VILLAMEDIA november 2018 jaargang 10 nr. 9 10 jaargang 2018 MAGAZINE OVER november JOURNALISTIEK

VILLAMEDIA MAGAZINE OVER JOURNALISTIEK november 2018

Fidan Ekiz over ‘haar thema’ en ‘Heintje Duk’

Dossier Arbeidsmarkt Reconstructie Portfolio Felix Meurders wil nog lang Hoe het instituut Brandpunt Jan Zeeman trekt door niet achter de geraniums bij het oud vuil belandde Groningse ommelanden FPU-Adv-205x270-2018_nr_3.indd 1 26/10/2018 09:22 colofon 3 november 2018

Redactie Dolf Rogmans, hoofdredacteur Marjolein Slats, eindredacteur Linda Nab, Lars Pasveer en Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteuren rogmans Anneke de Bruin, vormgever Marc Willemsen, webontwikkelaar Sabien Froger, stagiair

Post- en bezoekadres Postbus 75997, 1070 az Amsterdam Johannes Vermeerstraat 22 1071 DR Amsterdam T 020-30 39 750 [email protected] villamedia.nl

Ontwerp Jaap Biemans

Aan nummer 9 werkten mee Sjoerd Arends, Theo Audenaerd, Frits 71,5 Baarda, Rinske Bijl, Jolan Douwes, Frits van Exter, Boudewijn Geels, Truus van Gog, Ferdinand Grapperhaus, Frank Groeliken, In 2060 zal de AOW-leeftijd naar verwachting op 71,5 jaar uit Piet Hagen, Erwin van ’t Hof, Nick Kivits, komen. Als de regels niet veranderen, geldt dat voor iedereen die Mark Koster, Raymond Krul, Bart Maat/ ANP, Rianne van der Molen, Frans Oremus, nu jonger is dan 30 jaar. Maaike Putman, ­Thomas Rueb, Tsjitske Vakbonden en werkgevers zien die ontwikkeling al een tijdje Sluis, TRIK, Robin Utrecht, Rogier Veldman/ KRO-NCRV, Kees van de Veen, Anneke aan. In plaats van steeds eerder stoppen met werken, wat met Verbraeken, Duco de Vries, Koen van Weel/ de inmiddels afgeschafte vut-regeling mogelijk was, wordt nu ANP, Jan Zeeman beleid gemaakt om steeds langer te kunnen doorwerken. Samenwerking ANP/KIPPA en Hollandse Hoogte Daarvoor is onder meer het generatiepact bedacht. Dat houdt

Volgend nummer kort gezegd in, dat je korter werkt tegen iets minder loon, maar Villamedia nr. 10 verschijnt op 14 december wel je volledige pensioen opbouwt. Plus er wordt een jonge Advertenties collega aangenomen. De gedachte is hetzelfde als bij de vut- Karen Bais T 020-30 39 756 regeling, oud maakt plaats voor jong. Alleen waar eerder de oude [email protected] werknemer helemaal stopte, moet hij nu deels doorwerken. Abonnementen Tot zo ver de theorie. De praktijk is vaak anders. Werkgevers Jaarabonnement € 155,00 Introductietarief € 99,00 hebben zonder de bonden een tweede generatiepact bedacht Losse nrs € 12,95 inclusief porti en die heet simpelweg ‘vrijwillige vertrekregeling’. Die wordt Opzeggingen (schriftelijk) dienen acht weken voor afloop van de aangeboden aan journalisten boven de 60 jaar. Cijfers zijn er abonnementsperiode in ons bezit te zijn niet, maar de NVJ schat dat vele honderden journalisten met Blad niet ontvangen een vrijwillige vertrekregeling inmiddels de redacties hebben NVJ leden: Ledenadministratie, Postbus 75997, 1070 az Amsterdam verlaten. T 020-30 39 710 Nou ja, vrijwillig… Er zijn veel journalisten die naar volle [email protected] Abonnees: Abonnementenland, tevredenheid gebruik hebben gemaakt van die regeling, maar er Postbus 20, 1910 aa Uitgeest zijn ook geluiden dat de druk om ‘ja’ te zeggen als erg hoog wordt T 0900-ABOLAND/0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) ervaren. Dat zou jammer en verkeerd zijn. www.aboland.nl/blad/villamedia Wie wil doorwerken, moet die kans krijgen. Ook omdat anders Uitgever de situatie dreigt dat er nauwelijks meer zestigplussers werken Uitgeverij Villamedia BV Bank 66.68.29.292 KvK 34323607 op de redacties. Waar eerst veel redacties te oud waren, lijkt nu [email protected] dus de slinger weer naar de andere kant door te slaan. Druk Het zou dus goed zijn als de werkgevers de komende jaren ook Veldhuis Media het generatiepact ruimhartig als serieus alternatief aanbieden Rechten Villamedia heeft zich ingespannen om alle naast de vrijwillige vertrekregeling. rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meent u desalniettemin rechten te kunnen doen gelden, dan kunt Dolf Rogmans (54 jaar) u zich bij ons melden. 4 www.villamedia.nl inhoud DE MAAND DOSSIER ARBEIDSMARKT

14 Fidan Ekiz Een drukbezette alleswiller over vakgenoten met een schuldcom- plex, vrouwen bij Pauw en - met tegenzin - haar ex.

8 Het einde van Brandpunt Het oude Brand- punt dat zich ooit kon meten met de beste internatio- nale actualiteiten- rubrieken, is nooit meer uit zijn as herrezen en ver- dwijnt van tv. Hoe kan dat?

18 Foto DNA 32 Freelance Wordt het niet eens tijd dat je fotograaf Robin nadenkt over je vertrek? Utrecht over het Met exit-regelingen verleiden moment waarop mediabedrijven hun oudere Willem Alexander medewerkers afscheid te nemen. bijna op de knieën Honderden journalisten hebben er al ging voor Queen – fluitend of morrend – gebruik van Elizabeth. gemaakt. Ook Ineke Spoorenberg, Bart Jungmann en Corine van Dijk maakten gebruik van zo’n vertrekregeling.

26 Cijfers: Herstel arbeidsmarkt zet door 12 Koster & Vrienden 28 Interview: Nog geen geraniums voor 13 Mediamaand Felix Meurders 22 Persoonlijk: Dilemma’s bij een zoek- 36 Sabien Froger moet nog minimaal tocht naar de waarheid 50 jaar door in de journalistiek november 2018 5

DE MENSEN DE MENINGEN DE NVJ

44 75 Vriend of Jisca Cohen journalist? Leeftijd geen Rinske Bijl weet nu bezwaar. dat een goede rela- tie met je onder- werp betekent dat je eerlijk bent over je rol als journalist.

64 Lessen voor de pers Demograaf Jan Latten vindt dat de journalistiek het onderwerp be- volkingsgroei wel 69 wat rationeler zou 76 De schepping kunnen benaderen. ‘Laat fotojournalistiek geen Schrijver Thomas hobby worden’ Rueb wist het ver- Begin oktober werden de eerste trouwen te winnen 60 exemplaren van het NVF Beeld- van Laura H., het Recensies boek ‘Fotojournalistiek heeft een kalifaatmeisje­ uit Aanraders in het prijs’ overhandigd aan Tweede 48 Zoetermeer. aanbod van IDFA. Kamerleden, de SER en de Media- Portfolio- federatie. interview Het werkterrein 82 van fotograaf Jan Aan het Zeeman is alles woord Nikki boven Groningen. Sterkenburg: Het landschap ‘Je moet creatief krijgt hem nog zijn en eigenwijs.’ dagelijks stil.

74 Mag Facebook zomaar mijn foto’s doorverkopen aan derden? 78 Journalisten en hun relatie met woordvoerders 81 NVJ Academy 81 NVJ Events 40 De Pegel gaat langs bij TRIK 60 Essay Ferdinand Grapperhaus: Het 83 Column Yvonne Berkeljon 42 Carrière recht op een scherpe pen Dit katern verschijnt onder redactie van de NVJ 47 De coach: Jolan Douwes 63 De mores: Frits van Exter 2019 wordt een belangrijk jaar voor de EU, met discussies over de toekomst van de Unie na de Brexit, Europese verkiezingen op 23 mei en daarna ook een nieuwe Europese Commissie. Hoe gaat het met de Unie en wat staat er op het spel bij de verkiezingen? Masterclass Europa 30 november 2018 | 9u-17u | 1e klas in Amsterdam

★ Hoe breng je verslag uit over de EU en waar vind je informatie en cijfermateriaal? (ochtend) ★ Wat staat er op het spel bij de verkiezingen? Welke nieuwe allianties zien we in de EU van de toekomst? (middag) ★ Verslaggeving over de Europese verkiezingen – hoe, vanuit Brussel of Nederland? (middag)

Laat je bijpraten en ga in gesprek met Judith Sargentini (lid van het Europees Parlement), Tony Agotha (Europese Commissie), Joost Flamand (Ministerie van Buitenlandse Zaken), Anne van Wagenin- gen (UvA), Caroline de Gruyter (NRC), Christoph Schmidt (Trouw), Adriana Homolova (datajournalist), e.a.

Het volledige programma vind je op ec.europa.eu/netherlands/events_nl. Inschrijven via [email protected]. Deelname is gratis. Je kunt je apart inschrijven voor het ochtenddeel (9u tot 12u30, gevolgd door een lunch) en/of het middagdeel (13u30 tot 17u, gevolgd door een netwerkborrel). november 2018 7 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj de maand Hoe Brandpunt bij het oud vuil belandde 8 Koster & Vrienden: Bert Keizer is de koning van het euthanasiedebat 12 Mediamaand 13 Interview: Bruggenbouwer Fidan Ekiz 14 Foto DNA 20 Anneke Verbraeken over dilemma’s bij zoektocht naar de waarheid 22 BEELD: FRANK GROELIKEN FRANK BEELD: actueel 8 www.villamedia.nl Hoe Brandpunt bij het oud vuil belandde

HET OUDE BRANDPUNT, DAT IN 1959 VAN START GING EN ZICH OOIT KON METEN MET DE BESTE INTERNATIONALE ACTUALITEITENRUBRIEKEN, IS NOOIT MEER UIT ZIJN AS HERREZEN EN VERDWIJNT VAN TELEVISIE. HET LEIDDE TOT ÉÉN VAN DE GROOTSTE JOURNALISTIEKE REORGANISATIES IN DE OMROEPGESCHIEDENIS. HOE KON DAT GEBEUREN? EEN RECONSTRUCTIE. tekst FRANS OREMUS beeld ANP-KIPPA

Het is 19 oktober 2018 als Het programma had een magazine- de Ondernemingsraad van KRO- achtige opzet en was ‘een poging NCRV het bijltje erbij neergooit en tot van alles’, zo kijken enkele zich akkoord verklaart met het betrokkenen – die anoniem willen inleveren van bijna een kwart van blijven – erop terug. Het was een de journalistieke banen (24 van de soort ‘Brandpunt-light’ dat vanaf 100) bij de omroep, zoals de directie dag één teveel was gefocust op de dat besloot. Het is het sluitstuk van te voegen tot Netwerk – de verzui- vorm, waaronder de inhoud ging jarenlang geworstel met actualitei- ling was immers bijna voorbij. Maar lijden en de redactie veranderde tenrubriek Brandpunt, dat achter- in 2010 moest Netwerk ineens toch in een navelstarende club mensen.­ blijft in urgentie en kijkcijfers. weer plaatsmaken voor afzonder- Wat niet hielp was dat er veel lijke actualiteitenrubrieken (van- mutaties waren bij de eindredactie Decennia lang (van 1959 tot 1996) wege het vermeende ‘drie keer de en De Poel als centrale presentator was Brandpunt de meest succesvol- Volkskrant-effect’, dixit Henk Hag- (in 2015) het veld moest ruimen le actualiteitenrubriek. Met voor die oort van de NPO). Toenmalig KRO- nadat hij Jesse Klaver in een item tijd zeldzaam kritische journalistiek directeur Taco Rijssemus kwam met over ABN-AMRO ‘snotneus’ had en stevige buitenlandse reportages het idee Brandpunt nieuw leven in genoemd, terwijl hij een commerci- die ook gretig aftrek vonden bij te blazen en in 2010 keerde het pro- ële klus voor deze bank had gedaan. buitenlandse omroepen. Het waren gramma terug op televisie, zij het ­Daarboven­op zwol de kritiek aan de anchors Fons de Poel en Aart in een andere formule. Er werd niet vanuit de NPO op de lage kijkcijfers Zeeman die in 1996 in het tuinhuis meer vanuit de studio uitgezonden en het gebrek aan urgentie van de van de laatste het idee bedachten maar vanaf locatie, met vijf, steeds rubriek, vooral na het aantreden om Brandpunt (KRO), Hier en Nu wisselende verslaggevers die zich van Gijs van Beuzekom­ als net- (NCRV) en Televizier (Avro) samen als anchors profileerden.| manager (NPO 2). Deze wilde dat november 2018 9 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

Ad Langebent (l) en Aad van de Heuvel (r) in het ooit roemruchte actualiteitenprogramma van de KRO, 1975 actueel 10 www.villamedia.nl

Brandpunt meer maatschappelijke redactie maar voor de hele journa- reuring teweeg zou brengen, zoals listiek poot van KRO-NCRV. Nieuwsuur. Tijdens een bijeen- Laroes wil verder een virtueel komst op de redactie (in 2017) sprak laboratorium ontwikkelen dat per- hij zich openlijk uit tegen het mo- manent experimenteert. Innovatie del met vijf verslaggevers/anchors moet de kracht worden van ‘ons omdat het niks zou toevoegen, soort journalistiek’ bij KRO-NCRV. te duur was (één aflevering van Onder andere de Brandpunt+ site, Brandpunt kostte in 2015 ongeveer de chatbot van Eva Jinek en de toe- 70.000 euro, red.) en de kijkers niet Aanvankelijk werd veel verwacht passing van 360 graden-video laten op vijf wisselende anchors zaten te van Hans Laroes die op 1 juli 2016 volgens hem zien dat dit succesvol wachten. In kleinere kring dreigde door de directie van de omroep is en verder uitgebouwd kan worden hij de stekker eruit te trekken als werd aangesteld als ad interim naar onder meer het vertellen van daar geen verandering in kwam. hoofdredacteur na het vertrek van verhalen via virtual reality. Ook Leo Fijen. In januari 2017 presen- pookt hij de redactie – waaraan Vlak nadat KRO-NCRV vorige teerde hij een beleidsplan onder vlak voor zijn aanreden een aantal maand de reorganisatie bekend de titel ‘Vertel. Journalistiek 2017 datajournalisten is toegevoegd – op maakte bleek hoe sterk Van Beuze- en verder’. Het geïllustreerde, 39 tot ‘een tikje digitale ongehoor- koms’ ergernis over het kwakkelen- pagina’s tellende boekwerkje staat zaamheid’. Laroes verwijst naar de programma was geweest. Onom- bol van ambitieuze plannen. Wikileaks en Bellingcat (met onthul- wonden stelde hij in De Telegraaf Hij schaart zich achter de door eind- lingen over de MH17): ‘kleine collec- (op 12 september) dat de rubriek redacteur Henk van der Aa ingezette tieven van nerds en hackers, soms – die inmiddels tot Brandpunt+ was koers om met Brandpunt+ con- met een anarchistische agenda die omgedoopt – zijn doelstellingen structieve journalistiek te bedrijven. niet de onze is, maar heel interes- niet had gehaald: ‘niet in kijkcijfers, Maar hij wil meer. De redacties van sant om mee samen te werken daar niet in de beoogde doelgroepen en Brandpunt+, de Monitor en Reporter waar de belangen parallel lopen. De ook niet in impact.’ – dat inmiddels is omgedoopt tot journalistiek mag best wat van de onderzoeksredactie ‘Reporter2021’ rauwheid van deze hackers en nerds Brandpunt is na zijn herstart nooit en geen eigen programma meer overnemen en hun “drive” om uit gaan vliegen, erkent een aantal me- heeft, maar onderzoek doet voor te vinden waar onze systemen falen dewerkers. Als oorzaken daarvan alle journalistieke platforms van de (..).’ worden de fusie (in 2014) tussen omroep – moeten bij elkaar op één De researchredactie wil hij verster- KRO en NCRV genoemd – waar- redactievloer gaan zitten om cross- ken met een meewerkend voorman bij twee journalistieke redacties mediale uitwisseling te bevorderen. en er moeten digitale communities met verschillende bloedgroepen Alleen de redactie van Jinek blijft op komen rondom programma en werden samengevoegd –, het ophef- locatie werken. De oud-hoofdredac- presentatoren. fen van Reporter tv – zonder dat teur van NOS Nieuws wil ‘verken- echt duidelijk was wat de redactie ners’ op pad sturen; journalisten die Het is een pittige agenda voor met van dit programma te doen zou zonder concrete opdracht enige tijd name de Brandpunt+-redactie en de krijgen bij Brandpunt of andere ‘ergens op een plek in de samenle- redacteuren van Reporter2021; al journalistieke programma’s van ving’ verblijven. Om daadwerkelijk in 2015 ondergingen zij een stevige KRO-NCRV – en de uiteindelijke langer dan in een kort voorgesprek reorganisatie waardoor de redac- keuze voor constructieve journalis- te luisteren naar wat er leeft. ‘En teuren volgens betrokkenen ‘murw tiek, waarbij de nadruk meer op dan gaat het me niet enkel en alleen gebeukt’ zijn. het brengen van oplossingen werd om het aftappen van boosheid in Ook Laroes onderkent in zijn plan gelegd dan het in kaart brengen verwaarloosde wijken. We kunnen dat op de onderzoeksredactie ‘een van problemen. Daarnaast wordt ook kijken, waarnemen, luisteren aantal mensen met de journalis- het als een gemiste kans gezien dat in ziekenhuizen, op scholen, in tieke ziel onder de arm’ rondloopt. het succes van Brandpunt online bedrijven, op de hightech campus, Bij Brandpunt ziet hij zelfs dat de – dat de laatste jaren hoge bezoe- de startup delta in Amsterdam en de periode voor zijn komst als ‘trau- kersaantallen genereerde – niet voedselbank in Oss’. De waarnemers matisch’ is ervaren. Zijn voorstel: werd vertaald naar succes voor de die hij op pad wil sturen moeten cultuurverandering in de vorm van televisievariant. dat niet alleen doen voor hun eigen meer risico’s durven nemen en een november 2018 11 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj ‘Op een gegeven ‘bloeden voor de jarenlange wan- prestatie van Brandpunt’. De Moni- moment werd er tor presteert goed, maar wordt in de reorganisatie niet gespaard. Sterker, juist daar zitten de meeste flexibele krachten waar de omroep makkelijk een piano­ op de van af kan.

Nog verbaasder is de redactie over redactievloer­ gezet de recente benoeming van Henk van der Aa tot hoofdredacteur - de eind- redacteur van het slechtst draaiende programma bij KRO-NCRV tv wordt om gezelligheid­ beloond met het hoofdredacteur- schap, zo is het sentiment. Een aan- tal had liever eindredacteur René te creëren’ Sommer van De Monitor op die plek gezien – hij is in organisatorisch opzicht sterk en heeft korte lijnen met Van Beuzekom.

kritische en open communicatie losgezongen van de dagelijkse gang ‘Misschien had ik achteraf gezien be- ­onderling over alle programma’s. van zaken. Ik heb Laroes ook nooit ter Brandpunt meteen moeten laten ‘Het in de journalistiek bestaande kunnen betrappen op een goed idee varen, om samen met de redactie non-interventiebeginsel (“Als jij voor Brandpunt+. Hij heeft op de een radicaal ander programma te niets over mijn programma zegt, winkel gepast’, zo typeert één van maken. De kans op overleven was dan zeg ik niets over het jouwe”) hen Laroes’ interimperiode. dan voor de journalisten groter schaffen we af’. Hij constateert ‘De verhuizing’, zo stelt een ander, geweest’, zegt Laroes, terugkijkend. dat er nog een lange weg te gaan is ‘bleek in de praktijk nauwelijks Hij onderkent ‘niks briljants’ te heb- – ‘hoewel dat per redactie verschilt’ – effect te hebben. Laroes wilde dat ben gepitcht voor komend seizoen. en roept de collega’s op verantwoor- zijn redactievloer een wereldse en ‘Dat kun je zeggen, maar daar was delijkheid te nemen en ‘niet in een journalistieke uitstraling had. Maar ook niet veel ruimte voor bij de NPO. hoekje te gaan zitten chagrijnen als het bleek vooral voor de bühne. De De criteria waren onduidelijk, en het hen iets niet bevalt’. Hij huurt in redacties bleven eilanden. Op een was voor mij duidelijk dat de NPO 2017 strategisch bureau Greenberry gegeven moment werd er een piano vrij willekeurig beslist over wat ze in voor advies over de positionering op de redactievloer gezet om gezel- wel en niet honoreert.’ van Brandpunt. Begin 2018 resul- ligheid te creëren. Tekenend voor Hij zegt verder nergens spijt van teert dit in de keuze voor construc- het gebrek aan daadkracht bij de te hebben. ‘Ik was het niet altijd tieve journalistiek. hoofdredactie is dat het instrument eens met de besluitvorming rond niet gebruiksklaar werd gemaakt en Brandpunt bij de NPO. Dat heb ik Hoeveel bevlogenheid ook uit het nooit is bespeeld door iemand van ook gezegd, en misschien is dat me plan lijkt te spreken, er is weinig van de redactie.’ niet in dank afgenomen. Tja, dat is terecht gekomen, zo constateert een Ook blijken er nauwelijks nieuwe het risico van de interimmer.’ aantal betrokkenen. De ‘verkenners’ journalistiek-informatieve pro- zijn er nooit gekomen, de crossme- gramma’s te zijn gepitcht voor het diale samenwerking kwam niet van komende seizoen. De ideeën die Voor dit verhaal sprak Villamedia Wil je dit de grond, de researchredactie is de Laroes wel naar voren bracht hono- noodgedwongen met een groot aantal artikel delen? nek omgedraaid en Brandpunt+ ver- reerde de NPO niet. Ga naar anonieme bronnen. Netmanager Gijs dwijnt van de buis. Zij schetsen La- de site en van Beuzekom (NPO 2) noch de eind- roes als een afstandelijke manager, Op de redactie van het succes- registreer je. redacteuren René Sommer en Henk ‘gehuld in esoterische gewaden’, die volle en eigentijdse crowdsource- Dan kun je van der Aa wilden vragen beantwoor- alle artikelen zich weinig op de redactie laat zien programma De Monitor overheerst den. De laatste verwijst voor vragen gratis delen. en vrijwel alles delegeert. ‘Hij leek het gevoel dat zij onterecht moeten naar de directie. 12 www.villamedia.nl koster & vrienden

Deze ‘nomen est omen’ klopt niet. Foto- DOOD OP graaf Harry Cock is mantelzorger voor zijn KREDIET demente moeder. Mark Koster was onlangs op ‘De dood is een goed verhaal’. Hoera, een avond over euthanasie en Henk Blanken heeft de oplossing voor de dementie in Pakhuis De Zwijger Dmalaise in de journalistiek. Vergeet de pri- in Amsterdam. Initiatiefnemer meurs, richt u op de scoops over de dood. Henk Blanken, Parkinsonpatiënt In Pakhuis de Zwijger zat een bovenzaal met een grote kans op dementie, vol mensen aandachtig te luisteren naar sprak daar met collega’s over zijn het voorstel van Blanken om zijn wilsbe- wilsbeschikking. schikking over te dragen aan nabestaan- Beeld: Frank Groeliken den als hij diepdement is. Hij wil dat zijn familie een pil in de pap kan roeren als hij in een mentaal niemandsland wegkwijnt. Nieuw! Frénk van der Linden in de Rondom Tien-modus. Hugo Borst die zijn demente moeder verloor snapt Blankens verlangen, maar was er toch niet uit of hij zijn moeder had willen/kunnen/moeten verlossen. ‘Ik liet het allemaal na en het voelde als falen.’ Zelf zou hij zijn einde goed regelen onder het motto: ‘Je mist nou eenmaal meer dan je meemaakt.’Spreekstalmeester Frénk van der Linden probeerde met een paar zwartgallige grappen de zaal op te monte- ren. Zijn demente moeder had hem laten Henk Blanken hoopt dat iemand een pil in zijn pap wil doen. weten dat ze wist waar de pillen lagen en opgemerkt dat ze ‘dus’ nog ‘compos mentis’ Hugo Borst voorspelde de klassieker, maar was. Van der Linden, die op een plechtige daar zullen we hem echt niet aan herin neren. - Rondom Tien-toon sprak, preludeerde net als Blanken op de hergeboorte van de journalistiek. Recent lanceerde de Volkskrant een leven en dood rubriek nadat verslaggever Fokke Obbema zijn bijna dood ervaring had gereconstrueerd. Joehaa! Iedereen gaat dood, maar niet de journalistiek! Of was het ‘wishful thinking’ en ontbrak het uw verslaggever aan objectiviteit… Karin Spaink heeft geen pil van Drion nodig. Die heeft al een buisje. ‘Ik ben het zelfmoord- typje.’ Disclaimer: de vader van de verslaggever pleegde euthanasie als gevolg van ALS, zijn moeder is diepdement en heeft geen wilsbeschikking getekend. Bert Keizer geeft liever een stok dan een pil in de pap. november 2018 13 mediamaand We praten graag over onszelf. Het belangrijkste ‘Normale media­nieuws in quotes betaling’, als ik puur van mijn stukken voor De Persgroep zou moeten leven was ik zo ‘Het is toch pure ironie dat de dood als ‘t Braziliaans ene dictator die het regenwoud binnen met persvrijheid niet zo nauw neemt, de andere ‘Alles een jaar of overziend heb ik dictator die dat ook samen met mijn vier. (...)’ niet doet, de maat gaat collega’s in de hoofd­ Thomas Smolders redactie nu besloten dit op Twitter nemen? #Khashoggi artikel terug te trekken’ Rogier Bos NOS-hoofdredacteur op Twitter Marcel Gelauff over het besluit om het artikel ‘Moet je eens over George Soros kijken hoe saai in te trekken een krant zonder foto’s na twee weken is’ ‘Wat Minister Sander Dekker is De Telegraaf (Rechtsbescherming) roept fotografen op om te staken als ze ontevreden zijn over hun vergoeding, geobsedeerd door de De Telegraaf kijkcijfers van RTLLateNight/ Twan Huys. Misschien moeten ze zich eens ‘Dit zijn focussen op de eigen de moeilijke weken. oplagecijfers Goeie verhalen en (...) dossiers moeten we nu Peter R. de Vries op Twitter tegen ieders natuur in laten liggen (...). Want ons programma houdt op per 1 januari. #brandpuntplus @Brandpunt_plus #brandpunt’ Liebeth Staats op Twitter

