Botim Periodik i Shoqatës Atdhetare “Dukagjini”, Viti i XV i botimit, nr. 159, Janar 2017 Nr. Llog. UNIONBANK 510367047020112, Shkodër - Albania, Tel. 00355692465784, internet: www.shoqatadukagjini.com, Kryeredaktor: Luigj Shyti, Çmimi 30 lekë / 1.5 euro EMERGJENCAT - 100 vjet arsim dhe kulturë në Dukagjin PROBLEMET REALE ARSIMI NË DUKAGJINJ ECI APO SHOW Shkak për këtë shkrim u bë një emision që mbrëmë ndjeka në TV PËRMES VËSHTIRËSISHË,, Klan, në lidhje me situatën e emergjencës nga dëbora dhe ngricat në vend. Fillimisht kam objeksionet e mia në lidhje me fokusimin e problemit: kur do të analizosh mirë një çështje duhet fokusuar aty, POR PATI SHUMË SUKSES e jo të hallakatesh në gjithë sa të “ndërsyen” mendja. Por kjo është çështje e drejtuesit të emisionit, ashtu siç është edhe struktura e (kuj me) panelit, pra të uarit në studio, apo organizimi i vetë emisionit: 3 radha e analizës së gjerave, spotet, apo reklamat që futen kohe e Unë, vlerësoj shume nismën për studimin e zhvillimit të arsimit dhe të kulturës në 100 vjetët e fundit pa kohë. në Dukagjin, të ndërmarrë nga shoqata Atdhetare Dukagjini, madje e quaj të një rëndësia të veçantë. 2 Kjo nisëm edhe mua më kthej në kohën e rinisë me, madje edhe të fëmijërisë. Në Ndërlysë, sot fshat i veçantë, për herë të parë është hapur shkolla fi llore në vi n 1948 me fëmijët e lagjeve; Ndërlysë, + Kaprre dhe Gag. Shkëputja nga shkolla e Gimajve dhe sistemimi në shkollën Ndërlysë, i fëmijëve të + lagjes Gag, është bërë për arsye që të plotësohej kon ngjen i nxënësve në shkollën Ndërlysë, me qël- lim që t`u jepej mundësia fëmijëve të lagjes Kaprre të shkonin në shkollën Ndërlysë dhe të mos mbe- teshin pa shkollë. Kjo u bë edhe për fëmijët e lagjes Ndërlysë, të cilët shkonin në Theth dhe që e kishin shumë larg shkollën. Kjo ishte një masë shumë e rëndësishme, që garantoi ndjekjen e shkollës nga fëmijët e lagjes Kaprre dhe shkur min e rrugës së fëmijëve të lagjes Ndërlysë. Ky akt i pushte t lokal të kohës, duhet vlerësuar dhe të mbetet në historinë e arsimit në Dukagjin. Nga Kolë Funiçi Stani: Vendlindja, një dashuri që KЁRKOJMЁ VЁMЁNDJEN TUAJ nuk mbaron kurrë 6

Tё dashur anёtarё tё kryesisё dhe tё Shoqatёs “Atdhetare NË KUADRIN E DALJES SË LIBRIT “RRUGE PA KRYE”, ME ESE LETRARE Dukagjini”! Tё dashur miq dhe dashamirёs tё Dukagjinit dhe Lazer Stani, pas shtatë vëllimeve me tregime, vjen para lexuesit me librin e ri me esè letrare “Rrugë dukagjinasve kudo qё ndodhen! pa krye”. Lazër Stani, tashmë shkrimtar i njohur, ka një eksperiencë të madhe në fushën e gazetarisë, Kryersia e Shoqatёs “Atdhetare Dukagjini” dhe grupi i punёs të publicis kës, anëtar redaksie në gazetën “Drita”, në gazetën “Zërin e Rinisë”, në gazetën “RD”, në pranё saj , qё nga muaji qershor 2016, ka shpёrndarё njё esё gazetën “Albania”, e të tjera media të shkruara. Por mbi të gjitha, ai është shkrimtar, portre n e j e bëjnë librat e shkruar prej j, siç shprehet edhe vetë. qё bёn aleё pёr njё pla ormё studimi pёr zhvillimin e arsimit dhe kulturёs nё Dukagjin. Nё kёtё vit qё jemi mbushёn plot 100 vjet qё nga fi llimi i hapjes sё shkollave shqipe nё Dukagjin. Një jetë të tërë në mes "LULEBORË" NË ÇDO Ёshtё njё gjё shumё e rёndёsishme pёr historinё dhe kulturёn njerëzeve e kёsaj krahinё mja ё tё njohur nё tё gjitha periudhat e jetёs4 7 STINË sa saj, por edhe tё Shqipёrisё. - Një bisedim me z. Pjeter Delia - 9

NATA TRADICIONALE E - RIKTHEHET NË SHKODËR PAS 27 VITEVE FESTIVALI I KËNGËS DUKAGJINIT QYTETARE "LULEBORË" - - FOLK - 2017 - 5 Një fund vi në Shkodrën tonë gjithmonë për- Tashmë është bërë traditë që çdo fundvi të organizohet “Nata jetohet me ngjarje të shënuara ar s ke, fes ve e tradicionale e Dukagjinit”, për të promovuar vlerat më të mira të qytetare, ku natyrisht do të përmendim eveniment- trashëgimisë kulturore të Dukagjinit e më gjerë, duke i pasuruar ato et më të rëndësishme, siç është "Sofra Shkodrane" me krijime dhe interpre me të reja. e cila plotësohet kaq bukur dhe natyrshëm edhe me Edhe sivjet, me datë 30 Dhjetor, u organizua even i 14-të i j sofrat e tjera përreth që në mënyrën e vet mbledhin në Palla n e Spor t të qyte t të Shkodrës, nga Shoqëria Kulturore rreth tyre qytetarë të pasionuar pas qyte t, humorit Ar s ke “Treva”, me drejtuesit e saj kryesor, tashmë shumë të afi r- dhe ahengut, të cilët sfi dojnë edhe hallet e përdit- muar e të dashur për folkdashësit, ... shme për të gëzuar një natë së bashku.

+ cmyk + EDITORIAL nr. 159, JANAR 2017 2 EMERGJENCAT – PROBLEMET REALE APO SHOW Shkak për këtë shkrim u bë një emision ministrat përkatës, si dhe strukturat në një masë për të zhbllokuar rrugën, aq edhe nga ujku apo ariu, të mund të njof- që mbrëmë ndjeka në TV Klan, në lidhje vartësi të tyre mund të bëjnë është: të sa rruga e Thethit hapet për makina në tonin?! me situatën e emergjencës nga dëbora përcaktojnë sa fuqi ka buxhe i shte t fund të muajit Prill e nganjëherë vetëm Në paketën e caktuar të ndihmës nga dhe ngricat në vend. Fillimisht kam ob- për të mbështetur njerëzit në nevojë. në fi llim të muajit qershor. Anormalite qeveria mund të përfshiheshin edhe jeksionet e mia në lidhje me fokusimin Këtu duhet ndarë në mënyrë shumë të vazhdon, kur fshatra të tërë (pavarësisht radio me bateri (për rastet kur nuk ka e problemit: kur do të analizosh mirë qartë: sa mundësi ka për t’iu gjendur, për sa familje jetojnë, por së paku ka disa energji në fshatra ekstreme), mund të një çështje duhet fokusuar aty, e jo të të ndihmuar njerëzit që jetojnë akoma në familje atje), lihen pa rrymë elektrike për përfshiheshin libra, por mund të përfshi- hallakatesh në gjithë sa të “ndërsyen” malësitë e vendit tonë, në zona larg nga muaj të tërë. heshin edhe lodra të ndryshme, që nga mendja. Por kjo është çështje e drejtuesit qendrat administra ve përkatëse dhe Anormalite vazhdon në përmasa domino apo shah, e kështu në vijim. Në të emisionit, ashtu siç është edhe struk- që në periudhën e vësh rë të dimrit nuk humoris ke, kur një ministër apo edhe paketën e ndihmës për këto zona, mund tura e panelit, pra të uarit në studio, kanë mundësi lidhje me rrugë automo- më lart, shkon personalisht të vizitojë të përfshiheshin edhe rroba të përdoru- apo organizimi i vetë emisionit: radha e bilis ke. Pavarësisht nga gjendja e bux- një fshat apo edhe një familje të cak- ra, të cilat mund të mblidheshin me një analizës së gjerave, spotet, apo reklamat he t të qeverisë: pra pavarësisht nëse tuar në zonën e mbuluar me dëborë. fushatë sensibilizuese, ose edhe me një që futen kohe e pa kohë. Qeveria ka mundësi që të ndihmojë X Mirë që shkon ministri, por shkon me pikë të caktuar të grumbullimit (diku në Por, nuk dua të zgjatem me emisionin, (një numër të caktuar) familje me 2 litër një “shpurë” shoqëruesish që në fund qendra të qyteteve), të cilat mund të për- pasi dua që ta trajtoj çështjen në thelb, vaj dhe 5 kg miell, apo mund të ndihmoj të ditës e kanë faturën shumë të fryrë. doreshin nga këta banorë, në situatën e e jo në aparencë. Kështu, realite është me 20 litër vaj dhe 50 kg miell (dhe një A thua ky ministër është kaq ekspert, që dëborës, apo edhe pas saj. Kjo do të ishte se që prej ndryshimit të sistemit, pra listë me sasi të caktuar të produkteve të sapo të shikojë situatën, do të bëjë magji, një lloj ndihmese serioze dhe konkrete, e këto ga 27 vjet, emergjencat civile janë tjera të shportës ushqimore), duhet të do të japë zgjidhjen e duhur. Ka ikur koha që do të ngjanin shumë më të besueshme shfaqur në publik, në media e në terren, bëjë edhe një plan të furnizimit të këtyre (mirë që ka ikur), kur një ministër “frymë- e do të tregonin një angazhim ku e ku më kryesisht duke bërë një lloj spektakli. Ky familjeve. Në këtë mënyrë, në muajin zon” popullatën dhe i angazhon ata në serioz të qeverisë e të zyrtarëve, krahasu- spektakël, në të gjitha rastet ka qenë në Shtator, apo edhe deri në Nëntor, struk- marrjen e masave dhe në stabilizimin e ar me këshillën për të pastruar dëborën përputhje dhe në shërbim të qëndrimit të tura e ngarkuar nga qeveria, duhet të situatës. para shtëpisë së tyre apo për të ushqyer drejtuesit të qeverisë. Pavarësisht se dre- bëjë këtë shpërndarje, me korrektësi, me Anormalite vazhdon më tej me kafshët që mbarështojnë. jtuesit e Qeverisë kanë ndryshuar, edhe përgjegjësi dhe në një monitorim rigoroz dhënien e këshillave nga disa njerëz, Anormalite vazhdon më tej, kur asnjë drejtuesit e strukturave të Emergjencave të strukturave vendore. qo ë edhe funksionarë që dëborën e zyrtar i qeverisë, nga më i vogli e deri tek Civile, kanë ndryshuar, por qëndrimi ka Nëse do të veprohej kështu, shpërndar- kanë parë në internet, apo e mbajnë më i madhi, nuk arrin të të tregojë se si qenë i njëjtë, servilizëm dhe punë për ja do të kryhej duke përfshirë familjet që mend nga një ekskursion në fëmijëri. Si u vihet në ndihmesë (në fakt të kryejë spektakël. vërtetë kanë nevojë, do të kryhej në ko- mund thuash një malësori që është lin- detyrën e vet ndaj shtetasve) në lidhje me Fillimisht duhet kuptuar qëllimi hën e duhur (edhe ariu gjithmonë merr dur e rritur, e është pjekur si burrë në shkollimin e fëmijëve, apo edhe me asis- ngritjes e funksionimit të një strukture, masat për dimrin, le më njeriu), dhe me zonë ku rregullisht bie dëborë, që të pas- tencën shëndetësore. Këto janë dy pika fokusi kryesor i punës si dhe format e pu- kosto ku e ku më të lira sesa po të bëhet trojë rrugën para hyrjes së shtëpisë, apo shumë delikate, shumë të rëndësishme e nës që përdor. Në vijim, duhet ditur edhe në “emergjencë”. Por, nuk është vetëm të marrë masa që të pastrojë ça në. Në deri nevralgjike. Këto të dyja, së bashku buxhe , logjis ka dhe njerëzit që an- me rrugën dhe energjinë elektrike, janë gazhohen për të përmbushur sa më mirë shkak e shpopullimit të zonave që nga të + + objek vat e caktuara. Në ras n konkret, huajt quhen “perla”. sipas mendimit m, Emergjencat Civile U pa si shqetësim ngarkesa në “Rrugën kanë një problem që lidhet me konfondi- e Kombit”, pasi shumë kureshtarë shko- min e rezervës së shte t, me ndërhyrjen nin atje vetëm për të parë dëborën, për për të shpëtuar apo lehtësuar situatën e tu kënaqur me familjarët e fëmijët e vet. njerëzve në nevojë të menjëhershme. A mendoni për një moment, sa do të Rezerva e shte t, pavarësisht nëse do ishte kuriozite dhe dëshira e njerëzve të menaxhohet nga struktura e Emergjen- për të kaluar një natë në Theth, apo cave Civile, nga kjo apo ajo Ministri, ka në një fshat tjetër, për tu kënaqur me të bëjë me një kon ngjent të caktuar të dëborën, por edhe për ta shënuar në të mirave materiale, të ushqimeve, të jetën e tyre si një natë të paharruar. Nëse veshmbathjes, të pajisjeve të ndryshme, qeveritë do të bënin sado pak përpjekje e të tjera, që do të përdoren në raste që për të plotësuar ato kushte minimale të mund të përcaktohen me ligj apo edhe përmendura më lart, atëherë me siguri me urdhëresa (të nivelit që gjykohet nga që numri i familjeve që do të ishin sot në Qeveria). malësitë tona do të ishte disa fi sh më i Ndërsa struktura për emergjenca, për- kostoja që përbën shqetësim në ras n e këtë rast, mendoj se nuk është thjeshtë madh. Kjo do të shtrinte turizmin në 12 bëhet nga njerëz të përga tur si fi ziki- shpërndarjes në kohën e “emergjencës”. kalamanellëk, apo papjekuri e zyrtarëve, muaj të vi t e do të siguronte të ardhura sht ashtu edhe me njohuri, të trajtuar Është pikë së pari, një koncep m dhe in- por në fakt është një lloj talljeje me in- të mja ueshme për banorët e do të “le- për situata të veçanta dhe të pajisura si terpre m shumë i gabuar. Nëse ka ardhë teligjencën dhe integrite n e malësorëve. jonte” qeverinë të vilte edhe të ardhura duhet me mjete, pajisje dhe logjis kë dimri në Dukagjin, kjo është më se nor- Anormalite vazhdon më tej. nga këto zona. që mundëson kryerjen e ndërhyrjes, male. Nëse ka rënë dëborë në Dukagjin Megjithëse duket një qeveri e ngritur Kushdo që e lexon këtë shkrim, e ka shpë min e jetës së njerëzve, shpë min në muajin Janar, kjo është më se normale. në këmbë (çdo qeveri e këtyre viteve të të lehtë të kuptojë se çfarë i “mbetet në nga dëm mi të të mirave materiale, por Nëse është bllokuar rruga nga reshjet e tranzicionit), për “emergjencë”, nuk ka dorë”, emergjencave. Të jenë në ga sh- njëkohësisht nuk rrezikon vetë jetën e dëborës dhe është ndërprerë linja elek- një zyrë të koordinimit (sëpaku unë si mëri për ndërhyrje, kur të sëmuret apo personelit të emergjencave. trike për shkak të reshjeve dhe të erës në publik nuk kam informacion), që të rrijë rrëzohet/pësojë traumë një banor, kur të Në këtë këndvështrimi, ardhja e dimrit Dukagjin, kjo është përsëri normale. 24 orë në ga shmëri për të marrë lajme e ketë “humbur” një turist, apo kur të ketë apo e pranverës, rënia e dëborës apo e Atëherë, ku fi llon anormalite ?! Anor- për të informuar për situatën: nga terreni ndonjë rast të rrëshqitjes apo dëm meve shiut, apo edhe e breshëritë në vetvete, malite fi llon menjëherë sapo Qeveria nis e jo nga ekranet apo ndonjë “kërcim” i të tjera të paparashikuara. nuk përbëjnë emergjencë. Në kushtet e helikopter në një fshat të caktuar, për të gazetarëve deri në skajin më të lehtë të Ndaj, kam një lutje për zyrtarët e kë j vendit tonë, janë thuajse mirë të përcak- hedhur nga lartësia 1 apo më shumë ku , emergjencës. A mos duhej të kishte një vendi, për zyrtaruca apo edhe për funk- tuara të katër s nët: pra pavarësisht nëse me një dreq e din se me çfarë produktesh numër fi ks, apo celulari, më mirë do të sionarë të lartë, për poli kanë e drejtues ekziston apo jo struktura e Emergjen- është mbushur, a janë domosdoshmëritë ishte një numër jeshil, pa pagesë, i cili të rangjeve të ndryshme: Ju lutem bëhuni cave, s na do të vijë: një vit më i egër, e banorit apo janë sipas “oreksit” të një me ndihmën e kompanive të celularëve më human! Ju lutem mësoni të kuptoni një vit më i butë, por do të vijë. Ndaj, as- zyrtari që e ka shtëpinë në unazën e vogël tu dërgohej të gjithë banorëve në këto dhe të ndani situatat! Ju lutem këshillo- një nëpunës apo drejtues i strukturave të të Tiranës. Anormalite fi llon në momen- zona (pa pagesë të askujt), të shfaqej në huni me specialistët e vërtetë në mënyrë Emergjencës, apo të ministrisë përkatëse n që “fryhen” mediat, frikësohet publi- ekranet e televizorëve lokalë dhe kom- që vini sa më mirë në ndihmë popul- ku varen, apo të kryeministrisë, nuk ka ku dhe asnjë prej publikut nuk e din sa bëtare (pa pagesë të askujt), në mënyrë latës (qo ë edhe me pak, por saktë), dhe pse na del në ekrane e të na thotë që ka është fatura e shpenzimeve të “situatës që në rast të një emergjence të vërtetë jo të merreni me pjesën e shfaqjes! trokitur dimri. emergjente”. Anormalite vazhdon, kur shëndetësore apo të një kërcënimi real, Ajo që kreu i qeverisë, ministri apo Qeveria, strukturat e saj, nuk marrin as- nga një shembje, rrëshqitje apo qo ë Prof. Dr. Zef Gjeta

