STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY RYBCZEWICE
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice ______
SPIS TRE ŚCI
strona
Zespół autorski
1. INFORMACJE OGÓLNE 10
1.1 Podstawa opracowania ...... 1.2 Cel i zakres opracowania ......
2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU 10
2.1 Uwarunkowania ponadlokalne ...... 11 2.2 Demografia ...... 2.2.1 Liczba ludno ści i g ęsto ść zaludnienia 2.2.1.1 Liczba ludno ści i rozmieszczenie przestrzenne 2.2.1.2 Gęsto ść zaludnienia gminy 2.2.2 Struktura wiekowa, przyrost naturalny 2.2.2.1 Urodzenia 2.2.2.2 Zgony 2.2.2.3 Przyrost naturalny 2.2.2.4 Migracja ludno ści
2.2.2.5 Struktura wiekowa według płci i wieku 2.2.2.6 Wnioski wynikaj ące ze stanu zasobów ludzkich 2.2.3 Bezrobocie 2.2.4 Zatrudnienie 2.2.5 Prognoza demograficzna
2.3 Uwarunkowania przyrodnicze ...... 26 2.3.1 Poło Ŝenie geograficzne 2.3.2 Poło Ŝenie gminy w regionalnym systemie obszarów chronionych 2.3.3 Poło Ŝenie gminy w regionalnym systemie ochrony wód 2.3.4 Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego Charakterystyka abiotycznych elementów środowiska przyrodniczego 2.3.4.1 Zarys budowy geologicznej i rze źby terenu 2.3.4.2 Klimat 2.3.4.3 Wody 2.3.4.4 Gleby 2.3.4.5 Surowce mineralne 2.3.4.6 Charakterystyka biotycznych elementów środowiska przyrodniczego 2.3.5 Obszary i obiekty chronione 2.3.6 Ocena stanu sanitarnego środowiska 2.3.7 Ocena odporno ści środowiska na degradacj ę 2.3.8 Ocena fizjograficznych warunków rozwoju gminy 2.3.9 Ocena dotychczasowego rozwoju gminy na tle uwarunkowa ń przyrodniczych i zasobów środowiska przyrodniczego
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
3
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice ______
2.4 Uwarunkowania kulturowe ...... 53
2.5 Fizjonomia gminy ...... 74
2.6 Charakterystyka istniej ącej struktury funkcjonalno-przestrzennej . 74
2.7 Elementy programowe rozwoju gminy ...... 75 2.7.1 Mieszkalnictwo 2.7.2 Rolnictwo 2.7.3 Ocena standardów Ŝycia i obsługi mieszka ńców 2.7.3.1 Usługi 2.7.3.2 Administracja i usługi gminne
2.8 System transportowy ...... 78 2.8.1 Komunikacja drogowa 2.8.1.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.8.1.3 Główne cele dla rozwoju komunikacji drogowej 2.8.2 Komunikacja publiczna 2.8.2.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju
2.8.2.2 Główne cele dla rozwoju komunikacji drogowej 2.8.3 Techniczne zaplecze motoryzacji 2.8.3.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.8.3.3 Główne cele dla rozwoju komunikacji drogowej
2.9 Systemy infrastruktury technicznej ...... 81 2.9.1 Elektroenergetyka 2.9.1.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.2 Telekomunikacja 2.9.2.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.2.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.3 Zaopatrzenie w wod ę 2.9.3.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.4 Odprowadzanie ścieków sanitarnych i deszczowych 2.9.4.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.4.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego
2.9.5 Gospodarka cieplna i gazyfikacja
2.9.5.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.5.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.6 Gospodarka odpadami Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju
3. PODSTAWOWE ZAŁO śENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY 91
3.1 Cele rozwoju ......
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
4
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice ______
3.1.1 Cel generalny 3.1.2 Cele warunkuj ące 3.2 Dziedziny działa ń strategicznych ...... 3.3 Wnioski do Studium ......
4. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 94
4.1 Priorytety rozwojowe ......
5. POLITYKA PRZESTRZENNA 95
5.1 Główne czynniki rozwojowe i przekształce ń ...... 95
5.2 Struktura funkcjonalno-przestrzenna ...... 95 5.2.1 Zasady rozwoju i zagospodarowania głównych jednostek strukturalnych 5.2.1.1 Układ osadniczy 5.2.1.2 Obszary aktywno ści gospodarczej 5.2.1.3 Obszary o funkcji rekreacyjnej 5.2.2 Polityka strefowa
5.3 Główne zasady polityki przestrzennej ...... 98 5.3.1 Zasady ochrony i realizacji zagospodarowania przestrzennego 5.3.2 Podstawowe zasady zagospodarowania 5.3.2.1 Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego 5.3.2.2 Ochrona środowiska kulturowego 5.3.2.3 Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej 5.3.2.4 System transportowy 5.3.2.5 Infrastruktura techniczna
6. WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 125
7. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA
7.1 Schematy w tek ście 7.1.1 Schemat rozmieszczenia usług – stan 2004 7.1.2 Infrastruktura techniczna, elektroenergetyka i telekomunikacja – stan 2004 7.1.3 Infrastruktura techniczna, system wodoci ągowy i kanalizacji sanitarnej – stan 2004 7.1.4 Komunikacja i kategoryzacja dróg – stan 2004 7.1.5 Model docelowy struktury funkcjonalno-przestrzennej 7.1.6 Obszary do obj ęcia opracowaniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
5
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice ______
7.2 Plansze diagnozy stanu 7.2.1 Inwentaryzacja – stan 2004, skala 1:10 000 7.2.2 Waloryzacja systemu przyrodniczego, skala 1:25 000 7.2.3 Warto ści kulturowe, skala 1:25 000
7.3 Plansze kierunków rozwoju 7.3.1 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, 1:10 000 7.3.2 Kierunki rozwoju komunikacji, skala 1:25 000 7.3.3 Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej 1:25 000 7.3.4 Kierunki rozwoju elektroenergetyki 1:25 000
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
6
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 1. INFORMACJE OGÓLNE ______
1. INFORMACJE OGÓLNE
1.1 Podstawa opracowania
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice opracowane jest zgodnie z wymogami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.(tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z pó źn. zm).
1.2 Cel i zakres opracowania
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym elementem planistycznym okre ślaj ącym uwarunkowania, cele i kierunki polityki przestrzennej w obszarze gminy. Uwzgl ędnia ono rozwi ązania przyj ęte w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego. Zawarte w studium ustalenia maj ą charakter wi ąŜą cych rekomendacji dla administracji samorz ądowej przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Celem opracowania jest uzyskanie podstawowego narz ędzia do prowadzenia polityki przestrzennej i rozwoju społeczno-gospodarczego gminy w zakresie ładu przestrzennego, komunikacji, infrastruktury technicznej, a w szczególno ści w oparciu o diagnoz ę stanu istniej ącego: - okre ślenie uwarunkowa ń rozwoju; - okre ślenie kierunków rozwoju przestrzennego; - okre ślenie zasad polityki przestrzennej; - okre ślenie zasad i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej; - okre ślenie obszarów dla których nale Ŝy opracowa ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, - stworzenie podstawy do budowy systemu informacji przestrzennej; - stworzenie podstawy do negocjacji warunków wprowadzenia programów wojewódzkich i rz ądowych; - stworzenie narz ędzia do promocji i podejmowania bie Ŝą cych decyzji administracyjnych. Studium nie jest przepisem gminnym, a uchwalone w nim kierunki zagospodarowania przestrzennego b ędą realizowane poprzez miejscowe plany zagospodarowania
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 7 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 1. INFORMACJE OGÓLNE ______przestrzennego. Studium zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. nie jest aktem prawa miejscowego i ni stanowi podstawy do wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jest natomiast obligatoryjnym wielobran Ŝowym opracowaniem, uwzgl ędniaj ącym długofalowe zamierzenia, okre ślaj ącym kierunki przemian przestrzennych i infrastruktury technicznej na obszarze całej gminy. Metoda opracowania studium powstała na podstawie analizy metod opracowywania studium dla innych porównywalnych gmin. Metoda jest pochodną długoletnich do świadcze ń planistycznych i znajomo ści problemów gminy przez zespół opracowuj ący studium oraz osoby współpracuj ące ze strony Urz ędu Gminy.
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice uwzgl ędnia uwarunkowania wynikaj ące z: - dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, - wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych, - stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej, - prawa własno ści gruntów, - jako ści Ŝycia mieszka ńców, - zada ń słu Ŝą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice ustala: - obszary obj ęte lub wskazane do obj ęcia ochron ą na podstawie przepisów szczególnych, - lokalne warto ści zasobów środowiska przyrodniczego i zagro Ŝenia środowiskowe, - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wył ączone z zabudowy, - obszary zabudowane, - obszary, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę, - obszary, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę mieszkaniow ą wynikaj ącą z potrzeby zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorz ądowej, - kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary na których będą stosowane indywidualne i grupowe systemy oczyszczania ścieków,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 8 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 1. INFORMACJE OGÓLNE ______
- obszary, dla których sporz ądzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowi ązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania, - obszary, dla których opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest wskazane, - obszary przewidywane do realizacji zada ń i programów wynikaj ących z polityki województwa. Studium stanowi podstawowe narz ędzie strategiczne stanowi ące pierwszy poziom planowania gminy. B ędąc podstawowym instrumentem gospodarki przestrzennej Studium umo Ŝliwia poprawne opracowanie i prowadzenie programów operacyjnych gminy jak: program gospodarki gruntami, program inwestycji publicznych, program aktywacji obszarów strategicznych, program promocji gminy. W studium jest okre ślony system planowania na poziomie gminy, zarówno pod wzgl ędem zale Ŝno ści i uwarunkowa ń wynikaj ących ze strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, rejestru zada ń wojewódzkich jak i powi ąza ń z innymi dokumentami o charakterze gminnym.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 9 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU
2.1 Uwarunkowania ponadlokalne Gmina Rybczewice le Ŝy poza stref ą podmiejsk ą Lubelskiego Zespołu Miejskiego. St ąd układ sieci osadniczej wymaga dostosowania do zmniejszaj ącej si ę liczby ludno ści rolniczej i wzrostu zapotrzebowania na rozwój strefy usługowej. Bior ąc pod uwag ę powy Ŝsze niezb ędne jest pogodzenie gospodarki rolnej z potrzebami mieszkalnictwa dla ludno ści nierolniczej w zakresie ustalenia wielko ści tego programu i jego obsługi systemami infrastruktury technicznej. Rybczewice są gmin ą o wiod ącej funkcji rolniczej. Z uwagi na korzystne poło Ŝenie w stosunku do o środka wojewódzkiego oraz przewag ę gleb III klasy opracowania urbanistyczne wy Ŝszego rz ędu jako główn ą funkcj ę gminy ustalaj ą rolnictwo. Gmina Rybczewice poło Ŝona jest w I głównym rejonie produkcji śywno ści południowego obszaru rolniczego województwa lubelskiego wskazanego do intensyfikacji produkcji rolnej. Istotne znaczenie ma przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy oraz ochrona terenów o wysokiej bonitacji gleb poło Ŝonych w strefie Ŝywicielskiej metropolii. Obok głównej funkcji rolniczej, funkcj ą drugorz ędn ą b ędzie rekreacja i wypoczynek. Walory kulturowe i krajobrazowe gminy Rybczewice (fragment Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego), a tak Ŝe blisko ść Lublina stwarzaj ą dogodne warunki dla rozwoju funkcji wypoczynkowej i obsługi ruchu turystycznego dla mieszka ńców Lublina. Gmina znajduje si ę w strefie zrównowa Ŝonego rozwoju turystyki, w której kształtowanie warunków przestrzennych dla rozwoju tej funkcji powinno stanowi ć jeden z podstawowych kierunków działa ń promocyjnych. W stosunku do obecnego stanu terenów le śnych, z uwagi na ukształtowanie terenu, nie zakłada si ę zwi ększenia powierzchni zalesionej. Lasy w gminie zakwalifikowane zostały jako lasy ochronne i gospodarcze, a ich zagospodarowanie powinno ten stan rzeczy uwzgl ędnia ć. Na obszarze gminy nie przewiduje si ę lokalizacji nowych obiektów i urz ądze ń o charakterze ponadlokalnym. Pod wzgl ędem komunikacyjnym podstawowe powi ązanie gminy z o środkiem wojewódzkim i pozostałymi obszarami stanowi droga wojewódzka nr 837 i drogi powiatowe Nr 1126 L, 1122 L i 1130 L.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 10 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.2 Demografia 2.2.1 Liczba ludno ści i g ęsto ść zaludnienia 2.2.1.1 Liczba ludno ści i rozmieszczenie przestrzenne W ko ńcu 2002 obszar gminy Rybczewice zamieszkiwało 4.162 osoby, co stanowiło ok. 5,7% liczby ludno ści na terenach wiejskich powiatu świdnickiego i ok. 0,2% liczby ludno ści województwa lubelskiego. Do oceny zmian liczby ludno ści wykorzystane zostały dane z lat 1992-2002, tj. ostatnie dziesi ęciolecie. W 1993 r. ludno ść gminy liczyła 4.610 osób i na przestrzeni dziesi ęciu lat nast ępował systematyczny spadek liczby ludno ści. W liczbach bezwzgl ędnych spadek liczby ludno ści wyniósł w ostatnim dziesi ęcioleciu 448 osób, co stanowiło 9,7% liczby ludno ści w roku 1993. Średnie tempo spadku ludno ści w tym okresie wynosiło 37 osób rocznie.
Liczba ludno ści w sołectwach gminy Rybczewice w maju 2004 roku przedstawiona została w poni Ŝej zamieszczonej tabeli. Tabela: Liczba ludno ści w sołectwach gminy Rybczewice – stan 01.05.2004.
Lp. Miejscowo ść Liczba mieszka ńców 1. Rybczewice Pierwsze 389 2. Rybczewice Drugie 548 3. Cz ęstoborowice 524 4. Pilaszkowice Pierwsze 363 5. Bazar 226 6. Pilaszkowice Drugie 338 7. Izdebno Kolonia 204 8. Izdebno 288 9. Zygmuntów 121 10. Stryjno Pierwsze 319 11. Stryjno Drug ie 216 12. Choiny 126 13. Stryjno Kolonia 286 14. Wygnanowice 265 Ogółem: 4.213
Stan ludno ści ogółem na dzie ń 01.05.2004 r. w poszczególnych sołectwach uzyskano z Działu Ewidencji Ludno ści Urz ędu Gminy Rybczewice.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 11 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy jest dość zró Ŝnicowana. Najwi ęcej ludno ści zamieszkuje we wsi Rybczewice Pierwsze (389) i Rybczewice Drugie (548) oraz Cz ęstoborowice (524) – w środkowej cz ęś ci gminy wzdłu Ŝ rzeki Giełczew. Skupiaj ą one 1461 osób, czyli 39% liczby mieszka ńców gminy. Najsłabiej zaludnione s ą tereny oddalone od głównej osi gminy, jak ą jest rzeka Giełczew.
2.2.1.2 Gęsto ść zaludnienia gminy Gmina Rybczewice nale Ŝy do najsłabiej zaludnionych gmin w powiecie świdnickim. Średnia gęsto ść zaludnienia dla gminy wynosi 42 osoby/km 2. Jest to warto ść ni Ŝsza od średniej g ęsto ści zaludnienia dla powiatu świdnickiego (106 osób/km 2), jak te Ŝ od średniej dla terenów wiejskich województwa lubelskiego, która wynosi 49,1 osób/km 2. Miejscowo ści poło Ŝone w środkowej cz ęś ci gminy wzdłu Ŝ rzeki Giełczew (Rybczewice Pierwsze i II, Cz ęstoborowice, Pilaszkowice Pierwsze Bazar) charakteryzuje stosunkowo wysoki wska źnik g ęsto ści zaludnienia. Tabela: Liczba ludno ści i g ęsto ść zaludnienia w gminie na tle powiatu świdnickiego i województwa lubelskiego wg Rocznika Statystycznego Województwa lubelskiego – listopad 2003
Wyszczególnienie Liczba ludno ści Powierzchnia w km 2 Gęsto ść zaludnienia 1 2 3 4 Gmina Rybczewice 4.162 99,1 42 osoby/km 2 pow. świdnicki – tereny 21.422 278,90 76,8 osób/km 2 wiejskie woj. lubelski e – tereny 1.183.987 24.150,6 49,03 osób/km 2 wiejskie
2.2.2 Struktura wiekowa, przyrost naturalny 2.2.2.1 Urodzenia Prawidłowy, długotrwały rozwój gospodarczy gminy warunkuj ą poprawne stosunki demograficzne oraz korzystne tendencje zachodz ące w zjawiskach demograficznych. W gminie Rybczewice w okresie ostatnich dziesi ęciu lat notowany jest wzrost wska źnika liczby urodze ń z 11,6% 0 w 1992 r. na 12,8% 0 w 2002 r., ale w liczbach bezwzgl ędnych w 2002 r. urodziło si ę 54 dzieci, jednak w stosunku do 4610 mieszka ńców gminy w 1992 r. to 11,7% 0, a do
4162 mieszka ńców w 2002 r. to 12,9% 0. Mimo wzrostu wska źnika urodze ń liczba urodze ń utrzymuje si ę w ci ągu 10 lat na tym samym poziomie.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 12 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Istotny wpływ na kształtowanie urodze ń odgrywa wiek kobiet. Wynika to z ró Ŝnicy aktywno ści rozrodczej w poszczególnych rocznikach wieku. Niew ątpliwie znaczny wpływ na omawiane zjawisko miała równie Ŝ sytuacja ekonomiczna ludno ści.
2.2.2.2 Zgony Liczba zgonów jest obok liczby urodze ń podstawowym czynnikiem kształtuj ącym liczb ę i struktur ę ludno ści wg płci i wieku. Przy systematycznej tendencji utrzymywania si ę na tym samym poziomie liczby urodze ń, naturalne ubytki ludno ści w analizowanym okresie 1993-2002 utrzymały si ę równie Ŝ na tym samym poziomie. W ci ągu roku 1992 liczba zgonów w gminie wynosiła w liczbach bezwzgl ędnych 63, co stanowiło 13,67‰ liczby ludno ści gminy. Przy nieznacznie zmniejszonej w liczbach bezwzgl ędnych ilo ści zgonów (z 63 w 1992 r. na 62 w 2002 r.) udział procentowy w stosunku do wszystkich mieszka ńców gminy uległ zwi ększeniu z uwagi na zmniejszenie si ę liczby mieszka ńców gminy z 4610 w 1992 r. do 4162 w 2002 r. Udział procentowy wynosił 13,67‰ w 1992 r., a w 2002 r. zwi ększył si ę do 14,90‰. Obserwowany od kilku lat proces starzenia si ę ludno ści ma wpływ na wzrost ogólnego współczynnika zgonów. Współczynnik ten wyniósł w 2002 r. na terenach wiejskich woj. lubelskiego 12,39‰. Potencjał biologiczny gminy Rybczewice charakteryzuje współczynnik dynamiki demograficznej (liczba urodze ń Ŝywych przypadaj ąca na 1 zgon), który ilustruje tabela.
Tabela: Współczynnik dynamiki demograficznej 1992 r.
Wyszczególnienie Urodzenia Ŝywe Zgony Współczynnik dynamiki demograficznej 1 2 3 4 Ogółem gmina 54 63 0,8571 Rybczewice woj. lubelskie – tereny 13.598 10.591 1,2839 wiejskie
Tabela: Współczynnik dynamiki demograficznej 2002 r. Ogółem gmina 54 62 0,8710 Rybczewice powiat świdnicki 662 658 1,0061 woj. lubelskie – tereny 13.341 14.941 0,8929 wiejskie
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 13 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.2.2.3 Przyrost naturalny Przyrost naturalny na terenie gminy w latach 1993-2002 był w wi ększo ści ujemny, przyjmował warto ści w liczbach bezwzgl ędnych od –9 w 1992 r. do –8 w 2002 r. W roku 1992 liczba urodze ń wynosiła 54, a zgonów 63. W roku 2002 przyrost naturalny nadal przyjmował warto ści ujemne i wynosił 54 urodzenia i 62 zgony.
Wska źnik przyrostu naturalnego w gminie w 1992 r. wynosił –1,9% 0, a w 2002 r. tak Ŝe –1,9% 0, kształtował si ę wi ęc na tym samym poziomie. Na terenach wiejskich w województwie lubelskim wska źnik ten wynosił w 1992 r. 3,0% 0, a w 2001 r. – 1,33‰.
2.2.2.4 Migracja ludno ści W latach 1993-2002 na terenie gminy utrzymywało si ę ujemne saldo migracji i wynosiło w 1992 – -5 osób, i w 2002 równie Ŝ – 5 osób. Wska źnik migracji kształtował si ę odpowiednio –
-1,16% 0 w 1992 r. i -1,20% 0 w 2002 r. Spowolnienie migracji nast ępowało sukcesywnie i w 2002 r. wprawdzie saldo wynosiło równie Ŝ –5 osób, ale liczby osób napływaj ących i odpływaj ących były mniejsze. Ró Ŝnice te ilustruje ni Ŝej podana tabela.
Rok Napływ Odpływ Saldo ogółem z miast ze wsi ogółem do miast na wie ś 1 2 3 4 5 6 7 8 1992 55 26 29 60 25 35 -5 2002 35 12 23 40 17 23 -5
Najwi ększ ą ruchliwo ści ą migracyjn ą cechuj ą si ę ludzie młodzi do lat 35 o wysokich kwalifikacjach. W śród tej ludno ści dominuj ącą grup ę stanowi ą kobiety z wykształceniem wy Ŝszym i średnim zawodowym. Znikom ą ruchliwo ść wykazuje ludno ść w wieku ponad 50 lat. Na ruchy w ędrówkowe ludno ści z terenu gminy ma wpływ przede wszystkim niska dochodowo ść gospodarstw, brak pracy, niski poziom i dost ępno ść usług.
2.2.2.5 Struktura ludno ści według płci i wieku Wa Ŝnym elementem struktury ludno ściowej jest wiek mieszka ńców gminy, wzajemne proporcje pomi ędzy poszczególnymi grupami wiekowymi. Analiza struktury wieku ludno ści gminy wskazuje na post ępuj ący proces starzenia si ę ludno ści. Świadcz ą o tym poni Ŝsze dane:
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 14 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
- udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył si ę z 23,7% w 1992 do 20,4% w 2002, - udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym zmniejszył si ę ale tylko nieznacznie z 26,1% w 1992 do 25,5% w 2002. Struktur ę wieku w gminie w 1992 r. ilustruje ni Ŝej podana tabela:
Ludno ść w wieku w wieku w wieku ogółem przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 4.610 1.094 2.315 1.201 100% 23,7% 50,2% 26,1%
Struktur ę wieku w gminie, w powiecie i województwie lubelskim w 2002 r. ilustruje ni Ŝej podana tabela:
Ludno ść Wyszczególnienie ogółem w wieku w wieku w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym gmina Rybczewice 4.161 848 2.251 1.062 gmina Rybczewice 100% 20,4% 54,1% 25,5% powiat świdnicki 100 % 21,7% 62,6% 15,7% woj. lubelskie 100% 23,8% 60,0% 16,2%
W gminie Rybczewice zjawisko starzenia si ę ludno ści wyst ępuje poprzez zmniejszenie si ę grupy przedprodukcyjnej. Ilo ść ludno ści w wieku poprodukcyjnym zmniejsza si ę tylko nieznacznie – 0,6% (1992 r. –26,1% a w 2002 r. –25,5%), ale w wieku przedprodukcyjnym zmniejsza si ę o 3,3% (z 23,7% w 1992 r. do 20,4% w 2002 r.) Jest to proces deformacji struktury wieku. Efektem tego procesu jest wska źnik obci ąŜ enia ekonomicznego ludno ści pracuj ącej przez grupy wieku przed- i poprodukcyjnego. Obserwowany w gminie wzrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym (1992 r. – 50,2%, a w 2002 54,1%) spowodował spadek obci ąŜ enia ekonomicznego. Na ka Ŝde 100 osób w wieku produkcyjnym w 1992 r. przypadało 99 osób w wieku przed- i poprodukcyjnym, natomiast w 2002 r. wska źnik ten wynosił 86 osób (na terenach woj. lubelskiego 68, a terenach powiatu świdnickiego 61). Jest to głównie skutek zmniejszenia si ę ludno ści w wieku przedprodukcyjnym.
W niniejszym opracowaniu wyodr ębniono przekrój strukturalny według społeczno- ekonomicznych grup wieku, które najbardziej obrazują istot ę zmian strukturalnych i nast ępstw z nich wynikaj ących, tj.: ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 15 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
1. dzieci w wieku Ŝłobkowym (0-2 lata), 2. dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat), 3. dzieci w wieku szkoły podstawowej (7-14 lat), 4. młodzie Ŝ w wieku przygotowania do zawodu (15-17 lat), 5. ludno ść w wieku produkcyjnym (18-64 lata dla m ęŜ czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 6. ludno ść w wieku poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęŜ czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet). Tabela: Liczba ludno ści w gminie w grupach wiekowych na dzie ń 31.XII.2002 Grupa wieku Liczba ludno ści % udziału 0-2 123 3,0% 3-6 156 3,8% 7-14 405 9,7% 15-17 164 3,9% 18-64 M 2.252 54,1% 18-59 K 65 i powy Ŝej M 1.062 25,5% 60 i powy Ŝej K ogółem: 4.162 100,0%
Tabela poni Ŝsza ilustruje udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie na dzie ń 31.XII.2002.
Tabela: Udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Rybczewice na dzie ń 31.XII.2002 Grupa wieku Liczba ludno ści % udziału
ludno ść ogółem 4.160 100,0% w tym w wieku: przedprodukcyjnym (0 -17 lat) 848 20,4% produkcyjnym (18-64 lata dla m ęŜ czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 2.252 54,1% poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęŜ czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) 1.062 25,5%
Tabela poni Ŝsza ilustruje udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie na dzie ń 31.XII.1992.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 16 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Tabela: Udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Rybczewice na dzie ń 31.XII.1992 Grupa wieku Liczba ludno ści % udziału
ludno ść ogółem 4.610 100,0% w tym w wieku: przedprodukcyjnym (0 -17 lat) 1.094 23,7% produkcyjnym (18-64 lata dla m ęŜ czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 2.315 50,2% poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęŜ czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) 1.201 26,1%
W Roczniku Statystycznym woj. Lubelskiego brak jest rozpoznania zjawiska aktywno ści zawodowej w grupie wieku 18-24 lat (młodzie Ŝ w wieku studenckim, zawierania mał Ŝeństw i tworzenia nowych gospodarstw domowych) i wł ączenie jej w cało ści do grupy zawodowo czynnej daje nieprawdziwy (sztucznie zawy Ŝony) ilo ściowy obraz grupy produkcyjnej. W/w struktur ę wiekow ą ludno ści gminy w 2002 r. przedstawiono na diagramie Struktura wiekowa mieszka ńców gminy (poni Ŝej).
20,3 25,9
53,8
w wieku przedprodukcyjnym 20,3% w wieku produkcyjnym 53,8% w wieku poprodukcyjnym 25,9%
Z diagramu wynika, Ŝe osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) stanowiły w 2002 – 20,3%ogółu populacji, w wieku produkcyjnym (18-64 lata dla m ęŜ czyzn i 18-59 lat dla kobiet) – 53,8% populacji, za ś w wieku poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęŜ czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) – stanowiły 25,9% populacji.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 17 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Dla porównania przytoczono struktur ę wieku dla 1992 r. i 2002 r.
Grupa wieku 1992 2002 wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) 23,7% 20,3% wiek produkcyjny (18-64 lata dla m ęŜ czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 50,2% 53,8% wiek poprodukcyjny (65 lat i wi ęcej dla męŜ czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) 26,1% 25,9%
ogółem: 100,0% 100,0%
W strukturze mieszka ńców gminy obserwuje si ę stał ą dysproporcj ę mi ędzy liczb ą m ęŜ czyzn i kobiet. Współczynnik feminizacji kształtuje si ę na poziomie 106 kobiet na 100 m ęŜ czyzn w 1992 r. i 111 kobiet na 100 m ęŜ czyzn w 2002 r., co obrazuje poni Ŝsza tabela:
Ilo ść kobiet Rok Ogółem MęŜ czy źni Kobiety na 100 m ęŜ czyzn 1992 4.610 2.234 2.376 106,40 100% 49,0% 51,0% 2002 4.162 1.976 2.186 110,6 100% 48,9% 51,1% Tereny wiejskie 21.422 10.431 10.991 105,4 pow. świdnickiego 100% 49,2% 50,8% w 2002 Tereny wiejskie 1.183.987 588.875 595.112 101,1 woj. lubelskiego w 100% 49,75 50,3 2001
Jak wida ć z powy Ŝszej tabeli nast ępuje stopniowe nieznaczne zwi ększenie si ę dysproporcji ilo ściowych pomi ędzy płciami. Średni wska źnik feminizacji dla gminy w 2002 r. wynosił 110,6 kobiet na 100 m ęŜ czyzn. Dysproporcje w strukturze płci na terenie gminy s ą widoczne przy porównaniu ze wska źnikami na terenie gmin wiejskich powiatu świdnickiego (105,4 kobiet na 100 m ęŜ czyzn) i na terenach wiejskich woj. lubelskiego (101,1 kobiet na 100 m ęŜ czyzn). Omawiane zjawisko obrazuje wy Ŝej podana tabela.
2.2.2.6 Wnioski wynikaj ące ze stanu zasobów ludzkich Analiza poszczególnych zjawisk demograficznych na przestrzeni ostatnich dziesi ęciu lat wykazała, w wi ększo ści z nich pojawienie si ę niekorzystnych procesów: - stały spadek liczby mieszka ńców gminy (o ok. 11,1%); ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 18 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
- ujemny przyrost naturalny (- 1,90‰) - znaczny niedobór kobiet w grupie wiekowej najkorzystniejszej dla prokreacji, co w przyszło ści mo Ŝe skutkowa ć dalszym zmniejszeniem si ę przyrostu naturalnego; - wysoki wska źnik migracji, utrzymuj ący si ę na poziomie -5 (saldo), szczególnie dotyczy to ludzi młodych i o wysokich kwalifikacjach, - niekorzystna struktura wieku: stosunkowo niski udział ludno ści młodej (0-17 lat) – 20,4% systematyczny wzrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym (54,1%) stosunkowo wysoki udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym (25,5%) - wśród roczników starszych (wiek poprodukcyjny) – przewaga ilo ści kobiet świadczy o nadumieralno ści m ęŜ czyzn; - znaczny wska źnik obci ąŜ enia ekonomicznego ludno ści w wieku produkcyjnym ludno ści ą w wieku przed i poprodukcyjnym (85 osób/100 osób w wieku produkcyjnym); - liczba mieszka ńców w poszczególnych miejscowo ściach jest zró Ŝnicowana ( średnio na jedn ą miejscowo ść przypada 297 osób), najbardziej zaludnione wsie to: Rybczewice Pierwsze (389), Rybczewice Drugie (548) i Cz ęstoborowice (524). Ł ącznie te wsie skupiaj ą 39% ludno ści gminy; - długotrwałe i utrzymuj ące si ę bezrobocie: 11% w 2002 r. liczone jako iloraz liczby bezrobotnych do liczby ludno ści zarobkowo czynnej (województwo lubelskie 14%); - wysoki udział w śród osób bezrobotnych ludzi młodych. Warunkiem koniecznym zahamowania niekorzystnych zjawisk w gminie b ędzie szybki wzrost gospodarczy, a tak Ŝe zahamowanie niekorzystnych zjawisk demograficznych (zwi ększenie przyrostu naturalnego, zmniejszenie odpływu mieszkańców z terenu gminy – 40 osób w 2002 r.).
2.2.3 Bezrobocie Najbardziej niekorzystnym zjawiskiem charakterystycznym dla okresu transformacji gospodarki od pocz ątku lat 90-tych jest bezrobocie, które szczególnie mocno dotyka ludzi młodych. Według stanu na dzie ń 31.XII.2002 r. liczba bezrobotnych w gminie wynosiła 242 osoby, w tym 121 kobiet i 121 m ęŜ czyzn. Z ogółu 242 osób bezrobotnych 72 osoby poszukiwało pracy do 3 miesi ęcy, 65 osób od 4 do 12 miesi ęcy i 85 osób poszukiwało pracy powy Ŝej 13 miesi ęcy.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 19 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Liczb ę bezrobotnych oraz dynamik ę wzrostu w ci ągu minionych dziesi ęciu lat przedstawia poni Ŝsze zestawienie. Lata Liczba bezrobotnych Dynamika wzrostu 1992 144 - 2002 242 168%
Miernikiem nat ęŜ enia bezrobocia jest stopa bezrobocia liczona jako iloraz liczby bezrobotnych do liczby ludno ści czynnej zawodowo. W gminie Rybczewice wska źnik ten wynosi 10,7% w 2002 r., województwo lubelskie 14,0%. Szanse uzyskania pracy zale Ŝą od poziomu wykształcenia bezrobotnych i zgodno ści ich kwalifikacji zawodowych z zapotrzebowaniem rynku pracy. Wi ększ ą mobilno ść zawodow ą i umiej ętno ść przystosowania si ę do wzrastaj ących wymaga ń wobec zatrudnianych osób, posiadaj ą ludzie z wy Ŝszym wykształceniem. Pod wzgl ędem poziomu wykształcenia najliczniejsz ą kategori ę w gminie stanowi ą bezrobotni z wykształceniem zawodowym i podstawowym. Najmniejszy procent bezrobotnych wyst ępuje w grupie osób posiadaj ących wykształcenie wy Ŝsze.
2.2.4 Zatrudnienie W obszarze gminy Rybczewice wg Spisu Powszechnego z 2002 r. liczba mieszka ńców ogółem wynosiła 4165 osób, w tym: 1987 m ęŜ czyzn i 2178 kobiet.