BEELD: ROGIER VELDMAN/KRONCRV BEELD: KOEN VAN WEEL/ANP Bruggenbouwer Fidan Ekiz

Fidan Ekiz (41) is een rustige stem in het zo opgewonden integratiedebat. Ze brengt alle kampen aan tafel in De Nieuwe Maan en heeft een documentaireserie over het feminisme gemaakt. Een (te) drukbezette alleswiller over vakgenoten met een schuldcomplex, vrouwen bij Pauw en – met grote tegenzin – haar ex. ‘Dat “fascisme”-gescheld maakt me vooral verdrietig.’ tekst BOUDEWIJN GEELS beeld TRIK

interview 16 www.villamedia.nl

gemaakt was. We zaten ergens in the middle of nowhere. Maar ja, ik heb die spullen gewoon bij me en wil er wel een beetje normaal uitzien. Dus daarna ging ik me juist extra opmaken.’ Wietsma: ‘Als jij helemaal gebotoxt was geweest, had ik me wel even achter mijn oren moeten krabben.’ Botox is al helemaal niet geëmancipeerd? Wietsma: ‘De boodschap van het feminisme mag best Het woord ‘innemend’ zijn: probeer tevreden te zijn met wie je bent.’ lijkt uitgevonden voor Fidan Ekiz. De Villamedia- Ekiz: ‘In Turkije en Iran – in Iran wonen de mooiste verslaggever doorkruist haar voorbereiding op een vrouwen van de wereld – is plastische chirurgie heel tv-interview door een uur eerder dan afgesproken bij normaal. Het eerste wat mijn tante zei toen ik in Turkije de studio in Eemnes te arriveren. ‘Geen probleem joh’, ging werken was: “Wanneer ga je die neus nou eens glimlacht Ekiz, zelf ook net binnen en nog met een soort laten doen?” Haha, nou, ik heb hem laten doen, en ik baret op haar lange kastanjebruine haar. heb er geen spijt van.’ De verslaggever wil graag mee naar de visagie. ‘O, da’s Wietsma: ‘Fidan mocht van ons haar gang gaan, maar goed hoor. Kom maar. Ga lekker zitten.’ we hebben haar wel gekozen omdat er een naturel kant- De verslaggever heeft tijdens de opnamen van 5 Uur live je aan zit. Want vrouwen die bijvoorbeeld zo’n botox- even niets anders te doen dan kijken hoe de opnamen pijpmondje hebben, dat niet eens meer dicht kan…’ gaan. Ekiz: ‘O, nu voel ik me schuldig: wie zorgt er nu Ekiz schaterlacht onder haar verse laag pancake. voor mijn gast?’ Wietsma: ‘… dan hadden we Fidan niet gevraagd.’ De verslaggever wil het interview na de uitzending Ekiz: ‘Sorry dat ik lach, maar ik kom uit Rozenburg.’ graag buiten afnemen. ‘Oké, dan pak ik mezelf gewoon warm in. Maar als ik het echt koud krijg wil ik naar bin- Rozenburg, het dorp waar ze in 1976 werd geboren, nen hoor!’ maakt deel uit van de gemeente Rotterdam. Na een De verslaggever krijgt bij het afscheid zowaar drie ‘Amsterdamse periode’ woont Ekiz nu in een nieuw- zoenen. Meteen daarna vraagt Ekiz of ze het stuk nog bouwhuis in de Rotterdamse wijk Katendrecht. Dat is even kan lezen alvorens het wordt afgedrukt. ‘Kan dat? niet per se handig als je, als mediamens zijnde, zo vaak Ja? Top!’ in Amsterdam en Het Gooi moet zijn. De verslaggever ziet een uur later dat zijn telefoon Ze knikt. ‘Maar ja, ik ben daar opgegroeid en mijn fami- slechts drie minuten van het interview heeft opgeno- lie woont er.’ men. Op zijn paniekerige sms volgt een goedgemutste Dat laatste is mede van belang omdat haar zus, die naast reactie, een smiley met de tekst: ‘Dat moest dan zo haar woont, voor haar zoontje Ferran (5) zorgt als zijn zijn!’ Een belafspraak een dag later is – uiteraard – geen moeder weer eens 79 activiteiten op één dag heeft. Ekiz, probleem. Al wordt de belafspraak wel verzet, want Ekiz in haar stoel bij de visagist: ‘Ik pleit voor meer studio’s (41) heeft het continu veel te druk. en happenings in Rotterdam!’ Dat is het nadeel van innemend zijn: geen nee kunnen Is ze eigenlijk nog zenuwachtig voor zo’n tv- zeggen. uitzending? Een diepe zucht. ‘Normaal gesproken wel, heel erg. Al- BIJ DE VISAGISTE leen, ik heb weer eens veel te weinig geslapen. Dus ik Hoe vaak zit jij nou in dit soort stoelen? ben te moe om nerveus te zijn.’ ‘De laatste tijd heel veel. Vooral vanwege mijn serie over het feminisme, Vrouw op Mars. De afgelopen twee DE TV-OPNAMEN maanden is het echt overkill, heb ik het gevoel.’ Een groepje mensen rond een tafel met een gespreks- Eindredacteur van Vrouw op Mars Annegriet Wietsma, leider aan het hoofdeind: het is een tv-concept dat de die achter Ekiz op de bank zit: ‘Maar voor de serie gemoederen soms hoog doet oplopen. Maar 5 Uur Live zelf hebben we je nooit geschminkt, toch? Dan ben je van RTL4, gepresenteerd door Daphne Bunskoek, is gewoon naturel.’ gewoon een gezellig, rimpelloos verlopend programma Is zo’n serie over vrouwenemancipatie geloofwaardiger waarover weinig honends te twitteren valt. als je niet te opgedoft bent? Eerst gaat het over Boer zoekt vrouw (BzV) van de Ekiz: ‘O, dat weet ik niet. Dat is me in elk geval niet avond ervoor (cabaretier en BzV-fan Kees van Amstel: gezegd. Toen ik jaren geleden een serie maakte over ‘Boer Jaap wordt steeds zelfverzekerder’), dan over een persvrijheid, vroeg de regisseur wel of ik niet te veel op- Netflix-docu over de legendarische muziekproducent november 2018 17 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

Quincy Jones (zonder wiens inbreng Michael Jacksons Billie Jean een zouteloos deuntje was gebleven), vervol- gens over noodgedwongen thuiszittende scholieren en dan pas is Ekiz aan de beurt. ‘Inderdaad de bekendste gast op het laatst’, bevestigt een regieassistent. Ekiz legt aan tafel uit dat ze aanvankelijk weinig zag in Vrouw op Mars. ‘Het zou ook gaan over Dolle Mina’s, en die zag ik als hysterische mannenhaatsters. Ik vond het allemaal zo overdreven, en ook een beetje stoffig, uit het kringen wordt massaal naar Turkse tv-stations gekeken. verleden. Ik ben meer bezig met het nu.’ Begin jaren 90 kwam de schotelantenne, Ziggo heeft Dan vertelt Ekiz dat het woord emancipatie in het gezin nu zelfs een Turks zenderpakket. Niemand denkt er waarin ze opgroeide nooit viel. ‘Mijn ouders (haar vader kennelijk over na dat dat de integratie belemmert. Want was lasser, haar moeder schoonmaakster, red.) zijn als je naar die continue Erdogan-show kijkt, sluit je je af vanuit Turkije naar Nederland gekomen om te werken voor wat er in Nederland gebeurt. Voor het leren van de en waren vooral bezig om te overleven. Maar als ik nu Nederlandse taal is het ook funest. Toen bewoners van terugkijk: mijn moeder heeft wel altijd gezegd dat mijn ‘Vanuit Rotterdam vorig jaar tijdelijk hun schotels moesten ver- twee zussen en ik moesten zorgen dat we financieel hun afkeer wijderen wegens werkzaamheden, wilde de islamitische onafhankelijk werden en gingen studeren.’ van Geert partij Nida hen meteen te hulp schieten. “Iedereen heeft En dat deed Ekiz. Na de Havo ging ze naar de School Wilders recht op vrije nieuwsgaring”, zei Nida. Ja ja.’ voor Journalistiek in Utrecht. Ze werkte voor het Rotter- en Thierry Is de opkomst van partijen als Denk en Nida een dams Dagblad, was Turkije-correspondent voor de GPD Baudet kwalijke ontwikkeling? en RTL Nieuws en redacteur bij Pauw & Witteman. Nu ‘Zeker, want dat zijn de partijen van religieus-conser- maakt ze documentaires, is ze columnist voor het AD en hellen vatieve mannen. Zij willen hun achterban echt niet sinds september presenteert ze het tv-programma over journalis- emanciperen hoor. Nee, ze hameren op hun zogenaam- de multiculturele samenleving De Nieuwe Maan. Ook is ten over de slachtofferschap. Zo help je je achterban dus niet ze geregeld tafeldame bij De Wereld Draait Door. naar de vooruit. Integendeel.´ De tol van de roem: heel Nederland weet inmiddels ook andere Toch sloten GroenLinks, PvdA en SP in Rotterdam dat ze eind vorig jaar scheidde van Telegraaf-journalist kant’ aanvankelijk een ‘Links Verbond’ met Nida voor de Wierd Duk. Story had de primeur. gemeenteraadsverkiezingen. ‘Ik heb me kapot geërgerd. Zó naïef! En dat allemaal HAAR THEMA om Leefbaar Rotterdam uit het college te houden. Ook Nadat de waakzame Wietsma zich ervan heeft verze- vrouwenrechtenactiviste Shirin Musa wordt door links kerd dat Ekiz straks met een taxi wordt teruggebracht bekritiseerd omdat ze bij een posteractie voor vrije naar Rotterdam, neemt de presentatrice gekleed in een partnerkeuze samenwerkte met Leefbaar. Musa, zelf dikke zwarte jas plaats op de stoep voor de studio. De nota bene moslima, zou zelfs “islamofoob” zijn. Dan baret is terug op haar kappersmodellenhaar. Wietsma heb je het dus niet begrepen. Júist links zou vrouwen als heeft verteld dat Vrouw op Mars ‘net zo goed wordt be- Musa moeten steunen. Ze strijdt immers voor vrijheid keken als andere historische programma’s, zoals Andere en gelijke rechten.’ Tijden: 300.000 tot 400.000 kijkers’. Nederlandse journalisten zijn gemiddeld genomen ook Heb je dee of er veel allochtone vrouwen bij zitten? behoorlijk links. Ekiz: ‘Ik denk niet dat er veel Marokkaans-islamitische ‘Dat is waar.’ vrouwen van 60-plus kijken. Maar jonge hoogopgeleide Heb je het gevoel dat ook journalisten gemiddeld vrouwen die bezig zijn met de Nederlandse samenleving genomen nog wel een slag moeten maken waar het kijken wel. Zij kijken ook naar De Nieuwe Maan. Laatst solidair zijn met de juiste mensen betreft? sprak een Turkse caissière in een supermarkt me aan. Ze ‘Ja, toch wel. Vanuit hun afkeer van Geert Wilders en had de uitzending gezien waarin onder meer vrouwen- Thierry Baudet hellen ze over naar de andere kant. besnijdenis aan de orde kwam. “Sommige onderwerpen Duitsland gaat nog steeds gebukt onder een schuld- hebben me aan het denken gezet”, zei dat meisje.’ complex over twee wereldoorlogen en kijkt daarom niet Droeg ze een hoofdoek? altijd nuchter naar wat er gaande is. Nederland heeft ‘Nee.’ daar – zij het in iets mindere mate – ook last van. Dat zal Wil je niet juist ook de wat conservatievere moslims onder meer met het koloniale verleden en de slavernij te bereiken? maken hebben, met de angst om van racisme te worden ‘Natuurlijk wil ik dat, maar dat is moeilijk, want in die beticht.’ november 2018 19 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj BEELD: BEELD: ROBIN VAN LONKHUIJSEN/ANP

Zie jij jezelf als bruggenbouwer? ‘Ik doe in elk geval mijn best om in De Nieuwe Maan alle verschillende stemmen te laten horen en met elkaar in Fidan Ekiz gesprek te brengen. Ik nodig een salafistische prediker ­(Rozenburg, uit, maar ook iemand als Jan Roos.’ 1976) is dochter Er kwam veel kritiek toen jullie Roos inviteerden. van Turkse gast­ ‘Klopt. “Hoe kun je zo’n man een podium geven?”, arbeiders. Haar ­zeiden islamitische en regressief linkse kijkers. Anderen vader was lasser, hadden grote moeite met die salafist. Maar ik denk: wil haar moeder je dan dat zo’n prediker die griezelige dingen over vrou- schoonmaakster. wenbesnijdenis alleen achter de gesloten deuren van de HET VERBODEN ONDERWERP Na de School moskee zegt?’ Een jou welbekende publicist is vaak beschuldigd van voor Journalis- Moet je voorzichtiger zijn in je AD-columns nu je extreemrechtse praat. tiek ging ze aan De Nieuwe Maan presenteert? ‘Ik heb het liever niet over Wierd. Als ik in interviews de slag bij het ‘Nee. Totaal niet. Dat heb ik ook meteen gezegd. Eerder uitspraken van mezelf over hem teruglees, word ik daar Rotterdams heb ik andere aanbiedingen laten gaan vanwege die nooit gelukkig van.’ Dagblad. Ze voorwaarde.’ We kunnen er moeilijk omheen. Integratie is ook zíjn werd corres- Heb je het gevoel dat het goed gaat met het onderwerp. Hij ondervond zoveel weerstand dat hij 16 pondent voor integratiedebat? De kampen graven zichzelf steeds oktober stopte met twitteren. RTL en de GPD dieper in en bestoken elkaar op Twitter met steeds ‘Heel verstandig.’ in I­stanboel. zwaardere projectielen, lijkt het wel. Elke keer als hij zich op Twitter naar buiten waagde, Daarna volgde ‘Toch gebeurt er in het “midden” ook van alles. We stond er een groepje heren klaar om hem af te rossen. een baan als hebben nu vrouwen met een migrantenachtergrond als Cabaretier Erik van Muiswinkel noemt de vader van je redacteur bij Nadia Ezzeroili, Shirin Musa, Aylin Bilic en Elif Isitman kind zelfs onverbloemd een fascist. Pauw & Witte­ die zich op een goede manier in het debat mengen. Ook ‘Tja, wat moet ik hier over zeggen. Ik word er vooral man. Nausicaa Marbe schrijft prima columns. Ze valt links verdrietig van.’ In 2010 maakte én rechts aan, is volkomen fair. Net als Bart Nijman van Geldt hier: wie zoals Duk uitdeelt, moet ook kunnen ze de 5-delige GeenStijl in zijn columns voor Nieuwe Revu. Erdal Balci incasseren? serie Veerboot vind ik ook goed.’ ‘Natuurlijk moet Wierd tegen een stootje kunnen. Maar naar Holland. Ben jij eigenlijk voor quota om meer vrouwen aan de een term als fascist slaat nergens op.’ In 2016 volgde top – en aan tafel bij talkshows – te krijgen? Wierd Duk is geen fascist? de serie De pen ‘Nee! Ik ben zó tegen quota. Over Pauw wordt ook ‘Natuurlijk niet! Wierd is fel, zeker in zijn tweets. We & het zwaard. gezegd: er zitten te weinig vrouwen aan tafel. Nou, ik hadden ook vaak meningsverschillen. Als hij weer eens BNNVARA zond heb er gewerkt, en vrouwelijke gasten vinden is echt klaagde dat het “andere geluid” niet te horen was in 11 oktober het ­prioriteit nummer één. Maar vrouwen zeggen te vaak de media, zei ik: “Man, je bent elke avond op tv!” Maar eerste deel nee.’ Wierd is wel een heel intelligente man. Een die vindt dat uit van Vrouw En een voorrangsbeleid voor Nederlanders met een hij Nederland moet beschermen tegen allerlei kwaad, op Mars, over migratieachtergrond? zoals de invloed van de politieke islam. Hij is oprecht feminisme. ‘Ook niet. Positieve discriminatie werkt niet, want dan bezorgd, en soms geef ik hem gelijk. Alleen gedraagt hij Sinds moet je bewijzen dat je de baan verdient. Ik zeg: neem zich nogal eens als een olifant in een porseleinkast.’ september gewoon de beste kandidaat aan.’ Ben je wel eens in de verleiding gekomen om de presenteert Toen je in 2000 met een diploma op zak afscheid nam ‘fascisme’-roepers een briefje te schrijven? Iets als: ‘Je ze De Nieuwe van de School voor Journalistiek, kreeg je het advies: weet duidelijk niet over wie je het hebt, dus doe even Maan (NTR). ‘Word niet die journalist die alleen over multiculti- normaal met je “fascist”.’ Verder schrijf onderwerpen schrijft’. ‘Ik heb Wierd wel een keer gevraagd of we iets moesten ze columns ‘En nu presenteer ik De Nieuwe Maan. Want ik merk dat doen toen een schelder ons kind erbij haalde. Dan word voor het AD. dat toch wel heel erg míjn onderwerp is – noem het een ik giftig. Maar zo’n actie heeft geen enkele zin. En ach, Van 2013 tot niche. En de discussie erover kan echt beter. Genuan- Wierd is groot genoeg om voor zichzelf op te komen.’ 2017 was ze ceerder.’ getrouwd met Door je achtergrond heb je in dit dossier een Enkele dagen na het interview meldt haar ex-partner journalist Wierd voorsprong op anderen. Als jij een artikel over, pak hem zich gewoon weer op Twitter. Zijn fans verwelkomen Duk (1959). Met beet, windmolens zou schrijven… hem met open armen. hem heeft ze ‘Dan zou dat een heel slecht stuk worden, haha.’ Ekiz houdt haar tweet kort. ‘Heintje Duk.’ zoon Ferran (5). foto dna 20 www.villamedia.nl Naar foto’s kijk je. Theo Audenaerd, oud- beeldredacteur bij de Volkskrant, doet meer. Hij vertelt het verhaal achter een foto. november 2018 21 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

‘Ik ben niet meer in dienst bij het ANP, maar cover nog wel altijd het koninklijk huis voor hen’, zegt freelance fotograaf Robin Utrecht die op 23 oktober naar Engeland toog om het twee- daags staatsbezoek van het Nederlandse koningspaar vast te leggen. ‘Er waren drie persvakken bij de Horse Guards Parade waar de begroeting met de queen ­mother zou plaatsvinden. Vooraf had ik op internet bekeken hoe zo’n begroeting in zijn werk gaat. Zo wist ik waar ik de meeste kans op vrij zicht had. Liefst zag ik de trap van opzij. Dat leek mij het mooiste beeld opleveren. De Engelsen hadden alles super strak geregeld. Strenger dan elders, naar mijn idee. Dus het was ook een kwestie van geluk dat ik precies daar werd neergezet waar ik wilde. Stipt twee uur voor aanvang meldde ik mij voor een laatste security-check en dan begint het lange wachten. Twee uren waarin je niets kunt doen. Koningin Elizabeth verschijnt als eerste bij de trap. Ze is kleiner dan ik dacht. De auto met de Oranjes en Charles en Camilla komt eraan. Naast me krijgt de enige Engelse fotograaf in mijn vak ruzie met een Nederlandse tv-ploeg. Er wordt over en weer gescholden. Veel aandacht kan ik daar niet aan geven, want ik moet geconcentreerd blijven. Onze koning komt de trap op en moet diep door de knieën om Elizabeth te begroeten met een zoen. Mijn camera jaagt er twaalf beelden per seconde doorheen. Even hapert hij om de eerste beelden weg te schrijven en dan weer door. Precies een minuut duurt het ceremonieel. Alles voltrekt zich in stilte. Ook in het persvak wordt niet gepraat. Na het spelen van de volks­ liederen en nog wat handen schudden vertrekt het hele pers- circus naar Westminster ­Abbey. In de bus daarheen maak ik alvast een ruwe selectie. Meteen erna zie ik kans veertig beelden te bewerken en te versturen. Dat ik goed werk afleverde blijkt een dag later wel uit de vele plaatsingen. Vrijwel alle bladen in Nederland geven de voorkeur aan mijn foto’s boven die van Reuter en AP. Dat voelt goed.’ persoonlijk 22 www.villamedia.nl

Dilemma’s bij een zoektocht naar de waarheid

Heeft mediaorganisatie Free Press Unlimited (FPU) censuur gepleegd of heeft De Correspondent twee artikelen geschreven die rammelen? Dat zijn vragen waar Anneke Verbraeken onderzoek naar heeft gedaan. Haar reconstructie staat online op onze site. Hier een verslag van haar zoektocht, die een onverwachte wending krijgt: FPU jokt glashard om de eigen organisatie te beschermen. tekst ANNEKE VERBRAEKEN