+ + KULTURË nr. 159,, JANAR 2017 3 100 vjet arsim dhe kulturë në Dukagjin ARSIMI NË DUKAGJIN ECI PËRMES VËSHTIRËSISHË, POR PATI SHUMË SUKSES (kuj me) Unë, vlerësoj shume nismën për stu- Por kjo u bë sepse për nxënësin 6 sha, Mar n Çe na, Islam Semanaj, Ndue sepse një ditë përpara bënte ga librat që dimin e zhvillimit të arsimit dhe të kul- vjeçar ishte e pamundur të shkonte në Shytani, e të tere. Po kështu në Shosh, do të merrte në çantën e shpinës, për t`i turës në 100 vjetët e fundit në Dukagjin, shkollën Ndërlysë, ku i duhej të bënte kujtoj drejtorët e shkollave si: Zef Fusha, tregtuar. Unë e kam marrë me vete disa të ndërmarrë nga shoqata Atdhetare Du- tre orë rrugë në ditë për të shkuar dhe Fran Dardha, Agim Fasllia, Zef Toka, Prekë herë në mbledhjet e popullit të fshatrave kagjini, madje e quaj të një rëndësia të për t` u kthyer në shtëpi. Gjithashtu edhe Vuksani, Kir, Xhan të Pul t, Shosh, e të tjera. Sido- veçantë. rruga ishte mja ë e vësh rë për nxënësit Krahas punës arsimore, mësuesit dhe mos pas vi t 1968 e në vazhdim, u ngrit Kjo nisëm edhe mua më kthej në ko- në këtë moshë. Mësuesi i parë në Kaprre shkolla në tërësi janë marrë vazhdimisht me forcë ngritja e bibliotekave për çdo hën e rinisë me, madje edhe të fëmi- ishte, Marash Gjelosh Staka nga Nënma- edhe me nxitjen dhe zhvillimin e kul- familje. Natyrisht edhe këtu të parët ishin jërisë. Në Ndërlysë, sot fshat i veçantë, vriqi. Po në këtë kohë u hap shkollë edhe turës. Krahas asaj punë për të studiuar mësuesit dhe kuadrot e kohës. Në fakt, për herë të parë është hapur shkolla fi l- në Mollë të Shoshit. dhe mbledhur kulturën popullore me ato më përgjithësi çdo ekonomi ngri këndin lore në vi n 1948 me fëmijët e lagjeve; Në vi n shkollor 1974-1975, ishte vi i mundësi që kishim, u përshinë shkollat e librit, kush më shumë e kush më pak. Ndërlysë, Kaprre dhe Gag. Shkëputja dytë i hapjes së shkollës së mesme Breg- për zhvillimin e veprimtarive kulturorë Koha ishte e llë që, këto kënde libri, në nga shkolla e Gimajve dhe sistemimi në Lumi. Numri i nxënësve në vi n e parë ar- dhe ar s kë në fshatrat e Dukagjinit, shumicë kishin karakter poli k, por edhe shkollën Ndërlysë, i fëmijëve të lagjes rinte në 27 nxënë, femra 4. Shkolla ishte duke u nisë në bazë fsha , veçanërisht në shumë me tema kë tjetër. Do të ishte Gag, është bërë për arsye që të plotëso- bashkë tetëvjeçarja dhe e mesmja, pra fshatrat e mëdhenj. Duhet shënuar puna mirë që edhe puna me librin të mbetet e hej kon ngjen i nxënësve në shkollën me një drejtori. Kuadri mësimor që jepte që bëhej në vatrat e kulturës në Theth, shënuar në rrugën 100 vjeçare të arsimit Ndërlysë, me qëllim që t`u jepej mundë- mësim që kujtoj unë ishin, Unë, Kolë Fu- shtëpinë e kulturës në Breglumi, në Shosh dhe kulturës në Dukagjin. sia fëmijëve të lagjes Kaprre të shkonin në niçi, Ndue Gjonaj, Fran Vatë Nikaj, Fatos dhe në Pult. Synohej që për çdo fshat të Vitet e para pas çlirimit shtruan prob- shkollën Ndërlysë dhe të mos mbeteshin Gjyrezi, Fozilet Gjyrezi, Agim T’thorja, kishte një vatër kulture, apo thjeshtë një lemin e lu ës kundër analfabe zmit pa shkollë. Kjo u bë edhe për fëmijët e Shkurte Rusheta, Luigj Shy , Yllka Nako, qendër kulturore, ku mund të bëheshin edhe në krahinën e Dukagjinit. Që në vi- lagjes Ndërlysë, të cilët shkonin në Theth Gjovalin Gjini, e të tjerë që për momen n veprimtari të ndryshme, qofshin këto n 1946 fi lluan kurset kundër kësaj plage, dhe që e kishin shumë larg shkollën. Kjo nuk po më kujtohen. edhe mbledhje e takime të ndryshme në të cilën u përfshin njerëz në moshë ishte një masë shumë e rëndësishme, që Shkolla e mesme bujqësore Breg-Lumi, krahas veprimtarive ar s ke. Mësuesit deri 40-50 vjeç që të mësonin shkrim e garantoi ndjekjen e shkollës nga fëmijët Dukagjin, për vi n arsimor 1974-1975, me durim dhe dashuri ishin të parët në këndim. Kjo veprimtari pastaj vazhdoi me e lagjes Kaprre dhe shkur min e rrugës është vlerësuar nga seksioni i arsimit organizimin e veprimtarive. Shumë të etapa edhe në vitet e mëvonshme. Në së fëmijëve të lagjes Ndërlysë. Ky akt i dhe i kulturës dhe Kom. Ekz. k. p. Rre- bukura dhe me vlerë ishin konkurset dhe vi n 1946 në lagjen me të vendlindjes, + pushte t lokal të kohës, duhet vlerësuar thit Shkodër, për: planifi kim shkencor të olimpiadat në bazë zone dhe në qendrën u hap për herë të parë një kurs kundër + dhe të mbetet në historinë e arsimit në punës mësimore-eduka ve, gjallërimin e lokalite t në ato kohë. Po kujtoj këtu analfabe zmit, me këta pjesëmar- Dukagjin. e jetës së këshillit pedagogjik, dhe tërë disa nga drejtuesit dhe organizatorët ku rës: Lulë Markja, Groshe Funiçi, Zojë Unë jam futur në shkollë po në vi n jetës dhe punës së procesit mësimor- ka pasur në shumë veprimtari si Gjergj Kola,Gjelosh Kusuri, Mark Fusha, Zef Fu- 1948, në klasën e parë dhe kam qenë 10 eduka v, rritjen e cilësisë, kualifi kimin e Ҫuni, Ndue Quku, aktoren e njohur Viole- sha, Linë Zefi , Zojë Vata, Kolë Gjoni, Linë vjeç. Mësuesit e parë ishin: Xhevat Xhela trupës mësimore, forcimin e disiplinës ta Deda, Zef Livadhi, Dedë Shtëpia, Ndue Pjetri, Shytë Kola. Gjithsej 11 kursistë, nga Barbullushi Shkodër, Zef Gjeloshi nga në punë të kuadrit dhe rregullit dhe di- Deda, Pal Rupa, por edhe këngëtarë dhe prej tyre, femra shtatë. Drejtues i kë j Thethi, Gjon Dianizi nga Shkodra, Dodë siplinës së nxënësve. Gjatë vi t shkollor instrumen st si: Mhill Çuni, Gjergj Marku, kursi u caktua Fran Gjeloshi. Disa vite Grima nga Gruemira. Numri i nxënësve 1974-1975, në shkollën e mesme bujqë- Kolë Dema, Marash Ndou, Kolë Gjoni, Ku- me vonë kam qenë edhe unë drejtues në në klasën e parë ishte 14. sore Breg-Lumi, Dukagjin tërë veprimtar- j m Funiçi, Prelë Bregu, Zojë Kola, Dedë këto kurse në Kaprre. Dhoma e mësimit Në verën e vi t 1970 erdhi në Breg- ia e shkollës ka pasur ecuri të dukshëm Zefi , Lulë Deda, Pult, e të tjerë. ishte në shtëpinë e Prekë Ndue Lekës, sot Lumi ministri i arsimit dhe i kulturës pozi v. Puna me librin fi lloi aty nga fundi i shtëpia e Nikollë Pjetrës. Thoma Deliana, bashkë me Prekë Soko- Unë kam punuar si drejtues shkolle viteve ’50, por më me forcë u punua nga Kishin vetëm me dy mjete mësimore; lin, ish sekretar i Kom. Ekz. k. pop. të edhe në disa shkolla në zonën e Shalës. fundi i viteve ’60 dhe në vazhdim. Filluan me nga një laps plumbi dhe një fl etore të Rrethit. Unë u caktova të bëj ekspozenë e Në vitet 1975-77 në Theth dhe kujtoj hapat e para në këtë fushë, si në Theth e improvizuar. Pak shpjegim, për fl etoren e arsimit në Dukagjin. Ekspozenë e përqen- këta mësues: Vinçenc Dabërdaku, Luigj në ndonjë shkollë tjetër, por ngritja ecte improvizuar dhe thikën. Kishim përga të drova, në arritjet në fushën e arsimit në Shy , Islam Tuzi, Prenda Quku, Zef Bari, shumë ngadalë. Kjo sepse: e para, gjen- rreth 14 dërrasa me dimensione 20x30 Dukagjin, vësh rësitë dhe dobësitë dhe Pal Rupa, Elena Selmani, e të tjerë. Në dja ekonomike nuk e ndihmonte aspak cm. Dërrasat i kishim rregulluar mirë të metat, si dhe në masat që mendonim vitet 1977 - 1983 kam punuar në Abat këtë çështje dhe e dyta mungonte kul- tek një mjeshtër me zdrukth. Ishin bërë ne si organe shtetërore në zonë, që ishin dhe kujtoj këta mësues: Fran Ҫardaku, Al- tura e leximit dhe të studiuarit, prandaj shumë të lëmuara. Kishim përga të edhe marrë dhe po merreshin për shkuarjen fred Fishta, Fran Dardha, Viktor Pali, Dila u kërkua që të punohej në këtë drej m. 3-4 thika me hark, me dorezë prej druri drejt minimizimit të tyre, por shtruam Dardha, Lajde Mema, Tonë Mekshi, Ndue Problemi ishte që libri të futej në familjet dhe tek pjesa e hekurit i kishim dhënë edhe kërkesa për të çuar më tej punën në Quku, Age Arra, Vera Sokoli. Në shkollën malësore, sepse në shkolla ishte diçka që formën e harkut. Forma e harkut i ishte arsim dhe kulturë. Kjo paraqitje për gjen- te Ura e Re që përfshinte nxënësit e Lota- mund të bëhej në mënyrë më të organi- dhënë thikës për arsyen e vetme, që në djen e arsimit në Lokalite n e Dukagjinit jve dhe Vuksanajve, por shkollat anekse të zuar nga shte , dhe ashtu u bë. Në ballë dërrasë kursis të shkruante shkronja, u prit shumë mirë nga Ministri dhe Sekre- këtyre fshatrave, kujtoj këta mësues: Prelë përsëri si edhe për shumë e shumë prob- numra, rrokje, alë, ali, veprime arit- tari i komite t ekzeku v i rrethit Shkodër Shytani, Lazër Fusha, Gëzim Mahmutaj, leme të kohës dolën mësuesit, duke bërë me ke e të tjera dhe pastaj për ta fshirë Në shtatorin e vi t 1970, me insis - Pashko Camaj, Mhill Leka, Luke Mjacaj, përhapjen e librit, duke publikuar atë dhe e për t`i liruar vendin punës e punimit min e pushte t lokal, dhe me mira min Pal Marku, Pjetër Delaj, Gjyste Gila (Shy ). duke ndihmuar me sa mundësi që kishin. tjetër, pra duhej një mjet, për ta hequr e Komite t ekzeku v ne Shkodër, në Në drej min e shkollave në zonën e Në vi n 1969, ne si pushtet në qendër të shkrimin, funksionin e kë j mje mund Kaprre u hap shkolla fi llore, ku fëmijët e Shalës kanë dhënë ndihmesën e tyre lokalite t ngritëm librarinë e parë, duke ta kryente vetëm thika, vetëm kjo thikë 11 familjeve do të mund të arsimoheshin edhe shumë drejtues me përvojë por tregtuar një masë të konsiderueshme li- e harkuar. Kursis e kruante sipërfaqen e pranë shtëpive të tyre. Edhe ky, është re- edhe shumë të përkushtuar si Prelë brash të fushave të ndryshme; shkencore, dërrasës dhe së bashku me shenjat e lëna alizim që meriton të mbetet në historinë Grimaj, Muhamet Bishja, Pal Rupa, Mu- poli ke, ar s ke, letrare etj. Vendosëm nga lapsi hiqte edhe një pjesë të vogël të e arsimit Dukagjin. Me kalimin e kohës, hamet Shala, Ndue Zef Toma, Gani Isufi , si shitës në këtë librari të ndjerin Zef dërrasës, në formë lëvozhge. Kështu pa raste që kjo shkollë të kishte pak nxë- Prekë Sokoli, Ndoc Grimaj, Sebiha Kopli- Rusheta. Per kete person, mund të them dërrasa bëhej ga për punë tjetër. nës, madje edhe me kaq nxënës ajo nuk ku, Mahir Ho , Tasim Mlloja, Aishe Karaj, se derisa ndërroi jetë, punoi fort mirë në Duhet theksuar se përdorimi i kësaj u mbyll deri nga fi llimi i viteve ’90. Të ha- Prelë Shytani, Luigj Shy , Lazër Fusha, këtë librari. Ai e donte librin dhe i kishte fl etoreje të improvizuar, bëhej nga nevo- pet dhe mbahej hapur një shkollë fi llore Shpë m Lame, Mehdi Kroni, Zef Fusha, lezet mënyra se si e tregtonte atë. Ai ja sepse në këtë periudhë ishte shumë e për kaq pak nxënës, ose edhe me më pak Pjetër Smakaj, Osman Parruca, Dedë Mo- kërkonte të njihej me tubimet e njerëzve vësh rë, ose e pamundur të siguroheshin ishte e paparë dhe e dëgjuar. jsiu, Tomë Bumgaja, Syka Ҫarku, Lena Fu- në mbledhjet e fshatrave. Këtë e kërkonte fl etore në atë momente. (vijon në f.10)

