UCHWAŁA NR XXXVI/207/13 RADY POWIATU W SULĘCINIE

z dnia 29 października 2013 r.

w sprawie przyjęcia "Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020" wraz z "Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020"

Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 595 ze zm) oraz art. 18 ust. 1 w związku z art. 17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) Rada Powiatu Sulęcińskiego uchwala co następuje: § 1. Uchwala się "Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulecińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020" wraz z "Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020", w brzmieniu jak w załączniku do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza sie Zarządowi Powiatu. § 3. Uchwała wchodzi w zycie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Powiatu

Bogdan Kuzyk

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 1

Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/207/13 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 29 pa ździernika 2013 r.

Zarz ąd Powiatu Sul ęci ńskiego

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020

Sul ęcin, 2013

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 2

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SULĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020

ZAMAWIAJ ĄCY:

Zarz ąd Powiatu Sul ęci ńskiego Ul. Lipowa 18, 18a, 69-200 Sul ęcin tel. 95 755 52-43 do 46 [email protected]

WYKONAWCA:

TERRA PROJEKT Danuta Mazurczak Ul. Katowicka 59a/18, 61-131 Pozna ń tel. +48 692 290 324 [email protected], www.terraprojekt.pl

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 3 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Spis tre ści: 1. WST ĘP ...... 8 1.1. Podstawa prawna opracowania i forma ...... 8 1.2. Metodyka sporz ądzenia Programu i jego struktura...... 8 1.3. Zawarto ść opracowania ...... 10 2. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA PROGRAMU ...... 10 2.1. Wprowadzenie...... 10 2.2. Uwarunkowania zewn ętrzne ...... 11 2.2.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa ...... 11 2.2.2. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 ...... 13 2.2.3. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku ...... 15 2.2.4. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku ...... 17 2.3. Uwarunkowania wewn ętrzne ...... 19 2.3.1. Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 ...... 19 2.4. Nadrz ędny cel Programu i priorytety ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 20 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO ...... 21 3.1. Poło żenie i podział administracyjny ...... 21 3.2. Podstawowe dane o ludno ści ...... 24 3.3. Gospodarka ...... 26 3.4. Infrastruktura techniczna ...... 28 3.4.1. Sie ć wodoci ągowa ...... 28 3.4.2. Sie ć kanalizacyjna...... 30 3.4.3. Oczyszczalnie ścieków ...... 32 3.4.4. Sie ć gazowa ...... 34 3.4.5. Energia elektryczna i energia cieplna ...... 34 3.4.6. Infrastruktura komunikacyjna ...... 35 3.4.7. Szlaki piesze i rowerowe ...... 37 3.5. Ukształtowanie powierzchni ziemi...... 40 3.6. Klimat ...... 41 4. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH ...... 42 4.1. Ochrona przyrody ...... 42 4.1.1. Obszary Natura 2000 ...... 43 4.1.2. Parki narodowe ...... 47 4.1.3. Parki krajobrazowe...... 48 4.1.4. Obszary chronionego krajobrazu ...... 49 4.1.5. Rezerwaty przyrody ...... 50 4.1.6. Użytki ekologiczne ...... 52 4.1.7. Pomniki przyrody ...... 52 4.1.8. Pozostałe formy ochrony przyrody ...... 53 4.2. Ochrona i zrównowa żony rozwój lasów ...... 54 4.2.1. Stan zdrowotny i sanitarny lasów ...... 59 4.3. Tereny zieleni urz ądzonej ...... 62 4.4. Ochrona powierzchni ziemi ...... 65 4.5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi ...... 69 5. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA i BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO ...... 72 5.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ...... 72 5.1.1. Jako ść powietrza ...... 78 5.2. Ochrona wód ...... 81 5.2.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ...... 81 5.2.2. Zasoby wodne ...... 90

3

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 4 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

5.2.3. Jako ść wód ...... 97 5.2.4. Zapobieganie powodziom i suszom ...... 103 5.3. Ochrona przed hałasem ...... 106 5.4. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ...... 109 5.5. Odnawialne źródła energii ...... 110 5.5.1. Pozyskiwanie energii z biomasy i biogazu ...... 110 5.5.2. Pozyskiwanie energii wiatrowej ...... 111 5.5.3. Pozyskiwanie energii słonecznej ...... 112 5.5.4. Pozyskiwanie energii geotermalnej ...... 113 5.5.5. Pozyskiwanie energii wodnej ...... 113 5.6. Racjonalna gospodarka odpadami ...... 113 5.6.1. Odpady komunalne ...... 114 5.6.2. Odpady, które podlegają odr ębnym przepisom prawnym, w tym odpady niebezpieczne118 5.6.3. Odpady pozostałe ...... 122 5.6.4. Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki ...... 124 5.6.5. Podsumowanie ...... 124 5.7. Przeciwdziałanie powa żnym awariom ...... 126 5.8. Edukacja ekologiczna społecze ństwa ...... 127 6. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013 – 2016 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2017-2020 ...... 131 6.1. Cele i priorytety ekologiczne ...... 131 6.2. Harmonogram realizacji działa ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku ...... 132 7. ZARZ ĄDZANIE ŚRODOWISKIEM ...... 148 8. MECHANIZMY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU ...... 150 8.1. Koszty realizacji przedsi ęwzi ęć ...... 155 9. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ...... 156 10. PODSUMOWANIE...... 159 Wykorzystane materiały ...... 160 Wyja śnienie skrótów ...... 160 Zał ączniki ...... 161

Spis tabel Tabela 1 Powierzchnia poszczególnych gmina powiatu (według stanu na dzie ń 1 stycznia 2013 roku) ...... 21 Tabela 2 Struktura u żytkowania gruntów w Powiecie Sul ęci ńskim (według stanu na dzie ń 1 stycznia 2013 roku) ...... 23 Tabela 3 Liczba ludno ści w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009- 2011 ...... 24 Tabela 4 Gęsto ść zaludnienia oraz przyrost naturalny w Powiecie Sulęci ńskim w 2011 roku ..... 25 Tabela 5 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w 2011 roku ..... 27 Tabela 6 Pracuj ący według rodzajów działalno ści w 2011 roku ...... 27 Tabela 7 Stopa bezrobocia w latach 2010-2012 w Powiecie Sul ęci ńskim na tle kraju i województwa lubuskiego ...... 27 Tabela 8 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2012 roku ...... 28 Tabela 9 Sie ć wodoci ągowa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 28 Tabela 10 Sie ć kanalizacyjna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 31 Tabela 11 Oczyszczalnie ścieków na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 32 Tabela 12 Sie ć gazowa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 34 Tabela 13 Energia elektryczna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 35 Tabela 14 Sie ć cieplna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 35 Tabela 15 Wykaz dróg wojewódzkich ...... 36

4

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 5 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 16 Długo ść dróg gminnych i powiatowych na terenie Powiatu Sulęci ńskiego w latach 2009-2011 ...... 36 Tabela 17 Obszary prawnie chronione na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku...... 42 Tabela 18 Wykaz u żytków ekologicznych w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego ..... 52 Tabela 19 Le śnictwo na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku ...... 55 Tabela 20 Powierzchnia lasów b ędąca w administracji Nadle śnictwa Lubniewice ...... 56 Tabela 21 Powierzchnia lasów b ędąca w administracji Nadle śnictwa O śno Lubuskie...... 57 Tabela 22 Tereny zieleni urz ądzonej w Powiecie Sul ęci ńskim w 2011 roku ...... 63 Tabela 23 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok ...... 67 Tabela 24 Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok ...... 67 Tabela 25 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb w poszczególnych gminach powiatu, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2012 do 31.12.2012 rok ...... 67 Tabela 26 Zasobno ść gleb w makroelementy na terenie poszczególnych gmin powiatu, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2012 do 31.12.2012 rok ...... 68 Tabela 27 Zło ża gazu i ropy naftowej na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 70 Tabela 28 Wykaz złó ż kopalin (bez złó ż gazu i ropy naftowej) na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego . 70 Tabela 29 Wykaz wydanych przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego i Wojewodę Lubuskiego koncesji na wydobywanie kopalin w latach 2009-2012 ...... 71 Tabela 30 Emisja zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych* na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2008-2011 ...... 73 Tabela 31 Jednostki funkcjonuj ące na terenie powiatu o najwi ększej emisji zanieczyszcze ń do powietrza ...... 73 Tabela 32 Emisja zanieczyszcze ń powietrza na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego na podstawie wydanych pozwole ń na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza ...... 74 Tabela 33 Średni dobowy pomiar ruchu w 2010 roku na drogach krajowych, wojewódzkich i powiatowych przebiegaj ących przez teren powiatu ...... 76 Tabela 34 Pomiary zanieczyszcze ń powietrza na stacji semimobilnej w Sul ęcinie w 2011 roku ... 78 Tabela 35 Symbole klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszcze ń w strefie lubuskiej oceny jako ści powietrza wg kryteriów oceny dla ochrony zdrowia ...... 80 Tabela 36 Symbole klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszcze ń w strefie lubuskiej oceny jako ści powietrza wg kryteriów oceny dla ochrony ro ślin ...... 80 Tabela 37 Pozwolenia wodnoprawne wydane przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w latach 2011-2012 ...... 82 Tabela 38 Zu życie wody na potrzeby gospodarki narodowej w 2011 roku ...... 83 Tabela 39 Zu życie wody przez jednego odbiorc ę w poszczególnych gminach w latach 2010- 2011 ...... 84 Tabela 40 Średnie roczne wska źniki w ściekach dopływaj ących do oczyszczalni ...... 85 Tabela 41 Średnie roczne wska źniki w ściekach odpływaj ących z oczyszczalni ...... 85 Tabela 42 Sprawno ść oczyszczalni ścieków ...... 86 Tabela 43 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzie ń 31.12.2015 roku w aglomeracjach Powiatu Sul ęci ńskiego zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych ...... 87 Tabela 44 Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzie ń 31.12.2015 roku w aglomeracjach Powiatu Sul ęci ńskiego zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych ...... 87 Tabela 45 Ścieki przemysłowe wytworzone na terenie powiatu w latach 2010-2011...... 88 Tabela 46 Pozwolenia wodnoprawne wydane przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w latach 2011-2012 ...... 88 Tabela 47 Wykaz cieków wodnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 91 Tabela 48 Wykaz jezior Powiatu Sul ęci ńskiego o powierzchni powy żej 1 ha ...... 94 Tabela 49 Wst ępna ocena stanu ekologicznego Jeziora Buszno ...... 98

5

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 6 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 50 Ocena rzek na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badanych w 2009 roku ...... 99 Tabela 51 Ocena eutrofizacji wód w latach 2008-2010 ...... 100 Tabela 52 Jako ść wód podziemnych na terenie powiatu w 2010 roku ...... 101 Tabela 53 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone

wska źnikami L Aeq D i L Aeq N , które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ...... 107 Tabela 54 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne wyra żone wska źnikami

LDWN i L N, które to wska źniki maj ą zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem ...... 108 Tabela 55 Monitoring hałasu prowadzony w 2005 roku przy drogach krajowych i wojewódzkich 108 Tabela 56 Ilo ść i rodzaj zebranych odpadów komunalnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 i 2012 roku ...... 114 Tabela 57 Ilo ść i rodzaj zebranych odpadów komunalnych w 2012 roku na terenie poszczególnych gmin ...... 115 Tabela 58 Ilo ść i rodzaj odpadów zebranych selektywnie na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 i 2012 roku ...... 116 Tabela 59 Ilo ść i rodzaj odpadów zebranych selektywnie w 2012 roku na terenie poszczególnych gmin ...... 117 Tabela 60 Ilo ść wytworzonych olejów odpadowych na terenie powiatu w 2011 roku...... 119 Tabela 61 Ilo ść zu żytych baterii i akumulatorów wytworzonych na terenie powiatu w 2011 roku 120 Tabela 62 Ilo ść wytworzonych odpadów medycznych na terenie powiatu w 2011 roku ...... 120 Tabela 63 Ilo ść zu żytych i nienadaj ących si ę do u żytkowania pojazdów wytworzonych i odzyskanych na terenie powiatu w 2011 roku ...... 121 Tabela 64 Ilo ść zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego wytworzonego i odzyskanego na terenie powiatu w 2011 roku ...... 121 Tabela 65 Ilo ść odpadów z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej wytworzonych i odzyskanych na terenie powiatu w 2011 roku122 Tabela 66 Ilo ść odpadów opakowaniowych wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku...... 123 Tabela 67 Masa odpadów zebranych, wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku ...... 125 Tabela 68 Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć zaplanowanych w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego...... 133 Tabela 69 Szacunkowe koszty wdra żania zada ń zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020 ...... 155 Tabela 70 Wska źniki monitorowania Programu ...... 157

Spis rysunków Rysunek 1 Poło żenie Powiatu Sul ęci ńskiego na tle województwa lubuskiego ( źródło: www.gminy.pl) ...... 21 Rysunek 2 Podział administracyjny Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 22 Rysunek 3 Gęsto ść zaludnienia Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 26 Rysunek 4 Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 29 Rysunek 5 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 31 Rysunek 6 Poło żenie powiatu na tle jednostek fizyczno-geograficznych ( źródło: www.geoportal.gov.pl) ...... 41

6

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 7 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rysunek 7 Obszary Natura 2000 na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ( źródło: www.geoportal.gov.pl) ...... 47 Rysunek 8 Obszary prawnie chronione na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ( źródło: www.geoportal.gov.pl) ...... 54 Rysunek 9 Lesisto ść Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 55 Rysunek 10 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych ( źródło: www.psh.gov.pl) ...... 96 Rysunek 11 Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi ( źródło: Krajowy Zarz ąd Gospodarki Wodnej) ...... 103

Spis wykresów Wykres 1 Liczba ludno ści Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 25 Wykres 2 Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego (wg Banku Danych Lokalnych GUS 2011 rok) ...... 43 Wykres 3 Ziele ń urz ądzona na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego (wg Banku Danych Lokalnych GUS 2011 rok) ...... 64 Wykres 4 Zu życie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludno ści w Powiecie Sul ęci ńskim w latach 2009-2011 ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 84

7

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 8 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

1. WST ĘP

1.1. Podstawa prawna opracowania i forma Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja poprzedniego „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011” przyj ętego wraz z „Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Sul ęci ńskiego na bazie Kompleksowego Regionalnego Programu Gospodarki Odpadami Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 na lata 2004-2011”uchwał ą Rady Powiatu Nr XV/96/04 z dnia 9 lutego 2004 roku.

Obowi ązek sporz ądzenia Programu ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 17 wy żej wymienionej ustawy organ powiatu sporz ądza program ochrony środowiska. Z wykonania programu organ wykonawczy sporz ądza co dwa lata raporty, które przedstawia radzie powiatu. Program ochrony środowiska ma na celu efektywne zarz ądzanie ochron ą środowiska zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa. Polityk ę ekologiczn ą pa ństwa przyjmuje si ę na 4 lata, z tym że przewidziane w niej działania w perspektywie obejmuj ą kolejne 4 lata. Program ochrony środowiska winien spełnia ć wymagania okre ślone w art. 14, art. 17 i art. 18 ustawy z dnia Prawo ochrony środowiska . Zasady i tryb udziału społecze ństwa w post ępowaniu, którego przedmiotem jest sporz ądzenie programu ochrony środowiska okre śla ustawa dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Program ochrony środowiska zgodnie z art. 14 ustawy Prawo ochrony środowiska ma okre śla ć przede wszystkim: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • poziomy celów długoterminowych, • rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, • środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Program ochrony środowiska przyjmuje si ę na cztery lata, z tym że przewidziane w nim działania obejmuj ą kolejne cztery lata. Działania uj ęte w Programie maj ą na celu d ąż enie do sukcesywnej poprawy stanu środowiska w powiecie, ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne źródeł zanieczyszcze ń, ochron ę i rozwój walorów środowiska, a tak że racjonalne gospodarowanie jego zasobami przy uwzgl ędnieniu konieczno ści ochrony środowiska.

1.2. Metodyka sporz ądzenia Programu i jego struktura Do opracowania „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020” zwanego w dalszej cz ęś ci dokumentu Programem, przyj ęto nast ępuj ącą metodologi ę: 1. Okre ślono diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, zawieraj ącą charakterystyk ę poszczególnych komponentów środowiska wraz z ich ocen ą, 2. Okre ślono działania maj ące na celu popraw ę stanu aktualnego w zakresie ochrony środowiska poprzez przedstawienie obszarów priorytetowych, celów ekologicznych oraz zada ń ekologicznych, przy czym: • obszar priorytetowy – rozumiany jako główny parametr okre ślaj ący polityk ę ochrony środowiska, • cele ekologiczne – są to cele, po osi ągni ęciu których ma nast ąpi ć poprawa danego elementu środowiska, stanowi ące ostateczny efekt podejmowanych działa ń,

8

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 9 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• zadania ekologiczne – są to przedsi ęwzi ęcia prowadz ące do realizacji wyznaczonych celów ekologicznych. Zadania te maj ą charakter krótkookresowy i powinny by ć realizowane a ż do osi ągni ęcia zało żonego celu. 3. Przedstawiono uwarunkowania realizacji Programu w zakresie rozwi ąza ń prawno- instytucjonalnych, źródeł finansowania, systemu zarz ądzania środowiskiem i Programem, 4. Okre ślono zasady monitorowania efektów wdra żania Programu.

Charakterystyk ę powiatu oraz diagnoz ę stanu środowiska naturalnego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego sporz ądzono głównie na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego (GUS), Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (WIO Ś), Starostwa Powiatowego w Sul ęcinie oraz Urz ędów Gmin i Miast Powiatu Sul ęci ńskiego. Do opracowania wykorzystano równie ż dane uzyskane z ni żej wymienionych jednostek: • Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim (RDO Ś), • Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu i Szczecinie (RZGW), • Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie (WSSE), • Okr ęgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR), • Nadle śnictwo Lubniewice, O śno Lubuskie, Sul ęcin, Torzym, Mi ędzyrzecz, Cybinka, Krosno, Skwierzyna i Świebodzin. • Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze (GDDKiA), • Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (ZDW), • Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 w Sul ęcinie, • Zakłady usług komunalnych i przedsi ębiorstwa wodno-kanalizacyjne funkcjonuj ące na terenie powiatu. Dane o stanie środowiska naturalnego podane s ą według stanu na dzie ń 31 grudnia 2011 roku, tam gdzie było mo żliwe podane zostały dane bardziej aktualne.

Struktura Programu oparta jest głównie o zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska oraz Polityk ę ekologiczn ą pa ństwa. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) definiuje ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. Zgodnie z art. 14 ustawy program ochrony środowiska sporz ądzany jest w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska okre ślaj ąc w szczególno ści: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, • środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

Zgodnie z „Polityk ą ekologiczn ą Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016” program ochrony środowiska powinien definiowa ć cele średniookresowe (dla okresu 8-letniego) oraz kierunki działa ń na najbli ższe cztery lata oraz monitoring realizacji Programu i nakłady finansowe na jego wdro żenie. Cele i kierunki działa ń zostały uj ęte w trzech blokach tematycznych: • ochrona zasobów naturalnych, • poprawa jako ści środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, • kierunki działa ń systemowych.

W zało żeniach Programu przyj ęto tak że zapisy w dokumentach szczebla lokalnego tj. Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 i Lokalna Strategia Rozwoju Krainy Szlaków Turystycznych oraz wy ższego szczebla tj . Program ochrony środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku , Strategia Rozwoju

9

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 10 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Województwa Lubuskiego 2020, Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku.

1.3. Zawarto ść opracowania Sporz ądzony Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 składa si ę z 8 rozdziałów: Rozdział 1 – Wst ęp Przedstawia podstaw ę prawn ą opracowania, jego struktur ę i metodyk ę prac zastosowan ą przy sporz ądzaniu Programu . Rozdział 2 – Podstawowe zało żenia Programu Wyszczególniono dokumenty strategiczne szczebla krajowego i wojewódzkiego, które nakre ślaj ą wytyczne do sporz ądzenia Programu. Przedstawiono również uwarunkowania wewn ętrzne, czyli dokumenty strategiczne szczebla lokalnego, które kształtuj ą polityk ę ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego. Zostały wyznaczone priorytety ochrony środowiska oraz został okre ślony nadrz ędny cel Programu . Rozdział 3 – Ogólna charakterystyka Powiatu Sul ęci ńskiego Opisano poło żenie geograficzne, ukształtowanie terenu, klimat i charakterystyk ę demograficzn ą powiatu. Scharakteryzowano infrastruktur ę komunaln ą w poszczególnych gminach powiatu, w tym zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę, w gaz ziemny, energi ę elektryczn ą i ciepln ą oraz opisano funkcjonuj ącą sie ć kanalizacyjn ą wraz z oczyszczalniami ścieków. Opisano infrastruktur ę komunikacyjn ą tj. sie ć drogow ą i kolejow ą funkcjonuj ącą na terenie powiatu. Przedstawiono potencjał gospodarczy Powiatu Sul ęci ńskiego. Rozdział 4 – Ochrona zasobów naturalnych Opisano wyst ępuj ące na terenie powiatu formy ochrony przyrody, zieleń urz ądzon ą, lesisto ść powiatu oraz racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi oraz ochron ę powierzchni ziemi. Rozdział 5 – Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego Rozdział ten opisuje jako ść poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie ludzi. Przedstawiono mo żliwo ści wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano gospodark ę odpadami na terenie powiatu. Opisano prowadzon ą na terenie powiatu edukacj ę ekologiczn ą mieszka ńców. Rozdział 6 – Strategia ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego W rozdziale tym wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do ka żdego obszaru przypisano cele ekologiczne oraz zaplanowane działania ekologiczne, które pozwol ą na osi ągni ęcie zało żonych celów. Przedstawiono harmonogram działa ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku. Rozdział 7 – Zarz ądzanie środowiskiem Przedstawiono sposób zarz ądzania środowiskiem, przedstawiaj ąc instrumenty prawno- administracyjne, ekonomiczne i społeczne. Rozdział 8 – Mechanizmy finansowe realizacji Programu Przedstawiono mechanizmy finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty wdra żania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020. Rozdział 9 – Monitoring realizacji Programu Wyznaczono wska źniki do monitorowania realizacji Programu, a w szczególno ści zawartych w nich celów i zaplanowanych zada ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku.

2. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA PROGRAMU

2.1. Wprowadzenie Znacz ącą rol ę w definiowaniu polityki ekologicznej Powiatu Sul ęci ńskiego pełni ą zapisy zawarte w opracowaniach szczebla krajowego i wojewódzkiego. Nale ży równie ż uwzgl ędni ć uwarunkowania wewn ętrzne zawarte w dokumentach planistycznych dla powiatu.

10

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 11 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Podstawowym dokumentem w kształtowaniu Programu ochrony środowiska pełni Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 . Dokumentami szczebla wojewódzkiego s ą: Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, Program ochrony środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku oraz Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku. Zapisy zawarte w wymienionych dokumentach nale ży postrzega ć jako wytyczne dla niniejszego Programu , stanowi ące tzn. uwarunkowania zewn ętrzne. Polityka ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego kształtowana jest równie ż przez uwarunkowania wewn ętrzne. Do podstawowych dokumentów nale ży Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 i Lokalna Strategia Rozwoju Krainy Szlaków Turystycznych .

