Yeni Oluşan Türkistan Bölgesinde Yatirim Konusu: Yapilan Değişiklikler Ve Perspektifler
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
HABER / YORUM DERGİSİ Yıl: 4, Sayı: 41, Haziran 2019 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІ ISSN 2415-8437 AHMET YESEVİ ÜNİİ VERS TESİ Ақпараттық сараптама журналы Басылымның 4-ші жылы, №41, Маусым 2019 AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜNÜN AYLIK YAYINIDIR ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ АЙ САЙЫН ШЫҒАТЫН БАСЫЛЫМЫ YENİ OLUŞAN TÜRKİSTAN BÖLGESİNDE YATIRIM KONUSU: YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE PERSPEKTİFLER ЖАҢА ҚАЛЫПТАСҚАН ТҮРКІСТАН АЙМАҒЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАР: ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛҒАН ӨЗГЕРІСТЕР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР RÖPORTAJ СҰХБАТ TÜRK KAZAK İŞ ADAMLARI BİRLİĞİ (TÜKİB) FIRM STATISTICS OF ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА «ЦИФРЛЫ YÖNETİM KURULU BAŞKANI MANUFACTURING SECTOR ҚАЗАҚСТАН» МЕМЛЕКЕТТІК FIRAT DEVELİOĞLU IN KAZAKHSTAN БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЖҮЗЕГЕ АСУЫ ҚАЗАҚ-ТҮРІК КӘСІПКЕРЛЕР ОДАҒЫ (TÜKİB) СТАТИСТИКА ПРЕДПРИЯТИЙ TÜRKİSTAN BÖLGESİNDE «DİJİTAL ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІНІҢ ТӨРАҒАСЫ ОБРАБАТЫВАЮЩЕГО KAZAKİSTAN» DEVLET ФЫРАТ ДЕВЕЛИОГЛУ СЕКТОРА КАЗАХСТАНА PROGRAMI’NIN UYGULAMAYA GEÇMESİ KANAT MAKHANOV DAULET ZHAILYBAYEV 4 23 40 Asya Avrupa / Азия Еуропа (Haber – Yorum) / (Ақпараттық сараптама) Avrasya Araştırma Enstitüsü Yayınıdır Еуразия ғылыми-зерттеу институты басылымы Sahibi / Меншік иесі Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü / Ахмет Ясауи университеті Еуразия ғылыми-зерттеу институты директоры Doç. Dr. Vakur Sümer Genel Yayın Yönetmeni / Бас редактор Zhengizkhan Zhanaltay Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / Жауапты редактор Dr. Zhandos Ranov Haber Müdürü / Жаңалықтарға жауапты редактор Zhengizkhan Zhanaltay Tercüme Ekibi / Аудармашылар тобы Omirbek Hanayi Aigerim Manatkızı Kanat Makhanov Sekretarya / Хатшылық Saltanat Suleymen Metin Redaksiyon / Мәтінді өңдеу Kenan Semiz Teknik Redaksiyon / Техникалық редактор Kanat Makhanov Yayın Kurulu / Редакция алқасы Doç. Dr. Vakur Sümer Zhengizkhan Zhanaltay Dr. Zhandos Ranov Dr. Gulnar Nadirova Dauren Aben Yönetim Merkezi / Басқару орталығы Almalı Audanı, Mametova 48, 050004 Almaty, Kazakhstan Tel. +7 (727) 279 97 94 Fax. +7 (727) 279 97 94 E-mail: [email protected] Mülakat, haber-yorum ve analizlerde ifade edilen görüşler yazarların kendi görüşleri olup Enstitü’nün yayın politikasını yansıtmamaktadır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. "Сұхбат", "Ақпараттық сараптама" және “Өзекті пікір” айдарларымен шыққан мақала авторларының пікірлері институт көзқарасын білдірмейді. Журналда жарияланған материалдарды институттың рұқсатынсыз көшіріп басуға болмайды. АЛҒЫСӨЗ ÖNSÖZ DOÇ. DR. VAKUR SÜMER Kıymetli Okuyucularımız, Құрметті оқырмандар! Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üni- Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қа- versitesi’ne bağlı Avrasya Araştırma Enstitüsü ca- зақ-түрік университетіне қарасты Еуразия ғылы- miası adına sizleri saygıyla selamlıyorum. ми-зерттеу институты атынан сіздерге жалынды сәлем жолдаймын. Enstitümüz tarafından aylık olarak çıkarılmakta olan Asya Avrupa’nın 41. sayısını, Kazakistan’ın Институт тарапынан ай сайын шығарылатын «Азия yakın gelecekte bölge ekonomisinde çok daha Еуропа» журналының 41-ші санында Қазақстанның merkezî bir rol alacağının bilincinde