+ + PROBLEMATIKË nr. 159, JANAR 2017 4 KЁRKOJMЁ "Migjeni" i çliruar nga hekurat! Shpeshherë në qyte n tradicional dhe të madh të veriut, e kanë si zakon, ju ka mbetur si "ves", të krenohen me të dikurshmen e tyre, me krenarinë e lavdisë së kaluar, por që nuk vazhdon të trashëgohet VЁMЁNDJEN TUAJ dhe rikthehet në kohë. Kohët e fundit ka fi lluar dhe një lloj "rivlimi" për "djepin e dikurshëm" që pikërisht ka mbetur një metaforë dhe as nuk është rritur më tepër se sa kaq, por dhe nuk ka prodhuar ashtu si më Tё dashur anёtarё tё kryesisё dhe tё Shoqatёs “Atdhetare përpara. I ka këto, një qytet i vjetër, dikur qendër Vilaje , apo më përpara një domen venedikas kultur- Dukagjini”! alisht dhe me kodekse të lla, por edhe akoma më përpara një lavdi lu rash dhe zotërimesh Balshajsh Tё dashur miq dhe dashamirёs tё Dukagjinit dhe dukagji- e Dushanësh, për të shkuar thellë në modele romane dhe ilirike. Legjendat dhe modeli përrallë, epizmi nasve kudo qё ndodhen! dhe mitet, e bëjnë një nga qytetet që si drama ken dhe humoris ken i luan gjithmonë në shoqërinë e j që ndër kohë, transformohet herë bujshëm dhe herë dras kisht mbyllur, si në një dhomë qilari të errët, Kryersia e Shoqatёs “Atdhetare Dukagjini” dhe grupi i ku drita e qiriut "zëvendëson" diellin. Sigurisht që krenari është "Migjeni" ose teatri i famshëm i Shko- punёs pranё saj , qё nga muaji qershor 2016, ka shpёrndarё drës, i krijuar në kohë të një Shqipërie mbas lu ës dhe në hovin e ndër mit të një jete tjetër dhe pse njё esё qё bёn aleё pёr njё pla ormё studimi pёr zhvil- në një regjim diktature. Ai u ngrit, duke shfrytëzuar si trashëgiminë e grupeve dhe lëvizjes si kulturore limin e arsimit dhe kulturёs nё Dukagjin. Nё kёtё vit qё jemi dhe poli ke të lagjeve dhe Shkodrës, si qytet përparimtar dhe më i qytetëruari në trevat shqiptare. Por mbushёn plot 100 vjet qё nga fi llimi i hapjes sё shkollave teatri i Shkodrës, lindi si një frymëzim i lëvizjeve amatore që u kthyen në kulmin e tyre në lëvizjen më shqipe nё Dukagjin. Ёshtё njё gjё shumё e rёndёsishme pёr të fuqishme teatrore dhe të spektaklit, të humorit, këngës dhe valles, traditës dhe muzikës moderne historinё dhe kulturёn e kёsaj krahinё mja ё tё njohur nё tё - në mënyrë të jashtëzakonshme. Ky teatër është absolu sht vendi më i rëndësishëm i shfaqjeve në gjitha periudhat e jetёs sa saj, por edhe tё Shqipёrisё. Shqipëri për nga numri i tyri dhe po ashtu nga plejadat e vazhdueshme të aktorëve, humoristëve, in- Studimi i zhvillimit tё arsimit dhe kulturёs nё kёtё zonё strumen stëve, regjisorëve, skenaristëve libre stëve, punëtorëve të skenës që ka nxjerrë përgjatë viteve nuk ёshtё vetёm dёshirё por sё pari ёshtё detyrё e jona, 1957-1990, por patjetër dhe në vazhdim. Nuk është e nevojshme të përmend emra, sepse e para, i kam pёr tua lёnё brezave qё vinё. Pёr kёtё jemi mbledhur, kemi përmendur gjithmonë në shkrimet e mia dhe e dyta janë kaq shumë, sa duhen edhe shumë faqe të tjera diskutuar dhe kemi rёnё dakord qё hyjmё kёsaj pune dhe dhe kalojnë gjerësisht temën e sotme të shkrimit opinion. Sot teatri nënkupton ndërtesën, por në fund ёshtё shprehur mendimi i plotё se mund ta arrijmё. Natyrisht të fundit, shkodranët kuptojnë ins tucionin. Ajo (ndërtesa) kur përfundoi, lindi e pa rrethuar me hekura, nё asnjё rast jo vetёm, por me ndihmёn dhe mbёshtetjen e pa gardh anash, e pa rrethuar për tu mbrojtur nga jashtë brenda. Përkundrazi, për të qenë e "joshëshme" atyre qё kanё punuar nё ato zonё nё tё gjitha kohёrat, ka kishte pemë të mbjella dhe oborr. Jetoi ashtu deri sa erdhën kohë që sollën gardhin, rrethimin me hekura. njohuri pёr zhvillimin e arsimit dhe kulturёs, njohin dhe Kohë sidomos mbas viteve 1990-të që duhej të mbronin ins tucione, monumente kulture (kështu është kujtojnё shumё momente gjatё punёs, kujtojnё shumё dhe teatri Migjeni) kohë që rrezikuan dhe vijojnë të rrezikojnë ar n e dikurshëm dhe penalizojnë atë të kolegё me tё cilёt kanё punuar, sepse duhet vlёrsuar puna e sotmin. Erdhën kohë gardhesh jashtë "Migjenit" dhe gardhesh psikologjikë, e kë, tragjikë, jo kompa bël tё gjithёve, pa tё cilёn nuk do tё arriheshin ato qё u arritёn, me demokracinë, pengesë për ritmin ar s k dhe po ashtu për përshtatjen me tregun dhe realite n e ri dhe duhet thёnё se u arrit shumё, madje mё shumё se sa kulturor. Ins tucionet në Shkodër si ish Prefektura dhe sot Bashkia larguan gardhet. Ndonjë ins tucion mendohet nga disa, sidomos nga ata qё i kanё njohur kёto religjionar po ashtu largoi gardhet, ins tucione të tjera të shte t i hoqën gardhet përfshi dhe ndonjë zona nga larg, ose me anё delegatёsh. ins tucion mes kulturës dhe arsimit privat dhe shtetëror. Por gardhi ka mbetur në "Teatrin Migjeni" dhe disa ins tucione shkollore dhe akademike. Gjithsesi e kam alën te Teatri “Migjeni” posaçërisht. Janё shpёrndarё mbi 200 esa sa kemi pasur mundёsi Ai duhet të largojë gardhin e hekurit që e rrethon. Ai gardh nuk vlen më, Nuk duhet më aty, dhe për te, pёr tё pёrfshirё tё gjitha zonat e dukagjinit, por edhe tё nuk janë dakord në përgjithësi njerëzit që punojnë aty dhe që nuk punojnë, por e ndjejnë prezencën e gjithё ata qё kanё dhёnё ndihmesёn e tyre nё kёto zona, rëndësishme kulturore të j. Për atë gardh nuk besoj se janë dakord aktorët, dhe nuk është dakord as + + nё kёtё krahinё. Ёshtё bёrё njo im nё formё thorrjeje drejtore Rita, me gëzim është marrë vesh se nuk është dakord as kreu i bashkisë Ademi, (madje e paska edhe nё gazёtёn Dukagjini. Pra ka pasur njё nxitje tё mirё. marrë dhe si një angazhim) nuk janë dakord as intelektualë të shumtë në Shkodër? Atëhere pse vazhdon Tё gjithё e kanё pritur mirё dhe e kanё quajtur tё domos- të qëndrojë atje? Më kujtohet para shumë vitesh kur po largoheshin gardhet e krijuara në '97-tën nga doshme kёtё studim qё ka ndёrmarrё shoqata, dhe kanё ins tucionet e shte t që me drejtorin e asaj kohe, po e bisedonim dhe punën e gardhit të " Migjenit" shprhur ga shmёrinё pёr tё bashkёpunuar. Na kanё ardhur dhe sigurisht ai ishte dakord, por kishte dyshimin në se do të ishte momen i duhur - ai në atë kohë. Sot kuj me tё shkruara dhe foto, por edhe dokumete nga disa ai gardh duhet larguar fare. E para, sepse nuk bën, është anakronik dhe aspak një dekor për një ins tu- basjkёpuntorё. Duhet vlerёsuar fak qё intelektual si Prof. cion kulture si teatri “Migjeni”. E dyta, nuk ka teatro të kulturës europiane që kanë gardh anash tyre. E Gjovalin Kolombi ёshtё pёrgjigjur brenda pesё ditёve me treta, largimi i gardhit jashtë, kam përshtypjen se ndikon dhe në largimin e një gardhi virtual brenda. Po, mja ё tё dhёna interesante dhe foto. Po kёshtu kanё sjellё sigurisht në krijimin e ins tucionit të hapur, interkomunikues dhe me brendinë aspak "enigmë" dhe po tё dhёna tё vlefshme Zef Deda, ish drejtor shkolle dhe ish de- ashtu të rivitalizuar. Teatri ka mbetur në Shkodër në një këmbë në diktaturë si organizim dhe formë, dhe putet nё Shllak, Ruzhdi Poda ish drejtor shkollё nё Telumё, në një këmbë në demokraci, pa bërë kalimin aspak të sigurtë në kohën e sotme. Ai jeton si në diktaturë Kolё Funiçi ish drejtor shkolle dhe drejtues nё organet e me fi nancimin e Bashkisë, duke "kujtuar se do të mund të konkurojë Komite n Ekzeku v"? Në fakt e pushte t lokal tё kohёs, Dedё Toka nga Shoshi, Nikollё Gjokё kanë gabim, sepse nuk e konkurojnë dot. Ky "gardh psikoar s k" duhet larguar dhe duhet gjetur mënyra Bregu, Tasim Mlloja, Shpe m Lame, Ndoc Prendushi, Fran se si. Nuk është e zonja bashkia ose nuk mund të barazohet ajo, me a ësinë e Komite t Ekzeku v, i cili Lisi, etj. Ka pasur edhe nga ata qё megjithse nuk u ёshtё dre- e kishte teatrin mjet propagande të Komite t të Par së, dhe për këtë gjë, as i mungonin fondet dhe as jtuar esё, janё ofruar vetё, siç ёshtё ras i piktorit Pjerin organizimet dhe as forcat krijuese në terren. Sot teatri "Migjeni" nuk është mjet propagande par e dhe Sheldia i cili na ka sjellur materiale interesante. bashkie. Ai është një vend kulturor i jashtëzakonshëm i trashëgimisë së madhe shkodrane dhe shqiptare, Tё dashur miq dhe bashkёpuntorё! dhe ka për detyrë jo propagandën për kulturën kombëtare dhe qytetare. Sigurisht që e bën, por mënyra Koha ecen, kalon. Ne i kemi hyrё kёsaj pune por, si tashmë është vjetruar dhe administrimi i cili shkon deri te rroga 200 euro nuk vlen më. Largimi i gardhit jashtë, mbase ndikon dhe në fi llimin e një përshtatje për largimin të një gardhi tashmë jo normal brenda. gjithmonё, kemi pasur parasyshё mbёshtetjen tuaj qё tё Të një gardhi që plak format dhe përmbajtjet (deri në shfaqje) dhe po ashtu njerëzit mira min unanim të arrijmё objek vat dhe synimet qё i kemi vene vehtes bash- ndryshimeve kushtetuese nga Kuvendi i Shqipërisë dhe për të vijuar më tej me çlirimin e ligjit të ve ngut karisht. Ajo pjesё qё na ka ardhur ёshtё e mirё por ёshtё dhe nisjen e një procesi të pandalshëm për të fi nalizuar ins tucionet e drejtësisë dhe ndëshkuar krimin e vёsh rё qё vetёm mbi atё bazё tё kalohet nё etapat e e korrupsionin në vend. Në këtë kup m, poli ka e vjetër po shtegton me të shkuarën, sepse në zgjedhjet mёtejshme tё studimit. Sipas planit tё miratuar, kёtё vitё e ardhshme të 18 qershorit, pak poli kanë të inkriminuar do të arrijnë të jenë në garën për deputet, pra do tё bёhet edhe njё konferencё shkencorё nё lidhje me ar- është nisja e një sipari të ri për poli kën shqiptare sepse një brez i ri poli kanësh kanë marrë përgjegjësi simin dhe kulturёn nё Dukagjin nё njёqindvjetёshin e fun- për t'i dorëzuar pushte n brezit tjetër, gjë që duhet të ndodhte edhe më parë! Një pritje e gjatë në post- dit. Prandaj ju kujtojmё por edhe ju bёjmё thirrje qё sa mё diktaturë por që ia vlej , pasi shqiptarët lanë pas një regjim despo k dhe hasën demokracinë, lirinë dhe shpejt tё jenё e mundur tё mundё tё mbledhim mё tё mirat bollëkun, dhe tani më janë në fazën e konsolidimit të të drejtave, drejtësisë, shte t të së drejtës dhe vetë e mundshme pёr kёtё veprimtari mja ё tё rёndёsishme dhe demokracisë. e super talentuar të "Migjenit"! Sipas meje të fi llojë largimi i gardhit jashtë, sepse ai e bën me shumё interes pёr krahinёn e Dukagjinit, pёr tё sotmen më të lehtë dhe atë largimin e "gardhit" brenda, të rivitalizmit dhe gjetjes së formave dhe përmbajtjeve dhe pёr brezat qё vijnё. të reja, për këtë teatër të jashtëzakonshëm në Shkodër. Njerëzit, drejtuesit nuk është se nuk i dinë të dy Ju mirёpresim me shumё respekt. gardhet, por nganjëherë ru na, jetesa e gjatë me një gardh, drobitja në saj të ankesës së gjithmonshme dhe mos gjetja asnjëherë zgjidhje - e bën të vetën. Grupi i punёs pranё Kryesisё Sot "Migjeni" është më i lyer, më i rregulluar, më i ndriçuar dhe më i sigurtë. Largojeni gardhin që ka sё Shoqatёs “Atdhetare Dukagjini” përreth dhe atë mënyrën e shëmtuar të shitjeve rreth e përqark trotuareve të j, si një rudiment të një "lirie" për një kapitalizëm rrumpallë, të pa drejtë e injorant, i cili kërkon gjithmonë të mbysë ar n, rre- 27 janar 2017 thojë kulturën, dhe ta bëjë atë si veten. Hiqni gardhin nga "Migjeni" çlirojeni atë nga hekurat. Pastaj jepini dhe lirinë e krea vite t të jashtëzakonshëm të j. Besi BEKTESHI