2.2. Uwarunkowania zewn ętrzne

2.2.1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa „Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 ” jest dokumentem strategicznym okre ślaj ącym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej. Zostały podane kierunki działa ń w latach 2009-2012, których realizacja pozwoli na osi ągni ęcie ni żej wymienionych celów średniookresowych do 2016 roku. Kierunki działa ń systemowych: • Uwzgl ędnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Cel średniookresowy do 2016 roku - doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki b ędą, zgodnie z obowi ązuj ącym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny b ędą uwzgl ędniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów, • Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska Cel średniookresowy do 2016 roku - uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasad ą rozwoju zrównowa żonego, • Zarz ądzanie środowiskowe Cel średniookresowy do 2016 roku - jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy w śród społecze ństwa o tym systemie i tworzenie korzy ści ekonomicznych dla firm i instytucji b ędących w systemie, • Udział społecze ństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Cel średniookresowy do 2016 roku - podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, zgodnie z zasad ą „my śl globalnie, działaj lokalnie” prowadz ącą do proekologicznych zachowa ń konsumenckich, pro środowiskowych nawyków i pobudzania odpowiedzialno ści za stan środowiska, organizowania akcji lokalnych słu żą cych ochronie środowiska, uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotycz ących ochrony środowiska, • Rozwój bada ń i post ęp techniczny Cel średniookresowy do 2016 roku - zwi ększenie roli polskich placówek badawczych we wdra żaniu ekoinnowacji w przemy śle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalaj ącego stanu systemu monitoringu środowiska, • Odpowiedzialno ść za szkody w środowisku Cel średniookresowy do 2016 roku - stworzenie systemu prewencyjnego, maj ącego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizuj ącego mo żliwo ść wyst ąpienia szkody. W przypadku wyst ąpienia szkody w środowisku koszty naprawy musz ą w pełni ponie ść jej sprawcy, • Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Cel średniookresowy do 2016 roku - przywrócenie wła ściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególno ści dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny by ć podstaw ą lokalizacji nowych inwestycji.

11

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 12 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Ochrona zasobów naturalnych: • Ochrona przyrody Cel średniookresowy do 2016 roku - zachowanie bogatej różnorodno ści biologicznej polskiej przyrody na ró żnych poziomach organizacji: na poziomie wewn ątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umo żliwieniem zrównowa żonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z ró żnorodno ści ą biologiczn ą, • Ochrona i zrównowa żony rozwój lasów Cel średniookresowy do 2016 roku - dalsze prace w kierunku racjonalnego u żytkowania zasobów le śnych przez kształtowanie ich wła ściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównowa żonej i wielofunkcyjnej gospodarki le śnej, • Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Cel średniookresowy do 2016 roku - racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchroni ć gospodark ę narodow ą od deficytów wody i zabezpieczy ć przed skutkami powodzi oraz zwi ększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem b ędzie d ąż enie do maksymalizacji oszcz ędno ści zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwi ększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, • Ochrona powierzchni ziemi Cel średniookresowy do 2016 roku – rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i le śnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównowa żonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, ł ąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwi ększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracaj ąc im funkcj ę przyrodnicz ą, rekreacyjn ą lub rolnicz ą, • Gospodarowanie zasobami geologicznymi Cel średniookresowy do 2016 roku - racjonalizacja zaopatrzenia ludno ści oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wod ę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochron ą przed ilo ściow ą i jako ściow ą degradacj ą. Konieczne jest: doskonalenie prawodawstwa dotycz ącego ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych, ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin, eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin, wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złó ż kopalin w procesie planowania przestrzennego, wykonanie bilansu pojemno ści struktur geologicznych, w których mo żliwa jest sekwestracja dwutlenku w ęgla na terenie Polski, rozpoznanie geologiczne złó ż soli kamiennej, wyczerpanych złó ż ropy i innych struktur geologicznych pod k ątem magazynowania ropy naftowej i gazu ziemnego oraz składowania odpadów, w tym promieniotwórczych, doko ńczenie dokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych.

Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego: • Zdrowie a środowisko Cel średniookresowy do 2016 roku - dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszka ńców w wyniku wspólnych działa ń sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami b ędącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powoduj ących zanieczyszczenie środowiska, • Jako ść powietrza Cel średniookresowy do 2016 roku - dąż enie do spełnienia przez Polsk ę zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania b ędą

głównie koncentrowa ć si ę na dalszej redukcji emisji SO 2, NO x i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ci ągu opracowywanie i wdra żanie przez wła ściwych marszałków województw Programów

12

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 13 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

naprawczych w strefach, w których notuje si ę przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE, poprzez eliminacj ę niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu, • Ochrona wód Cel średniookresowy do 2016 roku - do ko ńca 2015 r. Polska powinna zapewni ć 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych ko ńcz ąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powy żej 2 000 RLM. Osi ągni ęcie tego celu b ędzie oznaczało przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a także realizacj ę Bałtyckiego Programu Działa ń dotycz ącego walki z eutrofizacj ą wód Bałtyku. Naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych jest utrzymanie lub osi ągni ęcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym równie ż zachowanie i przywracanie ci ągło ści ekologicznej cieków. Cel ten b ędzie realizowany przez opracowanie dla ka żdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego kraju, • Gospodarka odpadami Cel średniookresowy do 2016 roku – utrzymanie tendencji oddzielenia ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamkni ęcie wszystkich składowisk, które nie spełniaj ą standardów UE i ich rekultywacja, sporz ądzenie spisu zamkni ętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacj ą obiektów wpływaj ących znacz ąco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego oraz zu żytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demonta ż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich wi ęcej ni ż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, • Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych Cel średniookresowy do 2016 roku - dokonanie wiarygodnej oceny nara żania społecze ństwa na ponadnormatywny hałas i podj ęcie kroków do zmniejszenia tego zagro żenia tam, gdzie jest ono najwi ększe. Podobny jest te ż cel działa ń zwi ązanych z zabezpieczeniem społecze ństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, • Substancje chemiczne w środowisku Cel średniookresowy do 2016 roku - stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporz ądzenia REACH.

2.2.2. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 jest zał ącznikiem do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 roku. Stanowi najwa żniejszy dokument samorz ądu województwa, okre ślaj ący kierunki rozwoju regionalnego i wskazuj ący obszary szczególnej interwencji. Ł ączy w sobie diagnoz ę stanu regionu, stoj ące przed nim wyzwania rozwojowe i aspiracje jego mieszka ńców. Strategia jest planem post ępowania władz regionalnych, tak w procesie zarz ądzania województwem, jak i w inicjowaniu oraz rozwijaniu mechanizmów współpracy pomi ędzy samorz ądem terytorialnym, sfer ą biznesow ą i mieszka ńcami województwa. Uwzgl ędnienie w Strategii dokumentów planistycznych szczebla mi ędzynarodowego i krajowego gwarantuje skorelowanie procesów rozwojowych województwa lubuskiego z podstawowymi zało żeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego. Celem głównym strategii rozwoju województwa lubuskiego jest wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jako ści życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwi ększenia spójno ści regionu oraz efektywnego zarz ądzania jego rozwojem. Cel główny zostanie osi ągni ęty poprzez realizacj ę czterech celów strategicznych.

13

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 14 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zapisane działania, które pośrednio lub bezpo średnio kształtuj ą polityk ę ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego mieszcz ą si ę w nast ępuj ących celach strategicznych: Cel strategiczny – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna Cel operacyjny 1.5 – Rozwój subregionalnych i lokalnych o środków miejskich Subregionalnym i lokalnym o środkom miejskim zapewnione zostanie wsparcie w zakresie rozwoju funkcji gospodarczych, podnoszenia jako ści usług publicznych, modernizacji infrastruktury oraz prowadzenia programów rewitalizacji, szczególnie na słabo wykorzystywanych obecnie terenach powojskowych i poprzemysłowych. Cel operacyjny 1.6 – Udoskonalanie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska Na terenie województwa stworzone zostan ą wysokosprawne systemy energetyczne, zapewniaj ące bezpiecze ństwo energetyczne i optymalne wykorzystanie niezb ędnych surowców oraz infrastruktury, tj. pełne i bezawaryjne zaopatrzenie mieszka ńców i podmiotów gospodarczych w energi ę elektryczn ą, ciepło, gaz ziemny i paliwa. W gospodarce i budownictwie zastosowane zostan ą rozwi ązania energooszcz ędne, pozwalaj ące na ograniczenie zu życia energii i obni żenie wielko ści emisji substancji zanieczyszczaj ących do powietrza. Gospodarowanie zasobami energetycznymi b ędzie odbywa ć si ę w sposób racjonalny, ze szczególnym uwzgl ędnieniem zwi ększenia efektywno ści, np. w obiektach użyteczno ści publicznej. Wzro śnie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej. Konieczne b ędzie podj ęcie działa ń na rzecz dostosowania do zmian klimatycznych. Poprawie ulegn ą tak że systemy zaspokajania potrzeb ludno ści oraz gospodarki regionu w zakresie dostaw wody w wymaganej ilo ści oraz o wła ściwych parametrach, tj. dost ęp do sieci wodoci ągowej w miejscach zamieszkania lub podejmowania działalno ści gospodarczej; zapewnienie skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków (budowa, przebudowa i remont sieci kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ścieków), tworzenie sprawnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi w oparciu o regionalne zakłady zagospodarowania odpadów, wspieranie działa ń w zakresie zapobiegania i ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdra żanie technologii odzysku, w tym recyklingu, wdra żania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a tak że likwidacji zagro żeń wynikaj ących ze składowania odpadów. Cel operacyjny 1.6 – Rozwój potencjału turystycznego województwa Rozbudowana zostanie baza turystyczna, szczególnie ta o podwy ższonym standardzie. Intensywnie promowane b ędą atrakcyjne, zintegrowane produkty turystyczne zwi ązane z lokalnymi zasobami, np. dziedzictwem kulturowym, przyrodniczym, historycznym. Rozwój turystyki b ędzie uwzgl ędnia ć działania mi ędzyregionalne podejmowane wspólnie z s ąsiednimi województwami (np. tworzenie wspólnych szlaków tematycznych, infrastruktury wodnej itp.). Cel operacyjny 1.7 – Poprawa jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej Wśród głównych zada ń nale ży wymieni ć m.in. wsparcie wytwarzania i promocji żywno ści wysokiej jako ści (w tym produktów tradycyjnych), wzmocnienie powiąza ń produkcji rolniczej z przetwórstwem, marketingiem i dystrybucj ą, czy budowanie sprawnego i nowoczesnego doradztwa rolniczego. Cel strategiczny – Wysoka dost ępno ść transportowa i teleinformatyczna Cel operacyjny 2.1 – Budowa nowej i modernizacja istniej ącej infrastruktury komunikacyjnej Do 2020 r. znacz ąco zmodernizowana, a cz ęś ciowo tak że rozbudowana zostanie infrastruktura drogowa. Szczególne znaczenie b ędzie mała poprawa bezpiecze ństwa oraz minimalizacja uci ąż liwo ści dróg dla mieszka ńców. Odnowiony zostanie tabor kolejowy, a najwa żniejsze linie kolejowe b ędą modernizowane. Szczególna uwaga po świ ęcona zostanie pozostałym gał ęziom transportu, dla rozwoju których województwo posiada dogodne warunki - transport lotniczy i wodny. Poza tym będzie si ę dbało równie ż o spójno ść komunikacyjn ą, szczególnie pomi ędzy sieciami transportowymi o znaczeniu mi ędzynarodowym i regionalnym. Cel operacyjny 2.2 – Usprawnienie systemu transportu publicznego Podj ęcie działa ń maj ących na celu popraw ę jako ści obsługi komunikacyjnej ludno ści, czyli m.in. zapewnienie odpowiedniego taboru i działa ń organizacyjnych, pozwalaj ących na optymalizacj ę istniej ących i uruchomienie nowych poł ącze ń komunikacyjnych oraz usprawnienie transportu w aglomeracjach miejskich i obszarach podmiejskich. Istotne b ędą tak że przedsi ęwzi ęcia na rzecz

14

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 15 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

zmniejszenia obci ąż eń środowiska oraz uci ąż liwo ści dla mieszka ńców zwi ązanych z transportem, poprzez zwi ększanie udziału transportu publicznego w ruchu osobowym oraz przez stałe zwi ększanie udziału transportu kombinowanego i kolejowego w przewozach. Cel strategiczny – Społeczna i terytorialna spójno ść regionu Cel operacyjny 3.5 – Zrównowa żony rozwój obszarów wiejskich Zasadniczym celem stanie si ę bardziej intensywne wł ączenie tych obszarów w procesy rozwojowe regionu i kraju. Do 2020 r. cz ęś ciowo przezwyci ęż ony zostanie problem utrudnionego dost ępu b ądź te ż ograniczony wachlarz usług publicznych, z jakich mog ą skorzysta ć mieszka ńcy obszarów wiejskich. Jednym z wa żnych mechanizmów zrównowa żonego rozwoju obszarów wiejskich b ędzie poprawa dost ępno ści, w tym komunikacyjnej do regionalnych i powiatowych o środków administracyjnych. Cel operacyjny 3.6 – Wsparcie budowy oraz modernizacji systemów i infrastruktury zapobiegania zagro żeniom W obliczu stałego nara żenia województwa lubuskiego na szereg negatywnych skutków wynikaj ących m.in. z uwarunkowa ń pogodowych (np. długotrwałe opady lub susze) podejmowane b ędą działania dążą ce do zwi ększania bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, przeciwpo żarowego oraz minimalizacji skutków suszy. Podejmowane b ędą projekty i programy maj ące na celu przeciwdziałanie kl ęskom żywiołowym oraz m.in. ograniczenie lokalizacji zabudowy mieszkaniowej i u żyteczno ści publicznej na terenach zalewowych.

2.2.3. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do roku 2019 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do roku 2019 jest zał ącznikiem do uchwały nr XXI/185/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 12 marca 2012 roku. Za cel nadrz ędny Programu przyj ęto „Zrównowa żony rozwój województwa lubuskiego uwzgl ędniaj ący popraw ę i wła ściwe wykorzystanie środowiska naturalnego”. Do osi ągni ęcia tego celu ustalono priorytety do których zdefiniowano cele strategiczne (długoterminowe do 2019 roku) oraz cele operacyjne (krótkoterminowe do roku 2015). 1. Priorytet – zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Cel strategiczny – kontynuacja działa ń zwi ązanych z popraw ą jako ści powietrza Cele operacyjne: • Wdro żenie i realizacja zało żeń programów słu żą cych ochronie powietrza • Spełnienie wymaga ń prawnych w zakresie jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych 2. Priorytet – gospodarka wodna Cel strategiczny – osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona przeciwpowodziowa Cele operacyjne: • Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych • Dobra jako ść wód u żytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania • Zwi ększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi • Przywrócenie i ochrona ci ągło ści ekologicznej rzek 3. Priorytet – gospodarka odpadami Cel strategiczny – stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz hierarchi ą sposobów post ępowania z odpadami Cele operacyjne: • Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB

15

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 16 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Zwi ększenie udziału odzysku, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak równie ż odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska • Zmniejszenie ilo ści odpadów kierowanych na składowiska odpadów • Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów 4. Priorytet – ochrona przyrody i krajobrazu Cel strategiczny – ochrona, odtworzenie i zrównowa żone u żytkowanie ró żnorodno ści biologicznej i georó żnorodno ści Cele operacyjne: • Pogł ębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa • Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody • Ochrona ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie wła ściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagro żonych • Ochrona i odtworzenie ró żnorodno ści biologicznej systemów le śnych • Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów le śnych • Edukacja le śna społecze ństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych • Identyfikacja zagro żeń lasów i zapobieganie ich skutkom 5. Priorytet – ochrona przed hałasem Cel strategiczny – zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu poprzez obni żenie jego nat ęż enia do poziomu obowi ązuj ących standardów Cele operacyjne: • Monitoring hałasu i ocena stopnia nara żenia mieszka ńców województwa na ponadnormatywny hałas • Ograniczenie uci ąż liwo ści akustycznej dla mieszka ńców 6. Priorytet – ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cel strategiczny – ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Cele operacyjne: • Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poni żej warto ści dopuszczalnych 7. Priorytet – odnawialne źródła energii Cel strategiczny – ograniczenie zu życia energii oraz zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Cele operacyjne: • Zwi ększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii 8. Priorytet – przeciwdziałanie powa żnym awariom przemysłowym Cel strategiczny – ograniczenie ryzyka wyst ąpienia powa żanych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków Cele operacyjne: • Minimalizacja ryzyka wyst ąpienia powa żnych awarii • Minimalizacja skutków wyst ąpienia powa żnych awarii 9. Priorytet – Kopaliny Cel strategiczny – zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi Cele operacyjne: • Minimalizacja strat w eksploatowanych zło żach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego 10. Priorytet – degradacja powierzchni ziemi i gleb Cel strategiczny – ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Cele operacyjne: • Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównowa żonego rozwoju

16

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 17 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych • Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalno ści gospodarczej 11. Priorytet – współpraca transgraniczna Cel strategiczny – prowadzenie wspólnych, transgranicznych działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska i ochron ą przeciwpowodziow ą Cele operacyjne: • Realizacja działa ń z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej 12. Priorytet – edukacja ekologiczna Cel strategiczny – propagowanie wła ściwych zachowa ń i postaw dotycz ących środowiska naturalnego Cele operacyjne: • Promowanie wła ściwych zachowa ń w zakresie zu życia i zanieczyszcze ń wody, gospodarki odpadami oraz ochrony powietrza • Rozwijanie działa ń z zakresu edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo • Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej.

2.2.4. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku jest zał ącznikiem nr 1 do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 wrze śnia 2012 roku. Dokument został opracowany w celu uporz ądkowania zagadnie ń zwi ązanych z systemem gospodarki odpadami w województwie lubuskim oraz z zarz ądzaniem tym systemem. Plan wskazuje cele do osi ągni ęcia dla poszczególnych rodzajów odpadów, działania konieczne do realizacji tych celów oraz przedstawia ogólny zarys funkcjonowania całego systemu na terenie województwa. Nadrz ędnym cele planu jest: „Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na hierarchii sposobów post ępowania z odpadami komunalnymi”. Aby osi ągn ąć cel nadrz ędny sformułowano cele dla poszczególnych rodzajów odpadów: Odpady komunalne, w tym ulegaj ące biodegradacji: Cel 1 - Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpó źniej do 1 lipca 2013 r. Cel 2 - Zmniejszenie ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów: • w 2013 r. nie wi ęcej ni ż 50%, • w 2020 r. nie wi ęcej ni ż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Cel 3 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do ko ńca 2014 r. Cel 4 - Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Odpady zawieraj ące PCB: Cel 1 - Likwidowanie odpadów zawieraj ących PCB o st ęż eniu poni żej 50 ppm. Oleje odpadowe: Cel 1 - Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Odpady medyczne i weterynaryjne: Cel 1 - Podniesienie efektywno ści selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych w okresie do 2022 r., uwzgl ędniaj ącej segregacj ę odpadów u źródła powstawania, zmniejszaj ąc tym samym ilo ści odpadów innych ni ż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych.

17

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 18 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zu żyte baterie i akumulatory: Cel 1 - Rozbudowa systemu zbierania zu żytych baterii i akumulatorów przeno śnych pozwalaj ąca na osi ągni ęcie nast ępuj ących poziomów zbierania: • 25% poziom zbierania zu żytych baterii i akumulatorów przeno śnych do 2012 r., • 40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przeno śnych do 2016 r. Cel 2 - Utrzymanie wydajno ści recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym ni ż: • co najmniej 75% masy zu żytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych, • co najmniej 50% masy pozostałych zu żytych baterii i akumulatorów. Cel 3 - Utrzymanie poziomów wydajno ści recyklingu – co najmniej 65% masy zu żytych baterii i akumulatorów poprzez d ąż enie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zu żytych baterii i akumulatorów. Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny: Cel 1 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytego sprz ętu powstałego z wielkogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego: • poziomu odzysku w wysoko ści 80% masy zu żytego sprz ętu, • poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytego sprz ętu w wysoko ści 75% masy zu żytego sprz ętu. Cel 2 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytego sprz ętu powstałego z małogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego, sprz ętu o świetleniowego, narz ędzi elektrycznych i elektronicznych z wyj ątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narz ędzi przemysłowych, zabawek, sprz ętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrz ądów do nadzoru i kontroli: • poziomu odzysku w wysoko ści 70% masy zu żytego sprz ętu, • poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytego sprz ętu w wysoko ści 50% masy zu żytego sprz ętu. Cel 3 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytych lamp w wysoko ści co najmniej 80% masy tych zu żytych lamp. Cel 4 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści osi ągni ęcie poziomu selektywnego zbierania zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego pochodz ącego z gospodarstw domowych w wysoko ści 4 kg/mieszka ńca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji: Cel 1 - Osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyj ętych do stacji demonta żu w skali roku: • 85% i 80% do ko ńca 2014 r., • 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawieraj ące azbest: Cel 1 - Sukcesywne osi ąganie celów okre ślonych w przyj ętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Rad ę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do 2032 r. Zb ędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych: Cel 1 - W okresie do 2022 r. zakłada si ę sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuacj ę dotychczasowego sposobu zagospodarowania zb ędnych środków bojowych. Zu żyte opony: Cel 1 - Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej: Cel 1 - Osi ągni ęcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego u życia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe: Cel 1 - Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzgl ędnieniem ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniaj ą wymaga ń prawnych

18

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 19 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Cel 2 - Zwi ększenie w perspektywie do 2022 r. ilo ści komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak równie ż wykorzystania osadów do rekultywacji. Cel 3 - Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotycz ących bezpiecze ństwa sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegaj ące biodegradacji inne ni ż komunalne: Cel 1 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie wi ęcej ni ż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe: Cel 1 - Osi ągni ęcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowa ń oraz utrzymanie poziomów w latach nast ępnych: • opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu, • opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu, • opakowania z aluminium: 50% recyklingu, • opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu, • opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu, • opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu, • opakowania z drewna: 15% recyklingu. Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki odpadami, których zagospodarowanie stwarza problemy: Cel 1 - Zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Cel 2 - Zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem.

2.3. Uwarunkowania wewn ętrzne

2.3.1. Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 jest zał ącznikiem do uchwały nr XXIII/156/08 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 19 listopada 2008 roku. W celu wykorzystania mocnych stron i potencjału rozwojowego oraz zniwelowania słabych stron Powiatu Sul ęci ńskiego dokonano aktualizacji Strategii Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego przyj ętej przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w marcu 2001. Okre ślono wizj ę oraz misj ę rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego oraz wyznaczono cele strategiczne. Ni żej opisano cele, których realizacja wpłynie na kształtowanie polityki ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego: Cel strategiczny – Podnoszenie standardu systemu bezpiecze ństwa publicznego: Poprawa bezpiecze ństwa w miejscach publicznych i miejscu zamieszkania oraz w ruchu drogowym P-18 Wdro żenie programu zapewnienia bezpiecze ństwo w miejscach publicznych i miejscu zamieszkania, P-19 Wdro żenie Programu poprawy bezpiecze ństwo w ruchu drogowym Cel strategiczny – Budowa, przebudowa i rozbudowa infrastruktury P-27 Program przebudowy i rozbudowy dróg powiatowych, Cel strategiczny – Zapewnienie rozwoju turystyki, kultury i sportu P-34 Opracowanie programu rozwoju turystyki w Powiecie, P-35 Wyznaczenie i oznakowanie szlaków turystycznych. Cel strategiczny – Zapewnienie warunków ochrony środowiska P-37 Wdro żenie PO Ś, P-38 Wdro żenie PGO.

