8. Magazijn De Veerdam gevolg. Het Kanaal door Voorne is tot de jaren zestig een De tocht die u vandaag maakt, gaat door het Het magazijn De Veerdam is één van de twee centrale binnenscheepvaartkanaal geweest. Tegenwoordig is het gebied van waterschap Hollandse Delta. De waterschapsmagazijnen op Voorne-Putten. Hier staan de kanaal een waterafvoerboezem. Op het Kanaal door meeste wegen en fietspaden waarover de route materialen, die nodig zijn voor het beheer en onderhoud Voorne lozen twee poldergemalen het water van geheel loopt, zijn in beheer van het waterschap. Tijdens van de waterkeringen, de watergangen, de boezem- Voorne. Op deze plaats bevindt zich onder de grond een u tocht komt u veel interessante zaken op het wateren en de wegen opgeslagen. groot gemaal (Gorzeman) dat het water verder afvoert naar het . gebied van water tegen. Alles benoemen en 9. Inlaatsluis omschrijven is onmogelijk op deze kaart. Daarom Door middel van de inlaatsluis , waarvan de 18. Vesting hebben we voor u een kleine selectie gemaakt. capaciteit circa 23.000 liter per seconde bedraagt, wordt De Vesting in Hellevoetsluis ligt buiten de dijkring. De Hiermee willen we u laten zien hoe belangrijk het zoet water ingelaten vanuit het naar de Bernisse. Ter oorzaak hiervan is het plan uit de 16e eeuw om, op de water is op eiland Voorne-Putten, zowel vroeger, plaatse bevindt zich een informatiebord met meer huidige locatie van de Vesting, een marinehaven aan te nu als in de toekomst! informatie over de inlaatsluis. leggen. De naam Hellevoetsluis is te danken aan het feit dat de marinehaven is aangelegd op de plaats waar de Waterschap Hollandse Delta beheert en 10. Zuiveringsinstallatie polder Hellevoet een uitwateringssluis had liggen. onderhoudt de waterkeringen die Zuid-Holland De afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Zuidland is in Zuid tegen het water beschermen. Het zorgt voor 1981 in gebruik genomen en zuivert het rioolwater van 19. Primaire waterkering (Zuiddijk) voldoende water in het gebied om te kunnen 8.000 inwoners, oftewel 8.000 inwonersequivalenten. Eén De Zuiddijk is een primaire waterkering die hoort bij de wonen, werken en recreëren. Hollandse Delta inwonersequivalent is ongeveer gelijk aan de hoeveelheid dijkring Voorne-Putten. Aan de Haringvlietzijde heeft bewaakt ook de waterkwaliteit in sloten, singels water die één persoon per dag vervuilt, door onder andere vroeger nog een polder gelegen. Doordat de buitendijk niet en plassen; zuivert het afvalwater en is toiletbezoek, douchen en afwassen. sterk genoeg was, heeft men deze polder prijs moeten verantwoordelijk voor de (vaar)wegen buiten de gegeven en is de Zuiddijk de waterkerende dijk geworden. 11. Dijkmagazijn bebouwde kom, met uitzondering van provinciale Op de hoek van de Schoutsweg en de Zeedijk staat een 20. Duurzaam Veilig en rijkswegen. klein gebouwtje. Dit is een dijkmagazijn en fungeert als In 1997 hebben alle overheden, die belast zijn met de

onderkomen voor de dijkwachter tijdens bedreigend hoog wegenzorg en de verkeersveiligheid, afgesproken om in de water. komende jaren extra aandacht te schenken aan de Voor meer informatie: verkeersveiligheid. Dit doen zij onder de noemer www.wshd.nl 12. Primaire waterkering Duurzaam Veilig. Het doel van Duurzaam Veilig is het De Oudenhoornse Zeedijk, waarlangs u nu loopt of rijdt, is terugdringen van het aantal verkeersslachtoffers. Een Voor algemene vragen, informatie, meldingen of een primaire waterkering die deel uitmaakt van de verkeersveilige inrichting van het wegennet is daarbij van klachten kunt u bellen met het waterschapsloket: gesloten dijkring rond Voorne-Putten. Buitendijks bevindt groot belang. Aaneengesloten gebieden met 0900 2005 005 (€ 0,10 per minuut) zich het natuurterrein Beningerslikken. plattelandswegen, zoals het gebied waarin u nu fietst, zijn e-mail: [email protected] tot 60 km/uur-gebieden ingericht. Ook de aanleg van 13. Rondje Voorne verkeersplateaus op kruisingen en uniforme voorrang op In het kader van het project ‘Gebiedsgerichte aanpak rotondes behoren tot het pakket Duurzaam Veilig. ROUTE VOORNESPONSORTOCHT Voorne-Putten’, waaraan 9 instanties meewerken, zijn door het waterschap de laatste paar jaar recreatieve fietspaden

28 MAART 2005 aangelegd. Zo ook het fietspad bovenop de dijk, waarover u nu rijdt. Ook door de duinen tussen Oostvoorne en Rockanje is een asfaltfietspad aangelegd.