+ + FOLKLOR nr. 159,, JANAR 2017 5 NATA TRADICIONALE E DUKAGJINIT - FOLK - 2017 - Tashmë është bërë traditë që çdo para auditorit këngëtari i talentuar nga cili interpretoi këngë për kurbe n. blit ar s k të Dukagjinit. E nderuan me fundvi të organizohet “Nata tradiciona- Lezha, Gjovalin Nikolla me këngën “Sofra Për të përshëndet këtë natë tradicio- pjesëmarrjen e tyre këtë event: Gjergje le e Dukagjinit”, për të promovuar vlerat Shqiptare”. Si gjithnjë, shumë denjësisht nale kishte ardhë nga Lezha këngëtarja Leqejza – Konsull nderi i Austrisë dhe më të mira të trashëgimisë kulturore të u paraqit këngëtari i talentuar Gjovalin Nora Ndreu, e cila interpretoi këngën Nënkryetar i Shoqatës “Atdhetare Du- Dukagjinit e më gjerë, duke i “Shif e ban e mos t`vet kënd/ kagjini”, z. Arben Gjuraj – Nënkryetar i pasuruar ato me krijime dhe mos ndigjo veç shpir n tand”. Bashkisë Shkodër, Këshilltarë, drejtues interpre me të reja. Due Fran Kodra e Ndue Shy- shoqatash të ndryshme dhe shumë fi gura Edhe sivjet, me datë 30 tani, mbasi interpretuan në të jetës poli ke, ekonomike e shoqërore Dhjetor, u organizua even i këngë të re dasme, bashkë me të qyte t të Shkodrës. Është rast i 14-të i j në Palla n e Spor- këngëtaren Anila Kodra inter- veçantë, në të gjitha veprimtaritë që t të qyte t të Shkodrës, nga pretuan siç dinë ata këngën bëhen në fund të vi t, në të cilat të gjithë Shoqëria Kulturore Ar s ke lirike “Moj e mirë/ lidhe qenin këngëtarët interpretojnë me veshjen “Treva”, me drejtuesit e saj me zinxhir”.Prurjet e reja në tradicionale kombëtare duke ruajte e pa- kryesor, tashmë shumë të këtë ak vitet po e pasurojnë suruar trashëgiminë kulturore dhe etno- afi rmuar e të dashur për folk- folklorin dhe ai po transmeto- grafi ke, në këtë veprimtari u ekspozuan dashësit, Fran Kodra e Ndue het nga brezi në brez, një anë veshje më karakteris ke e zonës së Du- Shytani. Vitet e tjera kjo ve- shumë pozi ve. Të llë të rinj kagjinit si: mitani, xhamadani, xhubleta e primtari është zhvilluar në ishin edhe Zef Marku e Kristjan shumë pjesë të tjera që shoqërojnë ato. Teatrin “Migjeni”, i cili asn- Zalli që interpretuan këngën Na emocionoi, na shtoi mallin dhe na jëherë nuk i plotësoi kërkesat “U kput teli i çi elisë” dhe Ad- bëri pak nostalgjik monitori që shoqëroi e dukagjinasve e të tjerë për ta ndjekë Shani me këngën “Jam shqiptar e jam mir Prebibaj me këngën “Zana e bjesh- ketë veprimtari, në të cilin pamë bukuritë ketë event, prandaj për të plotësuar sa shoshjan”. Spektatorin e bëri për vete i kës”, të cilët me interpre met e tyre natyrore të alpeve dhe të krejt Dukagjinit, më shumë kërkesat e tyre u zhvillua në uari tjetër, këngëtari i mirënjohur nga nuk ju lanë gjë mangut atyre të afi rmuar. të fi lmuara me profesionalizëm nga Mhill Palla n e Spor t me kapacitet më të Malësia e madhe z. Arben Delaj, i cili u Nuk kishte si të mungonte në këtë event Vata (Caka). madh, në të cilin pjesëmarrësit nuk e paraqit me këngën “Vajzat e malësisë”, këngëtarja e talentuar, bashkëkëngëtarja Kjo natë e paharruar folklorike nuk ndjenë të oh n përballë duartrokitjeve bërë enkas për të nga kantautori Fran Ko- me due n Kodra-Shytani, Anjeza Ndoj, mund të ishte e llë pa ata që e organi- dhe ovacioneve, për cilësinë krijuese e dra. Si në çdo veprimtari të kësaj natyre ardhë enkas nga Amerika, e cila interpre- zuan, Ndue Shytani - drejtues organiza v, interpretuese të kë j ansambli të mrekul- edhe kësaj radhe u paraqit me grupin e toi dy këngë të reja lirike, të cilat si gjith- Luan Dakistani - drejtues muzikor, Fran lueshëm. Kjo veprimtari fare mirë mund valleve dhe të vegjlit e bale nga pro- një i këndoi shumë cilësisht. Mja mirë e Kodra - udhëheqës ar s k, regjia e kore- të quhet një fes val folklorik, në të cilin fesionis Aldo Nika, grup i cili shoqëroi interpretoi këngën e saj anëtarja e grupit ografi a nga Aldo Nika, kurse moderatore + fi tues janë të gjithë, sepse pothuajse të edhe shumë këngë. Si gjithnjë, edhe kësaj Treva, Viola Shqau. Laura Plishta - shumë e saktë e profesion- + gjitha krijimet ishin të reja me tekst e here, e bëri për vete publikun këngëtari Kjo veprimtari nuk mund të bëhej pa iste. Me kohë është thënë se cilësia e një muzikë të kantautorit më të talentuar të shumë i kërkuar Pëllumb Vrinca, i cili u kontribu n fi nanciar të sponsorëve du- kombi varet nga cilësia e kulturës që ka, veriut të Shqipërisë, z. Fran Kodra. paraqit me këngën “Dukagjin e malësi”. kagjinas, që më kryesorët dhe të përher- ku ar është ushqim shpirtëror. Ata që Të kesh kaq auditor, ku siç thoshte ko- Shumë denjësisht e përfaqësuan në shmit janë: Tonin Kamberi, Viktor Arrinaj, mohojnë vlerat e trashëgimisë kulturore, mentatori i madh Anton Mazrreku: “nuk këtë fes val nga zona e Nikaj-Mërturit, Gjovalin Gjelaj (me banim në Detroit), mohojnë nga kanë ardhur dhe nuk dinë kishe ku të hidhje kokrrën e mollës” dhe këngëtarët e talentuar Nikolin Përpall Mar n Cubi, Gjergj Livadhi e të tjerë… se nga shkojnë. Kjo veprimtari na përcolli të bësh një eveniment të llë burimor e Bardhok Përbiba, të cilët me zërat e Këtë eveniment e vlerësuan maksimal- me seriozite n e duhur arritjet kulturore duke sjellë çdo vit gjëra të reja e kaq të tyre melodioz e të pastër si uji i bjesh- isht edhe drejtuesit e “Unionit ar s k në fushën e krijimtarisë dhe interpre mit pranueshme për shikuesit e dëgjuesit, këve tona, interpretuan këngët “Kulla e mbarëkombëtar”, presiden – Mjeshtër duke e pasuruar thesarin e trashëgimisë mund ta bëjnë vetëm ansambli folklorik mërgimtarit” dhe “Viset e mija”. Pjesë i Madh, Azgan Haklar dhe sekretari i kulturore e folklorike të Dukagjinit. Do “Treva” edhe pse pothuajse gjithçka me e kësaj veprimtarie ishte edhe humori si: përgjithshëm i j, Minella Kureta, të të ishte kjo natë tradicionale edhe më kontribut vullnetar. e plotë dhe cilësore nëse do të merrnin Kjo natë tradicionale u hap me një pjesë edhe disa këngëtarë të tjerë du- këngë të re për Nënën e madhe të 5 kon- kagjinas, të cilët janë vetëpërjashtuar për nenteve, e cila u kthye në shenjtoren arsye absurde, paradoksalisht vetëm për Terezë, që mbodhi paqe e mirësi në çdo arsye subjek ve duke vënë mbi gjithçka skaj të botës, me tekst e muzikë të Fran fi min në art. Kodrës, interpretuar shumë cilësisht nga Pra, pamë një koncert mbresëlënës. binomi shumë i afi rmuar Kodra-Shytani, Me të lla veprimtari e të tjera që du- të cilët si gjithmonë morën duartrokitjet kagjinasit po bëjnë në Shkodër, shpej- e publikut. Ndër të tjera në këngë thuhet: tojnë integrimin tonë në jetën urbane e “Shën Tereza, Nanë e njerëzimit/ je shejt- rreth saj, përmirësojnë më shpejt ima- nore e çdo besimit/ para Zo t na kjaj hal- zhin tek ata që na quajnë të ardhur. lin/ na ndihmo ta mposh m djallin”. Nga Kështu do të kontribojmë në ngritjen vi në vit në këtë veprimtari ka pas prurje akoma më lart të emrit të Shkodrës, e cila të reja. Edhe në ketë vit u paraqit me një vazhdon të krenohet me të kaluarën e saj zë melodioz i riu Daniel Kopcaj nga Pecaj të lavdishme, në të cilën është edhe kon- të Shalës, i cili u paraqit me këngën e për- tribu i dukagjinasve, si në art, kulturë, ga tur enkas për të “Kjo Shiqpri burrat sport e në të tjera fusha të jetës kulturore ku i ka”, e cila e shoqëruar me lahutë dhe e shoqërore. nga interpre mi dinjitoz fi toi entuziaz- Kemi besim të plotë se në të ardhmen min e publikut. Ishin shumë kup mplote do të kemi veprimtari të lla akoma më vargjet: “lajm i zi prej Dukagjinit/ asht Mitër Ndreshaj “Dasma dje e sot” apo të cilët përveç alëve të mira për këtë ve- cilësore e gjithëpërfshirëse duke pasur shemb varri i Kostandinit/ kanë mbet përhershmit Gegë Shpa dhe Gaci e Qa- primtari e drejtuesit e saj, me propozim më shumë krijimtari e interpre m, duke e kullat shkreh në dimën/ dera hapë pret zimi, me humor të kohës, të cilët nxitën të Shoqërisë kulturore ar s ke Treva, pasuruar akoma më shumë trashëgiminë Dorun nën/ Rozafa n`pikë të hallit/ çou të qeshura pafund. Nga emigracioni, për ju akorduan vlerësimin “Mirënjohje e kulturore të Dukagjinit e më gjerë, sepse Rozafë e naj thuej djalit/ qit kushtrimin këtë event kishin ardhë edhe, këngëtari Unionit” biznesmenëve të suksesshëm kështu do e fi tojmë vendin që meritojmë, kala n`kala/ kjo Shqipri burrat ku i ka”. i mirënjohur Petrit Gjini, që interpretoi Viktor Arrinaj dhe Tonin Kamberi, për dukë ngritë më lart vlerat tona e mbyllë Në këtë veprimtari nuk munguan as këngën “Jam dej me raki” si dhe, Gjin kontribut të përhershëm fi nanciar në zh- gojën skep këve e paragjykuesve. të uarit. Shumë denjësisht u paraqit Shani shumë i afi rmuar kohët e fundit, i villimin e veprimtarive ar s ke të ansam- Prelë SHYTANI

+ + INTERVISTË nr. 159, JANAR 2017 6 Stani: Vendlindja,j, një j dashuri që nuk mbaron kurrë - NË KUADRIN E DALJES SË LIBRIT “RRUGE PA KRYE”, ME ESE LETRARE -

Lazer Stani, pas shtatë vëllimeve me edhe tjetërkund, por unë nuk di vend por njeriu modern, që jeton në rrethana ato fi se që kurrë nuk i ishin nënshtruar tregime, vjen para lexuesit me librin e tjetër që të ketë aq shumë histori për krejt të tjera, në hapësirën e qytetërimit sundimit osman dhe kishin ruajtur besi- ri me esè letrare “Rrugë pa krye”. Lazër të rrëfyer: çdo rrugë, çdo shkëmb, çdo të sotëm evropian, nuk mund të mbetet min e të parëve, fenë e krishterë. Por kjo Stani, tashmë shkrimtar i njohur, ka një pyll, secila bjeshkë, secila shtëpi e secili peng i së shkuarës. është një temë e gjerë që kërkon studime eksperiencë të madhe në fushën e gaze- njeri kishte historitë e veta. Edhe pemët Të marrin gjakmarrjen, për shembull. serioze nga historianë profesionistë, që tarisë, të publicis kës, anëtar redaksie në gjithashtu kishin historitë e tyre; shpesh Me sa kam lexuar unë, për herë të parë për fat të keq deri tani nuk e kanë bërë. gazetën “Drita”, në gazetën “Zërin e Rin- mbanin emra njerëzish, të a j që e kishte në histori gjakmarrja përmendet në fi set Disa nocione si “Besa”, “Mikpritja”, isë”, në gazetën “RD”, në gazetën “Alba- mbjellë, a të a j që kishte rënë e thyer beduinë të shkretë rës së Arabisë. Të “Burrë”, “Trim” e të tjera, që shpesh nia”, e të tjera media të shkruara. Por mbi qafën prej saj. paktën këtë e dëshmon Karen Amstrong themi, se ne, Kombi ynë dhe në veçan të gjitha, ai është shkrimtar, portre n e j Nuk e di se si ka qenë për sytë e të një nga historianet më të njohura të re- dukagjinasit mburren me to! Por veç e bëjnë librat e shkruar prej j, siç shpre- tjerëve që janë lindur e rritur aty njësoj si ligjioneve. Një fi si beduin kur i vritej një virtyteve a kemi edhe nocione të tjera të het edhe vetë. unë, në të njëjtën vendlindje – Gjurajt, po mashkull nga një fi s tjetër, ai detyrimisht cilat duhet t’i lëmë pas krahëve? për mua ka qenë e jashtëzakonshme, e do t’i vriste një mashkull të fi sit vrasës Si çdo popull tjetër ne kemi virtyte të Kush është Lazër Stani? pangjashme dhe e veçantë, e papërsërit- për të ruajtur ekuilibrin midis meshkujve, spikatura, por kemi edhe dobësitë tona. Lazër Stani është Lazër Stani. Portre n shme kund tjetër. Dhe fëmija brenda ku vik ma e radhës nuk është vrasësi, po Jemi njerëz. Them, edhe pse nuk kam m e bëjnë librat e mi; aty jam unë me meje, është njëkohësisht vendlindja një mashkull i fi sit. Pra gjakmarrja nuk prova, gjene kisht jemi më të pastër si ankthet, misteret, imazhet, imagjinatën, brenda meje, një dashuri që nuk do të vendoste drejtësi, por ekuilibër në num- pasardhës të racës Iliro-Arbënore. Për ndjenjat, emocionet, vizionet, pikëpy- soset sa ta kem frymën. Është kjo arsyeja rin e meshkujve të fi seve. Unë nuk kam shkak të izolimit, ngujimit në male, re- etjet, hamendjet, mëdyshjet, dyshimet, pse ajo është e pranishme kudo që jam lexuar asnjë dëshmi se kishte gjakmar- fuzimit deri në vdekje të pushtuesit. mendimet, ëndrrat, fuqinë krijuese, me unë: edhe në Tokio, edhe në Pragë, edhe rje në fi set e arbrit, apo edhe në kohën e Por push mi pesëshekullor, nëse nuk gjithçka, një botë që ekziston vetëm në një takim a bisedë me miqtë e mi më Gjergj Kastrio t. As në Statutet e Brish t ka arritur të ndotë gjakun, ka arritur të brenda meje, askund tjetër. të mirë, shkrimtarë ose jo. dhe të Shkodrës nuk trajtohet, pra me sa fusë ndotje të tjera deri në skutat më Tjetër gjë nuk mund të them për veten, Çfarë janë për ju traditat dhe sa duket nuk ka qenë problem. Por në shek- të largëta. Ndotje në gjuhë, në zakone, ngaqë çdo shkrimtar e ka të pamundur të duhet t’u rrimë peng, ndoshta jo fjalë e ujt e tetëmbëdhjetë dhe të nëntëmbëdh- në sjellje. Nga sabah e aksham e deri te fl asë për veten, të fl asë e të shpjegojë li- përshtatshme, por sa ne duhet t’u penxhere, marshallah e milet. Dhe brat e j. Ndryshe do ngjaja me ato nënat referohemi dhe të trashëgojmë ato? kjo armiqësi me njëri - tjetrin, ky re- që kanë një vajzë pamartuar dhe që rrinë Traditat vijnë prej thellësive të ko- fuzim i njëri - tjetrit, është kul vuar + e mburrin cilësitë e së bijës, virtytet e so- hës; janë krijuar nga para-ardhësit nga osmanët për shekuj. Të përçarë + jnitë e pashoqe kund në nëntë katunde tanë në kohë krejt tjetër, në rrethana e në armiqësi me njëri - tjetrin, malë- rrotull. krejt të tjera, në realitet tjetër histo- sorët e krishterë, por edhe shqiptarët Në të gjitha këto vëllime me tregime, rik. Në të shumtën e rasteve, është si në përgjithësi, përbënin një rrezik nuk ka tregim që në to nuk gjendet Du- t’i veshësh burrit këpucët e ngushta më të vogël për pushtuesin. Në anët kagjini, Pul , vendlindja jote. Në vël- të fëmijës. Të shkaktojnë kallo në tona kemi një nëmë shumë të rëndë: limin e fundit me esè letrare, shkon në këmbë, nuk ecën dot me to. Që i vogël “Hangsh ve n”. Dhe ne si bashkësi jo Pragë, na del vendlindja - Gjurajt, shkon e kam ndjerë peshën e tyre të rëndë, pak e kemi “hëngër ve n”. në Tokio, na del vendlindja – Gjurajt, shtypëse. E dija se sa të rritesha, të Unë dua të besoj dhe të shpresoj bashkëbisedon me personalitete të bëhesha zot i vetes, do të shkoja në se jo vetëm si individë, por edhe si fushës së letrave deri dhe me shkrim- vend tjetër për të jetuar ose, në ras n bashkësi, dukagjinasit do të futen me tarin Petro Marko e përsëri vendlindja, më të keq, do të rrezikoja, do të ar- guxim në rrugën e progresit, do të shkruan esè-në “Njeriun e Dosjes”, na ra sesha. Është e qartë, traditat nuk shohin me guxim nga e ardhmja, të dalin traditat e vendlindjes, po kështu janë krijuar rastësisht, janë krijuar në çliruar nga ngarkesat e së shkuarës. secila nga esetë, në hapësirën e vet deri rrethana të veçanta historike dhe dra- Unë nuk di një bashkësi tjetër që ka tek i fundit “Dies Natalis”. ma ke njëkohësisht. Për pesë shekuj, dhënë kaq shumë individë të shquar Pse gjithë ky udhë m te vendlindja? aq sa zgja push mi Osman, Dukagji- në art, kulturë, letërsi, religjion, Julio Cortazar, ka një esè, ku rrëfen se ni ishte një zonë e lirë, nuk e njihte sporte me të cilët krenohet jo vetëm gjithmonë e ka parë botën me katër palë pushtuesin, por njëkohësisht jetoi i Dukagjini, por krejt shqiptarët. Emra sy njëkohësisht: me sytë e fëmijës dhe izoluar nga krejt bota tjetër, çdo herë i të llë si Ernest Koliqi, Mar n Camaj, me sytë e burrit. Nga një qenie e llë, rrezikuar të zhdukej. Ins nk bazë që Frederik Rreshpja, Ndrek Luca, Tinka shkruan Cortazar, ose del një përbindësh, ka kontrolluar jetën ka qenë vetërua- Kur , Lin Delia, At Daniel Gjeçaj, Kar- ose një ar st, në ras n m një shkrimtar. jtja, mbijetesa. Në kushte mbijetese dinal Mikel Koliqi, profesor Luigj Mar- E vërteta është se edhe unë e shoh për pesë shekuj krijohen tradita dhe leka, pader Benardin Palaj, Lin Shl- kështu botën, me katër palë sy, më sytë kulte që i shërbejnë pikërisht kësaj - mbi- jetë, siç e dëshmon edhe At Zef Valen ni, laku, Mirash Vuksani e të tjerë, janë me e fëmijës dhe me sytë e të rriturit – bur- jetesës: mikpritja, solidarite , trimëria, gjakmarrja bënte kërdinë në bashkësitë të vërtetë korifenj të kulturës tonë për të rit. Kjo bën që fëmijëria të jetë vazhdi- nderi, miqësitë, besa e të tjera. Pabesitë, katolike të Mirditës, të Dukagjinit dhe të mos përmendur emrat e më të rinjve që misht e pranishme tek unë, të diktojë, tradh të, mungesa e nderit, apo frika, Malësisë së Madhe. Fakt është se gjak- gjithashtu janë shumë. fuqinë, magjinë, misteret dhe bukurinë mungesa e solidarite t, apo ga shmëria marrjen në Evropë e kanë pasur edhe dy Çfarë gjëje ju shqetëson më shumë e saj. Dhe kjo fëmijëri është vendlindja, për të bashkëpunuar me pushtuesin, nuk ishuj të pushtuar nga arabët: Kreta dhe sot, aktualisht, si shkrimtar, si qytetar? shtëpia ku kam lindur, stërgjyshja, gjyshi, i shërbenin mbijetesës së tyre si njerëz të Siçilia. Për Kanunin nuk ka studime të Lista e shqetësimeve është e gjatë, nëna, baba, motrat e vëllezërit, fqinjët, lirë dhe të krishterë. Ndaj këto tradita u thelluara, nuk ka një analizë që të provojë por kujt t’ia thuash. Ne kemi humbur fëmijët, pleqtë, burrat dhe gratë e fsha t, ngulitën fort në psikikën e njeriut, brez se çfarë është e shekullit të pesëmbëdh- a ësinë për të dëgjuar. Jetojmë në një që populluan jetën me deri në moshën pas brezi u shndërruan në besim, në fe, jetë ose më e hershme dhe çfarë është diktaturë shurdhimi, që është pothuajse katërmbëdhjetë vjeçare. Është ajo tokë, në kult, edhe pse here, herë kishin kara- shtuar më vonë në vijim të shekujve, kur e njëjtë me diktaturën ku liria e shpre- që rroknin sytë deri në kufi jtë e horizon- kter jo human dhe shndërroheshin në Shqipëria ishte e pushtuar nga osmanët, hjes ndalohej me ligj. Dhe një shoqëri t; me arat, pyjet, përrenjtë, malet, ko- pranga që të lidhin duart. Të impono- siç janë shtuar personazhe me emra të e shurdhët, një shoqëri që ka humbur drat, bjeshkët hijerënda të mbështjella heshin me solemnite n dhe autorite n e ndryshuar në Eposin e Kreshnikëve, që magjinë e alës, është shoqëri lehtësisht me vellon e misterit. Dhe historitë që tyre të padiskutueshëm. është fort më i lashtë se Push mi Osman. për tu sunduar, e prire të qeveriset nga mbushin hapësirën dhe që unë i thithja Në fund të fundit ato edhe sot janë Fakt është se gjakmarrja rraskapiste, diktatorë. E thotë mirë Eduardo së bashku me ajrin. Ndoshta kështu është pjesë e historisë dhe e psikikës tonë, çonte drejt dobësimit dhe asgjësimit Galeano: “Historia, në të vërtetë,