Z pracy utrzymywało si ę: 643 w tym: z pracy najemnej 184 na rachunek własny pracowało 459 w tym w rolnictwie 444 Z pozostałych źródeł utrzymywało si ę 816 w tym: poza rolnictwem: 15 z emerytury i renty 782
Poni Ŝsza tabela przedstawia pracuj ących w gospodarce narodowej według faktycznego miejsca pracy, bez zakładów osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą i spółek cywilnych, w których liczba pracuj ących nie przekracza 9 osób, bez rolników indywidualnych, organizacji i duchownych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 20 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Sekcja Pracuj ący Ogółem: 194 w tym: kobiety 122 męŜ czy źni 72 rolnictwo 4 przemysł i budownictwo 16 usługi rynkowe 55 usługi nierynkowe 119 ws ka źnik zatrudnienia na 100% ludno ści 46,6 %
Na przestrzeni ostatnich 10 lat nast ąpił spadek zatrudnienia w działalno ści pozarolniczej. Dotyczy to zarówno usług rynkowych jak i nierynkowych, pogarszaj ąc struktur ę zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. Dla porównania zamieszczono tabel ę zatrudnienia z dn. 31.XII.1992 r. Pracuj ący poza indywidualn ą gospodark ą roln ą według działów gospodarki narodowej w gminie, stan 31.XII.1992 r. Działy gospodarki Ilo ść zatrudnionych % Ogółem: 286 100% przemysł 9 3,1% handel 49 17,1% oświata i wychowanie 93 32,5% ochrona zdrowia i opieka społeczna 44 15,4% pozostałe działy gospodarki narodowej 91 31,9%
W okresie zmian strukturalnych w rolnictwie i zwi ązanych z dostosowaniem struktury obszarowej i wyposa Ŝenia w techniczne środki produkcji do standardów obowi ązuj ących w krajach UE, przewidywany jest spadek udziału zatrudnionych w tym sektorze do roku 2020. Szacunku dokonano w oparciu o prognoz ę demograficzn ą oraz przewidywany spadek zatrudnionych na 100 ha u Ŝytków rolnych z 34 osób obecnie – do 20 osób w okresie perspektywicznym (2020 r.).
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 21 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.2.5 Prognoza demograficzna Prognoz ę demograficzn ą gminy Rybczewice opracowano przy uwzgl ędnieniu diagnozy stanu istniej ącego, wieloletniego ubytku ludno ści oraz opracowanej przez Główny Urz ąd Statystyczny prognozy ilo ściowej na lata 2003-2030 dla regionu lubelskiego. Przedłu Ŝanie utrzymuj ących si ę od kilku lat tendencji ujemnego przyrostu naturalnego i niskiej płodno ści kobiet rzutuje na niewielki przyrost ludno ści. W Studium zakłada si ę, Ŝe do roku 2020 liczba ludno ści w gminie ulegnie zmniejszeniu o 4% tj. 213 osoby w porównaniu do 2004 r. i b ędzie wynosi ć 4.000 osób. Przewiduje si ę równie Ŝ wzrost istniej ącego poziomu ruchliwo ści przestrzennej ludno ści. Brak danych w Roczniku Statystycznym Woj. Lubelskiego odno śnie rozró Ŝnienia dla poszczególnych gmin zmian ludno ści w wyniku rozwoju biologicznego oraz w wyniku dodatnich sald migracji z terenów s ąsiednich gmin, dojazdów do pracy w Lublinie i w Świdniku i wyjazdów z Lublina do poszczególnych gmin oraz informacji odno śnie aktywno ści zawodowej w grupie wieku 18-24 lata oraz w wieku poprodukcyjnym umo Ŝliwia tylko w przybli Ŝeniu prognozowanie zmian. Prognozuje si ę, Ŝe w perspektywie (2020 r.) ruch naturalny ludno ści b ędzie zbli Ŝony do obserwowanego w ostatnich latach.
Po 2020 r. mog ą zaistnie ć okoliczno ści, które pozwoliłyby na zało Ŝenie wy Ŝszego tempa przyrostu ludno ści wsi. Okoliczno ści te to przede wszystkim: - zahamowania niekorzystnych zjawisk demograficznych (zwi ększenie przyrostu naturalnego) i zwi ększenie migracji spowodowane popraw ą sytuacji materialnej gminy na skutek poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej kraju po wst ąpieniu do UE; - rozwój funkcji pozarolniczych zwi ązanych głównie z: rozwojem usług towarzysz ących agroturystyce (gastronomia, handel), rozwojem ogrodnictwa opartego na ekologicznych technologiach produkcji, rozwojem usług zwi ązanych z obsług ą rolnictwa; - rozwój rolnictwa w oparciu o wysokiej jako ści baz ę surowcow ą. Efektem w/w okoliczno ści b ędzie podniesienie aktywno ści gospodarczej i inwestycyjnej gminy i warunków Ŝycia ludno ści oraz pozostanie na obszarze gminy ludzi młodych, wykształconych i przedsi ębiorczych. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 22 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
W strukturze wiekowej ludno ści gminy przewiduje si ę nast ępuj ące tendencje: 2002 r. 2020 r. Grupa wiekowa ilo ść ludno ści udział % ilo ść ludno ści udział % wiek przedprodukcyjny 0 -17 lat 848 20,41% 660 16,5% wiek produkcyjny: 18-65 M 2,252 54,1% 2.428 60,7% 18-59 K Wiek poprodukcyjny: 65 i wi ęcej M 1.062 25,5% 912 22,8% 60 i wi ęcej K Razem gmina: 4.162 100% 4.000 100%
W/w struktur ę wiekow ą ludno ści gminy w perspektywie 2020 r. przedstawiono na wykresie: w wieku przedprodukcyjnym 16,5% w wieku produkcyjnym 60,7% w wieku poprodukcyjnym 22,8%
70 60 50 40 30 20 10 0
Udział poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie z podziałem grupy przedprodukcyjnej będzie si ę przedstawia ć nast ępuj ąco:
2002 r. 2020 r. Grupa wiekowa ilo ść ludno ści udział % ilo ść ludno ści udział % liczba dzieci w wieku 0 -2 lat 123 3,0% 108 2,7% liczba dzieci w wieku 3-6 lat 156 3,8% 148 3,7% liczba dzieci i młodzie Ŝy w wieku 7-17 lat 569 13,6% 404 10,1% wiek produkcyjny: 18-65 M 2252 54,1% 2.482 60,7% 18-59 K wiek poprodukcyjny: 65 i wi ęcej M 1.062 25,5% 912 22,8% 60 i wi ęcej K Razem gmina: 4.162 100% 4.000 100%
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 23 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Zmniejszy si ę udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym oraz w wieku podejmowania pierwszej pracy. Mimo to napływ na rynek pracy i tak du Ŝej liczby absolwentów szkół ponadpodstawowych mo Ŝe utrudnia ć szybkie ograniczenie zjawiska bezrobocia. Z drugiej strony mo Ŝe stanowi ć czynnik aktywizuj ący rozwój gospodarczy oraz wpływa ć na podniesienie poziomu wykształcenia społecze ństwa. Prognozowany do ść wysoki udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym oznacza ć b ędzie wzrost obci ąŜ eń ekonomicznych ludno ści w wieku produkcyjnym. Przewiduje si ę, Ŝe w 2020 r. wska źnik obci ąŜ enia ekonomicznego b ędzie wynosił 65, co oznacza, Ŝe na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadnie 65 osób w wieku nieprodukcyjnym. Warto ści ą charakteryzuj ącą struktur ę wiekow ą jest wska źnik staro ści demograficznej. Prognozuje si ę, Ŝe w 2020 r. omawiany wska źnik zmaleje o 2,7% w porównaniu do 2002 r. Istotn ą barier ą rozwi ązania problemu bezrobocia w gminie jest niski poziom wykształcenie i kwalifikacje bezrobotnych, co rzutuje na ich niską konkurencyjno ść na rynku pracy, przedsi ębiorczo ść i aktywno ść w poszukiwaniu b ądź stworzeniu własnego miejsca pracy. Ograniczenie bezrobocia wymaga ć b ędzie zmiany struktury rynku pracy w kierunku: - znacznego ograniczenia zatrudnienia w sektorze rolnictwa, - wzrostu ilo ści miejsc pracy w sektorach bardziej kreatywnych dochodowo (sektor produkcyjny, budownictwo, przetwórstwo rolno-spo Ŝywcze), - wzrostu poda Ŝy miejsc pracy w usługach zwi ązanych z obsług ą ruchu agroturystycznego.
Prognoz ę demograficzn ą na lata 2002-2020 oparto na spodziewanej stabilizacji ekonomicznej gminy, która powinna nast ąpi ć w wyniku członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a tak Ŝe spokojniejszej sytuacji na rynku pracy, na który b ędą wchodzi ć coraz to mniej liczne roczniki powy Ŝowe, a zaczn ą opuszcza ć coraz liczniejsze. Przyst ąpienie Polski do UE przyczyni si ę do stabilizacji ekonomicznej, w ątpliwym jest jednak czy nast ąpi to natychmiast po wst ąpieniu. Konieczna zmiana struktury wydatków narzucona zobowi ązaniami rz ądu wobec UE w długim okresie powinna zaprocentowa ć popraw ą szeroko rozumianej sytuacji ekonomicznej, z du Ŝą ostro Ŝno ści ą nale Ŝy jednak podchodzi ć do tych zmian w ci ągu najbli Ŝszych lat. Bior ąc dodatkowo pod uwag ę niepokoj ącą kondycj ę finansów publicznych i nagl ącą potrzeb ę ich reformy, niezale Ŝną od dodatkowych obci ąŜ eń zwi ązanych z przyst ąpieniem do Unii, mo Ŝna ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 24 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______si ę spodziewa ć ograniczenia wydatków bud Ŝetowych. To z kolei mo Ŝe oznacza ć ograniczenia (przynajmniej przej ściowe) wydatków na opiek ę medyczn ą i system opieki społecznej. Nawet gdyby to nie nast ąpiło reformowanie finansów publicznych wi ąŜ e si ę z podejmowaniem przez rz ąd społecznie niepopularnych decyzji, które zapewne nie przyczyni ą si ę do zmniejszenia obserwowanych obecnie napi ęć społecznych. Zatem nawet gdyby nie nast ąpiło pogorszenie warunków socjalnych, co mogłoby negatywnie wpływa ć na umieralno ść , sytuacja społeczno- ekonomiczna oraz jej prawdopodobne zmiany wydaj ą si ę nie stwarza ć warunków wzrostu dzietno ści. W tym kierunku wydaj ą si ę równie Ŝ działa ć zmiany na rynku pracy. Wymagana na rynku pracy wi ększa konkurencyjno ść , mobilno ść i samodzielno ść nie sprzyja wzrostowi dzietno ści, tym bardziej, Ŝe jest dodatkowo wzmacniana stopniow ą redukcj ą zabezpiecze ń socjalnych dla kobiet i rozwi ąza ń instytucjonalnych ułatwiaj ących pogodzenie rodzicielstwa z aktywno ści ą zawodow ą. Warto przy tym zwróci ć uwag ę na trwały charakter tych zmian. Je śli chodzi o popraw ę na rynku pracy zwi ązan ą z wychodzeniem z niego roczników wy Ŝowych, a wchodzeniem mniej licznych roczników powy Ŝowych, trzeba jednak pami ęta ć, Ŝe w takiej sytuacji mniej osób b ędzie pracowało na wi ęcej niepracuj ących (roczniki opuszczaj ące rynek pracy obecnie s ą i b ędą w ci ągu następnych lat, zgodnie z zało Ŝeniami starego systemu emerytalnego, utrzymywane przez pracuj ących). Oznacza to zatem mo Ŝliwo ść zwi ększenia obci ąŜ enia fiskalnego pracuj ących i pogorszenie si ę sytuacji na rynku pracy i mo Ŝliwe zmniejszenie świadcze ń dla korzystaj ących z systemu emerytalnego, które z kolei mo Ŝe po średnio negatywnie wpływa ć na umieralno ść oraz spowodowa ć pogorszenie si ę sytuacji społecznej. Podsumowuj ąc, le Ŝą ce u podstaw prognozy demograficznej zało Ŝenie znacz ącej poprawy warunków ekonomiczno-społecznych w ci ągu najbli Ŝszych lat wydaje si ę optymistyczne i mo Ŝe przekłada ć si ę na optymistyczne prognozy zarówno dzietno ści, jak i umieralno ści.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 25 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.3 Uwarunkowania przyrodnicze 2.3.1 Poło Ŝenie geograficzne Gmina Rybczewice, wg regionalizacji fizycznogeograficznej opracowanej przez J. Kondrackiego i A. Rychlinga, le Ŝy w cało ści w jednostce fizjograficznej zwanej Wyniosło ści ą Giełczewsk ą (343.17). Wraz z innymi jednostkami współtworzy WyŜyn ę Lubelsk ą. Jest ona najwy Ŝsz ą, środkow ą cz ęś ci ą Wy Ŝyny Lubelskiej z kulminacj ą w Bo Ŝym Darze (306 m n.p.m.). Od północy przechodzi bez wyra źnej granicy w Płaskowy Ŝ Świdnicki, na wschodzie granic ą jest dolina Wieprza, na zachodzie dolina Bystrzycy, a od południa granic ę stanowi Padół Zamojski, którym płynie do Wieprza rzeka Por. Wyniosło ść Giełczewska jest najbardziej zwart ą cz ęś ci ą Wy Ŝyny i w sposób zasadniczy ró Ŝni si ę od s ąsiednich mezoregionów. Przynale Ŝno ść gminy do jednej jednostki taksonomicznej świadczy o jej zwarto ści przyrodniczej i krajobrazowej. Posiada ona wszystkie przewodnie cechy mezoregionu. Uwarunkowania przyrodnicze Wyniosło ści Giełczewskiej, oceniane dla potrzeb rozwoju przestrzennego gminy Rybczewice, wynikaj ą z fizjonomii krajobrazu, b ędącego syntez ą ukształtowania terenu, nagromadzonych zasobów i walorów przyrody oraz jego pokrycia antropogenicznego.
2.3.2 Poło Ŝenie gminy w krajowym i regionalnym systemie obszarów chronionych Gmina nie posiada wybitnych walorów przyrodniczych, kwalifikuj ących j ą do obj ęcia ochron ą przez Sie ć Ekologiczn ą ECONET-PL. Le Ŝy równie Ŝ poza zasi ęgiem sieci NATURA-2000 i programu CORINE. Natomiast w regionalnym systemie obszarów chronionych województwa lubelskiego odgrywa zasadnicza rol ę, poniewa Ŝ zachodnia a zwłaszcza południowo-zachodnia cz ęść gminy o powierzchni 44,5 km 2 (około 45% pow. gminy), obj ęta została prawn ą form ą ochrony przyrody (na mocy ustawy o ochronie przyrody) jako Krzczonowski Park Krajobrazowy. Pozostał ą, wschodni ą cz ęść gminy, niemal w cało ści, obejmuje otulina parku krajobrazowego. Zasadniczym elementem dro Ŝno ści ekologicznej w gminie jest dolina Giełczwi z jej lewostronnym dopływem Radomirk ą. Wi ąŜ e ona obszar gminy i Krzczonowski Park Krajobrazowy z Nadwieprza ńskim Parkiem Krajobrazowym, a tym samym i dolin ę Wieprza, która stanowi korytarz ekologiczny w systemie obszarów chronionych województwa lubelskiego.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 26 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.3.3 Poło Ŝenie gminy w systemie ochrony wód W celu zapewnienia wła ściwej ochrony wód podziemnych, zarówno pod wzgl ędem jako ściowym jak i ilo ściowym, wydzielono na terenie kraju tzw. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. Jeden ze 180 zbiorników na terenie kraju zlokalizowany został na terenie województwa lubelskiego. Jest to zbiornik kredowy o nazwie Niecka Lubelska. W obr ębie zbiornika lubelskiego (nr 406) wydzielono obszary najwy Ŝszej ochrony (ONO). Jednym z nich jest obszar zlewni Giełczwi, w obr ębie którego le Ŝy gmina Rybczewice. Przynale Ŝno ść do obszaru najwy Ŝszej ochrony wód obliguje władze gminy do szczególnej dbało ści o jako ść zasobów wód podziemnych, niezale Ŝnie od tego, i Ŝ jest to forma ochrony planistycznej. Głównym motywem wydzielenia Niecki Lubelskiej, a w niej obszarów ONO i OWO była potrzeba ochrony zasobów wód podziemnych z uwagi na słab ą izolacj ę (lub jej brak) osadów wodono śnych. Warto podkre śli ć, i Ŝ gmina Rybczewice le Ŝy równie Ŝ na obszarze zlewni chronionych górnej i środkowej Giełczwi.
2.3.4 Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego Charakterystyka abiotycznych elementów środowiska przyrodniczego
2.3.4.1. Zarys budowy geologicznej i rze źby terenu W budowie geologicznej obszaru wyst ępuj ą wszystkie formacje geologiczne od paleozoiku do kenozoiku. Dla potrzeb planowania przestrzennego nie ma najmniejszego znaczenia ani prekambryjski masyw krystaliczny płyty wschodnioeuropejskiej ani młodsze, przykrywaj ące go, utwory paleozoiczne, stanowi ące zr ęby budowy geologicznej obszaru. Warto tylko wspomnie ć, iŜ w podło Ŝu paleozoicznym dominuj ą osady dewonu i karbonu lubelskiego basenu w ęglowego. Wśród osadów karbonu istotne znaczenie posiadaj ą tzw. warstwy lubelskie (westfal) z pokładami węgla kamiennego. Gmina Rybczewice le Ŝy jednak poza granic ą udokumentowanych zasobów węgla kamiennego. Pokryw ę mezozoiczn ą buduj ą skały osadowe, a w śród nich w ęglanowe osady kredy dolnej i pot ęŜ na seria skał w ęglanowych i w ęglanowo-krzemionkowych górnej kredy. Te ostatnie nale Ŝą ce do górnego mastrychtu reprezentowane s ą przez mi ękkie skały typu kredy pisz ącej
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 27 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______z udziałem gez, a tak Ŝe margle, wapienie margliste ró Ŝne odmiany opok. W cz ęś ci stropowej mastrychtu dominuj ą opoki z przewarstwieniami wapieni i margli. Odgrywaj ą one istotn ą rol ę w krajobrazie gminy, poniewa Ŝ sporadycznie ukazuj ą si ę na powierzchni terenu w stromych zboczach doliny Giełczwi. Klasycznym przykładem jest odkrywka geologiczna na wzgórzu przy drodze z Pilaszkowic do Chodyłówki. Jest to typowe wzgórze osta ńcowe o charakterze denudacyjnym, zbudowane z twardych skał górnokredowych, przykrytych warstw ą utworów piaszczysto-Ŝwirowych. Utwory trzeciorz ędowe wyst ępuj ą jedynie w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy i reprezentowane s ą głównie przez gezy. Utwory czwartorz ędowe, przykrywaj ące starsze podło Ŝe kredowe i trzeciorz ędowe, maj ą zmienn ą mi ąŜ szo ść . Na obszarach wierzchowinowych zalegaj ą pokryw ą jednometrowej grubo ści lub zredukowane s ą do zera i odsłaniaj ą kredowo-paleoce ńskie skały podło Ŝa. Ni Ŝsze partie wierzchowin i stoki okrywaj ą utwory piaszczysto-pylaste i gliniaste. Ich mi ąŜ szo ść mo Ŝe si ęga ć kilka metrów. Maksymalna mi ąŜ szo ść utworów czwartorz ędowych wyst ępuje w dolinie Giełczwi. W skład czwartorz ędu doliny wchodz ą serie Ŝwirowe, piaszczyste i mułkowate z wkładkami glin zwałowych i produktów ich rozmycia. W dnie doliny Giełczwi i jej dopływu Radomirki wyst ępuj ą osady najmłodsze, holoce ńskie, wykształcone w postaci piasków drobnoziarnistych i pylastych, namuły rzeczne, torfy oraz sporadycznie mady piaszczysto- pylaste. Ich mi ąŜ szo ść waha si ę w granicach 1 – 2 m. Ukształtowanie terenu jest odzwierciedleniem budowy geologicznej. Ju Ŝ sama przynale Ŝno ść gminy do Wyniosło ści Giełczewskiej świadczy o du Ŝym urozmaiceniu form rze źby terenu. Cech ą charakterystyczn ą s ą faliste poziomy zrówna ń, z których wyrastaj ą wzgórza osta ńcowe. Obszary wierzchowinowe rozcinaj ą liczne suche doliny o przebiegu zbli Ŝonym do równole Ŝnikowego, dla których baz ą erozyj ą jest dolina Giełczwi, gł ęboko wci ęta w podło Ŝe. Długo ść suchych dolin, czasami rozkrzewionych w górnych odcinkach, osi ąga nawet kilka kilometrów. Obszary o najwi ększym urze źbieniu terenu wyst ępuj ą w południowych rejonach gminy (Pilaszkowice, Cz ęstoborowice, Rybczewice). Du Ŝe urze źbienie wyst ępuje równie Ŝ w północnych rejonach gminy (Wygnanowice, Stryjno). Zasadniczym rysem morfologicznym terenu jest jednak w ąska dolina Giełczwi, gł ęboko wci ęta w podło Ŝe, o przebiegu zbli Ŝonym do południkowego. Kolejnym elementem rze źby terenu s ą wąwozy. Powstały w wyniku erozji wodnej na obszarach o znacznych deniwelacjach w strefie ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 28 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______przydolinnej na stokach z pokryw ą lessow ą. Ich długo ść osi ąga około 1 km, a gł ęboko ść około 15 m. Nagromadzenie w ąwozów wyst ępuje w południowych rejonach gminy. Du Ŝe zró Ŝnicowanie hipsometryczne obszaru gminy wynika ze znacznych ró Ŝnic wysoko ści wzgl ędnych pomi ędzy dnem doliny Giełczwi a wyniesionymi obszarami wierzchowinowymi, a zwłaszcza osta ńcami. Ró Ŝnice wzgl ędne (pomi ędzy dnem doliny Giełczwi w północnych rejonach gminy, rz ędna 185,5 m npm a wzgórzem osta ńcowym w rejonie miejscowo ści Bazar, rz ędna 279,9 m npm) osi ągaj ą około 100 m. Na całym obszarze gminy wahaj ą si ę w granicach 50 – 70 m. Wysoko ści bezwzgl ędne rosn ą w kierunku południowym. Spadki terenu na wierzchowinach wahaj ą si ę w granicach 5 %, a na zboczach doliny Giełczwi i suchych dolin przekraczaj ą 20%. Z uwagi na niemal południkowy przebieg doliny, na omawianym obszarze przewa Ŝaj ą tereny o ekspozycji wschodniej i zachodniej. Tak ą zasad ę zakłócaj ą wzgórza osta ńcowe o mniej lub bardziej regularnym kształcie, czasami zbli Ŝonym do sto Ŝka. W podsumowaniu warto podkre śli ć, i Ŝ ukształtowanie terenu, poza walorami faunistyczo- florystycznymi, było podstaw ą ustanowienia parku krajobrazowego. Ukształtowanie terenu oraz rygory ochronne parku stanowi ą podstaw ę do kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice. Istotn ą rol ę w tym kształtowaniu maj ą równie Ŝ lokalne warunki klimatu tzw. topoklimatu.
2.3.4.2. Gleby Wyst ępuj ące na obszarze gminy gleby wykształciły si ę na podło Ŝu lessów i utworów lessowatych, utworów pyłowych, margli i piasków, które stanowi ą ich skał ę macierzyst ą. Pod wzgl ędem typologicznym przewa Ŝaj ą dwa główne typy: gleby płowe zwane dawniej glebami pseudobielicowymi (około 45 %) i gleby brunatne (około 50 % powierzchni gruntów ornych). Pozostałe typy gleb: mady, czarne ziemie, r ędziny, mułowo-torfowe i glejowe zajmuj ą około 50 % gruntów ornych gminy. Zasadnicz ą powierzchni ę uprawow ą tworz ą wi ęc gleby płowe o lepszej dost ępno ści uprawowej i brunatne (wyługowane i bardzo kwa śne) zalegaj ące na stokach, trudniejsze w uprawie. Z punktu widzenia planowania przestrzennego istotniejsze znaczenie maj ą warto ści u Ŝytkowe i przydatno ść rolnicza gleb. Warto ści u Ŝytkowe, wyra Ŝone klasami bonitacyjnymi, stanowi ą podstaw ę kategorii ochronnych gleb, a przydatno ść rolnicza gleb, wyra Ŝona kompleksami przydatno ści rolniczej pozwala na prognozowanie rozwoju rolnictwa w gminie. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 29 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Pod wzgl ędem bonitacyjnym zdecydowanie przewa Ŝaj ą gleby klasy III (a i b), zajmuj ąc ł ącznie niemal 80 % powierzchni gruntów ornych ze stosunkowo du Ŝym udziałem gleb klasy IV (a i b) ponad 16 %. Gleby najlepsze klasy I i gleby najsłabsze klasy VIz to zaledwie 0,3%. Gleby klasy II zajmuj ą około 2,7 % powierzchni, a gleby klasy V i VI to tylko 1,4 %. Mo Ŝna wi ęc przyj ąć , i Ŝ na obszarze gminy zdecydowanie przewa Ŝaj ą gleby bardzo dobre i dobre, zajmuj ąc ł ącznie niemal 96 % areału gruntów ornych. W rozkładzie przestrzennym gleby słabsze wyst ępuj ą w małych konturach i s ą rozproszone po całym obszarze gminy. Spotyka si ę je głównie przy lasach. UŜytki zielone, w gminie Rybczewice, kojarz ą si ę wył ącznie z dnami dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki. Tu równie Ŝ zdecydowanie dominuje klasa III i IV zajmuj ąc ł ącznie 74% wszystkich u Ŝytków zielonych. Du Ŝy udział maj ą u Ŝytki zielone w klasie V, VI i VIz, łącznie ponad 22%. Pozostałe u Ŝytki zielone 3,6% przypadaj ą na klas ę II. Konkluzja jest podobna jak dla gruntów ornych. W gminie przewa Ŝaj ą bardzo dobre i dobre u Ŝytki zielone. Dla oceny rolniczej przestrzeni produkcyjnej posłu Ŝono si ę map ą kompleksów przydatno ści rolniczej gleb opracowan ą przez IUNG w Puławach. Kompleksy, pomimo i Ŝ grupuj ą ró Ŝne typy, rodzaje i gatunki gleb, zestawione zostały pod k ątem przydatno ści uprawy dla poszczególnych ro ślin. Na obszarze gminy zdecydowanie dominuj ą kompleksy 2 i 3 zajmuj ąc ł ącznie około 74,7% powierzchni gruntów ornych. Kompleks 4 zajmuje niecałe 2%, a kompleks 5 – 8,8%. Kompleks 1 (pszenny bardzo dobry) to około 2,7%. Pozostałe kompleksy (6, 7, 8 i 9) to zaledwie 6,1 %. Kompleks 1 obejmuje gleby o najwy Ŝszej przydatno ści rolniczej. Zgrupowane w nim gleby maj ą charakter uniwersalny i s ą przydatne pod uprawy wszystkich ro ślin polowych i warzyw. Zapewniaj ą wysokie i pewne plonowanie. Wyst ępuj ą w postaci małych powierzchni rozproszonych po całym obszarze gminy. Gleby kompleksu 2 (pszennego-dobrego) mog ą by ć okresowo nadmiernie uwilgotnione. S ą równie Ŝ glebami uniwersalnymi, przydatnymi do uprawy wszystkich ro ślin polowych i warzyw. Zajmuj ą ponad 41% powierzchni gruntów i s ą rozrzucone w du Ŝych i średnich konturach po całym obszarze gminy, z przewag ą w jej południowej cz ęś ci. Du Ŝą powierzchni ę zajmuje równie Ŝ kompleks 3 (pszenny wadliwy). Wad ą tego kompleksu (st ąd nazwa wadliwy) jest niedobór wody w latach o niskich opadach atmosferycznych. Wyst ępuje najcz ęś ciej na stromych stokach. Gleby tego kompleksu w latach wilgotnych w planowaniu dorównuj ą glebom kompleksu pszennego dobrego.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 30 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Kompleks 4 ( Ŝytni bardzo dobry) i 5 ( Ŝytni dobry) zwykle w mniejszych konturach wyst ępuj ą na całym obszarze gminy. Kompleks 5 najcz ęś ciej towarzyszy kompleksowi 3 i 4. Pozostałe kompleksy z uwagi na marginalne powierzchnie nie maj ą istotnego znaczenia w ocenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Wyst ępuj ące na terenie gminy u Ŝytki zielone, obejmuj ące dna dolin rzecznych, zakwalifikowane zostały do kompleksu 2z (82,4%) i 3z (13,5%). Kompleks 1z, najlepszy, to zaledwie około 4,8% uŜytków zielonych w gminie. Obszar gminy z uwagi na bogate urze źbienie terenu i wyst ępowanie gleb lessowych, zagro Ŝony jest erozj ą wodn ą i w ąwozow ą. Skala zagro Ŝeń wynika z wielko ści nachylenia stoków, ich długo ści oraz rodzaju pokrywy glebowej. Z danych przytoczonych w Inwentaryzacji przyrodniczej wynika, i Ŝ: – erozj ą siln ą i bardzo siln ą w gminie zagro Ŝonych jest 282 ha gruntów, – erozj ą średni ą – 284 ha gruntów, – erozj ą umiarkowan ą – 1692 ha gruntów. Najwi ększe zagro Ŝenie erozj ą wodn ą wyst ępuje w południowo i północno-wschodniej cz ęś ci gminy. Najmniej zagro Ŝony jest środkowo-zachodni rejon gminy. Świadomo ść zagro Ŝeń erozj ą wodn ą ma istotne znaczenie dla ochrony jako ści gleb przy zastosowaniu odpowiednich zabiegów przeciwerozyjnych. Warto podkre śli ć, i Ŝ erozja słaba, pomimo Ŝe mo Ŝe powodowa ć wymywanie gleby z poziomu orno-próchnicznego, nie wymaga specjalnych zabiegów przeciwerozyjnych. Wystarcz ą tu zwyczajne zabiegi uprawowe. Erozja umiarkowana wyra źnie zmniejsza poziom orno-próchniczny i wymaga wła ściwego przeciwerozyjnego u Ŝytkowania gruntów. Natomiast grunty z erozj ą średni ą i siln ą wymagaj ą kompleksowych melioracji przeciwerozyjnych. Niezale Ŝnie od erozji wodnej obszar gminy zagro Ŝony jest erozj ą w ąwozow ą. W stopniu silnym (1-2 km/km 2) zagro Ŝone s ą tereny północne i środkowo-wschodnie, a w stopniu bardzo silnym (ponad 2 km/km 2) cała, południowa cz ęść gminy. Tereny zagro Ŝone erozj ą w ąwozow ą charakteryzuj ą si ę podatno ści ą na tworzenie si ę i rozwój istniej ących wąwozów. Czynnikami sprzyjaj ącymi tym procesom s ą grunty lessowe i nawalne opady atmosferyczne. Warto podkre śli ć, i Ŝ gmin ę Rybczewice mo Ŝna sklasyfikowa ć na trzecim miejscu pod wzgl ędem rozczłonkowania w ąwozami za gminami Kazimierz i W ąwolnica. Ł ącznie ponad 93 % gruntów jest zagro Ŝonych erozj ą w ąwozow ą. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 31 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Reasumuj ąc nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ gmina Rybczewice charakteryzuje si ę korzystnymi warunkami dla rozwoju rolnictwa. Wynika to z wysokiej klasy wyst ępuj ących gleb i du Ŝej ich przydatno ści do produkcji rolnej. Czynnikami niekorzystnymi jest wyst ępuj ąca erozja oraz trudno ści uprawowe, wynikaj ące z du Ŝego zró Ŝnicowania hipsometrycznego obszaru gminy. Przewa Ŝaj ą gospodarstwa o powierzchni od 1 do 10 ha. Przeci ętna powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 6,7 ha. Jest ona wy Ŝsza od przeci ętnej w powiecie (4,0 ha) i województwie (5,9 ha).
2.3.4.3. Surowce mineralne Przemysł wydobywczy surowców mineralnych na obszarze gminy Rybczewice jest słabo rozwini ęty. Wynika to z ubogiej bazy surowcowej oraz z faktu, i Ŝ znaczna cz ęść gminy podlega ochronie prawnej jako Krzczonowski Park Krajobrazowy. Jedynym udokumentowanym zło Ŝem surowców w ęglanowych (opoka) jest zło Ŝe Fajsławice – Karczew. Na terenie gminy le Ŝy jedynie południowo-zachodni jego fragment. Główna cz ęść zło Ŝa znajduje si ę w gminie Fajsławice. Zło Ŝe to w my śl ustawy „Prawo górnicze i geologiczne” podlega ochronie prawnej. Zło Ŝe zostało udokumentowane z przeznaczeniem dla przemysłu cementowego. Jak do tej pory nie zostało ono zagospodarowane. Z „Inwentaryzacji złó Ŝ surowców mineralnych z uwzgl ędnieniem elementów ochrony środowiska gminy Rybczewice” wynika, i Ŝ brak jest przesłanek geologicznych dla udokumentowania złó Ŝ surowców mineralnych. Ponadto w rejonie Wygnanowic, Pilaszkowic, Zygmuntowa i Rybczewic odbywa si ę eksploatacja złó Ŝ piasku bez dokumentacji i koncesji. Eksploatacja prowadzona jest przez mieszka ńców dla potrzeb budowlanych.