19

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 20 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

2.4. Nadrz ędny cel Programu i priorytety ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego Bior ąc pod uwag ę podstawowe, strategiczne dokumenty Powiatu Sul ęci ńskiego i województwa lubuskiego oraz Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa i potrzeb ę poprawy jako ści życia mieszka ńców, sformułowano nadrz ędny cel Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013- 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, którego brzmienie jest nast ępuj ące:

Zrównowa żony rozwój gospodarczy i turystyczny Powiatu Sul ęci ńskiego poprzez zachowanie istotnych walorów środowiska naturalnego, popraw ę jego stanu i rozwój infrastruktury ochrony środowiska

Zaproponowane w Programie ochrony środowiska cele i zadania ekologiczne powinny posłu żyć do tworzenia warunków dla takich zachowa ń ogółu społecze ństwa, które polega ć b ędą w pierwszej kolejno ści na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie, a nast ępnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w Programie powinna spowodowa ć zrównowa żony rozwój gospodarczy i turystyczny, polepszenie warunków życia mieszka ńców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu. Program ochrony środowiska b ędzie odgrywał coraz to wi ększ ą rol ę w sferze zarz ądzania środowiskiem w powiecie. Zatem w okresie do 2020 roku znaczenie Programu mo żna opisa ć nast ępuj ąco: • program mobilizuje administracj ę publiczn ą do rozwi ązywania w zintegrowany sposób problemów ochrony środowiska pojawiaj ących si ę w powiecie, • program okre śla wyst ępuj ące problemy w poszczególnych komponentach środowiska naturalnego oraz proponuje sposób ich rozwi ązywania, • program jest podstaw ą do podejmowania decyzji w zakresie działa ń i przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w dziedzinie ochrony środowiska w skali powiatu, • program mobilizuje podmioty gospodarcze, organizacje pozarz ądowe oraz inne instytucje i organizacje do wspólnego precyzowania problemów, sposobu ich rozwi ązywania oraz wyboru priorytetów w działaniach na rzecz ochrony środowiska.

W Programie dokonano wyboru najistotniejszych zagadnie ń, których realizacja przyczyni si ę w najbli ższej przyszło ści do poprawy stanu środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego – tzw. priorytetów ekologicznych. Ich wyboru dokonano w oparciu o diagnoz ę aktualnego stanu poszczególnych komponentów środowiska, uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych. Do najwa żniejszych priorytetów ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego nale ży: • Poprawa jako ści powietrza atmosferycznego, • Poprawa i utrzymanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, • Racjonalna gospodarka odpadami, • Ochrona cennych elementów przyrodniczych, • Ograniczenie uci ąż liwo ści hałasu oraz ochrona mieszka ńców przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, • Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, • Edukacja ekologiczna mieszkańców oraz poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego.

Nale ży zaznaczy ć, że wiele przedsi ęwzi ęć proponowanych w ramach jednego priorytetu wpisuje się tak że w pozostałe priorytety. Wynika to z faktu, że poszczególne elementy środowiska i uci ąż liwo ści środowiskowe s ą ze sob ą powi ązane. Poprawa jako ści lub ochrona jednego z nich zwykle skutkuje popraw ą lub ochron ą pozostałych.

20

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 21 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO

3.1. Poło żenie i podział administracyjny Powiat Sul ęci ński poło żony jest w północno-zachodniej cz ęś ci województwa lubuskiego. Graniczy z pi ęcioma innymi powiatami: • od północy z powiatem gorzowskim, • od wschodu z powiatami: mi ędzyrzeckim i świebodzi ńskim, • od południa z powiatem kro śnie ńskim, • od zachodu z powiatem słubickim. Powiat zajmuje powierzchni ę 1 178 km 2, co stanowi 8,42% powierzchni województwa i liczy ponad 35,9 tys. mieszka ńców, co stanowi 3,51% ludno ści województwa.

Rysunek 1 Poło żenie Powiatu Sul ęci ńskiego na tle województwa lubuskiego ( źródło: www.gminy.pl)

W skład powiatu wchodzi pi ęć jednostek terytorialnych: Sul ęcin, Lubniewice i Torzym, maj ące status Miasta i Gminy oraz Krzeszyce i Sło ńsk b ędące gminami wiejskimi. Siedzib ą władz powiatu jest Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

Tabela 1 Powierzchnia poszczególnych gmina powiatu (według stanu na dzie ń 1 stycznia 2013 roku) Powierzchnia Gmina % powierzchni powiatu [ha] Krzeszyce 19 419 16,49 Lubniewice w tym: 11,00 - obszar miejski 1 211 - obszar wiejski 11 758

21

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 22 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Powierzchnia Gmina % powierzchni powiatu [ha] Sło ńsk 15 864 13,47 Sul ęcin w tym: 27,18 - obszar miejski 856 - obszar wiejski 31 152 Torzym w tym: 31,86 - obszar miejski 911 - obszar wiejski 36 609 Powiat Sul ęci ński 117 780 100,0 0 Źródło: Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

Najwi ększ ą gmin ą w powiecie jest Gmina Torzym, zajmuje 31,86% powierzchni powiatu. Natomiast najmniejsz ą jednostk ą administracyjn ą jest Gmina Lubniewice, która zajmuje 11,0% powierzchni powiatu.

Rysunek 2 Podział administracyjny Powiatu Sul ęci ńskiego

Na terenie powiatu najwi ęcej gruntów zajmuj ą grunty le śne oraz zadrzewienia i zakrzewienia (57,9%). Użytki rolne zajmuj ą ponad 1/3 powierzchni powiatu (35%), z czego najwięcej jest gruntów ornych. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowi ą 3% powierzchni powiatu, natomiast grunty pod wodami zajmuj ą powierzchni ę 1,8%, z czego wi ęcej jest płyn ących wód powierzchniowych. U żytki ekologiczne, nieu żytki oraz tereny ró żne stanowi ą ł ącznie 2,3% powierzchni powiatu. Szczegółowa charakterystyka użytkowania gruntów w Powiecie Sul ęci ńskim została przedstawiona w tabeli poni żej.

22

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 23 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 2 Struktura u żytkowania gruntów w Powiecie Sul ęci ńskim (według stanu na dzie ń 1 stycznia 2013 roku) Użytki rolne Grunty le śne Grunty Jednostka Powierzchn Grupy Grunty pod Grunty Łąki Pastwiska Pozostałe zabudowane i Inne grunty administracyjna ia ogółem Sady Lasy zadrzewie ń i wodami orne trwałe trwałe użytki rolne zurbanizowane zakrzewie ń Krzeszyce 19 419 4 234 13 2 710 1 071 395 9 839 112 523 225 297 Lubniewice w tym: - obszar miejski 1 211 391 2 44 13 41 353 22 106 201 38 - obszar wiejski 11 758 2 244 0 131 73 80 8 454 66 163 341 206 Sło ńsk 15 864 2 917 3 6 366 752 475 3 623 104 423 394 807 Sul ęcin w tym: - obszar miejski 856 320 5 27 21 47 68 28 313 4 23 - obszar wiejski 31 152 6 927 4 483 429 424 20 911 157 749 357 711 Torzym w tym: - obszar miejski 911 531 2 31 9 20 93 19 165 14 27 - obszar wiejski 36 609 8 645 7 525 526 313 24 122 219 1 043 580 629 Powiat Sul ęci ński 117 780 26 254 36 10 317 2 894 1 750 67 463 727 3 485 2 116 2 738 Źródło: Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

23

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 24 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Powiat ma korzystn ą lokalizacj ę, znajduje si ę 90 km od Zielonej Góry oraz 43 km od Gorzowa Wielkopolskiego. Atutem regionu jest blisko ść granicy z Niemcami oraz dobra dost ępno ść komunikacyjna.

3.2. Podstawowe dane o ludno ści Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego (GUS) liczba ludno ści Powiatu Sul ęci ńskiego w ci ągu ostatnich kilku lat zmienia si ę. W 2009 roku powiat zamieszkiwany był przez 35 492 osoby, a w 2010 roku liczba ta wzrosła do 36 045, czyli wzrosła o 553 osoby, natomiast w roku 2011 liczba ta spadła do 35 924 osób, czyli o 121 osób mniej ni ż rok wcze śniej. Kobiety stanowiły nieco ponad połow ę (50,1%) ludno ści powiatu. Współczynnik feminizacji (okre ślaj ący liczb ę kobiet na 100 męż czyzn) ukształtował si ę na poziomie 100, co oznacza, że w powiecie wyst ępuje równowaga płci. Wska źnik urbanizacji okre ślaj ący udział ludno ści miejskiej w ludno ści ogółem wyniósł 41,3% i był jednym z ni ższych w województwie lubuskim.

Tabela 3 Liczba ludno ści w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009- 2011 Jednostka Liczba ludno ści w latach administracyjna 2009 rok 2010 rok 2011 rok Krzeszyce 4 610 4 686 4 703 Lubniewice 3 067 3 132 3 134 w tym: - obszar miejski 1 942 2 020 2 032 - obszar wiejski 1 125 1 112 1 102 Sło ńsk 4 809 4 843 4 817 Sul ęcin 16 211 16 427 16 307 w tym: - obszar miejski 10 105 10 244 10 270 - obszar wiejski 6 106 6 183 6 037 Torzym 6 795 6 957 6 963 w tym: - obszar miejski 2 470 2 540 2 535 - obszar wiejski 4 325 4 417 4 428 Powiat Sul ęci ński 35 492 36 045 35 924 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

24

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 25 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Wykres 1 Liczba ludno ści Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

Najwi ęcej ludno ści mieszkało w gminie miejsko-wiejskiej Sul ęcin – 16 307 (45,4% ogółu ludno ści powiatu), najmniej mieszka ńców liczyła gmina miejsko-wiejska Lubniewice – 3 134. (8,7%). Na obszarach miejskich obserwuje si ę systematyczny wzrost liczby mieszka ńców. Natomiast na obszarach wiejskich odnotowano spadek liczby ludno ści, wyj ątek stanowi Gmina Krzeszyce oraz obszar wiejski Gminy Torzym, gdzie nast ąpił systematyczny przyrost mieszka ńców.

Powiat cechuje niska g ęsto ść zaludnienia – 31 os/km 2 (w województwie lubuskim wynosi 73 os/km 2). Najwi ększa g ęsto ść zaludnienia była na obszarach miejskich (w szczególno ści w Gminie Sul ęcin), a najmniejsza na obszarach wiejskich w Gminie Lubniewice). Zró żnicowanie g ęsto ści zaludnienia na analizowanym terenie zobrazowano na poni ższym rysunku.

W 2011 roku w przeliczeniu na 1000 ludno ści przyrost naturalny w powiecie wyniósł 0,5 (w 2010 roku – 0,6) i ulokował powiat na jednym z ni ższych miejsc w województwie. W przeliczeniu na 1000 ludno ści najwy ższy dodatni przyrost naturalny wyst ąpił w miejskiej cz ęś ci Gminy Torzym (6,3), a najni ższy w wiejskiej cz ęś ci Gminy Sul ęcin (- 1,3).

Tabela 4 Gęsto ść zaludnienia oraz przyrost naturalny w Powiecie Sulęci ńskim w 2011 roku Gęsto ść zaludnienia Przyrost naturalny na 1000 Jednostka administracyjna 2 [os/km ] ludno ści Krzeszyce 24 - 0,64 Lubniewice 24 0,32 w tym: - obszar miejski 168 - 0,50 - obszar wiejski 9 1,80 Sło ńsk 30 - 0,41 Sul ęcin 51 - 0,73 w tym: - obszar miejski 1 200 - 0,40 - obszar wiejski 19 - 1,30 Torzym 19 4,88 w tym: - obszar miejski 278 6,30

25

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 26 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gęsto ść zaludnienia Przyrost naturalny na 1000 Jednostka administracyjna 2 [os/km ] ludno ści - obszar wiejski 12 4,10 Powiat Sul ęci ński 31 0,50 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Rysunek 3 Gęsto ść zaludnienia Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na 1000 ludno ści osi ągn ęło warto ść minus 3,9 (w 2010 roku minus 2,9). Najwi ększy odpływ ludno ści odnotowano w wiejskiej cz ęś ci Gminy Sul ęcin (minus 22,6 osoby na 1000 ludno ści), natomiast najwi ększy napływ ludno ści na pobyt stały wyst ąpił w miejskiej cz ęś ci Gminy Lubniewice (6,5 osoby na 1000 ludno ści).

W 2011 roku udział osób w wieku przedprodukcyjnym w populacji ogółem wyniósł 20,0%, osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 65,3%, a w wieku poprodukcyjnym 14,7%. Najwy ższym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym w ludno ści ogółem charakteryzowała si ę wiejska cz ęść Gminy Torzym (22,2%), natomiast najwy ższy udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym odnotowano w miejskiej cz ęś ci Gminy Lubniewice (16,2%). W Gminie Lubniewice liczba ludno ści w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym nale żała do najni ższych w powiecie (49).

Główny Urz ąd Statystyczny opracował prognoz ę demograficzn ą dla Polski do 2035 roku. Według prognozy liczba ludno ści powiatu b ędzie systematycznie spada ć. W 2035 roku w powiecie b ędzie mieszkało 31 791 osób, czyli o 4 133 osób mniej ni ż w 2011 roku.

3.3. Gospodarka Bardzo du ża ilo ść lasów znajduj ących si ę na naszym terenie powoduje, i ż podstaw ą gospodarki w powiecie jest stale rozwijaj ący si ę przemysł drzewny. Nieska żone środowisko sprzyja produkcji rolno-spo żywczej, w której najbardziej wyspecjalizowały si ę gminy Krzeszyce i Sul ęcin. Gminy Lubniewice, Sło ńsk i Torzym ze wzgl ędu na swoje malownicze poło żenie przyci ągaj ą rokrocznie rzesze turystów, którzy preferuj ą czynny wypoczynek.

Na koniec 2011 roku funkcjonowało ponad 2,7 tys. podmiotów gospodarczych, jest to o 13 podmiotów wi ęcej ni ż rok wcze śniej. W sektorze prywatnym działało 96% podmiotów.

26

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 27 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 5 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w 2011 roku Spółki handlowe Osoby Fundacje, fizyczne Spółki stowarzyszenia i Ogółem Z udziałem Spółdzielnie prowadz ące cywilne organizacje Razem kapitału działalno ść społeczne zagranicznego gospodarcz ą Powiat 2 784 179 88 128 20 100 2 150 Sul ęci ński Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

Najwi ęcej podmiotów funkcjonowało w Gminie Sul ęcin (44% wszystkich podmiotów działaj ących na terenie powiatu) oraz w Gminie Torzym (18% wszystkich podmiotów działaj ących na terenie powiatu). Najmniej podmiotów było w Gminie Lubniewice – 11%.

Z najnowszych danych GUS wynika, że w 2012 roku na terenie powiatu funkcjonowało 2 879 podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 3,4% wi ęcej ni ż w 2011 roku. Przybyło pa ństwowych i samorz ądowych jednostek prawa bud żetowego (6 podmiotów wi ęcej), osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą (77 podmiotów wi ęcej) oraz stowarzysze ń i organizacji społecznych (7 podmiotów wi ęcej). W 2011 roku w Powiecie Sul ęci ńskim było zatrudnionych 7 942 osoby, nast ąpił spadek zatrudnienia o 3,5% w stosunku do roku wcze śniejszego. Najwi ęcej osób pracowało w pozostałych usługach (29,9%), w przemy śle i budownictwie (27,7%) oraz w rolnictwie, le śnictwie, łowiectwie i rybactwie (24%).

Tabela 6 Pracuj ący według rodzajów działalno ści w 2011 roku Rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo i rybactwo 1 909 Przemysł i budownictwo 2 197 Handel, naprawa pojazdów samochodowych, transport i gospodarka magazynowa, Rodzaj zakwaterowanie i gastronomia, informacja i 1 319 działalno ści komunikacja Działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomo ści 146 Pozostałe usługi 2 371 PRACUJ ĄCY OGÓŁEM 7 942 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

Udział kobiet w ogóle pracuj ących w powiecie wyniósł 52,9%, tj. o 3,6% wi ęcej ni ż średnio w województwie, jednak ich liczba zmniejszyła si ę w skali roku o 5,0%, przy spadku liczby pracuj ących męż czyzn o 3,5%.

W Powiecie Sul ęci ńskim na koniec 2012 roku było 1 848 bezrobotnych, z czego 47,3% stanowiły kobiety. W porównaniu do roku wcze śniejszego stopa bezrobocia w powiecie wzrosła o 1,1%, podobn ą tendencj ę odnotowano w skali wojewódzkiej jak i krajowej.

Tabela 7 Stopa bezrobocia w latach 2010-2012 w Powiecie Sul ęci ńskim na tle kraju i województwa lubuskiego Stopa bezrobocia [%] Jednostka terytorialna 2010 rok 2011 rok 2012 rok Polska 12,4 12,5 13,4

27

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 28 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Stopa bezrobocia [%] Jednostka terytorialna 2010 rok 2011 rok 2012 rok Województwo Lubuskie 15,6 15,4 15,8 Powiat Sul ęci ński 14,4 14,5 15,6 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny i Wojewódzki Urz ąd Pracy w Zielonej Górze.

Najwi ęcej bezrobotnych było w Gminie Sul ęcin (46,7% wszystkich bezrobotnych) oraz w Gminie Torzym (19,3%). Najmniej bezrobotnych było w Gminie Sło ńsk i Lubniewice.

Tabela 8 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2012 roku Jednostka administracyjna Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Krzeszyce 221 Lubniewice 214 Sło ńsk 193 Sul ęcin 863 Torzym 357 Powiat Sul ęci ński 1 848 Źródło: Wojewódzki Urz ąd Pracy w Zielonej Górze.

3.4. Infrastruktura techniczna

3.4.1. Sie ć wodoci ągowa Sie ć wodoci ągowa to układ poł ączonych ze sob ą przewodów przeznaczonych do przesyłu wody mi ędzy uj ęciem, a odbiorc ą. W skład sieci wodoci ągowej wchodz ą: przewody magistralne, przewody rozdzielcze i poł ączenia domowe zwane przył ączami. Woda zanim zostanie przesłana do wodoci ągu poddawana jest procesom uzdatniania.

Według danych GUS długo ść czynnej sieci wodoci ągowej na terenie powiatu w 2011 roku wynosiła 337,1 km i była krótsza o 45,6 km w porównaniu do roku wcze śniejszego. Natomiast w okresie ostatnich trzech lat sie ć wodoci ągowa wydłu żyła si ę o 3,9%. W 2011 roku było o 1,3% wi ęcej przył ączy prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania w porównaniu do roku 2009. Jednak ilo ść ta zmniejszyła si ę o 44 przył ącza w porównaniu do roku 2010. Powoli wzrasta liczba ludno ści korzystaj ącej z sieci wodoci ągowej. Na terenie powiatu z sieci wodoci ągowej w 2011 roku korzystało 88,2 % ludno ści. W miastach procent ten był wy ższy i wynosił 95,7%. W tabeli poni żej przedstawiono szczegółowe dane dotycz ące sieci wodoci ągowej na terenie powiatu, a na rysunku przedstawiono procent ludno ści korzystaj ącej z sieci wodoci ągowej na terenie poszczególnych gmin powiatu.

Tabela 9 Sie ć wodoci ągowa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 324,3 382,7 337,1 Poł ączenia prowadz ące do budynków szt. 5 187 5 299 5 255 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 31 247 31 759 31 669 Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej % 88,0 88,1 88,2 Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 13 878 14 157 14 203

28

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 29 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 w miastach Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej % 95,6 95,6 95,7 w miastach Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Rysunek 4 Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

Najwi ększym udziałem ludno ści korzystaj ącej z sieci wodoci ągowej na terenie poszczególnych jednostek Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku odznaczała si ę Gmina Sło ńsk i Sul ęcin. Natomiast najni ższy wska źnik dotyczył Gminy Krzeszyce.

Poni żej przedstawiono informacje na temat infrastruktury wodoci ągowej pochodz ące m.in. z ewidencji powiatu i poszczególnych gmin oraz z ewidencji przedsi ębiorstw działaj ących lokalnie w zakresie uzdatniania i zaopatrzenia ludno ści w wod ę, które udzieliły odpowiedzi na przesłan ą ankiet ę.

Gmina Krzeszyce 1 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 120,31 km. Liczba przył ączy do budynków wynosi 1 119 sztuk. Gmina posiada dwa eksploatowane zbiorowe uj ęcia wody w Malcie i Rudnicy. Uj ęcie grupowe w Malcie składa si ę z dwóch studni wierconych ujmuj ących czwartorz ędowy poziom wodono śny, stacji uzdatniania wody pracuj ącej w układzie dwustopniowego pompowania oraz zewn ętrznej sieci wodoci ągowej wyposa żonej w hydranty przeciwpo żarowe. Maksymalny dobowy pobór wody wynosi 1 496 m 3/d. Natomiast uj ęcie wody w Rudnicy składa si ę z dwóch studni wierconych i stacji uzdatniania pracuj ącej automatycznie w układzie dwustopniowej filtracji (szeregowej). Średni dobowy pobór wody z uj ęcia wynosi 141,8 m 3/d.

Gmina Lubniewice 2 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy bez przył ączy wynosi 19,6 km. Liczba przył ączy do budynków wynosi 574 sztuki. Gmina zwodoci ągowana jest w 100%. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 3 079 mieszka ńców. Na terenie gminy funkcjonuje jedno uj ęcie wody w Lubniewicach, składaj ące si ę z 9 studni o wydajno ści 428 m 3/d i posiadaj ące stref ę ochrony po średniej i bezpo średniej. Na terenie gminy s ą cztery stacje uzdatniania wody oraz jedna przepompownia.

1 Dane z Urz ędu Gminy w Krzeszycach, pismo z dnia 22.04.2013 r. 2 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, pismo z dnia 4.04.2013 r.

29

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 30 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gmina Sło ńsk 3 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy z przył ączami wynosi 92,3 km (bez przył ączy – 61,9 km). Liczba przył ączy do budynków mieszkalnych wynosi 1 234 sztuk. Gmina zwodoci ągowana jest w 99,9%. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 4 738 osób. Na terenie gminy funkcjonuj ą dwa uj ęcia wody: SUW Sło ńsk uj ęcie wody podziemnej, składaj ące si ę z 4 studni o wydajno ści 150 m 3/h. Drugie uj ęcie to uj ęcie wody podziemnej SUW Lemierzyce składaj ące si ę z dwóch funkcjonuj ących studni (dwie kolejne studnie s ą w budowie) o wydajno ści 75 m 3/h. Ujmowana woda uzdatniana jest w miejscu jej poboru. Na terenie gminy znajduj ą si ę 4 uj ęcia uliczne o wydajno ści 2 m 3/h.

Gmina Sul ęcin 4 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 123,9 km, a długo ść przył ączy 24,2 km. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 16 216 mieszka ńców. Gmina zwodoci ągowana jest w 99%. Woda do wodoci ągu ujmowana jest z 16 studni. Na terenie miasta Sul ęcin funkcjonuje jedna stacja uzdatniania wody przy ul. Daszy ńskiego wraz z jedn ą stacj ą podnoszenia ci śnienia na terenie osiedla Ostrówek. Natomiast na terenie Gminy Sul ęcin funkcjonuj ą stacje uzdatniania wody w sołectwach: Zarzy ń, Brze źno, Małuszów, Miechów, Rychlik, Trzebów i ponadto wyst ępuj ą trzy stacje podnoszenia ci śnienia wody: dwie w Długoszynie i jedna na osiedlu Żubrów.

Gmina Torzym 5 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 58,7 km. Liczba przyłączy wody wynosi 980 sztuk. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 6 236 mieszka ńców. Woda ujmowana jest z 16 podziemnych uj ęć , składaj ących si ę z 23 studni o ł ącznej wydajno ści 762,1 m 3/d. Na wszystkich uj ęciach wyznaczone s ą strefy ochrony bezpo średniej. Wszyscy odbiorcy maj ą dostarczan ą wod ę uzdatnian ą, z wył ączeniem wodoci ągu Lubin.