1. Door de aanleg van een dam ter hoogte van Oostvoorne Het gemaal is echter vervallen, omdat de waterbelasting Het is de bedoeling dat alle delen fietspad uiteindelijk 21. De duinen van Voorne veranderde de in 1951 in het Brielse Meer. op het latere Brielse Meer vanuit de polders een nadelige tezamen het Rondje Voorne vormen. Met de aanleg van de De duinen van Voorne beschermen ons tegen Dankzij deze dam bleef tijdens de watersnoodramp van invloed had op de waterkwaliteit. Het gemaal Holle Mare is fietspaden wordt het doel van het project ‘Gebiedsgerichte stormvloeden. Duinafslag en strandverlaging vormen 1953 het noordelijk deel van Voorne-Putten gespaard. De vervangen door de gemalen langs het Kanaal door Voorne. aanpak Voorne-Putten’, namelijk een impuls geven aan de bedreigingen, omdat hierdoor de veiligheid vermindert. afgesloten rivierarm vormt nu een lang gestrekt verbetering van de recreatie, de natuur en het landschap Duinafslag en strandverlaging worden door verschillende recreatiegebied van circa 800 hectare. Op de waterplas 5. Put van op Voorne-Putten, nagestreefd. factoren veroorzaakt. Menselijke factoren, zoals de aanleg van 400 hectare wordt volop watersport beoefend. Om bij Momenteel passeert u een grote waterplas. In deze put van de Maasvlakte, leidde tot veranderende waterstromen. het gebruik van het gebied elkaar en de natuur zo weinig wordt zand gewonnen. Aan de zuid-oostzijde wordt de put 14. Gemaal Oudenhoorn Maar ook natuurlijke factoren, zoals de zeespiegelrijzing en mogelijk overlast te bezorgen, zijn er regels opgesteld, die minder diep gemaakt met overtollig schone grond. Het gemaal Oudenhoorn is in 1969 gebouwd. Met dit natuurlijke cycli waar we nog weinig kennis van hebben, zijn vastgelegd in wetten en verordeningen. Zo is, om op Uiteindelijk zal hier een recreatiegebied worden gemaal kan zo’n 90.000 liter water per minuut ingelaten of kunnen over een korte of zeer lange periode duinafslag en het Brielse Meer met een snelle motorboot te mogen gerealiseerd. geloosd worden. Het gemaal is volledig geautomatiseerd strandverlaging veroorzaken. De duinafslag en varen, een ontheffing nodig. Deze ontheffing wordt en wordt vanuit gemaal Trouw in Hellevoetsluis bediend. strandverlaging is het meest extreem op de Kop van beperkt uitgegeven door het waterschap. 6. Afsluitbare kokers Voorne, maar vindt ook plaats langs de zuidwestkust van In de dam door het Kanaal door Voorne is een aantal 15. Monument watersnoodramp 1953 het gebied. In samenwerking met het Rijk probeert het 2. Zwartewaalse Maasdijk afsluitbare kokers aanwezig. Het water vanuit het Kanaal Op 1 februari 1953 brak de watersnoodramp uit, die ook waterschap de duinafslag tegen te gaan. De Zwartewaalse Maasdijk is in 1509 zo erg beschadigd door Voorne kan tijdens speciale omstandigheden naar het Voorne-Putten trof. Op 1 februari 1993, 40 jaar na dato, dat de inwoners van de polder Zwartewaal de kosten van Brielse Meer worden geloosd. Vooral tijdens extreme werd op de Oudenhoornse Zeedijk een monument onthuld. 