September zetten of censureren. Die verliest 2017. Ik ben in Benin, Afrika, als het alle geloofwaardigheid. Maar als het eerste artikel van Maite Vermeulen niet waar is, dan zou De Corres­pon­ op De Correspondent wordt gepubli- dent misschien van een mug een ceerd. Van schrik gooi ik bijna mijn olifant hebben gemaakt. En ook oploskoffie om als ik lees dat Free daar wilde ik niet aan. Het medium Press Unlimited (FPU) de redactie staat bekend als betrouwbaar. van Radio Tamazuj, zou hebben De managers beschuldigen FPU van Eind januari 2018 verschijnt een gecensureerd. Radio Tamazuj is censuur. Dat is nogal wat voor een tweede artikel over FPU en Radio een project van FPU en zendt via de organisatie die zich sterk maakt Tamazuj bij De Correspondent. korte golf uit in Zuid-Soedan. Het voor onafhankelijke journalistiek in Twee Soedanese journalisten FPU-kantoor in Amsterdam zorgt probleemgebieden. beschuldigen FPU opnieuw van cen- voor fondsen, fungeert als uitgever Ik voel me ongemakkelijk als ik het suur en van de problemen bij Radio en als projectcoördinator. De redac- artikel van Vermeulen lees. Ik ben Tamazuj. Onderaan het artikel ont- tie van het radiostation zit ergens in Benin, mede dankzij een bijdrage staat een fikse discussie die je kunt in Afrika. van de Postcodeloterij via, jawel, samenvatten als ‘welles-nietes’. Al Het artikel beschrijft heftige pro- FPU. Als het waar is, dan is FPU lezend neem ik een besluit. Voor blemen tussen FPU en de managers voortaan voor mij als subsidieloket Villamedia maak ik een reconstruc- van Radio Tamazuj naar aanleiding taboe. Een organisatie als FPU kan tie. Ik wil weten hoe het zit. Ik praat van het stopzetten van subsidie. haar eigen redacties niet onder druk met De Correspondent en FPU, reis november 2018 23 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

naar Afrika, spreek daar met de ‘spijkers op laag water zoeken’ kon Na mijn onderzoek moest ik con- redactiemedewerkers, mail met meegeven. Na de reactie van FPU stateren dat Vermeulen voor beide oud-medewerkers. Iedereen werkt paste De Correspondent het artikel artikelen met name geput had uit mee en geeft blijk van enorme be- op tien punten aan, waaronder drie informatie van ex-medewerkers trokkenheid. Het wordt een enorme inhoudelijke. die met ruzie waren vertrokken. puzzel. Ik doe er maanden over om Ze behoorden tot eenzelfde kamp: die te leggen. Wat veel beter had gekund was allen waren bijna vanaf het begin Uiteindelijk concludeer ik, dat het de toepassing van hoor en weder- betrokken bij het radiostation. eerste artikel van De Correspon- hoor. Voor het eerste artikel werd Ze werden ook wel de ‘founders’ dent geen grote onjuistheden bevat. niet gesproken met FPU en kreeg genoemd. Dat zorgde voor een een- De lijst van 32 ‘fouten’ die FPU de organisatie maar 24 uur om te zijdig beeld over de relatie van FPU instuurde na publicatie, bevatte ook reageren. Dat had anders gekund, zo met Radio Tamazuj. Door slechts een aantal punten die je de definitie erkent De Correspondent achteraf. informatie te betrekken van één persoonlijk 24 www.villamedia.nl

kamp, kon Vermeulen niet weten in vaste dienst nemen en de hoofd- of ze alle relevante stukken in bezit redacteur van destijds, Hildebrand had. Ook kon ze niet controleren of Bijleveld, gaat daar dwars tegenin ze werd gebruikt door dat ene kamp door haar toch een contract aan te dat vijandig stond tegenover FPU. bieden. De conclusie van het eerste artikel klopte, maar de weg er naar toe En dan neemt mijn onderzoek een vertoonde fikse gaten. ‘Ik heb onverwachte wending. Tot die tijd Ik concludeerde ook dat als De nu zelf te werkte iedereen volop mee. Maar ­Correspondent meer tijd in onder- nu FPU ziet dat ik de situatie met de zoek had gestopt, het tweede artikel maken Soedanese journaliste opneem in waarschijnlijk niet geschreven met dat mijn reconstructie, wil ze opeens zou zijn, omdat het sterk leunde wat ik on- het voorval buiten de publicatie op twee rancuneuze journalisten. derzocht: houden. En voert de druk op mij ­Vermeulen voerde in het artikel het onder langzaam op. Eerst vraagt de beide journalisten als twee van el- druk zet- directeur van Radio Tamazuj om kaar onafhankelijke bronnen op die er niet over te schrijven, daarna de elkaars verhaal bevestigden, terwijl ten van woordvoerder van FPU en uiteinde- ze in feite al jaren goed bevriend journa- lijk krijg ik een emotioneel belletje waren; vier handen op een buik. het communicatieve en organisato- listen om van FPU-directeur Leon Willems. De Correspondent vond mijn rische vlak. Het waren meestentijds iets niet te Hij zal mij stukken sturen waaruit conclusie over het tweede arti- goede, betrokken journalisten, publice- blijkt dat hen niets te verwijten valt. kel volstrekt onterecht: het was maar dat maakt je nog niet tot een ren’ Ik krijg de stukken, maar vind ze bedoeld als follow-up en had een fantastisch manager. Daarnaast had niet overtuigend. Een paar dagen ‘nieuwsig’ karakter. Maar als ik naar FPU als uitgever, fondsenwerver, later krijg ik hem weer emotioneel het karakter en de lengte van beide projectleider en beschermer van het aan de lijn. Ik mag niet over de jour- artikelen kijk, dan zie ik weinig ver- vrije woord wel heel veel petten op. naliste schrijven, want dat betekent schil. Trouwens dat was niet mijn Dat kon niet anders dan problemen het einde van zijn organisatie, zo punt van kritiek. Het ging om twee geven. Achteraf zei FPU zich deze bezweert hij. Hij zegt het nog maar eenzijdige, rancuneuze bronnen die kritiek aan te trekken en er wat mee eens: ze hebben altijd oprecht nauw bevriend waren met elkaar; te willen doen. gehandeld en de journaliste nooit ik bleef dan ook bij mijn conclusie. willen ontslaan. Ik blijf twijfelen Half juni 2018 stuur ik de recon- en zoek door. Uiteindelijk vind ik Censuur is een delicaat begrip en structie en mijn conclusies naar het bewijs: Willems heeft glashard dus vroeg ik Huub Evers, voormalig iedereen die heeft meegewerkt. tegen me gejokt. FPU wilde wel docent ethiek en lid van de Raad Ook naar de mensen die in eerste degelijk het dienstverband van de voor de Journalistiek om naar de instantie niet reageerden, omdat journaliste beëindigen. zaak te kijken. Hij concludeerde dat ze wel uitgebreid worden genoemd. FPU niet censureert als de smalle Pas toen werd me duidelijk hoe het Het brengt een nieuw dilemma: definitie wordt gehanteerd; er onderwerp ‘leefde’ bij iedereen. Er zal ik er over publiceren? Zou waren geen artikelen van de website volgde een stortvloed aan com- het FPU echt zwaar beschadigen gehaald. Maar er is wel sprake van mentaren en aanvullingen. Ik kreeg zoals ­Willems zegt? En zo ja, is het censuur als gekeken wordt naar de verdrietige én boze mensen aan de verhaal dat waard? Ik heb nu zelf te brede definitie: FPU had zowel de lijn. Niemand was echt blij. ­maken met dat wat ik onderzocht: redactie als de hoofdredacteur ge- Toch gaven al die reacties mij weer het onder druk zetten van journa- maand ‘niet verder te gaan met het nieuwe informatie, zodat ik de De uitgebreide listen om iets niet te publiceren. En versie van publiceren van artikelen in deze lijn’. reconstructie verder kon verfijnen. had niet verwacht dat een Neder- dit artikel en Zo kreeg ik meer zicht op het begin de volledige landse organisatie die zegt pal te Verder kon ik via de reconstructie van alle ellende: de interne discus- reconstructie staan voor onafhankelijke journalis- concluderen dat zowel bij Radio sies over de contractverlenging voor zijn te tiek in probleemgebieden, ronduit Tamazuj als bij FPU de verschil- een doodzieke, voorheen uiterst lezen op jokt om de eigen organisatie te villamedia.nl: lende managers niet altijd even succesvolle, Soedanese journaliste. beschermen. Redenen genoeg wel tek.st/f2 goed hun werk hadden gedaan op FPU wil deze zieke journaliste niet te publiceren. november 2018 25 de maand / de mensen / dossier / de meningen / de nvj arbeidsmarkt Cijfers: Herstel arbeidsmarkt zet door 26 Interview: Nog geen geraniums voor Felix Meurders 28 Wordt het niet eens tijd dat je vertrekt? Exit-regelingen in de journalistiek: 32 Sabien Froger gaat over zo’n 50 jaar met pensioen 36 BEELD: BEELD: VANBEETS | DREAMSTIME.COM cijfers 26 www.villamedia.nl 1282 journalisten krijgen een uitkering via de Herstel Werkloosheidwet* arbeidsmarkt zet door

HET AANTAL JOURNALISTEN MET EEN WW-UITKERING LIEP 7,1 procent van hen een uitkering via de WW. Op het HET AFGELOPEN JAAR FLINK TERUG. VOOR VROUWEN EN dieptepunt van de arbeidsmarkt, in juli 2016, was dat OUDEREN IS HET RELATIEF GEZIEN LASTIGER OM AAN DE BAK TE KOMEN. BIJNA TWEE OP DE DRIE 50-PLUSSERS ZIT LANGER nog 10,4 procent. DAN EEN JAAR IN DE WW. DAT BLIJKT UIT DE CIJFERS VAN HET UWV DIE VILLAMEDIA ANALYSEERDE. 50-plussers lastiger aan de bak tekst NICK KIVITS De werkloosheid onder journalisten daalt in alle leef- tijdsgroepen. Zowel 50-plussers als 50-minners zitten minder vaak werkloos thuis. De daling verloopt ook redelijk gelijk: in beide groepen daalde het aantal jour- nalisten met een WW-uitkering het afgelopen jaar met ongeveer 20 procent, al was de daling onder 50-minners Het gaat de goede kant op met net iets steiler. Er zijn wel méér werkloze journalisten de journalistieke arbeidsmarkt. Het aantal journalisten onder de 50 jaar dan erboven, maar dat komt ook door- dat thuis zit met een WW-uitkering is in jaren niet zo dat de groep werkenden in die leeftijdsklasse groter is. laag geweest. In augustus 2018 (de meest recente cijfers 56 procent van alle journalisten in de WW is jonger dan ten tijde van de publicatie) kregen 1282 journalisten een 50 jaar. uitkering via de Werkloosheidwet. Dat zijn er ongeveer Ondanks dat goede nieuws blijkt het voor 50-plussers evenveel als zes jaar geleden, vlak voordat de werkloos- nog wel lastiger om weer aan de bak te komen dan voor heid onder journalisten explosief steeg. hun jongere collega’s. Oudere journalisten zitten vaker langer in een uitkeringssituatie. Bijna twee op de drie Vooral het laatste jaar ziet de markt er rooskleuriger 50-plussers die in de WW komen (60 procent), zit daar uit. Tussen september 2017 en augustus 2018 daalde langer dan een jaar in. De helft van die groep (één op het aantal journalisten in de WW met ruim 21 procent. de drie 50-plussers) zit er zelfs langer dan twee jaar in. Ervan uitgaande dat Nederland 18.000 journalisten Journalisten onder de 50 zijn veel vaker sneller weer telt (zoals Villamedia in 2015 becijferde) krijgt daarmee aan de bak. Twee derde van hen zit korter dan een november 2018 27 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

*Voor alle cijfers geldt dat het de stand is 3,9% van augustus 2018 van de totale beroepsbevolking is werkloos* 55,5 % van alle journalisten half jaar in de WW. Het beeld kan enigszins vertekend met een WW-uitkering zijn doordat jongere journalisten vanwege een korter werkverleden vaak minder lang recht hebben op een is vrouw* WW-uitkering.

Mannen versus vrouwen: schevere verhouding Afgegaan op de WW-uitkeringen daalt de werkloosheid onder journalisten over de hele linie: niet alleen wan- neer je kijkt naar leeftijd, maar ook wat betreft geslacht. Zowel mannen als vrouwen zitten minder vaak in de WW dan een paar jaar geleden. Maar het aantal uitke- ringen loopt bij vrouwen wel wat minder snel terug dan bij mannen. Mede daardoor is het grootste deel van de WW-ontvangende journalisten vrouw. Dat is al jaren zo, maar de verhoudingen groeien wel steeds schever. 7,1% Drie jaar geleden, in augustus 2015, waren er nog net iets meer mannen werkloos dan vrouwen. Na die procent van de maand werd het gat tussen de twee geslachten telkens journalisten zit een beetje groter. Tijdens de laatste flinke dip op de arbeidsmarkt in 2016 kwamen er aanzienlijk meer werk- in de WW* loze vrouwen bij dan mannen. En mannelijke collega’s kwamen ook na die dip weer sneller aan de bak. Van alle journalisten met een WW-uitkering was in augustus 2018 55,5 procent vrouw. Opvallend is dat de vrouwen vooral onder de jongere groep werklozen flink oververtegenwoordigd zijn. Het de meest recente editie van de Monitor Freelancers en aantal vrouwelijke collega’s jonger dan 50 jaar in de WW Media gaf 38 procent van de zelfstandigen aan niet of ligt bijna twee keer zo hoog als het aantal WW-ontvan- amper rond te kunnen komen. Van alle freelancers die gende journalistes dat 50-plus is. Bij de mannen is dat het onderzoek invulden, zegt 42 procent in grote tot andersom: daar zitten de 50-plussers vaker werkloos zeer grote mate financieel afhankelijk te zijn van hun thuis dan de jongere journalisten. Maar ook hier is bij partner. alle groepen een daling te zien. Het aantal uitkeringen Hoewel de journalistieke arbeidsmarkt herstel laat loopt terug onder zowel jongere als oudere mannelijke zien, is de HBO Keuzegids niet heel positief over de journalisten én jongere en oudere vrouwelijke collega’s. ’Onder baankansen. Van alle pas afgestudeerde HBO-studenten freelan- journalistiek is dan wel 85 procent aan het werk, maar Freelancers en studenten cers heerst veel jonge journalisten gaan volgens de gids als freelan- Ondanks een scherpe daling is de werkloosheid onder nog veel cer aan de slag. Mede daardoor ligt het bruto maandin- journalisten nog altijd hoger dan in veel andere bran- komen laag (2020 euro) en is slechts 34 procent van de ches. De werkloosheid onder de totale beroepsbevolking verborgen studenten blij met hun startpositie. De HBO Keuzegids was in augustus 2018 3,9 procent. Daarnaast heerst werkloos- beoordeelt de baankansen voor jonge journalisten tot onder freelancers nog veel verborgen werkloosheid. In heid’ 2022 nog altijd als slecht. Nog geen geraniums voor Felix Meurders

Even zag het ernaar uit dat Felix Meurders om zijn leeftijd moest wijken als presentator van Spijkers met Koppen. Want tja, 72 jaar. Maar Meurders is nog lang niet toe aan een lege agenda. tekst LINDA NAB beeld KOEN VAN WEEL/ANP KIPPA

Felix Meurders, Dolf Jansen en premier Mark Rutte op 7 oktober tijdens het 30-jarig jubileum van Spijkers met Koppen in koninklijk theater Carré.

interview 30 www.villamedia.nl

Die boodschap kwam nadat er een storm van collectieve verontwaardiging opstak over je aanstaande vertrek. Er was een petitie, er waren spandoeken… ‘Ik ben vijf dagen lang onafgebroken bezig geweest met appen, mailen en telefoneren. Uitnodigingen van RTL Late Night en Pauw heb ik beleefd afgewezen. Daar had ‘Ik heb het ik helemaal geen zin in. Zeker niet met het oog op ons leukste jubileum, een week later. Dat moest een feest worden. vak van Bovendien hou ik er niet van om op de man te spelen. de wereld. Dat is mijn stijl niet. De petitie op internet was opgesteld door een jongeman Ik kan er van nota bene 29 uit Den Bosch. Hij had een aantal al mijn redenen op papier gezet waarom het programma moet energie in blijven zoals het is, die ik zelf nog niet eens had bedacht. kwijt.’ Dat Dolf en ik een onwrikbaar duo zijn, met een unieke chemie, bijvoorbeeld.’

Je reageert best laconiek op dit alles. Is dat omdat je na al die jaren wel weet hoe omroeppolitiek werkt? ‘Nee dat is het niet. Je weet nooit hoe de hazen lopen in de omroepwereld. Met de constructie zoals die nu Op het moment dat er bij Villamedia bestaat, verdwaal je als maker hopeloos in de Bermuda­ werd nagedacht over een artikel over hoe de arbeids- driehoek van NPO, omroepen en je eigen omroep, in markt er voor je bij ligt als je enigszins op leeftijd mijn geval BNNVARA. geraakt, viel al snel de naam Felix Meurders. Want 72 De discussie over mijn vertrek speelde binnenskamers jaar, en nog altijd een onvermoeibaar icoon op de Ne- al langer, dus voor mij was het inmiddels min of meer derlandse radio. Daar is hij sinds eind jaren 60 onafge- oud nieuws. Ik ben mijn hele werkzame leven freelancer broken op te horen, en nog altijd presenteert hij samen geweest; elk jaar krijg ik een soort voetbalcontract. En met Dolf Jansen op zaterdagen Spijkers met Koppen, in januari kreeg ik te horen dat dit mijn laatste contract het populaire NPO Radio 2 programma dat afgelopen zou zijn. Maar rond het 30-jarig jubileum van Spijkers maand zijn 30-jarig bestaan vierde. Aanleidingen te met Koppen kwamen er interviewaanvragen. En toen over, en dus stuurde de redactie een interviewverzoek. de AD-journalist in kwestie vertelde dat hij had gehoord En prompt kopte het AD de volgende ochtend: ‘Felix dat ik weg moest en vroeg of dat juist was, heb ik ge- Meurders moet plaatsmaken bij radioklassieker Spijkers woon antwoord gegeven. Tot mijn verbazing heeft hij met Koppen’. BNNVARA laat weten ‘een nieuwe gene- daar een hele pagina in de krant aan gewijd.’ ratie luisteraars aan te willen boren’. Meurders werd gewogen, en te oud bevonden. Dat kan je toch niet verbaasd hebben? ‘Ik vond het wel erg veel aandacht. Een paar regels Hoe is het als je krijgt te horen: bedankt, maar we zouden voldoende geweest. Maar goed, toen was de vinden je te oud? beer los. Achteraf vind ik het mooie ervan: dat er zoveel ‘Dat is nooit tegen mij gezegd. Wel viel voortdurend de aandacht was voor radio. Dat had ik niet verwacht. De term ‘vernieuwing’. Mijn wedervraag was dan: “zijn meeste belangstelling gaat toch altijd uit naar televisie. jullie niet tevreden over de manier waarop ik presen- Televisie, televisie, televisie. Dan Netflix en allerlei teer? Is dat te weinig vernieuwend?” Nee, dat was niet andere streamingdiensten. En radio bungelt er meestal het geval. En oud? Zo voel ik me helemaal niet. Er is ver onder.’ ook niks mis met mijn lichamelijke gesteldheid. Ik heb nog nergens last van. Volgens mij moet het gaan over Wat breng jij bij Spijkers, dat een ander – misschien de kwaliteit die je levert. Ik heb geen enkel inhoudelijk jonger iemand – niet heeft? argument gehoord waarom ik te oud zou zijn voor dit ‘Laten we wel wezen: iedereen is vervangbaar. Als er programma. En kennelijk is dat ook nu weer niet het een jong, aanstormend talent klaar zou staan om me te geval, want ik mag blijven.’ vervangen, waarvan ik denk dat hij of zij goed is voor november 2018 31 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

het programma, dan maak ik ruim baan. En als het op Al 23 jaar pre- prijs wordt gesteld ben ik niet te beroerd om de nodige senteert Felix tips kunnen geven over wat je als presentator het beste Meurders (72) kunt doen of laten. Maar ik heb nog niet gehoord dat er het NPO Radio 2 iemand is gevonden.’ programma­ Spijkers met Heb je ooit eerder druk ervaren om plaats te maken? koppen. ‘Nee. Komt denk ik ook omdat ik nog tamelijk jong van Meurders is geest ben. Het is een beetje lullig om het over jezelf te sinds eind jaren zeggen, maar doorgaans word ik veel jonger geschat.’ 60 op de radio Lachend: ‘Dus ik denk dat ze het al die tijd gewoon niet te horen. Hij in de gaten hadden.’ raakte ver- knocht aan het Heb je ooit zelf overwogen om met pensioen te gaan? medium toen hij ‘Nee nooit. Waarom moet je stoppen als je 65 bent? Kun als kind naar de je me daar een antwoord op geven?’ verslagen van de watersnood- Omdat het mag? Omdat het kan? Of omdat je een keer ramp luisterde, wilt uitslapen op zaterdagochtend? in februari 1953. ‘Uitslapen, wat is dat? Ik heb het leukste vak van de Meurders begon wereld. Ik kan er al mijn energie in kwijt. En bovendien zijn carrière bij maak ik deel uit van een geweldig programma. Elke ‘Ik ben heel benieuwd wat die andere plek dan moet Radio Luxem- zaterdag zit ik te genieten. Het is echt een feest om te behelzen. Ik heb nog geen idee. Er is naar gezocht, maar burg en de NOS maken. Als je toch een baan hebt die je, zoals in mijn er is tot nu toe niks gevonden.’ op Hilversum 3­, geval, als je hobby kunt beschouwen, waarom zou ik waar hij bekend- dan geraniums moeten gaan kopen?’ Heeft Jan Slagter al gebeld? heid kreeg met Er zijn zoveel mensen die nog willen doorgaan. Bert ‘Slagter? Na mijn aangekondigde vertrek begin dit jaar, de Nationale ­Wagendorp schreef onlangs in zijn column dat hij wil heb ik met hem gesproken. Temeer omdat BNNVARA Hitparade. Sinds doorgaan tot zijn 100-ste. Hij suggereerde: als ik nu toen liet weten waarschijnlijk niets voor mij te kunnen 1974 werkt hij doorga, dan kan een ander eerder stoppen. De leef- betekenen. Dat deed ik met pijn in mijn hart, want ik voor de VARA, tijdsgrens om met pensioen te gaan, zou niet zo rigide ben mijn hele leven al verknocht aan die omroep. Ik en presenteerde moeten zijn. Je kunt niet iedereen over één kam scheren. werk er vanaf 1974. Ik zou het heel triest vinden om de programma’s Ik kan me heel goed voorstellen dat mensen die hun VARA te verlaten. Ik ben dan ook blij dat ik vooralsnog als In de Rooie hele leven zwaar werk hebben verricht, of niet zoals ik mag blijven.’ Haan, Gesode- de baan van hun leven hebben, op een gegeven ogenblik meurders en De blij zijn dat ze er een punt achter kunnen zetten. Maar Hoe gaat het nu verder? Er is een bezuiniging van 20 Nieuws BV. Op laat mij nog gewoon even lekker doorgaan. procent aangekondigd voor Spijkers met Koppen vanaf tv presenteerde januari. En er moet dus ‘vernieuwd’ worden. hij jarenlang Een argument dat je vaak hoort als oudere journalisten ‘Dat zijn voorlopig de plannen. De Sterinkomsten vallen het consumen- richting de uitgang worden gedirigeerd, is dat ze niet tegen en daardoor moet er op televisie en – dat weten tenprogramma meer mee kunnen komen met de snelle veranderingen veel mensen niet – ook op radio bezuinigd worden. De Kassa en het in het vak. Online, vloggen, social media… NPO heeft ervoor gekozen om op Radio 2 alleen op de mediaprogram- ‘Beheers ik allemaal. Echt. Ik was zo ongeveer de eerste programma’s in het weekend te bezuinigen. Ik ben ma De Leugen in Nederland met een iPhone, op Francisco van Jole na. ervan overtuigd dat we Spijkers niet kunnen maken met Regeert. In 2012 Die was net een weekje eerder. Ik monteer films, thuis 20 procent minder. ontving hij de op m’n Apple. Ik zit niet op Facebook en Twitter. Maar ik Maar waarschijnlijk is het zo dat de 40 miljoen die het Marconi Award volg het wel.’ kabinet onlangs heeft toegezegd, voor een groot deel te- voor zijn gehele ruggaat naar de programma’s. Wat dat voor ons betekent radio-oeuvre. Jij mag voorlopig blijven, en er wordt gekeken naar een weten we waarschijnlijk niet eerder dan eind december. plek voor je op een andere zender, zei het Hoofd Radio Maar ik heb goede hoop dat de ergste kou uit de lucht is. a.i. Peter de Vries in het AD. Eind goed, al goed.’ beeldreportage 32 www.villamedia.nl

Vertrektijd

Met exit-regelingen verleiden mediabedrijven hun oudere Een journalist die anoniem wil blijven, heeft onlangs medewerkers afscheid te nemen. Honderden journalisten een vertrekregeling voor 60-plussers aangeboden gekre- hebben er al – fluitend of morrend – gebruik van gemaakt. gen. Het voorstel was financieel aantrekkelijk, maar hij Ook Ineke Spoorenberg, Bart Jungmann en Corine moest tekenen dat er sprake was van een onoverbrug- van Dijk maakten gebruik van zo’n vertrekregeling. baar conflict. Anders kwam hij niet in aanmerking voor tekst JOLAN DOUWES beeld TJITSKE SLUIS een WW-uitkering. De journalist vindt dat een nare manier van afscheid nemen. ‘Ik heb rondgevraagd bij kennissen. Zij zeggen dat zo’n afspraak ook bij andere bedrijven gebruikelijk is. Mij stuit tegen de borst dat de maatschappij er dan voor moet opdraaien. Bovendien zou ik dan onder het regime van het UWV vallen. Ik moet vier keer per maand blijven solliciteren.’ Een werknemer hoeft niet te accepteren dat een conflict de reden is van vertrek, vindt De Winter. ‘In de vaststel- lingsovereenkomst die hij mede ondertekent, kan beter Gesprek tussen verslaggever X staan dat de reden is toe te schrijven aan de werkgever.’ en adjunct-hoofdredacteur Y, belast met personeels­ Volgens de NVJ-onderhandelaar komt het niet vaak voor zaken: ‘Joh, je bent nu 60 jaar. Wordt het niet eens tijd dat het UWV deze overeenkomst toetst. Maar ze kan dat je nadenkt over je vertrek? Er gaat hier veel verande- zich voorstellen dat de journalist er niet mee akkoord ren. Heb je nog wel zin om al die nieuwe ontwikkelingen gaat. bij te benen?’ Er zijn journalisten die liever in het harnas sterven Komen er altijd jonge werknemers in de plaats voor de dan met pensioen gaan. Zij laten zich niet met zachte oudere medewerkers die vertrekken? Volgens Gerard dwang naar de uitgang duwen. Honderden journalisten Schuiteman, bestuurder van de Stichting Regionale zijn de afgelopen vijf jaar wél akkoord gegaan met een Publieke Omroep, is dat wel de bedoeling van de PTO- vertrekregeling. regeling bij de publieke omroepen. De afkorting staat Hoeveel het er precies zijn, kan Annabel de Winter niet voor Partiële terugtreding Ouderen. zeggen. Maar de CAO-onderhandelaar van NVJ vertelt ‘De uren die vrijkomen, worden in principe altijd opge- – op de laatste werkdag voor haar pensioen – dat uitgeve­ vuld.’ Vanaf tien jaar voor hun pensioen kunnen om- rijen ouderen op grote schaal exit-regelingen bieden. roepmedewerkers minder werken. Ze leveren een deel Tijdens de crisis was het een bezuinigingsmaatregel van hun salaris in, maar hun pensioenopbouw houden of onderdeel van reorganisaties, nu maken ouderen ze. Dit jaar is de CAO-regeling verruimd. Schuiteman plaats voor jongeren. De Winter heeft er zelf afspraken voegt eraan toe dat deze afspraak er bij de publieke over gemaakt met werkgevers als de Persgroep, Sanoma omroep op initiatief van werknemersorganisaties is en Telegraaf Media Groep. Ook landelijke en regionale gekomen. ‘Het is niet zo dat we aandringen op vertrek ­omroepen proberen zo de doorstroom te bevorderen. van ouderen.’ Voor het eerst bieden dagbladen, tijdschriften en Snel beslissen digitale redacties dit jaar een soortgelijke regeling aan Ook buiten CAO- en sociaal plan-afspraken om bieden onder de noemer ‘Generatiepact’. Van De Winter mogen werkgevers vrijwillige regelingen aan, weet de NVJ- werkgevers daar wel wat meer ruchtbaarheid aan geven, onderhandelaar. ‘Het aanbod kan dan lager uitvallen want ‘het loopt nog geen storm. En de garantie dat er dan wat we hebben afgesproken. Oudere werknemers jonge journalisten voor terugkomen, willen werkgevers moeten zich niet met minder laten afschepen. Wij horen bij de uitgeverij niet geven’. dat ze soms te snel moeten beslissen, anders geldt een De anonieme journalist vindt de nieuwe regeling wel aanbod niet meer.’ gunstig – hij overweegt ja te zeggen. - - / de mensen / de meningen / de nvj / de de maandde / dossier buurt. Ze geeft Italiaanse les aan Duitsers en heeft vaak in elk geval vijf jaar te blijven.’ komt weleenskomt twijfel. de ‘Maar ik heb me voorgenomen het plafond en een grote tuin. In verte de zie ik Alpen de liggen.’ De ex-redacteur voelt zich thuis in haar nieuwe plan bovendrijven. Ze gaf zich op voor het tv-program Omdat ze Italiaans heeft gestudeerd, kwam een oud ma ‘Droomhuis Gezocht’. ‘Toen mijn partner nog leefde, Met een of nooit.’ nu cameraploeg ging Spoorenberg naar Piemonte. Het eerste huis dat ze bekeken, was met En laatst heb ik nog een lange wandeling gemaakt met ziek ben, mijn komt buurvrouw een pan soep brengen. wilde hij niet in Italië wonen. Na mijn ontslag was het: etentjes met vele de Nederlanders die er wonen. ik ‘Als een raak. ‘Ik vind het nog steeds knus, met balken aan vier Italiaanse vriendinnen.’ Als het mist en regent,