3.4.2. Sie ć kanalizacyjna Sie ć kanalizacyjna to układ poł ączonych ze sob ą przewodów, które słu żą do odprowadzenia ścieków sanitarnych i wód deszczowych z budynków oraz ulic do oczyszczalni ścieków lub naturalnego odbiornika (wody deszczowe). Przewody te, w zale żno ści od wielko ści i funkcji zwane s ą kolektorami, kanałami głównymi, kanałami bocznymi i przył ączami domowymi. Integraln ą cz ęś ci ą sieci kanalizacyjnej s ą studzienki. W zale żno ści od pełnionej funkcji i miejsca usytuowania s ą to studzienki: rewizyjne, poł ączeniowe lub spadowe.

Według danych GUS sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego jest systematycznie rozbudowywana. W 2011 roku miała długo ść 155,9 km i była dłu ższa o 8,3% w porównaniu do 2009 roku (przybyło 11,9 km). Co roku przybywa równie ż ilo ść przył ączy prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. W 2011 roku było ich o 182 więcej ni ż w 2009 roku. Systematycznie wzrasta liczba ludno ści korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej. Na terenie powiatu w 2011 roku z sieci kanalizacyjnej korzystało 59,4% mieszka ńców. W miastach procent ten był wy ższy i wynosił 87%. Istnieje mo żliwo ść dalszej rozbudowy sieci kanalizacyjnej, przez co coraz wi ększa liczba mieszka ńców b ędzie mogła z niej korzysta ć. W tabeli poni żej przedstawiono szczegółowe dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu, a na rysunku zobrazowano procent ludno ści korzystaj ącej z sieci kanalizacyjnej na terenie poszczególnych gmin powiatu.

3 Dane z Zakładu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Sło ńsku, pismo z dnia 4.04.2013 r. 4 Dane z Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin, pismo z dnia 20.03.2013 r. 5 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, pismo nr ZGK 703-22/13 z dnia 19.03.2013 r.

30

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 31 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 10 Sie ć kanalizacyjna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej km 144,0 154,3 155,9 Poł ączenia prowadz ące do budynków szt. 2 743 2 880 2 925 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 20 474 21 057 21 350 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej % 57,7 58,4 59,4 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 12 534 12 797 12 914 w miastach Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej % 86,3 86,4 87,0 w miastach Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Rysunek 5 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

W Gminie Lubniewice i Sul ęcin najwi ęcej ludno ści korzystało z sieci wodoci ągowej w 2011 roku. Natomiast najni ższy wska źnik korzystania z sieci wodoci ągowej przez mieszka ńców dotyczył gmin: Krzeszyce i Torzym.

Poni żej przedstawiono informacje na temat infrastruktury kanalizacyjnej pochodz ące m.in. z ewidencji powiatu i poszczególnych gmin oraz z ewidencji przedsi ębiorstw działaj ących lokalnie w zakresie uzdatniania wody i zaopatrzenia ludno ści, które udzieliły odpowiedzi na przesłan ą ankiet ę.

Gmina Krzeszyce 6 - posiada sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 21,74 km. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 347 sztuk.

Gmina Lubniewice 7 - posiada sie ć kanalizacyjn ą (bez przykanalików) o długo ści 32,9 km, a liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 494 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 96%. Na terenie gminy nieskanalizowanych pozostało 126 domostwo. Na terenie gminy nie ma kanalizacji deszczowej.

6 Dane z Urz ędu Gminy w Krzeszycach, pismo z dnia 22.04.2013 r. 7 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, pismo z dnia 4.04.2013 r.

31

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 32 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gmina Sło ńsk 8 - posiada sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 37,13 km (bez przył ączy 27,8 km). Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 792 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 66,41%, sie ć jest tylko w miejscowo ści Przyborów i Sło ńsk. Do sieci kanalizacyjnej podł ączonych jest 3 135 osób.

Gmina Sul ęcin 9 - posiada sie ć kanalizacyjn ą sanitarn ą o długo ści 64,9 km. Długo ść przył ączy do budynków wynosi 10,2 km, a liczba przył ączy do budynków wynosi 533 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 99,9%, a do sieci kanalizacyjnej podł ączonych jest 16 054 osób.

Gmina Torzym 10 – na terenie gminy z sieci kanalizacyjnej korzysta 3 830 osób. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 534 sztuki. Sie ć wyst ępuje w nast ępuj ących miejscowo ściach: Torzym, Garbicz, Boczów, Lubin, G ądków Wlk (w niewielkiej cz ęś ci). W 2013 roku wsie G ądków Wlk., G ądków Mały i Mierczany w cało ści b ędą skanalizowane.

Na terenach nieskanalizowanych, tam gdzie budowa kanalizacji jest niemo żliwa ze wzgl ędów ekonomicznych lub technicznych nieruchomo ści wyposa żone s ą w zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków.

3.4.3. Oczyszczalnie ścieków Ścieki systemem kanalizacji sanitarnej dopływaj ą do oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego.

Tabela 11 Oczyszczalnie ścieków na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Komunalne oczyszczalnie: - biologiczne szt. 4 5 6 - z podwy ższonym usuwaniem biogenów 3 3 2 Ścieki odprowadzone ogółem dam 3 898,7 1099,0 1065,0

Ścieki oczyszczane razem, 3 dam 817 1099 1065 w tym: - oczyszczane biologicznie dam 3 628 873 890

- oczyszczane z podwy ższonym usuwaniem 3 dam 189 226 175 biogenów Osady wytworzone ogółem w ci ągu roku Mg 198 171 163 Ludno ść korzystaj ąca z oczyszczalni osoba 22239 23901 24187 Ludno ść korzystaj ąca z oczyszczalni % 62,66 66,3 67,3 1 dam 3 = 1 000 m 3 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Charakterystyka funkcjonuj ących na terenie powiatu oczyszczalni ścieków: Gmina Krzeszyce 11 - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest w północno-zachodniej cz ęś ci Krzeszyc na działce nr 611/1. Oczyszczalnia obsługuje cał ą gmin ę

8 Dane z Zakładu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Sło ńsku, pismo z dnia 4.04.2013 r. 9 Dane z Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin, pismo z dnia 20.03.2013 r. 10 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, pismo nr ZGK 703-22/13 z dnia 19.03.2013 r. 11 Dane z Urz ędu Gminy w Krzeszycach, pismo z dnia 22.04.2013 r.

32

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 33 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

3 3 Krzeszyce, a jej przepustowo ść wynosi 2 x 300 m /d (Q śr = 588 m /d), tj. 3600 RLM. Obecnie pracuje na obci ąż eniu 1760 RLM. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Kanał Postomski w km 31 + 250 jego biegu.

Gmina Lubniewice 12 - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Lubniewicach. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowo ści 623 m 3/d. Oczyszczalnia obsługuje nast ępuj ące miejscowo ści: Lubniewice (w tym Osiedle Trzci ńce), Glisno, Jarnatów i Świerczów. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Lubniewka.

Gmina Sło ńsk 13 - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w miejscowo ści Przyborów 50. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowo ści dobowej Qd = 600 m 3/h i przepustowo ści maksymalnej Qmax = 780 m 3/h. Oczyszczalnia obsługuje miejscowo ści Sło ńsk i Przyborów oraz dowo żone s ą taborem asenizacyjnym ścieki z miejscowo ści: Budzigniew, Grodzisk, Głuchowo, Lemierzyce, Polne, Lemierzycko, Ownice, Chartów i Jamno. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów na działce 274 w obr ębie 36-Przyborów i dalej Kanał Postomski w km 10,1 jego biegu.

Gmina Sul ęcin 14 - na terenie gminy funkcjonuj ą dwie oczyszczalnie ścieków: • Oczyszczalnia ścieków W ędrzyn – jest oczyszczalni ą mechaniczno-biologiczn ą o przepustowo ści 1 800 m 3/d. Obsługuje miejscowo ści: Długoszynek, Grochowo, Kol. Glisno, Trzemeszno, Wielowie ś, Zarzy ń i Wędrzyn. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Postomia. • Oczyszczalnia ścieków Sul ęcin – jest oczyszczalni ą mechaniczno-biologiczno-chemiczn ą o przepustowo ści średniej 1 860 m 3/d i maksymalnej – 3 420 m 3/d. Obsługuje miejscowo ści: Brze źno, Długoszyn, Drogomin, Małuszów, Miechów, Ostrów, Rychlik, Trzebów, Tursk, Żubrów i Sul ęcin. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Postomia.

Gmina Torzym 15 – na terenie gminy funkcjonuj ą trzy oczyszczalnie ścieków: • Oczyszczalnia ścieków Torzym – o przepustowo ści średniej Q śr = 450 m 3/d i maksymalnej Qmax = 550 m 3/d. Przepustowo ść średnio roczna wynosi 164 250 m 3/rok. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 125 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje miasto Torzym oraz przyjmuje ścieki dowo żone z rejonu Torzymia. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ilanka. • Oczyszczalnia ścieków Boczów - o przepustowo ści średniej Q śr = 300 m 3/d. Przepustowo ść średnio roczna oczyszczalni wynosi 109 500 m 3/rok. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 67 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje miejscowo ści Boczów, Garbicz, Lubin i przyjmuje ścieki dowo żone z tej cz ęś ci gminy. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ilanka. • Oczyszczalnia ścieków G ądków Wlk. – o przepustowo ści średniej Q śr = 9 m 3/d i maksymalnej Qmax = 16 m 3/d. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 3 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje niewielk ą cz ęść miejscowo ści G ądków. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ł ękosza. W 2013 roku oczyszczalnia zostanie wył ączona z eksploatacji, a ścieki zostan ą przekserowane do oczyszczalnie w Boczowie.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego oprócz ścieków komunalnych wytwarzane były równie ż ścieki przemysłowe. Według GUS na koniec 2011 roku funkcjonowała jedna biologiczna oczyszczalnia ścieków przemysłowych, która w ci ągu roku wytworzyła 2 Mg osadów. Ogólnie odprowadzono

12 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, pismo z dnia 4.04.2013 r. 13 Dane z Zakładu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Sło ńsku, pismo z dnia 4.04.2013 r. 14 Dane z Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin, pismo z dnia 20.03.2013 r. 15 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, pismo nr ZGK 703-22/13 z dnia 19.03.2013 r.

33

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 34 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

60 dam 3 ścieków, z czego 66,6% odprowadzono do sieci kanalizacyjnej, a pozostał ą cz ęść bezpo średnio do wód lub do ziemi.

3.4.4. Sie ć gazowa Według danych GUS ogólna długość czynnej sieci gazowej na terenie powiatu systematycznie wzrasta, w 2011 roku wynosiła 182 651 m i w stosunku do 2009 roku była dłu ższa o 39 720 m. Do poszczególnych budynków w 2011 roku wykonanych było 1 102 sztuki przył ączy gazu, w porównaniu z 2009 roku było ich wi ęcej o 114 sztuk. Stale wzrasta liczba odbiorców gazu zarówno w miastach jak i na terenach wiejskich. W 2011 roku z sieci gazowej na terenach wiejskich korzystało tylko 2,8 % ludno ści, w miastach wska źnik ten wynosił 14,4 %.

Tabela 12 Sie ć gazowa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Długo ść czynnej sieci ogółem m 142 931 144 658 182 651 Długo ść czynnej sieci przesyłowej m 36 555 36 555 32 719 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej m 106 376 108 103 149 932 Czynne przył ącza do budynków szt. 988 1 058 1 102 mieszkalnych i niemieszkalnych Gosp. Odbiorcy gazu 840 883 926 domowe Gosp. Odbiorcy gazu w miastach 686 715 748 domowe Odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania Gosp. 536 620 320 gazem domowe Ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej osoba 2 457 2 675 2 730 Ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej % 6,9 7,4 7,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Według danych z Banku Danych Lokalnych GUS z 2011 roku w Gminie Krzeszyce z sieci gazowej korzystało 5,4% ogółu ludno ści, a w Gminie Sło ńsk – 40,5%. W Gminie Lubniewice z gazu korzystało 26,5% mieszka ńców terenów miejskich, na terenach wiejskich nie było sieci gazowej.. W Gminie Sul ęcin na terenach miejskich z gazu korzystało 13,3% mieszka ńców, natomiast na terenach wiejskich – 2%. W Gminie Torzym w sie ć gazow ą uzbrojona była tylko cz ęść miejska gminy i korzystało z niej 9,3% mieszka ńców.

Systematycznie wzrasta ogólne zu życie gazu oraz gazu wykorzystywanego do ogrzewania mieszka ń. W 2011 roku mieszka ńcy zu żyli 1491,60 tys. m 3 gazu, jest to o 13,9% wi ęcej ni ż w 2009 roku. Na ogrzewanie mieszka ń zu żyto 1393,9 tys. m 3 gazu, jest to a ż o 32,7 % wi ęcej ni ż w 2009 roku. Jeden mieszkaniec powiatu zu żywa 41,5 m 3 gazu.

Z zachodu na wschód przez miejscowo ści Długoszyn, Sul ęcin, Żubrów i W ędrzyn przebiega gazoci ąg tranzytowy wysokiego ci śnienia ze stacj ą redukcyjn ą I0 w Sul ęcinie, sk ąd gazoci ągiem nale żą cym do EWE Energia Sp. z o.o. przesyłany jest do Gminy O śno Lubuskie, Rzepin i Słubice a ż do granicy pa ństwa..

3.4.5. Energia elektryczna i energia cieplna Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku było 12 614 odbiorców energii elektrycznej, ilo ść ta z roku na rok wzrasta. W przypadku zu życia energii elektrycznej ilo ść ta w 2011 roku wynosiła

34

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 35 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

26 129 MWh i było ni ższe ni ż rok wcze śniej. Jeden mieszkaniec powiatu zu żywa 726,5 kWh energii elektrycznej.

Tabela 13 Energia elektryczna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Odbiorcy energii elektrycznej na niskim szt. 12 499 12 540 12 614 napi ęciu Zu życie energii elektrycznej na niskim MWh 25 496 26 299 26 129 napi ęciu Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Przez wschodni ą cz ęść Gminy Sul ęcin, w okolicach miejscowo ści Zarzy ń przebiega linia napowietrzna 220 kV Natomiast z północy na południe, przez gminy: Krzeszyce, Lubniewice, Sul ęcin i Torzym przebiega linia napowietrzna 110 kV. Na terenie powiatu zlokalizowane s ą dwa główne punkty zasilaj ące: GPZ Sul ęcin i GPZ D ębrznica. Sie ć średniego napi ęcia na terenie powiatu ukształtowana jest w postaci ci ągów magistralnych z odgał ęzieniami do poszczególnych miejscowo ści.

W przypadku energii cieplnej na terenie Powiatu Sulęci ńskiego w 2011 roku było 51 kotłowni. Długo ść sieci cieplnej przesyłowej systematycznie wzrasta. Odnotowano równie ż wzrost kubatury budynków ogrzewanych centralnie oraz sprzeda ży energii cieplnej, z czego 83,5% zostało sprzedane do budynków mieszkalnych. W tabeli poni żej scharakteryzowano sie ć ciepln ą na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego.

Tabela 14 Sie ć cieplna na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Kotłownie ogółem szt. 48 52 51 Kotłownie w spółdzielniach mieszkaniowych szt. 5 5 5 Długo ść sieci cieplnej przesyłowej km 4,4 4,7 5,1 Długo ść sieci cieplnej przył ączy do km 3,8 3,9 4,4 budynków i innych obiektów Kubatura budynków ogrzewanych centralnie dam 3 451,0 501,8 516,5 Sprzeda ż energii cieplnej w ci ągu roku GJ 57 172,1 61 106,0 67 769,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Na terenie powiatu nie ma centralnego systemu ciepłowniczego. Wi ększo ść gospodarstw domowych ogrzewana jest poprzez kotłownie lokalne lub indywidualne paleniska głównie opalane w ęglem, olejem opałowym lub koksem. Jedynie w Sul ęcinie funkcjonuje wyspowy system ciepłowniczy obsługiwany przez spółk ę KOMUNALNIK Sp. z o.o.

3.4.6. Infrastruktura komunikacyjna Przez teren Powiatu Sul ęci ńskiego przebiegaj ą wa żne szlaki komunikacyjne, takie jak autostrada A2, drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe. Przez Gmin ę Torzym z zachodu na wschód przebiega autostrada A2 (Berlin – Świecko – Warszawa) z węzłem drogowym w Torzymiu oraz równoległa do niej droga krajowa nr 92 (Rzepin – Warszawa). Natomiast przez Gmin ę Sło ńsk, Krzeszyce oraz na granicy gminy Krzeszyce i Lubniewice przebiega droga krajowa nr 22 (Grzechotki – Kostrzyn nad Odr ą).

35

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 36 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W granicach administracyjnych powiatu przebiega sześć dróg wojewódzkich. Ich wykaz wraz z długo ści ą w poszczególnych gminach został przedstawiony w tabeli poni żej.

Tabela 15 Wykaz dróg wojewódzkich Długo ść Gmina Droga wojewódzka [km] Droga krajowa nr 131 6,84 Droga krajowa nr 134 2,15 Gmina Krzeszyce Droga krajowa nr 136 0,05 Droga krajowa nr 138 6,17 Droga krajowa nr 136 0,74 Gmina Sul ęcin Droga krajowa nr 137 25,34 Droga krajowa nr 138 17,34 Gmina Sło ńsk Droga krajowa nr 134 2,61 Gmina Lubniewice Droga krajowa nr 136 17,23 Droga krajowa nr 138 17,46 Gmina Torzym Droga krajowa nr 139 16,65 Źródło: Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze, pismo nr ZDW-ZG-WPE-0612/13 z dn. 19.03.2013r.

Łącznie na terenie powiatu drogi wojewódzkie maj ą długo ść 112,58 km. Najwi ęcej przypada na Gmin ę Sul ęcin i Torzym.

Przez teren powiatu przebiegaj ą równie ż liczne drogi powiatowe. Ich ł ączna długo ść wynosi 306,777 km. Szczegółowy wykaz wraz z przebiegiem dróg został umieszczony w zał ączniku nr 1 do niniejszego opracowania.

Według danych GUS na terenie powiatu w 2011 roku najwi ęcej dróg gminnych było o nawierzchni gruntowej – 321 km (w porównaniu do 2009 roku nast ąpił wzrost o 20,4%), o nawierzchni twardej - 102 km (w porównaniu do 2009 roku spadek o 28,6%) oraz o nawierzchni twardej ulepszonej – 55,9 km (w porównaniu do 2009 roku spadek o 11,3%). Natomiast najwi ęcej dróg powiatowych było o nawierzchni twardej – 253,9 km (nieznaczny wzrost w porównaniu z 2009 r. o 0,5 km), o nawierzchni twardej ulepszonej – 213,1 km (przybyło 0,6 km) oraz o nawierzchni gruntowej – 62,6 km (spadek o 0,6 km). W tabeli poni żej przedstawiono charakterystyk ę dróg gminnych i powiatowych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2009-2011.

Tabela 16 Długo ść dróg gminnych i powiatowych na terenie Powiatu Sulęci ńskiego w latach 2009-2011 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2009 2010 2011 Drogi gminne o nawierzchni twardej 142,8 142,2 102,0 o nawierzchni twardej ulepszonej km 63,0 62,4 55,9 o nawierzchni gruntowej 266,6 267,3 321,0 Drogi powiatowe o nawierzchni twardej 253,3 253,9 253,9 o nawierzchni twardej ulepszonej km 212,5 213,1 213,1 o nawierzchni gruntowej 63,2 62,6 62,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

36

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 37 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przez obszar powiatu przebiegaj ą równie ż trzy linie kolejowe: • Nr 3 relacji Warszawa - Kunowice, • Nr 273 relacji Wrocław – Szczecin, • Nr 364 relacji Wierzbno - Rzepin.

3.4.7. Szlaki piesze i rowerowe Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego dobrze rozwini ęta jest infrastruktura do w ędrówki pieszej jak i rowerowej. Wyznaczone trasy przebiegaj ą przez pi ękne krajobrazowo tereny obszarów prawnie chronionych, przez tereny le śne, wzdłu ż brzegów jezior oraz w s ąsiedztwie obiektów kulturalnych i historycznych.

Szlaki piesze Szlaki przebiegaj ące przez obszar Gminy Lubniewice maj ą ł ączn ą długo ść 60,3 km 16 : • Szlak niebieski – wokół jeziora Lubniewsko – o długo ści 14,0 km, pozwala zobaczy ć ciekawe i malownicze tereny Lubniewic oraz Zespołu Przyrodniczo – Krajobrazowego „Uroczysko Lubniewsko”. Szlak jest stosunkowo łatwy. Swój początek bierze przy w ęź le szlaków nad zatok ą jeziora Lubniewsko. Z elementów kulturowych na trasie znajduje si ę wczesno średniowieczne grodzisko słowia ńskie z VII w oraz pozostało ści po dawnym młynie. W obr ębie szlaku znajduje si ę punkt widokowy „Domek na Wodzie” jak równie ż słowia ńskie grodzisko czy Rybakówka przy której mo żna przyjrze ć si ę hodowli ryb oraz zobaczy ć budowle pi ętrz ące wod ę. Szlak ko ńczy si ę w Lubniewicach przy zabytkowej ksi ęgarni. • Szlak czerwony – Lubniewice (Urz ąd Miejski) – Trzci ńce – Jezioro Krzywe - szosa Jarnatów- Lubniewice – długo ść szlaku to 8,9 km. Szlak jest wytyczony tak aby zobaczy ć zabytki Lubniewic i samo miasteczko oraz okr ąż a jezioro Lubi ąż . Trasa szlaku jest łatwa. • Szlak zielony – Lubniewice (Urz ąd Miejski) - Rezerwat Janie - Lubniewice (O środek Je ździecki „Master”) - szlak o długo ści 10,9 km, prowadzi do Rezerwatu Przyrody "Janie im. Włodzimierza Korsaka", gdzie ochronie podlega zarastaj ące jezioro Janowiec (Janie). Na trasie mo żna zobaczy ć ruiny dawnej rybakówki, w której w latach 1942-45 istniał oddział je ńców radzieckich. • Szlak czarny – Lubniewice (Stary Zamek) - wokół Jeziora Krajnik - Lubniewice (Urz ąd Miejski) – o długo ści 4,8 km. Trasa prowadzi przez Lubniewice oraz wokół najgł ębszego lubniewickiego jeziora - jeziora Krajnik. Mo żna zobaczy ć równie ż stary młyn, przy którym przepływa rzeka Lubniewka. Trasa szlaku prowadzi nieopodal głazu narzutowego tzw. Diabelskiego Kamienia, którego obwód wynosi 920 cm i który jest uznany za pomnik przyrody.

Szlaki przebiegaj ące przez obszar Gminy Sło ńsk: 17 • Szlak pieszo - rowerowy o długo ści ok. 10 km (bez statusu szlaku turystycznego), przebiegaj ący ulicami Sło ńska - Przystanek PKS, ul. Sikorskiego, WOP-u, Poniatowskiego, Chopina, do przepompowni i wałem przeciwpowodziowym zbiornika retencyjnego „Sło ńsk”, aż do Kłopotowa, dalej wałem przeciwpowodziowym do mostu na rzece Warcie w Świerkocinie, • Rowerowo - piesza ście żka przyrodnicza „Ptasim Szlakiem” o długo ść ok. 2 km (bez statusu szlaku turystycznego) wiedzie drog ą betonow ą za wsi ą Przyborów przez Park Narodowy „Uj ście Warty”, • Szlak rowerowo – pieszy ulicami Sło ńska o długo ść ok. 5 km (bez statusu szlaku turystycznego) przebiega przez ul. Lipow ą, Sienkiewicza, Wiejsk ą, do wsi Przyborów do ście żki przyrodniczej „Ptasim szlakiem”,

16 www.lubniewice.pl 17 www.slonsk.pl

37

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 38 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Szlak rowerowo – pieszy ulicami Sło ńska o długo ść ok. 2 km (bez statusu szlaku turystycznego) przebiega ul. Sikorskiego, WOP-u, Plac Wolno ści, Puszkina, Słoneczna, Tkacka, Metejki do ul. 3-go Lutego.

