Funkcję taką wypełnia wydawany systematycznie od lat published regularly for years. We now have the tenth Rocznik Muzeum Częstochowskiego. Właśnie mamy issue of the interesting magazine. [...] przed sobą kolejny, już dziesiąty, numer tego interesu- A majority of papers in the publication have jącego periodyku. [...] been written by employees of the Museum of Zdecydowaną większość prac napisali pracownicy Częstochowa. However, the magazine is open to częstochowskiego muzeum. Czasopismo jest jednak other authors, who write about the sub-region, and otwarte i na innych autorów piszących o subregionie who are not necessarily professionally related to the częstochowskim, niezwiązanych profesjonalnie z tą institution. This contributes additional value to the placówką. Stanowi to o dodatkowej wartości charak- magazine. [...] teryzowanego periodyku. [...] It is a reviewer’s duty to add that most of the ar- Z recenzenckiego obowiązku należy zauważyć, że ticles, reports and information have been provided większość charakteryzowanych na tym miejscu arty- with adequately selected illustrations to enrich the kułów, sprawozdań i doniesień została zaopatrzona content. [...] w stosownie dobrane ilustracje, co znacznie wzbogaca The tenth volume of the Annual of the Museum of ich treść. [...] Częstochowa submitted for review is of a report and Przedstawiony do recenzji 10. tom Rocznika Mu- a source of information on the achievements of the zeum Częstochowskiego w swym zasadniczym zrębie staff of the Museum in Częstochowa in its basic areas treściowym ma charakter sprawozdawczo-informa- of operation. The texts have much scientific value while cyjny, obrazujący dokonania pracowników Muzeum meeting basic requirements of such papers. w Częstochowie w podstawowych sferach jego dzia- łalności. Zamieszczone w nim teksty posiadają spory walor naukowy, zachowując podstawowe wymogi stosowane do tego typu opracowań. prof. dr hab. Andrzej J. Zakrzewski Prof. Andrzej J. Zakrzewski Instytut Historii Akademii im. Jana Długosza Jan Długosz University, Institute of History 5 I Katarzyna Ozimek Muzealnik w świecie kuratorów – współczesne strategie kuratorskie Sztuka współczesna stawia przed instytucjami zajmują- – w latach 90. ubiegłego stulecia. Wcześniej na osobę, cymi się nią nowe wymagania, jeśli chodzi o sposoby jej która zajmowała się tworzeniem wystaw, mówiono prezentacji i komentowania. Przenoszą się one także na komisarz. Dziś w muzealnictwie i wystawiennictwie inne, w standardowym ujęciu bardziej tradycyjnie eks- często stosuje się rozróżnienie komisarz/kurator, przy ponowane na wystawach dziedziny, jakimi zajmują się czym to pierwsze określenie odchodzi w zapomnienie, muzea. Coraz powszechniejszym w instytucjach, gale- jest odbierane jako archaiczne. Nie chodzi tutaj tylko riach staje się w tej perspektywie zawód kuratora. o zmianę nomenklatury – należy podkreślić, że różni- Funkcja kuratora muzealnego jest co prawda wy- ca kompetencji i zakresu działań tych dwóch podmio- mieniana w ustawach i rozporządzeniach Ministerstwa tów jest coraz częściej akcentowana. Obecnie na polu Sztuki i Dziedzictwa Narodowego, ale tylko w kontek- muzealnictwa niektórzy próbują określać komisarzem ście wynagrodzenia.1 Pod tym hasłem kryje się pojęcie kogoś, kto ma mniejszy wkład w powstanie wysta- osoby odpowiedzialnej za konkretne zbiory, opiekują- wy, zajmuje się już gotowym materiałem, opiekuje się cej się powierzoną kolekcją – kurator bowiem to opie- wcześniej przygotowaną ekspozycją, wypożyczoną np. kun (od łacińskiego słowa curator). W tym artykule jed- z innej instytucji. Taka wystawa wymaga każdorazowo nakże nie ten zakres czynności, wiążących się z poję- nowej aranżacji, jednakże rola osoby odpowiedzialnej ciem kuratora, będę rozważała. za prezentację w tym przypadku rzadko opiera się na Słowo „kurator” w kontekście sztuki współczesnej tworzeniu całościowej koncepcji, raczej na ewentual- zaczęło funkcjonować w Polsce stosunkowo niedawno nych uzupełnieniach i małych modyfikacjach – można powiedzieć, że jest ona wtedy komisarzem takiej wy- 1 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia stawy z ramienia swojej macierzystej placówki. Od ku- 19 czerwca 2008 roku, zmieniające rozporządzenie w sprawie za- ratora oczekujemy zazwyczaj większego i wszechstron- sad wynagradzania pracowników zatrudnionych w instytucjach kultu- nego zaangażowania w projekt. To, że przypada mu ry prowadzących w szczególności działalność w zakresie upowszech- niania kultury, Dziennik Ustaw z 10 lipca 2008 roku, Nr 122 poz. 785; w udziale coraz większa rola, podkreśla się, określając http://lex.pl/serwis/du/2008/0785.htm, data dostępu 21.04.1010. 9 Katarzyna Ozimek go mianem reżysera spektaklu współczesnej sztuki.2 sona współczesny kurator musi być jednocześnie este- Anda Rottenberg zauważa: „Film tworzy reżyser, sce- tykiem, dyplomatą, ekonomistą, krytykiem, historykiem, narzysta, operator kamery i wiele innych osób. Kurator politykiem, organizatorem publiczności i promotorem robiąc wystawę bierze te wszystkie role na siebie.