22. Brielse Gatdam herstel niet konden betalen. Karel V heeft toen getracht de neerslag kan dit ontlastend werken voor de gemalen. Dit monument staat op de plaats waar op 1 februari 1953 De Brielse Gatdam, is aangelegd in 1966 en sluit het burgers van de polders achter de polder Zwartewaal te Omdat de waterkwaliteit in het Kanaal iets minder is als in de dijk doorbrak en is gemaakt van materiaal waarmee de Oostvoornse Meer af van de zee. bewegen bij te dragen in de kosten. Immers, ook zij het Brielse Meer wordt er zo weinig mogelijk vanuit het dijk destijds is gedicht. Meer over de watersnoodramp en hadden direct belang bij de dijk. In feite is dit het begin Kanaal op het Brielse Meer geloosd. het dichten van het gat in deze dijk vindt u op het 23. Oostvoornse Meer van een georganiseerd waterschapsbestel op Voorne- informatiepaneel onder aan de dijk. Het Oostvoornse meer is ontstaan als gevolg van Putten. De Maasdijk heeft tot 1950 rechtstreeks zeewater 7. De Bernisse zandwinning voor de Maasvlakte. Nu is het een belangrijk moeten keren. Vroeger was de Bernisse een echte zeearm. In de loop der 16. Toename verhard oppervlak natuurgebied met op de zuidoever het Groene Strand. tijd is de Bernisse echter dichtgeslibd tot een brede sloot. In woonwijken, zoals hier de Struyten, kan het regenwater Vanaf 1973, na de eenmalige inlaat van zout water vanuit 3. Zwartewaal Eind jaren zeventig moest de Bernisse gaan dienen als minder snel worden afgevoerd dan op akkerbouwgrond en het beerkanaal (1,2 miljoen kubieke meter), is het van Zwartewaal was vroeger een vissersdorp. De Brielse Maas zoetwatervoorziening voor Voorne-Putten. Daartoe is de weilanden. Het waterschap ziet er op toe dat er, ondanks oorsprong zoute meer langzaam aan het verzoeten. In stond in open verbinding met de zee. De Dorpsstraat was sloot verbreed tot zijn huidige vorm. Vervolgens is in de toename in verhard oppervlak (zoals asfalt, bestrating 1997 was het zoutgehalte nog eenderde gedeelte van dat tot 1950 een zeewaterkerende dijk. Tegenwoordig wordt Zuidland een inlaatsluis (nr.9) gebouwd, waarmee vanuit en daken), toch voldoende ruimte is om water te bergen, van zeewater. de haven uitsluitend gebruikt voor de recreatie. het Spui zoetwater kan worden ingelaten in de Bernisse. bijvoorbeeld door de aanleg van singels in woonwijken. Het zoete water wordt via de Bernisse en het Brielse Meer 4. Gemaal Holle Mare geleverd aan het Hoogheemraadschap van Delfland voor 17. Kanaal door Voorne In het oude gebouw, dat u hier passeert, was voorheen de tuinders in het Westland en aan de gemeente Halverwege de negentiende eeuw werd voor een gemaal gevestigd. Van oorsprong was het een Rotterdam voor de industrie in de Europoort. zeeschepen steeds moeilijker bereikbaar. Dit kwam door stoomgemaal, die later is omgebouwd tot een elektrisch het verzanden van de monding van de Brielse Maas. Als gedreven gemaal. Dit gemaal loosde het water van oplossing werd het Kanaal door Voorne gegraven. Het verschillende polders op de Brielse Maas. kanaal bleek echter al snel te klein. De doorgraving naar zee (Nieuwe Waterweg) te Hoek van Holland was het