2.3.4.4. Wody Cech ą charakterystyczn ą mezoregionu Wyniosło ść Giełczewska jest rzadka sie ć rzeczna, o małej zasobno ści wodnej, rozchodz ąca si ę promieni ście od centrum mezoregionu. Cały obszar gminy charakteryzuje si ę spójno ści ą hydrograficzn ą. Wynika to z faktu, i Ŝ ponad 90% powierzchni odwadniana jest przez rzek ę Giełczew i jej lewobrze Ŝny dopływ Radomirka. Rzeka Giełczew w górnym swym biegu, do Cz ęstoborowic, płynie naturalnym, meandruj ącym korytem w dobrze wykształconej w ąskiej dolinie o stosunkowo stromych zboczach. Od Częstoborowic rzeka jest ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 32 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______uregulowana i znacznie przekształcona w wyniku realizacji stawów hodowlanych. Długo ść rzeki w obr ębie gminy wynosi 17 km i ma ona przebieg południkowy. Średni roczny przepływ na wodowskazie w Biskupicach waha si ę w granicach 1,36 m 3/s. Średni spadek rzeki od źródeł do uj ścia wynosi 2,1%. Drug ą strug ą wodn ą płyn ącą przez obszar gminy jest Radomirka wpadaj ąca do Giełczwi w Stryjnie. Ma podobny charakter i re Ŝim wodny co rzeka główna. Jest rzek ą uregulowan ą i płynie prostym, gł ębokim rowem. Radomirka, zwana inaczej Giełczewk ą lub Bełz ą, prowadzi zbli Ŝon ą ilo ść wody co Giełczew. Obie rzeki odegrały zasadnicz ą rol ę w kształtowaniu, w uj ęciu historycznym, układu osadniczego. Niemal wszystkie miejscowo ści w gminie rozlokowały si ę nad rzekami lub w bezpo średnim s ąsiedztwie. Wyj ątek stanowi Izdebno. Istotn ą rol ę w zasilaniu Giełczwi i Radomirki pełni ą źródła. Na obszarze zlewni Giełczwi w granicach administracyjnych jest ich 15, w tym dwa wydajne źródła w Stryjnie wydatnie zasilaj ące Radomirk ę w uj ściowym odcinku oraz źródła w miejscowo ści D ębniak wzbogacaj ące Giełczew. Pozostałe źródła pomi ędzy Pilaszkowicami a uj ściem Radomirki nie odgrywaj ą wi ększej roli w zasilaniu w wod ę Giełczwi. W gminie Rybczewice wyst ępuj ą źródła podzboczowe, pulsuj ące w korycie Giełczwi pomi ędzy Pilaszkowicami i Cz ęstoborowicami. Charakteryzuj ące s ą źródła wyst ępuj ące na mi ędzyrzeczach, z dala od rzek i dolin rzecznych w miejscowo ściach Izdebno, Zygmuntów i Chodyłówka. Wody podziemne wyst ępuj ą w utworach czwartorz ędowych, trzeciorz ędowych i kredowych. Wody pi ętra czwartorz ędowego najobficiej zalegaj ą w dnach dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki. Gł ęboko ść wyst ępowania pierwszego poziomu wód gruntowych jest zmienna i waha si ę w granicach od 0 do 1 m w zaleŜno ści od pór roku. Wody czwartorz ędowe w dnach dolin rzecznych nie tworz ą odr ębnego zbiornika wód podziemnych, pozostaj ąc z ścisłej wi ęzi hydraulicznej z wodami kredowymi. Sprzyja temu wysoka wodoprzepuszczalno ść nadkładu, głównie piasków. Zasilanie czwartorz ędowego pi ętra wodono śnego nast ępuje poprzez infiltracj ę opadów atmosferycznych w podło Ŝe oraz zasilanie podziemne, w tym poprzez źródła. Zasadniczym pi ętrem wodono śnym na obszarze gminy s ą wody kredowe, stanowi ące na obszarach wierzchowinowych (pozadolinnych) jedyny horyzont wodono śny. Gł ęboko ść zalegania wód kredowych w dolinach rzek waha si ę od kilku do kilkunastu metrów, natomiast w rejonie wzgórz osta ńcowych wynosi kilkadziesi ąt metrów pod powierzchni ą topograficzn ą terenu (np. 67 m gł ęboko ści studni wodoci ągu punktu skupu mleka w Felinie). Zwierciadło wód ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 33 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______kredowych obni Ŝa si ę niemal symetrycznie od wzgórz osta ńcowych w kierunku lokalnych baz drena Ŝu. Główn ą baz ę drena Ŝu stanowi le Ŝą ca poza obszarem gminy dolina Giełczwi. Zaopatrzenie mieszka ńców gminy w wod ę, dla potrzeb komunalnych i gospodarskich odbywa się z kredowego poziomu wodono śnego, poprzez dobrze rozbudowany system wodoci ągów gminnych z uj ęć zlokalizowanych głównie na obszarze gminy. Gmina jest niemal w cało ści zwodoci ągowana. Wody czwartorz ędowe, tylko sporadycznie, czerpane s ą ze studni kopanych dla celów gospodarskich. W podsumowaniu mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ gmina charakteryzuje si ę ubóstwem wód powierzchniowych. Stopie ń przekształce ń stosunków wodnych jest niewielki, a jako ść wód powierzchniowych i podziemnych, przy dobrej wydajności tych ostatnich, jest zadawalaj ąca.
2.3.4.5. Klimat Charakterystyk ę klimatu opracowano na podstawie danych pochodz ących z Obserwatorium Meteorologicznego UMCS z wielolecia 1951-1995 oraz Atlasu Klimatycznego woj. lubelskiego opracowanego przez Wł. A. Zinkiewiczów. Dane, te w odniesieniu do potrzeb planowania przestrzennego mo Ŝna uzna ć za wzgl ędnie reprezentatywne równie Ŝ dla gminy Rybczewice. Obszar gminy Rybczewice, w podziale klimatycznym Zinkiewiczów (1975), zaliczany jest do lubelsko-chełmskiej dziedziny klimatycznej. Decydującą rol ę w kształtowaniu pogody w tym obszarze odgrywaj ą przewa Ŝaj ące masy powietrza polarnomorskiego i kontynentalnego. W ogólnej cyrkulacji stanowi ą one a Ŝ 90% wszystkich mas powietrza napływaj ących nad teren gminy. Obszar Lubelszczyzny le Ŝy w strefie ścierania si ę wpływów klimatu morskiego i kontynentalnego z dominacj ą cyrkulacji polarno-morskiej. Konsekwencj ą takiego poło Ŝenia jest du Ŝa zmienno ść stanów pogody. Cyrkulacja atmosferyczna na Lubelszczy źnie wykazuje charakterystyczny przebieg roczny. W listopadzie i grudniu dominuje cyrkulacja zachodnia, głównie cyklonalna. Zim ą zaznacza si ę udział spływu mas powietrza z kierunku południowego i południowo-wschodniego. W okresie wiosny i połowy lata (od kwietnia do sierpnia) wzrasta cz ęsto ść adwekcji powietrza z północy oraz wzrasta cz ęsto ść sytuacji antycyklonalnych. We wrze śniu i pa ździerniku przewa Ŝa zachodni kierunek adwekcji, głównie w układzie antycyklonalnym. Na zmienno ść warunków pogodowych najwi ększy wpływ maj ą fronty atmosferyczne. Średnio w roku nad Lublinem notuje si ę 134 fronty. Oznacza to, i Ŝ co 3 dzie ń jest dniem ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 34 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______z frontem. Najwi ęcej dni z pogod ą frontow ą wyst ępuje w grudniu i listopadzie, a najmniej w czerwcu i sierpniu. Pod wzgl ędem anemologicznym, w skali rocznej, istnieje wyra źna przewaga wiatru z sektora zachodniego (SW, W, NW, ł ącznie ponad 40% cz ęsto ści). Najrzadziej notuje si ę wiatry z kierunku północno-wschodniego i północnego. Średnia pr ędko ść wiatru w Lublinie wynosi 2,5 m/s. Średnia roczna temperatura powietrza w Lublinie w latach 1951-1995 wyniosła 8,1°C. Najzimniejszymi latami w tym okresie był rok 1956 i 1985, a najcieplejszym rok 1983. Średnia temperatura półrocza zimowego wynosiła 1,20°C, a półrocza letniego (V-X) 14,9°C. W przebiegu rocznym najcieplejszym miesi ącem jest lipiec ze średni ą temperatur ą 18,7°C, a najchłodniejszym stycze ń ze średni ą temperatur ą – 3°C. Okres wegetacyjny (ze średni ą dobow ą temperatur ą powy Ŝej 5°C) trwa 210-220 dni w roku. Bardzo niekorzystną cech ą klimatu dla wegetacji ro ślin s ą przymrozki wiosenne i jesienne. Nasilenie ich przypada na koniec kwietnia i pocz ątek maja. Zdarza si ę równie Ŝ, i Ŝ wyst ępuj ą jeszcze w czerwcu. Średnia roczna suma opadów waha si ę w granicach 700 mm. Wyra źna jest przewaga opadów letnich nad zimowymi. Najwi ększe nasilenie opadów wyst ępuje w miesi ącach letnich (220 mm) z maksimum w czerwcu i sierpniu (po około 70 mm) i lipcu około 80 mm. Najni Ŝsze opady wyst ępuj ą w styczniu i lutym (około 25 mm). Czas zalegania pokrywy śnie Ŝnej wynosi średnio 80 dni w roku. Roczna zmienno ść opadów jest bardzo du Ŝa. Najobfitszy był rok 1974 (900 mm) a najubo Ŝszymi w opady lata 1976 i 1982 po 450 mm. Roczne maksimum usłonecznienia wyst ępuje w czerwcu 219,9 godziny, minimum w grudniu 31,5 godziny. Najbardziej usłonecznion ą por ą roku jest lato 624,8 godziny, a najmniej zima 128,2 godziny. Charakterystyczna jest znaczna przewaga usłonecznienia wiosennego 437 godzin nad usłonecznieniem jesiennym 298,5 godziny. Ta cz ęść Lubelszczyzny charakteryzuje si ę najwy Ŝszym usłonecznieniem w skali kraju. Roczny przebieg zachmurzenia przedstawia si ę w sposób nast ępuj ący: liczba dni pogodnych w ci ągu roku wynosi 45,9 (ze średnim dobowym zachmurzeniem do 20%), a liczba dni pochmurnych (ze średnim zachmurzeniem dobowym do 80%) wynosi 153,3. Najwi ęcej dni pogodnych wyst ępuje we wrze śniu 6, a najmniej w listopadzie 1,8. Na omawianym obszarze, średnio w roku, wyst ępuje ok. 40 dni z mgł ą. Najwi ęcej dni z mgł ą przypada na jesie ń i zim ę z maksimum w listopadzie (10) i minimum w lipcu. Wilgotno ść ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 35 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______wzgl ędna powietrza atmosferycznego kształtuje si ę na poziomie średnim w stosunku do innych regionów Polski i wynosi średnio 79%. Maksimum wyst ępuje w grudniu i styczniu (87 i 88%), a minimum w maju (70%). Zima charakteryzuje si ę najwy Ŝsz ą wilgotno ści ą wzgl ędn ą 87%, a lato i wiosna najni Ŝsz ą po 74%. Warunki topoklimatu wynikaj ą z du Ŝego zró Ŝnicowania topograficznego obszaru gminy. Dotyczy to zarówno ekspozycji terenu jak i wysoko ści wzgl ędnych. Ró Ŝnorodno ść ekspozycji przy przewadze terenów o ekspozycji wschodniej i zachodniej w obr ębie doliny rzeki Giełczwi i przewadze ekspozycji południowej i północnej na pozostałym obszarze jest okoliczno ści ą sprzyjaj ącą do rozwoju osadnictwa (za wyj ątkiem terenów o ekspozycji północnej) oczywi ście przy zachowaniu innych uwarunkowa ń naturalnych. Natomiast dna dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki charakteryzuj ą si ę podwy Ŝszon ą wilgotno ści ą powietrza i nieco ni Ŝszymi warunkami termicznymi. Zalegaj ą tam masy chłodnego powietrza spływaj ące po stokach dolin rzecznych, cz ęś ciej pojawiaj ą si ę mgły i opary. Dna dolin rzecznych s ą mniej korzystne dla rozwoju osadnictwa ni Ŝ obszary wierzchowinowe. Z punktu widzenia bioklimatu najkorzystniejsze s ą strefy przyle śne a zwłaszcza tereny zawietrzne. Niekorzystne dla zabudowy s ą równie Ŝ suche doliny.
Charakterystyka biotycznych elementów środowiska przyrodniczego W grupie biotycznych elementów środowiska przyrodniczego omówiono ogólnie szat ę ro ślinn ą i świat zwierz ąt z uwzgl ędnieniem potrzeb niniejszego studium. Natomiast szczegółow ą charakterystyk ę flory i fauny zawiera „Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Rybczewice” opracowana przez dr Iren ę Burlikowsk ą przy współudziale zespołu pod kierunkiem prof. dr Tadeusza Wilgata.
2.3.4.6. Szata roślinna Na obszarze gminy Rybczewice szat ę ro ślinn ą reprezentuj ą lasy, zadrzewienia i zakrzewienia w ąwozowe, drzewa przydro Ŝne i śródpolne, ziele ń ł ęgowa oraz wszelkie formy zieleni ozdobnej przydomowej. Oddzieln ą grup ę zieleni stanowi ą parki podworskie w dawnych zespołach dworsko-parkowych. Z punktu widzenia potrzeb planistycznych najistotniejsze s ą lasy, poniewa Ŝ pełni ą wiele zło Ŝonych funkcji słu Ŝą cych mieszka ńcom gminy. Zajmuj ą zaledwie 10% powierzchni. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 36 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Gmin ę Rybczewice mo Ŝna uzna ć za jedn ą z najbardziej wylesionych gmin województwa lubelskiego. Lasy wyst ępuj ące w niewielkich kompleksach s ą pozostało ści ą po znacznie wi ększych kompleksach le śnych wytrzebionych w XIX w. Ich powierzchnia waha si ę w granicach od kilku do około 200 ha. S ą nierównomiernie rozproszone po całym obszarze gminy za wyj ątkiem południowej, całkowicie wylesionej cz ęś ci gminy. Na omawianym terenie zdecydowanie przewa Ŝaj ą lasy na siedlisku lasu świe Ŝego (L św). Lasy wilgotne (Lw) wyst ępuj ą male ńkimi enklawami w dnach dolin rzecznych i zajmuj ą ł ącznie około 2 ha. Równie Ŝ w dnach dolin rzecznych, a tak Ŝe w dnach w ąwozów spotyka si ę olsy, lasy siedlisk wilgotnych. Na obszarze całej gminy zajmuj ą one powierzchni ę około 35 ha. W lasach na siedlisku lasu świe Ŝego dominuje drzewostan d ębowo - grabowy z domieszk ą lipy i sosny a tak Ŝe jodły, osiki, brzozy i topoli. Wiek drzewostanów jest zró Ŝnicowany; od młodników do starodrzewu. W siedliskach wilgotnych zdecydowanie dominuje olsza, jesion i wiąz. W podszycie przewa Ŝaj ą ró Ŝne gatunki wierzby, czeremchy, bzu czarnego i leszczyny. Du Ŝe znaczenie ekologiczne i glebochronne maj ą zalesione w ąwozy i wszelkie formy zieleni wysokiej, śródpolnej (zagajniki, grupy drzew, pojedyncze drzewa). Ziele ń ta wzbogaca walory krajobrazowe obszaru. Lasy, z planistycznego i ekologicznego punktu widzenia, stanowi ą jeden z najcenniejszych kompleksów środowiska przyrodniczego i wskazywane s ą do ochrony przed zmian ą sposobu u Ŝytkowania. W gminie Rybczewice z uwagi na bardzo niski wska źnik lesisto ści, jednym z kierunków tzw. ekologizacji gminy powinny by ć zalesienia. Zbiorowiska ł ąkowe i szuwarowe zwi ązane s ą z dnami dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki, stawami hodowlanymi, oraz sporadycznie z lokalnymi obni Ŝeniami terenu (np. Stryjno, Izdebno, Rybczewice, Cz ęstoborowice czy Pilaszkowice). W gminie zajmuj ą one kilka procent powierzchni. W zagospodarowaniu przestrzennym, dna dolin rzecznych s ą chronione przed zabudow ą ze wzgl ędu na wyst ępuj ące tu niekorzystne warunki gruntowo-wodne i klimatyczne. Ł ąki i pastwiska stanowi ą oczywi ście zaplecze dla rozwoju hodowli. W gminie na uwag ę zasługuj ą zespoły muraw i zaro śli kserotermicznych. Wynika to z faktu du Ŝego zró Ŝnicowania hipsometrycznego obszaru i południowej ekspozycji terenów. Najlepiej zachowane murawy kserotermiczne wyst ępuj ą w okolicach Pilaszkowic i Zygmuntowa. W obr ębie muraw znajduje si ę szereg ro ślin rzadkich i chronionych. Na obszarze gminy na szczególn ą uwag ę zasługuj ą dawne parki dworskie w: - Rybczewicach o powierzchni 11 ha – 600 drzew, w tym kilka pomnikowych, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 37 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
- Pilaszkowicach o pow. 10 ha – 600 drzew, w tym 7 pomnikowych, - Stryjnie o pow. 4 ha – 300 drzew, w tym 3 pomnikowe, - Wygnanowicach o pow. 4 ha – 700 drzew, w tym 2 pomnikowe. W podsumowaniu warto podkre śli ć, i Ŝ małe zró Ŝnicowanie warunków siedliskowych w gminie (mało lasów, ubóstwo zjawisk wodnych, stosunkowo jednorodna pokrywa glebowa) nie sprzyja rozwojowi bogactwa florystycznego.
2.3.4.7. Świat zwierz ąt Wybitnie rolniczy charakter gminy przy małym zró Ŝnicowaniu środowiskowym stanowi ubogi zestaw gatunkowy zwierz ąt. Na obszarze gminy, poza gatunkami charakterystycznymi dla agrocenoz, mo Ŝna wyró Ŝni ć zaledwie dwa obszary wzbogacone w gatunki zwi ązane z wodami. Najbogatsza pod wzgl ędem faunistycznym jest dolina Giełczwi z ł ąkami i stawami w rejonie Cz ęstoborowic. Spo śród gatunków zwi ązanych z wodami spotyka si ę tu kumaka nizinnego, ropuch ę szar ą i rzekotk ę. Ptaki reprezentuje liczne grono kaczek oraz kokoszka wodna, łyska, perkoz rdzawoszyi, zausznik, trzciniak i inne gatunki wodne. W śród 9 gatunków motyli, pa ź królowej i mieniak t ęczowiec, nale Ŝą do chronionych. Drugim obszarem o zwi ększonym bogactwie gatunkowym jest uj ście Radomirki do Giełczwi. Z powodu braku zbiorników wodnych, tak jak w Cz ęstoborowicach, jest on ubo Ŝszy o faun ę zwi ązan ą z wodami. Ł ąki w tym rejonie s ą silnie penetrowane przez motyle i trzmiele. Na stromym zboczu Giełczwi koło wsi Stryjno zagnie ździła si ę kolonia jaskółek brzegówek. Cały obszar gminy jest wyj ątkowo korzystny dla bytowania i ochrony fauny zwi ązanej z ekosystemami polnymi. Wśród gatunków chronionych i zagro Ŝonych na obszarze gminy wyst ępuje: - 17 gatunków bezkr ęgowców, wył ącznie motyli i trzmieli, - 60 gatunków kr ęgowców, - 5 gatunków płazów i gadów. Lasy ze wzgl ędu na mał ą powierzchni ę s ą ubogie w zwierzyn ę łown ą.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 38 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.3.5 Obszary i obiekty prawnie chronione Na obszarze gminy Rybczewice wyst ępuj ą nast ępuj ące obszary i obiekty prawnie chronione i zasługuj ące na ochron ę prawn ą.
1. Krzczonowski Park Krajobrazowy Park zajmuje 45% powierzchni gminy i obejmuje południowo-zachodnie i zachodnie rejony gminy. Stanowi on jedno z ogniw obszarów chronionych województwa lubelskiego i tworzy wa Ŝny element dro Ŝno ści ekologicznej pomi ędzy dolin ą Wisły a dolin ą Wieprza. Na obszarze Parku obowi ązuj ą rygory zawarte w Rozporz ądzeniu Nr 28 Wojewody Lubelskiego z dnia 15 maja 2003 r. w sprawie Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 68 poz. 1851). Park Krajobrazowy posiada otulin ę (stref ę ochronn ą) obejmuj ąca niemal pozostał ą cz ęść gminy. Rol ą otuliny jest ochrona walorów przyrodniczych, krajobrazowych i klimatycznych Parku przed zagro Ŝeniami zewn ętrznymi. Obszar otuliny powinien pozostawa ć w dotychczasowym sposobie uŜytkowania z uwzgl ędnieniem nale Ŝytej dbało ści o utrzymanie wła ściwych stosunków wodnych i walorów krajobrazowych. W otulinie nie nale Ŝy lokalizowa ć składowisk odpadów i wylewisk nieczysto ści oraz w sposób racjonalny stosowa ć środki ochrony ro ślin. W otulinie nie nale Ŝy lokalizowa ć inwestycji mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których sporz ądzanie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obowi ązkowe. (Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowa ń zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęcia do sporz ądzania raportu oddziaływania na środowisko – Dz. U. Nr 257 poz. 2573).
2. Pomniki przyrody W gminie Rybczewice ustanowiono zaledwie kilka pomników przyrody s ą to: - jesion wyniosły o obwodzie pnia 390 cm, rosn ący w parku w Rybczewicach, - dwa d ęby o obwodzie pni 300 i 360 cm, ro śnie w parku w Rybczewicach, - dąb o dwu pniach o obwodzie 250 i 200 cm, rosn ący w parku w Rybczewicach, - trzy lipy drobnolistne o obwodach pni 441 – 518 cm, rosn ące przy ko ściele w Cz ęstoborowicach. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 39 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Do obj ęcia statusem pomnika przyrody wskazuje si ę: - lip ę drobnolistn ą o obwodzie pnia 330 cm, rosn ąca przy drodze z Rybczewic do Siedlisk, - lip ę drobnolistn ą o dwu pniach, rosn ącą przy drodze w Zygmuntowie, - orzech czarny, rosn ący przy przystanku PKS w Cz ęstoborowicach, - dwa klony o obwodach pni 290 i 230 cm, rosn ące w parku w Rybczewicach, - kasztanowiec o obwodzie pnia 300 cm, rosn ący w parku w Rybczewicach, - dwa modrzewie polskie o obwodzie pni 290 i 300 cm, rosn ące parku w Rybczewicach, - dwa graby o obwodach pni 180 i 250 cm, rosn ące w parku w Rybczewicach, - dąb o obwodzie pnia 380 cm, rosn ący w parku w Rybczewicach, - lip ę o obwodzie pnia 330 cm, rosn ącą w parku w Rybczewicach, - alej ę lipow ą Rybczewice-Pasów-Policzyzna, - klon o obwodzie pnia 380 cm, rosn ący w parku w Stryjnie, - dwie topole białe o obwodach pni 400 i 500 cm, rosnące w parku Stryjnie, - klon o obwodzie pnia 340 cm, rosn ący w parku w Wygnanowicach, - kasztanowiec o obwodzie pnia 370 cm, rosn ący w parku w Wygnanowicach, - dąb o obwodzie pnia 510 cm, rosn ący w parku w miejscowo ści Pilaszkowice-Bazar, - czeremcha o obwodzie pnia 160 cm, rosn ąca w parku w miejscowo ści Pilaszkowice- Bazar, - pi ęć lip o obwodach oni 400, 410, 420, 480 i 550 cm, rosn ące w parku podworskim w miejscowo ści Pilaszkowice-Bazar, - źródło w Stryjnie znajduj ące si ę po lewej stronie rzeki Radomirki. Ma ono wydajno ść 120 l/s i jest najwydajniejszym źródłem na Wyniosło ści Giełczewskiej. Źródło wyprowadza wod ę z utworów kredowych wykształconych jako opoki. W wykształconej niszy źródliskowej na przestrzeni 50 m znajduje si ę kilkana ście wypływów z rumoszu skalnego, - źródło w Stryjnie po prawej stronie rzeki Radomirki. Jest ono oddalone o około 400 m na południe od poprzedniego. Jego wydajno ść wynosi 70 l/s. Woda wypływa z 4 drugorz ędnych nisz na zboczu na styku piasku i skał kredowych. W odniesieniu do pomników przyrody obowi ązuj ą rygory zawarte w art. 45 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880).
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 40 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
3. Projektowane stanowisko dokumentacyjne „Pilaszkowice”. Do obj ęcia ochron ą prawn ą wskazuje si ę odkrywk ę geologiczn ą na wzgórzu o wysoko ści 279,9 m n.p.m. przy drodze z Pilaszkowic do Chodyłówki. Wzgórze jest osta ńcem denudacyjnym zbudowanym z twardych odmian skał górnokredowych przykrytych czap ą piaszczysto-Ŝwirowych osadów czwartorz ędowych. W obr ębie wzgórza wyst ępuj ą dwie odkrywki, które nale Ŝy obj ąć ochron ą prawn ą z nast ępuj ącymi rygorami: - niezb ędne jest zaniechanie eksploatacji piasków i Ŝwirów z odkrywki poło Ŝonej po lewej stronie drogi, - teren nale Ŝy oznakowa ć i zabezpieczy ć przed składowaniem odpadów oraz przed osuwiskami gruntu do odkrywki. Rygory ochronne dla zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zawarte s ą w art. 45 cytowanej wy Ŝej ustawy o ochronie przyrody.
4. Projektowane u Ŝytki ekologiczne: - Projektowany u Ŝytek ekologiczny „Cz ęstoborowice”. Obejmuje zespół stawów wraz z przyległym od zachodu lasem na stromym zboczu doliny Giełczwi. Zajmuje powierzchni ę około 100 ha, z czego około połow ę stanowi ą stawy z dobrze rozwini ętą ro ślinno ści ą pływaj ącą i zanurzon ą. Stawy zasiedlaj ą ptaki wodne, w śród których s ą gatunki rzadkie i chronione. Stwierdzono kilka gatunków płazów a w zakolach Giełczwi płaty ro ślinno ści wodnej z grzybieniem północnym i gr ąŜ elem Ŝółtym. Zespół dopełnia fragment lasu o charakterze wodochronnym. W stosunku do u Ŝytku ekologicznego obowi ązuj ą rygory ochronne zawarte w art. 45 ustawy o ochronie przyrody. Do czasu ustanowienia statusu prawnego wskazany jest dotychczasowy charakter u Ŝytkowania terenu ze szczególn ą ochron ą istniej ących stosunków wodnych.
- Projektowany u Ŝytek ekologiczny „Staw Rybczewice” Obejmuje 8 ha zbiornika retencyjnego (w ędkarskiego), który obecnie przypomina naturalny zbiornik wodny otoczony szerokim pasem ro ślinno ści przybrze Ŝnej. Wyst ępuje tu cały szereg cennych gatunków ro ślin zwi ązanych ze środowiskiem wodnym (ro ślin wodnych, nawodnych i podwodnych), a tak Ŝe ptaków i płazów.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 41 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Staw w Rybczewicach. Fot. 2004.
- Projektowany u Ŝytek ekologiczny „Pilaszkowice” Obejmuje fragment zbocza doliny Giełczwi o ekspozycji południowo-zachodniej przy drodze z Pilaszkowic do Zygmuntowa. Przedmiotem ochrony powinien by ć płat ro ślinno ści kserotermicznej o długo ści około 20 m. Ponadto zbocze porastaj ą pojedyncze okazy leszczyny, brzozy brodawkowatej, sosny i głogu. Dla ochrony ro ślinno ści kserotermicznej przed degradacj ą nale Ŝy utrzyma ć dotychczasowy charakter u Ŝytkowania.
5. Projektowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Stryjno” Obejmuje teren o powierzchni 16 ha poło Ŝony u zbiegu Giełczwi i Radomirki. Rozci ąga si ę wąsk ą stref ą o długo ści około 1 km pomi ędzy źródłem w dolinie Radomirki obejmuj ąc zespół parkowo-dworski w Stryjnie, a Ŝ do szosy Rybczewice – Piaski. W skład zespołu wchodz ą zespół parkowo-dworski w Stryjnie, fragment rzeki Radomirki, dwa najwi ększe źródła Wyniosło ści Giełczewskiej, podmokły las l ęgowy i trawiaste strome zbocze oddzielaj ące zespół od pól
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 42 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______uprawnych i plantacji na wierzchowinie. Dwa wymienione źródła zakwalifikowane s ą dodatkowo do ochrony pomnikowej. Do czasu nadania statusu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na omawianym terenie nale Ŝy respektowa ć zakazy zawarte w art. 45 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880).
6. Strefa ochrony źródliskowej „D ębniak” Obszar o powierzchni 25 ha obejmuje zalesione strome zbocze doliny Giełczwi. Projektowany obszar ochrony źródliskowej obejmuje stref ę ochronn ą silnego źródliska u podnó Ŝa stromego zbocza o ekspozycji zachodniej, w obr ębie którego wyst ępuj ą liczne wypływy podzboczowe o długo ści około 300 m. Nawadniaj ą one dno doliny Giełczwi, przez co jest ona silnie podmokła w s ąsiedztwie zbocza. Przepływ źródliska okre ślono na około 20 l/s. Niewielki lasek w dnie doliny uznano za wodochronny, natomiast las gr ądowy na zboczu zakwalifikowano do ochrony jako las glebochronny. Do głównych rygorów ochronnych w strefie ochrony źródliskowej nale Ŝą : - zakaz naruszania naturalnego ukształtowania niszy źródliskowej oraz nakaz utrzymywania źródliska w nale Ŝytym stanie sanitarnym, - ochrona zieleni naturalnej na zboczu jak i w dnie doliny Giełczwi, - zakaz melioracji odwadniaj ących jako podstawowego warunku zachowania dotychczasowych warunków siedliskowych, - zakaz odprowadzania ścieków oraz nakaz likwidacji pojawiaj ących si ę dzikich wysypisk śmieci, - zakaz budowy nowych siedlisk.
7. Zlewnia chroniona wód powierzchniowych górnej i środkowej Giełczwi Ustanowienie zlewni chronionej wi ąŜ e si ę z konieczno ści ą zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem zasobów wód powierzchniowych i płytkich wód gruntowych. Na terenie zlewni chronionej, w obr ębie której znajduje si ę gmina Rybczewice, nale Ŝy d ąŜ yć do: - prowadzenia ści śle reglamentowanej, kontrolowanej eksploatacji wód podziemnych i powierzchniowych (Giełczew i Radomirka),
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 43 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
- zabezpieczenia wód podziemnych przed zanieczyszczeniem oraz ochron ę rejonów wyst ępowania źródeł, - uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, przyspieszenia budowy kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni, - eliminacji źródeł zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych, a zwłaszcza dzikich składowisk odpadów w lasach i wyrobiskach poeksploatacyjnych, - utrzymania koryt rzecznych Giełczwi i Radomirki w stanie naturalnym w miejscach gdzie nie zostały jeszcze uregulowane z wykluczeniem ich regulacji (prostowanie koryt rzecznych), - utrzymywania i poprawy stosunków wodnych, a zwłaszcza zapobiegania obni Ŝaniu poziomu wód gruntowych na terenach podmokłych, poprzez ograniczanie do niezb ędnego minimum prac melioracyjnych, - eliminacji zabudowy z den dolin rzecznych, - rozwoju małej retencji, - utrzymania zaro śli i zadrzewie ń ł ęgowych w strefach brzegowych Giełczwi i Radomirki, stanowi ących strefy osłony biologicznej tych rzek. - racjonalnego stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony ro ślin. - Zlewnia chroniona górnej i środkowej Giełczwi jest form ą ochrony planistycznej, uj ętą w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego.
8. Obszar ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 406 Gmina Rybczewice w cało ści le Ŝy w obszarze ochronnym GZWP, który obejmuje swym zasi ęgiem znaczne rejony centralnej cz ęś ci województwa lubelskiego. Jest to forma ochrony planistycznej, ustanowiona w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego (2002). Strefa została ustanowiona dla ochrony kredowych wód podziemnych, nara Ŝonych na zanieczyszczenia powierzchniowe ze wzgl ędu na brak warstw izoluj ących podstawowy poziom wodono śny z czystymi wodami do wykorzystania w przyszło ści. Głównym rygorem ochronnym na obszarze strefy jest zakaz lokalizacji obiektów, które mog ą mie ć ujemny wpływ na wody podziemne, nakaz likwidacji lokalnych punktowych ognisk zanieczyszcze ń wód oraz racjonalna gospodarka zasobami wodnymi.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 44 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Wszelkie rygory ochronne (nakazy i zakazy) obowi ązuj ące na obszarze zlewni chronionej s ą sum ą działa ń planistycznych, organizacyjnych i formalno-prawnych, sprzyjaj ących ochronie wód podziemnych na wyznaczonym obszarze GZWP Nr 406.
9. Lasy ochronne Lasy ochronne zajmuj ą w gminie 41% powierzchni wszystkich lasów prywatnych. Zdecydowanie przewa Ŝaj ą lasy glebochronne, zajmuj ące ł ączn ą powierzchni ę około 360 ha, natomiast lasy wodochronne zajmuj ą około 24 ha. Lasy glebochronne wyst ępuj ą w nast ępuj ących miejscowo ściach: Bazar (27,49 ha), Cz ęstoborowice (97,23 ha) Pilaszkowice Pierwsze (20,41 ha), Pilaszkowice Drugie (24,33 ha), Stryjno Pierwsze (39,25 ha), Stryjno Kolonia (23,52 ha), Stryjno Drugie (17,74 ha), Wygnanowice (5,78 ha), Zygmuntów (23,57 ha). Lasy wodochronne zgrupowane w miejscowo ściach: Cz ęstoborowice (1,25 ha), Pilaszkowice Drugie (1,81 ha), Stryjno Pierwsze (6,77 ha), Stryjno Kolonia (5,72 ha), Stryjno Drugie (4,38 ha), Wygnanowice (0,88 ha). Lasy glebochronne znajduj ą si ę na obszarach o znacznych spadkach terenu, a lasy wodochronne w dolinach Giełczwi i Radomirki. W dolinie Giełczwi przewa Ŝaj ą olsy, a w dolinie Radomirki ł ęgi. Pozostałe lasy nale Ŝą do grupy II lasów gospodarczych.
10. Ro śliny rzadkie i chronione Na obszarze gminy stwierdzono 15 gatunków ro ślin rzadkich i chronionych siedlisk le śnych i zaro ślowych, 3 gatunki ro ślin rzadkich siedlisk kserotermicznych, 4 gatunki ro ślin rzadkich siedlisk ł ąkowych i 3 gatunki ro ślin rzadkich i chronionych siedlisk wodnych.
