Shpresë Në Kohë Të Vështira — Perdja E Fundit: Zbulesa
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TI MUND TA KUPTOSH BIBLËN! Shpresë në Kohë të Vështira — Perdja e Fundit: Zbulesa Nga Dr. Bob Utley, Profesori i Hermeneutikës (i dalë në pension) (Interpretimi Biblik) Copyright © 2012 Bible Lessons International. Të gjitha të drejtat e rezervuara. Çdo kopje apo shpërndarje e këtij materiali duhet të jepet pa asnjë kosto. Kopjet apo shpërndarjet e këtij materiali duhet t’i atribuohen Dr. Bob Utley dhe të përfshijnë një referencë tek www.freebiblecommentary.org Teksti kryesor biblik i përdorur në këtë komentar është: New American Standard Bible (Botim, 1995) Copyright © 1960, 1962, 1963, 1968, 1971, 1972, 1973, 1975, 1977, 1995 nga Fondacioni Lockman, P. O. Box 2279, La Habra, CA 90632-2279. 1 PËRMBAJTJE SHKURTIME TË PËRDORURA NË KËTË KOMENTAR ................................................................................. 3 NJË FJALË NGA AUTORI: SI MUND T’JU NDIHMOJË KY KOMENTAR? .................................................. 5 NJË UDHËZUES PËR LEXIM TË MIRË TË BIBLËS: ....................................................................................... 7 NJË KËRKIM PERSONAL PËR TË VËRTETËN E VERIFIKUESHME ........................................................... 7 TEMË E VEÇANTË: PARASHIKIME TË DHJATËS SË VJETËR PËR TË ARDHMEN NË KRAHASIM ME PARASHIKIME TË DHJATËS SË RE (“HYRJE THELBËSORE” PËR ZBULESËN) ................................... 15 TEMË E VEÇANTË: PROFECI E DHJATËS SË VJETËR ................................................................................ 22 HYRJA NË ZBULESË ......................................................................................................................................... 26 ZBULESA 1:1-20 ................................................................................................................................................. 36 ZBULESA 2 – 3 .................................................................................................................................................... 49 ZBULESA 4 – 5 .................................................................................................................................................... 75 ZBULESA 6:1-7:17 .............................................................................................................................................. 88 ZBULESA 8:1-9:21 ............................................................................................................................................ 102 ZBULESA 10:1-11:19 ........................................................................................................................................ 113 ZBULESA 12-14................................................................................................................................................. 128 ZBULESA 15-16................................................................................................................................................. 155 ZBULESA 17-18................................................................................................................................................. 169 ZBULESA 19 ...................................................................................................................................................... 182 ZBULESA 20 ...................................................................................................................................................... 194 ZBULESA 21-22................................................................................................................................................. 207 SHTOJCA NJË: PËRCAKTIME TË TERMAVE GRAMATIKORE GREQISHT ........................................... 225 SHTOJCA DY: KRITIKA E TEKSTIT ............................................................................................................. 234 SHTOJCA TRE: FJALORTH ............................................................................................................................. 238 SHTOJCA KATËR: SHPALLJE DOKTRINORE ............................................................................................. 248 SHTOJCA PESË: PIKËPAMJE TË ARDHJES SË DYTË ................................................................................ 250 SHTOJCA GJASHTË: POEZI MBI ZBULESËN .............................................................................................. 