olarak, bu жақын арада аймақ экономикасында әлдеқайда ülkedeki yatırım olanaklarının tanıtılmasına ayı- маңызды рөл атқаратынын ескере отырып, елдің rıyoruz. инвестициялық мүмкіндіктерін танытуға тырыстық. Avrasya’nın kalbindeki bu büyük ülkenin yatırım- Еуразияның жүрегінде орналасқан Қазақстан ин- cılar için gelecek vadeden çok önemli potansiyel- весторлар үшін зор әлеуетке ие деп есептейміз. ler barındırdığını düşünüyoruz. Özellikle eyalet Бұл жерде, әсіресе, облыс орталығына айналған merkezi ilan edilen Türkistan şehrinin bu noktada Түркістан қаласының маңыздылығын атап өткен öne çıktığını ifade etmek gerekir. Türkistan şeh- жөн. Қазіргі уақытта Түркістан қаласы мен оның rinde ve çevresindeki bölgede, kapsamlı altya- төңірегіндегі аймақта инфрақұрылымды дамытуға pı yatırımları halihazırda hız kazanmış durumda. ауқымды инвестициялар тартылып жатыр. Қала- Şehrin iki yıldan az sürede tamamlanması planla- да кем дегенде екі жыл ішінде аяқталуы жоспар- nan havalimanının temeli de geçtiğimiz haftalar- ланған әуежайдың іргетасы өткен аптада қаланды. da atıldı. Bu çerçevede, bir yazımız bu bölgenin Осыған байланысты мақалаларымыздың бірінде yatırım imkanları ile ilgili son gelişmeleri genel бұл аймақтың инвестициялық мүмкіндіктері тура- olarak inceliyor ve geleceğe yönelik beklentile- лы соңғы жаңалықтар мен болашақ перспектива- ri ortaya koyuyor. ‘‘Dijital Kazakistan’’ programı- лары қарастырылады. Журналымыздың осы са- nın Türkistan’da uygulanması süreci, bu sayıda нында қарастырылған тағы бір тақырып – «Сандық ele aldığımız başlıklardan bir diğeri. Geçtiğimiz Қазақстан» бағдарламасының Түркістанда іске асы- ay içinde gerçekleştirilen Astana Ekonomik Foru- рылуы. Өткен айда өткізілген Астана экономикалық mu’nda da üzerinde durulduğu üzere ‘‘dijitalleş- форумында айтылғандай, «цифрландыру» жаңа me’’, yeni küresel ekonomik yapılanmanın en te- жаһандық экономикалық құрылымның негізгі өл- mel boyutlarından biri olacak. Yine bu sayımızda шемдерінің бірі болмақ. Сонымен қатар, бұл сан- Kazakistan’da imalat sektöründe faaliyet göste- да өндірістік салада қызмет көрсететін қазақстан- ren şirketlerle ilgili istatistiklerin değerlendirme- дық компаниялар туралы статистикалық деректерді sini sunuyoruz. Dergimizin bu sayısındaki röpor- ұсынамыз. Ал журналымыздың бұл санындағы сұх- taj ve infografiğimiz de Kazakistan’ın ekonomik бат пен инфографика Қазақстанның экономикалық potansiyelini konu alıyor. әлеуетін басты тақырып етеді. Asya Avrupa’nın bu sayısında ayrıca, ‘‘İran’ın Av- Сондай-ақ, «Азия Еуропа» журналының осы са- rasya Ekonomik Birliği ile Entegrasyon Süreci’’, нынан «Иранның Еуразиялық экономикалық ‘‘ABD-Çin Ticaret Savaşının Orta Asya’ya Olası Et- одақпен ықпалдасу үдерісі», «АҚШ-Қытай сау- kileri’’, ‘‘Çin’in Denizaşırı Askeri Üsleri: Ulusal Çı- да-саттық соғысының Орталық Азияға ықтимал karlar ve Küresel Amaçlar’’, ‘‘Çeliğin İpek Yolu: әсері», «Қытайдың шетелдік әскери базалары: ұлт- Güney Kore Dış Politikasının Orta Asya Vektörü’’, тық мүдделері мен ғаламдық деңгейдегі мақсат- ‘‘V. Hazar Zirvesi Sonrası Kazakistan’ın İran’la İl- тары», «Темір Жібек жолы: Оңтүстік Кореяның сы- gili Hazar Çerçevesinde Girişimleri’’ ve ‘‘ ‘Üçüncü ртқы саясатының орталық-азиялық векторы», «V Çağ’ Öğrenmek İstiyor’’ başlıklı değerlendirmele- Каспий саммитінен кейін Қазақстанның Иранмен rimizi okuyabileceksiniz. Каспий төңірегіндегі бастамалары» және «Үшінші буын оқығысы келеді» атты талдауларымызды оқи Yeni sayımızda bir araya gelebilmek umuduyla, аласыздар. Келесі санымызда қайта қауышқанша. 