2.3.6 Ocena stanu sanitarnego środowiska O stanie sanitarnym środowiska decyduje wyposa Ŝenie obszaru w infrastruktur ę techniczn ą oraz skala emitowanych zanieczyszcze ń ze źródeł poło Ŝonych na terenie gminy lub w jego bezpo średnim s ąsiedztwie. Głównym problemem w gminie jest brak kanalizacji sanitarnej. Ścieki gospodarskie i komunalne gromadzone s ą w szambach, cz ęsto nieszczelnych lub odprowadzane bezpo średnio do gruntu lub wód powierzchniowych (Radomirka i Giełczew). Układ osadniczy gminy, rozlokowany jest nad rzekami. Z tego powodu najbardziej zagro Ŝone s ą wody powierzchniowe. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 45 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Giełczew prowadzi wody pozaklasowe (nie odpowiadaj ą normom) ze wzgl ędu na zły stan bakteriologiczny, pozaklasowe warto ści miana coli oraz podwy Ŝszony poziom zawiesiny i zwi ązków fosforu. Rzeka Radomirka nie była obj ęta badaniami jako ści wód. Na zasadzie analogii mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ stan jako ści jej wód mo Ŝe by ć zbli Ŝony do wód Giełczwi. W gminie Rybczewice, poza głównym źródłem degradacji wód, jakim jest układ osadniczy, wa Ŝną rol ę odgrywaj ą, przy du Ŝym urze źbieniu, spływy substancji biogennych z pól uprawnych. Wody podziemne ujmowane w trzech uj ęciach komunalnych (Rybczewice, Pilaszkowice Pierwsze Izdebna) nie budz ą istotnych zastrze Ŝeń, za wyj ątkiem uj ęcia w Pilaszkowicach, gdzie stwierdzono ponadnormatywn ą zawarto ść Ŝelaza. Oceny stanu higieny atmosfery dokonano na podstawie Raportu o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2003r. W ocenie raportu, w odniesieniu do dopuszczalnych norm zanieczyszcze ń środowiska, gmina Rybczewice nie budzi zastrze Ŝeń. Ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi teren został zaliczony do klasy A, natomiast ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin równie Ŝ nie stwierdzono przekroczenia warto ści dopuszczalnych. Dobry stan sanitarny powietrza wynika z faktu, i Ŝ na obszarze gminy nie ma zanieczyszcze ń z emisji wysokiej, jak równie Ŝ niewielkiej emisji od środków transportu z uwagi na małe nat ęŜ enie ruchu samochodowego. Przy braku kolei jedynym źródłem hałasu komunikacyjnego jest hałas drogowy. Przez obszar gminy przebiega droga wojewódzka nr 837. Nie była ona obj ęta monitoringiem badania poziomu hałasu, jak równie Ŝ Ŝadna z dróg powiatowych nie była obj ęta takimi badaniami. Przez analogi ę do innych dróg w województwie mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ obecne nat ęŜ enie ruch nie powoduje przekraczania dopuszczalnych norm hałasu. Na obszarze gminy nie wyst ępuje hałas przemysłowy. Przez obszar gminy przebiegaj ą dwie linie energetyczne wysokiego napi ęcia 220 kV i 110 kV. S ą one źródłem promieniowania elektroenergetycznego. Bior ąc pod uwag ę jednak fakt, iŜ przebiegaj ą one wytyczonymi korytarzami bez zabudowy, nie stanowi ą one zagro Ŝenia dla zdrowia ludzi. Ponadto na terenie uj ęcia wody Rybczewice-Karczew funkcjonuje stacja bazowa telefonii komórkowej IDEA oraz na terenie bazy GS „SCH” w Rybczewicach – stacja bazowa telefonii komórkowej ERA GSM. Z uwagi na lokalizację i wysoko ść masztów stacje nie stwarzaj ą zagro Ŝeń dla zdrowia ludzi i środowiska. Odpady komunalne z układu osadniczego utylizowane są poza obszarem gminy. Trafiaj ą one na składowiska w Rokitnie. Pewien problem stanowi ą dzikie wysypiska, zlokalizowane w ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 46 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______wyrobiskach poeksploatacyjnych i w lasach. Ich likwidacja le Ŝy jednak poza sfer ą planistyczn ą. W podsumowaniu nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ stan sanitarny obszaru gminy Rybczewice nale Ŝy okre śli ć jako dobry i bardzo dobry. Dotyczy to wszystkich parametrów zanieczyszcze ń środowiska. Od takiej oceny odbiega jedynie jako ść wód powierzchniowych. Oceniaj ąc stan gleb nale Ŝy stwierdzi ć, i Ŝ około 65% areału gruntów ornych posiada odczyn kwa śny i bardzo kwa śny. Wymagaj ą one sukcesywnego wapnowania.
2.3.7 Ocena odporno ści środowiska na degradacj ę Pod poj ęciem odporno ści na degradacj ę, najogólniej ujmuj ąc, nale Ŝy rozumie ć podatno ść środowiska na degraduj ące czynniki zewn ętrzne. Jest wi ęc ona wypadkow ą naturalnej odporno ści i skali antropopresji. Naturaln ą odporno ść środowiska na degradacj ę okre śla wra Ŝliwo ść jego poszczególnych komponentów, głównie jednak: hydrosfery, pedosfery i biosfery. Z jednej strony stanowi ą one walory przyrodnicze obszaru, z drugiej za ś determinuj ą sposób zagospodarowania i u Ŝytkowania terenów. Nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ tereny o wysokich walorach przyrodniczych charakteryzuj ą si ę jednocze śnie du Ŝą odporno ści ą na degraduj ące czynniki zewn ętrzne. Odporno ść gleb na degradacj ę rozpatrywana jest w dwóch kategoriach: odporności geochemicznej – wynikaj ącej z fizycznych i chemicznych wła ściwo ści gleb wykształconych w dotychczasowych procesach glebotwórczych i odporno ści biogeochemicznej rozumianej jako odporno ść środowiska glebowo-ro ślinnego. Nie wnikaj ąc w zło Ŝono ść procesów powoduj ących degradacj ę gleb, ow ą odporno ść nale Ŝy rozumie ć jako zdolno ść do zapewnienia ro ślinom ci ągło ści wegetacji w warunkach ró Ŝnych presji. Na terenie gminy Rybczewice przewa Ŝaj ą gleby wysokich klas bonitacyjnych, które współtworz ą wysokiej jako ści kompleksy przydatno ści rolniczej. Wynika st ąd, i Ŝ w skali 10 stopniowej, odporno ść gleb osi ąga warto ść 7,8 punktów. Charakteryzuj ą si ę one du Ŝą odporno ści ą na zmian ę stosunków wodnych i zanieczyszczenia typu przemysłowego. Bior ąc jednak pod uwagę fakt, i Ŝ gmina le Ŝy w strefie podmiejskiej Lublina, najbardziej istotna jest odporno ść pokrywy glebowej na presj ę urbanizacyjn ą i wszelkiego rodzaju in Ŝynieryjne prace ziemne. Prace te prowadzone w nieodpowiedni sposób mog ą przyczyni ć si ę do wzrostu dynamiki procesów rze źbotwórczych i erozji. Bior ąc za punkt odniesienia potrzeby rozwojowe gminy nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ niezale Ŝnie od wra Ŝliwo ści gleb na degradacj ę, wypada ć one b ędą z produkcji rolnej w zale Ŝno ści od tempa procesów inwestycyjnych i zgody resortu na ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 47 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______wył ączenia gleb z produkcji rolniczej. Świadomo ść dobrych gleb i du Ŝej ich odporno ści na czynniki degraduj ące powinna skutkowa ć du Ŝą pow ści ągliwo ści ą w gospodarowaniu zasobami glebowymi. Z rolniczego punktu widzenia istotny wpływ na skal ę odporno ści gleb ma kultura rolna. Przy wysokiej kulturze rolnej nawet gleby słabsze charakteryzuj ą si ę lepszym plonowaniem (popraw ą Ŝyzno ści), a tym samym wy Ŝsz ą odporno ści ą na pozarolnicze czynniki degraduj ące. Natomiast przy zaniedbaniach piel ęgnacyjnych (uprawowych) nawet gleby o wysokiej odporno ści mog ą traci ć swoje naturalne wła ściwo ści. W gminie Rybczewice wła ściwa kultura rolna ma równie Ŝ istotne znaczenie z uwagi na wyst ępuj ące zagro Ŝenia gleb erozj ą. Warto podkre śli ć, i Ŝ gleby s ą komponentem środowiska przyrodniczego, podlegaj ącym bardzo wolno, procesom degraduj ącym, ale jednocze śnie jeszcze wolniej reaguj ą na działania zmierzaj ące do przywracania utraconych walorów. Mniej odporne na degradacj ę, z glebami ni Ŝszych klas bonitacyjnych, s ą środkowe rejony gminy. Z punktu widzenia zagospodarowania przestrzennego, jak ju Ŝ wcze śniej wspomniano, najistotniejsze znaczenie ma jednak presja urbanizacyjna, poniewa Ŝ powoduje trwały ubytek powierzchni biologicznie czynnej, kosztem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Odporno ść szaty ro ślinnej na degradacj ę rozwa Ŝa si ę w dwóch aspektach: odporno ść na czynniki degraduj ące typu antropogenicznego (głównie przemysłu, rekreacji, chemizacji, zmiany stosunków wodnych) i odporno ść na degraduj ące działania szkodników, chorób i innych czynników pochodzenia naturalnego wynikaj ących z osłabienia biosfery. Ujemne oddziaływanie czynników degraduj ących (przemysłowych, rekreacyjnych i komunikacyjnych) koncentruje si ę głównie na drzewostanach i runie. Najmniej odporne na degradacj ę s ą drzewostany iglaste, głównie sosna. Odporno ść siedlisk le śnych na degradacj ę okre ślono na podstawie Ŝyzno ści siedlisk, której pochodn ą jest odporno ść na degradacj ę typu rekreacyjnego. Do siedlisk najbardziej odpornych zalicza si ę; las jesionowy, las świe Ŝy i las wilgotny. Las mieszany i las mieszany wilgotny charakteryzuj ą si ę średni ą odporno ści ą, a bór mieszany mał ą odporno ści ą. Najmniejsz ą odporno ść ma bór suchy i bór świe Ŝy. Na obszarze gminy Rybczewice dominuj ącym siedliskiem jest las świe Ŝy. Zgodnie w Wytycznymi rekreacyjnego zagospodarowania lasów (wydanymi przez Naczelny Zarz ąd Lasów Pa ństwowych w 1986 r.) jest to siedlisko o najwy Ŝszej przydatno ści dla rekreacji. Warto ść t ę obni Ŝa klasa wiekowa drzewostanów. Pojemno ść rekreacyjna lasu okre śla nat ęŜ enie ruchu rekreacyjnego w terenie odpowiednio zagospodarowanym, który nie powoduje negatywnych zmian w środowisku ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 48 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______przyrodniczym i nie ogranicza walorów wypoczynku. W lesie niezagospodarowanym rekreacyjnie, pojemno ść rekreacyjna odpowiada naturalnej chłonno ści i wynosi maksymalnie 4 osobo/godziny na l ha na l dob ę. Aby lasy nie podlegały degradacji w wyniku intensywnego ruchu rekreacyjnego nale Ŝy je odpowiednio zagospodarowa ć. Wówczas mo Ŝliwa b ędzie penetracja turystyczna bez szkody dla środowiska le śnego na poziomie 32 osób na l ha i na l dob ę, dla drzewostanów w VI klasie wieku. Minimalny wska źnik wynosi 16 osób na l ha i na l dob ę dla drzewostanów w III klasie wieku (60 lat). Takie drzewostany przewa Ŝaj ą na obszarze gminy Rybczewice. Przekroczenie ustanowionych wska źników chłonno ści powodowa ć b ędzie sukcesywn ą degradacj ę lasów. Odporno ść lasów na presj ę rekreacyjn ą jest istotnym wska źnikiem dla ich zagospodarowania rekreacyjnego. Jest to niezwykle wa Ŝny problem w sytuacji, gdy lesisto ść gminy jest niska i daleko odbiega od średniej lesisto ści województwa. Inne czynniki degraduj ące, naturalne i antropogeniczne le Ŝą poza sfer ą działa ń planistycznych i powinny by ć regulowane przez wła ściw ą gospodark ę le śną i działania administracyjno-prawne. Odporno ść hydrosfery na degradacj ę jest jednym z podstawowych wska źników okre ślaj ących mo Ŝliwo ść wykorzystania i zagospodarowania środowiska wodnego i środowiska w ogóle. Woda, jako labilny komponent środowiska przyrodniczego jest podatna na zanieczyszczenia i charakteryzuje si ę du Ŝą dynamik ą ich rozprzestrzeniania. Du Ŝa wra Ŝliwo ść wód na degradacj ę idzie w parze ze stosunkowo wysokimi mo Ŝliwo ściami regeneracji po wyeliminowaniu źródła degradacji, poniewa Ŝ wody maj ą naturalne wła ściwo ści do samooczyszczania si ę. O odporno ści środowiska wodnego na degradacj ę w głównej mierze decyduj ą: - wielko ść przepływu i stan uregulowania koryta rzecznego, - pojemno ść zbiorników wodnych, - pr ędko ść wymiany wody w zbiornikach, - stan obudowy biologicznej koryt rzecznych i zbiorników wodnych, - gł ęboko ść zalegania wód podziemnych, - zwi ązek hydrauliczny wód powierzchniowych z wodami podziemnymi, - stopie ń przepuszczalno ści podło Ŝa, - ładunki zanieczyszcze ń odprowadzane do wód i gruntu. Przy małej wodno ści rzek i stosunkowo małym spadku, wody płyn ące maj ą bardzo mał ą zdolno ść do samooczyszczania si ę. Jest to jednoznaczne z mał ą ich odporno ści ą na czynniki degraduj ące. Fakt, i Ŝ wody Giełczwi s ą zanieczyszczone ponadnormatywnie, świadczy o tym, Ŝe ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 49 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______odprowadzane ładunki zanieczyszcze ń do tych wód przekraczaj ą naturalne zdolno ści rzek do samoregeneracji. Przy małym przepływie Giełczwi i Radomirki, praktycznie nie s ą one w stanie przyj ąć nawet niewielkich ładunków zanieczyszcze ń z układu osadniczego. Nale Ŝy pami ęta ć, i Ŝ poza ściekami bytowymi i gospodarskimi wody rzek przyjmują du Ŝy ładunek zanieczyszcze ń w postaci spływów nawozowych z pól i spłukiwanych środków ochrony ro ślin. Istniej ący zwi ązek hydrauliczny wód powierzchniowych w wodami podziemnymi świadczy o du Ŝej wra Ŝliwo ści wód kredowych na czynniki degraduj ące, poniewa Ŝ zanieczyszczenia powierzchniowe mog ą łatwo przenika ć do zasobów wód podziemnych. Dobra jako ść wód poziemnych, czerpanych dla potrzeb komunalnych, z jednej strony mo Ŝe świadczy ć o braku istotnych zagro Ŝeń, z drugiej za ś nie mo Ŝe osłabia ć rygorów ochrony sanitarnej tych wód. Nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ wody podziemne maj ą minimalne zdolno ści do samooczyszczania si ę. Wprowadzone do nich zanieczyszczenia mog ą długo kr ąŜ yć w szczelinowo-warstwowym systemie wód podziemnych. Wra Ŝliwo ść środowiska wodnego na zanieczyszczenia, a tak Ŝe zły stan sanitarny wód powierzchniowych w sposób jednoznaczny okre ślaj ą priorytety w zagospodarowaniu przestrzennym gminy — porz ądkowanie gospodarki wodnej, głównie realizacja kanalizacji sanitarnej. Przy małej wodno ści rzek realizowane w przyszło ści oczyszczalnie ścieków musz ą charakteryzowa ć si ę wysokimi parametrami redukcji zanieczyszcze ń.
2.3.8 Ocena fizjograficznych warunków rozwoju gminy Do podstawowych kryteriów oceny fizjograficznych warunków rozwoju gminy nale Ŝą : rze źba terenu (jej charakter i cechy morfometryczne), warunki gruntowo-wodne (geologiczno- in Ŝynierskie) i warunki klimatu lokalnego. Z fizjograficznego punktu widzenia mniejsze znaczenie maj ą kryteria glebowe, poniewa Ŝ rozwój przestrzenny jest procesem naturalnym i obiektywnie post ępuj ącym niezale Ŝnie od ich walorów przyrodniczych. W warunkach gminy poło Ŝonej w strefie podmiejskiej, a takie spełnia gmina Rybczewice, decyduj ące znaczenie ma układ funkcjonalno-przestrzenny oraz krystalizuj ąca ten układ zaprojektowana i istniej ąca infrastruktura techniczna. W warunkach du Ŝej presji urbanizacyjnej, najwa Ŝniejszym problemem jest podporz ądkowanie dalszego rozwoju przestrzennego gminy – w pierwszej kolejno ści potrzebom mieszka ńców i rozwojowi funkcji pozwalających i wspomagaj ących post ępuj ącą restrukturyzacj ę rolnictwa. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 50 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Morfologia i cechy morfometryczne terenu na obszarze gminy, generalnie s ą korzystne dla rozwoju wszelkich form zagospodarowania, zarówno rolniczego jak i poza rolniczego. Stosunkowo małe deniwelacje, za wyj ątkiem stref zboczowych rzek, poza rygorami krajobrazowymi, nie stwarzaj ą istotnych ogranicze ń dla posadawiania obiektów kubaturowych. Znaczne rejony gminy po wschodniej i zachodniej stronie Giełczwi i Radomirki posiadaj ą ekspozycj ę wschodni ą i zachodni ą. S ą one korzystne dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego z uwagi na dobre warunki solarne. Natomiast optymalne warunki solarne wyst ępuj ą na stokach południowych, które towarzysz ą suchym dolinom uchodz ącym do dolin rzecznych. Panuj ą tam równie Ŝ korzystne warunki dla uprawy ro ślin ciepłolubnych. Podobnie, jak rze źba terenu, korzystne s ą równie Ŝ uwarunkowania geologiczno- in Ŝynierskie dla posadawiania ró Ŝnych form zabudowy kubaturowej. Wyst ępuj ące w podło Ŝu skały w ęglanowe, jak i pó źniejsze osady czwartorz ędowe stanow ą dobre, no śne podło Ŝe budowlane. Na obszarach wierzchowinowych i powy Ŝej terasy zalewowej panuj ą równie Ŝ korzystne warunki wodne ze wzgl ędu na gł ęboko zalegaj ący poziom wód gruntowych. Natomiast mało korzystne i niekorzystne, warunki gruntowo-wodne wyst ępuj ą w dnach dolin Giełczwi i Radomirki. Wyst ępuj ące w podło Ŝu grunty organiczne, torfy i namuły z płytko zalegaj ącym poziomem wód gruntowych nie sprzyjaj ą rozwojowi zabudowy kubaturowej. Ponadto dna dolin rzecznych charakteryzuj ą si ę niekorzystnymi warunkami klimatu lokalnego (podwy Ŝszona wilgotno ść powietrza, zastoisko mas chłodnego powietrza, inwersje termiczne, mgły i opary). Z powy Ŝszych wzgl ędów dna dolin rzecznych powinny by ć wył ączone z zabudowy mieszkaniowej. Niezale Ŝnie od tego równie Ŝ wzgl ędy ekologiczne (dna dolin rzecznych s ą korytarzami ci ągło ści systemów przyrodniczych) wykluczaj ą zabudow ę kubaturow ą z den dolin rzecznych. Niekorzystne warunki klimatyczne i w mniejszym stopniu gruntowe (deluwia) wyst ępuj ą w dnach suchych dolin. One równie Ŝ powinny by ć wykluczone z zabudowy kubaturowej. Ze szczególnym naciskiem nale Ŝy podkre śli ć fakt, i Ŝ dna suchych dolin s ą miejscami skoncentrowanego spływu wód opadowych i równie Ŝ z tego powodu powinny by ć wolne od zabudowy. Suche doliny wyst ępuj ą głównie po obu stronach dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki. Dla oceny klimatu lokalnego istotne znaczenie ma przewietrzanie. Wi ąŜ e si ę ono z głównymi kierunkami nawiewu oraz rozmieszczeniem źródeł emisji w stosunku do przewa Ŝaj ących kierunków wiatru. Gmina Rybczewice, pomimo i Ŝ le Ŝy w s ąsiedztwie Lublina, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 51 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______z uwagi na przewa Ŝaj ące kierunki wiatru (południowo-zachodnie i zachodnie) znajduje si ę poza główn ą stref ą imisji zanieczyszcze ń emitowanych przez źródła wysokie w Lublinie. Równie Ŝ przy bardzo małej cz ęsto ści wiatrów z kierunku północnego, emisje z komina WSK w Świdniku nie maj ą istotnego wpływu na stan higieny atmosfery na obszarze gminy. Warto podkre śli ć, i Ŝ terenami o bardzo korzystnych warunkach bioklimatycznych s ą strefy przyle śne, a zwłaszcza poło Ŝone po stronie zawietrznej (oddziaływanie eterycznych olejków bakteriobójczych emitowanych głównie przez drzewa iglaste). Reasumuj ąc mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ w gminie Rybczewice wyst ępuj ą korzystne warunki fizjograficzne (poza dnami dolin rzecznych, suchymi dolinami i stromymi stokami) dla dalszego jej rozwoju przestrzennego. Rozwój jej powinien by ć podporz ądkowany jednak innym rygorom formalno-prawnym i krajobrazowym, obowi ązuj ącym na obszarze gminy.
2.3.9 Ocena dotychczasowego rozwoju gminy na tle uwarunkowa ń przyrodniczych i zasobów środowiska przyrodniczego Dotychczasowy rozwój przestrzenny gminy Rybczewice rozpatrywany w kontek ście uwarunkowa ń przyrodniczych zasobów środowiska przyrodniczego, generalnie nale Ŝy oceni ć jako zgodny z wymogami ochrony i kształtowania środowiska. Dotyczy to zarówno kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej z wykorzystaniem predyspozycji przyrodniczych terenów jak i ochrony najcenniejszych walorów środowiska przyrodniczego. Analizuj ąc lokalizacje podstawowych funkcji (mieszkalnictwa, miejsca pracy, usługi) nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ ich rozmieszczenie nie stwarza wzajemnych kolizji funkcjonalno-przestrzennych. Na obszarze gminy nie powstały inwestycje zagra Ŝaj ące środowisku przyrodniczemu. Z przyrodniczego, a tak Ŝe funkcjonalnego punktu widzenia, wa Ŝna jest zwarto ść układu osadniczego. Ułatwia ona, przede wszystkim, wyposa Ŝenie wsi w infrastruktur ę techniczn ą i wpływa korzystnie na ekonomik ę jej funkcjonowania. Wychodz ąc z zało Ŝenia, i Ŝ presja urbanizacyjna w strefie podmiejskiej Lublina jest zjawiskiem obiektywnie post ępuj ącym, nale Ŝy stwierdzi ć i Ŝ nie stanowi ona drastycznych zagro Ŝeń dla środowiska przyrodniczego. Przy bardzo małej lesisto ści i dobrych glebach, rozwój układu osadniczego powoduje trwały ubytek powierzchni biologicznie czynnej, przez co uszczuplana jest rolnicza przestrze ń produkcyjna. Jest to najwa Ŝniejszy skutek rozwoju, głównie mieszkalnictwa, trwale wykluczaj ący z produkcji rolnej gleby wysokich klas bonitacyjnych. W gminie, dzi ęki rozstrzygni ęciom planistycznym ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 52 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______i predyspozycjom przyrodniczym, uchroniono lasy i ich stref ę ochrony warunków siedliskowych, jak równie Ŝ dna dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki przed intensywn ą zabudow ą. Ochron ę lasów przed zmian ą sposobu ich u Ŝytkowania nale Ŝy uznać za najwa Ŝniejszy sukces przyrodniczy. Ponadto, ustanowienie obszarów chronionych wyhamowało ewentualny proces rozpraszania zabudowy. Poza omawianymi przyrodniczymi determinantami rozwoju na obszarze gminy wyst ępuje szereg pomników przyrody, które nie stanowi ą istotnych ogranicze ń dla rozwoju przestrzennego. Analizuj ąc dotychczasowy rozwój infrastruktury technicznej, nale Ŝy podkre śli ć ogromne zaniedbania w wyposa Ŝeniu wsi w kanalizacj ę sanitarn ą. Zwodoci ągowanie wsi spowodowało wzrost zu Ŝycia wody, co przy braku kanalizacji sanitarnej stwarza potencjaln i realne zagro Ŝenia dla wód powierzchniowych i podziemnych. Te ostatnie wymagaj ą szczególnej ochrony z uwagi na istniej ące uj ęcia wód dla potrzeb komunalnych. Za priorytet nale Ŝy uzna ć budow ę kanalizacji sanitarnej dla całego pasma zabudowy wzdłu Ŝ dolin rzecznych (Pilaszkowice, Cz ęstoborowice, Rybczewice, Stryjno, Wygnanowice). Narastaj ącym problemem jest wzrost uci ąŜ liwo ści akustycznych w strefie drogi wojewódzkiej nr 837, wraz ze wzrostem nat ęŜ enia ruchu komunikacyjnego. W podsumowaniu nale Ŝy podkre śli ć rolniczy charakter gminy. Niezale Ŝnie od tendencji, jakie będą wpływa ć na dalszy rozwój rolnictwa po wst ąpieniu Polski do Unii Europejskiej, gmina nadal zachowa swój rolniczy charakter. Na obszarze gminy ju Ŝ obecnie jest dobrze rozwini ęta uprawa ziół. By ć mo Ŝe jest to wła ściwy kierunek dla dalszego rozwoju rolnictwa.
2.4 Uwarunkowania kulturowe 2.4.1 Najstarsze ślady osadnictwa W wi ększo ści obszar gminy Rybczewice obj ęty został badaniami powierzchniowymi Archeologicznego Zdj ęcia Polski (AZP). Badania powierzchniowe były przeprowadzone przez Katedr ę Zabytków Archeologicznych UMCS. Zdecydowana wi ększo ść śladów osadnictwa datowana jest na okres wczesnego średniowiecza. Nale Ŝy jednak zaznaczy ć, Ŝe penetracja terenu jest utrudniona ze wzgl ędu na g ęst ą zabudow ę wsi ulokowanych nad ciekami wodnymi. Nie spenetrowany został teren oznaczony nr 82-85. Osadnictwo na obszarze skupione jest przede wszystkim nad rzek ą Giełczwi ą.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 53 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Odkryte na terenie gminy ślady osadnictwa maj ą głównie charakter znalezisk śladowych, nie wyst ępuj ą stanowiska wpisane do rejestru zabytków .
Tabela: Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Rybczewice, woj. lubelskie:
ci ś
miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP obszarze obszarze nr stanowiska stanowiska nr w w miejscowo nr stanowiska na stanowiska nr Pilaszkowice 83 -84 1 2 dwór nowo Ŝytny, XVI -XX w., Pierwsze ślad osadn. XVIII w., grosz St. Poniatowskiego Zygmuntów 83 -84 1 3 osada (?), okres wczesno średn., ślad osadn., okres nowo Ŝytny Zygmuntów 83 -84 2 4 osada (?), okres wczesno średn. Zygmuntów 83 -84 3 5 ślad osadn., pradz. nieokre ślony Pilaszkowice 83 -84 2 10 ślad osadn., okres nowo Ŝytny, Pierwsze osada (?), pradz. nieokre ślony Pilaszkowice 83 -84 3 11 osada (?), okres nowo Ŝytny Pierwsze Pilaszkowic e 83 -84 4 12 ślad osadn., okres nowo Ŝytny Pierwsze Pilaszkowice 83 -84 5 13 osada (?), okres nowo Ŝytny Pierwsze Pilaszkowice 83 -84 6 14 osada (?), okres wczesno średn., Pierwsze osada (?), okres nowo Ŝytny Pilaszkowice 83 -84 7 15 osada (?), okres nowo Ŝytny Pilaszkowice 83 -84 8 16 ślad osadn., okres wczesno średn., Pierwsze ślad osadn., okres nowo Ŝytny Pilaszkowice 83 -84 5 17 ślad osadn., pradz. nieokre ślony, Drugie osada (?), okres nowo Ŝytny Pilaszkowice 83 -84 6 18 ślad osadn., kultura trzcinieck a, Drugie ślad osadn., okres pó źno średn., ślad osadn., okres pó źno średn., ślad osadn., pradz. nieokre ślony Pilaszkowice 83 -84 7 19 osada (?), okres nowo Ŝytny Pilaszkowice 83 -84 8 20 osada (?), okres nowo Ŝytny, Drugie ślad osadn., pradz. nieokre ślony Pilas zkowice 83 -84 9 21 osada (?), okres nowo Ŝytny, Drugie ślad osadn., pradz. nieokre ślony Pilaszkowice 83 -84 10 22 ślad osadn., okres nowo Ŝytny Drugie Pilaszkowice 83 -84 11 23 osada, okres nowo Ŝytny Drugie Pilaszkowice 83 -84 12 24 osada (?), okres n owo Ŝytny, Drugie ślad osadn., pradz. nieokre ślony Rybczewice 82 -84 1 1 ślad osadn., neolit ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 54 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Cz ęstoborowice 82 -84 1 2 ślad osadn., XI -XIII w., ślad osadn., st. nieokre ślone Cz ęstoborowice 82 -84 2 3 ślad osadn., X -XIII w. Cz ęstoborowice 82 -84 3 4 ślad osadn. , st. niekre ślone Cz ęstoborowice 82 -84 4 4 ślad osadn., VIII -X w. Cz ęstoborowice 82 -84 5 6 ślad osadn., XI -XIII w. Cz ęstoborowice 82 -84 6 7 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych Cz ęstoborowice 82 -84 7 8 ślad osadn., VIII -X w., ślad osadn., st. nieokre ślone Cz ęstoborowice 82 -84 8 9 ślad osadn., OWR ? Cz ęstoborowice 82 -84 9 10 ślad osadn., OWR, ślad osadn., X-XIII w. Cz ęstoborowice 82 -84 10 55 Rybczewice 82 -84 1 11 ślad osadn., st. nieokre ślone Drugie Pilaszkowice 82 -84 2 12 ślad o sadn., st. nieokre ślone Drugie Rybczewice 82 -84 3 13 ślad osadn., wczesne średniowiecze Drugie Rybczewice 82 -84 4 14 osada (?), kultura pucharów lejkowatych Drugie Rybczewice 82 -84 5 15 ślad osadn., st. nieokre ślone Drugie Rybczewice 82 -84 6 16 śla d osadn., kultura pucharów lejkowatych Drugie Rybczewice 82 -84 7 17 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, Drugie ślad osadn., OWR, ślad osadn., XII-XIII w. Rybczewice 82 -84 1 18 ślad osadn., neolit Pierwsze Rybczewice 82 -84 2 .19 ślad os adn., śt. nieokre ślone Pierwsze Rybczewice 82 -84 3 20 osada, kultura pucharów lejkowatych, Pierwsze ślad osadn., KAK Rybczewice 82 -84 8 21 ślad osadn., st. nieokre ślone Drugie Rybczewice 82 -84 9 22 ślad osadn., st. nieokre ślone Drugie Rybczewice 82 -84 10 23 ślad osadn., X -XIII w. Drugie Rybczewice 82 -84 11 24 osada (?), kultura pucharów lejkowatych Drugie Rybczewice 82 -84 12 25 ślad osadn., st. nieokre ślone Drugie Rybczewice 82 -84 13 26 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Drugie Rybczewice 82 -84 14 27 osada (?), XI -XIII w. Drugie
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 55 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Rybczewice 82 -84 15 28 ślad osadn., X -XIII w. Drugie Rybczewice 82 -84 4 29 ślad osadn., VIII -X w., Pierwsze ślad osadn., XI-XIII w. Rybczewice 82 -84 5 30 ślad osadn., VIII -X w. Pierwsze Rybczewice 82 -84 6 31 ślad osadn., XI -XIII w. Pierwsze Rybczewice 82 -84 7 32 ślad osadn., kultura trzciniecka Pierwsze Rybczewice 82 -84 8 33 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Pierwsze Rybczewice 82 -84 9 34 ślad osadn., OWR Pierwsze Rybczewice 82 -84 10 35 ślad osadn., XI -XIII w. Pierwsze Rybczewice 82 -84 11 36 ślad osadn., XI -XIII w. Pierwsze Rybczewice 82 -84 12 37 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Pierwsze Rybczewice 82 -84 13 38 ślad osadn., st. nieokre ślone Pierwsze Stryjno Kolonia 82 -84 1 39 ślad osadn., kultura trzciniecka Stryjno Kolonia 82 -84 2 40 osada, kultura pucharów lejkowatych, ślad osadn., XI-XIII w., ślad osadn., st. nieokre ślone Stryjno Kolonia 82 -84 3 41 ślad osadn., XI -XIII w. Stryjno Kolonia 82 -84 4 42 ślad osadn., st. n ieokre ślone Stryjno Kolonia 82 -84 5 43 ślad osadn., X -XIII w. Stryjno Kolonia 82 -84 6 44 ślad osadn., XI -XIII w. Rybczewice 82 -84 14 45 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Pierwsze Rybczewice 82 -84 15 46 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Pierwsze Rybczewice 82 -84 16 47 ślad osadn., kultura trzciniecka Pierwsze Rybczewice 82 -84 17 48 ślad osadn., wczesny br ąz, Pierwsze ślad osadn., VIII-X w. Rybczewice 82 -84 18 49 ślad osadn., OWR (?) Pierwsze Rybczewice 82 -84 19 50 ślad osadn., okres late ński, Pierwsze ślad osadn., OWR Rybczewice 82 -84 20 51 ślad osadn., st. nieokre ślone Pierwsze Rybczewice 82 -84 21 52 ślad osadn., kultura łu Ŝycka Pierwsze Rybczewice 82 -84 22 53 osada (?), OWR Pierwsze
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 56 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Rybczewice 82 -84 23 54 ślad osadn., kultura trzciniecka, Pierwsze ślad osadn., VIII-X w. Wygnanowice 81 -84 1 1 ślad osadn., st. nieokre ślone Wygnanowice 81 -84 2 2 ślad osadn., kultura łu Ŝycka (?) Wygnanowice 81 -84 3 3 ślad osadn., XI -XIII w., ślad osadn., st. nieokre ślone Wygnanowic e 81 -84 4 4 osada, XI -XIII w. Wygnanowice 81 -84 5 5 ślad osadn., XI -XIII w Wygnanowice 81 -84 6 6 ślad osadn., X -XIII w. Wygnanowice 81 -84 7 7 ślad osadn., X -XIII w. Wygnanowice 81 -84 8 8 ślad osadn., VIII -X w. Wygnanowice 81 -84 9 9 ślad osadn., VII I-IX w. Wygnanowice 81 -84 10 10 ślad osadn., wczesne średniowiecze Wygnanowice 81 -84 11 11 ślad osadn., st. nieokre ślone Wygnanowice 81 -84 12 12 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, ślad osadn., VIII-X w. Wygnanowice 81 -84 13 13 ślad osadn ., neolit Wygnanowice 81 -84 14 14 ślad osadn., wczesny br ąz, ślad osadn., kultura łu Ŝycka Wygnanowice 81 -84 15 15 ślad osadn., st. nieokre ślone Stryjno Pierwsze 81 -84 1 16 ślad osadn. st. nieokre ślone Stryjno Kolonia 81 -84 7 29 osada (?), wczesne śred niowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 8 30 ślad osadn., wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 9 31 ślad osadn., X -XIII w. Stryjno Kolonia 81 -84 10 32 ślad osadn., kultura łu Ŝycka Stryjno Kolonia 81 -84 11 33 ślad osadn., VIII -X w. Stryjno Kolonia 81 -84 12 34 ślad osadn., VIII -X w. Stryjno Kolonia 81 -84 13 35 ślad osadn., wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 14 36 ślad osadn., VIII -X w. Stryjno Kolonia 81 -84 15 37 osada (?), OWR Stryjno Kolonia 81 -84 16 38 ślad osadn., wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 17 39 osada, wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 18 40 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, ślad osadn., wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 19 41 ślad osadn., X -XIII w. Stryjno Kolonia 81 -84 20 42 ślad osa dn., wczesne średniowiecze, ślad osadn., st. nieokre ślone Stryjno Kolonia 81 -84 21 43 ślad osadn., wczesny br ąz Stryjno Kolonia 81 -84 22 44 osada, wczesne średniowiecze, ślad osadnictwa, st. nieokre ślone Stryjno Kolonia 81 -84 23 45 ślad osadn., KCSZ , ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze Stryjno Kolonia 81 -84 26 46 ślad osadn., wczesne średniowiecze Stryjno Pierwsze 81 -84 2 47 ślad osadn., kultura trzciniecka Stryjno Pierwsze 81 -84 3 48 osada, VIII -X w. Stryjno Drugie 81 -84 1 49 ślad osadn., st. nieokre ślone Stryjno Drugie 81 -84 2 50 ślad osadn., st. nieokre ślone Stryjno Pierwsze 81 -84 4 51 ślad osadn., X -XIII w.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 57 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Stryjno Pierwsze 81 -84 5 52 ślad osadn., kultura amfor kulistych
2.4.2 Okres od pó źnego średniowiecza do czasów współczesnych Informacje na temat zasobów kulturowych obszaru gminy okresie od pó źnego średniowiecza do czasów współczesnych (z wył ączeniem stanowisk archeologicznych z tego okresu: np. w Pilaszkowicach I - AZP 83-84 - stanowisko Nr 1/2 w którym znajdował si ę dwór nowo Ŝytny) - uporz ądkowane zostały według poszczególnych miejscowo ści (uło Ŝonych alfabetycznie), a nast ępnie posegregowane według nast ępuj ącego schematu: 1. architektura rezydencjonalna i folwarczna, 2. architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne, 3. architektura przemysłowa, 4. budownictwo ludowe, 5. miejsca pami ęci, cmentarze, groby i mogiły wojenne Dla ka Ŝdej miejscowo ści opracowana została nota historyczna w takim zakresie, który był niezb ędny dla wyja śnienia jej rozwoju przestrzennego.