33

- - ‘IN DE VERTE ZIE IK DE ALPEN’ barcaro, een dorp inwoners. met 319 beschrijft haar pensionado-bestaan in Italië met humor. in Oud-NOS-redacteur Piemonte’. Ineke Spoorenberg ik gruw van technologie.’ Ze werd beeldredacteur, maar INEKE SPOORENBERG (66) (66) SPOORENBERG INEKE kreeg aangeboden. Dan moest het maar.’ haar functie werd in 2012 opgeheven. ‘Ik stribbelde tegen toen ik werd ontslagen. ik Tot een mooie regeling moesten redacteuren zelf monteren. Ik haakte af, want Het kattenvrouwtje, huisarts de en Nederlandse logés – slag deels aan mezelf vertelt te wijten’, ze. ‘Vanaf 2006 ze komen allemaal voorbij op website de ‘Mijn leven grotendeels op buitenlandredactie. de ‘Ik heb mijn ont Twintig jaar werkte Spoorenberg bij het NOS Journaal, Twee jaar geleden verhuisde ze van Bussum naar Mom november 2018

BEELD: STEFANOPEZ | DREAMSTIME.COM beeldreportage 34 www.villamedia.nl

‘ALS DE DOOD DAT IK EEN OUDE ZEUR WERD’

BART JUNGMANN (63) plek kreeg ik er ook wel eens de pest in als mijn artikel onderaan de pagina belandde. Ik was als de dood dat ik Als kind wilde Volkskrant-journalist Bart Jungmann al een oude zeur werd.’ postbode worden. Een krantenbericht bracht hem op Jungmann heeft nu meer tijd voor het schrijven van het idee die droom alsnog te realiseren: het tekort aan sportboeken, wat hij naast zijn werk al deed. Eind sep- bezorgers was zo groot dat zelfs kantoorpersoneel de tember is ‘Toms Tour’ verschenen, waarin hij de laatste brieven moest rondbrengen. Jungmann kreeg een baan Tour de France als een feuilleton beschrijft. Over een voor vijf dagen in de week in zijn woonplaats Leiden. ‘Ze jaar staat een boek over profvoetballer Piet Keizer (1943- vonden me een uitstekende kandidaat.’ 2017) op de planning. Begin maart 2018 is Jungmann gestopt bij de Volkskrant. Waarom dan ook nog post bezorgen? ‘Mijn vrouw werkt Hij ging akkoord met een vertrekregeling voor 60-plus- nog en mijn dochter is 15. Er zit dus nog een bepaalde sers. Bijna dertig jaar heeft hij geschreven over sport, regelmaat in mijn leven en daarin miste ik een baan. cultuur en maatschappelijke onderwerpen. ‘Het was de Het salaris van een postbode is allerminst een vetpot, hoogste tijd om afscheid te nemen. Ik heb veel collega’s maar ik krijg een aanvullende uitkering. En misschien zien eindigen als chagrijnen. Ze voelden zich tekortge- levert het wel mooie verhalen op als ik in weer en wind daan en misten de erkenning. In de strijd om de beste langs de deuren ga.’ november 2018 35 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

‘IK HEB GEEN EINDDATUM MEER’

CORINE VAN DIJK (56) Op de radio is Van Dijk nog vaak te horen, nu bij RTV Utrecht. Afgelopen zomer verving ze zelfs een presen- Vijftien jaar lang stond Corine van Dijk ’s ochtends om tator in de ochtend. ‘Ik stond weer met plezier vroeg op. kwart voor 4 naast haar bed. Bij Omroep Gelderland pre- Maar de tijd dat ik dagelijks presenteer, ligt achter me.’ senteerde ze elke werkdag van 06.00 tot 09.00 uur een Ze vindt de variatie in haar werk veel te leuk. populair radioprogramma. ‘Ik was niet anders gewend, Wekelijks gaat ze op pad voor de Maas & Waalkanter, maar als ik terugkijk, was het bikkelen.’ Ze besloot te een regionale krant. ‘Dat levert me veel contacten op in vertrekken omdat ze zich niet kon vinden in de nieuwe mijn woonplaats. Als ik niet in de krant sta, vragen men- koers: kleiner team, minder onderwerpen, zelf de sen me op straat of er iets is.’ Nieuw is ook het coachen techniek bedienen. ‘Ik vond het ten koste gaan van de van radiopresentatoren bij lokale omroepen. inhoud. In overleg met de directeur heb ik eind 2016 Een volle agenda dus. ‘Op de balans tussen werk en gebruikgemaakt van een vertrekregeling.’ privé probeer ik wel te letten. Mijn man en ik zijn allebei Het budget voor loopbaanbegeleiding en opleidingen ZZP’er. Van een ondernemer kregen we de tip regel­ zette ze in om zich voor te bereiden op een freelance be- matig een kruis in onze agenda’s te zetten. Dan gaan we staan. ‘Ik heb een cursus stemacteren en filmen met je erop uit met de camper.’ Hoe lang ze nog doorwerkt? smartphone gedaan. Dat leverde meteen opdrachten op.’ ‘Ik heb geen einddatum meer.’ persoonlijk 36 www.villamedia.nl

‘Ik moet nét dat beetje meer bieden’

‘UW AOW-LEEFTIJD IS NAAR VERWACHTING 71 JAAR EN 3 MAANDEN’, VERSCHEEN ER OP HET SCHERM VAN SABIEN FROGER (21) TOEN ZIJ HAAR GEBOORTEDATUM INTYPTE OP DE WEBSITE VAN DE SOCIALE VERZEKERINGSBANK. HET IS EEN VOORSPELLING, MAAR HET ZETTE HAAR AAN HET DENKEN. WANT HOE ZIET HAAR JOURNALISTIEKE CARRIÈRE ER DE KOMENDE 50 JAAR UIT? STOF TOT NADENKEN. tekst SABIEN FROGER beeld TRUUS VAN GOG

Misschien is het wel onzinnig om Specialiseren en profileren, dat is volgens mij wat ik me nu al druk te maken over wat er in die 50 jaren al- moet doen. Nu ik aan de start van mijn carrière sta, wil lemaal te gebeuren staat. De toekomst laat zich immers ik ervoor zorgen dat ik alvast een voorsprong heb op nooit helemaal voorspellen. Dat geldt ook voor de toe- mijn collega-journalisten. Ik moet nét dat beetje meer komst van de journalistiek. Waar het begon met kranten, bieden; meer dan gewoon ‘journalist’. Ik moet een uit- radio en televisie, staat de deur naar de digitale wereld ‘Misschien blinker worden en een expert. Dat blijkt alleen moeilij- en nieuwe vertelvormen nu wagenwijd open. vind ik ker dan gedacht. Misschien vind ik wel te veel interes- Ik heb zelden nog een papieren krant in handen, het wel te veel sant en is het mijn probleem dat er niet één onderwerp nieuws krijg ik binnen door meldingen van mijn NOS- interes­ bovenuit steekt. Daarnaast is het best eng om me nu al app of wanneer ik verveeld over mijn tijdlijn op Face- volledig op een bepaald thema te richten, want wat als book scrol. Een toekomst in de papieren krantenwereld sant en is ik verkeerd kies? Dan zit ik met een specialisatie waar zie ik dan ook niet zitten. het mijn niemand op zit te wachten. Daarom kijk ik naar de modernere media. Het is een probleem vraag die mij steeds meer bezighoudt: in hoeverre dat er De basis die ik tot nu toe meegekregen heb vanuit mijn gaan technologische ontwikkelingen de journalistiek niet één opleiding aan de Fontys Hogeschool voor de Journalis- omvormen? Worden traditionele nieuwsjournalisten onder­ tiek, is nog vrij breed. Vaardigheden, zoals interviewen, vervangen door snelle nieuwsrobots? Hoe dan ook, ik researchen en nieuwsberichten schrijven, staan cen- heb het idee dat ik als journalist steeds beter mijn best werp traal. Dat is op zich logisch. Ware het niet dat er tegen- moet gaan doen om op te vallen en mezelf onmisbaar te bovenuit woordig meer nodig is. Kennis van technieken waarmee maken. Maar hoe doe je dat? steekt’ je media-apps kunt maken die gebruikersvriendelijk november 2018 37 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj persoonlijk 38 www.villamedia.nl

Met plezier mijn werk kunnen doen is voor mij wel heel belangrijk. Geld verdienen met mijn passie dus. Of ik daar werk in zal vinden, is nog wel een zorg. Een zeker- Sabien Froger heid is in ieder geval dat vaste banen in de journalistiek (21) is tweede- steeds schaarser worden. Journalisten zijn nu al in toe- jaars student nemende mate aangewezen op een freelance bestaan. zijn bijvoorbeeld, of het bedenken van nieuwe­ journalis­ aan de Fontys Prima, daar kan ik me dan alvast op voorbereiden. Maar tieke platformen. Dat zijn zaken waarmee je net dat Hogeschool hoe word ik een freelancer waar ook daadwerkelijk beetje meer kunt bieden. Toch maakt mij dat zenuw- voor de Journa- vraag naar is? achtig en ben ik ervan overtuigd dat ik nooit zo’n listiek in Tilburg. entrepreneur zal zijn. Maar misschien wil ik dat ook wel Dit studiejaar Ik zou ervoor kunnen kiezen om een extra studie te helemaal niet. Mijn liefde ligt namelijk bij een klassieke loopt ze drie volgen na mijn journalistieke opleiding, bijvoorbeeld vorm van journalistiek: ik wil gewoon schrijven. maanden stage sociologie of rechten. Hierdoor word ik expert van een Daarom schreef ik als motivatie voor mijn opleiding: bij Villamedia.­ onderwerp, en kan ik daar met mijn journalistieke basis ‘Ik wil journalistiek gaan studeren omdat ik nieuwsgierig verslag van doen. Mogelijkheden zijn er dus wel, maar is ben en van schrijven houd’. Niks aan gelogen: ik keek het wel de beste keuze om pas klaar te zijn met studeren al van jongs af aan het NOS Journaal en was altijd al ge- als ik al bijna 30 ben? Ik heb voordat ik begon aan mijn ïnteresseerd in die journalisten die alles over de wereld studie Journalistiek anderhalf jaar Culturele Antropolo- leken te weten. Daarnaast vond ik op de middelbare gie en Ontwikkelingssociologie gestudeerd. Uiteindelijk school niks leuker dan het schrijven van werkstukken, toch niet geheel ‘mijn ding’. Toch heb ik een aantal beschouwingen en verslagen. handige vaardigheden geleerd en ervaring opgedaan met het doorploegen van grote hoeveelheden data. Maar nu ik met mijn stage (bij Villamedia, red.) voor het Hoewel ik dus nooit antropoloog zal worden, kan ik met eerst in de ‘echte’ journalistieke wereld aan het werk die extra kennis wellicht wel net iets meer bieden dan ben, beginnen de vragen steeds meer door mijn hoofd te mijn medestudenten zonder die anderhalf jaar ervaring spoken. Red ik het nog wel met die nieuwsgierigheid en op de universiteit. Maar is zo’n onafgemaakte studie mijn liefde voor schrijven? Val ik wel genoeg op? Heb ik wel genoeg, of is het slim om toch nog een paar jaartjes aan het einde van mijn opleiding wel genoeg vaardig- extra in de collegebanken te zitten? heden om interessant en relevant te zijn? Toch denk ik dat ik mijn passie binnen de journalistiek kwijt kan, Wat ik in ieder geval al wel kan doen is op zoek gaan namelijk in de constructieve journalistiek. naar vulling voor mijn CV. Daar ben ik al mee begonnen Het is de journalistiek van de toekomst wat mij betreft. toen ik startte met studeren. Ik organiseerde in com- De mogelijke oplossing voor de gestelde kwaliteits­ missies binnen de Antropologische studievereniging afname van en het afnemende vertrouwen in de journa- twee reizen en ontwierp een enkele poster. Dat zijn toch listiek. Die constructieve vorm van journalistiek is waar voorbeelden van organisatievermogen en creativiteit ook het platform De Correspondent zich bijvoorbeeld voor op mijn CV. Daarnaast zag ik in de maanden voor op richt. Veelbelovend wat mij betreft, ook met het oog de start van mijn studie Journalistiek dat een online op de innovatieve toekomst. Robots kunnen zich deze muziek­medium schrijvers zocht. Ik hou van muziek én vorm van journalistiek namelijk (nog) niet eigen maken. van schrijven, dus meldde ik mij direct aan. Inmiddels Als journalist kan ik opvallen door mijn specialisme, heb ik een handvol artikelen geschreven. Leuk om te en het internet bestaat aan het einde van mijn carrière doen, en het is weer een stapje verder in de journalistiek. ook nog. En niet onbelangrijk; het gaat om een online medium dat zich richt op geschreven journalistiek. Nu ik verder kom in mijn studie en het werkveld dus dichterbij komt, typ ik steeds vaker zoektermen als Toch blijft die vernieuwing knagen. Een van de compe- ‘freelance functie student journalistiek’ of ‘student jour- tenties die ik dit jaar voor mijn opleiding moet behalen, nalistiek copywriter opdracht’ in op Google. Daar kom heet ook ‘vernieuwing’. ‘Bedenkt een vernieuwende ik terecht in een doolhof van aanbiedingen waar ik niet journalistieke werkwijze, vorm of dienst die aansluit zozeer enthousiast van word. Toch blijf ik de zoektocht bij de behoeften van een publiek of opdrachtgevers. voortzetten, op zoek naar ervaring en wellicht zelfs een Verkent de mogelijkheden die de (freelance) markt hem fijn extra zakcentje. Nu ik zo diep duik in mijn toekomst biedt’, luidt het bijschrift. Creatief zijn dus, en kijken en de weg die ik wil inslaan, besef ik dat ik niet kan naar je toekomst in het werkveld. Dus laat ik dat laatste blijven afwachten. Tijd om die verrekijker weg te leggen eens doen. en in actie te komen. november 2018 39 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj de mensen De Pegel gaat langs bij illustrator TRIK 40 Carrière: Miluska van ‘t Lam 42 Rinske Bijl: ‘Ik handelde spontaan als vriend’ 44 De coach 47 Portfolio Jan Zeeman: De koude brand van het hoge noorden 48 BEELD: BEELD: KEES VAN DE VEEN VAN DE KEES de pegel 40 www.villamedia.nl

DOORBUFFELEN ALS EEN DIESEL

Hoe creëer je ruimte voor journalistiek die je écht belangrijk vindt? Om daarachter te komen, spreken freelancers Sjoerd Arends en Erwin van ’t Hof met vakgenoten. Dit keer met freelance illustrator TRIK. ‘Het gaat om 20 procent talent en 80 procent doorzettingsvermogen.’ tekst ERWIN VAN ’T HOF beeld TRUUS VAN GOG

TRIK werkt in Haarlem. ‘Jullie zijn wel- stijl komt overal terug: hoekig, felle kleuren. De ruimte kom in mijn brein’, zegt hij vooraf aan de telefoon. Het is een fysieke manifestatie van creativiteit. Maar: van- brein is een klein atelier, volgestouwd met tekeningen, daag niet van sereniteit. Bij de deur staat een aggregaat poppen, schilderijen en allerlei andere prullaria. Zijn dat veel herrie maakt. ‘Jullie vallen met de neus in de boter, er wordt asbest weggehaald.’ We vluchten dieper het pand in. Bovenin het gebouw reflecteert TRIK, letterlijk en figuurlijk, op zijn brein. Hij vertelt waarom hij het liefst politieke illustraties maakt. ‘Ik denk gewoon in concepten en dan is nieuws combineren met simpele beelden perfect. Toen ik de Kunstacademie in Kampen deed, ontstond de behoefte om met actualiteit bezig te zijn. Dat is gewoon iets dat er bij mij uit moet.’ Op de academie schilderde hij verkeersborden na. ‘Dat was in de tijd van de oorlog in Joegoslavië. Ik tekende een bord met het brandbaar-embleem erop, en zette daar Kosovo onder. Dan wordt het ineens een brandhaard.’ Een pas- sie wakkert aan. Hij studeert in 2000 af.

Brood verdienen met recht-voor-zijn-raap geëngageerde illustraties blijkt niet makkelijk. ‘De eerste vijf jaar na mijn afstuderen had ik voor drie ochtenden in de week een schoonmaakbaantje. Dat is heel gebruikelijk voor illustratoren. Iedereen doet er in het begin wat bij. De concurrentie in Nederland is groot.’ Ook de ontwikkeling van freelancertarieven helpt niet OPROEP mee: ‘De gemiddelde krantenillustrator krijgt nu tussen Ben jij/ken jij een freelancer met een goed verhaal? de twee- en driehonderd euro per afbeelding. Eerder Mail: [email protected] tweehonderd, en dan mag je nog niet klagen. Vroeger of stuur een Twitter-bericht naar @Erwinvthof of @SjoerdArends was dat vier- à vijfhonderd euro.’ november 2018 41 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

­engagement, maar wat meer tussen de bedrijven door. Ik verwacht niet dat ik mijn geld daarmee moet verdie- nen. Juist daarom ben ik er niet mee gestopt. Het blijft iets dat ik echt zelf wil doen.’ ‘Ik zeg altijd tegen mijn studenten: je moet echt heel GELEERD VAN TRIK zeker weten dat je illustrator wilt worden.’ Het zijn niet • Doorzettingsvermogen weegt zwaarder dan per se de beste illustratoren die het ‘redden’. ‘Het is 20 talent procent talent en 80 procent doorzettingsvermogen. Je • Proactief netwerken is een must moet als een diesel doorbuffelen. Veel mensen vallen • Bijbaantjes horen vaak bij de opstartfase van een af. De overblijvers zijn de harde werkers.’ En: de goede illustrator netwerkers. ‘Ik probeer goede banden te onderhou- • Jonge illustratoren zijn gebaat bij zoveel mogelijk den met hoofdredacteuren en artdirectors. Stap één vlieguren (hier hoor je meer over in de podcast) was voor mij vaak: titels kopen waar ik in zou willen staan, erachter komen wie daar werkt en die vervolgens benaderen.’ Ook handig: als een bekende artdirector bij een andere titel gaat werken, kan dat gelijk een nieuwe ingang betekenen. Door de jaren heen leerde TRIK kansen pakken. Hij haalt zijn neus zelden op. ‘Ik geef studenten wel eens de opdracht om een illustratie te maken naar aanleiding Illustraties in kranten zijn TRIKs grote liefde. Maar daar van de actualiteit. “Dat is niet echt mijn ding meneer”, valt dus steeds minder geld te halen. Ook is een illustra- zeggen ze soms. Maar zo werkt het gewoon niet. Als tor vaak de eerste freelancer waarop wordt bezuinigd. jij weinig klussen hebt, ga je echt geen nee zeggen als ‘Soms heb ik het idee dat ze bij kranten niet zien dat iemand je vraagt voor iets dat eigenlijk “niet je ding” is.’ uniek werk een titel een authentieke smoel kan geven. Een open houding verbreedde het palet aan werkzaam- Het kan een handelsmerk worden.’ heden van de illustrator. ‘Door uit mijn comfortzone TRIK is kritisch op de ontwikkeling van de markt. ‘Er is te stappen heb ik allerlei werk gekregen.’ Een extreem weinig ruimte tot onderhandelen. Ze bellen zo iemand voorbeeld daarvan diende zich recent aan. ‘Ik heb een anders’ Maar: niet cynisch. Eerder realistisch: ‘Het is design gemaakt voor op een vliegtuig.’ Een particu- slikken, doorbijten en af en toe een beetje marchande- liere eigenaar had TRIKs werk gezien en hem de klus ren en afwijken.’ Opdrachtgevers komen en gaan. ‘Het is aangeboden. ‘Er gaat dus een vliegtuig rondvliegen dat nooit helemaal zeker. Daar moet je tegen kunnen.’ helemaal door mij is ontworpen. Een hele andere ma- De illustrator heeft kinderen, een arbeidsongeschikt- nier van werken, maar het is toch weer gelukt.’ heidsverzekering en een koophuis. De sleutel tot een TRIK wilde alleen onder zijn pseudoniem vermeld worden. ‘Beter voor inkomen zit in een combinatie van werkzaamheden. mijn merk.’ Benieuwd naar zijn werk? Kijk op illustrik.nl ‘Ik doe nu eigenlijk van alles. Ik geef les aan de ArtEZ kunstacademie in Zwolle, houd workshops, maak por- tretten voor Villamedia en illustraties voor Het Finan- Villamedia cieele Dagblad. Daarnaast neem ik losse klussen aan Luister naar de Pegel via Soundcloud Dit verhaal is en maak ik schilderijen.’ Het bevalt hem wel zo. ‘Elke mogelijk gemaakt door het Lira Fonds klus is weer een andere uitdaging. Ik maak nog steeds Reprorecht. carrière 42 www.villamedia.nl Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar [email protected]