+ + PORTRET nr. 159,, JANAR 2017 7 standini. Përjashto teprimet e objekteve Gjatë punës me jam përpjekur të të Kul t, ishte një qytet madhështor zgjidhi nevojat, të mos cenoj ndjenjat Një jetë të tërë në mes Evropian. Aty qëndruam shume kohë, dhe të ruaj traditat e mira përparimtare sepse kishte shumë lëvizje vaporesh e të banorëve e krahinave ku kam punuar. anijesh. Kjo na beri që ne ta shijojmë më Nuk jam pajtuar me mendimet e veprimit njerëzeve shumë pamjen e natyrës. Pastaj u futem burokra ke, për këto kam gëzuar respe- në De n e Zi, shkuam në por n e Varna k n e popullit. - Një bisedim me z. Pjeter Delia - të Bullgarisë, më vonë drejt në por n e Në vi n 1979 me emëruan instruktor i Konstance të Rumanisë. që andej drejt Komite t të Par së në rrethin e Shkodrës. - A mund të na fl isni për origjinën, vullnetare, me shumë suksese. Ne shtëpi, por t Odesa të Bashkimit Sovje k. Këtu Ne vi n 1981 u emërova nëndrejtor në jetën dhe punën në të kaluarën tuaj? unë merresha me punë. Kishim lope dhe zbritëm nga Bjello-ostrovi (Vapori) duke shkollën e mesme, në Vrakë, Gruemirë. Sigurisht që njerëzit kanë origjinën, dhi të buta, me një ekonomi shtëpiake, marre me vete mbresa dhe kuj me të Në fund të viteve 1980 jam emëruar në fi sin dhe vendin nga janë. Unë me ato me të cilën bënim jetë normale. Më vone pashlyeshme. Me një anije Ruse udhëtu- shkollën e mesme Postribe. Aty kam dal jam njohur në distance, me rrëfi min e do përfundoja gjimnazin në Shkodër. am drejt qyte t të Sevastopulit, ku ishte në pension. prindërve, dhe dashurinë për njerëzit Në shtator të vi t 1958, më morën në shkolla e Marinës. Sigurisht pasi dola në pension, më dhe vendin ma ka ushqyer im atë. ushtri dhe më dërguan për të studiuar në Në ketë shkollë fi lluam mësimet teor- kane ak vizuar me detyrat shoqërore, Unë kam lindur me 7 korrik 1939 në Bashkimin Sovje k, në shkollën e marinës ike e prak ke. Pasi i kryem mësimet sipas kam shkruar ar kuj në median e shkruar. fsha n Lekaj të krahinës së Shalës, programit, na pajisen me dëshmi Edhe para viteve 90 dhe pas vendosjes në zonën e Dukagjinit, në një familje dhe u kthyem në Shqipëri. Gjatë së demokracisë kam shkruar ar kuj në të madhe patriarkale ku bënin pjesë qëndrimit në Sevastopul, na orga- shtypin e kohës, në gazetat e qendrës dhe më shumë se 50 pjesëtarë dhe që Kry- nizuan shumë vizita nëpër qytete, ato lokale, veçanërisht në gazetën “Du- etar shtëpie ka qenë gjyshi, Pjetrush Kolkoze dhe Sovkoze, në fl otën Luf- kagjini”, ku kam pasqyruar veprimtarinë Delia. Familja shquhej për harmoni. tarake Sovje ke e të tjera. Në vi n patrio ke, shoqërore dhe historike të fi g- Ata ishin njerëz punëtorë dhe bujare, 1959, me vaporin Cijatur u kthyem urave të ndryshme, si edhe për natyrën, kishin lidhje miqësore dhe kumba- në Shqipëri dhe u vendosëm në dhun të të cilat I gëzon Dukagjini dhe rie me familjet më në zë të zonës së bazën e marinës, në Pashaliman. Shqipëria. Për këto. me ras n e 100-vje- Dukagjinit. Në mesin e viteve 30 kjo Këtu u emërova në nëndetësen torit të Shpalljes së Pavarësisë më kanë familje e madhe kërkonte lëvizje, dhe numër 4, në detyrën nënofi cerit nderuar me cer fi kate “Mirënjohjeje”. ketë e beri babai im, Dode Pjetrushi dhe së bashku me ushtarakët Sovje- Tani jam pranë familjes, kam 2 djem me gruan e j dhe atëherë tre fëmijë. ke shërbeva gjersa ata u larguan. dhe një vajzë. Njeri nga djemtë punon Në fund të muajit shtator 1939 u lar- Gjate asaj kohe unë isha si ak vist i dhe jeton në Belgjike dhe e ka ruajtur guan si emigrante ekonomike në Ju- librit, se dëshira ime ka qenë LIBRI, nënshtetësinë Shqiptare. Kam mbesa gosllavi dhe u vendos me banim në për të cilin jam nderuar me cer fi - edhe nipër, të cilët vijojnë shkollat. rrethina dhe në qyte n e Pejës. Babai katën “Miku i librit”, të cilën e ruaj Krahas tyre kam kushërinj e shumë miq punoi si sharrëxhi në kombina n e si një kuj m të shtrenjtë. e dashamirës, me të cilët ruaj marrëd- drurit në Pejë. Në shtëpi kishim një Në vi n 1962 u lirova nga ush- hënie miqësore. Mjetet e komunikimit ekonomi me ca bagë dhe jetonim tria, u ktheva pranë familjes dhe na favorizojnë për një gjë të llë. Unë, u normalisht. aty qëndrova, sepse vëllezërit e mi jam mirënjohës si miqve të vjetër dhe te Gjate lu ës, në shtëpinë tone erd- + ishin me pune larg shtëpisë. Unë rinjve për miqësinë, respekt që më japin. + hën par zanë nga Shqipëria dhe ajo vazhdova punën në koopera vën Me ketë rast iu uroj dukagjinaseve që u kthye në një baze e lu ës për par - bujqësore në Barbullush, në punë të integrohen sa më mirë në shoqërinë zanët e shqiptarë. Qeveria Jugosllave të ndryshme. Më vonë u emërova ku jetojnë aktualisht dhe që kurdoherë të bëri disa reforma. Nga fundi I vi t drejtues i sektorit numër 2, Barbul- kenë parasysh të parët e tyre, vendin e 1947 fi lluan regjistrimet e popullsisë, lush-Mal i Jushit, njëkohësisht dhe origjinës, se ky vend, këta banorë meri- ku kërkohej ndryshimi i nënshtetësisë kryeja detyra par e të shte t Mo- tojnë respekt e dashuri, e kaluar e tyre, e dhe i Kombësisë, ndërsa për fëmijët që për anijet “Nëndetëse”. Pasi na pajisen nist. Aty ne, kishim ndërtuar shtëpi dhe kaluara e saj është e lavdishme. kishin lindur atje i merrte përsipër shte . me pasaporta, na dërguan tek Dogana e nga mesi I viteve 70 arritëm 30 pjesëtarë *** Shume shqiptare u larguan për në Turqi e Durrësit ku udhëtuam me një vapor turis- familjeje, që e kalonim shumë mirë. Të Profesor Pjetri, në përfundim të kë j vende të tjerë në Evropë. Në këto kushte, k i quajtur Biello-Ostrovi, që do të thotë gjithë vëllezërit ishim me shkollë e profe- bashkëbisedimi me një pyetje dhe një Babai vendosi që të kthehej në Shqipëri. Ishulli i Bardhë. Kaluam në de n Adria k, sione të ndryshme. përgjigje, të falënderoj shumë për sh- Ne erdhëm në Shkodër dhe duke qenë hymë në de n Jon, pastaj në de n Egje Në vi n 1971 më doli e drejta për stu- embullin e mirë që keni dhuruar e po familje me shume fëmijë, baba zgjodhi dhe u ndaluam tek por Pirej i Greqisë, dime pranë shkollës së Par së, në Tiranë. na dhuroni. Lexuesi mund të thotë, një jetën në fshat. U vendosëm në Nënsh- i cili ishte një port madhështor. Kur u Aty vijova studimet 2-vjeçare, pastaj bashkëbisedim vetëm me një pyetje!? kodër, në fsha n Rranxa-Bushat. Atje ndezën dritat elektrike, dukej vërtetë një 1-vjeçare, për specializim në fi lozofi dhe Po, sepse formimi juaj i përgjithshëm nuk na priten mirë, shte na ndihmoi dhe metropol madhështor në Athin. kështu u pajisa me diplome e dëshmi. të le shteg për të ndërpre e kjo ndodhe babën tone e çuan në pune si mjeshtër Udhë mi jonë vazhdoi 9 ditë e 9 net. Pasi përfundimit të këtyre studimeve, kur njeriu e jeton jetën me dashuri, punë në sharrat e Pukës, ku ka punuar derisa Nga Pirej kaluam pranë Çene-Kalasë, në fi llim, më emëruan në pune në N. B. dhe respekt. doli në pension. Ne, familja e jonë tra- ku nga ky port, vapori u përshëndeten Bushat në detyrën e Sekretarit të Byrosë Mbeteni shembull dhe ju falënderoj jtohesh si një familje punëtore. Unë, siç me sirena. Ne pame bukuri të mëdha e Par së. Më vonë, më transferuan, po me për kohen! theksova më parë 8 vjet të fëmijërisë i te rralla natyrore. Pastaj nëpërmes de- atë detyre, në krahinën e Pul t, zonë e kalova në Pejë. Në Rranxa-Bushat për- t Marmara shkuam drejt ngush cës së Dukagjinit. Pas pak kohe, më transferuan Bisedoj Roza Pjetri fundova shkollën fi llore, pastaj shkollën Bosforit, nga pamë Stambollin, qyte n në krahinën kufi tare të Kelmendit, në të shtate-vjeçare, që atëherë ishte me baza e ndërtuar nga Perandori Romak Kon- cilën punova deri në vi n 1978.

nuk thotë kurrë lamtumirë. His- Lazër Stani, sigurisht ka plane, projek- shkelen me këmbë, në një shoqëri që s’di mja e te rëndësishme, për mendimet toria thotë “Shihemi më vonë””. te të tjera në fushën e letrave, në fushën ku ka kokën e ku këmbët, në një vend që tuaja të qarta në lidhje me çështjet që Ka shenja të dukshme se ne po e krijimtarisë, por edhe në jetën e j. A orkestrohet nga duar të liga?! Askush. Po të parashtrova, te cilat janë mesazhe përsërisim historinë tonë të dhunshme. ka mundësi të publikohen para lexuesit unë shpirtërisht jam i lidhur me atë pa- për sot dhe në veçan për të ardhmen e Njerëzit janë më pak të lirë se sa ishin të gazetës “Dukagjini”, apo është ende kicë të njerëzve që sfi dojnë, që nuk nën- bashkësisë dukagjinase, për brezin e ri, dy dekada më parë. Dhe kjo është një herët për to? shtrohen, kështu që them do të vijoj të për brezat e ardhshëm. arsye për t’u alarmuar. Kur zgjohesh në Çfarë plane apo projekte mund të shkruaj. Të uroj me faqe të bardhe në punën mëngjes dhe e ndjen se sot je më pak i kem tjetër veçse të shkruaj. Nëse ia dal Kur isha i vogël i dëgjoja plakat të tuaj krijuese dhe të na jepni sa më shumë lirë se dje, ins nk visht e ndjen se je fu- të botoj një libër tjetër të ri, të ri për mua thoshin: “Ëndrrat që tregohen nuk dë o- vepra që shërbejnë sa më shumë edu- tur në një rrugë pa krye. Diktaturat mund në radhë të parë, e pastaj edhe për lex- jnë”. Pra, kam plane apo projekte, kam kimit të brezave, edukimit tonë atdhetar. të kenë fasada të ndryshme, valëvi n uesin, do të jetë diçka e bukur. Asgjë nuk ëndrra, por ia lëmë kohës. Të shohim se Mirënjohje! fl amuj të ndryshëm, por në thelb kanë më kënaq më shumë se krijimi, të shkru- sa do të jem në gjendje t’i realizoj. të njëjtën përmbajtje; e bëjnë njeriun arit në mënyrë krea ve. E di se ngëllon Bisedoi, Ndue Sanaj tërësisht të varur, e shndërrojnë në vegël disi absurde, ngjan me një çmenduri. E *** të pushte t, në vidhë në ingranazhin e kush ka nevojë për librat, në një vend ku I nderuar Lazer Stani, ju falënderoj për makinerisë shtypëse. e bukura përbuzet, në një vend ku vlerat kohën që më kushtuat në ketë bisedë