KATALOG MIEJSCOWO ŚCI
Cz ęstoborowice Miejscowo ść wymieniana ju Ŝ w pocz ątkach XIV w. Źródłowe zapisy na temat parafii si ęgaj ą lat 1326-27 i s ą to najstarsze wzmianki o miejscowo ści. W dokumencie z roku 1357 zapisano, Ŝe przez wie ś przebiega odcinek granicy pomi ędzy Ziemi ą Lubelsk ą i Chełmsk ą. Wie ś była w okresie średniowiecza wsi ą szlacheck ą, nale Ŝą cą do ró Ŝnych osób. Zwi ązana była osobami wła ścicieli z dobrami Rybczewice, w pewnym okresie równie Ŝ miejscowo ści Stryjna. W roku 1827 było we wsi 37 domów i 216 mieszkańców, za ś po uwłaszczeniu po roku 1864 we wsi gospodarzyło 48 osadników wło ścia ńskich. Dobra Cz ęstoborowice okrojone wówczas o 803 morgi gruntu, które przeszły na własno ść wło ścian, składały si ę z folwarku w Cz ęstoborowicach i Podizdebnie. W 1908 r. dobra nabył Oskar Epsztein, wła ściciel Pilaszkowic.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 58 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Architektura rezydencjonalna i folwarczna We wsi nie zachowała si ę rezydencja wła ścicieli ziemskich, którzy osiadali w Pilaszkowicach. Jednak tradycyjna nazwa miejsca na którym usytuowany jest folwark – „Dworzysko” – mo Ŝe wskazywa ć, Ŝe i tutaj zlokalizowana była w jakim ś okresie ich siedziba.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne
Ko ściół w Cz ęstoborowicach. Fot. 2004.
Pierwotnie parafia była znacznie rozleglejsza i ogarniała miejscowo ści, w których obecnie istniej ą równorz ędne rang ą o środki. Zasi ęg parafii nie pokrywał si ę z obecnymi granicami gminy Rybczewice, gdy Ŝ oprócz parafii w Wygnanowicach obejmował równie Ŝ Sobiesk ą Wol ę i Orchowiec. Uposa Ŝenie parafii stanowiło 5 łanów ziemi. Pocz ątkowo Cz ęstoborowice nale Ŝały do archidiakonatu lubelskiego i dekanatu chodelskiego, za ś obecnie nale Ŝą do dekanatu Piaski. W latach 80-tych XVI w. do pocz. XVII parafia była pozbawiona własnego duszpasterza. W poł. XVII w. sporo ucierpiała w wyniku buntów kozackich. Przy parafii istniała szkoła, szpital dla ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 59 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______ubogich. Pierwszy ko ściół drewniany wspomniano pod dat ą 1324 r., nast ępny, tak Ŝe drewniany, wybudowany został w latach 20-tych XV w. Pod koniec nast ępnego wieku był on bardzo zaniedbany. Zniszczony w II poł. XVII w.
Zespół ko ścioła w Cz ęstoborowicach, brama. Fot. 2004. Obecnie istniej ący murowany ko ściół pw. św. Ap. Piotra i Pawła wzniesiony został w latach 1670-1678 z fundacji rodziny Cieszkowskich. Ko ściół został zniszczony przez po Ŝar w 1785 r.; przy okazji odbudowy przedłu Ŝono naw ę i dobudowano zakrysti ę. Ponowna konsekracja miała miejsce 26 pa ździernika 1794 r. W latach 1879-95 obiekt ponownie rozbudowano przedłu Ŝaj ąc prezbiterium i zakrysti ę oraz dobudowuj ąc skarbiec i "babiniec". W 1897 r. ko ściół spłon ął
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 60 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______ponownie. Budynek jest murowany z białego kamienia, otynkowany, jednonawowy, barokowy. We wn ętrzu w ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej Zwyci ęskiej, który według legendy nale Ŝał do króla Jana III Sobieskiego i został przeniesiony został z kaplicy ówczesnego dworu Sobieskich w Pilaszkowicach.
Dawny cmentarz przyko ścielny otoczony jest murem z 4 kapliczkami. W murze dzwonnica- brama i kryte schody. Na dzwonnicy 2 stare dzwony, zakupione po II wojnie światowej - jeden z 1586 r., drugi z 1744.
W Cz ęstoborowicach s ą 2 cmentarze grzebalne, usytuowane naprzeciw siebie po dwu stronach głównej drogi: jeden stary, zało Ŝony w I ćw. XIX w. i drugi tzw. „nowy” zało Ŝony 11 kwietnia 1923 r.
Miejsca pami ęci, cmentarze, groby i mogiły wojenne W dn. 27.07.1863 r. oddziały powsta ńcze stoczyły bitw ę na polach Cz ęstoborowic i Rybczewic. Poległa du Ŝa liczba powsta ńców, a ich mogiła znajduje si ę na tzw. „starym” cmentarzu grzebalnym. Obelisk „w czci i hołdzie” wzniesiony został w 1928 r., w X rocznic ę odrodzenia Rzeczypospolitej.
W granicach miejscowo ści Cz ęstoborowice ( w przysiółku „Podizdebno” ), poza terenem zabudowanym znajduje si ę mogiła z okresu I wojny światowej – nieznanej liczby nieznanych Ŝołnierzy. Na zbiorow ą mogił ę wykorzystano istniej ącą w tym miejscu such ą studni ę. Pochowano w niej Ŝołnierzy oraz zabite konie, które wydobyto przed 1918 r. i usypano tu kopiec z kamieni.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 61 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Pomnik na mogile z okresi I wojny, na terenie miejscowo ści Cz ęstoborowice (w przysiółku Podizdebno) . Fot. 2004.
Izdebno Architektura rezydencjonalna i folwarczna W XIX w. istniał folwark o 3 budynkach murowanych – nie zachowany. Pozostało ści parku dworskiego z XIX w. o nieczytelnej ju Ŝ kompozycji i bez cenniejszego drzewostanu.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 62 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne Przydro Ŝna kapliczka murowana z pocz. XX w.
Murowana kapliczka w Izdebnie. Fot. 2004. Budownictwo ludowe Na terenie miejscowo ści zachowane domy drewniane z okresu od k. XIX w. do ok. 1930 r. (Nr 3, 4, 5, 7, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 35, 51, 51a) i zabudowa gospodarcza murowana z 1935 r. (Nr 68). Wiejskim zagrodom towarzyszyły studnie z kołem, niegdy ś zapewne liczniejsze, obecnie zachowanych zaledwie kilka.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 63 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Studnia, jedna z kilku zachowanych w miejscowo ści Izdebno. Fot. 2004.
Miejsca pami ęci, cmentarze, groby i mogiły wojenne Cmentarz wojenny z 1914 r. Ŝołnierzy niemieckich o powierzchni 0,6 ha w polu, przy drodze łącz ącej rozwidlenie dróg z Podizdebna i Marysina. Cmentarz zało Ŝony został w pocz ątkowym okresie wojny, w lipcu 1914 r. Kilkudniowa batalia pomi ędzy wojskami rosyjskimi a armi ą austriack ą przyniosła b. du Ŝe straty dla armii austriackiej. Poległych Ŝołnierzy z oddziałów niemieckich i austriackich było kilkuset. Pochowano ich w ponad 30 mogiłach zbiorowych. Jest to jeden z najwi ększych cmentarzy z I wojny światowej na Lubelszczy źnie. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 64 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Pilaszkowice Wie ś stanowiła własno ść królewsk ą, w XV w. nale Ŝała do T ęczy ńskich. W średniowieczu była to bardzo du Ŝa wie ś na 56 łanach, wniesiona w 1590 r. przez Katarzyn ę T ęczy ńsk ą Ma ćkowi Sobieskiemu i odt ąd pozostawała w r ęku Sobieskich. Tu przebywał na dworze Jan II Sobieski (traktuj ąc miejscowo ść jako miejsce odpoczynku, zanim nie wybudował pałacu w Wilanowie), a po nim syn Jakub. Pó źniejszymi wła ścicielami byli Szembekowie. W II poł. XIX w. Rudolf Braunsweig, od którego w 1879 r. nabył Władysław Miel Ŝyński i wystawił nowy dwór. Wówczas wydzielono Pilaszkowice A i B – dla Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. W 1886 r. Władysław Ślewi ński (jeden ze sławniejszych polskich malarzy, który wyjechał do Pary Ŝa, i tam stworzył najbardziej znane prace) sprzedał dobra Oskarowi Epsteinowi. W 1947 r. dobra poł ączone w jeden kompleks z Cz ęstoborowicami i rozparcelowane.
Architektura rezydencjonalna i folwarczna W XVI w. wymieniany folwark, w II poł. „nowy” dwór murowany, parterowy, z drewnianym I- szym pi ętrem, o 12 pokojach w układzie korytarzowym, z kaplic ą. W 1794 r. po Ŝar zniszczył rezydencj ę, której zarys fundamentów pomi ędzy bram ą a nowym dworem z 1880 r.).
Dwór w zespole dworsko-parkowym w Pilaszkowicach. Fot. 2004. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 65 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Murowany spichlerz w zespole dworsko-parkowym w Pilaszkowicach. Fot. 2004.
W Pilaszkowicach zachował si ę park w granicach dawnego ogrodu kwaterowego, z alejami XVII w. i szpalerem pomnikowych lip (według miejscowej legendy sadzonymi przez Jana III Sobieskiego w liter ę „M” – od Marysie ńki). Park powi ększony na przełomie XVIII i XIX w. o cz ęść krajobrazow ą, w sumie 11,2 ha, w tym 1,7 ha dawnego stawu (obecnie osuszonego). Park z cennym drzewostanem pomnikowych i starszych lip oraz d ębów i grabów. Z dziedzi ńca w ąski jar prowadził do Bazaru , gdzie Jan III utworzył osiedle dla towarzyszy broni i ich rodzin. Gumno poza jarem. W zespole dworsko-parkowym zachowane nast ępuj ące budynki gospodarcze: rz ądcówka z k. XIX w., spichlerz murowany z I poł. XIX w., 3 budynki gospodarcze murowane przebudowane.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne W miejscowo ści Pilaszkowice znajduje si ę drewniany ko ściół z XIX w., przeniesiony w 1986 r. z ul. Kunickiego w Lublinie.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 66 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Z małej architektury sakralnej - kapliczka murowana sprzed II wojny światowej fundacji Epszteina. Ponadto w miejscowo ści drewniane krzy Ŝe, o unikatowej formie.
Architektura przemysłowa Według lustracji z XVI w. były tu karczmy i młyny. Zachowana XIX w. gorzelnia murowana, nadbudowana XIX/XX w. i magazyn gorzelniany murowany z k. XIX w. (oba budynki w stanie ruiny).
Gorzelnia z XIX w. Fot. 2004.
Budownictwo ludowe Na terenie wsi licznie zachowane domy drewniane, przede wszystkim z ok. 1930 r. ( Nr 16, 31, 32, 44, 58, 59, 71, 91, 110, 113, 115) i zabudowa gospodarcza, murowana (Nr 59).
Rybczewice Rybczewice po raz pierwszy wymienione zostały w dokumentach z 1409 r. Były wówczas własno ści ą szlacheck ą. Dokumenty z 1458 r. wymieniaj ą Marcina z Rybczewic, który był kolatorem ko ścioła w Cz ęstoborowicach. Z ksi ąg poborowych (podatkowych) dowiadujemy si ę,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 67 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Ŝe w 1531 r. był na rzece młyn (o istnieniu młyna mówi ą równie Ŝ dokumenty wcze śniejsze, z XV w.). W XVI w. wie ś nale Ŝała do Rybczewskich, w poł. XVII w. do Rybczewskich, śelisławkich, Pawłowskich i Zaporskiego. Jednak do pocz ątku XIX w. wiadomo ści o wła ścicielach Rybczewic są skromne.
Architektura rezydencjonalna i folwarczna W 1 ćw. XIX w. dobra nale Ŝały do Antoniego Zał ęskiego, nast ępnie jego spadkobierców od których dobra nabyła Klementyna z Sieniawskich Zał ęska. W 1840 r. Rybczewice nabył ks. Adam Korybut Woroniecki, jednak ju Ŝ w rok pó źniej sprzedane zostaj ą Ludwikowi Rembli ńskiemu. W 1866 r. sprzeda Ŝ dóbr na publicznej licytacji. Zakupu dokonuje jeden ze spadkobierców: Władysław Jan Rembli ński. W jego r ękach pozostaj ą przez 36 lat. Po jego śmierci dobra odzidziczyły córki. W 1906 r. Wykupione zostały przez Wojciecha Rostworowskiego, w 1912 przez Juliusza Florkowskiego, w 1919 r. uszczuplone znacznie dobra z dworem nabywa Maria Skar Ŝyńska. Ostatnim wła ścicielem dóbr był Władysław Kania.
Dwór w Rybczewicach. Fot. 2004 .
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 68 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
W Rybczewicach zachowany XIX w. dwór, otoczony parkiem o powierzchni 13 ha ze stawami o powierzchni 7,5 ha oraz alej ą Rybczewice-Pasów. Na terenie zespołu istniej ą nast ępuj ące historyczne budynki gospodarcze: stolarnia, stajnia cugowa, kurnik, obora, ku źnia ze stodoł ą, spichlerz, stodoła, magazyn gorzelniany i czworak. Cało ść ogrodzona. Ogrodzenie powstało w k. XIX w. i pierwotnie obejmowało cały teren tzw. gumna. Wykonane zostało z cegły ceramicznej pełnej o dekoracyjnym układzie. Obecnie zachowany odcinek południowy i zachodni. W ogrodzeniu bramy wjazdowe.
Czworaki w Rybczewicach. Fot. 2004.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne Zachowana przydro Ŝna kapliczka murowana.
Architektura u Ŝyteczno ści publicznej Budynek szkoły, murowany z ok. 1920 r., obecnie mieszcz ący aptek ę z lokalem mieszkalnym.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 69 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Architektura przemysłowa Młyn wodny o tradycjach XVI-XIX w. – nie zachowany, pozostało ści śluzy Ŝelbetowej. Ku źnia murowana. W XIX w. istniała gorzelnia dworska, ob. zachowany magazyn gorzelniany murowany z ko ńca XIX w., nr 119A (por. wy Ŝej opis zało Ŝenia rezydencjonalnego).
Miejsca pami ęci, cmentarze, groby i mogiły wojenne W miejscowo ści znajduje si ę niewielki (10 arów) cmentarz wojenny z 1915 r. Ŝołnierzy armii austriackiej. Poło Ŝony jest na niewielkim wyniesieniu terenu przy wje ździe do Rybczewic od strony Stryjna. Cmentarz zało Ŝony został w II poł. 1915 r. po walkach toczonych w okresie od lipca do sierpnia 1915 r. przez armi ę austriack ą z wojskami rosyjskimi. Cmentarz z pojedy ńczymi mogiłami o Ŝeliwnych krzy Ŝach (zachowane cz ęś ciowo tabliczki imienne) w śród zadrzewienia, głównie lip. Obelisk ku czci poległych w latach 1939-44, usytuowany w parku.
Budownictwo ludowe Domy drewniane i murowane z 4 ćw. XIX w. – ok. 1930 r. : Nr 2, 5, 34, 35, 42, 63, 71, 71a. Zabudowa gospodarcza z lat 1930-tych: Nr 31, 34, 35.
Stryjno W XV w. Stryjna wzmiankowana jako własno ść Stryje ńskich h. Tarnawa. W pó źniejszych wiekach była to jedna z najbardziej znanych rodzin kalwi ńskich. W II poł. XVIII w. była własno ści ą Pawła Stryje ńskiego i Zofii z Suchodolskich, rodziców Marianny Stryje ńskiej, powie ściopisarki (ur. 1778, zm. 1848). W I poł. XIX w. Piotr Paweł Stryje ński sprzedał Stryjno w r ęce ró Ŝnych nabywców. O środek dóbr nabył w 1875 r. Teofil Tatarowicz, po nim w 1879 r. Aleksander Orsetti, w 1895 r. Kazimierz Grójecki i od 1910 r. rozsprzeda Ŝ na Kolonie. Resztówk ę w 1936 r. wykupiła wie ś z przeznaczeniem na szkoł ę.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 70 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Architektura rezydencjonalna i folwarczna W XIX w. wymieniany folwark o 3 budynkach murowanych. Istniej ący dwór murowany barokowy, wzniesiony przez Stryje ńskich w II poł. XVIII w., by ć mo Ŝe w miejscu poprzedniego obronnego. W 1880 r. przebudowany wg projektu arch. Karola Gabrielowskiego. Oficyna murowana z II poł. XVIII w., stajnia z wozowni ą, murowana z II poł XVIII w. Zachowany park z II poł XVIII w., który powstał za Pawła Stryje ńskiego, miło śnika ogrodów. Zało Ŝenie w kształcie trójk ąta w którego pn. wierzchołku cz ęść dworska, za ś od wschodu i zachodu stawy. Dojazd do dworu alej ą zniszczony w 1928 r. przez poprowadzenie drogi przed frontem.
Dwór w zespole dworsko-parkowym w Stryjnie. Fot. 2004.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 71 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Budynek podworski w zespole dworsko-parkowym w Stryjnie. Fot. 2004.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne W Stryjnie II kapliczka murowana z II poł. XIX w.
Architektura przemysłowa W miejscu staropolskiego młyna – młyn drewniany i śluza drewniana w ruinie.
Budownictwo ludowe Stryjno Pierwsze: domy drewniane i murowane pocz. XX w. – ok. 1930 r. : Nr 22, 23, 25, 29, 73 zabudowa gospodarcza z 3 ćw. XIX w. nr 29 Stryjno Drugie: domy drewniane i murowane k. XIX w. – 1940: nr; 2, 14, 25, 27, 71, 77, 79 zabudowa gospodarcza: nr 1, 2, 14, 23, 71, 72.
Wygnanowice W XVI w. Wygnanowskich, w poł. XVII w. tak Ŝe wymieniany Stryje ński, potem Ja ślikowskich,, w pocz. XIX w. Szczurowskiej, od 1855 r. Szczepa ńscy i Bieli ńscy, w 1838 r. kupione przez ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 72 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Teodora Kisielnickiego, który scalił drobne cz ęś ci, w 1848 r. zakupione przez Bielskich, pó źniej Drojckich i Florkowskich, w 1928 r. wła ściciel Karol Milowicz, od którego w 1938 r. nabył dobra Jakub Florkiewicz.
Architektura rezydencjonalna i folwarczna W XVII w. wymieniany dwór Ja ślikowskich, w XIX w. folwark o 7 budynkach murowanych. Dwór murowany z poł. XIX w. z cechami architektury szwajcarskiej, cz ęś ciowo parterowy, cz ęś ciowo I pi ętrowy, z ryzalitem poligonalnym od ogrodu w którym po II wojnie światowej mie ściła si ę szkoła podstawowa, a po roku 1980 Dom Pomocy Społecznej.
Dwór w zespole dworsko-parkowym w Wygnanowicach. Fot. 2004.
Murowany kurnik., czworak murowany przy zach. granicy, ob. remiza i sklep, stodoła murowana - zamieniona w czasie II wojny na kaplic ę. Park krajobrazowy z XIX w. z dobrze zachowan ą kompozycj ą i drzewostanem, z pomnikowymi wi ązami przy wje ździe, d. podjazd – ob. plac nawrotowy, po bokach świerki i wejmutki, cz ęść
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 73 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______majdanu z budynkami gospodarczymi poza parkiem. Park powi ązany z dolin ą Giełczwi dzik ą promenad ą ze starszymi drzewami.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne W czasie II wojny światowej stodoł ę dworsk ą zamieniono na kaplic ę pod wezw. św. Jana Nepomucena. Parafi ę erygowano w 1946 r. Wzniesiono w latach 1947-8 kościół Narodzenia NMP według projektu Tadeusza Witkowskiego (adaptuj ąc stodoł ę na ko ściół trójnawowy z dwoma wie Ŝami, neoklasycystyczny). Figura MB z 1936 r. fundacji K. Milowicza.
Architektura przemysłowa Młyn wodny drewniany z 1900 r. z wyposa Ŝeniem, ze śluz ą drewnian ą.
Budownictwo ludowe Domy drewniane i murowane z 3 ćw. XIX w. – 1914 r. : Nr 12, 16, 21, 37 Zabudowa gospodarcza z 4 ćw. XIX w. – nr 21
Zygmuntów Architektura rezydencjonalna i folwarczna W XIX w. wymieniany był folwark o 2 murowanych budynkach. Budynki nie zachowały si ę.
Architektura sakralna, kapliczki i krzy Ŝe oraz cmentarze parafialne Kapliczka przydro Ŝna murowana z 4 ćw. XIX w.
Architektura przemysłowa W miejscowo ści znajdował si ę wiatrak drewniany (holender) z 1918 r. zbudowany przez majstra o nazwisku Pastuszak. Wiatrak został przeniesiony w 1976 r. do Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie.
Budownictwo ludowe domy drewniane z lat 1913-40: nr 9, 10, 25, 27, 50, 51 zabudowa gospodarcza murowana i drewniana: z lat 1930-35: nr 9 i 10.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 74 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.5 Fizjonomia gminy
Gmina Rybczewice jest gmin ą wiejsk ą. Pomimo to – gmina ta dla Aglomeracji Lubelskiej – ma znaczenie Ŝywicielskie oraz znaczenie atrakcyjnego krajobrazowo zaplecza rekreacyjnego (obszar gminy posiada spore zró Ŝnicowanie hipsometryczne rze źby terenu, gdzie dolina rzeki Giełczwi dzieli go niejako na dwie cz ęś ci – wschodni ą i zachodni ą). Cz ęść obszaru gminy obj ęta została Krzczonowskim Parkiem Krajobrazowym z otulin ą.
2.6 Charakterystyka istniej ącej struktury funkcjonalno-przestrzennej
Na terenie gminy Rybczewice czytelne s ą dwa rodzaje systemów osiedle ńczych: - tradycyjna zabudowa wiejska ulokowana wzdłu Ŝ dróg, maj ąca swoje tradycje historyczne (tzw. wsie ulicówki) gdzie zagroda ulokowana jest na ko ńcu długiej parceli rolnej wchodz ącej w skład du Ŝego kompleksu upraw polowych, - nowe układy parcelacyjne Niezale Ŝnie od zrealizowanej w tradycyjnych układach zabudowy na obszarze rolniczym istnieje du Ŝa ilo ść wprowadzonych zagród, które powoduj ą stałe „rozci ąganie” gminnych systemów infrastrukturalnych. Podział administracyjny gminy na 14 sołectw nie pozostaje bez wpływu na wyodr ębnienie odpowiedniej ilo ści jednostek przestrzennych. S ą to: - Rybczewice Pierwsze - Rybczewice Drugie - Cz ęstoborowice - Pilaszkowice Pierwsze - Bazar - Pilaszkowice Drugie - Izdebno Kolonia - Izdebno - Zygmuntów - Stryjno Pierwsze - Stryjno Drugie
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 75 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
- Choiny - Stryjno Kolonia - Wygnanowice
Najistotniejszymi elementami krystalizującymi przestrze ń gminy s ą: - drogi wojewódzkie i powiatowe - doliny rzek Giełczwi i Radomirki - ośrodek gminny. Rozwój przedsi ębiorczo ści oraz wzrost rangi drogi Nr 837 s ą czynnikami, które spowodowały powstanie wielu nowych obiektów usługowych i produkcyjnych na terenach poło Ŝonych w s ąsiedztwie tej drogi . Zabudowa letniskowa oraz zagospodarowanie rekreacyjne nie stanowi ą znacz ącego elementu w strukturze funkcjonalno-przestrzennej gminy. Jedynie w obszarze miejscowo ści Pilaszkowice i Izdebno istniej ą pojedyncze domy letniskowe.
2.7 Elementy programowe rozwoju gminy 2.7.1 Mieszkalnictwo Pod koniec grudnia 2003. gmina Rybczewice liczyła 4.117 mieszka ńców zamieszkałych w mieszkalnictwie rodzinnym. Zajmowali oni 1.285 mieszka ń o powierzchni u Ŝytkowej 100.619 m2 . Przeci ętna liczba izb w mieszkaniu wynosiła 3,31. Przeci ętna ilo ść osób w 1 mieszkaniu wynosiła 3,22. Na jedn ą izb ę przypadało 0,97 osoby. Przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa 1 mieszkania wynosiła 78,3 m 2, na 1 osob ę przypadało 24,3 m 2 powierzchni u Ŝytkowej. Dla porównania podano analogiczne wska źniki dla woj. lubelskiego. Średnie mieszkanie w woj. lubelskim posiadało 73,3 m 2 powierzchni u Ŝytkowej. Porównanie wska źników gminy Rybczewice i woj. lubelskiego ilustruje zał ączona tabela. wyszczególnienie osób/ pow. u Ŝ. pow. izb/ mieszkanie osób/izb ę mieszkania uŜ./osob ę mieszkanie woj. lubelskie 3,40 0,91 73,8 21,6 3,74 gm. 3,22 0,97 78,3 24,3 3,31 Rybczewice
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 76 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Zasoby mieszkaniowe stanu istniej ącego zakwalifikowano w trakcie inwentaryzacji bezpo średniej do dobrego stanu technicznego, w zwi ązku z tym przyj ęto zasad ę, Ŝe powinny one zosta ć adaptowane w cało ści. Obecnie sytuacja mieszkaniowa w gminie Rybczewice w porównaniu do innych gmin woj. lubelskiego jest przeci ętna..
2.7.2 Rolnictwo Gł ęboki kryzys w rolnictwie jaki nast ąpił w latach 90-tych obj ął wszystkie sfery Ŝycia środowisk wiejskich. Dotkn ął rolnictwo nie przygotowane na przej ście z gospodarki planowanej centralnie do rynkowej. Mała chłonno ść rynków zbytu spowodowała zubo Ŝenie znacznych obszarów ludno ści rolniczej. W tych warunkach nast ąpił spadek zapotrzebowania na usługi rolnicze ze strony tej ludno ści przy stosunkowo wysokich kosztach usług. Sytuacja kryzysowa odbiła si ę niekorzystnie na specjalistycznych kierunkach produkcji – spowodowała cofni ęcie w specjalistycznych kierunkach produkcji o wiele lat (np. nasiennictwo, hodowla ro ślin, hodowla zwierz ąt, sadownictwo). Kryzys w rolnictwie i brak zapotrzebowania na usługi spowodował upadło ść jednostek usługowych rolnictwa w ich dotychczasowym kształcie. Obecna organizacja obsługi rolnictwa na terenach wiejskich gminy Rybczewice podlega wielu modyfikacjom i znajduje si ę w okresie przej ściowym dostosowuj ącym si ę do potrzeb gospodarki wolnorynkowej. Stan okresu przej ściowego w jakim niew ątpliwie znajduje si ę sfera usługowa stwarza wiele zagro Ŝeń i niedomogów zwłaszcza wobec faktu, Ŝe wiele jednostek organizacyjnych pa ństwowych czy spółdzielczych ogłosiło upadło ść .
UŜytkowanie gruntów w granicach administracyjnych gminy Rybczewice wg danych Urz ędu Statystycznego w Lublinie w dniu 31.XII.2003 r. przedstawia si ę nast ępuj ąco:
powierzchnia ogólna uŜytki rolne w ha pozostałe gmina razem razem grunty sady łąki pastwiska lasy grunty i orne nieu Ŝytki ogółem 7253,91 6521,24 5483,53 853,26 127,69 56,76 300,91 431,76 procent 100 89,9 75,6 11,8 1,8 0,8 4,1 6,0 ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 77 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.7.3 Ocena standardów Ŝycia i obsługi mieszka ńców Z problemów przestawionych w niniejszym opracowaniu najtrudniejszym zadaniem jest ocena jako ści Ŝycia i zamieszkania mieszka ńców gminy. Ocena ta nie jest jednoznaczna, cz ęsto ze wzgl ędu na nieporównywalne czynniki kształtuj ące wizerunek gminy oraz na subiektywno ść takich ocen.
2.7.3.1 Usługi Oświata Szkoły podstawowe W gminie Rybczewice znajduje si ę 5 szkół podstawowych w miejscowo ściach: - Rybczewice - Pilaszkowice Drugie - Stryjno - Izdebno
Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzie Ŝy W gminie Rybczewice jest 1 gimnazjum w o środku gminnym Rybczewice.
Słu Ŝba zdrowia Na terenie gm. Rybczewice funkcjonuje o środek zdrowia u Ŝytkowany przez Spółk ę Cywiln ą „Starmed” lekarz rodzinny w Rybczewicach. Zatrudnia 2-óch lekarzy (1 medycyny ogólnej, 1 medycyny rodzinnej), 5 piel ęgniarek, 1 poło Ŝną, 2 osoby personelu pomocniczego. Ponadto w ośrodku zdrowia funkcjonuje gabinet stomatologiczny w obsadzie: 1 dentysta stomatolog. Przy ośrodku zdrowia znajduje si ę APTEKA obsługuj ąca cały obszar gminy.
2.7.3.2 Administracja i usługi gminne Urz ąd Gminy znajduje si ę w Rybczewicach. Na terenie gminy funkcjonuje 7 jednostek Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej: - OSP KSR Cz ęstoborowice - OSP Bazar - OSP Stryjno - OSP Wygnanowice - OSP Izdebno - OSP Podizdebno - OSP Pilaszkowice
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 78 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.8 System transportowy
2.8.1 Komunikacja drogowa 2.8.1.1 Uwarunkowania rozwoju Układ komunikacyjny gminy tworz ą ci ągi dróg: - wojewódzkiej (1 droga) - powiatowych - gminnych - wewn ętrznych (drogi dojazdowe do pól i do zabudowa ń) Łączna długo ść dróg w gminie wynosi 127,62 km w tym w poszczególnych kategoriach: - - wojewódzkie - 13,5 km - - powiatowe - 38,1 km - - gminne - 75,0 km - - wewn ętrzne - 115,0 km - - wojewódzkie - 13,5 km - - powiatowe - 38,1 km - - gminne - 75,0 km - - wewn ętrzne - 115,0 km Nawierzchni ę tward ą maj ą: - droga wojewódzka o długo ści 13,5 km - drogi powiatowe o długo ści 38,1 km - drogi gminne o długo ści 27,5 km, Nawierzchni ę gruntow ą i ulepszon ą maj ą: - drogi powiatowe o długo ści 8,5 km, - drogi gminne o długo ści 47,5 km - drogi wewn ętrzne o długo ści 115, km Powi ązania zewn ętrzne gminy Rybczewice realizowane s ą poprzez drog ę wojewódzk ą i drogi powiatowe. Podstawow ą rol ę w powi ązaniach wewn ątrz gminy pełni ą ci ągi dróg: wojewódzkiej, powiatowych i gminnych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 79 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.8.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • stan techniczny drogi wojewódzkiej oraz zdecydowanej cz ęś ci dróg powiatowych na terenie gminy s ą w złym stanie technicznym • w sieci dróg gminnych bardzo du Ŝy udział stanowi ą drogi o nawierzchni gruntowej i gruntowej ulepszonej ( tłuczniowej, ŜuŜlowej, z płyt betonowych pełnych i otworowych) • wszystkie drogi publiczne charakteryzuj ą si ę małymi szeroko ściami w liniach rozgraniczaj ących i jezdniach • wzdłu Ŝ dróg brak jest chodników dla pieszych za wyj ątkiem krótkiego odcinka drogi powiatowej w centralnej cz ęś ci miejscowo ści Rybczewice.