Szlaki przebiegaj ące przez teren Gminy Sul ęcin: 18 • Szlak czerwony - Odcinek Sul ęcin - Żubrów (11,7 km) - bardzo atrakcyjny widokowo i przyrodniczo, jednocze śnie trudny: strome podej ścia, odcinki eksponowane. Prowadzi przez szczyty najwy ższych wzgórz, Dolin ę Czerwonego Potoku, schodzi na dno w ąwozów znajduj ących si ę na terenie Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego "Uroczysko Lubniewsko". • Szlak czarny - Stara Gli śnie ńska Droga - Bukowina - Górski Młyn (1,7 km) - bardzo atrakcyjny, a jednocze śnie trudny. Prowadzi przez poro śni ęty pi ęknym bukowym lasem, wał o długo ści 2,5 km wznosz ący si ę 131 m n.p.m., zamykaj ący od południowego wschodu Dolin ę Czerwonego Potoku i Jeziora Lubniewsko. • Szlak żółty - Sul ęcin - Wędrzyn - Glisno (15,3 km) - wiedzie przez tereny znajduj ące si ę w granicach administracyjnych gmin Sul ęcin i Lubniewice. • Szlak zielony - Paprotna - Gła źnik - Lubniewki - Wąwóz Sucha Rzeka (12,7 km) - "Ście żka nad w ąwozami" - bardzo atrakcyjny a zarazem trudny szlak, pozwalaj ący z innego profilu pozna ć "Uroczysko Lubniewsko". • Szlak niebieski - dookoła jeziora Lubniewsko (13,9 km) - wiedzie przez tereny znajduj ące si ę w granicach administracyjnych gmin Sul ęcin i Lubniewice.

Szlaki rowerowe Szlaki przebiegaj ące przez obszar Gminy Lubniewice maj ą ł ączn ą długo ść 67,1 km: • szlak niebieski – Osiecko – Lubniewice – Glisno - Górski Młyn – Sobieraj - Jarnatów - o długo ści 21,1 km. Szlak łatwy, miejscami nieco trudniejszy. Nawierzchnia na sporym odcinku asfalt, ale tak że drogi gruntowe, sporadycznie miejscami piachy. Szlak przebiegaj ący przez teren Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Uroczysko-Lubniewsko”, gdzie poprowadzony jest po malowniczych, gł ębokich jarach i wąwozach morenowych, a nast ępnie wzdłu ż brzegu jeziora Lubniewsko. • Szlak czerwony – Lubniewice (Urz ąd Miejski) - Rezerwat Janie – Rogi - Jarnatów – długo ść szlaku to 20,2 km. Miejscami nieco trudny szlak prowadz ący przez bardzo ciekawe przyrodniczo zak ątki gminy jak: Rezerwat Janie im. Włodzimierza Korsaka, Zalew Wałdowicki (le śny zbiornik retencyjny), Jezioro Jarnatowskie. W miejscowo ści Rogi znajduje si ę pałac zlokalizowany nad urokliwym jeziorkiem i otoczony parkiem, a we wsi Jarnatów równie ż pałac z otaczaj ącym go parkiem, barokowy ko ściół i grobowiec rodziny von Waldow. • Szlak żółty – od czerwonego szlaku rowerowego - Rogi – długo ść ok. 2,5 km. Szlak łącznikowy od czerwonego szlaku rowerowego do miejscowo ści Rogi. Trasa łatwa, poprowadzona po starym nasypie kolejowym.

Szlaki przebiegaj ące przez obszar Gminy Sul ęcin maj ą długo ść około 360 km. W skład sieci wchodz ą trzy „du że p ętle” (Lubniewicka, Łagowska i Sło ńska), ka żda o długo ści około 90 km, trzy „małe p ętle” biegn ące wokół Sul ęcina (trasa Gła źnika i Czerwonego Potoku, licz ąca 19 km; trasa Doliny Postomii - 20 km oraz trasa Ostrowska - 14 km) i szlaki tematyczne: • Szlak czerwony – Odcinek Sul ęcin – Zubrów (11,7 km) - atrakcyjny widokowo i przyrodniczo, jednocze śnie trudny szlak ze stromymi podjazdami. Prowadzi obok szczytów najwy ższych wzgórz, Dolin ę Czerwonego Potoku, przy w ąwozach znajdujących si ę na terenie Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego "Uroczysko Lubniewsko". • Szlak czarny – Wąwóz Długi – Rozdro że- Grodzisko (5,6 km) - atrakcyjny szlak o średnim stopniu trudno ści. Na trasie mijamy w ąwozy, Dolin ę Czerwonego Potoku oraz Stary Nasyp

18 www.sulecin.pl

38

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 39 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Kolejowy. Docieramy do Grodziska, gdzie znajduj ą si ę pozostało ści po wczesnohistorycznym słowia ńskim grodzie. • Szlak żółty – Sul ęcin – Łagów – Torzym (51,2 km) - wiedzie przez tereny znajduj ące si ę w granicach administracyjnych Gmin Sul ęcin i Gminy Lubniewice. • Szlak zielony – Sul ęcin rondo – Wąwóz Sucha Rzeka (9,7 km) - atrakcyjny, a zarazem trudny szlak, pozwalaj ący z innego profilu pozna ć "Uroczysko Lubniewsko". Prowadzi wzdłu ż atrakcyjnych w ąwozów oraz zgrupowania wzgórz Lubniewki. • Szlak niebieski – dookoła jeziora Luniewsko (13,9 km) - wiedzie przez tereny znajduj ące si ę w granicach administracyjnych gmin Sul ęcin i gminy Lubniewice.

Szlaki mi ędzynarodowe: • Europejski długodystansowy szlak pieszy E-11 - jest znakowanym szlakiem turystycznym (kolor żółty). Długo ść szlaku wynosi 2 100 km. Przebieg szlaku rozpoczyna si ę w Holandii (Haga) i prowadzi przez Niemcy, Polsk ę, Litw ę oraz Łotw ę. W Polsce szlak prowadzi kolejno przez miejscowo ści: Słubice, Stare Biskupice, Sułów, Drze ńsko, Lubiechni ę Wielk ą, O śno Lubuskie, Radachów, Trzebów, Jarnatów, Lubniewice, Bledzew, Pniewo, Mi ędzyrzecz, Mi ędzychód, Toru ń, Iław ę, Jasieniec, Czerwony Dwór, Gołdap, Sta ńczyki, Wigry, Giby, Dworczysko i Ogrodniki a ż do granic Polski. • Mi ędzynarodowy Szlak Rowerowy R-1 – szlak wiedzie z Boulogne-sun-Mer (nad kanałem La Manche) we Francji, przez Holandi ę, Belgi ę, Niemcy, Polsk ę i dalej do Kaliningradu, przez Litw ę, Łotw ę, Estoni ę i ko ńczy si ę w Sankt Petersburgu (nad Zatok ą Fi ńsk ą). W województwie lubuskim szlak wiedzie przez miejscowo ści : Kostrzyn, O śno Lubuskie, Brze źno, Sul ęcin, Miechów, Jarnatów, Lubniewice, Mi ędzyrzecz i Drezdenko. • Szlak rowerowy Beeskow – Sul ęcin o długo ści ok. 120 km, prowadzi głównie asfaltowymi i prawie w cało ści zmodernizowanymi drogami oraz bocznymi szlakami o niskim nat ęż eniu ruchu. Przebiega ona przez historyczne miasta, takie jak: Beeskow, Friedland, Müllrose, Frankfurt n. Odr ą, Słubice, Górzyc ę, O śno Lubuskie i Sul ęcin. Tury ści poruszaj ący si ę tym szlakiem mog ą pozna ć Park Przyrody Schlaubetal, ł ęgowe lasy koło Słubic, polsk ą stron ę doliny Odry, murawy kserotermiczne koło Owczar, Park Krajobrazowy Uj ście Warty oraz Sul ęci ńsk ą Szwajcari ę. Przemierzaj ąc tras ę Beeskow - Sul ęcin warto zwróci ć uwag ę tak że na inne atrakcje turystyczne, a w śród nich m.in.: zabytkow ą starówk ę i Ko ściół Mariacki w Beeskow, Zamek we Friedland, Wildpark oraz liczne muzea i galerie we Frankfurcie n. Odr ą, Park kultury i wypoczynku w Słubicach, Muzeum Ł ąki w Owczarach, dawn ą siedzib ę biskupów lubuskich w Górzycy, Fort Żabice, ko ściół p.w. św. Jakuba i Muzeum Ziemi Torzymskiej w O śnie Lubuskim, czy rynek z Fontann ą Dobros ąsiedztwa, Dom Joannitów oraz ko ściół św. Mikołaja w Sul ęcinie.

Szlaki tematyczne Szlak świ ętego Jakuba - Droga św. Jakuba, nazywana cz ęsto tak że po hiszpa ńsku Camino de Santiago. Szlak pielgrzymkowy do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno- zachodniej Hiszpanii. Lubuska Droga św. Jakuba ł ączy ju ż istniej ącą od kilku lat Wielkopolsk ą Drog ę św. Jakuba, która biegnie z Gniezna przez Pozna ń, Głogów, Zgorzelec a ż do Pragi z drogami niemieckimi na terenie Brandenburgii. Droga św. Jakuba rozpoczyna si ę w Murowanej Go ślinie i prowadzi przez Oborniki, Szamotuły, Ostroróg, Obrzycko, Wronki, Biezdrowo, Sieraków, Mi ędzychód, Pszczew, Rokitno, Mi ędzyrzecz, Bledzew, Lubniewice, Sul ęcin, O śno Lubuskie, Rzepin, Drze ńsko, Kowalów, Stare Biskupice do Słubic i Frankfurtu nad Odr ą. Długo ść Lubuskiej Drogi św. Jakuba obejmuje 114 km w powiatach słubickim i sul ęci ńskim. Na terenie powiatu sul ęci ńskiego długo ść oznakowanego odcinka wynosi 55 km i wiedzie przez Brze źno, Sul ęcin, Żubrów i Lubniewice. Szlak od Słubic do Lubniewic został w 2010 roku oznakowany i wyposa żony w odpowiedni ą infrastruktur ę.

39

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 40 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Trasy nordic walking W ostatnich latach na terenie Ziemi Sul ęci ńskiej wytyczono i oznakowano 7 tras nordic walking, o nast ępuj ących nazwach: Karpatka, Wuzetka, Jagodzianka, Napoleonka, Szarlotka, Czart i Baba Jaga. Trasy te przebiegaj ą po szczególnie atrakcyjnych pod wzgl ędem turystyczno-przyrodniczym terenach, a ich zró żnicowanie pod względem długo ści i stopnia trudno ści sprawia, że ka żdy miło śnik nordic walking, w zale żno ści od stopnia przygotowania kondycyjnego i sprawno ści, b ędzie mógł wybra ć tras ę odpowiedni ą dla siebie.

Szlaki projektowane Na terenie Gminy Lubniewice projektowane s ą nast ępuj ące szlaki: • Szlaki Nordic Walking, • Żółty szlak rowerowy: Rogi-Kołczyn.

3.5. Ukształtowanie powierzchni ziemi Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Powiat Sul ęci ński poło żony jest w obr ębie nast ępuj ących makroregionów: • Pradolina Toru ńsko – Eberswaldzka b ędąca rozległ ą form ą wkl ęsł ą, oddzielaj ącą pojezierza pomorskie od wielkopolskich. Region składa si ę z 4 kotlinowych rozszerze ń poł ączonych odcinkami węż szymi. Najwi ększym mezoregionem Pradoliny Toru ńsko – Eberswaldzkiej jest Kotlina Gorzowska, na terenie której poło żona jest Gmina Sło ńsk i znaczna cz ęść Gminy Krzeszyce. Kotlina Gorzowska jest szlakiem odpływu na zachód wód lodowcowo-rzecznych w subfazie kraje ńsko-wąbrzeskiej oraz w fazie pomorskiej, • Pojezierze Lubuskie, w którego środkowej cz ęś ci wzgórza s ą zbudowane z zaburzonych glacjotektonicznie warstw trzeciorz ędowych. Na południowym-zachodzie i wschodzie wyst ępuj ą sandry, zwi ązane z morenami fazy pozna ńskiej. Dział wodny Odry i Warty przebiega sko śnie z północnego-zachodu na południowy-wschód. Pojezierze Lubuskie poło żone jest mi ędzy Kotlin ą Gorzowska na północy, Doliną Środkowej Odry na południu i obni żeniem wykorzystywanym przez dopływ Warty – Obr ę na wschodzie. Spo śród czterech regionów (na jakie dzieli si ę Pojezierze Lubuskie) dwa z nich le żą na terenie powiatu: Pojezierze Łagowskie i Równina Torzymska o Pojezierze Łagowskie jest pagórkowatym terenem morenowym na wschód od Lubuskiego Przełomu Odry, na południe od Kotliny Gorzowskiej i na zachód od Bruzdy Zb ąszy ńskiej, s ąsiaduj ącym od południowego zachodu z Równin ą Torzymsk ą. Moreny Pojezierza Łagowskiego s ą przewa żnie typu glacjotektonicznego, tzn. powstały pod wpływem nacisku nasuwaj ącego sie lodowca na podło że, przy czym uległy sfałdowaniu. W obr ębie tego mezoregionu le ży Gmina Lubniewice, Sul ęcin i cz ęś ciowo Gmina Torzym, o Równina Torzymska od północy i wschodu graniczy z Pojezierzem Łagowskim, a od południa i zachodu otacza j ą Dolina Środkowej Odry. Obejmuje ona około 1560 km 2 przewa żnie zalesionego terenu. Jest to równina sandrowa. W obr ębie tej jednostki le ży znaczna cz ęść Gminy Torzym. 19

19 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego

40

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 41 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rysunek 6 Poło żenie powiatu na tle jednostek fizyczno-geograficznych ( źródło: www.geoportal.gov.pl)

Swoje niezwykłe zró żnicowanie terenowe i pi ękno krajobrazu powiat zawdzi ęcza działalno ści l ądolodu skandynawskiego, zwłaszcza podczas fazy pozna ńskiej zlodowacenia bałtyckiego. Deniwelacja pomi ędzy najwy ższym miejscem powiatu – Gór ą Bukowiec (227 m npm), a najni ższym – zwierciadłem lustra wody Postomi w pobli żu jej uj ścia do Warty (10 m npm) wynosi a ż 217 m. Jest to sytuacja rzadka na Ni żu Polskim, odzwierciedlaj ąca znakomicie ogromne zró żnicowanie krajobrazowe regionu. Na północy jest rozległa, płaska, zaj ęta przez ł ąki, pola i rozlewiska Basenu Sło ńskiego warcia ńska dolina ograniczona od południa wyra źnymi kraw ędziami Pojezierza Łagowskiego, pomi ędzy którego zalesionymi wzgórzami, kryj ą si ę malownicze jeziora. Ten typ krajobrazu zajmuje najwi ększ ą, środkow ą cz ęść powiatu i na południu przechodzi w Równin ę Torzymsk ą poprzecinan ą rynnami glacjalnymi i pofałdowan ą przez wzgórza kemowe. Tutaj równie ż znajduj ą si ę kompleksy le śne z urokliwymi jeziorami. 20

3.6. Klimat Klimat poło żonego na zachodzie kraju powiatu jest bardzo zmienny w ci ągu całego roku. Na jego wpływ podobnie jak całego województwa lubuskiego maj ą wpływ masy powietrza napływaj ące znad oceanu atlantyckiego. Du ża ilo ść kompleksów le śnych tego terenu przyczynia si ę do podwy ższenia opadów i wilgotno ści powietrza oraz do zmniejszania amplitud temperatury w stosunku do terenów bezle śnych. Zachodnia cz ęść województwa lubuskiego nale ży do najcieplejszych regionów Polski. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec z temperatur ą około 23°C, natomiast najchłodniejszym stycze ń z temperatur ą około -7°C. Temperatura średnia dla regionu wynosi 9,7°C. Średnie roczne opady kształtuj ą si ę na

20 Mi ędzy Wart ą a Pliszk ą czyli W ędkowanie na wodach powiatu sul ęci ńskiego

41

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 42 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

poziomie 500-600 mm. Przewa żaj ące wiatry to wiatry z kierunków zachodnich i północno-zachodnich o średniej pr ędko ści wynosz ącej 2,7 m/s.

4. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

4.1. Ochrona przyrody Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania środowiska na terytorium Polski s ą ustawy: z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.) oraz z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.). W pierwszym z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowa żonym u żytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody, • dziko wyst ępuj ących ro ślin, zwierz ąt i grzybów, • ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ętych ochron ą gatunkow ą, • zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb życia, • siedlisk przyrodniczych, • siedlisk zagro żonych wygini ęciem, rzadkich i chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, • tworów przyrody żywej i nieo żywionej oraz kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, • krajobrazu, • zieleni w miastach i wsiach, • zadrzewie ń.

Z kolei ochrona środowiska w my śl Prawa ochrony środowiska oznacza: podj ęcie lub zaniechanie działa ń, umo żliwiaj ące zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególno ści na: • racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, • przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, • przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyst ępuj ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: parki narodowe (1), parki krajobrazowe (2), obszary chronionego krajobrazu (7), rezerwaty przyrody (5), stanowiska dokumentacyjne (1), u żytki ekologiczne (35), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (1) i pomniki przyrody (138).21

Według danych GUS na terenie województwa lubuskiego obszary prawnie chronione zajmuj ą 38,9% powierzchni województwa. W Powiecie Sul ęci ńskim w 2011 roku było 61 814,4 ha prawnie chronionych. Stanowi to 52,5% powierzchni powiatu. W porównaniu do 2009 roku ilość na wzrosła, przybyło 815,6 ha prawnie chronionych, czyli nast ąpił wzrost o 0,7 %. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmowały obszary chronionego krajobrazu i parki narodowe.

Tabela 17 Obszary prawnie chronione na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku Forma ochrony przyrody Powierzchnia [ha] Ogółem 61 814,4 Parki narodowe 4 570,1 Rezerwaty przyrody 477,6 Parki krajobrazowe 8 416,9 Obszary chronionego krajobrazu 47 049,3 Użytki ekologiczne 267,0

21 Dane ze strony Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim

42

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 43 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Forma ochrony przyrody Powierzchnia [ha] Stanowiska dokumentacyjne 5,6 Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe 1 436,9 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Powierzchnia obszarów prawnie chronionych jest zró żnicowana w poszczególnych gminach. W Gminie Torzym obszary prawnie chronione zajmuj ą najwi ększ ą powierzchni ę, natomiast najmniej jest w Gminie Lubniewice.

Wykres 2 Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego (wg Banku Danych Lokalnych GUS 2011 rok)

Opisu poszczególnych form ochrony przyrody wyst ępuj ących na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego dokonano w oparciu o wykazy i charakterystyki udostępnione m.in. przez Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim, Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych w Szczecinie, Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych w Zielonej Górze.

4.1.1. Obszary Natura 2000 Europejska Sie ć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagro żonych składników ró żnorodno ści biologicznej kontynentu europejskiego, wdra żanym od 1992 r. w sposób spójny pod wzgl ędem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich pa ństw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagro żonych wygini ęciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt w skali Europy, ale te ż typowych, wci ąż jeszcze powszechnie wyst ępuj ących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów biogeograficznych. W Polsce wyst ępuj ą 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Dla ka żdego kraju okre śla si ę list ę referencyjn ą siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których nale ży utworzy ć obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne. Podstaw ą prawn ą tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Sie ć Natura 2000 tworz ą dwa typy obszarów: • obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), • specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) / obszary maj ące znaczenie dla Wspólnoty (OZW).