BAZAARVROUW TRANSFERS BEELD: BEELD STELLA GOMMANS STELLA BEELD BEELD:

n Misdaadverslaggever Kees van der Spek stapt over van SBS naar RTL. Hij start in 2019 bij zijn nieuwe ‘Ik wil de zender, nadat hij 22 jaar voor SBS werkte. Wat Van der Spek precies Bazaarstoel gaat doen bij de zender is nog niet bekend. Voor SBS maakte hij onder wat dichterbij andere de programma’s ‘Oplichters schuiven’ in het buitenland’ en ‘Moord of zelf- moord’. n Miluska van ’t Lam (46) zegde kortgeleden haar hoofdredacteur- n Peter de Mönnink is de nieuwe schap bij interieurmagazine Resi- bestuursvoorzitter van Talpa dence op. Ze startte haar eigen cre- Network. Hij werkte al bij Talpa als atief bureau. Lang heeft dat echter CCO en CEO van Talpa TV. De Mön- niet geduurd, want ze kreeg de kans nink volgt Pim Schmitz op, die met om hoofdredacteur te worden van eigenaar John de Mol in de nieuw Harper’s Bazaar. Voormalig hoofd- opgerichte Raad van Commis- redacteur Cécile Narinx plantte het sarissen van het bedrijf zitting zal zaadje in haar gedachten. ‘Toen ik nemen. De wisseling komt voort uit haar toevallig sprak, inspireerde een wijziging in de organisatiestruc- ze me om haar opvolger te worden.’ tuur van het management van Talpa Een paar dagen later had Van ’t Lam Network, waarbij behalve een Raad een gesprek met de uitgever. ‘Ik ben van Commissarissen ook een Raad al jaren fan van Harper’s Bazaar. van Bestuur is opgericht. Ook van de Nederlandse editie. Het heeft een inhoudelijke en artistieke n Evita Mac-nack (23) gaat in insteek, dat vind ik heel mooi.’ januari aan de slag als presentator Inmiddels zit ze een paar weken op en redacteur bij het NOS Jeugd- de redactie, met grote plannen. ‘Ik journaal. Momenteel werkt Mac- wil vooral de Bazaarstoel wat dich- wij selecteren wat volgens ons van nack als presentator, verslaggever terbij schuiven. Zodat ook de vrouw belang is.’ Ook zal de focus uitgaan en redacteur bij AT5. Ze begon in die Harper’s Bazaar nog niet heeft naar de Network Acadamy van 2015 als stagiair. Mac-nack is dit ontdekt, ons uit het schap pakt. Met Bazaar. ‘Een platform waar ambiti- jaar ook begonnen bij de NOS en in het team achter Bazaar wil ik het euze vrouwen elkaar ontmoeten en 2019 stapt zij volledig over naar het merk verder ontwikkelen.’ Dit wil inspireren.’ NOS Jeugdjournaal. Ze volgt Wel- ze onder meer gaan doen door meer Volgend jaar bestaat de Nederlandse moed Sijtsma op, die aan de slag nadruk te leggen op online en eve- Harper’s Bazaar vijf jaar. Tijd om uit is gegaan bij televisieprogramma nementen. ‘Bij een modeserie van te pakken. ‘Ik wil het team achter Goedemorgen Nederland (WNL). fotograaf Bastiaan Woudt in print, Bazaar wat meer tevoorschijn tove- BEELD: WESSEL DE GROOT DE WESSEL BEELD: zouden we online een interview met ren. Dat zijn inspirerende ambachts- n Henk van der Aa is de nieuwe hem kunnen plaatsen, en lezers de mensen. We kunnen bijvoorbeeld hoofdredacteur van KRO-NCRV. Hij kans bieden om zijn studio te bezoe- achter de schermen gaan kijken bij volgt interim-hoofdredacteur Hans ken. Dan versterkt alles elkaar en is alle makers.’ Momenteel is van ’t Laroes op. Van der Aa krijgt journa- de cirkel mooi rond.’ Lam bezig met de voorbereiding listiek inhoudelijk de leiding over Ook video en Instagram verdienen van de verkiezing van Women of KRO-NCRV en Dave Kentie de be- volgens meer aandacht. ‘Naast print, The Year. ‘De winnaars onthullen stuurlijk en organisatorisch leiding. ligt daar de toekomst. Je kan er een we over zes weken, tijdens een Kentie is nu al manager radio en grotere groep vrouwen bereiken. De feestelijke avond en in een speciale breidt dat uit met televisie. Van der Bazaarvrouw is een drukbezette uitgave van het magazine.’ Aa heeft afgelopen anderhalf jaar vrouw, dus wij zijn echt haar curator, Sabien Froger als eindredacteur en verslaggever november 2018 43 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

GENOOTSCHAP

bij Brandpunt+ gewerkt. Dat pro- gramma verdwijnt begin volgend jaar van de televisie en gaat online verder.

n Het vrouwenblad Vriendin heeft een nieuwe hoofdredacteur. Audax Publishing heeft Renske Veldhoff benoemd, nadat zij de functie de afgelopen maanden al succesvol op interim-basis vervulde. Veldhoff werkte daarvoor al zeven jaar als chef-redactie bij het weekblad. Eerder was ze werkzaam voor onder BEELD: BEELD: meer de bladen Flair, Top Santé en

Sportweek. WENDER BEELDGENERATIE/MARLOES

BENOEMINGEN n NU.nl hoofdredacteur Gert-Jaap Hoekman is benoemd tot bestuurs- lid van het Genootschap van Hoofd- redacteuren. Daarmee is voor de eerste keer een hoofdredacteur van een puur online medium onderdeel van het bestuur. Als hoofdredacteur van het grootste online medium van Nederland was Hoekman al langer lid van het Genootschap. in 2014 omdat zijn functie bij de ‘Online eindelijk kranten verviel. PRIJZEN Als hoofdredacteur van het grootste BEELD: HANS HEMMES n De Haagse journalist Klaas serieus online medium van Nederland was Salverda (58) heeft uit handen van genomen’ ook Hoekman al langer lid van het de voorzitter van de Tweede Kamer, Genootschap. Dat kwam mede door Khadija Arib, het Zilveren Koetsje n De hoofdredacteur van NU.nl, toedoen van Verhagen. ‘Rond de tijd in ontvangst genomen. Deze prijs Gert-Jaap Hoekman, is afgelopen dat ik bij NU.nl startte, hield hij een wordt uitgereikt aan mensen die maand toegetreden tot het bestuur pleidooi voor meer online-mensen langer dan 25 jaar werkzaam zijn van het Genootschap van Hoofd- bij het Genootschap. Op zijn aan- geweest op het Binnenhof. Salverda redacteuren. En dat is bijzonder, dringen ben ik ook lid geworden.’ is sinds 1998 werkzaam als zelfstan- want het is voor het eerst dat een Inmiddels leven we ongeveer zes dig gevestigde journalist en richt hoofdredacteur van een puur online jaar later en is de digitale wereld zich op Haagse zaken als openbare medium zitting neemt in het be- constant in beweging en nog altijd orde en veiligheid, bouwen, milieu, stuur van dit illustere gezelschap. groeiende. Daarom is deze stap inkopen en aanbesteden en de Zijn voorganger bij NU.nl, Laurens erg belangrijk volgens Hoekman. gehandicaptenzorg. Hij schreef Verhagen, was eerder al wel lid van ‘Iedereen is met online bezig. De een onder meer voor het Noordhollands het Genootschap. Maar werd pas meer dan de ander, maar het is een Dagblad en VNG Magazine. Mo- bestuurslid toen hij de overstap aanzienlijk discipline geworden. menteel is hij verantwoordelijk voor had gemaakt naar de Volkskrant, Nu digitaal ook deel uit maakt van de website van het Verbond van Trouw, Parool en De Morgen, waar het bestuur van het Genootschap, Sectorwerkgevers Overheid, waarbij hij hoofdredacteur van de websites heb ik het gevoel dat we eindelijk wederom alle Haagse berichtgeving van die kranten was. Hij verliet het serieus worden genomen.’ tot zijn takenpakket behoort. Genootschap en dus ook het bestuur Sabien Froger persoonlijk 44 www.villamedia.nl november 2018 45 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

‘Ik handelde spontaan als vriend’

VOOR EEN LANG VERHALEND ARTIKEL IS EEN GOEDE echter nauwelijks op de radar van politie en hulpinstan- RELATIE MET JE HOOFDPERSOON ESSENTIEEL. MAAR ties. We besloten er daarom een lang, verhalend artikel JE KAN HIER OOK TE VER IN GAAN, ONDERVOND over te maken, met Amadou als onze hoofdpersoon. FREELANCE JOURNALIST RINSKE BIJL. DOOR SCHADE EN SCHANDE WERD ZE WIJS EN WEET NU DAT EEN GOEDE Gelukkig wilde hij graag meewerken, terwijl hij in het RELATIE VOORAL BETEKENT DAT JE HEEL EERLIJK BENT AZC op de uitslag van zijn asielprocedure wachtte. Zo OVER JE ROL ALS JOURNALIST. konden we van dichtbij meemaken hoe de IND, zijn tekst RINSKE BIJL beeld MAAIKE PUTMAN advocaat, de politie en hulpverleners reageerden op wat hem was overkomen. Na een paar maanden regelmatig contact met Amadou wisten we alles over de problemen waar slachtoffers in Nederland mee worstelen. Maar gaandeweg ontstond er voor onszelf ook een probleem: de seksuele uitbui- ting waar hij ons over had verteld, was op geen enkele Toen Amadou ’s ochtens wakker werd had hij manier te checken of te bewijzen. geen idee waar hij was. Er waren mannen in de kamer. Dat betekent natuurlijk niet dat het niet waar is. Maar ‘Maak je geen zorgen, je bent in Nederland’, vertelden ze wel dat wij het artikel niet konden publiceren. Daarmee hem. ‘We brengen je straks naar je hotel.’ Hij voelde zich kwamen we in een lastig parket terecht. Want precies suf en verward. Hij keek om zich heen. Langzamerhand dáárover had het moeten gaan: de muur van ongeloof drong het tot hem door dat het foute boel was. Het zou waar mannelijke slachtoffers van seksuele uitbuiting anderhalf jaar duren voordat hij weer kon ontsnappen. tegenaan lopen. De vooroordelen waar met name West- Afrikaanse mannen mee te maken krijgen, als zij om Zo had het verhaal moeten beginnen. Het schokkende hulp vragen. En de frustratie dat door datzelfde gebrek verhaal van de toen 26-jarige Amadou* uit Senegal, die aan bewijs daders vrijuit gaan en slachtoffers aan hun bij aankomst op Schiphol recht in de armen van een lot overgelaten worden. criminele bende liep. Vanuit een Nederlandse woning Ineens bevonden wij ons aan de kant van de institu- werd hij anderhalf jaar lang gedwongen tot prostitutie. ‘Ook wij ties die we bekritiseerden. Ook wij konden niks met Amadou vertelde me zijn verhaal op een zonnig terras in konden zijn verhaal als het niet te bewijzen was. In een laatste een slaperig dorp, vlakbij het asielzoekerscentrum waar niks poging het artikel te redden, stelden we hem een aantal hij toen al een jaar verbleef. Ik was onder de indruk en met zijn kritische vragen hierover. Was er dan echt geen enkel ging samen met een collega op onderzoek uit. verhaal als bewijs te vinden? De volgende dag liet hij via WhatsApp weten niet langer mee te willen werken aan ons artikel. Lege handen het niet te Nog een paar dagen later verbrak hij alle contact. Amadou’s verhaal stond niet op zichzelf, bleek al snel. bewijzen Een pijnlijke situatie voor beide partijen. Wat was hier Mannelijke slachtoffers van seksuele uitbuiting stonden was.’ nou mis gegaan? persoonlijk 46 www.villamedia.nl

Alarmbel Voor mij was het de eerste keer dat ik aan zo’n groot verhalend project werkte. Dat je een band moet opbou- wen met je hoofdpersoon om toegang tot informatie te Rinske Bijl (41) krijgen, leek me vanzelfsprekend. En natuurlijk moet je is freelance daarbij eerlijk zijn over je intenties en voldoende afstand journalist en bewaren om nog kritisch te kunnen zijn. Maar als je fotograaf. Ze iemand beter leert kennen, blijkt dit toch wat minder schrijft over helder dan het vooraf lijkt. Zeker omdat Amadou in de migratie en loop van het project steeds verder in de misère terecht- duurzaamheid kwam. voor onder meer One- Toen ik hem voor het eerst ontmoette, wachtte hij vol World en Down goede hoop in het AZC op zijn verblijfsvergunning. Zijn to Earth. De asielverzoek werd afgewezen, en dus had hij niks meer: zesdelige serie geen inkomen, geen dak boven zijn hoofd, geen toe- over mannelijke komst in Nederland. Ik was de eerste die hij belde om te slachtoffers van journalistieke pet weer opgezet, en bleek toch niet zijn vertellen dat hij het AZC uit moest. Eigenlijk had er toen seksuele uitbui- onvoorwaardelijke bondgenoot te zijn. Ik had natuur- al een alarmbelletje bij me moeten gaan rinkelen. Maar ting is te lezen lijk veel eerder open kaart met hem moeten spelen. Ik op dat moment handelde ik spontaan als vriend, niet op tek.st/f1. wist al die tijd donders goed dat we die bewijzen nodig als journalist. Ik nam hem mee naar een spreekuur voor Zie ook: www. hadden. Maar ik wilde zo graag zijn vertrouwen winnen, ongedocumenteerden, in de hoop dat zij onderdak voor rinskebijl.nl en laten zien dat ik hem wél geloofde. Dat maakte het hem konden vinden. Eenmaal daar aangekomen zette ik steeds moeilijker om nog kritische vragen te stel- wel gauw mijn journalistieke pet weer op. Mocht ik ook len. Toen ik dat uiteindelijk toch deed, verbrak hij het een stapeltje kopieën van de documenten die hij aan de contact. Misschien had hij dat ook wel gedaan als ik die maatschappelijk werker overhandigde? vragen eerder had gesteld. Maar dan was ik wel eerlijker Ik had me van tevoren niet gerealiseerd hoezeer die ver- tegen hem geweest. Bovendien had ik mezelf er ook een schillende rollen door elkaar heen kunnen gaan lopen. hoop tijd mee bespaard. Amadou en ik konden het prima met elkaar vinden. Het was niet moeilijk vrienden met hem te worden, hij was Opluchting altijd vrolijk en geïnteresseerd. Ondertussen trok ik me Gek genoeg voelde zijn berichtje dat hij niet meer mee zijn lot aan: waarom kreeg hij geen enkele hulp nadat hij wilde werken als een enorme opluchting. Natuurlijk op zo’n afschuwelijke wijze was vastgehouden en uitge- vond ik het pijnlijk dat het zo was gelopen. Maar voor buit? Waarom wilde Nederland hem zonder pardon het het project was het een uitkomst. Ik was hier zo per- land uitzetten, na alles wat hem hier was overkomen? soonlijk betrokken bij geraakt, dat ik niet meer de moed kon opbrengen om zelf de stekker eruit te trekken. Nu Bondgenoten was de mist opgetrokken en konden we verder. Natuurlijk kon ik hem niet redden, en dat is ook nooit In de maanden dat we met Amadou optrokken had- mijn doel geweest. Voor mij stond zijn verhaal symbool den we ook naar andere mannelijke slachtoffers van voor een veel groter probleem: de blinde vlek bij instan- seksuele uitbuiting gezocht. Een hulporganisatie had ties en hulpverleners voor mannelijke slachtoffers van ons in contact gebracht met een slachtoffer die zelf niks seksuele uitbuiting. Maar hoe duidelijk was dat eigenlijk te winnen had bij media-aandacht. Deze man gaf ons voor Amadou? direct inzage in zijn juridische dossier, waar we een berg Misschien waren wij zijn laatste strohalm. Misschien bewijzen aantroffen: van medische rapporten tot het hoopte hij dat de instanties hem wél zouden erkennen proces verbaal van zijn aangifte. Dus werd hij onze nieu- als slachtoffer, als het artikel eenmaal gepubliceerd was. we hoofdpersoon. We ontmoetten hem een paar keer, en Dat maakte dat hij – net zo goed als ik – een belang had hielden daarbij stevig onze journalistieke pet op. bij onze vriendschappelijke relatie. Was dat eigenlijk In dit geval leverde een beetje meer afstand uiteindelijk wel een eerlijke ruil? Ik werkte aan een project, maar wél een verhaal op. Ik weet nu dat een goede relatie zijn toekomst stond op het spel. vooral betekent dat je heel eerlijk bent over je rol als De hoop op erkenning zag hij vervliegen toen ik hem journalist en wat de ander van je kan verwachten. Zodat Om zijn privacy vertelde dat we echt bewijzen nodig hadden om zijn te waarborgen is je hoofdpersoon zélf de keuze kan maken of hij of zij Amadou een fictieve verhaal te kunnen publiceren. Ineens had ik mijn naam. onder die voorwaarden mee wil werken. november 2018 47 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj Jolan Douwes geeft loopbaanadvies Heb je ook een vraag? Mail naar [email protected] Freelancer in een dip DIENEKE (48) WAS AL ZZP’ER TOEN HET WOORD NOG NIET BESTOND. HAAR WEBSITE VERTOONT EEN IMPOSANTE RIJ TIJDSCHRIFTEN, AL BESTAAT HET MEREN- DEEL NIET MEER. DIENEKE MOET NIEUWE OPDRACHTEN BINNENSLEPEN, MAAR ACQUISITIE IS NIET HAAR STERKSTE KANT. ZE BESTEEDT HAAR SPAARGELD AAN EEN KORT LOOPBAANTRAJECT. BEELD: TRUUS VAN GOG TRUUS BEELD: de coach TIPS VAN JOLAN • Verdiep je in je opdrachtgevers voordat je ze bena- dert. • Breng je profielen op de sociale media op orde. Zet er voorbeelden van recent werk bij. • Wees eerlijk over je opdrachtgevers. Een lange lijst Dieneke ken ik van Zodra Dieneke weet hoe ze verder is niet geloofwaardig. naam, ze heeft een mooie pen. De wil, gaan we daar opdrachtgevers • Laat je inspireren door media die je concurrenten eerste keer dat we elkaar ontmoe- bij zoeken. We vinden tijdschriften niet volgen. ten, klinkt ze nogal wanhopig. die aansluiten bij haar specialismen. • Volg de workshop ‘Hoe werf je opdrachten’ van Als freelancer kan ze nauwelijks Van sommige hebben we nog nooit Mark Schotman bij NVJ Academy (tek.st/ey). rondkomen. Ze is zo bang om haar gehoord. Dieneke krijgt de opdracht • Leestips: 13 keer: pitchen doe je zo (tek.st/ez) en opdrachtgevers te verliezen dat ze gedegen onderzoek te doen naar 5 tips voor de gedroomde freelancer (tek.st/f0) wel drie keer zo lang over haar stuk- de bladen, hun doelgroep, markt- ken doet. strategie en alles wat ze verder nog Door de misère heeft ze bijna geen kan vinden. Dat kost tijd, maar die huiswerk krijgt Dieneke de opdracht verhaalideeën meer. Ze stuurt mails verdient ze terug. bij buitenlandse media te zoeken naar hoofdredacteuren met de vraag Op LinkedIn zoeken we tijdschrift- naar inspiratie voor verhalen. Ik of ze werk hebben. Een link naar medewerkers die we kunnen ken iemand die daar de Franse haar website moet hen overtuigen benaderen. Het helpt om 500+ con- L’Observateur voor doorspit. van haar journalistieke gaven. Zo necties te hebben. Daar zit altijd wel Langzaam maar zeker verandert werkt dat natuurlijk niet, in het iemand in de tweede of derde lijn Dieneke’s moedeloosheid in beste geval krijgt ze een vriendelijk bij. Dieneke ziet allerlei bekenden enthousiasme. Zeker wanneer een bedankje. opduiken die haar verder kunnen nieuwe opdrachtgever ja zegt tegen Voordat ze beter leert pitchen, gaan helpen. Bij hen polst ze wie ze het een voorstel. Ze blijkt nog goed te we uitzoeken wat haar specialismen best kan mailen met haar ideeën. In kunnen onderhandelen ook. De zijn. Van welke onderwerpen weet de tussentijd frist ze haar website en volgende keer gaan we kijken wat ze meer dan een gemiddelde journa- LinkedIn-profiel op. ze er buiten het schrijven kan doen. list? Wat kan ze het best: intervie- Samen brainstormen we over onder- Van de drie P’s waar het bij onder- wen, reportages maken, bloggen? werpen. Misschien niet de taak van nemerschap om gaat – Poen, Pret en *De naam van Bij welke kranten, websites en (vak) een coach, maar het levert wel een Prestige – verdient de eerste nog wat ­Dieneke is om privacy redenen tijschriften passen haar artikelen? paar verrassende voorstellen op. Als aandacht. gefingeerd. De koude brand van het hoge noorden

DE ZEE HAD VOOR DE HAND GELEGEN, ZEKER MET ZO’N NAAM. HET WERD FOTOGRAFIE. ZIJN WERKTERREIN IS ALLES BOVEN GRONINGEN. HET LANDSCHAP KRIJGT JAN ZEEMAN NOG DAGELIJKS STIL. ‘HIER LIGT OOK MIJN GESCHIEDENIS, WEET JE.’ tekst FRITS BAARDA beeld JAN ZEEMAN

Mist hangt over de dijk langs de Eems en in de verte over Delfzijl. Nansum/Delfzijl, 2017. portfolio jan zeeman 50 www.villamedia.nl

Volle maan tijdens de sloop van de Vennenflat in Delfzijl. De gulzige betonschaar zet zijn bek in het beton en scheurt de flat kleiner en kleiner. Delfzijl, 2018.

De Tocht om de Noord loopt langs de vloedlijn van de Kerstvloed uit 1717. Voor de wandelaars in Kolhol arriveren moeten ze door een golf van plastic. Kolhol, 2017. november 2018 51 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj BEELD: KEES VANBEELD: DE VEEN

Jan Zeeman (1957, Gronin- gen) Opleiding: Schouwerzijl is gepasseerd en de wandelaars van de Noorder Rondtochten naderen het einddoel Winsum. Schouwerzijl, 2017. Mavo, Havo, Bibliotheekop- leiding Werkervaring: Documentalist Zeeman, zoon van een zeeman, mooier kan het niet fotoarchief zijn. Zijn vader voer op de kustvaart. Kleine Jan stond Nieuwsblad hem vaak op de pier van Delfzijl uit te zwaaien. Later vh Noorden, mocht hij op de Reggeborg mee. In de ruimen lagen laborant repen strokarton uit Appingedam, stadje naast Delfzijl. beeldredactie Zo ging het heen en weer naar Engeland, bij nacht en NvhN, freelance ontij. Jan werd zindelijk op een slingerend schip. Dan fotograaf (1989- was er nog oom Siep, ook kapitein, voor Jan was hij een 1995), vaste baken in een woelige jeugd. Noem de naam en hij voelt fotograaf NvhN het achter de ogen wellen. ‘Een jankebak, ja, altijd al (vanaf 2002 Het is een ongewone dag in geweest’, omschrijft hij zichzelf. ‘Het lijkt of het met de Dagblad vh Delfzijl. De zon schijnt alsof het zomer is, de wind is jaren sterker wordt.’ Noorden) 1995- weggevallen. Het water van het Damsterdiep is bladstil. De Zeemannen zijn met de streek verbonden. Harde 2010. Freelance Achter het raam van zijn woning zit Jan Zeeman (61) werkers, overlevers. De meesten kwamen niet verder fotograaf vanaf verwachtingsvol op me te wachten, de laptop met foto’s dan Delfzijl of Appingedam. De Stad was een eind. Jan 2010. is opengeklapt. ‘Welkom in het hoge noorden’, zijn de is in Groningen geboren, in een ziekenhuis. ‘Jammer’, Opdrachtge- eerste woorden. ‘Je bent gekomen.’ Direct volgt een vindt hij. ‘Het liefst was ik in Delfzijl geboren. Hier ga ik vers: vraag: ‘Wat trok je aan in mijn foto’s, dat je naar hier ook dood.’ De fotograaf komt nooit verder dan de grens Dagblad vh wilde reizen? Aandacht is mij nogal vreemd.’ van de provincie, bij wijze van spreken dan. Hij bracht Noorden, Leeu- Het is het begin van een drie uur durend gesprek, dat kampeervakanties door in Frankrijk en in zuidwest- warder Courant, even onvoorspelbaar zal blijken als het weer. Het Engeland mag hij graag wandelen. Op de eettafel liggen Marketing Groningse landschap, de haven, een grootmoeder en topografische gidsen klaar. Maar altijd is er weer dat Groningen, fotografie trekken in vlagen voorbij. ‘Nuchter’ is niet het verlangen naar de wind, de wierden en de pier. Eemshaven. woord dat de Groninger past. Zeeman geeft niet om een Zoon van een zeeman, dan moet je wel zeeman worden. Info: traan. Zijn fotografie is van donker land doordesemd, en Jan werd het niet, en ook geen fotograaf. Met camera’s janzeeman.net van de zee die hem veel gaf en niet loslaat. was hij nog niet bezig. Bibliothecaris, dat leek hem een portfolio jan zeeman 52 www.villamedia.nl

Zonsopkomst boven Delfzijl en Marsum. Marsum, 2013. november 2018 53 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj portfolio jan zeeman 54 www.villamedia.nl

De Nieuwjaarsduik in Delfzijl. Bij een frisse wind duiken twee bunny-meisjes in het koude water van de Eems. Delfzijl, 2014.