2.8.1.3 Główne cele dla rozwoju komunikacji drogowej • modernizacja i przebudowa istniej ącej drogi wojewódzkiej nr 837 do parametrów techniczno – uŜytkowych przewidzianych dla drogi klasy G ( głównej ) • modernizacja i przebudowa istniej ących dróg powiatowych o nawierzchni twardej do parametrów techniczno – uŜytkowych przewidzianych dla dróg klasy Z ( zbiorczej ) • budowy nawierzchni twardej na istniej ących ci ągach dróg powiatowych i gminnych o nawierzchni gruntowej • poprawa stanu technicznego nawierzchni na istniej ących ci ągach dróg gminnych • budowy nowych elementów układu drogowego dla obsługi istniej ącej zabudowy rozproszonej • dla poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogach wojewódzkich i powiatowych w obszarach zabudowy nale Ŝy wybudowa ć chodniki i zatoki dla komunikacji zbiorowej.
2.8.2 Komunikacja publiczna 2.8.2.1 Uwarunkowania rozwoju Przewozy wewn ątrz gminy oraz zewn ętrzne realizowane s ą trasami komunikacji publicznej kursuj ącej drog ą wojewódzk ą i utwardzonymi drogami powiatowymi.
2.8.2.2 Główne cele dla rozwoju komunikacji publicznej. Dla poprawy obsługi gminy komunikacj ą zbiorow ą nale Ŝy d ąŜ yć do zwi ększenia ilo ści linii w oparciu o tabor małopojemny oraz wyposa Ŝyć przystanki w zadaszenia . ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 80 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.8.3 Techniczne zaplecze motoryzacji. 2.8.3.1 Uwarunkowania rozwoju Stacje paliw W obszarze gminy funkcjonuje 1 stacja paliw w miejscowo ści Rybczewice. Stacje obsługi samochodów Obsługa samochodów osobowych świadczona jest przez warsztaty rzemie ślnicze. Parkowanie samochodów Parkowanie pojazdów odbywa na terenach posesji oraz na parkingach zlokalizowanych w rejonach usług.
2.8.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • obsługa potrzeb motoryzacyjnych w zakresie stacji paliw i stacji obsługi samochodów wydaje si ę by ć zaspokojona • nale Ŝy zwi ększy ć ilo ści miejsc postojowych o nawierzchni twardej w rejonach usług
2.9 Systemy infrastruktury technicznej
2.9.1 Elektroenergetyka 2.9.1.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Obsługa elektroenergetyczna gminy Rybczewice odbywa si ę za po średnictwem sieci i urz ądze ń będących własno ści ą Lubelskich Zakładów Energetycznych „Lubzel” S.A. posiadaj ących koncesj ę na przesył, dystrybucj ę i obrót energi ą elektryczn ą. Gmina zasilana jest za po średnictwem sieci średniego napi ęcia w wykonaniu napowietrznym. Linie napowietrzne przedstawiono na zał ączniku graficznym lini ą koloru czerwonego. Przez południowo-wschodni ą cz ęść gminy przebiegaj ą sieci elektroenergetyczne SN b ędące własno ści ą Zamojskiej Korporacji Energetycznej S.A. Sie ć rozdzielcza niskiego napi ęcia oraz przył ącza wykonana jest jako napowietrzna oraz kablowa.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 81 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.9.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • potrzeba doko ńczenia modernizacji SN, ST i NN.
2.9.2 Telekomunikacja 2.9.2.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Obsługa telekomunikacyjna gminy Rybczewice realizowana jest przez koncesjonowanych operatorów telekomunikacyjnych . W przypadku telefonii przewodowej jest to Telekomunikacja Polska S.A., natomiast w przypadku telefonii komórkowej cyfrowej i analogowej s ą to: PLUS GSM, ERA GSM, ORANGE. Sie ć telekomunikacyjna magistralna i rozdzielcza wykonana jest jako kablowa doziemna z niewielkimi odcinkami sieci napowietrznej oraz kanalizacji telefonicznej. Centrale znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Rybczewice, Bazar i Izdebno.
2.9.2.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • dobrze rozwini ęta sie ć telekomunikacyjna przewodowa • brak konkurencji w dziedzinie telekomunikacji przewodowej – jeden operator
2.9.3 Zaopatrzenie w wod ę 2.9.3.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Podstawow ą rol ę w zaopatrzeniu w wod ę gminy Rybczewice spełniaj ą grupowe wodoci ągi wiejskie, które obejmuj ą swoim zasi ęgiem obsługi wi ększo ść miejscowo ści na obszarze tej gminy. Aktualnie obszar gminy zaopatrywany jest w wod ę z trzech wodoci ągów grupowych: − wodoci ągu grupowego „Rybczewice - Wygnanowice” zasilanego z uj ęcia podziemnego i stacji wodoci ągowej „Rybczewice-Karczew”, − wodoci ągu grupowego „Pilaszkowice Bazar” zasilanego z uj ęcia podziemnego ze stacj ą wodoci ągow ą, które zlokalizowane s ą miejscowo ści Bazar, − wodoci ągu grupowego „Izdebno”, który posiada 2 uj ęcia i hydroforni ę zlokalizowane w miejscowo ści Izdebno.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 82 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Około 7 % ogólnej liczby budynków mieszkalnych posiada lokalne instalacje wodoci ągowe zasilane z własnych studni. Bez urz ądze ń wodoci ągowych w roku 2003 było nadal około 23 % budynków.
Wodoci ąg „Rybczewice - Wygnanowice” Wodoci ąg ten posiada uj ęcie podziemne wyposa Ŝone w studni ę gł ębinow ą i stacj ę wodoci ągow ą, które zlokalizowane s ą w rejonie miejscowo ści Karczew. Zasoby eksploatacyjne dla tego uj ęcia zatwierdzone w kat. B wynosz ą Q = 50 m 3/h przy depresji S = 17 m. Schemat technologiczny tego wodoci ągu obejmuje: - uj ęcie wody składaj ące si ę ze studni gł ębinowej o gł ęboko ści 100 m, - 2 zbiorniki wyrównawcze ka Ŝdy o pojemno ści V = 150 m 3, - budynek stacji wodoci ągowej wyposa Ŝony w zbiornik hydroforowy o poj. V = 2,5m 3, trzy pompy drugiego stopnia typu 40 PJM 160, chlorator typu C 52, spr ęŜ ark ę AHS23R 40TF, - zbiornik ścieków sanitarnych Vc = 3,5 m 3, - zbiornik popłuczyn z mycia zbiorników Vc = 4,0 m 3, - sie ć przesyłow ą z przył ączami. Woda ze studni gł ębinowej tłoczona jest do zbiorników wyrównawczych, a nast ępnie do sieci wodoci ągowej oraz pompowni „Rybczewice-Kraczew”, Stryjno-Anusin, Wygnanowice-Felin, Rybczewice-Pasów. Na terenie gminy Rybczewice wodoci ąg ten obsługuje miejscowo ść Rybczewice Pierwsze, Rybczewice Drugie, Kol. Stryjno, Wygnanowice, Felin, Rybczewice Pasów, Stryjno Pierwsze, Stryjno Drugie, Stryjno Anusin, Cz ęstoborowice. Uj ęcie tego wodoci ągu posiada pozwolenie wodno-prawne wa Ŝne do 30 kwietnia 2006 r. na pobór wód w ilo ściach: Qd śr. = 300,0 m 3/d Qdmax. = 881,5 m 3/d Qhmax. = 50 m 3/h Maksymalny godzinowy pobór wody wg pozwolenia wodnoprawnego wynosi 50 m 3/h co stanowi 100 % w stosunku do zatwierdzonych zasobów w kat B.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 83 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe faktyczny pobór wody z tego uj ęcia w ostatnim roku wyniósł 63145 m 3/r, natomiast średni dobowy kształtował si ę na poziomie Qd śr = 173 m 3/d, co stanowi 58 % wielko ści dopuszczonej w pozwoleniu wodno-prawnym. Z powy Ŝszych danych wynika wniosek, Ŝe zatwierdzone zasoby eksploatacyjne tego uj ęcia s ą du Ŝo wy Ŝsze od aktualnego poboru wody z tego wodoci ągu stanowi ącego około 18 % w stosunku zatwierdzonej wydajno ści uj ęcia. Długo ść sieci rozdzielczej tego wodoci ągu na terenie gminy Rybczewice wynosi 47,8 km. Liczba przył ączy wodoci ągowych zasilanych z tej sieci na terenie gminy wynosi 510 szt. Uj ęcie wody posiada ustalon ą i wygrodzon ą stref ę ochronn ą bezpo średni ą. Warunki hydrogeologiczne podło Ŝa gruntowego zapewniaj ą wymagan ą zdolno ść oczyszczaj ącą nadkładu dla warstwy wodono śnej i nie wymagane jest ustanawianie strefy ochronnej po średniej.
Wodoci ąg „Pilaszkowice - Bazar” Wodoci ąg ten zasilany jest w wod ę z uj ęcia podziemnego i stacji wodoci ągowej, które zlokalizowane s ą w miejscowo ści Bazar. Uj ęcie to współpracuje ze zbiornikiem wyrównawczym ko ńcowym zlokalizowanym na wysoczy źnie w zachodniej cz ęś ci miejscowo ści Bazar. Zasoby eksploatacyjne zatwierdzone w kat B dla tego uj ęcia wynosz ą Q = 30 m 3/h przy depresji S = 0,0 m. (udokumentowane zasoby eksploatacyjne mo Ŝliwe do zatwierdzenia w przyszło ści wynosz ą 60 m 3/h przy S = 0,00m). Schemat technologiczny tego wodoci ągu obejmuje: - uj ęcie składaj ące si ę ze studni gł ębinowej podstawowej (druga studnia awaryjna przewidziana w perspektywie), - stacj ę uzdatniania wody wyposa Ŝon ą: w chlorator C-53, dwa od Ŝelaziacze ф 1400, mieszacz powietrza, dwie spr ęŜ arki powietrza ANS 450.180.10, rozdzielnic ę elektryczn ą - zbiornik wyrównawczy ko ńcowy o pojemno ści V = 150 m 3 - pompownię z zestawem hydroforowym ZH-ICL 2x10.40+ 4.40 o wyd. 22,5 m 3/h i H =0,33 MPa, spr ęŜ ark ą 1 JS60 MTF i rozdzielnic ą elektryczn ą. - sie ć przesyłow ą z przył ączami. Ścieki sanitarne z budynków stacji uzdatniania i pompowni oraz popłuczyny ze zbiornika wyrównawczego odprowadzane s ą do odr ębnych zbiorników bezodpływowych o pojemno ściach
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 84 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
V = 3,0 m 3. Natomiast popłuczyny ze zbiorników od Ŝelaziaczy odprowadzane s ą poprzez sze ściokomorowy odstojnik do pobliskiego rowu. Uj ęcie posiada pozwolenie wodo-prawne wa Ŝne do 30-04-2006 r. na pobór wód w ilo ściach: Qd śr. = 389 m 3/d Qdmax. = 518 m 3/d Qhmax. = 28,9 m 3/h Maksymalny godzinowy pobór wody wg pozwolenia wodno-prawnego wynosi 28,9 m 3/h co stanowi 48 % w stosunku do zatwierdzonych zasobów w kat B. Rzeczywisty pobór wody z uj ęcia w ostatnim roku wyniósł 19893 m 3/r co odpowiada średniemu dobowemu poborowi w ilo ści Qd śr” = 54,5 m 3/d a wi ęc w przybli Ŝeniu na poziomie 14 % warto ści okre ślonej w pozwoleniu wodno-prawnym. Długo ść rozdzielczej sieci wodoci ągowej tego systemu wynosi 22,5 km, natomiast ł ączna ilo ść przył ączy podł ączonych do sieci wynosi 321 szt. Uj ęcie posiada ustalone i wygrodzone strefy ochrony bezpo średniej. Ze wzgl ędu na wystarczaj ącą zdolno ść oczyszczaj ącą nadkładu warstwy wodono śnej nie wymagane jest wyznaczanie strefy ochronnej po średniej dla uj ęcia.
Wodoci ąg „Izdebno” Wodoci ąg ten zasilany jest z uj ęcia gł ębinowego współpracuj ącego ze stacj ą wodoci ągow ą, które zlokalizowane s ą w miejscowo ści Izdebno. Uj ęcie posiada wydajno ść zatwierdzon ą w kategorii B wynosz ącą Q = 50 m 3/h, przy depresji S =0,5 m. Schemat technologiczny tego wodoci ągu obejmuje: - dwie studnie gł ębinowe – podstawow ą i awaryjn ą o gł ęboko ściach 70 m i 77 m, - hydrofornia wyposa Ŝona w trzy zbiorniki hydroforowe i spr ęŜ ark ę i chlorator 1-C52, - sie ć wodoci ągow ą przesyłow ą z przył ączami. Na terenie gminy wodoci ąg ten obsługuje wsie: Izdebno i Kol. Izdebno. Długość sieci rozdzielczej tego wodoci ągu wynosi 5,8 km. Natomiast liczba przył ączy do budynków wynosi 162 szt. Uj ęcie wody wraz ze stacj ą wodoci ągow ą posiada wygrodzony teren strefy ochrony bezpo średniej zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. Uj ęcie posiada pozwolenie wodno-prawne
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 85 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______wa Ŝne do ko ńca kwietnia 2006 r. Dopuszczalne wielko ści poboru wód okre ślone w pozwoleniu wodno-prawnym wynosz ą: Qd śr = 45,0 m 3/d Qdmax = 71,2 m 3/d Qhmax = 5,6 m 3/h Maksymalny dobowy pobór wody z tego uj ęcia ustalony w pozwoleniu wodno-prawnym wynosi Qhmax = 71,2 m 3/d. Wielko ść ta stanowi 6 % zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych uj ęcia. Rzeczywisty roczny pobór wody z tego uj ęcia wynosi aktualnie około 8468 m 3/r. natomiast średnio dobowy pobór kształtuje si ę na poziomie Qd śr” = 23,2 m 3/d co stanowiło 52 % wielko ści okre ślonej w pozwoleniu wodno-prawnym. Oznacza to, Ŝe aktualny pobór wody z uj ęcia kształtuje si ę na poziomie około 3 % wielko ści zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych tego uj ęcia. Uj ęcie posiada ustalon ą i wygrodzon ą stref ę ochronn ą bezpo średni ą. Ze wzgl ędu na wystarczaj ącą zdolno ść oczyszczaj ącą nadkładu nie wymagane jest ustanawianie strefy ochrony po średniej dla tego uj ęcia.
Projektowany wodoci ąg Zygmuntów Wykonany został odwiert studni. Projektowane jest uj ęcie wody i realizacja sieci z przył ączami.
Zestawienie parametrów eksploatacyjnych uj ęć wód zasilaj ących grupowe wodoci ągi wiejskie na obszarze gminy Rybczewice Nazwa uj ęcia Zasoby w kat. B Pobór max. wg Pobór max. % wykorzyst. 3 [m /h] poz.wod.pr. aktual. dop. poboru [m 3 /d] [m 3 /d] Rybczewice- 50,0 881,5 223,0 58 / 19 Wygnanowice Pilaszkowice-Bazar 30,0 518,0 72,6 14 / 10 Izdebno 50,0 71,2 30,1 52 / 3 Razem: 130,0 1470,7 325,7 34 / 10
Suma wielko ści dopuszczalnego poboru wód ustalonego w pozwoleniach wodno-prawnych w stosunku do zatwierdzonych wydajno ści eksploatacyjnych stanowi 47 % ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 86 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
Aktualny sumaryczny maksymalny pobór wody z powy Ŝszych uj ęć stanowi 22 % wielko ści dopuszczonej w pozwoleniach wodno-prawnych oraz 10 % w stosunku do sumy zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych. Całkowita długo ść sieci rozdzielczej na obszarze gminy wynosi 76,1 km Łączna ilo ść przył ączy wodoci ągowych wynosi 1070 szt. Całkowita liczba obsługiwanych sieci ą mieszka ńców wynosi 2915 osób. Procentowy udział ludno ści obsługiwanej sieciami wodoci ągowymi wynosi 70 %
2.9.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • Nale Ŝy d ąŜ yć do rozszerzenia zasi ęgu sieci przesyłowych istniej ących wodoci ągów grupowych w celu: - zapewnienia dostawy wody dla wszystkich potencjalnych odbiorców na obszarze gminy, - zapewnienia dostawy wody do nowych odbiorców, przewidzianych do podł ączenia na terenach planowanych pod zainwestowanie, - zapewnienia powi ązania układów przesyłowych istniej ących systemów wodoci ągowych, - poprawy niezawodno ści dostawy wody do odbiorców, - poprawy bezpiecze ństwa przeciwpo Ŝarowego. • Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wód dla istniej ących uj ęć wodoci ągów grupowych są znacznie wy Ŝsze od dopuszczalnego poboru ustalonego w pozwoleniach wodno- prawnych, który stanowi obecnie 47 %. • Rzeczywisty pobór wód z tych uj ęć w ostatnim roku był znacznie ni Ŝszy i stanowił 22 % warto ści ustalonej w aktualnych pozwoleniach wodnoprawnych, co pozwala na zabezpieczenie wody dla nowych odbiorców przewidywanych do podł ączenia na terenach planowanego zainwestowania w gminie Rybczewice. • Wszystkie uj ęcia posiadaj ą wa Ŝne pozwolenia wodno-prawne na pobór wód. • Wszystkie uj ęcia posiadaj ą ustanowione i wygrodzone strefy ochrony bezpo średniej zgodne z obowi ązuj ącymi przepisami. • Dla uj ęć wody Rybczewice Pierwsze Bazar nale Ŝy przewidzie ć budow ę studni awaryjnych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 87 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.9.4 Odprowadzenie ścieków sanitarnych i deszczowych 2.9.4.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju
Odprowadzenie ścieków sanitarnych. Na obecnym etapie rozwoju gmina Rybczewice nie posiada jeszcze zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej. Lokalny system kanalizacji sanitarnej z własn ą biologiczn ą oczyszczalni ą ścieków wyposa Ŝon ą w osadniki gnilne i staw ściekowy posiada Dom Pomocy Społecznej w Wygnanowicach. Drugi lokalny system z oczyszczalni ą typu Biokon posiada OSM w Piaskach – Oddział Produkcyjny w Stryjnie. Nieliczne kanały o lokalnym zasi ęgu i przykanaliki na poszczególnych posesjach odprowadzaj ą ścieki sanitarne do lokalnych zbiorników bezodpływowych, z których wywo Ŝone s ą taborem asenizacyjnym do utylizacji. Nie ma jednak jeszcze skutecznej kontroli wywozu ścieków z takich zbiorników oraz kontroli ich szczelno ści. Taki stan gospodarki ściekowej stwarza potencjalne zagro Ŝenia dla stanu czysto ści środowiska naturalnego na obszarze gminy oraz prowadzi do sukcesywnego pogarszania warunków sanitarnych Ŝycia mieszka ńców. W zwi ązku z bardzo zaawansowanym rozwojem grupowych wodoci ągów wiejskich w gminie zachodzi potrzeba przyspieszenia realizacji systemów kanalizacji sanitarnej dla tej gminy. Rozwi ązanie tego problemu musi sta ć si ę zadaniem priorytetowym dla gminy, warunkuj ącym jej dalszy zrównowa Ŝony rozwój.
Odprowadzenie wód opadowych Wody opadowe na terenie gminy odprowadzane s ą powierzchniowo do gruntu i pobliskich cieków.
2.9.4.2 Wnioski wynikaj ące z oceny stanu systemu gospodarki ściekowej w gminie. • Gmina Rybczewice charakteryzuje si ę niezrównowa Ŝonym rozwojem gospodarki wodno- ściekowej. Na przestrzeni ostatnich lat obserwowany był do ść dynamiczny rozwój zbiorczych systemów wodoci ągowych przy wyra źnie niedostatecznym rozwoju systemów gospodarki ściekowej. • Dysproporcje te s ą przyczyn ą powa Ŝnych zagro Ŝeń dla stanu czysto ści wód na obszarze gminy i mog ą prowadzi ć do pogorszenia warunków sanitarnych Ŝycia mieszka ńców na tym obszarze. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 88 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
• Dla wyeliminowania tych zagro Ŝeń zachodzi potrzeba przyspieszenia rozwoju zbiorczych systemów kanalizacyjnych, pozwalaj ących na odprowadzenie powstaj ących ścieków i ich oczyszczenie przed wprowadzeniem do odbiornika. • Zbiorcze systemy kanalizacji sanitarnej powinny by ć preferowane dla obsługi skoncentrowanej zabudowy siedliskowej. • Dla rozproszonych zespołów zabudowy mo Ŝe by ć dopuszczona realizacja oczyszczalni przydomowych lub szczelnych zbiorników bezodpływowych. • Istniej ące na terenie gminy zbiorniki bezodpływowe poło Ŝone w zasi ęgu obsługi planowanej zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej powinny zosta ć zlikwidowane a przykanaliki podł ączone do sieci zbiorczej. • Wody opadowe na obszarze gminy odprowadzane s ą powierzchniowo do gruntu lub pobliskich cieków. Na terenach planowanych pod skoncentrowane zespoły zabudowy istnieje mo Ŝliwo ść realizacji lokalnych sieci kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem do gruntu lub cieków.
2.9.5 Gospodarka cieplna i gazyfikacja 2.9.5.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Gospodarka cieplna w gminie oparta jest na lokalnych kotłowniach lub indywidualnych urz ądzeniach grzewczych opalanych przewa Ŝnie paliwem stałym. Około 34 % budynków mieszkalnych usługowych wyposa Ŝonych jest w instalacje centralnego ogrzewania zasilane z własnych lokalnych kotłowni wykorzystuj ących głównie paliwa stałe. Nadal jeszcze około 61 % mieszka ń posiada ogrzewanie piecowe. Powa Ŝna ilo ść mieszka ń (około 84 %) posiada instalacje na gaz płynny u Ŝywany głównie na potrzeby energetyczne przygotowania posiłków. Gmina nie jest jeszcze w ogóle zgazyfikowana gazem z sieci gdy Ŝ znajduje si ę poza zasi ęgiem dost ępnej sieci gazu ziemnego. Dla zespołu gmin Bychawa, Krzczonów i Rybczewice opracowana została w połowie lat dziewi ęć dziesi ątych koncepcja gazyfikacji ale dotychczas nie podj ęto dalszego projektowania. Funkcjonuj ące jeszcze na terenie gminy lokalne kotłownie i urządzenia grzewcze opalane paliwem stałym, s ą źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Rozwój gazyfikacji umo Ŝliwiłby powa Ŝne ograniczenie uci ąŜ liwo ści tych źródeł emisji zanieczyszcze ń.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 89 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ______
2.9.5.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego • Gmina posiada gospodark ę ciepln ą opart ą na indywidualnych źródłach ciepła wykorzystuj ących przede wszystkim paliwa stałe, których spaliny pogarszaj ą stan czysto ści powietrza atmosferycznego. • Opracowana w latach dziewi ęć dziesi ątych koncepcja gazyfikacji dla gmin Rybczewice, Krzczonów i Bychawa wykazuje techniczn ą mo Ŝliwo ść budowy sieci gazowej wysokopr ęŜ nej stanowi ącej odgał ęzienie od istniej ącego gazoci ągu magistralnego DN 400 przebiegaj ącego przez obszar gminy Piaski. • Istnieje techniczna mo Ŝliwo ść rozwoju gazyfikacji gminy i ograniczenia uci ąŜ liwo ści istniej ących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym.
2.9.6 Gospodarka odpadami
Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Gmina Rybczewice prowadzi zorganizowany system zagospodarowania odpadów komunalnych. Odpady te gromadzone s ą w pierwszej fazie w lokalnych punktach gromadzenia odpadów, a nast ępnie wywo Ŝone specjalnym taborem przez uprawnione przedsi ębiorstwo REMONDIS do utylizacji poza obszarem gminy. Zbiórka odpadów odbywa si ę za po średnictwem dwunastu kontenerów o pojemno ściach 6,5 m 3 oraz 19 pojemników o pojemno ściach 1,1 m 3. Ł ączna ilo ść odpadów wytwarzana na obszarze gminy w ci ągu roku wynosi około750 m 3 (210 Mg). Aktualnie od roku 2003 wdra Ŝana jest na obszarze gminy selektywna zbiórka odpadów do specjalnych 28 pojemników o pojemno ściach 2,5 m 3.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 90 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 3. PODSTAWOWE ZAŁO śENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______
3. PODSTAWOWE ZAŁO śENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY
3.1 Cele rozwoju
3.1.1 Cel generalny Jako cel generalny polityki rozwojowej gminy Rybczewice przyj ęto: POPRAWĘ WARUNKÓW śYCIA MIESZKA ŃCÓW
Uznaje si ę, Ŝe osi ągni ęcie celu generalnego mo Ŝliwe jest poprzez stworzenie machanizmów stara ń o rozwój funkcji społecznych i gospodarczych, a tak Ŝe o sprawno ść funkcjonowania organizmu gminnego.
3.1.2 Cele warunkuj ące Osi ągni ęcie celu generalnego powinno nast ąpi ć poprzez przyj ęcie okre ślonych kierunków działa ń strategicznych sformułowanych jako cele warunkuj ące. S ą to: Rozwój funkcji aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą, w tym przedsi ębiorczo ść mieszka ńców. Tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem poprzez stworzenie korzystnych warunków do inwestowania. Podnoszenie sprawno ści funkcjonowania organizmu gminnego poprzez rozwój infrastruktury technicznej i społecznej. Cele te s ą komplementarne z celami przyj ętymi dla gminy w programach jej rozwoju.
3.2 Dziedziny działa ń strategicznych
Dla osi ągni ęcia przyj ętych celów uporz ądkowano dziedziny działa ń strategicznych w 4 sferach: działania organizacyjno-przygotowawcze Działania te polega ć powinny na stworzeniu „komórki” wła ściwej dla tworzenia informacji o gminie, jej stanie a tak Ŝe dla jej promocji. Główne formy tych działa ń to: - monitorowanie strategii rozwoju gminy - przystosowanie instytucji odpowiedzialnych za gmin ę do podj ęcia odpowiednich działa ń wynikaj ących z przyj ętych celów
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
91
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 3. PODSTAWOWE ZAŁO śENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______
- popularyzacja działa ń poprzez stworzenie odpowiedniego systemu informacyjnego - prowadzenie stałych działa ń na rzecz porz ądkowania struktury funkcjonalno-przes- trzennej obszaru gminy.
Działania tworz ące warunki infrastrukturalne rozwoju wszelkich form przedsi ębior- czo ści jako bazy ekonomicznej gminy. W sferze tej działania maj ą wspiera ć mechanizmy rynkowe poprzez tworzenie wszelkich warunków rozwoju przedsi ębiorczo ści zarówno poprzez wspieranie finansowe jak i szukanie oszcz ędno ści przez sprawne funkcjonowanie gminy. Szczegółowe metody działa ń to: - wspomaganie wszelkich form przedsi ębiorczo ści i działanie na rzecz dywersyfikacji jej struktury rodzajowej, technologicznej, organizacyjnej oraz znaczenia rynkowego, - tworzenie i uatrakcyjnienie warunków lokalizacyjnych dla wszelkiego rodzaju inwestycji zwi ązanych z tworzeniem miejsc pracy - działanie na rzecz rozwoju infrastruktury ekonomicznej dla usprawnienia wszelkich form rynkowych na obszarze gminy, - wzrost inwestycji infrastrukturalnych w zakresie: zaopatrzenia w wod ę, rozbudowy sieci telekomunikacyjnej budowy dróg oraz: rozpocz ęcie realizacji sieci kanalizacyjnej rozpocz ęcie gazyfikacji gminy Działania na rzecz poprawy standardów Ŝycia mieszka ńców. W tej grupie celów najwa Ŝniejsze zagadnienia to: - wzrost poda Ŝy miejsc pracy - wzrost bezpiecze ństwa Ŝycia mieszka ńców (publicznego, ekologicznego i epidemiologicznego) - rozwój warunków dla aktywno ści kulturalnej - rozwój bazy usług o światy i sportu (budowa kompleksu dydaktyczno- administracyjnego przy ZSO w Rybczewicach, w perspektywie sala sportowa) - rozwój usług zdrowia
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
92
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 3. PODSTAWOWE ZAŁO śENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______
- rozwój systemów informacyjnych dla mieszka ńców i warunków rozwoju kontaktów społecznych
3.3 Wnioski do Studium
Przyj ęte kierunki działa ń powinny znale źć oparcie w opracowaniach planistycznych dla których znaczenie fundamentalne ma Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Rozwoju Gminy. St ąd w opracowaniu tym proponuje si ę przeło Ŝenie formuły celów na ład przestrzenny w nast ępuj ących sferach: - ład funkcjonalno-organizacyjny - ład estetyczny - ład ekologiczny - ład w zakresie jednolito ści standardów - ład przestrzenno-architektoniczny
Oczywist ą rzecz ą jest, Ŝe wszystkie te elementy wzajemnie si ę uzupełniaj ą i dopiero kompleksowe przeniesienie zało Ŝonych w Studium standardów i działa ń do planów zagospodarowania przestrzennego mo Ŝe przynie ść oczekiwany efekt rozwojowy gminy.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
93
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 4. KIERUNKI ZAGOPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______
4. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Ustalone działania na rzecz rozwoju gminy wynikaj ą z zało Ŝenia wła ściwej harmonijno ści i równowagi cało ści jej organizmu. Przewidywane do osi ągni ęcia cele wymagaj ą jednak nie zawsze jednakowej intensywno ści tych działa ń we wszystkich dziedzinach. W sytuacji istnienia do ść du Ŝych potrzeb dla zaspokajania, a szczególnie dla osiągni ęcia zało Ŝonych standardów Ŝycia w gminie – konieczne jest ustalenie kierunków i kolejno ści post ępowania. Z tego powodu przyj ęto na wej ściu do ustalenia kierunków polityki przestrzennej dziedziny i zadania priorytetowe dla rozwoju gminy oraz zało Ŝono osi ągni ęcie w niej okre ślonych standardów Ŝycia. Bior ąc pod uwag ę polityk ę rozwojow ą zapisan ą w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego oraz w dokumentach planistycznych s ąsiednich miast i gmin stwierdzi ć nale Ŝy, Ŝe warunki rozwojowe gminy Rybczewice w du Ŝym stopniu zostały zdeterminowane, a standardy nie mog ą odbiega ć od poziomów analogicznych obszarów w województwie.
Priorytety rozwojowe
Kryterium wyboru priorytetów jest potrzeba likwidacji słabych stron gminy a zwłaszcza ogranicze ń w otwarciu jej na przyj ęcie nowych funkcji wzmacniaj ących ekonomicznie, oraz efektywne wykorzystanie walorów krajobrazowych gminy – jako terenów rekreacyjnych dla mieszka ńców aglomeracji lubelskiej.
Ustala si ę nast ępuj ące priorytety: - tworzenie kompleksowych systemów podbudowy ekonomicznej i organizacyjnej dla realizacji inwestycji podnosz ących rang ę gminy i wspieraj ących istniej ące i nowe formy działalno ści gospodarczej - tworzenie warunków technicznych (w tym rozbudowa infrastruktury technicznej) dla racjonalnego i zrównowa Ŝonego rozwoju struktury gminy przy zapewnieniu poprawy standardów istniej ących ju Ŝ wsi i zespołów mieszkaniowych - stworzenie dobrej gospodarki nieruchomo ściami i zasobami gminy – w tym budowa bazy o światowej i sportowej ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
94
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
5. POLITYKA PRZESTRZENNA
5.1 Główne czynniki rozwojowe i przekształce ń
Gmina Rybczewice aczkolwiek jest typow ą gmin ą wiejsk ą, to jednak funkcja rolna nie stanowi dla niej jedynego, a nawet głównego czynnika rozwojowego. Wzrost opłacalno ści produkcji rolnej nie jest mo Ŝliwy bez ingerencji rz ądu i sytuacja, kiedy rolnictwo stanowiło główn ą funkcj ę w obszarze gminy nale Ŝy do przeszło ści. Wi ększo ść jednak powierzchni gminy stanowi ą gleby wysokich klas, które jednak uległy znacznemu rozdrobnieniu areałów. Pomimo znacznego spadku zainteresowania ze strony nawet samych wła ścicieli gruntów rozwojem rolnictwa –tzw. rolna przestrze ń produkcyjna w gminie podlega ochronie i mo Ŝliwo ści dalszych wył ącze ń gruntów z produkcji rolnej na rzecz funkcji nierolniczych zostały znacznie ograniczone. Atrakcyjno ść przyrodniczo-krajobrazowa tworzy dla gminy Rybczewice mo Ŝliwo ści rozwoju funkcji komplementarnych dla ludno ści miejskiej Lublina i Świdnika: - tworzenie zaplecza rekreacyjnego dla mieszka ńców miast z mo Ŝliwo ści ą realizacji tzw. drugich domów lub poprzez tworzenie kompleksów rekreacyjnych szczególnie w oparciu o las i doliny rzek . Szczególnie atrakcyjne pod tym wzgl ędem s ą miejscowo ści: Pilaszkowice Pierwsze, Pilaszkowice Drugie i Bazar.