43

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 44 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Dyrektywa Siedliskowa nie okre śla sposobów ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ale nakazuje zachowanie tzw. wła ściwego stanu ich ochrony. W odniesieniu do siedliska przyrodniczego oznacza to, że: • naturalny jego zasi ęg nie zmniejsza si ę, • zachowuje ono specyficzn ą struktur ę i swoje funkcje ekologiczne, • stan zachowania typowych dla niego gatunków jest wła ściwy. W odniesieniu do gatunków wła ściwy stan ochrony oznacza natomiast, że: • zachowana zostaje liczebno ść populacji, gwarantuj ąca jej utrzymanie si ę w biocenozie przez dłu ższy czas, • naturalny zasi ęg gatunku nie zmniejsza si ę, • pozostaje zachowana wystarczaj ąco du ża powierzchnia siedliska gatunku. Najwa żniejszymi instrumentami realizacji celów sieci Natura 2000 s ą oceny oddziaływania na środowisko oraz plany ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których utworzono obszar Natura 2000. Działania ochronne winny uwzgl ędnia ć wymogi gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyznaczono siedem obszarów 22 : • PLC080001 Uj ście Warty – został zatwierdzony jako OZW w grudniu 2008 roku oraz zaklasyfikowany jako OSO w listopadzie 2004 roku. Obszar o łącznej powierzchni 33 297,4 ha, administracyjnie poło żony jest na terenie gmin: Kostrzyn nad Odr ą, Bogdaniec, Witnica, Górzyca, Krzeszyce i Sło ńsk. Obszar obejmuje teras ę zalewow ą Warty, przy jej uj ściu do Odry, wraz z Kostrzy ńskim Zbiornikiem Retencyjnym i fragmentem doliny Odry, poprzecinan ą licznymi odnogami cieków, starorzeczami i kanałami. Na terenach zalewowych dominuj ą okresowo zalewane ł ąki i pastwiska, szuwary, zaro śla wierzb i ł ęgi wierzbowe. Prawie co roku około 1/3 obszaru jest zalewana przez wod ę, roczne wahania jej poziomu dochodz ą do 3,5 m, a najwy ższy poziom wody wyst ępuje przewa żnie w marcu lub kwietniu. Zdarzaj ą si ę ponadto silne wahania poziomu wód pomi ędzy wczesn ą wiosn ą i pó źną jesieni ą. Na obszarze poza wałami dominuj ą ekstensywnie u żytkowane ł ąki i pola orne. Na kraw ędzi dolin wykształciły si ę płaty muraw kserotermicznych. Obszar obejmuje ostoj ę ptasi ą oraz siedliskow ą w tych samych granicach. Wyst ępuje co najmniej 35 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). Obszar jest ostoja ptasi ą o randze europejskiej E 32 (Rozlewiska Warty Sło ńsk). Obszar obj ęty cz ęś ciowo Konwencj ą Ramsar. W obszarze wyst ępuj ą chronione siedliska przyrodnicze, ł ącznie 11 typów, reprezentowanych przez 14 podtypów, reprezentuj ące dobrze zachowane fragmenty dolin du żych rzek i ich kraw ędzi, ze starorzeczami, okresowo zalewanymi ł ąkami i pastwiskami, lasami ł ęgowymi, gr ądami i murawami kserotermicznymi. Ł ączna powierzchnia siedlisk chronionych na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG wynosi ponad 7% powierzchni obszaru. Cz ęść ostoi - dawny rezerwat Sło ńsk, obecnie cz ęść Parku Narodowego Uj ście Warty jest jednym z najcenniejszych obszarów wodno-błotnych w Europie Środkowej. Przy północno-zachodniej granicy obszaru znajduje si ę system umocnie ń obronnych, które s ą miejscem zimowania dla du żej kolonii nietoperzy (do 500 os.). • PLH080008 Buczyny Łagowsko-Sul ęci ńskie – został zatwierdzony jako OZW w grudniu 2008 roku. Obszar o ł ącznej powierzchni 6 771,0 ha, administracyjnie znajduje si ę na terenie trzech gmin: Sul ęcin, Torzym i Łagów. Obszar poło żony jest w krajobrazie morenowym Pojezierza Lubuskiego. Charakteryzuje si ę du żymi deniwelacjami terenu i stromymi zboczami. W obni żeniach znajduj ą si ę mezotroficzne jeziora. Wokół nich wykształciły si ę torfowiska. Obszar obfituje w tereny źródliskowe. Około 90% powierzchni zajmuj ą lasy, zdominowane przez bory sosnowe. W śród nich znajduj ą si ę rozległe fragmenty lasów bukowych i d ąbrów. Wyst ępuje co najmniej 14 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 1 gatunek z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). Wyst ępuje m.in. puchacz, g ąsiorek, zimorodek

22 http://natura2000.gdos.gov.pl/

44

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 45 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

li lerka. Wa żny obszar wyst ępowania całego spektrum lasów bukowych charakterystycznych dla regionu, jezior mezotroficznych oraz torfowisk wysokich i przej ściowych, a tak że stabilnych populacji gatunków, zwi ązanych z tymi siedliskami. Wyst ępuje tu ł ącznie 12 typów siedlisk przyrodniczych z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, zajmuj ących ok. 52% powierzchni ostoi oraz 9 gatunków z Zał ącznika II tej dyrektywy (w tym 7 gatunków zwi ązanych z wodami). Obszar stanowi najlepiej zachowany fragment krajobrazu morenowego Pojezierza Lubuskiego. • PLH080003 Nietoperek – został zatwierdzony jako OZW w listopadzie 2007 roku. Obszar o powierzchni 7 377,4 ha le ży na terenie czterech gmin: Mi ędzyrzecz, Sul ęcin, Lubrza i Świebodzin. Teren urozmaicony morfologicznie. Na niewielkich obszarach s ąsiaduj ą ze sob ą strefy wysoczyznowe oraz obni żenia rynien i dolin rzecznych. Ostoja nale ży do najcieplejszych terenów województwa lubuskiego. Obejmuje rozległ ą sie ć starych fortyfikacji podziemnych tj. 30 km żelbetonowych podziemi, 30-50 m pod powierzchni ą ziemi. Tworz ą one cz ęść tzw. Mi ędzyrzeckiego Rejonu Umocnionego zbudowanego przez hitlerowców w latach 1933 - 1945. Podziemia ł ącz ą si ę z powierzchni ą ziemi kilkoma pionowymi szybami wentylacyjnymi, korytarzami prowadz ącymi do bunkrów. Dodatkowo do ostoi wł ączono Tunel w Wysokiej. W skład ostoi wchodz ą tak że naziemne tereny żerowiskowe nietoperzy, odpowiadaj ące mniej wi ęcej granicom Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego "Uroczyska MRU", stanowi ącego otulin ę podziemnych rezerwatów nietoperzy "Nietoperek" i "Nietoperek II". Obszar obejmuje najwa żniejsze zimowisko nietoperzy w środkowej Europie i ich tereny żerowiskowe. Zimuje tu nawet 34 000 osobników, nale żą cych do co najmniej 13 gatunków. Najliczniej wyst ępuj ą: nocek rudy, nocek du ży, gacek wielkouch i nocek Natterera. Głównym celem ochrony jest zachowanie wyst ępuj ących w tej cz ęś ci ostoi populacji czterech gatunków nietoperzy wymienionych w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: nocek du ży, mopek, nocek Bechsteina i nocek łydko włosy oraz ich siedlisk. • PLH080009 Dolina Ilanki – obszar zatwierdzony jako OZW w grudniu 2008 roku o ł ącznej powierzchni 2 232,8 ha, administracyjnie znajduje si ę na terenie gminy Rzepin i Torzym. Ostoja obejmuje najciekawszy przyrodniczo fragment doliny Ilanki z Jeziorem Pniów. Dolina ma zró żnicowany charakter, na odcinku bli ższym miasta Torzymia jej szeroko ść si ęga 1 km. Rzeka meandruje tu w śród torfowisk niskich wytworzonych na podło żu wapiennym (ich ł ączna powierzchnia wynosi około 90 ha), jednych z najlepiej zachowanych na Ziemi Lubuskiej. Kraw ędź doliny jest wysoka, poro śni ęta lasami sosnowymi. Podło że torfowisk jest silnie uwodnione, na znacznej powierzchni wyst ępuje ruchome pło. Torfowiska od wielu lat nie s ą użytkowane. W dalszej cz ęś ci rzeki dolina zw ęż a si ę, a Ilanka płynie w ąwozem o silnie nachylonych ścianach, przypominaj ąc rzek ę górsk ą. W ąskim pasem obejmuj ą j ą lasy ł ęgowe, miejscami przechodz ące w olsy. Do rzeki wpada tu kilka strumieni wypływaj ących ze źródlisk na kraw ędzi. Strome zbocza porastaj ą lasy bukowe. W dalszym biegu dolina rozszerza si ę, a jej dno zajmuj ą nieu żytkowane od lat, silnie podtopione ł ąki oraz lasy ł ęgowe. Przykład dobrze zachowanej, naturalnej i renaturyzuj ącej si ę doliny rzecznej, obejmuj ącej jedno z cenniejszych torfowisk Ziemi Lubuskiej. Du ża ró żnorodno ść biotopów (w tym 12 rodzajów siedlisk przyrodniczych z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, zajmuj ących ł ącznie 70% powierzchni ostoi), a zwłaszcza dobrze wykształcone i zachowane siedliska ł ęgowe. Wyst ępuj ą liczne gatunki zagro żone, 9 gatunków zwierz ąt z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, 11 gatunków ro ślin zagro żonych w skali kraju, 18 gatunków ro ślin chronionych. • PLH080011 Dolina Pliszki – obszar zatwierdzony jako OZW w grudniu 2008 roku o ł ącznej powierzchni 5 033,9 ha przypadaj ący na teren gmin: Bytnica, Maszewo, Cybinka, Słubice, Torzym i Łagów. Ostoja obejmuje mał ą dolin ę rzeczn ą, biegn ącą przez rozległe pola sandrowe. Sandr Pliszki oddzielony jest wysokimi kraw ędziami od wy ższych poziomów sandrowych i wzgórz moreny czołowej. Rzeka zachowała naturalny charakter i jest otoczona przez du ży kompleks le śny, głównie borów sosnowych. Wzdłu ż rzeki wyst ępuj ą płaty nadrzecznych zbiorowisk le śnych oraz torfowiska i trz ęsawiska. Charakterystyczna jest strefowo ść mokradeł, zwi ązana z re żimem hydrologicznym rzeki oraz oddziaływaniem wód

45

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 46 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

podziemnych i źródliskowych w s ąsiedztwie zboczy doliny. Kolonia rozrodcza nocka dużego znajduje si ę w pomieszczeniach pod zrujnowanej fabryce celulozy. Jest to obszar wyst ępowania cennych siedlisk przyrodniczych (11 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG), w tym priorytetowych lasów ł ęgowych pokrywaj ących 18% powierzchni. Du że bogactwo flory (19 gatunków zagro żonych w skali kraju, 22 gatunków chronionych, 27 gatunków rzadkich w skali regionu) i fauny (w tym 13 gatunków z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG), w tym bardzo rzadkiego obecnie w Polsce chrz ąszcza, jelonka rogacza. Jest to trzecia w Polsce znana kolonia rozrodcza nocka du żego w warunkach podziemnych. W tych samych pomieszczeniach oraz w podziemnych tunelach le żą cych na terenie tego samego zakładu hibernuje corocznie kilkana ście - kilkadziesi ąt nietoperzy. • PLH080042 Stara D ąbrowa w Korytach – został zatwierdzony jako OZW w styczniu 2011 roku. Obszar o powierzchni 1 630,4 ha, poło żony na terenie gmin Torzym i Łagów. Obejmuje zwarty fragment Puszczy Lubuskiej, zwanej inaczej Rzepi ńsk ą. Obszar ten le ży w południowej cz ęś ci Puszczy, na południe od miejscowo ści Koryta (od której bierze sw ą nazw ę), na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, gminy Torzym i Nadle śnictwa Torzym. Od południa graniczy z "Dolin ą Pliszki" i poprzez ni ą ł ączy si ę z "Lasami Dobrosułowskimi". Obejmuje niezwykle cenne, stare drzewostany d ębowe z rzadkimi gatunkami chrz ąszczy ksylofagicznych. Do tej pory, pomimo licznych przymiarek, nie został obj ęty ochron ą rezerwatow ą. Puszcza Lubuska stanowi wielki kompleks le śny obejmuj ący obszar pomi ędzy trzema rzekami: Odr ą, Wart ą i Obr ą. Tworz ą go głównie piaszczyste tereny sandrowe, do ść liczne jeziora oraz drzewostan o charakterze monokultury, w którym zdecydowanie dominuje sosna zwyczajna. Nielicznie spotyka si ę drzewostany o charakterze naturalnym, np. buczyny, d ąbrowy, gr ądy czy ł ęgi. Obszar jest do ść słabo zaludniony. Puszcz ę odwadniaj ą dwie główne rzeki: Pliszka i Ilanka. Obszar utworzony w celu zachowania starych drzewostanów d ębowych z siln ą populacj ą jelonka rogacza. Stanowi bardzo istotny element w sieci korytarzy ekologicznych w Polsce zachodniej, łącz ąc si ę poprzez "Dolin ę Pliszki" z "Lasami Dobrosułowskimi". Niestety, od północy ograniczony ruchliw ą i pozbawion ą przej ść dla zwierz ąt drog ą E30. Z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG oprócz jelonka rogacza stwierdzono tutaj niezbyt licznie wyst ępuj ącą traszk ę grzebieniast ą, dla zachowania której obszar ma znikome znaczenie. O warto ści obszaru stanowi wi ęc przede wszystkim obecno ść stabilnej populacji jelonka rogacza oraz jego siedliska, którym s ą stare d ąbrowy pokrywaj ące ponad 18% cało ści kompleksu. Wyst ępuj ą tu tak że inne siedliska z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, których stwierdzono tu 8 typów. • PLH080073 Rynna Jezior Torzymskich – obszar zaproponowano jako OZW w listopadzie 2012 roku. Zajmuje powierzchni ę 306,1 ha i w cało ści znajduje si ę na terenie Gminy Torzym. Jest to rynna polodowcowa o długo ści ponad 10 km wypełniona ci ągiem jezior, torfowisk i lasów. Obszar jest ciekawy zarówno pod k ątem przyrodniczym jak i krajobrazowym. W granicach obszaru dominuje siedlisko - twardowodne zbiorniki z podwodnymi ł ąkami ramienicowymi zajmuj ące łącznie 105 ha. Oprócz jezior ramienicowych znajduj ą si ę tutaj naturalne jeziora eutroficzne, ł ęgi i gr ądy, kwa śne buczyny, kwa śne dąbrowy bory bagienne oraz torfowiska przej ściowe. Stan zachowania jezior jest dobry, jednak pod wzgl ędem niektórych parametrów wymagaj ący poprawy. Jeziora te nale żą niew ątpliwie do najczystszych i najcenniejszych przyrodniczo w województwie lubuskim. Wyst ępuj ące w rejonie jeziora Dzikiego torfowisko przej ściowe nale ży do jednych z cenniejszych w województwie lubuskim. Jezioro Jasne oraz Dzikie charakteryzuj ą si ę wyst ępowaniem m.in. szuwarów kłociowych. Odsłoni ęte brzegi jeziora Dzikiego zasiedlane s ą przez rzadkiego torfowca Sphagnym inundatum. W jeziorze Jasnym stwierdzono wyst ępowanie rzadkiego w województwie lubuskim gatunku - jezierzy morskiej, a pod wzgl ędem ró żnorodno ści gatunków i zespołów ramienic jezioro to nale ży do najcenniejszych w województwie. W okolicach Garbicza znajduj ą si ę skupienia starych d ębów i lip z rzadkimi gatunkami chrz ąszczy: jelonkiem rogaczem i pachnic ą d ębow ą. Jednocze śnie obszar stanowi miejsce l ęgów m.in. takich gatunków

46

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 47 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

ptaków jak: żuraw, dzi ęcioł czarny, g ągoł, zimorodek, błotniak stawowy, wodnik oraz stanowi wa żny obszar żerowania bielika.

Rysunek 7 Obszary Natura 2000 na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ( źródło: www.geoportal.gov.pl)

4.1.2. Parki narodowe Park Narodowy „Uj ście Warty” powstał w 2001 roku i zajmuje powierzchni ę 8 074 ha. Poło żony jest przy zachodniej granicy Polski, w cz ęś ci Pradoliny Toru ńsko-Eberswaldzkiej, zwanej Kotlin ą Gorzowsk ą. Administracyjnie poło żony jest na terenie czterech gmin: Górzyca, Kostrzyn nad Odr ą, Sło ńsk i Witnica. Na teren Powiatu Sul ęci ńskiego przypada 4 570,1 ha powierzchni Parku.

Płaskie, rozległe obszary Parku znajduj ą si ę w obr ębie terasy niskiej rzeki Warty. Na bogat ą sie ć hydrograficzn ą tego obszaru składaj ą si ę te ż liczne starorzecza oraz torfianki (zbiorniki powstałe po wydobyciu torfu). Przepływaj ąca przez środek Parku Warta stanowi naturaln ą granic ę mi ędzy dwoma obszarami: Polderem Północnym oraz terenem zalewowym. Obszar zalewowy, to teren półnaturalny, na którym wahania poziomu wody dochodz ą nawet do 4 m w skali roku, osi ągaj ąc najwy ższe warto ści w miesi ącach wiosennych: marcu-kwietniu. Polder Północny oddzielony jest od bezpo średniego wpływu wód Warty wałem przeciwpowodziowym zbudowanym równolegle do koryta rzeki. Poziom wód jest tam wi ęc znacznie ni ższy ni ż na lewym brzegu Warty i stosunkowo stabilny.

Na obszarze Parku Narodowego „Uj ście Warty” zaobserwowano ponad 270 gatunków ptaków, z czego lęgi stwierdzono u wi ęcej ni ż 170 gatunków. Kilkana ście z nich figuruje w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt, np.: b ączek, ohar, cyraneczka, mewa mała, kulik wielki. Wiele, z bytuj ących w Parku, ptaków uznano za „gatunki specjalnej troski” zgodnie z tzw. Dyrektyw ą Ptasi ą. Spo śród 190 gatunków ptaków wymienionych w Dyrektywie, w Parku stwierdzono 78. S ą to zarówno ptaki lęgowe na tym obszarze, np.: b ąk, ślepowron, derkacz, kropiatka, rybitwa czarna, rybitwa białoczelna,

47

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 48 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

wodniczka; jak i przebywaj ące tu w okresie migracji: siewka złota, błotniak zbo żowy, czy zimowania: łab ędź krzykliwy, łab ędź czarnodzioby. Rozlewiska i ł ąki Parku Narodowego „Uj ście Warty” to znacz ące na mapie Europy miejsce dla ptaków - nie tylko w sezonie l ęgowym, ale równie ż w innych okresach: podczas pierzowiska, w trakcie migracji. Zatrzymuj ą si ę tu liczne ptaki siewkowe, np.: ł ęczaki, brod źce śniade, bataliony. Jesieni ą nadwarcia ńskie ł ąki obejmuj ą we władanie g ęsi, których jest wówczas zwykle 60 - 80 tys. (a maksymalnie nawet 200 tys.). W stadach arktycznych g ęsi dominuj ą g ęsi zbo żowe. Park to równie ż wa żne miejsce zimowania wielu gatunków np.: łab ędzi krzykliwych i niemych, bielików. Nadwarcia ńskie rozlewiska obj ęte s ą ochron ą w ramach Konwencji Ramsar.

Obecny krajobraz Parku to mozaika ł ąk, pastwisk, turzycowisk i trzcinowisk. Istniej ące tu aktualnie zbiorowiska ro ślinne s ą typowe dla zagospodarowanych rolniczo dolin du żych rzek nizinnych. Do pierwotnego charakteru ro ślinno ści nawi ązuj ą zaro śla wierzbowe, wykształcaj ące si ę wtórnie przy korycie Warty zbiorowiska lasów ł ęgowych, a tak że pojedyncze, okazałe wierzby i wi ązy - prawdopodobnie pozostało ści po dawnych ł ęgach. Dotychczas stwierdzono na tym terenie ok. 60 zbiorowisk ro ślinnych oraz ok. 500 gatunków ro ślin naczyniowych. Najwi ększe obszary w Parku zajmuj ą zbiorowiska szuwarowe, równie cz ęsto spotykane s ą zbiorowiska ziołoro ślowo-łąkowe, odgrywaj ące znaczn ą rol ę w szacie ro ślinnej Parku. W kanałach i płytkich starorzeczach spotykane s ą zbiorowiska ro ślin wodnych o prostej strukturze, w nieco gł ębszych zbiornikach stagnuj ącej wody rozwijaj ą si ę zespoły lilii wodnych. Na mulistych brzegach wód wykształcaj ą si ę fitocenozy pionierskich ro ślin jednorocznych. W miejscach o stabilnym poziomie wód wykształciły si ę ł ęgi jesionowo-olszowe i olsy, a tak że Łozowska. Na terenach podlegaj ących zalewom wyst ępuj ą wikliny nadrzeczne. Fragmentarycznie przy korycie Warty wykształcaj ą si ę płaty lasu ł ęgowego. Na niewielkich wyniesieniach terenu, wyst ępuj ą murawy napiaskowe.

25 stycznia 2011 roku w Jedlni-Lotnisku dyrektor Parku Narodowego „Uj ście Warty”, podpisał umow ę na realizacj ę projektu „Opracowanie planów ochrony Parku Narodowego „Uj ście Warty" oraz obszaru PLC 080001 "Uj ście Warty"”. Prace nad opracowaniem planów ochrony, nadzorowane przez pracowników Parku, trwa ć b ędą do 2014 roku, kiedy to powsta ć maj ą: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie planu ochrony PN „UW” oraz Rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie planu ochrony obszaru Natura 2000 Uj ście Warty 23 .

4.1.3. Parki krajobrazowe Łagowsko-Sul ęci ński Park Krajobrazow y został utworzony w 1985 roku, uchwał ą Nr VI/42/85 WRN w Zielonej Górze z dnia 26 kwietnia1985 r. w sprawie utworzenia Łagowskiego Parku Krajobrazowego (Dziennik Urz ędowy Województwa Zielonogórskiego Nr 6 poz. 159). Ostatnia uchwała dotycz ąca Parku to uchwała Nr XIII/119/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 29 sierpnia 2011 r. zmieniaj ąca rozporz ądzenie nr 23 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 wrze śnia 2005 r. w sprawie wprowadzenia zakazów oraz ujednolicenia dotychczasowych zapisów ustanawiaj ących obszar i granice Łagowskiego Parku Krajobrazowego (Dziennik Urz ędowy Województwa Lubuskiego Nr 112 poz. 2112 z dn.04.10.2011 r.).

Łączna powierzchnia Parku wynosi 5 367,2 ha, a powierzchnia otuliny 6 394,7 ha. Administracyjnie Park poło żony jest na terenie gminy Łagów i Sul ęcin. Na Gmin ę Sul ęcin przypada 2 264,3 ha Parku tj. 42,2% ogólnej powierzchni. Natomiast powierzchnia otuliny Parku w Gminie Sul ęcin wynosi 959,5 ha, a w Gminie Torzym – 1 006,4 ha.

Najciekawszym elementem Łagowsko-Sul ęci ńskiego Parku Krajobrazowego jest bardzo urozmaicona rze źba terenu. Do najciekawszych fragmentów Parku nale ży łagowska rynna polodowcowa o długo ści 15 km i szeroko ści 100-750 m., gł ęboko ści 20-90 m. i nachyleniu stoków 18-53 st. w niej poło żone s ą

23 http://www.pnujsciewarty.gov.pl/

48

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 49 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

pi ękne jeziora. Wysokie i strome kraw ędzie rynny poci ęte s ą licznymi dolinkami, parowami i wąwozami, poro śni ętymi lasem bukowo-sosnowym. W wyniku dotychczasowych bada ń na terenie Parku zidentyfikowano 554 gatunki ro ślin zaliczonych do 94 rodzin. Znaczne bogactwo flory wynika ze zró żnicowania siedlisk. Szczególn ą cech ą tego obszaru stanowi spotkanie si ę tu ró żnych gatunków geograficznych: atlantyckich, subarktycznych i kserotermicznych. Na terenach bagiennych Parku żyje wiele ro ślin chronionych, jak: rosiczka okr ągłolistna, żurawina błotna, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna, bobrek trójlistkowy. Celami ochrony Parku jest zachowanie warto ści przyrodniczych, warto ści historycznych i kulturowych oraz walorów krajobrazowych.

Park Krajobrazowy „Uj ście Warty” został utworzony w 1996 roku Rozporz ądzeniem Wojewody Gorzowskiego Nr 7 z dnia 18 grudnia 1996 roku w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego „Uj ście Warty” (Dziennik Urz ędowy Województwa Gorzowskiego Nr 1 z 14 lutego 1997 r.). Ostatnie zmiany prawne zostały uj ęte w Rozporz ądzeniu Nr 21 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 listopada 2004 r. o zmianie rozporz ądzenia Nr 7 Wojewody Lubuskiego z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego „Uj ście Warty” (Dziennik Urz ędowy Województwa Lubuskiego Nr 91 poz. 1357). Łączna powierzchnia Parku wynosi 20 532,46 ha, na Gmin ę Sło ńsk przypada 6 152,57 ha tj. 30% ogólnej powierzchni. Jest to jeden z najcenniejszych pod wzgl ędem ornitologicznym obszarów kraju. Powołano go dla ochrony rezerwatu przyrody „Sło ńsk”, obejmuje rozlewiska Warty w jej dolnym biegu, kserotermiczne skarpy doliny Odry jak równie ż wiele cennych zabytków kulturowych.

4.1.4. Obszary chronionego krajobrazu Obszary chronionego krajobrazu s ą to tereny wyró żniaj ące si ę krajobrazowo o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowe w szczególno ści ze wzgl ędu na mo żliwo ści zaspokajania potrzeb zwi ązanych z masow ą turystyk ą lub ze wzgl ędu na istniej ące albo odtwarzane korytarze ekologiczne.

Obszary chronionego krajobrazu wyst ępuj ące na terenie województwa lubuskiego zostały powołane na podstawie uchwały nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniaj ącej rozporz ądzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz ędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867).