Het genootschap Harssens maakt een rondje door Groningen en begint met een lesje geschiedenis bij de Punt van Reide. Termunten, 2018. november 2018 55 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

Het nieuwe cruise­ schip Celebrity Reflection keert terug van de eerste proefvaart nabij Borkum. geschikt beroep. Hij ging aan de academie studeren, in Eemshaven, 2012. zat dicht bij het vuur’, vertelt hij. ‘Daar werkten mannen Groningen, waar hij – met onderbrekingen - 25 jaar zou als Harry Cock, tegen wie ik opzag. Aan zelf journalis- wonen. Fotografie is in zijn leven geslopen. Hij pootte tiek fotograferen dacht ik toen nog niet.’ Dat kwam pas een zaadje, toen hij een vriendinnetje mocht fotogra- nadat hij laborant was geworden en later voor de kabel- feren. Als een beeldschoon kunstwerkje kwam ze uit krant mocht fotograferen. Op een dag moest Zeeman bij de fotochemicaliën tevoorschijn. Fotografie was magie, hoofdredacteur Ton Schuurmans op de kamer komen. ontdekte hij. Oom Siep leerde hem op diens zolder Die stak zijn hand uit en sprak de onvergetelijke woor- de kneepjes van het vak. Die schommelende bakjes den: ‘Jan, vanaf nu ben je fotograaf’. Het moment kan ontwikkelaar en fixeer, zijn oom die toekeek … ach, de hem nu nog beroeren. Zeeman, fotograaf! Hij hoorde bij tijd kleurt alles fijner. ‘Het was zoiets moois’, zegt hij, de grote jongens. ‘Ineens was ik iemand. Ik was waar ik terwijl zijn handen zachtjes op de tafel slaan om iets te wilde zijn.’ Vijftien jaar, tot 2010, was hij in vaste dienst bezweren. van het Nieuwsblad van het Noorden, later het Dagblad. Zeven tot tien opdrachten kreeg hij per dag, hij leefde Een advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden voor zijn werk. Zeeman ging overal op af, het liefst op bracht hem bij de krant en zijn uiteindelijke professie. Er gewone mensen die gewone dingen deden, in zijn eigen werd een documentalist voor de fotografie gezocht. ‘Ik streek. portfolio jan zeeman 56 www.villamedia.nl november 2018 57 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

rooit het, als hij maar iedere dag de Eems kan zien. Tegenwoordig kan hij er moeilijk komen, vanwege de dijkverzwaring. ‘Verdomme!’, de vloek komt van diep. ‘Ik moet erheen.’ De dijk is zijn Lourdes, de plek heeft voor hem een spirituele betekenis. Want ja, zijn vader en zijn oom… ‘Ik hoef later geen graf’, gaat hij na een paar tellen verder, ‘als je me wilt gedenken, ga dan naar de pier en kieper mijn as maar in de Eems. Mijn camera moet wel op de kant blijven, da’s te mooi spul.’ Een paar dagen geleden was hij nog in de buurt van het water om er te fotograferen. Een mallotige herenclub uit Heerlijk werk, buiten kijf, maar was zijn werk wel goed Groningen kwam voor een uitje bijeen op de Punt van genoeg? Zeeman: ‘Ik schoot tekort en miste fotografi- de Reide, diep stekend in de Eems. De pier zit barstenvol sche vaardigheden, vond ik.’ Dan was er nog iets, een geschiedenis. Hier eindigde als laatste de Tweede We- netelig onderwerp. Iets bij de krant riep bij hem wrijving reldoorlog. Ach, dat verleden, als laagjes ligt het in het op, alsof hij doorliep met een steentje in zijn schoen. land. De mens is overal geweest en heeft er zijn sporen Nu hij deel uitmaakte van een organisatie, merkte hij nagelaten, het is er mooi van droefheid. Of ik ooit op dat fotografie bij alles sluitpost was. ‘Eerst kwam het Marsum ben geweest? Welgeteld vijf of zes boerderijen verhaal, dan pas de fotografie. Of helemaal niet’, zegt hij rond een Romaans kerkje bovenop een wierde. ‘Daar over die tijd. ‘Het gebrek aan waardering was pijnlijk. Je hebben misschien wel drieduizend jaar lang mensen stond onderaan de ladder.’ gewoond, geleefd, ze zijn er gestorven.’ Daar zijn weer Het is hier Met de fusie van de noordelijke kranten ophanden, die tranen, met zijn handen wappert hij ze droog. ‘Ik verboden de vogels te voeren, maar waarmee het Dagblad van het Noorden zou ontstaan, word er bijna religieus, verlicht. Het is mijn basis, mijn meeuwen kunnen niet lezen en hebben trok Zeeman zijn eigen plan. Ontslag hing in de lucht. verleden zit er in de bodem. Ik denk dat je het in mijn slechts oog voor voer. Greetsiel, 2009. Zijn pas gekochte, te dure flat hing al als een molen- foto’s terug kan zien.’ steen om zijn nek. Op een vroege ochtend keek hij over Zeeman pakt zijn laptop en zoekt naar de foto van het het Rietdiep uit. Uit de radio klonk Johnny Nash’ ‘I can kerkje. Terwijl hij tientallen beelden oproept, praat Toenmalig Commissaris van de see clearly now’. Binnen twee minuten nam hij een hij voor zich uit: ‘Dat onderwerp, water, land…alles Koningin Max van den Berg op bezoek besluit. ‘Het moest anders. Ik moest er weg’, zegt hij wat ik zie is niet gelogen. Zó heb ik het gezien. Het is bij een kleine school in de provincie. zacht, terwijl hij probeert het zicht op de woonkamer te allemaal waar, mijn waarheid.’ Hij leeft van twee tot Wirdum, 2013. behouden. drie opdrachten per week. Met een zorgtoeslag van de Een uitkering lonkte, maar daar bedankte hij voor. Hij belastingdienst kan hij zich bedruipen. ‘Ik heb het niet probeerde het een blauwe maandag als barista. Maar arm’, zegt hij. ‘Ik heb meer terug gekregen.’ zijn camera bleek sterker dan het koffiezetapparaat. Zeeman werd freelancer en trok de Groningse ommelan- Zeeman kan beter dan ooit rond schuimen. Dan gaat hij den door, op zoek naar het ‘kleine nieuws’. Het Dagblad, met zijn ‘kleintje’, zijn Leica-camera, naar plaatsen waar waar de contacten nog niet waren verdroogd, gunde de lucht ineens kan openbreken en het land in lichter- hem twee tot drie opdrachten per dag. Na twee weken laaie staat. Ook wil hij wel eens dolen op een oud en wist hij het: nu was het goed. Leven en werk gaven hem vergeten begraafplaatsje in Appingedam, waar tussen weer voldoening. donkere bomen de tijd aan de graven knaagt. Zijn oma Zeeman trok zich terug naar waar hij vandaan kwam, ligt er, Johanna Zeeman – Krol. Ze was arm als een kerk- van Groningen naar Appingedam naar Delfzijl. ‘Het is rat en had al vijf kinderen, toen ze besloot de vrucht van een cadeautje, dat ik terugkreeg’, zegt hij. ‘Hier heb ik haar zesde eigenhandig met een breinaald en zeepsop altijd de wind om me kop. Ach man, ik voel me hier zo af te drijven. Het werd haar noodlottig. Ze stierf, 30 jaar thuis.’ Buiten hangen de geelbruine blaadjes stil aan de oud, in 1934. Geld voor een grafsteen was er niet. Met bomen. Natuurlijk wist hij het al langer. Hij had eens een spijker werd haar naam in een stoeptegel gekrast. een vriendinnetje, helemaal in Amersfoort. Niets mis Maar zelfs dat teken van herinnering moest weg. Nu ligt met haar, en toch voelde hij zich er in folie verpakt. Als er een nette steen. hij terugreed, kon hij soms na het passeren van Assen Zeeman kan zich er nog over opwinden. Hij maakte zijn auto langs de kant parkeren. Stond hij daar in het onlangs nog foto’s van de vervallen graven. Ze kregen lege land. Zijn longen deden pijn van de wind, als na een plaatsje in het Dagblad van het Noorden, zo was er zuigen op een pepermuntje. ‘Ik moest die koude brand toch nog iets van gerechtigheid. Hij zoekt naar woor- in mijn longen voelen.’ den: ‘Het is ook mijn geschiedenis, weet je. Dat graf en Zeeman woont alleen. Facebook, Instagram, WhatsApp het land eromheen vertellen alles over mijn eigen leven, heeft hij uitgebannen, ‘zo hol en leeg allemaal’. Hij dat erdoor is getekend.’ Siep Zeeman, de laatste schipper op de reddingsboot de Insulinde. Den Helder, 2010 november 2018 59 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj de meningen Essay Ferdinand Grapperhaus: Het recht op een scherpe pen 60 De mores: Frits van Exter over bronbescherming 68 Lessen voor de pers van demograaf Jan Latten 64 De schepping van Thomas Rueb 69 Recensies: IDFA-aanraders 70 BEELD: DUCO DE VRIES DE DUCO BEELD: ‘Mijn geloof in de ­kwaliteit en de zorgvul- digheid van de Nederlandse­ vrije pers is groot’ november 2018 61 essay

Het recht op een scherpe pen

MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID FERDINAND GRAPPERHAUS, SPRAK ONLANGS OP EEN SYMPOSIUM TER GELEGENHEID VAN DE INWERKINGTREDING VAN DE NIEUWE WET BRONBESCHERMING PER 1 OKTOBER. HIJ NOEMT HET RECHT OP HET BESCHERMEN VAN BRONNEN EEN NOODZAKELIJKE VOORWAARDE VOOR EEN VRIJE PERS. HIERONDER ZIJN PLEIDOOI. tekst FERDINAND GRAPPERHAUS

De dood van Jamal ­Kashoggi recht van de mens. De onderdrukking van journalisten overschaduwt eigenlijk elke goedbedoelde lofzang is veelzeggend voor de staat waarin een land verkeert. op persvrijheid en bronbescherming. De moord op Over wie er de dienst uitmaken en het onvermogen ­Kashog­gi is een gemene steek in de rug van alle voor­ van diegenen om kritiek te incasseren. Er bestaat een vechters van mensenrechten. Kashoggi was een kriti­ rechtstreeks verband tussen het democratisch gehalte sche journalist, met een vlijmscherpe pen en met een van een staat en de ruimte die journalisten krijgen om belangrijke drijfveer: het binnenstebuiten keren van hun werk naar behoren te doen. wat de machthebbers van zijn land van plan waren. Deze casus staat helaas bepaald niet op zich. Ik denk Wat dat betreft denk ik dat wij nog steeds fier kunnen ook aan de Maltezer journaliste Daphne Caruana Galizia. zijn op het democratisch gehalte van de Nederlandse In een veel gelezen blog stelde zij corruptie in haar land samenleving, waar het Openbaar Ministerie en ikzelf aan de orde. En ze bekritiseerde iedereen: van politici direct spitsroeden lopen, wanneer de bronbescherming en miljardairs tot en met criminele en extreemrechtse van journalisten in het geding is. Laat me schetsen hoe groeperingen. Een autobom legde haar een jaar geleden ik de plek van de journalistiek zie in onze samenleving. het zwijgen op, het onderzoek naar de daders is nog We spreken altijd van drie verantwoordelijke machten: gaande. de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Wereldwijd werden vorig jaar 39 journalisten vermoord Die drie houden de rechtsstaat in evenwicht. Maar voor omdat hun uitingen op één of andere manier een bedrei­ evenwicht in complexe moderne democratieën als de ging vormden voor politieke, economische of criminele onze is natuurlijk meer nodig. Een werkelijk gezonde en belangen. In vijftien jaar tijd stierven meer dan 1000 rechtvaardige samenleving heeft pijlers nodig, die het journalisten omdat ze hun werk deden. Elk jaar weer democratisch proces mede ondersteunen en die er voor­ komen er tientallen bij. Aanslagen op journalisten ma­ al op toezien dat alle belangen in redelijkheid aan bod ken indruk. Een aanslag op een journalist is tegelijk een komen. Om de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke aanslag op het vrije woord en daarmee op een wezenlijk macht heen staan dan ook de medeverantwoordelijke essay 62 www.villamedia.nl

machten. Ik denk daarbij aan de onafhankelijke weten­ In het pas verschenen boek van Bob Woodward, ‘Fear schap, aan maatschappelijke en religieuze organisaties, over president Trump’, en de actuele gang van zaken in maar ook aan vakbonden en werkgeversorganisaties. het Witte Huis, is het zoeken naar bij naam genoemde En een dragende pijler onder een democratische samen­ bronnen. Dat is begrijpelijk, want het is onmogelijk een leving is de pers. Een vrije pers borgt de rechtsstaat. dergelijk verhaal te schrijven zonder anonimiteit te kun­ Dus moet er onder die pijler weer een zo stevig mogelijk nen garanderen. Maar die anonimiteit maakt een auteur fundament liggen. Dat fundament wordt gevormd door ook kwetsbaar. Natuurlijk probeerden tegenstanders de vier essentialia van de vrije pers: vrije uiting, onder­ zijn boek in twijfel te trekken en regende het ontkennin­ zoeksvrijheid/nieuwsgaring, toegang tot bronnen en gen vanuit het Witte Huis. Maar een halve eeuw integer BARTBEELD MAAT/ANP bescherming van bronnen. en zorgvuldig journalistiek werk maakt het verschil. De Die vier rechten definiëren de vrije media als het ware. reputatie van Woodward op dat wezenlijke punt is zo De media/journalistiek hebben een hoge mate van sterk, dat elke voor- en tegenstander van Trump begrijpt vrijheid nodig om hun verantwoordelijke werk zo goed dat deze auteur nooit een uit de lucht gegrepen verhaal mogelijk te kunnen doen. Het belang om die vrijheid toe aan het papier zal toevertrouwen. En daarmee legt zijn Ferdinand te kennen wordt vrij algemeen onderschreven. Uitings­ werk ook veel gewicht in de schaal. Grapperhaus vrijheid, onderzoeksvrijheid en toegang tot bronnen Ook in Nederland hebben wij een traditie van integere (1959) is sinds kunnen dan ook rekenen op een grote maatschappelijke journalistiek op grond van de hoogste principes. Met oktober vorig acceptatie. onthullingen gebaseerd op minstens twee bronnen. jaar minister Bij bronbescherming ligt dat soms anders en daarom is Met een strenge scheiding tussen feiten en opinies. Met van Justitie en het goed mij daarover vandaag duidelijk uit te spreken. nuance en precisie boven snelheid. Veiligheid in het De uitingsvrijheid van de pers wordt illusoir zonder on­ Die traditie staat onder druk, zoals alles in dit snel kabinet-Rutte III derzoeksvrijheid en toegang tot bronnen. En onderzoek transformerende tijdsgewricht onder druk staat. De om­ voor het CDA. loopt vast – en toegang tot bronnen is slechts schijn – als loopsnelheid van nieuws stijgt, instant-berichtgeving de journalist zijn bronnen niet kan beschermen. Daar­ via sociale media verwordt eenvoudig tot zogenoemd mee is bronbescherming een sine qua non voor een vrije nepnieuws. Feiten, meningen en leugens volgen elkaar pers als dienaar van onze democratie. Een journalist in hoog tempo op en raken met elkaar vermengd. Het die zijn bronnen niet kan beschermen, dreigt daarmee brede publiek raakt er de weg in kwijt en weet op zeker ook zijn toegang tot die bronnen te verliezen en is niet moment niet meer wat het moet geloven. De enige langer in staat om zijn werk goed te doen. remedie hiertegen is uitstekende journalistiek. Die bronbescherming is nu terecht wettelijk verankerd. Het is de opdracht van de overheid, aan deze minister Er zit een begrenzing op bij een ‘zwaarder wegend om een vrije pers te waarborgen. Daar hoort bronbe­ maatschappelijk belang’ waaraan ‘bij het onbeantwoord scherming bij. Het is de opdracht aan diezelfde vrije blijven van vragen een onevenredig grote schade zou pers om de verantwoordelijkheid voor zorgvuldigheid worden toegebracht’. Dat hoort ook bij een democrati­ en integriteit van het vrije woord te nemen. Mijn geloof sche samenleving – maar daar heeft diezelfde wet een in de kwaliteit en de zorgvuldigheid van de Nederland­ rechterlijke toetsing voor. Ik wil het daar verder niet se vrije pers is groot. Ik heb er dan ook vertrouwen in over hebben. dat de bronbescherming, die sinds 1 oktober van kracht Maar er zit ook een andere kant aan. Het maakt expliciet is, bij deze bijzondere beroepsgroep in goede handen is. dat de verantwoordelijkheid met betrekking tot de Ik heb de overtuiging dat de hoogontwikkelde journalis­ controle en de weergave van de bronnen exclusief bij tiek in ons land die bronbescherming zal koesteren als journalisten zelf ligt. Ik begrijp dat de journalistiek een kwetsbaar bezit, waarmee met grote zorgvuldigheid soms anonieme bronnen moet aanboren om belangwek­ moet worden omgesprongen. Want zoals met alle grote kende zaken aan de oppervlakte te krijgen. Maar het goederen: men moet ze voortdurend onderhouden. is een aanpak die een zeer verantwoordelijke omgang Net zo goed als de politiek voortdurend moet werken vergt. De sleutel daarvoor ligt in een zorgvuldige en om het vertrouwen van het publiek te herwinnen, zo is integere aanpak. dat ook de opdracht aan de vrije pers. Een democrati­ Een medium of een individuele journalist die in de sche samenleving zal altijd behoefte hebben aan zorg­ samenleving op zorgvuldigheid en integriteit reputatie vuldige verslaggeving, kloppende feiten, opzienbarende onderhoudt, zal die principes ook bij het gebruik van opinies en onderzoekende achtergronden. anonieme bronnen hanteren en daarmee op volledig Ik zal met het oog op onze democratische samen­ begrip over anonimiteit van bronnen kunnen rekenen. leving altijd het journalistieke recht verdedigen om Maar het is evenwichtskunst en vooral ook een zaak van een ­scherpe pen te hanteren. Het trieste lot van Jamal lange adem. ­Khashoggi motiveert mij daartoe meer dan ooit. de mores 63 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj Frits van Exter denkt met je mee over dilemma’s Heb je ook een vraag? Mail naar [email protected] Sorry, iedereen mag klagen

OOK REDACTIES DIE DE RAAD VOOR DE JOURNALISTIEK EEN WARM HART TOEDRAGEN, VERZUCHTEN WEL EENS: MOETEN JULLIE ELKE KLACHT SERIEUS NEMEN? HET KORTE ANTWOORD IS: JA. BEELD: TRUUS VAN GOG TRUUS BEELD: de mores

Hoe hoog media de ties) hebben bewust gekozen voor interactie met het publiek tegen- een Raad waar iedereen terecht kan: woordig ook in het vaandel houden, laagdrempelig, kosteloos, onafhan- sommige mensen kunnen elke re- kelijk. Wij houden ons aanbevolen dactie tot wanhoop drijven. Ik noem voor suggesties, maar vooralsnog geen namen en haast me te zeggen lijkt het me lastig om klachten op TIPS dat het om een heel klein aantal kwalitatieve gronden niet, of anders, • Treed klagers zakelijk tegemoet. Neem het niet gaat, maar zij weten ook de weg te behandelen. persoonlijk. naar de Raad te vinden. Als je van Je loopt het risico mensen uit te • Sluit niet uit dat een zeurpiet een punt kan hebben. klagen een levenswerk maakt, laat sluiten, die zich terecht geschaad • Aarzel niet de correspondentie te staken als het je geen loket onbenut. En telkens voelen. We vergeten wel eens hoe- welletjes is (bewaar wel alles voor een eventuele als zij hun ongelijk halen, weten zij veel impact media nog steeds heb- procedure bij de Raad). zich gesterkt in de overtuiging dat ben. Een ogenschijnlijk onbedui- • Zorg dat er op je website uitgebreide spelregels zij slachtoffer zijn van een samen- dende verschrijving of onschuldige staan voor het verkeer tussen redactie en lezer, zwering. kwalificatie, kunnen klagers als een zodat je daar altijd naar kunt verwijzen. Is een behandeling met uitwisse- eeuwige schandvlek ervaren. • Het is belangrijk om een zitting bij te wonen, maar ling van stukken en een zitting voor Ook al geeft de Raad hem misschien als de klacht je echt te bar is, volsta dan met een deze categorie niet wat veel van het geen gelijk, hij neemt hem tenmin- schriftelijke reactie (of stuur een collega). goede? ste serieus. Dat is ook wat waard. • Meer tips voor (hoofd)redacties: tek.st/e2 en Het reglement van de Raad voorziet Wat te doen met de écht redelozen? klagers: tek.st/e3. niet in selectie aan de poort op Een voorganger bij Trouw beant- basis van soortelijk gewicht van de woordde alle, vaak handgeschreven, klacht, de reputatie van de klager of klaagschriften met voorbeeldige zijn geestelijke vermogens. Er zijn voorkomendheid. Gebruikmakend zaak liever met zijn ‘behandelend objectieve criteria: je moet je aan de van zijn pastorale gave, stuurde hij geneesheer te bespreken’. Het houdt termijnen houden, een rechtstreeks ze met welluidend kluitjes in het een keer op. belang hebben en het medium eerst riet. Maar soms werd het ook hem Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de kans geven te reageren. teveel. Een keer las ik zijn afge- de Journalistiek. Hij heeft geen stem in de beoordeling van klachten en verwoordt hier De ‘eigenaren’ (redacties en direc- meten advies aan de lezer om de zijn persoonlijke mening. lessen voor de pers 64 www.villamedia.nl Jan Latten, bijzonder hoogleraar sociale demografie en oud-hoofddemograaf bij het Centraal Bureau voor de Statistiek

‘GA NIET TE MAKKELIJK VOOR HET STREEKROMAN­ VERHAAL’

Hij zette het – volgens sommigen gevaarlijke – thema van je doet. Ik vond ook dat de mensen bevolkingspolitiek weer op de agenda. Jan Latten was altijd die we voor enquêtes ondervraagd de demograaf van het CBS, maar nu is hij vrijdenker. Hij vindt hadden, moesten terugkrijgen wat dat de journalistiek een onderwerp als bevolkingsgroei wel ze verteld hadden. Daarom deed wat rationeler zou kunnen benaderen. ik ook interviews met Margriet en tekst RAYMOND KRUL beeld DUCO DE VRIES Libelle, nou dat vond men in die tijd echt niet de doelgroep voor statistiek. Maar ik zei: mensen hebben er recht op, hup naar buiten met die informatie. Want wat heeft het anders voor nut om onderzoek te doen? Opbergen in een la heeft geen zin. Ik heb al die jaren prettig Hij heeft samengewerkt met de journalistiek. de tel niet bijgehouden, maar Jan Het kwam zelden voor dat journa- Latten (66) moet gedurende zijn listen onze cijfers verkeerd interpre- loopbaan bij het Centraal Bureau teerden of grote fouten maakten.’ voor de Statistiek – door hemzelf steevast aangeduid als ‘het bureau’ Randje – duizenden interviews gegeven gekozen en het voelt fantastisch.’ Het CBS is van de cijfers en de sta- hebben. In 1981 begon hij bij het CBS, Toen Latten in 1981 begon bij het tistieken, de interpretatie daarvan in juni van dit jaar nam hij afscheid. CBS, bestond er nauwelijks zoiets liet de organisatie aan anderen Ja, hij stopte bij het CBS, maar dat als woordvoering. Latten: ‘Op de over, waaronder de media. Door betekent niet dat hij nu plaatsneemt een of andere manier trok ik journa- zijn woordvoering gaf Latten het in achter de geraniums. ‘ik dacht: blijf listen aan, want ze wisten me steeds en in neutrale CBS een kleurrijke ik nog een aantal jaar hetzelfde vaker te vinden. Ik durf wel te zeg- smoel. Dat kwam niet alleen door doen of ga ik meer mijn vrije geest gen dat het bureau door mij inzag zijn herkenbare Limburgse tongval. gebruiken. Ik heb voor het laatste dat het zinvol is om te vertellen wat Bij Latten had je soms het gevoel november 2018 65 de maand / dossier / de mensen / de meningen / de nvj

DE LESSEN VOOR DE PERS

VAN JAN LATTEN brengen, aldus Latten. ‘Ik had niet • Beschouw cijfers niet te veel als een vaststaand gegeven, verwacht dat er zoveel ophef over maar neem ze als uitgangspunt voor een discussie. zou ontstaan. Bevolkingspolitiek is Cijfers zijn een poging om de werkelijkheid te vatten, typisch zo’n onderwerp waarvan ze zijn met allerlei onzekerheden omgeven. ik vond dat het geagendeerd moest • Publiceer over een onderwerp als bevolkingspolitiek. worden, maar waarover ik me bij Het is juist gevaarlijk om het als een taboe-onderwerp het CBS niet kon uitspreken. Dat ik te beschouwen. heb wel als hoogleraar gedaan: de • Kijk niet alleen naar individuele gevallen, maar ook titel van mijn oratie uit 2004 luidde naar het grotere plaatje. En ga niet alleen voor mooie immers “Zwanger van segregatie”. streekromanverhalen. Daarin wijs ik in feite op dezelfde dingen als in dat interview met Trouw. Ik dacht deze keer: er is niets veranderd, dus laten we er nog maar eens over beginnen. Het viel me wel snel op dat er een enorme focus is op de meest waarschijnlijke uit- komst van de prognose. Soms had ik de indruk dat journalisten denken dat een prognose van 18,4 miljoen, een Noord-Koreaans planningsdoel is. Maar het is niet meer dan de meest waarschijnlijke richting die met de kennis van gisteren én met dat je zijn eigen mening tussen de de randen van het land. In steden is grote marges wordt bepaald.’ regels door kon lezen. ‘Ik begreep het vertrouwen onder mensen veel Ongeveer tegelijk met Latten bracht dat we als CBS de cijfers niet konden groter dan in de landelijke gebieden. publicist en collega-wetenschapper interpreteren, maar ik probeerde Mijn boodschap was dat je daar iets Paul Scheffer een vergelijkbare wel altijd tot het randje te gaan. aan moest doen, anders bestaat het boodschap naar buiten, waardoor Waarom? Omdat ik een hekel heb gevaar dat je een soort afscheidings- het thema nog meer op de agenda aan cijfers die niets zeggen. Reken beweging krijgt. De volgende dag kwam te staan. De Wereld Draait het dan niet uit, denk ik dan. Als je lees ik in De Limburger: Jan Latten Door besloot er aandacht aan te een bepaald fenomeen hebt geme- van het CBS zegt dat Limburg zich besteden en nodigde Latten uit voor ten of je ziet iets, dan vind ik dat je wil afscheiden. Ten eerste had ik dat een discussie. ‘Ik wist vooraf niet daarover moet kunnen nadenken; helemaal niet gezegd, ten tweede dat ik in discussie zou gaan met wat zou er kunnen gebeuren nu je heb ik die journalist geen seconde Prem Radhakishun, maar eigenlijk dit weet? In de wetenschap noemen gesproken. Toen brak er wel even vond ik het wel leuk. Hij was erbij we dat hypothesevorming en ik hou paniek uit bij het CBS in Den Haag.’ gezet voor de reuring en dat ging ervan. Voor het CBS ging dat logi- met veel poeha. Toch kon ik goed scherwijs te ver. Ik zocht die rand op, Bevolkingsvraagstuk mijn punt maken. Na al die jaren maar ben er volgens mij nooit echt Ter gelegenheid van zijn afscheid weet ik dat het niet alleen om de overheen gekukeld.’ bij het CBS gaf Latten een groot inhoud gaat, maar ook hoe je over- In 2004 werd Latten, naast zijn interview aan Trouw. Zijn bood- komt. Ik bleef rustig, ging niet mee baan bij het CBS, hoogleraar aan schap: waarom denken we in in de hysterie, maar probeerde juist de Universiteit van Amsterdam. Nederland niet na over het be- te downsizen. Ik heb er eigenlijk wel In die functie had hij meer vrij- volkingsvraagstuk? De bevolking van genoten.’ heid, al leidde dat soms tot mis- dreigt de komende jaren hard door verstanden. ‘Ik sprak een keer als te groeien. Volgens een van de Rechts-radicaal plan hoogleraar in Limburg. Het ging CBS-scenario’s wel naar 20 miljoen Latten kreeg ook de nodige kritiek over de toenemende verschillen inwoners in 2050, en die groei wordt op zijn verhaal. Bevolkingspolitiek tussen de stedelijke gebieden van veroorzaakt door immigratie. Dat is een gevaarlijk onderwerp dat al de Randstad en het platteland aan kan de sociale samenhang in gevaar snel een onfrisse kant op kan gaan.