+ + SENSIBILIZIM nr. 159, JANAR 2017 8 Jo Dhuna: stil i njëjp politike ppaqeje. Vit të mbarë o Shkoder Vullne dhe dëshira e mirë për të të keqe.” duhet të ketë njeriu në jetë. Ndër këto ata gjithmonë do të sillen egër jo vetëm dhënë mesazhe dhe modele pozi ve ia Në mbyllje të kësaj ndalese, Imzot. mund të përmenden: valle popullore nga kundra nesh, por edhe kundra botës. Le dalin edhe kushteve atmosferike të pafa- Massafra ndezi një fl akë të shpresës për Grupi i Valleve të Famullisë së Oblikës, të depërtojë në zemrat e secilit mesazhi vorshme, të cilat ndodhën në ditët e para paqe për thënë jo lu ës. Më pas oi Alesja Toma me këngën “Luleborë”, ta- i Papa Franceskut; le të angazhohemi të muajit Janar të kë j vi , që po sa hymë.. At. Nikolla Petani, po ashtu për të ndezur len i këngës, Marjana Bega me këngën vëllezër e motra; të angazhohemi do të Arqipeshkvia Shkodër – Pult dhe Komisio- fl akën e shpresës dhe për ta lëshuar në “Në çdo zemër njëherë troket”, Grupi i thotë që ta duam më fort njëri tjetrin.. ni për Drejtësi e Paqe zhvilluan veprimta- hapësirën e qyte t të Shkodrës me qëll- Valleve, nga Famullia Bardhaj, fëmijët e Le të jemi ne të rinjtë e të rejat, motrat e rine e përvitshëm kushtuar Ditës Botërore im për të shpërndarë sa më shumë që Qendrës Kulturore “Pjeter Gaci”, me një vëllezëri, baballarët promotorët e paqes” të Paqes. Këtë vit, më 9 janar.2017, ora 17. të jetë e mundur mesazhin e paqes. Ky valle, të rinjtë e Famullisë së Zojës Rru- Ndërsa në alën e saj Kryetarja e Ba- 00 - 19.30 Arqipeshkvia Shkoder dhe Ko- marshim u mbyll me koncer n fes v për zare, Bardhaj u paraqiten me një kërcim shkisë, zj. Voltana Ademi iu referua dhe misioni Drejtësi dhe Paqe në bashkëpunim paqen në teatrin “Migjeni”, me tull “Vit modern, Xhulia Pjetri me këngën “Më alës së Papa Franceskut duke thënë se me Bashkinë Shkoder, Teatrin Migjeni dhe të Mbarë o Shkoder.” mëso të harroj”. I uar ishte edhe këng- sot më shumë se kurrë lind nevoja për Komunite n Sant’Egidio zhvilluan ak vi- Në Teatrin “Migjeni” u shfaq një kon- ëtari i dashur, Olsi Ademi, i cili këndoi të lu uar dhunën dhe për të qënë pranë te n “Jo Dhuna: s l i një poli ke paqeje. cert mja domethënës, i cili u drejtua nga “Grande amore” me zërin e j të mrekul- atyre që kanë më shumë nevojë: “Me- Vit të mbarë o Shkoder”, që i referohet gazetarët e moderatorët e mirënjohur, Si- lueshëm. sazhi i Papa Franceskut vjen në një kohë mesazhit të Atit të Shenjtë Françesk, për mon dhe Eliona Shkreli dhe u realizua nga Ndër të tjera u shfaq edhe një re- të vësh rë jo vetëm globale, por edhe Ditën Botërore të Paqes. kujdesi i veçantë i Drejtorit të Drejtësi portazh i shkurtër mbi veprimtarinë 20 shqiptare. Vëmendja e gjithsecilit prej Marshimi tradicional i paqes nisi që nga dhe Paqe, z. Luigj Mila dhe regjisorit, z. vjeçare të Komisionit Drejtësi dhe Paqe. nesh në ndërgjegjen e gjithsecilit prej Katedralja Shkoder. Përgjegjësja e Komu- Aldo Nika. Në mbyllje, ala iu dha Imzot Massa- nesh është jo vetëm jo dhunë por mirësi, nite t Sant Egidio, Zj. Xhoana Marashi Ky koncert u hap me një dokumentar fra dhe at Nikolla Petani, të cilët bënë paqe dhënie dore përkundrejt a j që ka bëri të ditur për të gjithë ata që denjuan kushtuar paqes të quajtur “Armëpushimi thirrje për më pak lu ra dhe dhunë në më shumë nevojë e sigurisht pozi vitet, bashkohen kë j marshimi (ndër ta i Krishtlindjes”. Nëpërmjet j u përçua që botë, për më shumë humanizëm për të mirësi, buzëqeshje sikur thoshte Nënë Te- klerikë, të rinj e të reja nga bashkësia, të falësh është e mundur,paj mi është varfërve, të pambrojturve dhe persona- reza për gjithsecilin të afërmin, familjen, të rinjtë me a ësi ndryshe të Shoqatës fëmijën, shokun e shoqen, miken, miqtë, “Projek Shpresa”, Ins tu i Motrave të të rinjtë për më të vjetrit, për ata që kanë Nënë Terezës, Shoqata “Madonnina del nevojë, për të gjithë shoqërinë tonë “ Grappa” e të tjerë të interesuar) qëllimi I gjithë veprimtaria, që u zhvillua në i të cilit ka të bëjë me sensibilizimin e të Teatrin “Migjeni” predikonte më shumë gjithëve për të kuptuar se konfl iktet nuk paqe në një kohë kur lu rat dhe dhuna janë për njeriun dhe gjithashtu për janë shndërruar në një mjet kryesor kudo thënë jo terrorit që po ndodh në botë. në botë. Po ashtu transmetoi një mesazh + Arqipeshkvi i Dioqezës Shkoder-Pult, me shumë rëndësi “Të mësojmë që të + Imzot. Angelo Massafra në nisje të kës- komunikojmë me njëri-tjetrin”. Ndryshi- aj veprimtarie dha mesazhin e j:”Mar- mi niset prej nesh, për të zhdukur çdo shimi që ne bëjmë ka disa vite, e fi llojmë të keqe, por edhe atë më pak të duksh- këtu, vazhdojmë tek Ins tu i Motrave men, sëmundjen e moskomunikimit me S gma ne dhe ndalemi tek Sheshi “Nënë njëri-tjetrin Tereza” për të përfunduar tek Teatri Mi- gjeni, për të paraqitur mesazhin e paqes të Papa Franceskut. Këtë vit fatkeqësisht kemi parë që në ca vende ka lu ë copë e copë, me shumë krime me shumë aten- tate. Papa Francesku ka dhënë një me- sazh: Jo dhuna, të jetë s li i secilit.nëse ne dëshirojmë të kemi një botë më të re që vi në të cilin kemi hyrë të jetë vërt- et i mbarë,, duhet të heqim nga zemra secili prej nesh ato inate, urrejtje që të jemi punëtorë të paqes. Ky është urimi. Dhe nëse në çdo familje do të fi llojmë me gjeste të vogla të dashurisë, të mirëkupt- imit, respek t, durimit atëherë do të jetë ndryshe jeta personale, familjare dhe shoqërore”. Më pas, ndalesa e parë u bë tek Mo- trat S gma ne ku alën e mori M. Duka- te Radoja e cila vuri theksin se mar rja ve me a ësi ndryshe. Në mbyllje, bashkohemi me urimin s gma ne, Marije Tuci, e cila lu oi për Imzot Massafra theksoi: “Duhet që vi 2017 të vijojë me një s l të ri paqen, që i tha jo dhunës dhe që shërben që të kemi paqe në zemrat tona, jete, të bëhemi persona që e kanë lar- si një model. Gjithashtu ajo falenderoi të pikërisht neve A i Shenjtë na bën guar nga zemra dhe nga mendja të ke- gjithë pjesëmarrësit që iu bashkuan kë j thirrje me këtë mesazh për paqen qen. Bashkohemi me mesazhin e Papa marshimi për paqen. i mundur, të shërosh, të besosh është e 2017, me siguri ai fl et edhe për një poli kë Franceskut, i cili i uron paqen çdo burri, Ndalesa e fundit u bë tek Sheshi Nënë mundur, të ndryshosh, të shpresosh ës- për paqen duke i nxitur ins tucionet që të gruaje, djali dhe vajze dhe që lutet derisa Tereza, drejt të cilit të gjithë të rinjtë dhe htë e mundur, pra paqja është e mundur. bëjnë programe zhvillimi të mbështetura përngjasimi dhe shëmbëlltyra me Hyjin e klerikët me pankarta në duar marshuan …. në veprime të drejtësisë shoqërore dhe çdo personi të na mundësojë që ta njohim duke shpërndarë mesazhe paqeje dhe Në këtë koncert morën pjesë mja të të sigurojnë punë për çdo njeri, por kjo njëri tjetrin si dhurata të shenjta të paji- dashurie. Imzot. Massafra sërish mori rinj e të reja nga Famulli të ndryshme, thirrje u drejtohet në mënyrë të vecantë sura me një dinjitet të pafund. Sidomos alën duke theksuar: “Kjo ecje merr një dhe të rinj e të reja të qyte t të Shkodres, ndërgjegjeve të individëve jo vetëm poli- në situatë konfl ik , e respektofshin këtë tjetër kup m dhe rëndësi., në një vit të por edhe personat me a ësi ndryshe të kanëve, dhe sheh familjen vendin ideal “dinjitet më të thellë” dhe e bëfshim jo mbushur me trazira dhe vrasje kudo në Projek t Shpresa, të cilët përformuan për të zhvilluar prirjen për jo dhunë” dhunën ak ve s lin tonë të jetës. botë. Të kemi parasysh që të mos i përg- “Yjet dhe Krijuesi i Universit” nëpërmjet At Nikolla Petani shprehu: “Në qo ë se jigjemi tjetrit me ngurtësi, jo të keqen me të cilës dhanë mesazhin e shpresës që ne do i mësojmë fëmijët tanë me egërsinë, Përga : Suela NDOJA

+ + VEPRIMTARI nr. 159,, JANAR 2017 9 "LULEBORË"ËË NË ÇDO STINË Ë - RIKTHEHET NË SHKODËR PAS 27 VITEVE FESTIVALI I KËNGËS QYTETARE "LULEBORË" - Një fund vi në Shkodrën tonë gjith- kishin bërë përzgjedhje të këngëve pjesë- krah fi gurat shumë të njohura si kompozito- dhe u duartrokit si një djalë shkodran monë përjetohet me ngjarje të shënuara marrëse, por kishin sjellur edhe një herë të rin e shquar Adi Hila, këngëtaren Era Rusi, dhe bashkë me pjesëtarët e tjerë të jurisë ar s ke, fes ve e qytetare, ku natyrisht do gjitha këngët pjesëmarrëse, sepse të gjitha petagogen dhe studiuesen Valbona Kara- shpalli edhe fi tuesit e fes valit. të përmendim evenimentet më të rëndë- ishin njëra më e bukur se tjetra. kaçi dhe poe n shkodran Lisandër Kola. Për të ardhur deri këtu ai falenderoi sishme, siç është "Sofra Shkodrane" e cila Kështu që e ashtëquajtura natë fi nale Fes vali i këngës qytetare shkodrane gjithë organizatorët dhe protagonistët e plotësohet kaq bukur dhe natyrshëm edhe ishte në një farë mënyre vetë fes vali. "Luleborë" kishte edhe një tjetër vlerë kë j fes vali, duke veçuar ata që natyrisht me sofrat e tjera përreth që në mënyrën I mirëpritur me vlerësime, duartrokitje të madhe, ashtu siç i ka hije interpre mit për tre netë me radhë ishin më të mirët. e vet mbledhin rreth tyre qytetarë të pa- dhe ovacione, i organizuar në mënyrën të kësaj kënge kaq të mrekullueshme. Në Orkestrën e mrekullueshme që shoqëroi sionuar pas qyte t, humorit dhe ahengut, më të përkryer regjisoriale, i ndërthurur "oborrin" e skenës të mbushur me lule- live të gjithë këngëtarët, të drejtuar nga të cilët sfi dojnë edhe hallet e përditshme me historilun aq nostalgjik për shkodra- borë ishte vendosur një orkestër e mrekul- maestro Ilir Zoga, i cili ishte edhe drejtor për të gëzuar një natë së bashku. nët, nëpërmjet inserteve të kësaj pasurie lueshme, e cila me virtuozite n e vet i ar s k i kë j fes vali. Për këtë vit, Shkodra jonë sofrën e saj e që quhet kënga popullore qytetare shko- shoqëroi live të gjitha interpre met, duke Kështu pra, në këtë atmosferë u shpallën kishte organizuar krejtësisht ndryshe. drane, spektakli arri të bëhet eveniment sfi duar "teknologjinë" dhe duke i dhënë edhe çmimet fi tuese: Duke sfi duar s nën e ohtë, nën ku- i vi t dhe ashtu siç thamë në fi llim, sofra e hapsira të gjithë interpretuesve, e në "Nana", ishte tulli i këngës që fi toi çm- jdesin e një dore të ngrohtë dhe qytetare vërtetë shkodrane. mënyrë të veçantë atyre më të rinjve. imin e parë, kompozuar dhe orkestruar nga shkodrane, ishte përgaditur një buqetë me Zef Çoba, me tekst të Alfred Çapalikut, kën- lule të bardha, të cilat ishin njëkohësisht duar nga Erinda Agolli, Olta Juba dhe Kori edhe një buqetë këngësh, që sollën pas 27 "Rozafa Expression". vitesh para shkodranëve të dashuruar me Me çmimin e dytë u vlerësua kënga "Për lulet dhe këngët këtë ngjarje madhështore herë t'parë n'Shkodër kush vjen", kompo- të tulluar "Luleborë". zuar nga Bepin Vjerdha, orkestruar nga Ilir Nuk kishte si të ndodhte ndryshe: dora Zoga, teks Osman Kozmaj, kënduar nga aq e kujdesshme që mban edhe meritat Leonora Luca dhe Niki Mjeda. dhe respek n e madh për organizimin e Çmimin e tretë e mori kënga "Mori kë j evenimen , natyrisht ishte Bashkia Hylleshë", kompozuar nga Bardhyl Hysa, e Shkodrës, iniciuese dhe mbështetëse e orkestruar nga Alfred Kaçinari, teks Elo- kësaj ngjarje të madhe që mbylli kaq bu- na Çuliq, kënduar nga sopranoja Emiljana kur këtë vit, ku natyrisht meriten kryesore Palushaj. duhet t'ja lëmë kryeqytetares së Shkodrës, Teks më i mirë u shpall "Për ty vajzës së kë j qyte znj.Voltana Ademi, Shkodër më rreh zemra" i poe t Agim që si të gjitha vajzat dhe djemt shkodranë Doçi "Mjeshtër i madh", kompozuar dhe + ka përkëdhelur dhe mbajtur në dorë një orkestruar nga maestro Edmond Zhulali, + buqetë luleborë. kënduar nga Rezarta Smaja. Teatri "Migjeni", tempulli i ar t shko- Çmimin special e fi toi kënga "Edhe Ro- dran, ajo shtëpi që me vite e vite me radhë Në një moment që pritej të jepej in- Ky ak vitet solli krijues të rinj, poetë të zafa ta ka lakmi", kompozuar nga Namik ka rrezatuar freskinë dhe gjelbrimin e një ser kushtuar ikonës së këngës shkodrane, rinj dhe interpretues të rinj, të cilët, duke Jahja, orkestruar nga Shpë m Saraçi, tek- fi danishteje që rrallë mund të gjindet në këngëtarit të papërsëritshëm Bik Ndoja u harmonizuar edhe me ata më të vjetër s nga prof.Fadil Kraja "Mjeshtër i Madh", trevat shqiptare, këtë dhjetor kishte hapur "Ar st i Merituar", Pandi Laço që drejtonte që lëvrojnë këngën qytetare shkodrane, e kënduar nga Eduart Jubani. përsëri dyert dhe krahët e skenës për të në skenë fes valin deklamoi para publikut bënë këtë fes val kaq shumë të mirëpritur, Fes vali i këngës qytetare "Luleborë" pritur për tre netë me radhë edhe një herë një lajm shumë të gëzueshëm. Në këtë të ngjitet në nivelet ar s ke dhe tema ke u shfaq për tre netë me radhë në Teatrin pas kaq vitesh këngën qytetare të Shkodrës, moment iu drejtua sallës ai: "Presiden i që koha çdo ditë e më shumë i kërkon, "Migjeni" si evenimen më i rëndësishëm të cilën do ta sillnin me aq dashuri e profe- Republikës së Shqipërisë z.Bujar Nishani i sidomos në ruajtjen dhe trashëgëminë e i vi t, organizuar nga Bashkia e Shkodrës, sionalizëm krijues të rinj dhe të vjetër, por akordoi këngëtarit të madh Bik Ndoja tul- vlerave që qyte i Shkodrës gjithmonë bën nën kujdesin e kryetares së Bashkisë znj. mbi të gjitha zëra të rinj të mrekullueshëm lin e lartë "Nderi i Kombit". përpjekje t'i kul vojë tek brezat pasardhës. Voltana Ademi, e cila kishte ngarkuar për që do të tregonin edhe një herë se kjo fi - Të gjithë spektatorët në sallë u ngritën "Luleborë" një simbol mo v frymëzimi realizimin e kë j evenimen Qendren Kul- danishtë me lulet më të bukura të oborreve në këmbë dhe me duartrokitje dhe ova- për poetët dhe kompozitorët, ishte edhe një turore "Pjetër Gaci", me drejtor z.Sidrit Lo- shkodrane, është gjithmonë në lulëzim. cione, nderuan birin e tyre, këtë fi gurë të esë e largët për t'i kujtuar dashamirësve hja, udhëheqsin ar s k z.Bardhyl Hysa dhe Pas një përga tjeje të gjatë, pas një madhe të trashëgëmisë së kulturës shko- shkodranë, se tema ka e këngës shkodrane punonjësen e pasionuar të kulturës pranë përzgjedhje të krijimtarive për këtë eve- drane, të kë j ar s që edhe pse nuk jeton lidhet me këngën për dashurinë, për lulet, kësaj Bashkie znj. Brunilda LLeshi. niment të rëndësishëm, me dt.26 dhjetor më, është i gjallë në çdo ngjarje të familjeve për Rozafen, për liqenin, për rrugët dhe Regjia e kë j fes vali iu besua z. Bledi u ngjiten në skenën e Teatrit "Migjeni" shkodrane me atë pasuri të madhe që ka rrugicat e Shkodrës, e mbi të gjitha me Laço. këngëtarët që do të promovonin këngët e lënë pas për të gjithë brezat. dashurinë e madhe që shkodranët kanë për Dashamirësit e këngës shkodrane janë kë j fes vali kaq të shumëpritur. Ndoshta ishte risi që një ndër drejtuesit, qyte n e tyre. Ky ishte edhe bosh i gjithë edhe biznesmenët që bashkëjetojnë me Nata e parë, ashtu si edhe dy netët që konferencier i kë j fes vali, ishte Pandi tema kës së kë j fes vali që ishte muzi- ar n e bukur shkodran dhe këta biznes- e pasuan ishin magjike. Salla e tejmbushur Laço, shoqëruar nga partnerja shkodrane kuar aq bukur me mo vet e kësaj muzike men do të ishin të pranishëm edhe në këtë me dashamirësit e këngës shkodrane, dal- Migena Busha , pasi ky njohës i mirë i kaq të mrekullueshme. eveniment, duke dhënë kontribu n e tyre lohej qartë se kishte vite që e priste një muzikës së trevave shqiptare, por edhe si Kaq të mrekullueshme, sa që herë pas fi nanciar në realizimin e kësaj ngjarjeje kaq festë të llë. përfaqësues i televizionit kombëtar "Klan", here ngujt e orkestrës ngrinin në këmbë të shënuar, që mbylli kaq bukur këtë vit, që Sipas libre t të shfaqjes, natën e parë ishte ngjitur në skenë për të treguar se fes- gjithë publikun aq të mrekullueshëm që po lëmë pas. u kënduan 11 këngë me krijimtari të reja, vali i këngës qytetare shkodrane "Lule- ndoqi fes valin. Ishin pra të pranishëm si sponsor: Hotel gjithmonë të frymëzuara nga kënga tradi- borë" nuk ishte një pasuri vetëm e qyte t Është e vësh rë të shkruash në gazetë Colosseo, Melgushi SH.P.K, Abi Bank, Alb- cionale qytetare shkodrane, ku spikaste të Shkodrës, por e gjithë shqiptarëve. një shkrim për një ngjarje të llë, pa e poet- sig, Reklama "Terro " dhe "Mulliri i Bard- në mënyrë të veçantë interpre mi i Këtë e mbështeste më së miri edhe një izuar këtë shkrim, sepse vetë fes vali ishte hë". këngëtarëve të rinj. juri aq e nderuar, me emra kaq të mëdhenj, poezi dhe këngë. Kishte kohë që në qyte n e Shkodrës Kështu edhe me 10 këngë të tjera që u mirëpriten dhe u duartrokiten nga Në naten fi nale u ngjit në skenë për të nuk organizohej një ak vitet i llë, pavarë- mbushi dhe entuziazmojë skenën dhe sal- spektatorët në sallë. Për atë juri që e krye- përshëndetur znj. e parë shkodrane, kry- sisht nga mundësitë e mëdha potenciale që lën e Teatrit "Migjeni" edhe natën e dytë. sonte një ar st i madh, djali i një ar s të etarja e Bashkisë, Voltana Ademi, e cila u ky qytet ka dhe ishte vetë kryebashkiakia Dy netë me këngë kaq të bukura, kaq të madh shkodran, këngëtarit Ibrahim Tukiqi, mirëprit dhe u duartrokit, sepse jashtë çdo znj.Voltana Ademi që i premtoi qytetarëve realizuara dhe kaq të freskëta u bënë një Genc Tukiqi u ngjit në skenë si në shtëpinë protokolli u bë si të gjitha shkodranet, një të saj se ky fes val i këngës qytetare "Lule- mo v i ngrohtë që nata fi nale të zbuste e vet dhe me in ligjencën dhe humorin e këngëtare e këngës së qyte t të saj. borë" do të jetë si një oborr i mbushur temperaturat e dhjetorit dhe salla e teat- trashëguar, organizoi në mënyrën më të Me emocion, si zakonisht u prit edhe me lule erëkëndshme, që gjithmonë do të rit të ishte më shkodrane se kurrë. Orga- mirë të mundshme edhe zonën e "nxehtë" shpallja e këngëve fi tuese. Genc Tukiqi si lulëzojë. nizatorët me zgjuarsi, në naten fi nale nuk të promovimit të çmimeve, duke pasur për kryetar jurie u ngjit në skenë, u mirëprit RAMAZAN ÇEKA