2 МАЗМҰНЫ ÖNSÖZ АЛҒЫСӨЗ AVRASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRÜ ЕУРАЗИЯ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ ДИРЕКТОРЫ DOÇ. DR. VAKUR SÜMER ...............................................................................................................1 RÖPORTAJ СҰХБАТ TÜRK KAZAK İŞ ADAMLARI BİRLİĞİ (TÜKİB) YÖNETİM KURULU BAŞKANI FIRAT DEVELİOĞLU ҚАЗАҚ-ТҮРІК КӘСІПКЕРЛЕР ОДАҒЫ (TÜKİB) ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІНІҢ ТӨРАҒАСЫ ФЫРАТ ДЕВЕЛИОГЛУ ........................4 GÜNCEL ӨЗЕКТІ ПІКІР САЯСАТ ФЕНОМЕНI SİYASET FENOMENİ SAYIN BORBASOV ............................................................................................................................12 FIRM STATISTICS OF MANUFACTURING SECTOR IN KAZAKHSTAN СТАТИСТИКА ПРЕДПРИЯТИЙ ОБРАБАТЫВАЮЩЕГО СЕКТОРА КАЗАХСТАНА KANAT MAKHANOV .......................................................................................................................23 YENİ OLUŞAN TÜRKİSTAN BÖLGESİNDE YATIRIM KONUSU: YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE PERSPEKTİFLER ЖАҢА ҚАЛЫПТАСҚАН ТҮРКІСТАН АЙМАҒЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАР: ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛҒАН ӨЗГЕРІСТЕР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР ZHANDOS RANOV ...........................................................................................................................33 ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА «ЦИФРЛЫ ҚАЗАҚСТАН» МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЖҮЗЕГЕ АСУЫ TÜRKİSTAN BÖLGESİNDE «DİJİTAL KAZAKİSTAN» DEVLET PROGRAMI’NIN UYGULAMAYA GEÇMESİ DAULET ZHAILYBAYEV ...................................................................................................................40 İÇİNDEKİLER 3 ИРАН ЖӘНЕ ЕУРАЗИЯЛЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ОДАҚ АРАСЫНДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯ ҮДЕРІСІ İRAN’IN AVRASYA EKONOMİK BİRLİĞİ İLE ENTEGRASYON SÜRECİ DİNARA TALDYBAYEVA ..................................................................................................................49 V КАСПИЙ САММИТІНЕН КЕЙІН ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИРАНМЕН КАСПИЙ ТӨҢІРЕГІНДЕГІ БАСТАМАЛАРЫ V. HAZAR ZİRVESİ SONRASI KAZAKİSTAN’IN İRAN’LA İLGİLİ HAZAR ÇERÇEVESİNDE GİRİŞİMLERİ YERKINAY ONGAROVA ...................................................................................................................58 АҚШ-ҚЫТАЙ САУДА СОҒЫСЫНЫҢ ОРТАЛЫҚ АЗИЯҒА ЫҚТИМАЛ ӘСЕРЛЕРІ ABD-ÇİN TİCARET SAVAŞININ ORTA ASYA’YA OLASI ETKİLERİ OMIRBEK HANAYI ...........................................................................................................................68 CHINESE OVERSEAS MILITARY BASES: NATIONAL INTERESTS AND GLOBAL AMBITIONS ВОЕННЫЕ БАЗЫ КИТАЯ ЗА РУБЕЖОМ: НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ И ГЛОБАЛЬНЫЕ АМБИЦИИ AZHAR SERIKKALIYEVA .................................................................................................................78 SILK ROAD OF STEEL: CENTRAL ASIAN VECTOR OF SOUTH KOREA’S FOREIGN POLICY СТАЛЬНОЙ ШЕЛКОВЫЙ ПУТЬ: ЦЕНТРАЛЬНО-АЗИАТСКИЙ ВЕКТОР ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ ЮЖНОЙ КОРЕИ ALBINA MURATBEKOVA ................................................................................................................86 “THIRD AGE” WANTS TO LEARN «ТРЕТИЙ ВОЗРАСТ» ХОЧЕТ УЧИТЬСЯ GULNAR NADIROVA .......................................................................................................................95