lessen voor de pers 68 www.villamedia.nl

‘Ben ik kil? schudden. Dat kun je alarmistisch noemen, maar dat vind ik niet ver- keerd, daar is een alarm voor. Laat Nee, ik ben eerst het alarm maar eens afgaan. Is het een vals alarm? Mooi, dan is er geen brand. Wat ik zeg is: de bevol- king groeit, het kan 20 miljoen wor- reëel en ik denk den en het kan 16 miljoen worden. Wat het wordt, is volledig afhanke- lijk van het migratiebeleid – of het na over de ontbreken daarvan. En dus moeten we als samenleving bedenken: wat willen we?’ samenleving Latten hoopt dat journalisten niet alleen voor de, zoals hij het noemt, streekromanverhalen gaan. ‘Zo zijn journalisten opgevoed, ze gaan voor als geheel, dat mooie verhalen die veel lezers of kij- kers trekken. Daarom raakt een on- derwerp als bevolkingsgroei soms is nu eenmaal ondergesneeuwd. Mensen lezen liever over een pasgeboren ijsbeer- tje in Blijdorp dan over één miljoen mijn rol als extra inwoners, want daar kunnen ze zich niets bij voorstellen. Ander voorbeeld: journalisten maken een portret over een gezin dat van de statisticus’ grote stad naar Zutphen verhuist en schrijven: het platteland is weer helemaal in. Terwijl ik weet dat er sprake is van een grote leegloop van het platteland. Of ze maken een mooi portret van een asielzoeker die Ook politiek commentatoren Joost Kijk, op microniveau wil ik iedereen zo goed is ingeburgerd. Tuurlijk, die Vullings en Max van Weezel spraken die honger heeft een broodje geven. zijn er. Maar er zijn ook jihadisten erover in hun podcast De stemming. Maar kan ik dat ook in werkelijkheid en asielmigranten die helemaal niet Van Weezel: ‘Stel dat we de namen realiseren? Nee. Ben ik dan kil? Nee, goed integreren.’ Jan Latten en Paul Scheffer zouden ik ben reëel en ik denk na over de Het moge duidelijk zijn dat Latten vervangen door Geert Wilders en samenleving als geheel, dat is nu zijn rol als vrijdenker volledig heeft Thierry Baudet. Dan zou je zeggen: eenmaal mijn rol als statisticus. Er omarmd. Ook op Twitter (‘Heerlijk, dit is een rechts-radicaal plan om de niet over praten is in mijn ogen veel ik zie het als mijn eigen ANP’) roert islamieten de wereld uit te meppen.’ gevaarlijker. Mensen denken niet hij zich in discussies. Voorlopig gaat ‘Ik vind dat nogal onnadenkend’, na over de spanningen die je kunt hij door met lezingen geven en zijn zegt Latten als reactie op Van Wee- krijgen bij een ongeremde instroom werk op de universiteit. Misschien zels uitspraak. ‘De vergissing van van immigranten.’ komt er wel een boek. Koestert Lat- sommige journalisten is dat ze geen Het hoofdredactioneel commentaar ten ook politieke ambities? ‘Nee, ik onderscheid maken tussen het indi- van NRC Handelsblad noemde het ben iemand die secundair reageert, vidu en de groep. Als je je daar niet opvallend dat Latten zichzelf in het dus totaal niet geschikt voor een bewust van bent, is het heel mak- alarmistische kamp plaatst. Latten: politiek debat. Ik ben ook geen lid kelijk om iemand rechts-radicaal te ‘Misschien is dat wel nodig. Mijn van een partij, al willen mensen me noemen als hij waarschuwt voor be- verhaal is niet: gaat u maar rustig graag in een hokje plaatsen. Nee, de Meer Lessen paalde uitkomsten op macroniveau. slapen, dan komt het vanzelf goed. voor de pers op politiek is niets voor mij, kom me Dan ben je niet aardig, of egoïstisch. Ik wil de boel een beetje wakker villamedia.nl maar gewoon interviewen.’ de schepping 69 de maand / de mensen / dossier / de meningen / de nvj In deze rubriek schrijven journalisten zelf iets over de totstandkoming van hun creatie

Thomas Rueb (1986) is ver- slaggever bij NRC Handels- ‘Ik wist het blad. vertrouwen te winnen’ In 2017 won hij de Publieksprijs n In de zomer van 2016 werd een jonge Nederlandse van De Tegel. vrouw door Koerdische strijdkrachten gearresteerd Zijn verslag- in de Iraakse woestijn. Ze heette Laura, zei ze in een geving over de televisie-interview, en ze was ontsnapt aan IS. In Ne- zaak-Laura H. derland werd zij, zoals alle Syriëgangers, gearresteerd. werd onder- Toen werd haar voorarrest verlengd, belandde ze op de scheiden door terrorismeafdeling en sprak het OM de verdenking uit de Stichting die van Laura H. in één klap de beruchtste Syriëganger Verhalende van Nederland maakte: ‘dat de verdachte naar Neder- Journalistiek. land is gestuurd met een opdracht’. Zijn eerste boek Ik herinnerde me de zaak slechts vaag toen ik een tip ‘Laura H. Het kreeg van een oud-collega: de vader van deze jihadiste kalifaatmeisje zou dringend zijn verhaal kwijt willen. Laura H. zat al uit Zoetermeer’ zes maanden vast en weigerde met de politie te praten. verschijnt 15 Ik verwachtte een human interest-verhaal van een be- niemand dat meer lukte – wist terug te keren uit het november bij droefde vader, maar ik kreeg wat anders: een strijdbare kalifaat van IS. Van de 305 Nederlanders die naar het Das Mag, ISBN man die zich verraden voelde door de Nederlandse strijdgebied in Irak en Syrië zijn uitgereisd, kwamen 9789492478573, overheid die, zo zei hij, hem had gehólpen Laura terug te ongeveer vijftig mensen terug, maar hun verhalen zijn 530 pagina’s, krijgen met een geheime missie. nog nauwelijks gehoord. Zou zij wel willen vertellen? € 23,49. Vaak beginnen journalistieke verhalen met een spec- Het probleem: Laura H. zat in isolatie op de terroris- taculair uitgangspunt dat je met elke onderzoekshan- meafdeling. Ik had haar zelfs nog nooit gezien. Ik deed deling afzwakt en nuanceert. Niet in dit geval. Ik wist verslag van de rechtszaken, maar zij zat uit veiligheids- Eugène H.’s vertrouwen te winnen en hij overhandigde overwegingen in een grijs hok middenin de rechtszaal. mij, ondanks zwijgcontracten, een enorme stapel docu- Maar haar vader wist voor mij te vragen of zij, wanneer mentatie – appgesprekken met zijn dochter en anderen, ze eenmaal vrij zou komen, met mij zou willen praten. mailwisselingen, bankafschriften – waaruit bleek dat De dag na haar veroordeling hadden wij ons eerste ge- hij inderdaad maandenlang bezig is geweest met het op sprek, van wat uiteindelijk zo’n 150 uur aan interviews touw zetten van een reddingsoperatie. Hij onderhield zou worden. Zij bleek een onverschrokken open vertel- daar uitvoerig contact over met het Familiesteunpunt ler met uitzonderlijk oog voor detail. Gedurende onze Radicalisering, een door de Nederlandse overheid gefi- gesprekken lukte het haar mij haar belevingswereld nancierde stichting. binnen te laten. De documentatie las als het script van een thriller. Ik Een van de journalistieke problemen waar ik tegen aan- publiceerde een aantal artikelen voor NRC, maar besloot liep was gelijk aan die van justitie: hoe controleer je een al gauw: hier zit meer in. Niet alleen het verhaal van verhaal dat zich grotendeels in onveilig gebied in het een vader die zich begeeft in de schimmige wereld van Midden-Oosten heeft afgespeeld? Uiteindelijk besloot privé-militairen, maar ook van een Nederlands meisje ik dat er maar één manier was: ik moest haar achterna dat bekeerde, radicaliseerde en – in een tijd dat haast reizen. recensies 70 www.villamedia.nl Over boeken, bladen, dvd’s, films, radio- en tv programma’s en internetsites. Tips: [email protected]

DOCUMENTAIRES

Niet alleen de gevestigde media onderzoeken of wereldleiders de waarheid spreken; sinds de komst van internet kan ook het publiek meedoen. De Britse blogger Eliot Higgins is er zelfs wereldberoemd mee geworden. Met zijn collectief Bellingcat onderzoekt hij nieuws, door gebruik te maken van open source informatie zoals video’s, kaarten en foto’s. Fascinerend voorbeeld in de do- cumentaire ‘Bellingcat. Truth in a Post-Truth world’ (regie Hans Pool) is de video van een bomaanslag in Uit The Panama Irak, die vrijwel overal voor waar- Papers heid werd aangezien. De Nederland- se Bellingcat-journalist Christiaan wereldwijd. Obermayer ging name- Triebert besluit echter de beelden lijk niet voor een eigen scoop, maar te onderzoeken. Uiteindelijk krijgt Buiten je besloot de enorme hoeveelheid hij een video voor ogen waarin comfortzone data te delen. Uiteindelijk doen 376 eerst de bom afgaat en vervolgens onderzoeksjournalisten wereldwijd een aantal mannen als ‘gewonden’ n De macht van de journalist kan mee. Zij houden het nieuws lang neerstrijkt op de bewuste plek. De groot zijn laten de documentaires geheim en brengen het uiteindelijk video blijkt gemanipuleerd. Ook ‘The Panama Papers’, ‘Bellingcat’ en samen naar buiten. de ontdekkingen van Bellingcat ‘Putin’s Witness’ op totaal verschil- Het effect is groots. De premier van rondom het neerhalen van de MH17 lende manieren zien. Het zijn drie IJsland blijkt volgens de documen- zorgen voor een schokgolf. Lang journalistieke aanraders in het ten belasting te ontduiken en stapt niet iedereen is dan ook blij met het enorme aanbod van het Interna- op, de UEFA wordt na aanleiding collectief. Zo zouden Higgins en tional Documentary Filmfestival van de berichtgeving beschuldigd consorten volgens sommige critici Amsterdam (IDFA). van financieel wanbeleid en in Pakistan schorst het Hooggerechts- Uit Putin’s Witness Of hij interesse heeft in data? Die hof premier Nawaz Sharif die geld vraag krijgt Bastian Obermayer van zou hebben weggesluisd. En dat Süddeutsche Zeitung in 2015 via is slechts een deel van de onthul- ‘Bastian een bericht van John Doe (een nog lingen. Ober- altijd onbekende bron). Journa- Het hele team van onderzoeksjour- mayer list Obermayer twijfelt, maar zijn nalisten wint er in 2017 de Pulitzer ging niet nieuwsgierigheid wint. Juridisch Prize voor, maar de gevolgen zijn advieskantoor Mossack Fonseca niet enkel positief. Zo wordt de voor een blijkt te zijn gehackt. In de gegevens Maltese journalist Daphne Caruana eigen die hij ontvangt, verschijnen de na- Galizia in oktober 2017 vermoord, scoop, men van tal van bekende personen vermoedelijk door haar medewer- maar die hun geld blijken weg te sluizen king aan The Panama Papers. An- besloot de via Panama. dere journalisten worden bedreigd. enorme De documentaire ‘The Panama Beide kanten worden belicht in deze Papers’ (regie Alex Winter) vertelt indrukwekkende documentaire die hoeveel- dat verhaal en focust op de unieke een bijzonder beeld schetst van een heid data samenwerking van journalisten unieke wereldwijde samenwerking. te delen’ november 2018 71 de maand / de mensen / dossier / de meningen / de nvj

BOEK

Uit Bellingcat. Truth in a Post-Truth world

onzorgvuldig werk verrichten en met harde hand lijkt uit te scha- benadrukken afgevaardigden van kelen. De Russische filmmaker landen die negatief in het nieuws Mansky volgde hem in zijn eerste Datadictatuur komen graag dat de Bellingcat- jaar voor de Russische televisie en oprichter een ‘amateur’ is. In deze probeert de beelden van toen te n Toen het internet in de jaren ijzersterke documentaire krijgen ontrafelen. 1990 steeds meer beschikbaar werd ook de risico’s en gevaren van het Met de wetenschap van nu is het voor het grote publiek, moet de fenomeen een plek, maar wordt pijnlijk om te zien hoe ex-president Duitse filosoof Jürgen Habermas vooral duidelijk hoe belangrijk deze Boris Jeltsin hartgrondig gelooft zich in zijn handen hebben gewre- nieuwe vorm van journalistiek is. dat Poetin net als hem zal blijven ven. Al in 1962 schreef hij in zijn strijden voor vrije media. Vol- boek ‘De structuurverandering van Een vriendelijke en bedachtzame gens Amnesty International staat het publieke domein’ over het ideaal man. Niet één die continu het woord Rusland namelijk momenteel op de van een samenleving waarin ieder- opeist in zijn campagneteam. vierde plaats van de ranglijst van een vrij was, zonder machtsverhou- In ‘Putin’s Witness’ (regie Vitaly landen waarin de meeste journalis- dingen. In de offline wereld was die Mansky) is een andere Vladimir ten worden vermoord. machtsvrije samenleving in de 19de Poetin te zien dan de Russische Mansky dacht tijdens het maken dat en 20ste eeuw steeds onmogelijker­ leider die in nieuwsuitzendingen hij gewoon getuige was, maar maakt ’Met de geworden door de invloed van poli- bij voorkeur spreekt met spierbal- dat stilzwijgen hem niet mede- weten- tiek en media. Maar het internet lentaal en zijn tegenstanders vaak plichtig? Die vraag stelt hij zichzelf schap van bood een herkansing. Maar ook die in ‘Putin’s Witness’. Om ook in te nu is het utopie lijkt al een tijdje dood. Of valt zoomen op alle vertrouwelingen die pijnlijk om hij misschien toch te reanimeren? tijdens de film nog vrolijk klappen te zien In zijn boek ‘Datadictatuur’ onder- bij de overwinning van Poetin, maar zoekt Jan Kuitenbouwer die vraag. later in de oppositie zijn beland of hoe ex- Hoe heeft het internet – dat bedoeld vermoord. Hoewel hij geen duidelijk president was als vrijplaats – zo kunnen antwoord krijgt op zijn zelf-gestelde Boris afglijden? Kunnen we daar nog vraag, is zijn archiefmateriaal fas- ­Jeltsin iets aan doen? En zo ja, hoé dan? cinerend. Van de beelden bij Jeltsin hart- Een interessant pamflet met een thuis tot de gesprekjes in de auto grondig belangrijke conclusie. ­Willen we het met Poetin; zo intiem zag je de Rus- internet onafhankelijk, betrouwbaar sische machthebbers niet eerder. gelooft en veilig maken, dan moeten we nú Rianne van der Molen dat Poetin aan de slag. net als hij Nick Kivits Ook de ‘NVJ goes IDFA’. Je kunt zal blijven op 16 november met korting naar strijden Jan Kuitenbrouwer: Datadicta- Doclab. Meer info: tek.st/f3 voor vrije tuur. Hoe de mens het internet IDFA, 14 t/m 25 november, Amster- de baas blijft. Prometheus, ISBN dam. Programma: www.idfa.nl media’ 9789044639841, 128 pag., € 12,-. recensies 72 www.villamedia.nl Over boeken, bladen, dvd’s, films, radio- en tv programma’s en internetsites. Tips: [email protected]

BOEK

Heldring hechtte aan Europese samen­werking maar waarschuwde tegen te vergaande integratie. Hij was een groot voorstander van Atlantische samenwerking maar voorzag dat Amerika en West- Europa op den duur verder van elkaar zouden komen te staan. De opkomst van China speelde in zijn columns nauwelijks een rol. Toen ik hem eens vroeg wie de leider van China was, moest hij het antwoord Opiniemaker schuldig blijven. Ook voor economi- sche ontwikkelingen had hij weinig in Europese belangstelling. superliga Heldring was een ‘individueel conservatief’, wars van vooruit- n Toen J.L. Heldring in 1968 gangsgeloof, meer voorstander hoofdredacteur werd van de van verandering in kleine stappen, Nieuwe Rotterdamse Courant, was rekening houdend met het men- hij bang dat collega’s nu allemaal selijk tekort. In navolging van de Jérôme tegen hem zouden zeggen. Belgische historicus Henri Pirenne Voor jonge redacteuren bleef hij wilde hij met zijn analyses mensen toch liever ‘meneer Heldring’. tot nadenken zetten. Nog altijd Een concessie die hij volgens zijn lezenswaard is de beginselverkla- biograaf Hugo Arlman later wel ring die hij schreef voor de krant die deed, was dat de accenten van Arlmans goed geschreven ­biografie in 1970 ontstond uit de fusie van zijn Franse voornaam achterwege maakt duidelijk hoe Heldrings NRC en Algemeen Handelsblad. ‘De mochten blijven. karakter en denkkader zijn gevormd. vrijheidsgedachte die wij voorstaan, De journalistieke loopbaan van De vroege dood van zijn moeder, verdraagt zich niet met geloof in Heldring (1917-2013) is lang en zijn Franstalige kindermeisjes uit enig dogma, aanvaardt niet bij indrukwekkend: buitenlandredac- Zwitserland, de moeizame relatie voorbaat enig gezag. Dat betekent teur van de NRC, voorlichter van met zijn vader die directeur was een niet aflatende waakzaamheid de Nederlandse overheid in New van de Nederlandsche Handel- en voortdurend onderzoek.’ York, hoofdredacteur van NRC Maatschappij, zijn kortstondige flirt Met instemming citeert Arlman Handelsblad, secretaris van het met de vroege NSB, de rechtenstu- de historicus Maarten Brands, die Genootschap Internationale Zaken die in Leiden, zijn militaire dienst Heldring tot de ‘superliga van jour- (voorloper van Clingendael) en van (tot de capitulatie op 10 mei 1940), nalistieke opiniemakers in Europa’ 1960 tot 2012 schrijver van ‘Dezer ‘Voor zijn ervaring in New York, zijn grote rekende. Een oordeel dat ik gaarne Dagen’. De 4400 afleveringen van jonge belezenheid en zijn netwerk in onderschrijf. die rubriek weerspiegelen een halve redac- politieke en diplomatieke kringen – Piet Hagen eeuw internationale verhoudingen. teuren al die factoren droegen bij tot zijn Daarnaast bieden ze soms zeer per- bleef hij meningsvorming. Hugo Arlman: De eeuw van soonlijke opvattingen over politiek, Al in 1945 pleitte Heldring voor J.L. Heldring (1917-2013). Een filosofie, kerk en samenleving.Als toch liever snelle dekolonisatie van ­Indonesië. biografie. Van Oorschot, ISBN ‘kommaneuker’ gaf hij zijn lezers meneer Nederland leed volgens hem 9789028282018, 384 pagina’s, ook nog taallessen. Heldring’ aan ‘nationale zelfoverschatting’. € 34,99. november 2018 73 de nvj de vereniging Mag dat zomaar? 74 Column Jisca Cohen 75 ‘Laat fotojournalistiek geen hobby worden’ 76 Journalisten en woordvoerders 78 NVJ Academy en NVJ Evenementen 81 Nikki Sterkenburg: ‘Je moet creatief zijn en eigenwijs’ 82 Column Yvonne Berkeljon 83 BEELD: MARTINE KREKELAAR MARTINE BEELD:

Dit katern is onder redactionele verantwoordelijkheid van de NVJ gemaakt mag dat zomaar? 74 www.nvj.nl

Mag Facebook zomaar­ mijn foto’s door­ verkopen aan derden? BEELD: BEELD: IK HEB FOTO’S DIE IK TE KOOP AANBIED OP MIJN WEBSITE OOK OP AUDIOUNDWERBUNG/123RF.COM MIJN FACEBOOK-PROFIEL GEÜPLOAD. NU LAS IK ONLANGS DAT FACEBOOK HET AUTEURSRECHT HEEFT OP ALLE FOTO’S DIE GEBRUIKERS OP HUN PAGINA PLAATSEN. BETEKENT DIT DAT overeenstemming met je instellingen voor FACEBOOK ZOMAAR MIJN GEÜPLOADE privacy en apps. Dit houdt bijvoorbeeld in FOTO’S MAG DOORVERKOPEN AAN dat wanneer je een foto deelt op Face- DERDEN? book, je Facebook toestemming geeft om deze foto op te slaan, te kopiëren en te delen met anderen (uiteraard ook weer in overeenstemming met je instellingen).