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego jest siedem obszarów chronionego krajobrazu: • „5-Gorzowsko-Krzeszycka Dolina Warty” obszar o ł ącznej powierzchni 15 086 ha, z czego na Gmin ę Krzeszyce przypada 6 028 ha, a na Gmin ę Sło ńsk 221 ha. Ochronie poddana jest Dolina Warty w jej dolnym biegu. Celem ochrony jest zachowanie kulturowego i przyrodniczego krajobrazu wn ętrza i kraw ędzi wielkiej doliny rzecznej, • „8B-Dolina Jeziornej Strugi” obszar o powierzchni 5 708 ha, z czego na teren Gminy Sul ęcin przypada 5 000 ha. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie warto ści przyrodniczo– rekreacyjno–historycznych malowniczego kompleksu leśnego buczyn Łagowsko– Sul ęci ńskich, • „9-Pojezierze Lubniewicko-Sul ęci ńskie” obszar o powierzchni 14 917 ha, poło żony m.ni. na terenie gmin: Krzeszyce - 708 ha, Lubniewice – 6 617 ha, Sul ęcin – 6 166 ha i Torzym - 977 ha. Ochronie poddany jest obszar pojezierza Lubniewicko-Sul ęci ńskiego, z wył ączeniem rejonu jeziora Lubniewsko stanowi ącego rezerwat. S ą to tereny rekreacyjne z malowniczymi jeziorami w śród lasów, • „10-Dolina Postomii” obszar o powierzchni 2 457,35 ha poło żony w cało ści na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w gminach: Krzeszyce – 1 160,35 ha i Sul ęcin - 1.297 ha. Ochronie poddane s ą kompleksy le śne w Dolinie Postomii na jej dolnym odcinku, powy żej Sul ęcina, z wył ączeniem przyuj ściowego odcinka rzeki na terenie Krzeszyc.

49

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 50 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• „11A-Ośnia ńska Rynna z Jeziorem Radachowskim” obszar o powierzchni 2 223 ha, z czego na teren Gminy Sło ńsk przypada 2 073 ha, • „14-Dolina Ilanki” obszar o powierzchni 7 864 ha z czego 4 169 ha le ży na terenie Gminy Torzym. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie warto ści przyrodniczych, rekreacyjnych i historycznych Puszczy Rzepi ńskiej, najcenniejszymi obiektami wchodz ącymi w skład obszaru s ą siedliska przyrodnicze, chronione gatunki ro ślin, zwierz ąt i grzybów, stanowiska archeologiczne, • „16-Puszcza nad Pliszk ą” obszar o łącznej powierzchni 32 244 ha, z czego na teren Gminy Torzym przypada 12 633 ha. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie warto ści przyrodniczych, rekreacyjnych i historycznych Puszczy Lubuskiej, najcenniejszymi obiektami wchodz ącymi w skład obszaru s ą siedliska przyrodnicze, u żytki ekologiczne, chronione gatunki ro ślin, zwierz ąt i grzybów, stanowiska archeologiczne, obiekty kulturowe (grodziska, cmentarzyska, średniowieczne osady, kamienne ko ścioły).

4.1.5. Rezerwaty przyrody Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a tak że siedliska ro ślin, siedliska zwierz ąt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieo żywionej, wyró żniaj ące si ę szczególnymi warto ściami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi (ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.).

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego utworzono pi ęć rezerwatów przyrody: • Buczyna Łagowska – został utworzony w 1968 roku na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa z dnia 4 listopada 1968 r. , Nr 182 (M.P. Nr 50 z 1968 r., poz. 347) i Zarz ądzenia Nr 50/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Buczyna Łagowska” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 81 poz. 1581 z dn. 26.07.2011 r.). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 115,86 ha, zlokalizowany w Gminie Sul ęcin. Obszar rezerwatu znajduje si ę w regionie Wysoczyzny Lubuskiej, w śród pagórków sul ęci ńsko-świebodzi ńskich. Zespołem dominuj ącym jest zespół buczyny pomorskiej. Wyst ępuje równie ż pomorski bór mieszany i olszyna. Buczyna pomorska reprezentuje las świe ży i las mieszany. Główny gatunek to buk V i VI klasy, a w domieszce świerk, sosna, d ąb, modrzew. Drzewostany bukowe odznaczaj ą si ę du żą zdrowotno ści ą i wymiarami, osi ągaj ą wysoko ść do 30 m. S ą zwarte i cieniste. Dlatego podszyt prawie nie występuje. W runie spotykamy: perłówk ę jednokwiatow ą, turzyc ę le śną, barwinka pospolitego, zawilca gajowego. Ols zajmuje niewielk ą powierzchni ę rezerwatu, około 0,5 ha, na terenie okresowo zalewanym wod ą. Rezerwat stworzony w celu zachowania ze wzgl ędów dydaktyczno-naukowych i krajobrazowych fragmentu lasu bukowego na kra ńcu jego naturalnego zasi ęgu, z domieszk ą innych gatunków drzew. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Zarz ądzenie Nr 47/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 listopada 2012 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Buczyna Łagowska” (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 15.11.2012 r. poz. 2249), • Lemierzyce – został utworzony w 1970 roku, na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa z dnia 31 marca 1970 r. , Nr 55 (M.P. Nr 12 z 1970 r., poz. 105) oraz Zarz ądzenia Nr 45/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Lemierzyce” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 81 poz. 1577 z dn. 26.07.2011 r.). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 3,32 ha zlokalizowany w Gminie Słońsk. Rezerwat graniczy od północy z rzek ą Postomi ą i bagnem, od zachodu z powierzchni ą le śną, od południa z gruntami ornymi i osad ą Nadle śnictwa oraz na długo ści 90 m z gruntami wsi Lemierzyce. Rezerwat stanowi fragment naturalnego lasu mieszanego, porastaj ącego strome zbocze. W rezerwacie wyst ępuje szereg drzew o charakterze pomnikowym. Rezerwat tworzy si ę w celu zachowania ze wzgl ędów dydaktycznych i naukowych lasu mieszanego

50

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 51 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

o naturalnym charakterze. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Rozporz ądzenie Nr 16 Wojewody Lubuskiego z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody o nazwie „Lemierzyce” – (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego Nr 25 z 22.04.2004 r., poz. 446), • Janie im. Włodzimierza Korczaka – rezerwat został utworzony w 1984 roku, na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 18 maja 1984 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody. (M.P. Nr 15/84, poz. 108) i Zarz ądzenia Nr 62/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 grudnia 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Janie im. Włodzimierza Korsaka” ( Dz. U. Woj. Lub. Nr 139 poz. 2902).Jest to rezerwat wodny o powierzchni 50,52 ha, administracyjnie poło żony na terenie Gminy Lubniewice. Rezerwat poło żony jest 4,5 km od Lubniewic. W skład rezerwatu wchodz ą 3 elementy: Jezioro Janie pochodzenia lodowcowego na sandrze, rozległe bagno (pochodz ące z zarastaj ącego mulistego jeziora Janowiec), przez które przepływa rzeka Lubniewka, pas lasu (otulina) stanowi ąca najstarsz ą cz ęść basenu pojeziornego. Cało ść przypomina kształt półksi ęż yca. Środek jeziora pokrywaj ą grzybienie białe, gr ąż el żółty, osoka aloesowata. Brak wyra źnej granicy jeziora z bagnem. Na bagnie wyst ępuj ą turzyce: bagienna i pospolita, pałka szerokolistna, śledzienica skr ętolistna. Na znacznych obrze żach zaro śla sosnowe, olszowe. Gatunkami dominuj ącymi s ą olsza czarna – 87%, sosna pospolita – 18%. Celem ochrony jest zachowanie zarastaj ącego jeziora z charakterystyczn ą ro ślinno ści ą wodn ą i bagienn ą, b ędącego ostoj ą licznych gatunków ptaków wodnych. Rezerwat posiada plan ochrony przyrody - Rozporz ądzenie Nr 7 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 kwietnia 2003 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody o nazwie „Janie im. Włodzimierza Korczaka” – (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego Nr 23 z 17.04.2003 r., poz. 451), • Dolina Ilanki – utworzony w 2000 roku na podstawie Rozporz ądzenia Nr 11 Wojewody Lubuskiego z dnia 6 grudnia 2000 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 34 z dnia 15.12.200 r. poz. 421) i Zarz ądzenia Nr 16/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 lutego 2012 roku w sprawie rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 26.03.2012 r. poz. 722). Jest to rezerwat torfowiskowy o powierzchni 239,53 ha zlokalizowany w Gminie Torzym. Obszar rezerwatu poło żony jest w górnym biegu rzeki Ilanki, wyró żnia si ę pod wzgl ędem przyrodniczym na tle otaczaj ących obszarów sandrowych. Du ża w stosunku do niewielkiego obszaru zmienno ść warunków hydroekologicznych ma decyduj ący wpływ na powstanie i obecny rozwój zró żnicowanych torfowisk i innych ekosystemów bagiennych i wodnych doliny Ilanki. Pod wzgl ędem chemicznym wody rzeki Ilanki nale żą do I klasy czysto ści. W obr ębie rezerwatu stwierdzono wyst ępowanie trzech typów torfowisk. Tworz ą one kompleks przestrzenny i mog ą si ę przekształca ć jedne w drugie w wyniku sukcesji. Najwi ększy obszar zajmuj ą torfowiska pojeziorne. Ostatni ą pozostało ści ą pierwotnego zbiornika wodnego jest jezioro Pniów. Otoczone pływaj ącym trz ęsawiskiem, nasuwaj ącym si ę od brzegu, zarastaj ącym tafl ę wody. W obr ębie granic rezerwatu stwierdzono wyst ępowanie 340 gatunków ro ślin, z czego 274 to ro śliny naczyniowe. Mchy reprezentowane s ą przez 55 gatunków; wyst ępowanie 9 gatunków wątrobowców, 7 gatunków ro ślin obj ętych jest ochron ą ścisł ą oraz wiele ochron ą cz ęś ciow ą. Celem ochrony jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych ró żnego rodzaju torfowisk, zespołów w obr ębie naturalnego i półnaturalnego krajobrazu wyró żniaj ącego si ę bogactwem flory, fauny i swoistych rzadkich fitocenoz. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Zarz ądzenie Nr 7/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 28.02.2012 r. poz. 560), • Dolina Postomii – rezerwat utworzony w 2005 roku, rozporz ądzeniem Nr 1 Wojewody Lubuskiego z dnia 6 stycznia 2005 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 2 z dnia 17 stycznia 2005 r., poz. 25). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 68,6574 ha, zlokalizowany na terenie Gminy Sło ńsk. „Dolina Postomii” obejmuje południow ą kraw ędź

51

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 52 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

i dno doliny Postomin, stanowi ącej jednocze śnie kraw ędź szerokiej pradoliny Warty. Dno doliny zajmuj ą zbiorowiska szuwarowe i ł ąkowe. Granicz ą one przestrzennie z w ąskim pasem łęgów olszowo – jesionowych. Na wy ższych terasach i stromych kraw ędziach doliny zachowały si ę bardzo dobrze wykształcone fragmenty lasów gr ądowych i d ąbrów acydofilnych. Rezerwat jest ostoj ą szeregu gin ących i zagro żonych gatunków ro ślin i zwierz ąt, przede wszystkim ptaków i owadów. Wyst ępuje tu m.in.: bluszcz pospolity, cis pospolity, czerniec gronkowy, dzwonek brzoskwiniolistny, kokorycz w ątła, konwalia majowa, paprotka zwyczajna, przylaszczka pospolita, śnie życzka przebi śnieg, żankiel zwyczajny. Zlokalizowano tutaj około 80 drzew o wymiarach pomnikowych. W grupie chrz ąszczy kózkowatych stwierdzono 32 gatunki, w tym rzadkie i gin ące. Awifauna l ęgowa rezerwatu liczy 50 gatunków ptaków. Celem ochrony jest zachowanie naturalnych ekosystemów le śnych i niele śnych.

4.1.6. Użytki ekologiczne Użytki ekologiczne tworzy si ę w celu zachowania fragmentów przyrody o charakterze naturalnym lub dla ochrony okre ślonych ekosystemów. Zazwyczaj s ą to obszary, które ze wzgl ędu na mał ą powierzchni ę lub mniejsz ą rang ę przyrodnicz ą nie mog ą by ć rezerwatem przyrody. S ą to pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej. Zalicza si ę do nich: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce, siedliska przyrodnicze, a tak że stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania. Powierzchnie te najcz ęś ciej byty zaliczane do nieu żytków le śnych lub rolniczych.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę 35 u żytków ekologicznych o ł ącznej powierzchni 266,92 ha Najwi ęcej u żytków ustanowiono w gminie Sul ęcin i Torzym, natomiast najmniej w gminie Lubniewice i Sło ńsk. Na terenie Gminy Krzeszyce nie ma u żytków ekologicznych. Ilo ść i powierzchnia użytków ekologicznych w poszczególnych gminach została przedstawiona w tabeli poni żej.

Tabela 18 Wykaz u żytków ekologicznych w poszczególnych gminach Powiatu Sul ęci ńskiego Powierzchnia Jednostka administracyjna Liczba u żytków ekologicznych [ha] Krzeszyce 0 0 Lubniewice 4 9,62 Sło ńsk 1 0,25 Sul ęcin 13 54,85 Torzym 17 202,2 Powiat Sul ęci ński 35 266,92 Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim.

Szczegółowy wykaz ustanowionych u żytków ekologicznych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego został przedstawiony w zał ączniku nr 2.

4.1.7. Pomniki przyrody Pomnikami przyrody s ą pojedyncze twory przyrody o żywionej i nieo żywionej lub ich skupienia o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

52

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 53 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Według danych z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę 138 pomników przyrody: • Gmina Krzeszyce – 9 pomników przyrody, • Gmina Lubniewice – 13 pomników przyrody, • Gmina Sło ńsk – 4 pomniki przyrody, • Gmina Sul ęcin – 63 pomniki przyrody, • Gmina Torzym – 49 pomników przyrody.

Są to głównie pojedyncze drzewa i grupy drzew. Szczegółowy wykaz pomników przyrody na terenie poszczególnych gmin został przedstawiony w zał ączniku nr 3.

4.1.8. Pozostałe formy ochrony przyrody Stanowisko dokumentacyjne jest to forma ochrony przyrody nieo żywionej obejmuj ąca miejsca wa żne pod wzgl ędem naukowym i dydaktycznym. Najcz ęś ciej chroni ona specyficzne formacje i profile geologiczne, twory mineralne, warstwy zawieraj ące nagromadzenia skamieniało ści, miejsca, z których pochodz ą nowo odkryte gatunki fauny lub flory kopalnej, jaskinie i schroniska podskalne oraz wyrobiska powierzchniowe i podziemne. Stanowiska dokumentacyjne cz ęsto mog ą by ć miejscami zupełnie nie niewyró żniaj ącymi si ę na powierzchni ziemi lecz musz ą by ć oznakowane tablicami. Sankcjom prawnym podlega tam jakiekolwiek niszczenie lub przekształcanie chronionego obiektu. Nie mo żna te ż w żaden sposób ingerowa ć w gleb ę, wydobywa ć minerałów, torfu ani skamieniało ści. Ochron ą na stanowiskach dokumentacyjnych obj ęta jest cała fauna i flora. Stanowiska dokumentacyjne nale żą do obiektowych, czyli indywidualnych form ochrony przyrody.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego utworzono jedno stanowisko dokumentacyjne o nazwie „ Źebra”, zlokalizowane w Gminie Sul ęcin, obr ęb ewidencyjny Żubrów, działka nr 4461/2. Jest to skupisko skałek piaskowych o powierzchni 4,2925 ha. Zostało ustanowione uchwał ą Nr XXXVIII/306/06 Rady Miejskiej w Sul ęcinie z dnia 23 czerwca 2006 r. Stanowisko stanowi własno ść Skarbu Pa ństwa i jest w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych - Nadle śnictwo Sul ęcin, Le śnictwo Jeziora oddz. 110 A.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza si ę w celu ochrony wyj ątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego warto ści przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalno ść na terenach obj ętych t ą form ą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzgl ędni postulaty przyrodników i historyków. Nie jest wykluczone prowadzenie działalno ści gospodarczej pod warunkiem, że nie spowoduje ona utraty chronionych warto ści. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe zalicza si ę do obiektowych, czyli indywidualnych form ochrony przyrody. Cz ęsto obj ęte ni ą s ą zabytkowe (cho ć niekoniecznie) budowle, np. pałacyki, dworki, ko ścioły wraz z towarzysz ącą im przyrod ą, np. zespoły pałacowo-parkowe.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę jeden zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” poło żony na terenie Gminy Lubniewice (obr ęb ewidencyjny Glisno i Jarnatów) i Gminy Sul ęcin (obr ęb ewidencyjny Żubrów). Powierzchnia zespołu wynosi 1 436,90 ha, z czego na teren Gminy Lubniewice przypada 1 239,59 ha, a na Gmin ę Sul ęcin - 197,31 ha. Grunty le śne zajmuj ą powierzchni ę 1 137,00 ha, wody - 240,00 ha, a pozostałe grunty - 59,90 ha. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” poło żony jest w mezoregionie Pojezierze Łagowskie, granicz ąc od północy w Kotlin ą Gorzowsk ą. Bardzo bogata rze źba terenu jest efektem działalno ści lodowca w stadiale pozna ńskim i pomorskim ostatniego zlodowacenia Dotyczy to zarówno pochodzenia jezior rynnowych jak i licznych jarów i w ąwozów. Uroczysko jest terenem gdzie na małej przestrzeni ró żnice wysoko ści dochodz ą do 11 m. Liczne zalesione głównie lasami bukowym jary i wąwozy rzutuj ą na malowniczo ść tego terenu. Bezpo średnie s ąsiedztwo du żej tafli jeziornej o bardzo

53

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 54 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

urozmaiconej i wydłu żonej linii brzegowej pot ęguje urokliwo ść krajobrazu. Niezwykle bogata rze źbą terenu jest obok walorów estetycznych podstawowym czynnikiem warunkuj ącym istnienie ró żnorodno ści zbiorowisk ro ślinnych. Na podstawie prawie 300 gatunków ro ślin wyró żniono 36 zespołów– co jest liczb ą bardzo wysok ą, wskazuj ącą na bardzo du żą zmienno ść przyrodnicz ą terenu. Ponad południowo-wschodnim brzegiem jeziora wznosi si ę wczesnohistoryczne grodzisko słowia ńskie z VII wieku. Z budowli ziemno drewnianej dobrze zachowała si ę oryginalna cz ęść ziemna. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy został powołany na podstawie Rozporz ądzenia Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawie uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 30, poz. 347 z dnia 1 marca 2002 r.).

Rysunek 8 Obszary prawnie chronione na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ( źródło: www.geoportal.gov.pl)

4.2. Ochrona i zrównowa żony rozwój lasów Według ewidencji gruntów Starostwa Powiatowego w Sul ęcinie grunty le śne wraz z zadrzewieniami i zakrzewieniami zajmuj ą powierzchni ę 68 190 ha, z czego lasy stanowi ą 67 463 ha (według stanu na dzie ń 1.01.2013 r.). Natomiast według Banku Danych Lokalnych GUS w 2011 roku było 67 122,4 ha gruntów le śnych, z czego 65 030,4 ha stanowiły lasy. W tabeli poni żej przedstawiono szczegółowe dane na temat gruntów le śnych wszystkich form własno ści.

54

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 55 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 19 Le śnictwo na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku Lasy Lasy niestanowi ące Grunty le śne Grunty le śne Grunty le śne Lasy publiczne własno ści Lesisto ść Jednostka ogółem publiczne prywatne ogółem Skarbu Skarbu administracyjna Pa ństwa Pa ństwa ha % Krzeszyce 9 799,8 9 766,2 33,6 9 473,3 9 430,3 43,0 48,8 Lubniewice 8 754,2 8 723,0 31,2 8 421,5 8 368,7 52,8 64,9 w tym: - obszar miejski 342,4 340,2 2,2 331,6 307,8 23,8 27,4 - obszar wiejski 8 411,7 8 382,7 29,0 8 089,9 8 060,9 29,0 68,8 Sło ńsk 3 582,9 3 576,6 6,3 3 483,8 3477,5 6,3 22,0 Sul ęcin 20 931,5 20 880,0 51,5 20 287,7 20 231,1 56,6 63,4 w tym: - obszar miejski 72,3 66,0 6,3 69,8 60,4 9,4 8,2 - obszar wiejski 20 859,2 20 814,0 45,2 20 217,9 20 170,7 47,2 64,9 Torzym 24 054,1 24 008,3 45,8 23 364,2 23 316,5 47,7 62,3 w tym: - obszar miejski 39,9 34,2 5,7 39,2 31,6 7,6 4,3 - obszar wiejski 24 014,1 23 974,0 40,1 23 325,0 23 284,9 40,1 63,7 Powiat Sul ęci ński 67 122,4 66 954,0 168,4 65 030,4 64 824,0 206,4 55,2 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Z danych GUS wynika, że lesisto ść powiatu wynosiła 55,2%, przewy ższaj ąc wska źnik dla województwa lubuskiego (49%). Blisko 99,7% lasów jest własno ści ą Skarbu Pa ństwa, tylko niewielka cz ęść to lasy prywatne. Najwi ększ ą lesisto ści ą odznaczała si ę Gmina Lubniewice i Sul ęcin, najni ższ ą – Gmina Sło ńsk. Na rysunku poni żej przedstawiono zró żnicowanie wska źnika lesisto ści na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego.

Rysunek 9 Lesisto ść Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

55

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 56 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Lasy na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego zarz ądzane s ą przez nast ępuj ące nadle śnictwa: • Nadle śnictwo Lubniewice, • Nadle śnictwo Sul ęcin, • Nadle śnictwo O śno Lubuskie, • Nadle śnictwo Skwierzyna, • Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz, które s ą w strukturze administracyjnej Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Szczecinie • Nadle śnictwo Torzym, • Nadle śnictwo Cybinka, • Nadle śnictwo Świebodzin, • Nadle śnictwo Krosno, które s ą w strukturze administracyjnej Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Zielonej Górze.

Nadle śnictwo Lubniewice na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego obejmuje gminy: Lubniewice (4 220,02 ha), Krzeszyce (9 372,72 ha), Sul ęcin (1 965,19 ha) oraz miasto Lubniewice (313,49 ha). Średnia lesisto ść obszaru b ędącego w zasi ęgu terytorialnym Nadle śnictwa wynosi 69 %. Prawie cała powierzchnia le śna le ży w jednym kompleksie, stanowi ącym cz ęść Puszczy Lubuskiej.

Na terenie gmin, b ędących w zasi ęgu Nadle śnictwa Lubniewice, powierzchnia lasów nale żą cych do Skarbu Pa ństwa wynosi 15 516,2275 ha, natomiast powierzchnia lasów powierzonych do nadzorowania – 42,33 ha.

Tabela 20 Powierzchnia lasów b ędąca w administracji Nadle śnictwa Lubniewice Lasy Skarbu Pa ństwa Lasy „niepa ństwowe” * Gmina [ha] [ha] Krzeszyce 9 191,8223 35,59 Sul ęcin 4 359,3938 5,77 Lubniewice 1 965,0114 0,97 * - powierzchnia lasów powierzonych do nadzorowania na podstawie stosownego porozumienia. Źródło: Nadle śnictwo Lubniewice, pismo nr ZG-0400-2/13 z dnia 7.03.2013 r.

Lasy Nadle śnictwa stanowi ą zwarty kompleks, który przecinaj ą dwie malownicze rzeki: Lubna i Postomia. Rzeki te meandruj ą w śród borów sosnowych tworz ąc w zakolach, wzdłu ż swego biegu fragmenty siedlisk ł ęgowych, olsów jesionowych i lasów wilgotnych. Struktura lasów jest do ść jednorodna. Udział siedlisk borowych stanowi a ż 89,94 % powierzchni Nadle śnictwa, a siedliska lasowe stanowi ą 10,06 %. Gatunkiem zdecydowanie dominuj ącym jest sosna zwyczajna (95,80% powierzchni lasów). Znaczenie gospodarcze maj ą tak że brzoza i olsza zajmuj ąc ł ącznie 2,8% powierzchni le śnej oraz d ąb, świerk i buk, których ł ączny udział w powierzchni le śnej wynosi 1,0%.