5.2 Struktura funkcjonalno-przestrzenna
5.2.1 Zasady rozwoju i zagospodarowania głównych jednostek strukturalnych 5.2.1.1 Układ osadniczy Studium zakłada kontynuacj ę dotychczasowych tendencji rozwoju poszczególnych elementów struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy przede wszystkim w zakresie funkcji osiedle ńczej gdzie podstaw ą s ą historycznie wykształcone wsie jednorz ędowe W odniesieniu do pojedynczej zabudowy lub usytuowanej gniazdowo na obszarach obj ętych w niniejszym studium polityk ą ochrony lub przekształce ń obowi ązuj ą zasady dostosowania zagospodarowania do funkcji stref:
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
95 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- zabudowa istniej ąca na obszarach ochrony i wzbogacenia krajobrazu otwartego jest wskazana do adaptacji w granicach siedliska oraz tworzenia pier ścieni zieleni osłonowej, - na terenach zabudowy mieszkalnej zagrodowej dopuszcza si ę lokalizacj ę usług nieuci ąŜ liwych, zabudowy letniskowej i rekreacyjnej,. - zabudowa istniej ąca na obszarze wskazanym do rewitalizacji i rekultywacji w granicach ESOCH (głównie dotyczy to zabudowy połoŜonej w dnach dolin rzecznych, mo Ŝe by ć adaptowana do amortyzacji (bez prawa rozbudowy i modernizacji), - zabudowa mieszkaniowa poło Ŝona w strefach uci ąŜ liwo ści obiektów i urz ądze ń mo Ŝe by ć adaptowana pod warunkiem, Ŝe jest mo Ŝliwe zmniejszenie tych uci ąŜ liwo ści przez zastosowanie środków technicznych lub przekształcenie zagospodarowania w otoczeniu budynków mieszkalnych (zadrzewienia i zalesienia).
Generalnie zatem przebudowa systemu wiejskich jednostek osadniczych na obszarze gminy, pełni ących głównie funkcje obsługi rolnictwa winna sprowadza ć si ę do tworzenia zespołów zwartej zabudowy z wykształconymi centrami usługowymi (usługi podstawowe). W zabudowie wsi, poza obszarami dla których okre ślono poza rolniczy kierunek rozwoju, winno dominowa ć budownictwo zagrodowe. Na obszarze gminy obowi ązywa ć powinna zasada mo Ŝliwo ści kontynuowania ci ągów dróg jako ci ągłego systemu wsi jednorz ędowych wg aktualnych potrzeb gminy.
5.2.1.2 Obszary aktywno ści gospodarczej Analizuj ąc zapocz ątkowane na obszarze gminy Rybczewice procesy inwestycyjne w zakresie inwestycji pozarolniczych stwierdzono, Ŝe poza nielicznymi wyj ątkami (wynikaj ącymi najcz ęś ciej z adaptacji dla nowych funkcji obiektów istniej ących) generalnie obiekty te grupuj ą si ę na obszarze poło Ŝonym w rejonie o środka gminnego. W studium przyj ęto jako uzasadnione kontynuowanie tej tendencji i uzupełnianie sieci usług w innych jednostkach osadniczych wg potrzeb. W realizacji nowej zabudowy, a tak Ŝe przy przekształcaniu istniej ącej nale Ŝy uwzgl ędnia ć jej ekspozycyjno ść , co powinno znale źć wyraz w projektowaniu architektury o wysokich walorach nie tylko samych obiektów, ale i ich otoczenia.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
96 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Poza wy Ŝej opisan ą stref ą intensywnego rozwoju aktywno ści gospodarczej wykształca si ę równie Ŝ ci ąg aktywno ści usługowo-rzemie ślniczej towarzysz ącej pasmu osadniczemu wzdłu Ŝ doliny Giełczwi. Obiekty te lokowane s ą najcz ęś ciej wzdłu Ŝ drogi wojewódzkiej na kierunku do śółkiewki.
Niezale Ŝnie od powy Ŝszych koncentracji na obszarze gminy istniej ą nieliczne obiekty produkcyjno-usługowo-rzemie ślnicze świadcz ące usługi dla mieszka ńców gminy i produkcj ę rzemie ślnicz ą. Bior ąc pod uwag ę do ść skromne wyposa Ŝenie gminy w miejsca pracy nale Ŝy zabezpieczy ć tym obiektom jak najlepsze mo Ŝliwo ści funkcjonowania i rozwoju. Powinno si ę to odbywa ć oczywi ście przy zachowaniu zasad wynikaj ących z ustalonych stref polityki przestrzennej.
5.2.1.3 Obszary o funkcji rekreacyjnej W studium przyj ęto przekształcenia na funkcje rekreacji terenów zabudowy zagrodowej, istniej ących na obszarach atrakcyjnych krajobrazowo.. Do takich obszarów nale Ŝą wsie poło Ŝone w dolinie Giełczwi oraz Izdebno . Uzupełnieniem programu rekreacji na obszarze gminy jest planowany system ście Ŝek rowerowych wi ąŜą cych najatrakcyjniejsze widokowo tereny, poło Ŝone poza drogami tranzytowymi i obiekty o warto ściach kulturowych, umo Ŝliwiaj ące penetracj ę gminy i wi ąŜą ce z obszarami s ąsiednimi. Jednym z warunków podniesienia atrakcyjno ści gminy jako obszaru zamieszkiwania i inwestowania jest oprócz budowy systemów infrastrukturalnych podniesienie walorów krajobrazu, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów historycznych, okre ślaj ących to Ŝsamo ść gminy, głównie zespołu dworsko-parkowego w Rybczewicach a tak Ŝe nielicznych obiektów zainteresowania i ochrony konserwatorskiej. Funkcj ę rekreacyjn ą przyj ęto w gminie jako czynnik rozwojowy przede wszystkim maj ąc na wzgl ędzie jej bezpo średnie s ąsiedztwo i zwi ązki z przyległymi obszarami le śnymi
5.2.2 Polityka strefowa Dla odzwierciedlenia uwarunkowa ń, predyspozycji i ogranicze ń rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej, wynikaj ących z ró Ŝnych dziedzin i przeprowadzonych analiz ustala si ę STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ. Ramy tej polityki ustala si ę w studium przyjmuj ąc generalne zasady tworzenia stref: ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
97 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- strefy kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej w oparciu o przesłanki przyrodnicze 1. Krzczonowski Park Krajobrazowy z otulin ą 2. Ekologiczny System Obszarów Chronionych strefy ochrony warto ści kulturowych 1. strefa ochrony krajobrazu kulturowego obejmuj ąca obszary: - w bezpo średnim s ąsiedztwie obszarów i obiektów wpisanych do rejestru zabytków - wyst ępowania obiektów o wyj ątkowych warto ściach dla to Ŝsamo ści kulturowej gminy: np. zespołów zabudowy historycznej (rezydencjonalnej i folwarcznej), d. parków dworskich, obszarów wsi o du Ŝym nasyceniu zabytkowym budownictwem drewnianym. 2. strefa ograniczonej obserwacji archeologicznej – stanowiska archeologiczne - strefy kształtowania infrastruktury technicznej 1. strefy ochrony po średniej zewn ętrznej uj ęć wody 2. strefy promieniowania elektroenergetycznego od linii energetycznych wysokiego napi ęcia 3. strefy bezpiecze ństwa od gazoci ągów wysokopr ęŜ nych - strefy intensywnego rozwoju funkcji osadniczych 1. strefa intensywnej urbanizacji wzdłu Ŝ doliny Giełczwi i Radomirki 2. strefa aktywno ści gospodarczej w rejonie o środka gminnego
Warunki zagospodarowania i u Ŝytkowania terenów w w/w strefach okre ślone zostały w działach bran Ŝowych.
5.3 Główne zasady polityki przestrzennej 5.3.1 Zasady ochrony i realizacji zagospodarowania przestrzennego Studium przyjmuje 2 podstawowe rodzaje narz ędzi dla realizacji zagospodarowania przestrzennego: - narz ędzia planistyczne wprowadzenie polityk strefowych delimitacje obszaru gminy na obszary inwestycyjne i woln ą przestrze ń produkcyjn ą podlegaj ącą ochronie ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
98 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- narz ędzia kompetencyjne ustawowe ustalenia bran Ŝowych polityk rozwojowych narz ędzia finansowe –zastosowane dla wspomo Ŝenia rozwoju terenów ochrona wynikaj ąca z uregulowa ń ustawowych i aktów prawnych wy Ŝszego rz ędu.
Narz ędzia te powinny uzupełnia ć si ę i doprowadzi ć do stworzenia dokumentów planistycznych w formie planów zagospodarowania przestrzennego, które b ędą dalsz ą podstaw ą dla działa ń realizacyjnych. Przy projektowaniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy nale Ŝy uwzgl ędnia ć nast ępuj ące zasady kształtowania przestrzeni i struktury gminy:
Zasada koncentracji zabudowy Jest to podstawowa zasada urbanistyczna wynikaj ąca z przesłanek funkcjonalno- przestrzennych, ochrony gruntów rolnych, infrastrukturalnych i ekonomicznych. Ma ona swoje odzwierciedlenie w bran Ŝowych aktach prawnych. Przestrzeganie tej zasady w procesie realizacyjnym jest podstawowym warunkiem zachowania ładu przestrzennego oraz optymalizacji ekonomicznej finansowania inwestycji z bud Ŝetu gminy. Z tym, Ŝe na terenach rolnych w istniej ących siedliskach zwi ązanych z prowadzeniem gospodarstw ogrodniczych i rolnych – dopuszcza si ę przebudow ę istniej ących budynków mieszkalnych w celu poprawy standardów zamieszkiwania oraz wymian ę substancji w istniej ących budynkach mieszkalnych w przypadku stanu technicznego uniemo Ŝliwiaj ącego prawidłowe u Ŝytkowanie oraz lokalizacj ę nowej zabudowy.
Zasada komplementarno ści funkcjonalno-przestrzennej Polega ona na wyposa Ŝeniu planistycznym jednostek strukturalnych w niezbędny zestaw usług publicznych i komercyjnych dla obsługi mieszka ńców.
Zasada segregacji funkcji Ustanawia ona mo Ŝliwo ść lokalizacji wszelkich form działalno ści gospodarczej o charakterze usługowym, których uci ąŜ liwo ści nie wykraczaj ą poza granice działki w strukturze osiedli mieszkaniowych, natomiast produkcyjne formy działalno ści gospodarczej o ró Ŝnej uci ąŜ liwo ści dopuszcza si ę wył ącznie na wyznaczonych terenach. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
99 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Zasada wzbogacania ekologii krajobrazu Polega ona na standaryzacji zagospodarowania działki budowlanej. Co najmniej 50% działki powinno by ć przeznaczone pod powierzchni ę biologicznie czynn ą (ró Ŝne formy zieleni ozdobnej i u Ŝytkowej).
Zasada le śnej rekultywacji terenów zdegradowanych Oznacza ona i Ŝ na terenie gminy ustanawia si ę le śną rekultywacj ę terenów zdegradowanych, je Ŝeli nie mog ą by ć one zagospodarowane dla potrzeb rolnych.
5.3.2 Podstawowe zasady zagospodarowania 5.3.2.1 Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego
Kierunki rozwoju przestrzennego Wychodz ąc z konstytucyjnej zasady rozwoju zrównowa Ŝonego, w Studium okre śla si ę przyrodnicze kierunki rozwoju jako równorz ędny element zagospodarowania przestrzennego z innymi działami gospodarki. W odniesieniu do elementów środowiska, podlegaj ących ochronie prawnej lub wskazanych do obj ęcia tak ą ochron ą, rozwój przestrzenny podporz ądkowuje si ę zasadom i rygorom wynikaj ącym z przepisów szczególnych. Bior ąc pod uwag ę wnioski wynikaj ące z diagnozy stanu, sprecyzowano nast ępuj ące cele dla ochrony i kształtowania przestrzeni przyrodniczej dla potrzeb zagospodarowania obszaru gminy Rybczewice. Uznaje si ę za niezb ędne: − zachowanie walorów przyrodniczych gminy i ich ochron ę przed degradacj ą, − okre ślenie kierunków wzbogacania ekologicznego gminy, − okre ślenie form ochrony prawnej i planistycznej dla terenów o najwy Ŝszych walorach środowiska przyrodniczego, − okre ślenie optymalnych uwarunkowa ń dla rozwoju ró Ŝnych form działalno ści gospodarczej, − okre ślenie przyrodniczych kierunków powi ąza ń obszaru gminy z otaczaj ącymi obszarami otwartymi. Dla osi ągni ęcia tak okre ślonych celów ustanawia si ę Ekologiczny System Obszarów Chronionych, który współtworz ą: dna dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki, lasy wraz z strefami ochrony warunków siedliskowych i dna suchych dolin. System grupuje wi ęc tereny ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
100 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______o najwy Ŝszych walorach przyrodniczych i najwy Ŝszym potencjale ekologicznym. Poprzez zachowanie ci ągło ści przestrzennej wi ąŜ e on obszar gminy z regionalnym systemem obszarów chronionych województwa lubelskiego.
Warunki wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego dla potrzeb dalszego rozwoju przestrzennego gminy O warunkach ochrony i wykorzystania przestrzeni przyrodniczej decydowa ć b ędą rygory prawne, ustanowione w przepisach szczególnych oraz predyspozycje terenów dla lokalizacji poszczególnych funkcji. Ich przeło Ŝenie na j ęzyk planistyczny skonkretyzowane zostało w postaci ustale ń polityki przestrzennej dla stref funkcjonalno-przestrzennych. Dla dalszego rozwoju gminy Rybczewice ustala si ę nast ępuj ące formy i zasady ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego.
Obszary chronione Adaptuje si ę w Studium obszary i obiekty prawnie chronione (na mocy ustawy o ochronie przyrody) i wskazane do obj ęcia ochron ą prawn ą i planistyczn ą, wyspecyfikowane w rozdziale 2.3.5. Okre ślono tam uwarunkowania w zagospodarowaniu i u Ŝytkowaniu terenów oraz rygory ochronne.
Ochrona litosfery Na obszarze gminy Rybczewice wyst ępuje fragment udokumentowanego zło Ŝa surowców węglanowych (opoki) „Fajsławice-Karczew” dla przemysłu cementowego. Zło Ŝe jest niekolizyjne i nieeksploatowane. Na obszarze zło Ŝa wyklucza si ę wszelkie formy zagospodarowania kubaturowego. Warto podkre śli ć, i Ŝ na obszarze gminy istnieją mo Ŝliwo ści udokumentowania złó Ŝ surowców mineralnych (obszary prognostyczne) kruszywa naturalnego i surowców ilastych do produkcji ceramiki budowlanej. Z uwagi jednak na ich wyst ępowanie, cz ęś ciowo, na obszarze Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, nie byłaby moŜliwa eksploatacja na skal ę przemysłow ą. Dla ochrony litosfery niezb ędna jest rekultywacja le śna dzikich wyrobisk eksploatacyjnych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
101 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Ochrona pedosfery W zwi ązku z wyst ępowaniem na obszarze gminy gleb o wysokich walorach agroekologicznych (II – III klasa), podlegaj ących ochronie na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych dla dalszego rozwoju układu osadniczego uznaje si ę za niezb ędne: − oszcz ędne gospodarowanie zasobami glebowymi najwy Ŝszych klas bonitacyjnych, przeznaczaj ąc je pod zabudow ę tylko w sytuacjach kontynuacji rozwoju istniej ących wsi, − popraw ę kultury u Ŝytkowania rolnego gruntów, w tym przeciwdziałanie procesom erozji gleb zagro Ŝonych erozj ą siln ą, zwłaszcza w strefach stokowych dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki, głównie poprzez wła ściw ą kultur ę u Ŝytkowania rolnego gruntów, a w przypadku wypadania gruntów z z u Ŝytkowania rolnego poprzez zalesienia . − nieu Ŝytki rolnicze i gleby najsłabsze (V-V1 klasa) o ile nie s ą u Ŝytkowane rolniczo, wskazuje si ę do zalesienia, lub do rozwoju ró Ŝnych form zainwestowania pod warunkiem, i Ŝ nie spowoduje to rozpraszania zabudowy. Jest to zasada niezwykle istotna przy niskiej lesisto ści terenu. Rekultywacja le śna stanowi ć powinna element wzbogacenia krajobrazu, − preferowanie i tworzenie warunków dla rozwijania ekologicznych metod produkcji rolnej, − przywracanie walorów agroekologicznych gleb poprzez wapnowanie gleb zakwaszonych.
Ochrona powietrza Dobry stan higieny atmosfery nie wymaga radykalnych działa ń w tym zakresie. Poniewa Ŝ jednak istniej ą korzystne warunki dla dalszego rozwoju gazyfikacji, nale Ŝy ten proces przyspieszy ć. Ponadto: − preferuje si ę stosowanie (tam gdzie nie ma gazu) paliw niskoemisyjnych i gazu bezprzewodowego, − niezb ędne jest ograniczanie emisji z zakładów, rzemie ślniczych i usługowo- administracyjnych, − na obszarze gminy dopuszcza si ę lokalizacje zakładów działalno ści gospodarczej, których uci ąŜ liwo ści ponadnormatywne nie przekraczaj ą granic posiadanej działki.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
102 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Ochrona przed hałasem Hałas jest jednym z podstawowych parametrów stanu sanitarnego środowiska, wykazuj ącym tendencj ę wzrostow ą wraz ze wzrostem nat ęŜ enia ruchu samochodowego. Dla poprawy klimatu akustycznego: − niezb ędne jest przestrzeganie zasad lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, zawartych w wytycznych projektowania dróg, wydanych przez resort komunikacji. Dotyczy to zwłaszcza strefy wzdłu Ŝ drogi wojewódzkiej nr 837, − w zabudowie zwartej wykluczenie wszelkich form działalno ści gospodarczej i usługowej, wywołuj ących ponadnormatywny poziom hałasu poza granicami posiadanej posesji.
Ochrona hydrosfery Dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed degradacj ą ustala si ę: − piln ą potrzeb ę przy śpieszenia budowy kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejno ści dla wsi poło Ŝonych na obrze Ŝu dolin rzecznych (Pilaszkowice, Bazar, Cz ęstoborowice, Rybczewice, Stryjno, Wygnanowice), − konieczno ść zachowania naturalnego przebiegu koryt rzecznych, tam gdzie jest to mo Ŝliwe, Giełczwi i Radomirki, oraz wzbogacanie ro ślinno ści przykorytowej, stanowi ącej osłon ę biologiczn ą rzek, chroni ącą je przed spływami powierzchniowymi substancji biogennych, − zakaz odprowadzania ścieków do wód i gruntu, − docelowo co najmniej II klas ę czysto ści rzek Giełczwi i Radomirki, − zakaz zabudowy den dolin rzek i terenów podmokłych ze wzgl ędu na niekorzystne warunki gruntowo-wodne i klimatyczne, a tak Ŝe ze wzgl ędu na wiosenne wezbrania wód roztopowych, − zakaz prowadzenia melioracji odwadniaj ących. Prace melioracyjne powinny by ć prowadzone na zasadzie regulacji stosunków wodnych, − sukcesywn ą likwidacj ę źródeł zagro Ŝeń wód podziemnych, głównie dzikich wysypisk śmieci, − obowi ązek ochrony istniej ącej zieleni w dnach dolin rzecznych przed jej niszczeniem i wycinaniem, − zakaz lokalizacji składowisk odpadów w dnach dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
103 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
− zakaz grodzenia stref przykorytowych rzek Giełczwi i Radomirki, utrudniaj ących konserwacje koryt rzecznych, − konieczno ść zachowania przepływów nienaruszalnych w rzekach. Warunek ten powinien by ć przestrzegany, zwłaszcza przy realizacji zbiorników wodnych, − adaptacj ę istniej ących zbiorników wodnych, − obowi ązek ochrony wszystkich źródeł i nisz źródliskowych, − zakaz lokalizowania nowych siedlisk na terenie Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegowej rzek, z wyj ątkiem obiektów słu Ŝą cych turystyce wodnej oraz gospodarce wodnej i rybackiej (Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody, art. 17 ust. q pkt 7, Dz.Urz. Nr 92 poz. 880). .
Ochrona biosfery Ochron ę i kształtowanie biosfery cz ęś ciowo omówiono przy ochronie prawnej i planistycznej. Niezale Ŝnie od tego na obszarze gminy wyst ępuje szereg cennych walorów przyrody o Ŝywionej, dla których ustala si ę: − wszystkie lasy na obszarze gminy traktuje si ę jako jeden z podstawowych składników utrzymania równowagi ekologicznej środowiska. Lasy w du Ŝej mierze decyduj ą o potencjale ekologicznym obszaru. Nale Ŝy je chroni ć przed zmian ą sposobu uŜytkowania jak i przed nadmiern ą penetracj ą turystyczn ą. Zagospodarowanie rekreacyjne lasów nale Ŝy dostosowa ć do ich chłonno ści. − potrzeb ę wzbogacenia ekologicznego obszaru gminy i wzmocnienie powi ąza ń przyrodniczych z terenami otaczaj ącymi poprzez realizacj ę ró Ŝnych form fitomelioracji. Zalesienia i zadrzewienia nale Ŝy realizowa ć w pierwszej kolejno ści na kierunkach powi ąza ń ekologicznych (pomi ędzy lasami i dnami dolin Giełczwi i Radomirki), tak Ŝe stosowa ć zalesienia i zadrzewienia stabilizuj ące skosy i strome skoki zwłaszcza w rejonie doliny Giełczwi. Poprzez tak prowadzon ą polityk ę fitomelioracji powinno nast ąpi ć wzmocnienie potencjału ekologicznego gminy jak równie Ŝ wzmocnienie ekologiczne korytarzy wi ąŜą cych doliny rzek w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym. − niezb ędne jest obj ęcie ochron ą cennych gatunków ro ślin i zwierz ąt, wyst ępuj ących na terenach, dla których nie tworzy si ę form ochrony prawnej w rozumieniu ustawy
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
104 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
o ochronie przyrody. Ochrona taka powinna polega ć na utrzymaniu dotychczasowego sposobu u Ŝytkowania terenów, na których te ro śliny i zwierz ęta wyst ępuj ą. Tymi terenami, głównie s ą lasy z ich obrze Ŝami, dna dolin rzecznych, stawy hodowlane i inne zbiorniki wodne. − niezb ędne jest przeciwdziałanie przekształcaniu u Ŝytków zielonych wyst ępuj ących w dnach dolin rzecznych na pola uprawne, a przywracanie ich na terenach ju Ŝ przekształconych. − obowi ązek ochrony drzew przydro Ŝnych oraz drzew ozdobnych wyst ępuj ących na obszarze gminy (posesje, parki, skwery, cmentarze). Poza wzgl ędami ekologicznymi współtworz ą one walory wizualno – krajobrazowe. Ma to du Ŝe znaczenie w gminie ze wzgl ędu na bardzo mał ą jej lesisto ść . − niezb ędne jest kształtowanie granicy polno-le śnej na zasadach ekologicznych, tj. z zachowaniem enklaw i polan le śnych jako miejsc siedliskowych okre ślonych grup owadów i ptaków, − zakaz lokalizacji nowej zabudowy, poza istniej ącą oraz potrzebami gospodarki le śnej i łowieckiej, − obowi ązek kształtowania struktury gatunkowej lasów, zmierzaj ącej do powi ększenia ró Ŝnorodno ści biologicznej oraz zwi ększenia odporno ści lasów na zewn ętrzne czynniki degraduj ące, − zakaz lokalizacji siedlisk w odległo ści mniejszej ni Ŝ 12 m od skraju lasu z wyj ątkiem budynków bezpo średnio zwi ązanych z gospodark ą le śną oraz obsług ą ruchu turystycznego (parkingi przyle śne, ście Ŝki rowerowe, zadaszenia turystyczne itp.) − adaptuje si ę lasy posiadaj ące status lasów glebo i wodochronnych, − adaptuje si ę parki podworskie w Wygnanowicach, Stryjnie, Rybczewicach Drugich, i Pilaszkowicach Pierwszych.
Gospodarka le śna na omawianym obszarze powinna by ć prowadzona zgodnie z planem urz ądzenia lasu. Za szczególnie istotny element ochrony lasów uznaje si ę utrzymanie wła ściwych stosunków wodnych w lasach wodochronnych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
105 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Ochrona krajobrazu Gmina Rybczewice charakteryzuje si ę odr ębno ści ą krajobrazow ą, wynikaj ącą z fizycznych cech podło Ŝa lessowego z bogatym urze źbieniem terenu wymaga szczególnej troski w kształtowaniu krajobrazu. Dla zachowania i wzbogacania walorów krajobrazowych w planach zagospodarowania przestrzennego nale Ŝy zwróci ć szczególn ą uwag ę na: − ochron ę rze źby terenu, a zwłaszcza w ąwozów z ich naturalnym pokryciem. Dotyczy to zwłaszcza stref zboczowych dolin Giełczwi i Radomirki, − wzbogacanie pod wzgl ędem krajobrazowym rolniczych przestrzeni otwartych nasadzeniami zieleni wysokiej. Jest to jeden z elementów wzbogacania ekologicznego obszaru, − eksponowanie terenów otwartych, otwar ć krajobrazowych i punktów widokowych, zwłaszcza na wierzchowinach osta ńcowych (Pilaszkowice Pierwsze, Bazar, Rybczewice Pierwsze, Kolonia Anusin). − zwarto ść układu osadniczego, która jest cech ą charakterystyczn ą jednostek osiedle ńczych na obszarze gminy Rybczewice. Ochrona walorów krajobrazowych wynika z rygorów ochronnych, obowi ązuj ących na obszarze Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego.
Ochrona przeciwpowodziowa Zgodnie z ustaw ą Prawo wodne (art. 66) na terenach zalewowych, które nale Ŝy uto Ŝsamia ć na zał ączniku graficznym z dnami dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki, obowi ązuje zakaz wznoszenia trwałych obiektów kubaturowych, z wyj ątkiem konstrukcji przeno śnych i łatwych do rozbiórki. Zakaz ten stanowi podstawowe kryterium ochrony przeciwpowodziowej i sprzyja dro Ŝno ści ekologicznej den dolin rzecznych.
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Przez obszar gminy przebiegaj ą linie wysokiego napi ęcia 110 kV, 220 kV.i 400 kV. W strefach oddziaływania elektromagnetycznego tych linii wyklucza si ę realizacj ę zabudowy mieszkaniowej ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia i bezpiecze ństwo ludzi oraz innych obiektów kubaturowych.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
106 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Ekologiczny System Obszarów Chronionych Ustanawia si ę Ekologiczny System Obszarów Chronionych jako ekologicznie aktywny układ przestrzenny, wi ąŜą cy ze sob ą tereny cenne przyrodniczo, wykazuj ące ci ągło ść przestrzenn ą. Podstaw ę systemu stanowi ą: dna dolin rzecznych Giełczwi i Radomirki, lasy ze strefami ochrony warunków siedliskowych w odległo ści 50 m od kraw ędzi lasu oraz suche doliny. Z systemu wyklucza si ę lokalizacj ę wszelkich obiektów zabudowy kubaturowej, za wyj ątkiem obiektów słu Ŝą cych obsłudze gospodarki wodnej, rybackiej i łowieckiej, lokalizacje składowisk odpadów i wylewisk nieczystości, sytuowanie nasypów ziemnych poprzecznie do osi dolin rzecznych oraz melioracj ę odwadniaj ącą. W systemie dopuszcza si ę mo Ŝliwo ść realizacji urz ądze ń infrastruktury technicznej oraz urz ądze ń obsługi ruchu turystycznego ( ście Ŝki dydaktyczne, spacerowe, rowerowe, konne, zadaszenia turystyczne, miejsca odpoczynku, itp.). W systemie adaptuje si ę zabudow ę mieszkaniow ą z mo Ŝliwo ści ą rozbudowy wyłącznie istniej ących siedlisk.
5.3.2.2 Ochrona środowiska kulturowego Ogólne zasady ochrony dziedzictwa kulturowego 1. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1580) ochrona zabytków polega, w szczególno ści, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo Ŝliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagro Ŝeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzie Ŝy, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; 5) kontrol ę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzgl ędnianie zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.
2. Art. 6 ust. cyt. ustawy wskazuje, które zabytki – bez wzgl ędu na stan zachowania – podlegaj ą ochronie. S ą to: 1) zabytki nieruchome, wymienione w ust. 1, b ędące w szczególno ści: - krajobrazami kulturowymi,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
107 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, - dziełami architektury i budownictwa, - dziełami budownictwa obronnego, - obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, - cmentarzami, - parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, - miejscami upami ętniaj ącymi wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji 2) zabytki archeologiczne, wymienione w ust. 3, b ędące, w szczególno ści: - pozostało ściami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, - cmentarzyskami, - kurhanami, - reliktami działalno ści gospodarczej, religijnej i artystycznej. 3. Formy ochrony zabytków s ą nast ępuj ące: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Wymienione powy Ŝej formy ochrony, uwzgl ędnione w niniejszym Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy Rybczewice, dotycz ą: - zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia - innych zabytków nieruchomych, znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków, które winny zosta ć obj ęte ochron ą w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, - cmentarzy i mogił, które winny zosta ć obj ęte ochron ą w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, - kwalifikuj ących si ę do ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego: zabytków archeologicznych, tj. pozostało ści pradziejowego i historycznego osadnictwa oraz stref zachowanego krajobrazu kulturowego. Na terenie gminy Rybczewice nie wyznaczono terenów parków kulturowych. Szczegółowe zasady ochrony dóbr kultury
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
108 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
A. Zabytki wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego (wykaz alfabetyczny): Zgodnie z obwieszczeniem Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie w sprawie wykazu zabytków nieruchomych – obiektów wpisanych do rejestru zabytków - z terenu województwa lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 220/2004 poz. 2846) na terenie gminy Rybczewice wyst ępuj ą nast ępuj ące obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego:
Cz ęstoborowice - ko ściół paraf. pw. śś . Apostołów Piotra i Pawła z wystrojem wewn ętrznym, dzwonnica-brama, kryte schody, drzewostan w gran. cmentarza ko ścielnego A/396
- stary cmentarz parafialny w gran. ogrodzenia A/948
Pilaszkowice - ko ściół filialny pw. Naj świ ętszego Serca Jezusowego, w gran. ścian zewn. (przeniesiony z Lublina) A/887
- zespół dworsko-parkowy: dwór, spichlerz, gorzelnia, kapliczka z rze źbą św. Jana Nepomucena, park A/760
Stryjno - zespół dworsko-parkowy: dwór, ogród, oficyna mieszkalna, stajnia cugowa A/715
Wygnanowice - zespół dworski: dwór, park A/766
W odniesieniu do wy Ŝej wymienionych obszarów i obiektów, zgodnie z art. 36 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, obowi ązuje uzyskanie pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków m.in. na: 1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, 2) wykonanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku, 3) prowadzenie bada ń konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru, 4) prowadzenie bada ń architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru, 5) prowadzenie bada ń archeologicznych, 6) dokonanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, 7) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposób korzystania z tego zabytku, 8) umieszczenie urz ądze ń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, 9) podejmowanie innych działa ń, które mogłyby prowadzi ć do naruszenia substancji lub zmiany wygl ądu zabytku wpisanego do rejestru. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
109 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
B. Strefy ochrony konserwatorskiej obejmuj ące obszary: 1) w bezpo średnim s ąsiedztwie obszarów i obiektów wpisanych do rejestru zabytków 2) wyst ępowania obiektów o wyj ątkowych warto ściach dla to Ŝsamo ści kulturowej gminy: np. zespołów zabudowy historycznej (rezydencjonalnej i folwarcznej), d. parków dworskich, obszarów wsi o du Ŝym nasyceniu zabytkowym budownictwem drewnianym.
Ad. 1 Ochron ą konserwatorsk ą winno zosta ć obj ęte bezpo średnie otoczenie obiektów wpisanych do rejestru zabytków, wymienionych w pkt. A – maj ące na celu osadzenie zabytkowych obiektów w atrakcyjnym (historycznym, nie przekształconym, mo Ŝliwie otwartym) kontek ście architektoniczno-przestrzennym Ad. 2 W gminie Rybczewice postuluje si ę wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy dla zespołu dworsko- parkowego i folwarcznego w Rybczewicach, wraz z alej ą Rybczewice-Pasów. (Ze wzgl ędu na walory zarówno architektoniczne, jak i krajobrazowe: park ze stawami, oraz historyczne - zespół kwalifikuje si ę do wpisania do rejestru zabytków) Na obszarze wymienionym w pkt 2 strefy, w odniesieniu do obiektów wymienionych w gminnej ewidencji zabytków, winny obowi ązywa ć ograniczenia, nakazy i zakazy wymienione w pkt C (por. poni Ŝej). Nowe inwestycje, w tym inwestycje liniowe oraz podziały działek winny by ć zaopiniowane przez LWKZ.
C. Obiekty chronione na podstawie w/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - w zwi ązku z Rozp. Ministra Kultury z dn. 6 wrze śnia 2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury (Dz.U. z 2000 r. Nr 86, poz. 965) oraz Rozporz ądzeniem z dn. 14 maja 2004 (Dz. U. Nr 124/2004 poz. 1505).
Obiekty w gminnej ewidencji zabytków winny by ć obj ęte ochron ą w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Główn ą zasad ą obowi ązuj ącą w odniesieniu do obiektów uj ętych w ewidencji winno by ć utrzymanie w dobrym stanie technicznym, u Ŝytkowanie (lub zagospodarowanie obiektów nieu Ŝytkowanych z mo Ŝliwo ści ą zmiany funkcji), adaptacja ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
110 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______maj ąca na wzgl ędzie utrzymanie zarówno zasadniczych, przes ądzaj ących o warto ści obiektu, cech architektonicznych (bryły i wystroju architektonicznego) jak i substancji. W odniesieniu do tych obiektów wymagane jest uzyskanie opinii i wytycznych konserwatorskich do wszelkich zamierze ń inwestycyjnych. Dotyczy to równie Ŝ obszaru obj ętego stref ą ochrony otoczenia obiektu zabytkowego. W przypadku konieczno ści rozbiórki obiektu figuruj ącego w gminnej ewidencji zabytków (ze wzgl ędu na stan techniczny) obowi ązuj ą zasady wynikaj ące z art. 39 ust. 3 ustawy prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 106 poz. 1126 z pó źn. zmianami). Przed dokonaniem rozbiórki obiekty winny zosta ć zinwentaryzowane.