JA, maar dat ligt wel wat genuan- Facebook hoeft jou dus geen geld te be- ceerder. Facebook bezit namelijk niet het ‘Facebook talen voor deze licentie, mag je beelden auteursrecht op je foto’s. Daarvoor zou wereldwijd gebruiken en mag de licentie schriftelijke toestemming van jou nodig hoeft jou dus ook overdragen aan derden. Omdat de zijn waarin je duidelijk afspreekt dat je licentie niet-exclusief is mag je nog wel je auteursrechten aan de social media- geen geld te steeds anderen licenties geven voor je website overdraagt. Het eigendom van geüploade foto’s. je foto’s zou dan overgaan op Facebook. betalen voor Maar dat is hier niet het geval. Het goede nieuws is dat dit in de prak- deze licentie, tijk niet zo snel het geval zal zijn. Mark Er is echter wel wat anders aan de hand. Zucker­berg heeft al aangegeven dat Als je gebruikmaakt van Facebook ben je mag je beelden Facebook niet de intentie heeft om foto’s akkoord gegaan met de gebruikersvoor- van gebruikers door te verkopen. En als waarden van het platform. Daarin staat wereldwijd je het toch niet helemaal vertrouwt, kun als eerste vermeld dat jij eigenaar bent en je de licentie op elk moment stopzetten blijft van alles dat je op Facebook plaatst. gebruiken en door je foto’s van Facebook te verwij- Vervolgens staat er dat je Facebook het deren of je account op te zeggen, tenzij gebruiksrecht geeft op alle door jou mag de licentie je de foto hebt gedeeld met anderen geplaatste content. Hieronder vallen en zij die niet hebben verwijderd. De ook jouw foto’s. Dat gebruiksrecht is ook overdragen Eurocommissaris had het dus niet bij het zeer ruim omschreven. Wanneer je foto’s rechte eind toen ze zei dat Facebook het deelt, plaatst of uploadt, dan verleen je aan derden.’ auteursrecht heeft op al je foto’s. Facebook een niet-exclusieve, overdraag- Heb je ook een kwestie die je aan bare, sublicentieerbare, royaltyvrije en onze juristen wil voorleggen? MIRA HERENS EN wereldwijde licentie om onder meer je Mail: [email protected] MAURITS WIESENEKKER, foto te gebruiken en te distribueren in of kijk op nvj.nl/rechtshulp NVJ ADVOCATEN & JURISTEN november 2018 75 de nvj Jisca Cohen is bestuurslid van de NVJ. twitter.com/@jiscacohen bestuur COLUMN BEELD: BEELD: TRUUS VAN GOG TRUUS

Leeftijd Maar het is niet de enige deelredactie die geen voor online schrijft. Sterker nog: een jaar geleden is ‘de internetredactie’ zelfs afge- schaft, omdat die niet meer nodig is. bezwaar Het is ook niet de enige deelredactie waar jonge mensen werken. En terecht. ‘ALLEEN BIJ DE INTERNETREDACTIE Niet elke jonge journalist is per se ge- Een redactie heeft niet alleen mensen WERKEN HIER JONGE MENSEN’, schikt als internetjournalist, en niet elke nodig van verschillende afkomst en VERZUCHTTE EEN VRIENDIN LAATST oudere journalist is dat per se niet. Ik ken geslacht, met verschillende kwaliteiten en OVER HAAR NIEUWE WERKPLEK. jongeren die er niet aan moeten denken specialismen, maar ook van alle leeftijden. ‘JA, DAT HOOR IK WEL VAKER’, mijn werk te doen, en oudere collega’s ANTWOORDDE IK BERUSTEND, MAAR die hun hand niet omdraaien voor een We zijn de tijd ook wel voorbij om er LATER VROEG IK ME AF: HOEZO online liveverslag. simpel­weg vanuit te gaan dat alleen jon- EIGENLIJK? ge journalisten voor online kunnen wer- Natuurlijk, mensen die niet zijn opge- ken en oudere journalisten helemaal niet. groeid met een computer (ik was zelf 7 Daarmee zou je sommige jongeren ook jaar toen we er één in huis kregen – mijn op een plek zetten waar ze doodongeluk- moeder was er eind 1989 vroeg bij) zijn kig worden. En ontneem je bovendien hun vaak jaloers op jongere collega’s die met oudere collega’s de kans zich digitaal te groot gemak ‘even snel iets op internet ontwikkelen. We moeten doorwerken tot zetten’ en razendsnel met meer dan ons 70ste. Ook als je nu 50 bent duurt dat twee vingers kunnen typen. Maar digitaal nog even, en ik hoef niemand te zeggen denken gaat natuurlijk verder dan dat. En dat de journalistiek niet stilstaat. dat is helemaal niet zo leeftijdsgebonden als ik dacht. Ik ben benieuwd wat eerder ‘normaal’ is: een internetredactie waar ook vijftigers Ik geef toe dat mijn eigen nieuwsredactie en zestigers werken, of een kranten­ (bij NRC Media, red.) die veel online werkt redactie waar helemaal niemand meer Clouter bestaat uit twintigers en dertigers. voor papier werkt. Of is dat hetzelfde? achtergrond 76 www.nvj.nl

‘LAAT FOTO­ JOURNALISTIEK GEEN HOBBY

WORDEN’ Corinne Ellemeet (GroenLinks): ‘Het kan niet zo zijn dat makers en dus ook fotografen niet in staat zijn om gezamenlijk te onderhandelen voor een eerlijke prijs.’ BEELD: MARTINE KREKELAAR FOTOJOURNALISTEN EDDY VAN WESSEL EN FREEK VAN DEN BERGH OVERHANDIGDEN BEGIN OKTOBER DE EERSTE EXEMPLAREN VAN HET NVF BEELDBOEK ‘FOTOJOURNALISTIEK HEEFT EEN PRIJS’ AAN TWEEDE KAMERLEDEN, DE SER EN DE MEDIAFEDERATIE. DE BOODSCHAP WAS LUID EN DUIDELIJK: DE TOEKOMST VAN FOTOJOURNALISTEN STAAT OP HET SPEL.

Met de overhandigingen werd de aftrap verteld blijft worden. ‘Ik wil dit werk gegeven van de langdurige campagne graag blijven doen, maar dit moet geen ‘Fotojournalistiek heeft een Prijs’ om hobby worden.’ Volgens Van Wessel, die de honorering van de fotojournalistiek meerdere keren de Zilveren Camera won, onder de aandacht te brengen. Terwijl het maakt het niet uit hoe goed je bent: ‘De belang van beeld steeds meer toeneemt omstandig­heden zijn er op dit moment en de onafhankelijkheid van de maker niet om je werk volwaardig uit te voe-

waardevoller wordt, neemt de waardering ren. Daarom moet je op politiek niveau Eddy van Wessel tegenover de leden van de vaste Kamercommissie Veiligheid en Justitie: ‘Ik kan niet voor de makers juist af. Freek van den veranderen.’­ onder­handelen over wat ik doe, terwijl ik níet iets maak wat je op de hoek van de straat kunt maken. Bergh: ‘In de tijd dat ik dit werk doe, zijn Daarom moeten er oplossingen komen.’ BEELD: GERARD TIL de tarieven verder gedaald. En dat niet alleen, de hoeveelheid werk die je moet doen is toegenomen. Het is niet meer uitzonderlijk dat je naast de foto voor de krant ook de foto’s voor de website en de live feed moet maken. Als het even kan, komt daar ook nog het maken van een video bij. Daarom roepen we op: zorg dat beroepsorganisaties adviestarieven mogen geven, zorg dat de NVJ/NVF col- lectief kan onderhandelen en pas de Wet Auteurscontractenrecht aan.’ Eddy van Wessel schetste tegenover de Kamerleden zijn eigen ervaring vanuit internationaal perspectief. Buiten de ri- sico’s die hij neemt, vindt Van ­Wessel het belangrijk dat het journalistieke verhaal­ november 2018 77 de nvj

Fotojournalist Ruud Rogier (rechts) in gesprek met Peter Stadhouders. Rogier heeft de Persgroep voor de rechter gedaagd. BEELD: MARTINE KREKELAAR

Mariëtte Hamer (voorzitter SER): ‘Jullie noodroep illustreert wat de SER heeft beschreven in het advies Passie NVF VOERT ACTIE Gewaardeerd, over de arbeidsmarkt Op 4 oktober ging de NVF-campagne in de creatieve sector.’ ‘Fotojournalistiek heeft een prijs’ van BEELD: MARTINE start. Fotojournalisten moeten zelf over KREKELAAR hun tarieven kunnen onderhandelen. Om een goed tarief te kunnen vragen verwijst de NVF naar de tarieven van Fotoanoniem en cao UB (dagblad en tijdschriften). De NVF pleit voor een tarief waar alle onkosten zoals verzeke- ringen en materiaal en niet-declarabele uren zijn inbegrepen.

De komende maanden gaat de NVF op Peter Stadhouders (Mediafederatie: tournee. De exacte data worden nader ‘Op het vlak van het uitgeversrecht wordt gesproken over billijke vergoedingen en bekendgemaakt: fair share, ook voor de makers.’ BEELD: MARTINE KREKELAAR November – tournee opdrachtgevers, zoals de Persgroep, TMG, Sanoma en ANP/Hollandse Hoogte November/januari – tournee meldka- mers politie die overgaan op automa- tisch pageren en actie om geen gratis foto’s te verspreiden November – behandeling Begroting Ministerie OCW 21 januari 2019 – Grote Conferentie Arbeidsmarktagenda samen met regie­ groep SER 1 februari – uitreiking Zilveren Camera, Hilversum. Kijk op onze speciale actiepagina: NVJ.nl/fotojournalistiek-heeft-prijs. #Fotojournalistiekheefteenprijs. nvj nieuws 78 www.nvj.nl

AUTOMATISCH PAGEREN De politie is in oktober Journalisten en hun relatie gestart met het gefaseerd invoeren met woordvoerders van automatisch pageren. De eenheden van Rotterdam en Den Haag zijn als eerste gestart. Het werk van woordvoerders en journalisten leidt regel- Deze maand volgt Oost-Brabant, waarna in de komende matig tot ergernis. Grootste ergernissen van journalisten maanden de rest volgt van de regionale eenheden en de over woordvoerders zijn hun onbereikbaarheid en het Landelijke Eenheid. Het Geïntegreerde Meldkamer Systeem geven van verhullende/nietszeggende antwoorden. Dat (GMS) is recentelijk voorzien van een nieuwe update. Zodra blijkt uit onderzoek dat Corner-Stone samen met de NVJ deze update door elke meldkamer is geïmplementeerd, is het heeft uitgevoerd. Een samenvatting: automatisch pageren van incidenten in elke politieregio een feit. Met deze belangrijke ontwikkelingen verwacht de politie • Voor nieuwsgaring maakt men vooral gebruik van dat ‘uitval’ van P2000 meldingen aanmerkelijk vermindert eigen onderzoek/veldwerk en interviews. Web- en indirect het aantal persalarmeringen zal toenemen. sites/eigen media van organisaties worden hierbij Fotojournalisten ontvangen kort na het incident via vaak benut, net als Twitter en Facebook. P2000 een (pager)bericht, waarbij informatie over het • De meerderheid van de respondenten is van incident wordt gedeeld. Op basis hiervan kunnen mening dat journalisten zich te houden hebben aan zij het nieuwsbelang van het incident de aloude principes: niet liegen, het respecteren afwegen en al dan niet foto’s van off-the-record afspraken, het plegen van maken. BEELD: hoor/wederhoor, het werken met meer dan één bron en het checken van feiten. Tegelijkertijd JELLE VAN DER WOLF VAN DER JELLE hebben ze er geen moeite mee om vertrouwelijke documenten zonder toestemming te gebruiken of om undercover te gaan in een organisatie om ‘inside’ informatie te verkrijgen. Als grootste uitdaging voor het eigen vak ziet men

• /123RF.COM het bewaken van kwaliteit en het brengen van betrouw­baar nieuws. • Men wil het liefst via e-mail of telefonisch benaderd worden door woordvoerders. Als men zelf contact opneemt met woordvoerders om informatie te vragen, verwacht de meerderheid binnen twee uur een antwoord. • Volgens de respondenten nemen woordvoerders steeds meer regie op de communicatie vanuit een organisatie. Daarbij vindt men ook dat organisaties minder open/transparant worden in hun communi­ ‘Ik heb er dan ook catie. • Commerciële afwegingen van de eigen nieuws­ vertrouwen in dat organisatie spelen volgens journalisten steeds vaker een rol. de bronbescherming • De eigen media van organisaties (newsroom, blog, tweets) worden veelvuldig geraadpleegd door bij deze bijzondere journalisten als ‘extra’ bron van nieuws. Kritiekpunt daarbij is dat men de informatie vaak (te) gekleurd beroepsgroep in goede en onvoldoende professioneel vindt. Ook vinden veel respondenten dat het hebben van eigen h a n d e n is’ media de houding van woordvoerders jegens hen Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid tijdens heeft veranderd. het symposium Bronbescherming Journalisten, op Grootste ergernissen van journalisten over • 17 oktober georganiseerd door Justitie, de NVJ en het woordvoerders zijn hun onbereikbaarheid en Genootschap van Hoofdredacteuren. het geven van verhullende/nietszeggende antwoorden. november 2018 79 de nvj

TERUGGAVE CONTRIBUTIE Net als andere jaren kun je als NVJ-lid een Afscheid fors deel van je contributie via je werkgever of de fiscus terugkrijgen. In november ontvang je via e-mail de jaar­ Annabel opgave contributie. Deze lever je onder­ tekend in bij je werkgever of personeels­zaken. Het voordeel, dat kan oplopen tot 52 procent, de Winter wordt dan verrekend bij de uitbetaling van je salaris van december. Let op: voor sommige Annabel de Winter nam op 16 oktober bedrijven geldt al een uiterste aanleverdatum afscheid van de NVJ. In bijna vijf jaar tijd van 15 november. heeft ze als toponderhandelaar haar Werk je als freelancer of zzp’er? Dan kun je naam weten te vestigen in de dagblad- de kosten voor het lidmaatschap opvoeren sector en bij de lokale media en heeft als beroepskosten bij de aangifte inkomsten­ in die periode flinke stappen gezet met belasting. een nieuwe Uitgeverijsector. ‘Ze kon om- G Meer informatie op NVJ.nl of bel/ mail naar O G gaan met tegenwind in een sector waar N 020-303 97 00 of [email protected]. A het windje mee niet vaak waaide’, aldus V S U U algemeen secretaris Thomas Bruning. De NVJ R T D: EL dankt haar voor haar tomeloze inzet, haar bereik- BE te resultaten en zal haar als collega missen. Annabel de Winter: ‘Ik heb met veel plezier en enthousiasme bij en voor de NVJ gewerkt. En nu ga ik andere dingen doen. Er is genoeg: tuin, huis, gezin, reizen, hobby’s. Sommige mensen noemen het pensioen.’ Totdat er een nieuwe onderhandelaar/belangenbehar- tiger is benoemd nemen Jochem Dijckmeester (Pers- groep en Mediahuis), Wais Shirbaz (ANP) en Thomas Bruning (MGL) haar dossiers waar. NVF uitgelicht

DESIRÉE SCHIPPERS ‘Het allermooiste werk vind ik het maken van een portret. Het moment dat je verbinding maakt met je medemens en het vertrouwen krijgt om samen iets moois te mogen maken. Er is voor mij niets intenser dan dat.’

Meer op NVJ.nl/NVF Tevreden over je NVJ lidmaatschap?

Maak je collega lid en ontvang zelf € 25,- Het lidmaatschap is fiscaal aftrekbaar!

nvj.nl/maakjecollegalid

www.nvj.nl [email protected] 020-3039 700 @nvj

Maakjecollegalid_2016_09_05.indd 1 08-11-16 15:47 Academy Evenementen

Leden van de NVJ, NVF, Nieuwspoort, Auteursbond en Kick-off Mentorenprogramma De Coöperatie ontvangen 20-50% korting. 2018/2019 De 4de editie van het NVJ Mentorenprogramma gaat van Datajournalistiek voor beginners start. Acht ervaren mentoren zijn gekoppeld aan acht Leer data vinden, analyseren en visualiseren. mentees die gedurende een half jaar maximaal 12 uur met 13 november | 10.00 – 17.00 uur | Amsterdam elkaar overleggen over een journalistiek inhoudelijke of zakelijke uitdaging. Brainstormen in je eentje 15 november | NVJ, Johannes Vermeerstraat 22, ­Amsterdam Hoe bedenk en ontwikkel je bruikbare ideeën als éénpit- ter? Hoe houd je je blik fris en geïnspireerd en hoe kun je ook onder druk creatief zijn? Mentor Speeddate met Henk van 14 november | 10.00 – 17.00 uur | Amsterdam Ingen Ben je net afgestudeerd en zoek je nog je weg op de Schrijven voor het web masterclass journalistieke arbeidsmarkt? Maak een afspraak voor een Tevreden over je Mentor Speeddate. Henk van Ingen, verslaggever BN De masterclass is geschikt voor deelnemers die ervaring DeStem, is een uur jouw persoonlijke mentor als het gaat hebben met schrijven voor het web, maar die hun vaar- om regiojournalistiek. Kijk op: NVJ.nl/speeddate. digheden willen bijspijkeren. 16 november | vanaf 13.00 uur | NVJ, Johannes Vermeer- 20 november | 10:00 - 17:00 uur | Amsterdam NVJ lidmaatschap? straat 22, Amsterdam Bouw je eigen website Ledenvergadering sectie Plus+ Je eigen professionele website. Onder begeleiding Jaarvergadering. ­bouwen, zelf onderhouden. Maak je collega lid en ontvang zelf € 25,- 16 november | Stadskasteel Oudaen, Oudegracht 99, 23, 30 november & 7, 14 december | 13:30 - 17:00 uur | Utrecht Het lidmaatschap is fiscaal aftrekbaar! Amsterdam Filmen met je smartphone voor NVJ goes IDFA gevorderden Schaar je in de voorhoede van de digitale vertelkunst tijdens het Internationale Documentaire Festival Amster- Professionele journalistieke opnames maken met je dam IDFA. Tijdens het IDFA gaan we met de NVJ een dag ­mobiele telefoon of tablet voor gevorderden. naar Doclab, het event binnen IDFA voor professionals 27 november | 13.30 – 17.00 uur | Amsterdam waar filmische verhaaltechnieken aan bod komen. 16 november | Doclab/De Brakke Grond, Nes 45 | Adverteer je online identiteit Amsterdam Adverteren op Social Media kan al heel erg veel effect hebben met hele kleine budgetten. Op Facebook kan je Algemene Ledenvergadering NVJ nvj.nl/maakjecollegalid bijvoorbeeld met een budget van €15 voor een campagne ALV met onder meer vaststelling begroting 2019, arbeids- van 3 dagen al een groot aantal mensen bereiken. voorwaardenbeleid en bespreking speerpunten 2019 NVJ. 28 november | 10.00 – 16.30 uur | Amsterdam Agenda en bijlagen op NVJ.nl/agenda. Aanmelden kan via [email protected] Basic beeldredactie Aansluitend wordt de Kees Lunshoflezing 2018 uitge- sproken door Matthieu Segers, hoogleraar eigentijdse De redacteur van deze tijd houdt zich niet alleen meer Europese geschiedenis en Europese integratie aan de bezig met het geschreven woord. Steeds vaker wordt Universiteit van Maastricht. Gratis tickets zijn verkrijgbaar hem of haar gevraagd om ook beeldsturend te kun- via Nieuwspoort.nl nen werken. In deze cursus leer je de basisprincipes van 28 november | vanaf 14.00 uur | Nieuwspoort, Lange beeldredactie. Poten 10, Den Haag 29 november & 11 december | 13:30 - 17:00 uur | Amsterdam www.nvj.nl [email protected] 020-3039 700 @nvj

www.nvjacademy.nl 020-3039739 [email protected]

Maakjecollegalid_2016_09_05.indd 1 08-11-16 15:47 aan het woord 82 www.nvj.nl Jouw persoonlijk adviseur Mentor ‘Ik wilde altijd graag journalist worden ‘Je moet maar ik had niet echt een netwerk. Ik Thomas Bruning heb mijn eigen weg gevonden, maar ik had het heel fijn gevonden als iemand 06 20 49 52 45 creatief­ me daar een beetje mee had geholpen, [email protected] dus dat hoop ik de jonge journalisten algemeen secretaris, als mentor te kunnen bieden. Bovendien zijn en secretaris internet vind ik het leuk om jonge mensen met een droom te ontmoeten, die ondanks eigenwijs’ alle slechte verhalen over de journalistiek JOURNALIST NIKKI STERKENBURG toch nog het vak in gaan.’ (34) WERKT BIJ ELSEVIER WEEKBLAD. Wais Shirbaz EN PROMOVEERT OP RADICAAL- EN Wouter en Gertjan 06 50 23 55 77 EXTREEMRECHTS IN NEDERLAND. ZE IS ‘Wouter Laumans is voor mij een be- [email protected] EEN VAN DE MENTOREN VAN HET NVJ langrijke mentor geweest in het begin secretaris MENTORENPROGRAMMA.­ van mijn carrière. Van hem heb ik het tijdschriften en omroep verslaggeversvak geleerd. Hij leerde me ook heel praktische trucjes, zoals op reportage altijd een pakje sigaretten in je zak hebben zodat je die kunt uitdelen. Gertjan van Schoonhoven is de afgelopen Rosa García López vijf jaar mijn chef bij Elsevier Weekblad 06 14 49 96 19 en van hem heb ik geleerd om echt grote [email protected] onderzoeksverhalen te maken. Zonder secretaris hem zou ik niet de journalist zijn geweest die ik nu ben. Ik gun iedereen een Gertjan zelfstandigen,­ NVF in zijn leven.’

Arbeidsmarkt ‘Als ik lees over mensen die afstuderen en Jim Verhoef dan zeggen: er is geen baan... Tja, daar 06 42 22 93 92 kan ik niet zoveel mee. Voor mij was er [email protected] ook geen baan toen ik afstudeerde, maar junior secretaris het is me toch gelukt. Er liggen altijd overal wel kansen. Je moet gewoon crea- Plus+ en Vers in de pers tief zijn en stikeigenwijs. En niet opgeven.’

Promotie ‘Ik heb een fascinatie voor mensen die Jochem Dijckmeester radicaal en extreem zijn. En dan maakt 06 21 56 59 73 het me niet zoveel uit of het jihadisten [email protected] zijn, extreem rechtse mensen, extreem secretaris dagblad links of bankiers die denken dat ze overal mee weg kunnen komen. Ik hoop dat mijn onderzoek aan de Universiteit Leiden vol- gend jaar af is. Onderzoek doen als jour- nalist is wel anders dan als wetenschap- per. Als ik als journalist zou interviewen zou ik er hard tegenin gaan als iemand de holocaust ontkent, maar als onderzoeker kun je dat niet doen.’

TEKST: MISHA MELITA BEELD: TRUUS VAN GOG TROTS OF KRITISCH OP DE NVJ?: [email protected] Noodnummer: 06 51 52 95 62 november 2018 83 de nvj Yvonne Berkeljon is advocaat van de NVJ. [email protected] berkeljon COLUMN Dat mag alleen als de sollicitant daar expliciet toestemming voor geeft. Maar stel de sollicitant geeft die toestemming, moet de voormalig werkgever dan inlichtingen verstrekken? En mag hij dan lukraak leeglopen? In de rechtspraak zijn wel wat normen ontwikkeld. Eén daarvan is dat een voormalig werkgever geen inlichtingen hoeft te verstrekken, maar als hij dat wèl doet, hij dan wel een correct beeld moet verstrekken. En als je als sollicitant eigenlijk wil dat je voormalig werkgever iets nadeligs voor zich houdt, dan moet je dat expliciet kenbaar maken. Natuurlijk kan de voormalig werkgever dan afzien van het geven van een referentie. Maar stel, de sollicitant geeft nietsvermoedend en hoopvol zijn voormalig werkgever als referent op. De rechter moest laatst oordelen over de vordering van een

sollicitant die zijn voormalig werkgever VAN GOG TRUUS BEELD: aansprakelijk stelde voor het niet krijgen van de baan na een pijnlijke referentie. Wie De rechter stelde vast dat als een sollicitant zijn ex-werkgever als referent opgeeft, hij daarmee toestemming ben ik? geeft voor het afgeven van gegevens over zijn persoon of functioneren. En OP HET WERELDWIJDE WEB BLIJFT Een wettelijk recht op een getuigschrift dat kan positief of negatief uitpakken. NIETS GEHEIM. IEDERE POTENTIËLE bestaat en de (voormalig) werkgever Ook informatie die is verkregen van een GELIEFDE OF WERKNEMER GAAT DOOR mag daar (naast allerlei zakelijke derde mag worden meegenomen in de GOOGLE EN JE MOET WEL ONDER gegevens) in opnemen hoe de arbeids­ referentie. En dat was hier gebeurd. De EEN STEEN HEBBEN GELEEFD WIL overeenkomst is geëindigd en ook hoe referent had zelf geen slechte ervaringen, JE NAAM GEEN BINGO OPLEVEREN. de werknemer aan zijn verplichtingen maar had wel narigheid gehoord van MAAR TERWIJL JE POTENTIËLE heeft voldaan. En met name over dat een eerdere werkgever. En daarover was WERKGEVER DUS EIGENLIJK AL BIJNA laatste aspect verschillen de meningen gesproken, met een voor de sollicitant ALLES OVER JE WEET, HECHTEN nogal eens. Dat is niet zo erg, want de negatieve uitkomst. Niks onrechtmatigs VEEL VERTREKKENDE WERKNEMERS werknemer kan een niet zo positief aan vond de rechter. It is all in the game. TOCH AAN EEN GETUIGSCHRIFT. EEN getuigschrift natuurlijk gewoon Les: het niet al te gunstige getuigschrift POSITIEF GETUIGSCHRIFT WEL TE verscheuren. Link wordt het als het om houd je gewoon voor je, maar een VERSTAAN. MAAR DÁÁR HEB JE DAN een referentie gaat. Mag de nieuwe referent heb je niet in de hand. Dus bij WEER GEEN RECHT OP. werkgever de vorige werkgever bellen? twijfel niet inhalen!

COLOFON Aan dit katern werkten mee Yvonne Contact Berkeljon, Jisca Cohen, Truus van Dit katern valt onder redactionele 020 303 97 00 – [email protected] Gog, Mira Herens, Martine Krekelaar, verantwoordelijkheid van de NVJ. www.nvj.nl – twitter @nvj Desirée Schippers, Gerard Til, Maurits Het doel is om leden en niet- Post Postbus 75997 – 1070 AZ Amsterdam Wiesenekker leden van de NVJ te informeren, Bezoek Johannes Vermeerstraat 22 (Eind)redactie Connie Wiering Bte inspireren en te verbinden. 1071 DR Amsterdam Vormgeving Anneke de Bruin UITREIKING MERCURS 2018 MEDIA IN MOTION Mercurs 2018 viert de veelzijdigheid van magazinemerken op donderdagavond 13 december in Theater DeLaMar. Toegangskaarten voor de uitreiking en de afterparty zijn te bestellen op mercurs.nl. De toegangsprijs voor MMA-leden is €98, voor niet-MMA-leden is dat €150. Freelancers kunnen gebruik maken van het MMA-ledentarief.

Mercurs 2018 is een initiatief van de Magazine Media Associatie (MMA) en wordt mede mogelijk gemaakt door:

Gouden sponsors:

Zilveren sponsors: Bindinc. • Habo DaCosta • Hearst Netherlands • MediaCompetence • Sanoma • VS&P Bronzen sponsors: Fonk • MarketingTribune • De Redactie • Villamedia