+ + KUJTESË nr. 159, JANAR 2017 100 meve të regjimit. Por nuk fl isnin nga frika ante: se e dinin mire ku përfundonin. Moment “Mesha e sotme e lumturimit të 38 NË KUJTESË të cilin e kujtoj dhe mu ka ngulitur mirë Mar rëve, me solli në mendje gjyshen në kokë, ka qenë kur shkatërruan kum- me të mirë. Ajo për asnjë moment nuk Lumturimi i 38 mar rëve dhe dekorimi saj ishte Nina Podapova. Kjo më ndihmo- bonaren e hodhën në tokë kumbonën e rresh se besuari në Zot dhe i lutej a j. i tyre nga Presiden i Republikës, ishin jë shumë në shkollë të mesme edhe në kishës, e cila shërbente edhe për t’iu lu- Gjyshja ka mbajtur gjithmonë rruzaret në ngjarje të rëndësishme për vendin tonë. fakultet. E kam takuar pas shumë vitesh, tur Zo t, po ishte edhe një orë. Fshatarët qa ë, fshehura aq mirë poshtë rrobave. Njëkohësisht ishte edhe vënia në vend e Padre Serbastjanin. Ai kishte kaluar një kur binte kumbona e kishës dihej se ishte Para gjumit thoshte gjithmonë uratë, që dinjite t dhe respek t për ata të cilët u kalëvar të gjatë vuajtjesh duke përfundu- ora 12. 00. Thyen të gjitha ikonat dhe mua me dukej si këngë, e para se të hante mar rizuan se besonin në Zot. zbukurimet e saj. Kisha për- falënderonte Zo n, ndërsa ne qeshnim se Duke u kthyer në kujtesë të atyre fundoj në magazine. Siç trego- si nëna fl iste me ve . Ja pashë një herë viteve, të cilat ne i kemi jetuar, nin kjo kishë gjatë çlirimit rruzaret ndërsa bëhej ga për gjumë. ndonëse të vegjël, na kujtohen ishte përdorë si burg. Këtu u Ajo me tha se janë “rruaza” dhe i kishte shumë ngjarje të asaj kohe. Në torturonin mizorisht të gjithë kuj m. Në vi n 1991 shkova për herë të moshën 10 vjeç, ndihmoja prif- kundërshtarët e regjimit qe po parë në kishe në Mal të Zi. Ne duart e n të zhvillonte meshën çdo të instalohej. Madje një herë kjo pri it pash të njëjtat “rruaza” qe mbante diel apo në ditë feste. Vishesha u dogj, po në këtë periudhë. gjyshja ime. Nuk ja ndava sytë gjatë me rroba të bardha, të cilat ishin Të gjitha këto ndodhi, nuk e gjithë meshës. Kur mesha mbaroje, pri i qepur enkas për mua. Që në atë lëkundën besimin te Zo , por u afrua dhe me pye nga isha. I thashë kohë unë besoja në Zot. Njerëzit i luteshin fshehurazi, duke u nga Shqipëria dhe menjëherë i tregova e pushte t në fshat i bënin pre- ruajtur hafi jeve. Pas mbari- se si gjyshja ime kishte një palë “rruaza” sion babait m që të mos me mit të fakulte t ekonomik, me si të jat. Por natyrisht shumë të vjetra lejonte se “feja është opium për emëruan në rrethin e Tropo- e të modifi kuara. Pri i më tregoj se ato popullin”. jës. E di veten me fat që puno- nuk ishin “rruaza” por rruzare. Më tregoj Ndoshta ale radhë se ku e va e jetova pothuajse 20 vjet se gjyshja ime nuk këndonte natën, por kishin lexuar, ka mundësi që as në këtë rreth. Me ata njerëz të thoshte uratë, apo kur na dukej se fl iste kup min nuk ja dinin. Me gjithë mrekullueshëm, bujar, besnik, me veten, ajo nuk fl iste me ve para buke presionin e prindërve unë vazh- të dashur dhe shumë të respe- por falënderonte Zo n. Ai pri i i mirë që dova të shërbeja kishës dhe ktuar. Nëpërmes kë j shkrimi nuk u mërzit asnjë herë nga qindra py- dukesha si një gjakua i vogël. i falënderojë përzemërsisht, etje të mijat me fali dhe rruzaret. Me zi Pri i që shërbente në Theth në dhe them me gjithë zemër prisja të kthehesha dhe t’ia jepja gjyshes atë kohë quhej Padre Sebas an Zo i lartëso ë gjithmonë. me e tregoja se isha edhe në kishë, në Dedaj dhe ishte me origjine nga Duke u kthyer përsëri te kishën që aq shumë do ta dëshironte të fsha Dedaj i krahinës së Shkre- tulli i cituar më lart. Përje- ishte. Kur ja dhashë, ajo nuk po e beson- lit. Ruaj kuj met me të mira për tova një moment të vësh rë te. Me shikoj dhe dy lot i rrëshqitën nga sjelljen, dashurinë, respek n qe kur organizata e rinisë kishte sytë. Ajo kurrë s’ do ta kishte menduar kishte për të gjithë besimtaret. vendosur të demaskon- se mbesa e saj do sillte rruzare e do të Një ditë e pyeta pri in në se be- te Dervishin e Luzhës, në shkonte në kishë. Më vonë për shkak të + simet e tjera kanë atë Zot që be- mënyrën më brutale e shumë punës me pata mundësi sillja gjyshes + sojmë edhe ne. Kuptohet se ishte poshtëruese, për një njeri që me një palë rruzare që mi dhuroj Papa një pyetje prej fëmije 10 vjeç. Ai kurrë nuk i kishte bërë asku- Ratzinger. Besova se kjo do ishte lumturia me buzëqeshje dhe me shpjegoj jt keq. Ai ishte patriot që e me e madhe për të. I mori, më falënderoj se Zo është vetëm një. Pra edhe donte shumë atdheun. Po ja shumë dhe më tha se ato janë rruzaret e besimet e tjera kanë e besojnë që gjërat shkuan në vendin e para dhe se nuk do të vinte asnjë palë rru- vetëm në një Zot. Mënyra se si tyre. Sot varri j vizitohet nga zare të tjera sepse ato ishin dhuratë nga luten janë të ndryshme. E me mijëra besimtarë. Dekorimi i zo . Ajo nuk besonte se do të kishte kurrë gjithë atë ne i respektojmë të j me medaljen “Nderi Kom- një palë të lla e mbante pa pasur frikë. gjitha besimet e tjera. Pra i luten Zo t të ar marangoz në ndërmarrjen komunale bit” nga Presiden i Republikës, është Gjyshja ime e mirë, pavarësisht vuajtjeve gjithë e të gjithëve na ndihmo ë. në Shkodër. një nder i madh që i behet a j dhe gjithë dhe dhimbjeve që përjetoj në jetën e saj, Ruaj një kuj m të veçantë për këtë Përjetuam prishjen e kishave, xha- klerikëve në Shqipëri. kurrë nuk resh së besuari në Zot. Ajo sot njeri të Zo t. Unë isha në shkollë, nxë- mive e teqeve, burgosjen e pri ërinjve, Shtysë për të bërë këtë shkrim ishte është 96 vjeçe. Zo të ndihmo ë gjyshja nës shumë i mirë në mësime. E pyesja sa hoxhallarëve, dervishëve e të tjerë. Me edhe publikimi i një shkrimi në , në e ime. Ti je frymëzimi im. Askush nuk i gjuhë të huaja di, përgjigja ishte disa, e të vërtetë këto veprime të diktaturës u statusin e saj nga Shkodra, gazetarja e ndalon besimtarët të besojnë. unë me naivitet i thosha, sa qe do të ki- përjetuan shumë keq. Megjithatë as kush njohur dhe njëkohësisht mbesa e ime, Harmonie fetare në vendin tonë, janë sha të mësoja edhe unë një gjuhë të huaj. nuk guxonte të fl iste. Kjo dallohej në fy- Esmeralda Mulaj Egro, kur po bëhej Lum- diaman më i çmuar në botë. Prandaj kjo Pri i udhëtoj për në Shkodër ku qëndrojë tyrat e prindërve tonë, të cilat ishin të turimi i 38 mar rëve, të cilin po e përcjel- harmoni duhet ruajtur e forcuar me tej”. disa ditë. Kur u kthye me solli një meto- vrenjtura, të ashpra, ku dallohej lehte një lim në këtë shkrim, i cili bënë alë për dikë për të mësuar gjuhën ruse, autore e urrejtje e brendshme ndaj atyre vepri- nënën me dhe gjyshen e saj. Ajo shkru- Ndue ZIÇI

(vijon nga f.3) Mendoj se kjo metodë u rritën edhe nga shtrirja e shkollave të Punë jashtëzakonisht e madhe u bë dhomave të etjes sipas kurorëve, pastri- pune e përdorur në këtë periudhë është mbrëmjes në të gjithë territorin e Du- për ngritjen e kulturës së jetesës në mi dhe sistemimi i rrugëve dhe lagjeve të e spikatur dhe hasësh radhë në një për- kagjinit, aty ku ishin shkollat 7 e 8 vjeçare. fshat, higjienën dhe pastër në. Në ballë fsha t, etj, etj, qenë vërtetë një aksion që dorim të llë. Në thelb ka vullne n e Mësuesit punonin me shumë përkush m, të kësaj punë të madhe ishin mësuesit, vazhdoj gjatë, por edhe që doli shumë i madh për të mësuar dhe mungesën to- por nuk duhet harruar edhe vësh rësitë sepse kishin nivel më të lartë kulturor dhe suksesshëm. Edhe sot kujtohen mësuesit tale të mjeteve mësimore. dhe konceptet si “ç’na duhet shkolla”, apo arsimor, ata që vinin nga qyte dhe zonat që shkonin shtëpi në shtëpi çdo javë dhe Rezultatet përfundimtare të kë j pengesat që janë bërë femrave që të arsi- fushore sollën një nivel më të lartë kul- bashkëbisedonin me familjarët për për- kursi ishin shumë të mira për nivelin që moheshin. Kur u panë rezultatet dhe do- turor. Këta qenë të papërtuar që jo vetëm mirësimin e kushteve të jetesës. kërkohej. Pa përjash m, kursistët për- mosdoshmëria e shkollës këto koncepte të bënin propagandë dhe takime e biseda Puna e bërë në këto 100 vjet për arsi- vetësuan: për t`i shkruar 36 shkronjat e u veniten pothuaj fare. Punë të madhe por hynë direkt në punë konkrete, punë min dhe kulturën në Dukagjin është me alfabe t shqip, për të shkruar dhe për të bënë mësuesit në të gjithë territorin tone prak kë duke u treguar malësorëve se si shumë vlera. Shoqata Atdhetare Dukagji- lexuar, të njohin numrat dhe veprimet e edhe për shkollim edhe për edukimin e do të ishte mirë të pastrohej dhe siste- ni ka bërë punë të madhe që i ka hy evi- thjeshta aritme ke. komunite t. mohej shtëpia, cilat ishin nevojat parë- den mit, studimit dhe publikimit të kësaj Me rritjen e nivelit arsimor nga fi llorja Për punën dhe përkush min në detyrë sore që të mund të çonte në zgjidhjen veprimtarie. Ajo duhet mbështetur nga në 7 e 8 vjeçare u krijuan mundësitë për Komite Ekz. i k. p. të Rrethit Shkodër ka e problemeve të tjera gjatë rrugës, etj të gjithë sepse gjithsecili ka për të thënë, një shkollim edhe më të mirë. Zhdukja e bërë vlerësime me shumë respekt për Shembulli i shkollës së Thethit për higjie- jo diçka por shumëçka në këtë drej m. analfabe zmit është një sukses shumë punën e shkollave në Dukagjin në tërësi, nën dhe pastër në, i asaj të Ndrejajve i madhe për kohën. Më vjen çudi dhe por edhe ka bërë vlerësime për mësues për uljen e shpenzime në dasmë, futja e KOLË FUNIÇI ndjejë dhimbje kur sot fl itet për analfa- si: Sebiha Kopliku, Muhamet Shala, Ndue tavolinave në dasma, ndër mi i sqolleve, bet, sidomos te moshat e reja. Zef Toma, Gani Isufi , Filip Guraziu, e të WC jashtë banesës, lyerja me gëlqere Mundësitë e thellimit të njohurive tjerë. e shtëpive brenda dhe jashtë, ndarja e

+ + VËZHGIM nr. 159,, JANAR 2017 11 PSE ANSAMBLI TREVA U PËRZU NGA TEATRI NË BUNKER emra që i kalojnë kufi jtë e Shkodrës me - Vëzhgim - një biografi të pasur shfaqesh suksesesh. Ky komunitet e ndjek me dashuri Ansam- Ky ansambël ka 14 vite që me sakri- blin të vetë të cilin e mbajtur, ushqyer fi ca përkush m, guxim është rritur dhe ngrohur me duartrokitje. Për çudi këtë ka marshuar duke krijuar një traditë në vit nuk pa vend në Teatër apo u përzu ?! jetën kulturore te qyte t tone. Si intele- Fak ishte se “Treva” përfundoj në Palla- ktual dhe krijues kam qene dashamirës n Spor t i cili mund te jete bunker stre- dhe gjithë kri kat dhe oponenca ime ne hues i mire por për një koncert muzikore lidhje me shfaqet e tyre kanë qenë nga është një shëm rë. As ansambli Treva aq dashamirësia ndonëse e di se nuk i kanë me tepër publiku dukagjinas nuk e meri- pare plotësisht në ketë prizëm. E di se me tonin te përfundonin ne një tunel betoni sa shume mundim e kanë gjetur rrugën në një temperature -5 grade. Organiza- për hyre ne Teatrin “Migjeni” .Paragjyki- torët me mire ta bënin ne shesh se aty met dhe dashakeqësia,(jashtë kritereve ku benë. Spektatorët e zjarrtë nuk duhej ar s ke) ka bere që të jenë mysafi rë te pa të kishin shkuar në atë gavixh betoni. dëshiruar kur duhet te ishin të mirëpritur Ndoshta duhet thirre bujarisë dukagji- pasi veç i sollën pak oksigjen kë j tempull nase që te bej edhe “Një Shtëpi Kulture” ka vite është në agoni. Puka, Fushe Arrzi, ashtu siç bëri dy monumentet e Camajt Lezha, Burreli, Vau - Dejës të gjitha Bashki dhe M. Shpendit, ashtu siç po përpiqet te me Pallat ose Shtëpi Kulture te trashëguar Dukagjinas jo vetëm pa as një përfaqësim letrare, shkencore e publicis k disa here beje edhe rrugën Prekal – Breg Lumi. Po nga e kaluara të kyçurave nga një kolkoz poli k, por as në Sektorin e kulturës në me tepër se sa botojnë së bashku Puka, atëherë me thoni çfarë dreqin duam që të ndryshkur pa as një shfaqe pa as një Bashkinë Buallice, por në an teze nxjerrë Burreli,Fushë Arrëzi, Burreli, Hasi, Kukësi jetojmë në ketë vend?! spektator, por me ndere me thanë me një gazetë periodike kulturore te vetën (dhe për këtë jam dëshmitarë). Nga ky Jemi tërësisht njerëz pa atdhe në tokën Drejtorë Kulture të kollarisur. Komunite ne Qarkun e Shkodrës, boton çdo vit libra komunitet ka dalë një Ansambël me disa tonë! Prelë Milani