D. Obiekty chronione na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - w zwi ązku z Rozp. Ministra Kultury z dn. 6 wrze śnia 2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury (Dz.U. z 2000 r. Nr 86, poz. 965) i Rozporz ądzenia z dn. 14 maja 2004 (Dz. U. Nr 124/2004 poz. 1505) oraz Ustawy o grobach i cmentarzach wojennych z dn. 28 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 39, poz. 311, z 1959 r. Nr 11, poz. 62 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198) .
W odniesieniu do cmentarzy obj ęte ochron ą na podstawie Ustawy o grobach i cmentarzach wojennych z dn. 28 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 39, poz. 311, z 1959 r. Nr 11, poz. 62 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198) przepisy w/w ustawy zmienione przez art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw okre ślaj ących kompetencje organów administracji publicznej - w zwi ązku z reform ą ustrojow ą pa ństwa (Dz. U. z dnia 17 sierpnia 1998 r.) m.in. stanowi ą, Ŝe: 1) Koszty utrzymania grobów i cmentarzy wojennych ponosi Skarb Pa ństwa. (art. 6 ust. 2) 2) Wojewoda mo Ŝe powierzy ć gminie obowi ązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych z jednoczesnym przekazaniem odpowiednich funduszy, o ile gmina lub powiat nie przejmie obowi ązku bezpłatnie.(art. 6 ust. 3) 3) Minister wła ściwy do spraw administracji publicznej mo Ŝe powierzy ć fundacjom, stowarzyszeniom i instytucjom społecznym, za ich zgod ą, obowi ązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych. (art. 6 ust. 4) 4) Bezpo średni dozór nad stanem grobów i cmentarzy wojennych sprawuje gmina , je Ŝeli czynno ści dozoru nie poruczono zrzeszeniom i organizacjom społecznym w my śl art. 6 ust. 4. (art.7). ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
111 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
5) Dla cmentarzy obowi ązuj ą uwarunkowania konserwatorskie jak dla obiektów architektury i budownictwa znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków.
miejscowo ść nazwa cmentarza rok zało Ŝenia uwagi Rybczewice cmentarz wojenny 1915 Okres I wojny światowej. Mogiły Ŝołnierzy armii austriackiej, znaczone Ŝeliwnymi krzy Ŝami, cmentarz zadrzewiony. Izdebno cmentarz wojenny 1914 Okres I wojny światowej. Cmentarz Ŝołnierzy niemieckich, jeden z najwi ększych na Lubelszczy źnie. . Cz ęstoborowice mogiła zbiorowa 1915 Miejsce „pochówku” (przysiółek nieznanych Ŝołnierzy o Podizdebno) niewiadomej liczbie, do którego wykorzystano such ą studni ę.
E. Stanowiska archeologiczne na obszarze gminy Rybczewice:
Wykaz stanowisk zamieszczony został na stronach 54- 57.
I. Wszelkie prace ziemne prowadzone w obr ębie pojedynczych stanowisk archeologicznych wymagaj ą uzyskania warunków konserwatorskich prowadzenia prac, które okre ślą zakres i charakter koniecznych do przeprowadzenia bada ń archeologicznych. II. Na obszarach wyst ępowania znalezisk archeologicznych ustanawia si ę stref ę ograniczonej obserwacji archeologicznej, w której: 1. Wszelkie inwestycje zwi ązane z robotami ziemnymi wymagaj ą uzyskania archeologicznych warunków konserwatorskich prowadzenia prac. 2. W przypadku realizacji liniowych sieci infrastruktury technicznej (np. linie kablowe, gazoci ągi, wodoci ągi, melioracje) oraz inwestycji kubaturowych nale Ŝy uwzgl ędni ć nadzór archeologiczny w trakcie prowadzenia prac ziemnych. III. Na obszarze całego obszaru obj ętego Studium obowi ązuj ący jest przepis art. 32 ust. 1 w/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, osoby prowadz ące roboty budowlane lub ziemne, które odkryły przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, i Ŝ jest on zabytkiem, jest obowi ązany: 1) wstrzyma ć wszelkie roboty mog ące uszkodzi ć lub zniszczy ć odkryty przedmiot, 2) zabezpieczy ć, przy u Ŝyciu dost ępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
112 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
3) niezwłocznie zawiadomi ć o tym Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo Ŝliwe Wójta Gminy Rybczewice. Jednocze śnie, poszukiwanie zabytków archeologicznych przy u Ŝyciu wszelkiego rodzaju urz ądze ń elektronicznych i technicznych – wymaga pozwolenia LWKZ (cyt. wy Ŝej art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).
5.3.2.3 Rolnicza przestrze ń produkcyjna W gminie nast ępuje wzrost zainteresowania m.in. terenami budowlanymi, mo Ŝliwo ści ą prowadzenia działalno ści gospodarczej i rozwój funkcji poza rolniczych spowoduje, Ŝe w okresie 10-15 lat z ogólnej powierzchni u Ŝytków rolnych ub ędzie ok. 5%. Na podstawie uwarunkowa ń rozwoju aglomeracji przewiduje si ę mo Ŝliwo ść wzrostu ubytku powierzchni rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Powinny to równowa Ŝyć w znacznie wi ększej skali korzystne zmiany w strukturze u Ŝytkowania gruntów, obejmuj ące wzrost udziału gospodarstw du Ŝych i specjalistycznych. Najlepsze jako ściowo gleby (prawnie chronione klasy I-IV) powinny podlega ć ochronie. Funkcje terenochłonne z uwagi na przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych (równie Ŝ z uwagi na koszty zwi ązane ze zmian ą przeznaczenia) powinny by ć lokalizowane na gruntach klasy V-VI – pod warunkiem, Ŝe nie spowoduje to rozpraszania zabudowy. Wraz z rozwojem funkcji nierolniczych nale Ŝy podejmowa ć działania umo Ŝliwiaj ące uzyskanie takiego stanu środowiska, który pozwoliłby na produkcj ę zdrowej Ŝywno ści, zwłaszcza do spo Ŝycia w stanie nieprzetworzonym. Działania zmierzaj ące do poprawienia warunków dla produkcji rolniczej musz ą by ć prowadzone nie tylko w sferze kompleksu gospodarki Ŝywno ściowej, ale przede wszystkim w tych dziedzinach – w obr ębie innych działów – które wprowadzone na tereny rolne mog ą powodowa ć komplikacje i ograniczenia dla sposobu u Ŝytkowania rolniczego i kierunków produkcji rolnej. Jednocześnie technologie stosowane w rolnictwie nie powinny ogranicza ć innych form działalno ści, a przede wszystkim nie powodowa ć pogorszenia warunków Ŝycia w otoczeniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej. O przyj ętej strukturze upraw i stosowanych technologiach decydowa ć b ędzie głównie rynek. Zasadnicz ą, stosowan ą technologi ą b ędzie rolnictwo intensywne z zastosowaniem nawo Ŝenia mineralnego i chemicznej ochrony ro ślin. Istnieje potrzeba i odpowiednie uwarunkowania do wprowadzenia rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego, które mo Ŝe by ć alternatyw ą rozwoju gospodarstwa rodzinnego o mniejszym areale. O mo Ŝliwo ściach wdro Ŝenia technologii rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, tak
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
113 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______szeroko propagowanych przez przyrodników, zdecyduje przede wszystkim efektywno ść tego kierunku produkcji, w tym zapotrzebowanie na produkty zdrowej Ŝywno ści oraz warunki ich zbytu po cenach adekwatnych do poniesionych kosztów i nakładów pracy. Zasoby siły roboczej w rolnictwie pozwalaj ą na podj ęcie technologii proekologicznych. Gmina ma bardzo du Ŝe mo Ŝliwo ści produkcyjne, wykorzystanie których zale Ŝeć b ędzie m.in. od kompleksu zabiegów proekologicznych, restrukturyzacji struktury agrarnej, ale tak Ŝe od poprawy zabiegów agrotechnicznych. Struktura agrarna w gminie jest gorsza ni Ŝ w województwie, znaczny odsetek gospodarstw nie spełnia wymogów gospodarstwa towarowego. Zmiany społeczno-gospodarcze w kraju, konieczno ść dostosowywania do norm europejskich spowoduje, Ŝe cz ęść gospodarstw ulegnie likwidacji. Szacuje si ę, Ŝe działy specjalne produkcji rolnej pozwol ą na utrzymanie 4 osobowej rodziny ju Ŝ przy powierzchni 3 ha, natomiast gospodarstwa o profilu ogólnorolnym powinny w nieodległym czasie osi ągn ąć powierzchni ę ok. 20 ha, by zapewni ć utrzymanie takiej samej rodzinie. Pomimo niekorzystnych tendencji w strukturze agrarnej nale Ŝy oczekiwa ć pozytywnych efektów restrukturyzacyjnych – ich podstawow ą baz ą mog ą by ć: dobre wyposa Ŝenie w budynki gospodarcze, w sprz ęt i maszyny, stosunkowo młoda struktura wieku ludno ści. Istniej ą przesłanki, by s ądzić, Ŝe funkcja rolnicza wzmocni swoj ą efektywno ść na cało ści obszaru gminy. W obszarze gminy, ze wzgl ędu na cechy i walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinna obowi ązywa ć racjonalna i oszcz ędna gospodarka u Ŝytkami rolnymi. Jednym ze sposobów poprawy efektywno ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest zmiana w strukturze uŜytkowania ziemi: wzrost zadrzewie ń o funkcjach glebochronnych i przeciwerozyjnych oraz terenów zielonych. Tereny najni Ŝszych klas bonitacyjnych (je śli wypadn ą z produkcji rolnej) oraz gleby zdegradowane i nieu Ŝytki, o ile nie s ą wykorzystywane dla potrzeb zwi ązanych z zainwestowaniem, nale Ŝy bezwzgl ędnie przeznaczy ć pod zalesienie lub inne cele ekologiczne. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe w tym obszarze – mał ą lesisto ść , du Ŝe przestrzenie otwarte – zwi ększenie powierzchni u Ŝytków zielonych ma swoje uzasadnienie (poza gospodarczym) – ekologiczne, klimatyczne i krajobrazowe. W uwarunkowaniach rozwoju rolnictwa wyst ępuj ą tak Ŝe inne czynniki ograniczaj ące jego modernizacj ę, których przełamanie lub zmiana jest niezb ędna dla poprawy szans ekonomicznych gospodarstw rolnych. Nale Ŝą do nich: - słaba infrastruktura techniczna wi ększo ści wsi i terenów wiejskich (niedorozwój sieci kanalizacyjnej, brak sieci kanalizacji zbiorowej i oczyszczalni ścieków, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
114 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- niskie dochody ludno ści rolniczej, utrudniaj ące inwestowanie, - trudno ści w zbyciu produktów rolnych, - likwidacja i powszechny stan upadku o środków (terenów) obsługi rolnictwa. Działania strategiczne gminy winny by ć ukierunkowane na wspieranie: - zrzeszania si ę producentów rolnych – celem tworzenia silnej bazy produkcyjnej i inwestycyjnej, - procesów rekonstrukcji rolnictwa w celu zwi ększenia jego towarowo ści, - organizacji giełd i terenów urz ądzonych dla obsługi rolnictwa.
Poprawa mo Ŝliwo ści i warunków zbytu mo Ŝe mie ć miejsce przy wła ściwym dost ępie gospodarstw do rynku zbytu – jedn ą z głównych dróg jest organizacja giełd rolnych i towarzystw gospodarczych. W przyszło ści wa Ŝną rol ę odgrywa ć te Ŝ powinna spółdzielczo ść rolników. Grupom takim niezale Ŝnie od nazwy, powinno udziela ć si ę pomocy doradczej i finansowej. Przeobra Ŝenia w rolnictwie trzeba traktowa ć jako zjawisko konieczne; chocia Ŝ będzie długotrwałe, kosztowne i mo Ŝe powodowa ć dalszy przej ściowy regres.
Do okre ślonych ekologicznych wymogów gospodarowania nale Ŝy dostosowa ć cał ą infrastruktur ę rolnictwa oraz sposób zagospodarowania i urz ądzenia obszarów wiejskich. Chodzi tu m.in. o: - mechanizacj ę procesów produkcyjnych w rolnictwie, - zaplecze techniczne, - budownictwo inwentarskie, - zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wod ę.
W obsłudze gospodarki rolnej powinno d ąŜ yć si ę do utrzymania zorganizowanych form zaplecza i terenów obejmuj ących zainwestowanie: baz, składów, magazynów, chłodni, suszarni i elewatorów, drobnego przetwórstwa i innych składników niezb ędnego maj ątku trwałego i obiektów zwi ązanych z potrzebami.
Ze wzgl ędu na du Ŝe zró Ŝnicowanie ekspozycyjne obszaru gminy istniej ą korzystne warunki dla rozwoju produkcji ziół. W strategii rozwoju rolnictwa nale Ŝy ten kierunek produkcji specjalistycznej bra ć szczególnie pod uwag ę.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
115 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
5.3.2.4 System transportowy
Komunikacja drogowa. Dla usprawnienia zewn ętrznych powi ąza ń gminy zakłada si ę modernizacj ę i przebudow ę istniej ącej drogi wojewódzkiej nr 837 do parametrów techniczno – uŜytkowych przewidzianych dla drogi klasy G, która wymaga ć b ędzie poszerzenia istniej ącego pasa drogowego umo Ŝliwiaj ącego wykonanie zatok autobusowych, chodników, ście Ŝek rowerowych i systemu odwodnienia. Zewn ętrzne powi ązania gminy b ędą równie Ŝ realizowane przez drogi powiatowe. Na terenie gminy adaptuje si ę istniej ące przebiegi dróg powiatowych. Zakłada si ę modernizacj ę i przebudow ę istniej ących dróg powiatowych o nawierzchni twardej oraz budow ę nawierzchni twardej na odcinkach o nawierzchni gruntowej w parametrach techniczno – uŜytkowych przewidzianych dla dróg klasy Z i L. Powi ązania komunikacyjne wewn ątrz gminy b ędą realizowane poprzez sie ć dróg gminnych oraz projektowane nowe przebiegi zwi ązane z obsług ą nowych terenów przeznaczonych pod zainwestowanie i istniej ącej rozproszonej zabudowy zagrodowej Nieprzekraczalne minimalne odległo ści obiektów budowlanych od dróg publicznych przyj ąć nale Ŝy zgodnie z ustaw ą o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. (Dz. U. Nr 14 z dnia 15 kwietnia 1985 r. poz. 60 - z pó źn. zm.). Nowo wznoszone w s ąsiedztwie dróg publicznych budynki mieszkalne i przeznaczone na pobyt ludzi winny spełnia ć wymagania okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75 z dn. 15.06.2002 poz. 690 z pó źn. zm.).
Komunikacja publiczna. Przewozy pasa Ŝerskie wewn ątrz i na zewn ątrz gminy b ędą realizowane trasami komunikacji zbiorowej autobusowej. Uzupełniaj ącą rol ę w obsłudze gminy w relacjach wewn ętrznych pełni ć b ędzie podsystem rowerowy.
Techniczne zaplecze motoryzacji. Stacje paliw. Adaptuje si ę istniej ącą stacj ę paliw oraz dopuszcza si ę lokalizacj ę nowych na terenach gdzie będą spełnione przepisy szczegółowe przewidziane dla stacji paliw. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
116 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Stacje obsługi samochodów. Adaptuje si ę istniej ące zakłady rzemie ślnicze świadcz ące usługi w zakresie obsługi samochodów i maszyn rolniczych oraz przewiduje si ę mo Ŝliwo ść lokalizacji nowych obiektów w zale Ŝno ści od potrzeb na terenach przewidzianych pod aktywizacj ę gospodarcz ą oraz w terenach zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej, na których przewiduje si ę dopuszczenie usług.
Parkowanie. Parkowanie samochodów przewiduje si ę na terenach działek przewidzianych pod ró Ŝne formy zabudowy. Za główn ą zasad ę polityki parkingowej nale Ŝy przyj ąć takie uwarunkowanie dla realizacji ka Ŝdego obiektu mieszkalnego, usługowego, miejsc pracy, które rozwi ązywa ć będzie problem miejsc do parkowania w ilo ści niezb ędnej do jego funkcjonowania.
5.3.3.5. Infrastruktura techniczna
Elektroenergetyka Cele wiod ące rozwoju systemu elektroenergetycznego - poprawa pewno ści zasilania - zwi ększenie mo Ŝliwo ści przesyłu mocy i energii elektrycznej - podniesienie standardów zaopatrzenia odbiorców w energi ę elektryczn ą
Kierunki rozwoju systemu elektroenergetycznego Przyjmuje si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju systemu elektroenergetycznego : - budowa linii napowietrznej 400 kV relacji GSZ Lublin 400-Zamo ść Mokre - realizacja w rejonie m. Stryjno Głównego Punktu Zasilaj ącego GPZ Stryjno - budowa linii napowietrznej 110 kV zasilaj ącej GPZ Stryjno relacji GPZ Biskupice – GPZ Stryjno – GPZ Bychawa. Linia napowietrzna 110 kV przez teren Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego przebiega ć b ędzie obok istniej ącej linii napowietrznej 220 kV w jej strefie uci ąŜ liwo ści. - adaptacja istniej ącej linii napowietrznej 220 kV relacji GSZ Lublin Abramowice – Zamo ść
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
117 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- adaptacja istniej ących linii napowietrznych średniego napi ęcia nie koliduj ących z docelowym zagospodarowaniem terenu . - dla adaptowanych i projektowanych linii napowietrznych wyznacza si ę strefy uci ąŜ liwo ści zgodne z : a) Rozporz ądzeniem Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 r. w sprawie obowi ązku stosowania niektórych Polskich Norm ( Dz.U. nr 22 , poz 209 ) w zakresie obowi ązku stosowania PN-E-05100 z 1998 r. Elektroenergetyczne linie napowietrzne . Projektowanie i budowa . b) Rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 11 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska , dopuszczalnych poziomów promieniowania , jakie mog ą wyst ępowa ć w środowisku oraz wymaga ń obowi ązuj ących przy wywkonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania ( Dz.U. nr 107 poz. 676 ) . c) Ustawa z dnia 16.10.1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2001 r. , nr 99 , poz. 1079 z pó źniejszymi zmianami ) .
Dla linii napowietrznych WN i SN przewiduje si ę strefy : a) dla linii 400 kV – 2x40m b) dla linii 220 kV – 2x35 m. c) dla linii 110 kV – 2x20 m. d) dla linii SN-15 kV – 2x7,5 m. Ewentualna zmiana zasad u Ŝytkowania terenu pod liniami oraz w strefie ochronnej wymaga uzgodnienia z odpowiednim terytorialnie Zakładem Energetycznym .
Rozbudowa sieci średniego napi ęcia i niskiego napi ęcia w tym przył ączy w wykonaniu napowietrznym lub kablowym na terenach nowego zainwestowania oraz terenach posiadaj ących niedostateczn ą ich g ęsto ść .
Budowa stacji transformatorowych w wykonaniu słupowym lub wn ętrzowym na terenach nowego zainwestowania oraz terenach posiadaj ących niedostateczn ą ich g ęsto ść .
Telekomunikacja Cele wiod ące systemu telekomunikacyjnego ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
118 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- poprawa standardów ł ączno ści telefonicznej - pełne zaspokojenie potrzeb na ł ącza telefoniczne - rozwój usług ponadpodstawowych
Kierunki rozwoju systemu telekomunikacyjnego - rozbudowa urz ądze ń telekomunikacyjnych (central, stacji bazowych) w celu umo Ŝliwienia docelowego zaspokojenia potrzeb - rozbudowa na terenach nowego zainwestowania oraz na terenach posiadaj ących niedostateczn ą g ęsto ść , sieci telekomunikacyjnych magistralnych i rozdzielczych w postaci kabli telefonicznych doziemnych lub na terenach o du Ŝej g ęsto ści zabudowy kanalizacji telefonicznej . - rozwój usług ponadpodstawowych świadczonych przez operatorów - zwi ększenie konkurencyjno ści poprzez wprowadzenie drugiego operatora ł ączno ści przewodowej
Zaopatrzenie w wod ę Cele i zasady rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę Podstawowym celem rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę na obszarze gminy jest poprawa standardów dostawy wody dla poszczególnych odbiorców uwzgl ędniaj ąca: - maksymalne wykorzystanie grupowych wodoci ągów wiejskich dla zaopatrzenia w wod ę istniej ącego i planowanego zainwestowania na obszarze gminy, - wzrost niezawodno ści dostawy wody do poszczególnych odbiorców, - popraw ę bezpiecze ństwa przeciwpo Ŝarowego na obszarze gminy, - racjonalne zagospodarowanie udokumentowanych zasobów wód podziemnych poprzez zapewnienie warunków dla wła ściwej ochrony jako ści i ilo ści wód pobieranych z istniej ących uj ęć dla potrzeb gminy. - preferowanie polityki zmierzaj ącej do racjonalnego wykorzystywania wody dla celów produkcyjnych (eliminowanie technologii wodochłonnych) - utrzymanie w eksploatacji lokalnych systemów wodociągowych funkcjonuj ących na terenie na terenach istniej ących zakładów lub pozostawienia ich jako urz ądze ń do zaopatrzenia w wod ę w warunkach specjalnych. - dostosowanie zasad rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę do strategii rozwoju funkcjonalno-przestrzennego gminy Rybczewice. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
119 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę W studium zakłada si ę, Ŝe w okresie perspektywicznym i kierunkowym podobnie jak aktualnie podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu gminy w wod ę spełniały b ędą istniej ące grupowe wodoci ągi wiejskie. Udokumentowana du Ŝa rezerwa zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych w istniej ących uj ęciach w stosunku do istniej ącego i planowanego poboru wody z tych uj ęć daje gwarancj ę pełnego pokrycia zapotrzebowania wody na obszarze gminy zarówno w okresie perspektywicznym jak i kierunkowym. W studium przewiduje si ę adaptacj ę istniej ących grupowych wodoci ągów wiejskich uwzgl ędniaj ącą niezb ędn ą modernizacj ę i rozbudow ę. W pierwszej kolejno ści nale Ŝy zrealizowa ć brakuj ącą sie ć wodoci ągow ą dla miejscowo ści Zygmuntów i Zalesie. Przewidywane przebiegi nowych sieci wodoci ągowych zaznaczono lini ą przerywan ą koloru zielonego. Podj ęta powinna by ć tak Ŝe realizacja rezerwowych studni na terenie uj ęć Rybczewice Pierwsze Bazar. Istniej ące wodoci ągi grupowe po planowanej rozbudowie sieci i uj ęć zapewni ą wysokie standardy w dostawie wody dla wszystkich odbiorców na terenie gminy. W rozwi ązaniu docelowym przewiduje si ę powi ązanie sieci przesyłowej poszczególnych wodoci ągów w celu poprawienia niezawodno ść dostawy wody na całym obszarze gminy oraz podwy Ŝszenia bezpiecze ństwa przeciwpo Ŝarowego. Wszystkie istniej ące uj ęcia wodoci ągów grupowych spełniaj ą wymagania techniczno-sanitarne. Studnie posiadaj ą wygrodzone tereny strefy ochrony bezpo średniej, natomiast nie jest wymagane ustanawianie stref ochronnych po średnich. Uj ęcia powinny mie ć aktualizowane pozwolenia wodno-prawne na pobór wód.
Gospodarka ściekowa Cele i zasady rozwoju systemów gospodarki ściekowej Jako główne cele i zasady dla rozwoju systemów kanalizacyjnych na obszarze gminy przewiduje si ę: - popraw ę standardów odprowadzania ścieków sanitarnych poprzez rozwój zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej zabezpieczaj ących odprowadzanie ścieków ze skoncentrowanych zespołów zabudowy do grupowych oczyszczalni ścieków sanitarnych. - popraw ę standardów odprowadzania ścieków deszczowych poprzez zabezpieczenie mo Ŝliwo ści realizacji lokalnych sieci kanalizacji deszczowej na terenach przeznaczonych pod skoncentrowane zespoły zabudowy,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
120 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- utrzymanie powierzchniowego odprowadzania wód deszczowych na pozostałym obszarze gminy, - dla rozproszonej zabudowy kolonijnej dopuszcza si ę realizacj ę lokalnych urz ądze ń kanalizacyjnych z odprowadzeniem ścieków do zbiorników bezodpływowych lub oczyszczalni przydomowych, - dostosowanie rozwoju systemów kanalizacyjnych do uwarunkowa ń rozwoju funkcjonalno przestrzennego gminy.
Kierunki rozwoju systemu gospodarki ściekowej Gmina posiada dwa lokalne systemy kanalizacji sanitarnej obsługuj ący obiekty Domu Opieki Społecznej w Wygnanowicach oraz Oddziału Produkcyjnego OSM w Stryjnie. W studium przewiduje si ę adaptacj ę tych systemów z utrzymaniem w eksploatacji lokalnej biologicznej oczyszczalni ścieków OSM w Stryjnie. Lokalne systemy kanalizacyjne wyst ępuj ące na przewa Ŝaj ącej cz ęś ci obszaru gminy, bazuj ące na zbiornikach bezodpływowych nie zapewniaj ą dostatecznych standardów obsługi i s ą przyczyn ą wzrastaj ącego zagro Ŝenia dla środowiska naturalnego. Dalsza rozbudowa zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej dla gminy musi sta ć si ę priorytetem. W studium przewiduje si ę potrzeb ę realizacji dwóch podstawowych zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej przewidzianych dla obsługi skoncentrowanych zespołów zabudowy na obszarze gminy. Dla obsługi skoncentrowanej zabudowy w miejscowo ściach Stryjno Pierwsze, Stryjno Drugie, Kol. Stryjno, Wygnanowice, Felin, Choiny, Rybczewice Pierwsze, Rybczewice Drugie, Kol. Pasów, D ębniak, Karczew, Pieni ęŜ nik i Kol. Anusin planuje si ę zbiorczy system kanalizacyjny wyposa Ŝony w mechaniczno-biologiczn ą oczyszczalni ę ścieków zlokalizowan ą w miejscowo ści Stryjno. Drugi zbiorczy system kanalizacji sanitarnej planowany jest dla obsługi skoncentrowanej zabudowy w miejscowo ściach Cz ęstoborowice, Pilaszkowice Pierwsze i Pilaszkowice Drugie, Zawodzie, Hektary,Rybczewice Drugie, Kol. Pilaszkowice Pierwsze Kol. Popów. Oczyszczalnia ścieków dla tego systemu planowana jest w rejonie miejscowo ści Cz ęstoborowice. Dodatkowy odr ębny system kanalizacji sanitarnej przewidziany jest dla miejscowo ści Izdebno i Kol. Izdebno. System ten mo Ŝe by ć wyposa Ŝony w centralny zbiornik bezodpływowy lub w przepompowni ę ścieków podł ączon ą przewodem tłocznym do kanalizacji zbiorczej z oczyszczalni ą w Cz ęstoborowicach. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
121 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
Dla obsługi miejscowo ści Zygmuntów w studium dopuszcza si ę mo Ŝliwo ść realizacji na podstawie koncepcji lokalnego systemu zbiorczego kanalizacji podł ączonego do kanalizacji planowanej dla Antonówki w gminie Gorzów. Alternatywnym rozwi ązaniem mo Ŝe by ć odprowadzanie ścieków do oczyszczalni przydomowych lub zbiorników bezodpływowych. W okresie przej ściowym, do czasu realizacji zbiorczych systemów kanalizacji oraz na terenach z rozproszon ą zabudow ą zagrodow ą dopuszcza si ę odprowadzanie ścieków do zbiorników bezodpływowych lub oczyszczalni przydomowych realizowanych z zachowaniem obowi ązuj ących przepisów szczególnych. W studium dopuszcza si ę powierzchniowe odprowadzanie wód opadowych do gruntu lub pobliskich cieków.
Gospodarka cieplna i gazyfikacja Cele i zasady rozwoju systemów gospodarki cieplnej i gazyfikacji Przewiduje si ę nast ępuj ące cele i zasady rozwoju systemów gospodarki cieplnej: - popraw ę standardów gospodarki cieplnej poprzez rozwój gazyfikacji na obszarze istniej ącego i planowanego zainwestowania oraz rozszerzenie zastosowania gazu ziemnego dla celów grzewczych, - popraw ę warunków ochrony środowiska na obszarze gminy poprzez ograniczenie emisji zanieczyszcze ń spalin oraz ograniczenie uci ąŜ liwo ści odpadów paleniskowych. - popraw ę efektywno ści ekonomicznej gospodarki energetycznej w gminie, - dostosowanie rozwoju systemu gazowniczego do planu rozwoju funkcjonalno- przestrzennego gminy.
Kierunki rozwoju gospodarki cieplnej i gazyfikacji W studium dla gminy utrzymuje si ę dotychczasowy model gospodarki cieplnej bazuj ący na lokalnych kotłowniach oraz indywidualnych urz ądzeniach grzewczych opalanych głownie paliwem stałym płynnym lub gazowym. W celu poprawy standardu obsługi cieplnej gminy Rybczewice w studium przewiduje si ę rozwój gazyfikacji gminy zgodnie z koncepcj ą gazyfikacji zespołu gmin Bychawa, Krzczonów, Rybczewice opracowan ą przez Biuro In Ŝynierii Komunalnej w Lublinie. W koncepcji tej przewiduj ę si ę realizacj ę sieci gazowej wysokopr ęŜ nej stanowi ącej odgał ęzienie od istniej ącego gazoci ągu Dn 400 na terenie gminy Fajsławice oraz przebiegaj ącego przez północn ą cz ęść gminy Rybczewice, gmin ę Krzczonów do gminy Bychawa. Zgodnie z t ą koncepcj ą przewiduje si ę stacj ę redukcyjno-pomiarow ą ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
122 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______pierwszego stopnia przewidzian ą do zasilania sieci gazowej średniopr ęŜ nej planowanej na terenie gminy Rybczewice. Stacja ta usytuowana b ędzie w rejonie miejscowo ści Kol. Stryjno. Rozwój gazyfikacji uwzgl ędniaj ący rozszerzenie zastosowania gazu dla celów grzewczych przyczyni si ę do zmniejszenie ilo ści źródeł ciepła spalaj ących paliwa stałe. Pozwoli to na: - podniesienie standardów obsługi cieplej na obszarze gminy, - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, - zmniejszenie ilo ści odpadów paleniskowych. W studium zabezpiecza si ę tras ę przebiegu sieci gazowej wysokopr ęŜ nej z zachowaniem wymaganych stref bezpiecze ństwa oraz wskazuje rezerw ę terenu dla lokalizacji stacji redukcyjnej gazu. Przebieg planowanej sieci gazowej wysokopr ęŜ nej przedstawiono na planie liniami koloru pomara ńczowego.
Gospodarka odpadami Cele i zasady rozwoju gospodarki odpadami - Promocja selektywnej zbiórki odpadów w miejscach ich powstawania. - Zwi ększenie gospodarczego wykorzystania odpadów produkcyjnych z jednoczesnym zmniejszeniem ich ilo ści w wyniku wprowadzania technologii mało odpadowych i bezodpadowych. - Nadzór nad gospodark ą odpadami niebezpiecznymi.
Kierunki rozwoju gospodarki odpadami W opracowywanym studium przewiduje si ę utrzymanie i rozwój dotychczasowego dwustop- niowego systemu gospodarki odpadowej z wywozem odpadów do Powiatowego Zakładu Zagospodarowania Odpadów, którego tworzenie zakłada powiatowy plan gospodarki odpadami lub zagospodarowanie odpadów z terenu gminy przez odbiorców.
W planowanym rozwoju systemu gospodarki odpadowej przewiduje si ę ponadto: - promocj ę selektywnej zbiórki odpadów w miejscach ich powstawania i gromadzenia, - zwi ększenie gospodarczego wykorzystania odpadów produkcyjnych, - zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów poprzez promowanie technologii mało- odpadowych,
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
123 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rybczewice 5. POLITYKA PRZESTRZENNA ______
- prawidłowe zagospodarowanie terenów dla lokalnych punktów gromadzenia odpadów, oraz Gminnego Punktu Gromadzenia Odpadów wyposa Ŝonego w kontenery o pojemno ści 40 m3 - nadzór nad gospodark ą odpadami niebezpiecznymi.
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie
124 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Rybczewice 6. WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______
6. WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
W zakresie rozwoju przestrzennego gminy jego kierunki i zasady wynikaj ą z polityki rozwojowej przyj ętej w niniejszym dokumencie Studium. Dotychczasowe dokumenty planistyczne, tj. plany zagospodarowania przestrzennego pokrywały powierzchniowo cały jej obszar. Obecne uregulowania ustawowe pozwalaj ą ograniczy ć opracowanie planów do terenów niezb ędnych lub uzasadnionych potrzebami rozwojowymi. St ąd dokonano analizy potrzeb w tym zakresie i przyj ęto dwie grupy obszarów jako wła ściwe do obj ęcia opracowaniem planów.
6.1 Obszary obowi ązkowe do obj ęcia opracowaniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - wskazane jako miejsca koncentracji inwestycji oraz obejmuj ące tereny budowlane: 6.1.1 Obszar o środka gminnego z otoczeniem – rejon miejscowo ści Rybczewice Pierwsze, Rybczewice Drugie
6.2 Obszary postulowane do obj ęcia opracowaniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ze wzgl ędu na potrzeb ę porz ądkowania procesów inwestycyjnych i wspierania rozwoju miejscowo ści:
6.2.1 Zespół miejscowo ści Stryjno Pierwsze, fragment Stryjno Drugie, Kolonia Stryjno 6.2.2 Wie ś Izdebno – obszar zainwestowania kubaturowego 6.2.3 Zespół zabudowy wzdłu Ŝ rzeki Giełczwi – wsie Pilaszkowice Pierwsz, Pilaszkowice Drugie, Bazar
______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 125