254 2 SHKURTIME TË PËRDORURA NË KËTË KOMENTAR AB Anchor Bible Commentaries [Komentarë të Biblës Ankor], botim i William Foxwell Albright [Uilliam Foksuell Ollbraijt] dhe David Noel Freedman [Dejvid Noel Fridman] ABD Anchor Bible Dictionary [Fjalori i Biblës Ankor] (6 volume.), botim i David Noel Freedman [Dejvid Noel Fridman] ABPS American Baptist Publication Society [Shoqëria Amerikane Baptiste e Botimit] AKOT Analytical Key to the Old Testament [Çelësi Analitik për tek Dhjata e Vjetër] nga John Joseph Owens [Xhon Xhozef Ouens] ANE Ancient Near East [Lindja e Afërme Antike] ANET Ancient Near Eastern Texts [Tekste të Lindjes së Afërme Antike], James B. Pritchard [Xhejms Bi Pritçard] ASV American Standard Version [Versioni Standart Amerikan] AV Authorized Version [Versioni i Autorizuar] BAGD Një Leksikon Greqisht-Anglisht i Dhjatës së Re dhe Literaturës së Hershme të Krishterë, Walter Bauer [Uollter Bauer], botimi i dytë nga F. W. Gingrich [Ef Dabëllju Gringriç] dhe Fredrick Danker [Fredrik Denkër] BDB Një Leksikon i Hebraishtes dhe Anglishtes i Dhjatës së Vjetër nga F. Brown [Ef Braun] , S. R. Driver [Es Ar Drajvër] dhe C. A. Briggs [Si Ej Brigs] BHS Biblia Hebraica Stuttgartensia, GBS, 1997 DSS Dead Sea Scrolls [Dorëshkrime të Detit të Vdekur] EJ Encyclopedia Judaica [Enciklopedia Judaike] IDB The Interpreter's Dictionary of the Bible [Fjalori i Interpretuesit të Biblës] (4 volume), botuar nga George A. Buttrick [Xhorxh Ej Batrik] ISBE International Standard Bible Encyclopedia [Enciklopedia Ndërkombëtare Standarte Biblike] (5 volume), botuar nga James Orr [Xhejms Orr] JB Jerusalem Bible [Bibla Jeruzalem] JPSOA Shkrimet e Shenjta sipas Tekstit Mazoretik: Një Përkthim i Ri (The Jewish Publication Society of America [Shoqëria Hebraike e Publikimit e Amerikës]) KB Leksikoni Hebraik dhe Aramaik i Dhjatës së Vjetër nga Ludwig Koehler [Ludvig Koehler] dhe Walter Baumgartner [Uollter Baumgartner] KJV King James Version [Versioni i Mbretit Xhejms] LAM Bibla e Shenjtë nga Dorëshkrimet Antike Lindore (the Peshitta [Peshita]) nga George M. Lamsa [Xhorxh Em Lamsa] 3 LXX Septuaginti (Greqisht-Anglisht) nga Zondervan, 1970 MOF Një Përkthim i Ri i Biblës nga James Moffatt [Xhejms Mofat] MT Masoretic Hebrew Text [Tekst Hebraik Mazoretik] NAB New American Bible Text [Teksti i Biblës së Re Amerikane] NASB New American Standard Bible [Bibla sipas Standartit të Ri Amerikan] NEB New English Bible [Bibla e Re Angleze] NET NET Bible: New English Translation, Second Beta Edition [Bibla NET: Përkthimi i Ri Anglez, Botimi i Dytë Beta] NIDNTT New International Dictionary of New Testament Theology [Fjalori i Ri Ndërkombëtar i Teologjisë së Dhjatës së Re] (4 volume), nga Colin Brown [Kolin Braun] NIDOTTE New International Dictionary of Old Testament Theology and Exegesis [Fjalori i Ri Ndërkombëtar i Teologjisë së Dhjatës së Vjetër dhe Eksegjezës] (5 volume), botuar nga Willem VanGemeren [Uillëm Van Gemeren] NIV New International Version [Versioni i Ri Ndërkombëtar] NJB New Jerusalem Bible [Bibla e Re e Jeruzalemit] NKJV New King James Version [Versioni i Ri i Mbretit Xhejms] NRSV New Revised Standard Bible [Bibla e Re sipas Versionit të Rishikuar] OTPG Old Testament Passing Guide [Udhëzuesi i Kalimit të Dhjatës së Vjetër] nga Todd S. Beall [Tod Es Biëll], William A. Banks [Uilliam Ej Benks] dhe Colin Smith [Kolin Smith] REB Revised English Bible [Bibla Angleze e Rishikuar] RSV Revised Standard Version [Versioni Standart i Rishikuar] SEPT Septuaginti (Greqisht-Anglisht) nga Zondervan, 1970 TCNT The Twentieth Century New Testament [Dhjata e Re e Shekullit të Njëzetë] TEV Today's English Version [Versioni Anglez i Sotshëm] nga United Bible Societies [Shoqëritë Biblike të Bashkuara] UBS4 United Bible Societies' The Greek New Testament [Dhjata e Re Greke e Shoqërive Biblike të bashkuara, versioni i katërt i rishikuar] YLT Young's Literal Translation of the Holy Bible [Përkthimi fjalë-për-fjalë i Young i Biblës së Shenjtë] nga Robert Young [Robert Jang] ZPEB Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible [Enciklopedia Piktoriale Zondervan e Biblës] (5 volume), botimi i Merrill C. Tenney [Merril Si Tenej] 4 NJË FJALË NGA AUTORI: SI MUND T’JU NDIHMOJË KY KOMENTAR? Interpretimi biblik është një proçes racional dhe shpirtëror i cili përpiqet të kuptojë një shkrimtar antik të frymëzuar në mënyrë të tillë që mesazhi nga Perëndia të mund të kuptohet dhe të zbatohet në kohën tonë. Proçesi shpirtëror është thelbësor por i vështirë për t’u përkufizuar. Ai përfshin dorëzim tek Perëndia dhe hapje ndaj Perëndisë. Duhet të ketë një uri (1) për Të, (2) për ta njohur Atë dhe (3) për t’i shërbyer Atij. Ky proçes përfshin lutjen, rrëfimin dhe gatishmërinë për të ndryshuar stilin e jetesës. Fryma është thelbësore në proçesin interpretues, por arsyeja se pse të krishterët e sinqertë dhe të perëndishëm e kuptojnë Biblën në mënyra të ndryshme është një mister. Proçesi racional është më i lehtë për t’u përshkruar. Ne duhet të jemi të qëndrueshëm dhe të drejtë ndaj tekstit dhe të mos ndikohemi nga paragjykimet tona personale apo denominacionale. Ne të gjithë kushtëzohemi historikisht. Asnjë nga ne nuk është interpretues objektiv dhe neutral. Ky