zuem, saqë bota të ta kenë zili dhe të tho- në: oh, sa i lumtun asht! Të jesh i gëzuem SI SHKRUANIN PARAARDHESIT edhe pse n’anë tjetër zemra të pëlset, si paljaços. Të jesh i gëzuem, se gëzimi yt u - NJË URIM I MIGJENIT PËR VITIN E RI - jep shpresa edhe tjerve. Në rasë se tryeza e shkrimit të çalon, qeshu. Në rasë se “Shok i dashtun, unë përgjithësisht dhëmballë, nga të oh t. Pse atëherë e vetmja karrige që ke në shtëpi asht e nuk shkruej urime, as për Krishtlindje as duhet të pyesësh: moj dhëmballë, pse shpueme dhe s’ke se ku te rrish, qeshu. për Bajram, as për ditëlindje as për ndoj ndeshe për dhëmballë dhe gërset aq? E Në rast se s’ke zjarm e ke të ohtë, po, + festë tjetër. Nuk shkruej, pse urimet që gjuha në vend të dhëmballes përgjegjet: qeshu. Në rasë se ndonjë ditë, ashtu kot, + n’ato ditë tan bota ban, nuk dij a plotëso- pse asht ohtë, zotni, e kur asht ohtë, të mungon dhe buka, merre për lojë, hen një per qind se pothuej të gjitha dalin zotni, u hyn dreqi trupit, muskulave, ner- për shaka, dhe qeshu, qeshu. nga hipokrizia. Bota ketë e din, por njësoj vave, zotni, dhe qashtu gërset dhëmballa Del në rrugë bile, në kryqzimin e ud- vazhdon të shkruejë urime. As për Mot- për dhëmballë, zotni. Asht tepër banale hve, dhe qeshu, qeshu, qeshu, e bota do mo n e Ri deri tash nuk i urova askujt as- të themi se mungon veshja dhe mbathja ta ketë zili dhe do të thotë: ah, sa i lum- gja. Por kësaj here due të hyj në rradhen dhe zjarrmi, prandej: gjumin e ambël, tun asht! E kur të të vijë në shtëpi ta shofi e njerëzve korrekte dhe t’u uroj shokve të shok i dashtun. shkakun e gëzimit tand, do t’i kujtohet mi Motmo n e Ri 1937. -Së dy mbas gjumit t’ambël, t’uroj botes vetvetja dhe do të fi llojë të qeshi – Së pari, t’uroj, shok i dashtun gjumin – ç’asht dhe e natyrshme – të jesh i gë- kikikikakaka. Smundja e të qeshunit do e ambël, që të mos ndëgjosh si gjëmojnë zuem, gjithmonë i gëzuem. Nga gëzimi të përhapet ndër të gjithë dhe njerzit si njerëzit nën barren e kryqave të vet tue i madh, në sen mentalizem, të puthish majmunat do të hidhen përpjetë nga mundunve, as britmen e ngadhnjysve në drrasat e dhomes e shtyllat, si bani Greta gëzimi… Dhe kështu uroj që vje n 1937 ketë jetë. Të mos ndëgjosh bumbullimen Garbo në fi lmin “Mbretnesha Kris na”, ta kalojmë në gëzim, edhe se të smundë e Spanjës. Gjumin e ambël! Të mos ndëg- kur shijoi dashunin shtazore (desha të patalogjisht.” josh si afër teje gërset dhëmballa për them hyjnore, por njësoj asht). Aq i gë-

poezi *** poezi *** poezi *** poezi *** poezi*** poezi *** poezi*** poezi *** poezi

Poezi nga Daniel Njebza Amanet Nëna ta len, Ndarja Si ky dimër kurrë s’kam parë Kurrë mos fl i pa bukë e ujë, Athu te dehem me alkool, ngrihet puthja si ujëvare M’ ke dhanë Fjalën një dite vjen, Mbase shpirti kështu t’ harron, koha akull, ti je prush Por ndoshta me t’ prit nuk muaj, Shpirti vunë, heshtja nuk fol, sekretin se di askush. Prape se prape ndarja s’ndryshon! Bora t’ shkrihet përmbi qerpik Ti ke dal me kërkua jetën, Them vetes “maje veten” erë, acar e ti nuk ik... Nëna veç t’ mirën ta donë, Dhe ma për zemra t’ është thye, fjala jote akull të ngrihet Dedikuar Nenës Por kur Prind Ta shohësh veten, Krejt çka t’ fala n’ harrës mbeten, kur buzëqesh fi llon e shkrihet.. Nga shtëpia iku djali, Dhimbjen Anës ja kupton. Veç unë m’ beta tu dashtë ty. Kush ta dha adresën ty... Me la n’ dorë një telefon, që na vret me ata sy. M’ tha do thërras sa herë tmerr madhi, Jeta …! S’ muaj me bë çka shpirti m’ thotë, Ti moj Zanë që vjen nga larg, Por aj nenën se kupton. Jeta …! S’ kam fuqi se ti m’ ke lan, na ke zënë si zog në çark Jam ka dua diku me ik! Ne c’ do lot qe m; pikon sot, Ah moj Zanë e këtij janari, Bir na e theve zemrën t’ dyve, Ku askush s’ mundet me m’ gjet, Janë fjalë zemre qe s’ janë than. disa vargje po ti fali... E Nëna tash e ka do moshë, Gjak dhe trupin dua me shit, ______Me atë zjarr që në shpirt ke, Dua me t’ pas këtu para syve, e shkrin borën përmbi re. Zemrën Prindit me ja shendosh Vetëm shpirtin ta kem te qet, Zana e këtij dimrit ...! Ah moj Zanë moj zemërmire, Besomë, bam me i pas mundësit, Ah moj Zana e këtij dimri për të varfrit ki mëshire, Sa herë ndizet aj ekran, Kisha shkua n’ tjetër planet. emrin tënd nuk ma tha libri. mbushe botën dashuri Zërin tan kur e dëgjoj, Me u kthye kurrë s’ isha mërzit. Ti që erdhe krejt papritur shkrije borën, bëje shi! Si me thikë zemra ma bën, kaq të egër s’të kam ditur. Luash Brigja, janar 2017 Dua me t’ prek, por nuk t’ shikoj.

+ + nr. 159, JANAR 2017 12 Sofi a Doko Arapajj, Pjetër Mehmeti Nacionalistë me ideal këndon bilbili maje frashni, Tyliso Iraklio, Greqi Fiset e Shalës rritën burra Nuk pe dine ç’ asht rreziku sofrës besa çelik lidhet, I njofti besa, ndera e lufta Zef Marku e Fran Ukshini t`bajmë kuvend me Gjon Marashin.. E kuvendi e urtia Kurrë s’ ia kthyen hasmit shpinën Burri ma fi sniku i fi sit, Vlera mori gjithë malësia Për këta burra vazhdon ndjekja Lindi e rrit me krisma mauxerri, Më fshih Në kulla guri me frëngji Shumë rreziqe kaloi çeta Fort i pashëm, shtatin si lisi, Me fshih Zemrën fl akë, mënden duhi Në kushte të rënda të qëndresës Duhi e furtunë si veri.. Disa herë me forcat e ndjekjes Qysh i ri, kur ish djalosh, nën lëkurën tënde Kanë lanë ëmën në histori më bridh veç ku do ti, Tujë jetua çastet e vdekjes Doli në krah të memedheut, Në porta të nalta e krajli Nëpër shpella, qafa e male të parit, Perkrah Mehmet Shpendit luftoi, të jepem e tëra, shpirt, Nuk i mposhti krajli as mbreti Një përpjekje ishte e madhe Si dragua në Qafë të Agrit.. sepse, vetëm ti më kupton Kudo ranë ia kanë lanë veti Në Curraj Epër te do stane Ai u rrit ndër luftna të rrepta, Kam shekuj pa prekur Fisi Pecaj, fi s i parë 5 dhjetor ’46 (1946) Kundër turqeve, Malezezëve, dyert e braktisura Patriot shpirt atdhetar Aty një stan mori fl ake Se e kish folenë në kreshta, pa kënduar shqipen, Në ballë të luftës fi timtar Ku gjithë çeta ishte bashkë Se trimërinë gjakut ndër deje.. e puthur tokën tonë Në ditë të vështira të qëndrimit N’ rrezik të madh çeta ka ra Ai trim i Pavarsisë, Kundër të huajve në ballë t’ luftimit Pushka e bomba pa u nda Nuk e lshoi pushkën motit oh... oh... vetëm ti I prinë Shalës e Dukagjinit S’po ka shpresë lufta të ndalet Kundër mbretit e tiranisë, ti më bën vërtet Të parë në luftë e log t’ kuvendit Ç’ po qëndron ai burrë Shalet shte në krahun Fan Nolit.. vërtet, vërtet të qaj Shkëlqej mendja e Mehmet Shpëndit Ka vendosë me qëndrua Ishte në ball të çdo beteje, te të ngulem thellë në gji Me aftësi i dual Zot vendit Për t’ gjallë armët mos me i lëshua Ku e lypi Dukagjini, Për vatan asht betua Muar dy plagë e doli në kreje, të plas në lot, në vaj Pjetër Mehmeti djali i tij Me bë deken pa u marrua Nuk e ndalte plumbi trimin.. të ndjej Beki Fehmiun U rrit n’ vatan me shumë burrni në dete ulërimash Për krah ka një burrë si motit Gjithë paria anë më anë, I ka ruajt dhe i dhanë lavdi Flakë i qet gryka e barotit Ia ndien zanin qeti burri, të prek në trupin tim Në Nikaj-Mërtur e vendosi jeta I lutet Shën Kollit e mëshirës së Zotit gJithë e prisnin besë në kambë, kafshim - dhimbje sirenash ... Aty i rriti vlerat e veta Mos me u koritë ditën e sodit mik i shtejtë i Bajram Currit.. tregoju zogjve zemër Me ata burra të t’ asaj krahine Asht Mark Sadiku i Bëtoshës Mërturit Heu në Luftën Çlirimtare, ku do më treten gjinjtë Zonë bujare edhe trime Për ma trim s’ke çka i thua burrit Ishte i pari partisan, kur loz e qesh me erën Burra bese, lufte e kuvendi Po qëndron si e ka zakon Dhe luftoi në gryka e male, si dallga prek shkëmbinjtë I respektoj i huaj e vendi Mitralozin gjallë se lëshon N`ball të çetave si luan.. kur vajza Armene Në moshë të re, por burrnor Pa pushim ashpër po qet Gjithmonë kryet e mbajti nalt, këndoi për Shqipërinë, Trim besnik dhe kanunor Me u hapë rrugë shokëve të vet Nalt si bjeshët mblue me borë, që atëherë zonjë – kështjella I dhanë respektin e lavdinë Pjetër Mehmeti thekshëm po thërret Shpia e tij atdheut i dha, la verë, fi lloj rakinë ... Bafti Nduen me Ik Delin Dilni burra, po qëndroi vetë I dha nder, i dha dëshmorë.. Në krye të kuvendit, si më të mirin E mbuloi fl aka edhe tymi Gjon Marashi burri i besës, Gra e fëmijë i kapi trishtimi Kudo ishte n`ball kuvendi, Oh... oh ... Me Fetë Sadikun e Syl Martinin më fshih Morën gjamë maja e lugina Fjala ar qysh në krye të herës, I vlerësuan fjalën e mendimin Si në shtrëngatë shkrepë vetëtima Dritë e shpresë në zemra ndezi.. nën lëkurën tënde Erdh një kohë, solli ndryshime Situata u bë e rëndë Dhe si prijs në Dukagjin, më bridh veç ku do ti, Ngjarje të ndryshme me trazime Morën forca e mësyni n’ këmbë E ka thanë fjalën me nder, të jepem e tëra, o shpirt, + Për patriotë fi lluan dyshime I dolën hasmit ballë për ballë përfaqësuesi ky burrë trim, + sepse, vetëm ti më kupton Kur në pushtet erdh diktatura Nuk dorëzohem për të gjallë n`tanë Shqipni pati vlerë. Kam shekuj pa prekur Nuk i njofti mirë do burra Me guxim çeta ka dalë U vlersua , u nderua, ëndrrat e braktisura Për ide u shfaq rreziku Për shokët e vet bëni qëndresën Si si shqiponja në qiell me fl atra, pa kënduar shqipen, Filluan grindjet e konfl ikti E për vatan e mbajti besën Gjoksi tij lulnajë mbi krua, pa puthur tokën tonë... Komunisti e nacionalisti Me armë në dorë e mbylli jetën Ishte mbushur dekorata.. Shumë telashe vendit i qiti Si hero e bëni vdekjen Ishte e mbeti veteran, S i dihet Duel jashtë loje patriotizmi Nderoi Shalën e pagoi veten Hero i gjallë në disa lufta, Aj, të lahemi të dy, tani në dush Nacionalisti me ideal shqiptar Ky nacionalist shpirt patriot Hije i pati, fjala e pushka, ujë të ngrohtë dhe një shpirt sapun U quajt armik e tradhtar Nikaj-Mërturi e deshi fort Hije kanga dhe lahuta.. Po ka dhimbje dhe derdh lot Ai shkam përmbi Shosh, ti njomim fl okët e rrallë, të butë Vëllai me vëlla humbën respekt lule - fl luskash të lozin neper shkumë... E Dukagjini po e qa Ajo bjeshkë dhe ajo kreshtë, I kapi etja për pushtet Edhe Shala që e pat vëlla Monumente qëndrojnë në mote, Oh, si shkëlqen fytyra jote, po të them, Shumë trazime solli jeta Kush e njofti e ka pa Gjon Marashi i gjallë është.. më kruaj pak shpatullën, se kam guduli, Për mendime të vjen vdekja Jehonë dha ajo qëndresë Se nuk vdesin kurrë kreshnikët, shpërthime ylberesh, kanë mbërthyer Ligje të ashpra vendosi shteti Një trimëri që s’ka harresë Se nuk vdes kurrë Liria, dhenë, O me ne , ose jeta të treti E kujtojnë burrat e djelmnia Rron Gjon Marashi , rrojnë fi set, mbi gishtat e avujt, o zot c mrekulli! Frika në shpirt njeriut i hyni Me respekt shkruan historia Dukagjini dhe Shqipëria.. Të lahemi pse jo, tani në dush Filloi burgimi dhe internimi I nderohet në shekuj lavdia. Brezat sot kudo shpërnda, si dy të vegjël, të urtë, jetimë, Me ruajt fenë e idealin Pjetër Geraj –Belgjikë Tanë Shqipnisë e botës mbarë, se nënën na e morën çakejtë, Shumë patriot morën malin ______Për Gjon Marashin krejt pa nda, se njerkat ... na lanë pa gëzim.... Fatkeqësia burrat i gjeti Besnik janë , janë krenar ! Si dihet, cili qiell na merr, Patrioti Pjetër Mehmeti KRESHNIKU I DUKAGJINIT GJON Moj shqiponjë, o moj zonjë, si dihet kush trupin do na laj, Në arrati duel e treti MARASHI N` Shosh pse dola a e kupton, Ky poemth, i kushtohet fi sit për Gjon Marashin si buronjë, më puth sa jam ende e qeshur, Nëpër male, ku rrinë zana LOGU,kryesisht djemve te tij, niper e kënga rrjedh e nuk pushon.. të çelem çdo mars edhe maj... Për ma trim se lind nëna Eja, të lahemi të dy, tani në dush mbesa, mikut tim Martinit, Marios, nip Për atë burr me kullë te guri, 18 burra i ka në çetë Xhoelit, gjitonet e mrekullueshëm, këtu Krenon bjeshka, krenon vrrini, ujë të ngrohtë e një shpirt sapun Nuk dorëzohen pa vdekë në Fier, nder e lavdi Tëpareve tuaj! Ai asht n` zëmër të fl amurit, ti njomin fl okët e rrallë, të butë Trima t’ fortë thua lind prej gurit Kuq e zi si Dukagjini.. lule-fl luskash të lozin nëpër shkumë... Krenaria e Nikaj-Mërturit Merrem moj Shqiponjë sot, Gjon Marashi, fi si i Lekës, ______Besnik shqipes dhe fl amurit Merrma zemrën ngjitem në male, Rranjë te gjaku e trolli i Shoshit, S’ pat pushtet hovin t’ ua ndali të ndalem atje në t` bukrin Shosh, I skalitun në jetë të jetës, Nik Sokoli e Mark Tunxh Myftari ku janë kullat n`shkamb krenare.. Shkamb rrezitun n` kranuer t` Kombit. Gjelosh Noshi e Shpend Sadiku Ku i kanë trojet kreshnikët, Fran Ukcama

Mundësoi Bo min: REDAKSIA Kryeredaktor: Luigj Shyti GJERGJ LEQEJZA Redaktorë: Lazër Stani, Roza Pjetri, Prelë Milani, Lazër Kodra, Suela Ndoja, Zef Nika, Zef Gjeta, Lulash Brigja

+ cmyk