Powierzchnia nowych zalesie ń i odnowie ń drzew w lasach powiatu w latach 2010-2012 wynosiła 358,51 ha, w tym w 2010 roku - 123,14 ha, w 2011 roku - 118,24 ha, a w 2012 roku - 117,13 ha.24

Nadle śnictwo Sul ęcin poło żone jest w południowo-zachodniej cz ęś ci Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Szczecinie. W skład Nadle śnictwa wchodz ą dwa obr ęby: Sieniawa i Sul ęcin, które łącznie obejmuj ą 11 le śnictw. Ogólna powierzchnia wynosi: obr ęb Sieniawa 12 979,47 ha, obr ęb Sul ęcin 7 153,08 ha.

Powierzchnia lasów Skarbu Pa ństwa b ędąca w zarz ądzie Nadle śnictwa wynosi 18 028,58 ha, w tym: • miasto Lubniewice – 7,82 ha, • Gmina Lubniewice – 2 014,05 ha,

24 Nadle śnictwo Lubniewice, pismo nr ZG-0400-2/13 z dnia 7.03.2013 r.

56

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 57 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• miasto Sul ęcin – 56,05 ha, • Gmina Sul ęcin – 14 896,01 ha, • Gmina Torzym – 1 054,65 ha. Powierzchnia lasów Skarbu Pa ństwa nale żą ca do Agencji Nieruchomo ści Rolnej wynosi 196,39 ha, natomiast powierzchnia lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa – 81,74 ha. 25

Teren Nadle śnictwa jest urozmaicony obecno ści ą 25 jezior śródl ądowych głównie na wschodniej i południowej cz ęś ci obr ębu Sieniawa powstałych w wyniku działalno ści lodowca. Są to jeziora rynnowe o do ść stromych brzegach, układaj ąc si ę jedno za drugim i tworz ące charakterystyczne ła ńcuchy, a cały ci ąg jeziorny przypomina dolin ę rzeczn ą. Siedliska wilgotne, bagna i ł ąki wyst ępuj ą głównie w dolinach rzek, strumieni i w otoczeniu jezior. Bardzo wa żną rol ę odgrywaj ą równie ż rowy, bagna (torfowiska), małe oczka wodne, jeziorka i zbiorniki wodne, które obok roli biocenotycznej spełniaj ą funkcje tzw. małej retencji wodnej, oraz stabilizuj ą poziom wód gruntowych.

Powierzchnia nowych zalesień i odnowie ń drzew w lasach powiatu w 2010 roku wynosiła 233,57 ha, w 2011 roku – 164,03 ha, a w 2012 roku – 156,45 ha.26

Nadle śnictwo O śno Lubuskie poło żone jest na terenie województwa lubuskiego w granicach dwóch powiatów: Słubickiego i Sul ęci ńskiego: na terenie sze ściu gmin: O śno Lubuskie, Górzyca, Rzepin, Krzeszyce, Sul ęcin i Sło ńsk. Obejmuje powierzchni ę 18 734 ha, z czego lasy zajmuj ą 18 331 ha. Nadle śnictwo tworzy jeden obr ęb: O śno Lubuskie - z dziesi ęcioma lennictwami.

Na terenie gmin, b ędących w zasi ęgu Nadle śnictwa O śno Lubuskie, powierzchnia lasów nale żą cych do Skarbu Pa ństwa wynosi 6 141,16 ha, natomiast powierzchnia lasów niestanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa – 27,74 ha 27 .

Tabela 21 Powierzchnia lasów b ędąca w administracji Nadle śnictwa O śno Lubuskie Lasy niestanowi ące własno ści Lasy Skarbu Pa ństwa Gmina Skarbu Pa ństwa [ha] [ha] Sul ęcin 2 001,75 7,79 Sło ńsk 3 575,58 19,45 Krzeszyce 563,83 0,50 Źródło: Nadle śnictwo O śno Lubuskie, pismo nr ZG-731-01/13 z dnia 21.03.2013 r.

Powierzchnia nowych zalesie ń i odnowie ń drzew w lasach powiatu w latach 2010-2012 wynosiła 121,32 ha.

Na terenie Nadle śnictwa O śno Lubuskie wyst ępuj ą liczne jeziora, na szczególn ą uwag ę zasługuje ci ąg jezior poło żonych w południowo zachodniej cz ęś ci Nadle śnictwa obj ęty ochron ą jako Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Uroczysko O śnia ńskich Jezior”. W składzie gatunkowym lasów Nadle śnictwa dominuje sosna zwyczajna, która zajmuje 87,9% powierzchni. Drugim po so śnie gatunkiem jest brzoza, zajmuje ona 4,9%. D ąb zajmuje w Nadle śnictwie trzeci ą pozycj ę z udziałem 3,3%. Siedliska borowe zajmuj ą 58,5 % powierzchni, natomiast lasowe i olsy 41,5 %.

Nadle śnictwo Skwierzyna pod wzgl ędem geomorfologicznym w wi ększo ści zajmuje dno szerokiej pradoliny Toru ńsko-Eberswaldzkiej, wypełnionej piaskami rzecznymi, miejscami zawydmionymi. Powierzchnia nadle śnictwa wynosi 19 005,33 ha. W skład nadle śnictwa wchodzi dziesi ęć le śnictw. Powierzchnia lasów Skarbu Pa ństwa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wynosi 2 267,62 ha (w Gminie Lubniewice) , natomiast powierzchnia lasów niestanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa, nad którymi

25 Nadle śnictwo Sul ęcin, pismo nr ZO-732-4/2013 z dnia 18.03.2013 r. 26 Nadle śnictwo Sul ęcin, pismo nr ZO-732-4/2013 z dnia 18.03.2013 r. 27 Nadle śnictwo O śno Lubuskie, pismo nr ZG-731-01/13 z dnia 21.03.2013 r.

57

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 58 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

nadle śnictwo sprawuje nadzór wynosi 30,9 ha. W latach 2010-2012 przeprowadzono odnowienia i zalesienia na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego na powierzchni 55,11 ha. 28

Przeci ętny wiek drzewostanu w nadle śnictwie wynosi 51 lat, przy czym drzewostany do 40 lat zajmują ok. 31% ogólnej powierzchni. W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna, która zajmuje 97% powierzchni. W śród siedlisk dominuje bór świe ży, bór mieszany świe ży oraz las mieszany świe ży.

Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz zajmuje powierzchni ę 20 631,14 ha i jest podzielone na dwa obr ęby: Mi ędzyrzecz i Białe Ł ąki.

Lasy Skarbu Pa ństwa b ędące w zarz ądzie Nadle śnictwa Mi ędzyrzecz znajduj ą si ę na terenie Gminy Sulęcin, a ich powierzchnia wynosi 874,11 ha. Pozostałe lasy Skarbu Pa ństwa nieb ędące w zarz ądzie Nadle śnictwa w terytorialnym zasi ęgu działania Nadle śnictwa na terenie Gminy Sul ęcin wynosz ą 25,52 ha. W ostatnich latach nie zalesiano gruntów, przeprowadzono jedynie odnowienia: w 2011 roku na powierzchni 3,57 ha, a w 2012 roku – 1,34 ha. 29

Ponad 90% powierzchni le śnej stanowi ą bory suche, bory świe że i bory mieszane o niskiej produktywno ści. Stosunki wodne w głównej mierze kształtowane s ą przez rzek ę Obr ę, b ędącą główn ą arteri ą odwadniaj ącą teren wraz z lewym dopływem rzeki Struga Jeziorna i lewym dopływem rzeki Paklica.

Nadle śnictwo Torzym obejmuje kompleksy le śne własno ści Skarbu Pa ństwa ulokowane do ść równomiernie wokół miejscowo ści Torzym, poło żonej mi ędzy miejscowo ściami Koryta (od strony wschodniej) i Pniów (od strony zachodniej), bezpo średnio przy drodze krajowej nr 2.

Ogólna powierzchnia nadle śnictwa na terenie województwa lubuskiego wynosi 21 724,87 ha. Tereny te administracyjnie poło żone s ą w Gminie Sul ęcin – 18,74 ha, w Gminie Torzym – 21 235,14 ha, oraz w Gminie Łagów (powiat świebodzi ński) – 308,98 ha. Lasy niestanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa zlokalizowane s ą w Gminie Torzym i zajmuj ą powierzchni ę 67,84 ha. W latach 2010-2012 nadle śnictwo przeprowadziło odnowienia drzew na powierzchni 719,16 ha. 30

Przez teren nadle śnictwa przepływaj ą rzeki Pliszka i Ilanka, wyst ępuj ą równie ż liczne jeziora. Przewa żaj ącymi na terenie Nadle śnictwa siedliskowymi typami lasu s ą bór mieszany świe ży, bór świe ży oraz las mieszany świe ży. Gatunkiem głównym w drzewostanie jest najcz ęś ciej sosna pospolita. Przeci ętny wiek drzewostanów wynosi 51 lat.

Nadle śnictwo Cybinka poło żone jest w środkowo zachodniej cz ęś ci województwa lubuskiego, na południowo zachodnim skraju Puszczy Lubuskiej. Zasięgiem swym obejmuje tereny poło żone w powiatach: słubickim (Gmina Cybinka), kro śnie ńskim (Gminy Maszewo i Krosno) i sul ęci ńskim (Gmina Torzym). Powierzchnia lasów na terenie Gminy Torzym b ędących w administracji nadle śnictwa wynosi 693,73 ha. W latach 2010-2012 przeprowadzono odnowienia na powierzchni 29,09 ha. 31 Zachodni ą granic ę zasi ęgu wyznacza rzeka Odra - granica pa ństwa. Lasy nadle śnictwa tworz ą zasadniczo dwa du że kompleksy le śne (90% ogólnej powierzchni) oraz 95 mniejszych. Małe kompleksy maj ą powierzchni ę od 0,1 do 68 ha. W drzewostanach gatunkiem zdecydowanie dominuj ącym jest sosna pospolita (92,8%), która wyst ępuje jako gatunek panuj ący na wszystkich niemal siedliskach. Na siedliskach borowych (słabszych), tworzy lite drzewostany z niewielk ą

28 Nadle śnictwo Skwierzyna – pismo nr ZG-732-10/13 z dn. 15.05.2013 r. 29 Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz – pismo nr ZZ-062-1/2013 z dn. 23.04.2013 r. 30 Nadle śnictwo Torzym – pismo z dnia 25.03.2013 r. 31 Nadle śnictwo Cybinka – pismo z dnia 7.05.2013 r.

58

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 59 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

domieszk ą brzozy, modrzewia i d ębu. Na siedliskach żyźniejszych, wyst ępuje w zmieszaniu z modrzewiem, świerkiem, bukiem, d ębem, grabem i brzoz ą tworz ąc drzewostany mieszane. Przeci ętny wiek drzewostanów wynosi 53 lata. Przeci ętna zasobno ść w mas ę drzewn ą wynosi 226 m 3 na 1 ha. Charakterystyczn ą cech ą panuj ącego tutaj klimatu s ą: łagodne zimy, do ść chłodne lata, niskie opady atmosferyczne mała wilgotno ść powietrza, powtarzaj ące si ę okresy suszy wiosennej i letniej, bez śnie żne zimy, cz ęsto wyst ępuj ące przymrozki pó źne. Średnia roczna opadów wynosi 536 mm. Ubogie s ą zasoby wodne. Zaledwie 1% ogólnej powierzchni zajmuj ą obszary pod wodami.

Nadle śnictwo Świebodzin poło żone jest w Powiecie Sul ęci ńskim w granicach gminy Sul ęcin i Torzym, w Powiecie Świebodzi ńskim, w granicach gmin: Lubrza, Łagów, Sk ąpe, Szczaniec, Świebodzin oraz na terenie miasta Świebodzin. Nadle śnictwo składa si ę z trzech obr ębów. Terytorialnie zasi ęg działania Nadle śnictwa Świebodzin wynosi 56 529 ha. Powierzchnia lasów na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego b ędących w administracji nadle śnictwa wynosi 2 151,2383 ha, w tym na terenie Gminy Sul ęcin – 817,76 ha, a na terenie Gminy Torzym – 1 333,5083 ha. W latach 2010-2012 przeprowadzono odnowienia i zalesienia na powierzchni 37,55 ha. 32

Nadle śnictwo Krosno zasi ęgiem terytorialnym obejmujemy 21 418 ha na terenie gmin: Krosno Odrza ńskie, Maszewo, Bytnica, Torzym, Łagów, Cybinka. Na terenie Gminy Torzym powierzchnia lasów wynosi 295,67 ha. W latach 2010-2012 na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nadle śnictwo wykonało odnowienia na powierzchni 5,05 ha. 33 Tereny administrowane przez Nadle śnictwo zlokalizowane s ą na obszarach o bardzo du żej lesisto ści (78%) oraz o bardzo małym zaludnieniu. Zró żnicowana rze źba terenu, liczne jeziora polodowcowe i stawy, malownicza pstr ągowa rzeka Pliszka, oraz rzeka Odra, torfowiska, ciekawa szata ro ślinna, bytowanie gatunków zwierz ąt b ędących pod ścisł ą ochron ą oraz licznych populacji zwierzyny łownej determinuje prowadzenie gospodarki le śnej z uwzgl ędnieniem wymogów ochrony przyrody i gospodarki łowieckiej.

4.2.1. Stan zdrowotny i sanitarny lasów Na stan zdrowotny i sanitarny lasów wpływaj ą ró żne czynniki, okre ślane jako stresowe, które powoduj ą niekorzystne zmiany w zasobach le śnych. Wyst ępuj ące zagro żenia mo żna podzieli ć na trzy grupy: • zagro żenia abiotyczne – czynniki atmosferyczne (anomalie pogodowe), wła ściwo ści gleby (żyzno ść , wilgotno ść ), warunki fizjograficzne, • zagro żenia biotyczne – szkodniki owadzie, choroby grzybicze, nadmierne wyst ępowanie ro ślino żernych ssaków, • zagro żenia antropogeniczne – zanieczyszczenie powietrze, wód, gleby, przekształcanie powierzchni ziemi, po żary, kłusownictwo i niewła ściwa gospodarka le śna.

Nadle śnictwo Lubniewice 34 : Najwi ększym zagro żeniem dla drzewostanów s ą szkodniki li ścio żerne sosny (brudnica mniszka, barczatka sosnówka), których gradacje pojawiaj ą si ę okresowo. W roku 2013 Nadle śnictwo planuje zabieg chemicznego zwalczania w/w szkodników na powierzchni ok 10 000 ha. W ci ągu ostatnich lat notuje si ę coraz wi ęcej szkód powodowanych przez bobry. Zakłócenie stosunków wodnych przez budowanie żeremi i podtapianie lub zalewanie gruntów le śnych oraz ścinanie drzewek w ró żnym wieku to główne szkody wyrz ądzane przez tego gryzonia. Znaczne szkody w drzewostanach powodowane s ą równie ż przez inne ssaki, w tym populacj ę jeleniowatych, która wyrz ądza szkody w uprawach (zgryzanie, wydeptywanie, złamanie sadzonek) oraz młodnikach (spałowanie strzał). Nadle śnictwo ogranicza te szkody metodami mechanicznymi

32 Nadle śnictwo Świebodzin, pismo z dn. 8.05.2013 r. 33 Nadle śnictwo Krosno, pismo z dn. 13.05.2013 r. 34 Nadle śnictwo Lubniewice, pismo nr ZG-0400-2/13 z dnia 7.03.2013 r.

59

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 60 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

(grodzenia upraw, osłonki, wełna owcza), przez stosowanie preparatów chemicznych, oraz poprzez zwi ększanie baz żerowych (np. wykładanie drzew do spałowania). Na terenie Nadle śnictwa incydentalnie notuje si ę szkody od grzybów (opie ńka miodowa oraz huba korzeniowa). Nie odgrywaj ą one istotnej roli dzi ęki odpowiednim zabiegom profilaktycznym (m.in. infekowanie pni ści ętych drzew preparatem z grzybem Phlebia gigantea, który przyspiesza ich rozkład). Do czynników abiotycznych maj ących najwi ększy wpływ na poziom uszkodze ń drzewostanów w Nadle śnictwie Lubniewice nale żą huraganowe wiatry, przymrozki, szkody od śniegu (oki ść ), oraz wahania poziomu wód gruntowych. Szkody powodowane przez człowieka to w głównej mierze po żary lasów oraz za śmiecanie terenów le śnych. Szkody wyrz ądzane przez ludzi w wyniku nadmiernej penetracji lasów skutkuj ą mi ędzy innymi wydeptywaniem ro ślinno ści, w tym obj ętej ochron ą gatunkow ą, niszczeniem gniazd ptaków oraz niepokojeniem zwierzyny le śnej. Do szkód antropogenicznych zaliczy ć nale ży równie ż tzw. szkodnictwo le śne (kradzie że drewna, choinek czy siatek le śnych) oraz kłusownictwo. Zjawiska te na terenie Nadle śnictwa wyst ępuj ą stosunkowo rzadko.

Nadle śnictwo Sul ęcin 35 : Do czynników biotycznych wyrz ądzaj ących szkody na terenie Nadle śnictwa Sul ęcin nale żą grzyby patogenne, szkodliwe owady oraz zwierzyna płowa. W śród grzybów patogennych najwi ększe szkody wyrz ądza huba korzeniowa oraz opie ńka miodowa. Do szkodliwych owadów maj ących gospodarcze znaczenie nale ży: szeliniak sosnowiec, brudnica mniszka, boreczniki sosnowe, chrab ąszcz majowy, chrab ąszcz kasztanowiec, cetyniec wi ększy oraz cetyniec mniejszy. Wśród zwierzyny płowej najliczniej wyst ępuje jele ń i sarna, jednak z roku na rok szkody powodowane przez t ę grup ę zwierz ąt systematycznie malej ą. Wśród czynników abiotycznych najwi ększe znacznie maj ą zagro żenia wywołane zmianami stosunków wodnych, silnie wiej ące wiatry, w mniejszym stopniu zagro żenia zwi ązane z ekstremami temperatur (przymrozki wczesne, pó źne, oki ść , listwy mrozowe). W ostatnim okresie nie odnotowano wi ększych po żarów lasów. Jednak na obszarach s ąsiaduj ących z lasami dochodzi stosunkowo cz ęsto do wypalania suchej ro ślinno ści trawiastej, a to stanowi potencjalne zagro żenie po żarowe. Do zagro żeń antropogenicznych nale ży zaliczy ć: za śmiecanie lasów oraz wyst ępowanie dzikich wysypisk śmieci, zwi ększaj ąca si ę penetracja lasu, niszczenie gleby i ściółki, wydobywanie kopalin, kradzie ż i niszczenie infrastruktury le śnej – ogrodzenia, tablice, elementy urz ądze ń turystycznych oraz kłusownictwo i nielegalne pozyskiwanie surowca drzewnego.

Nadle śnictwo O śno Lubuskie 36 : We wrze śniu 2011 roku wyst ąpiły wyj ątkowo dotkliwe szkody od huraganowych wiatrów. Od wrze śnia 2011 roku do ko ńca 2012 trwało sanitarne porz ądkowanie uszkodzonych drzewostanów. W 2012 roku zinwentaryzowano 1,35 ha powierzchni drzewostanów podtopionych na skutek nadmiaru odpadów w okresie jesienno-zimowym oraz utrudnionego odpływu wód poza obszar nadle śnictwa. W 2012 roku zaobserwowano zwi ększon ą liczebno ść wyst ępowania szkodników pierwotnych: barczatki sosnówki, brudnicy mniszki oraz boreczników sosnowych. Wśród zagro żeń antropogenicznych nale ży wymieni ć zanieczyszczenia wód powierzchniowych spowodowane przez ścieki i odpady powstałe w wyniku działalno ści bytowo-gospodarczej człowieka, wywóz śmieci do lasu – z roku na rok coraz wi ększa ilo ść śmieci wywo żona jest do lasów, niekorzystne zmiany po działalno ści kopalni w ęgla brunatnego w latach 1950-1960 – zawały pokopalniane (niebezpieczne zapadliska).

35 Nadle śnictwo Sul ęcin, pismo nr ZO-732-4/2013 z dnia 18.03.2013 r. 36 Nadle śnictwo O śno Lubuskie, pismo nr ZG-731-01/13 z dnia 21.03.2013 r.

60

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 61 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Nadle śnictwo Skwierzyna 37 : Najwa żniejszymi zagro żeniami dla terenu Nadle śnictwa Skwierzyna nale żą cego do Powiatu Sul ęci ńskiego s ą po żary i gradacje szkodników owadzich mog ących wpływa ć na niemo żno ść utrzymania trwało ści ekosystemów le śnych. Do mniej istotnych zagro żeń nale ży zaliczy ć szkody od zwierz ąt łownych, od wiatru i podtopienia. Natomiast zagrożenia antropogeniczne ze wzgl ędu na ekspansj ę turystyczn ą s ą dwojakie: ponad 90% zaprósze ń po żarów oraz zanieczyszczenie środowiska przez odpady.

Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz 38 : Wśród czynników przyrody o żywionej najwi ększe szkody wyrz ądzaj ą grzyby, owady i zwierzyna płowa. Najbardziej podatne na zagro żenia od patogenicznych grzybów s ą drzewostany na gruntach porolnych. Całkowit ą powierzchni ę wyst ępowania chorób powodowanych przez grzyby patogeniczne na terenie nadle śnictwa trudno jest ustali ć, gdy ż szkody wyst ępuj ą z reguły pojedynczo i widoczne s ą w dłu ższym przedziale czasowym. Do najistotniejszych patogenów nale żą grzyby systemu korzeniowego: huba korzeni oraz opie ńka. Jednogatunkowe drzewostany stanowi ą doskonał ą baz ę żerow ą dla szeregu szkodników owadzich. Najpowa żniejsze zagro żenia wywołuj ą: brudnica, mniszki, barczatki sosnówki, boreczniki i strzygonia choinówka. W drzewostanach w wieku do 20 lat najwi ększe szkody powoduje zwierzyna płowa. Szkody wyrządzone przez jelenie i sarny polegaj ą na zgryzaniu sadzonek i spałowaniu drzew. Wśród czynników przyrody nieo żywionej najwi ększe znaczenie maj ą zagro żenia wywołane zmian ą stosunków wodnych, silnie wiej ącymi wiatrami, w mniejszym stopniu zagro żenia zwi ązane z ekstremalnymi temperaturami (przymrozki wczesne, pó źne, oki ść , listwy mrozowe). Wśród czynników antropogenicznych wpływaj ących na stan zdrowotny i sanitarny lasów nale ży wymieni ć zagro żenia zwi ązane z przebiegiem szlaków komunikacyjnych, które powoduj ą powstanie bariery ekologicznej utrudniaj ącą migracj ę zwierz ąt, emisj ę zanieczyszcze ń i hałasu, degradacj ę terenów cennych przyrodniczo oraz zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych. Zagro żenie wyst ępuje równie ż w przypadku kopalni odkrywkowych żwiru i w ęgla brunatnego, które powoduj ą zmiany w stosunkach wodnych. Du żym zagro żeniem dla drzewostanów s ą po żary, które pojawiaj ą si ę głównie na terenach atrakcyjnych pod wzgl ędem turystycznym, przy torach kolejowych i drogach publicznych.

Nadle śnictwo Torzym 39 : Do najwa żniejszych szkodników korzeni drzew nale żą p ędraki chrab ąszczy. Stanowi ą one lokalne zagro żenie dla szkółki le śnej i gruntów niele śnych przeznaczonych do zalesienia, upraw na gruntach porolnych. Aby zapobiec szkodom wyrz ądzonym przez szkodniki glebowe nale ży stosowa ć dobrego jako ściowo materiału sadzeniowego oraz systematycznie piel ęgnowa ć gleby w szkółkach i na uprawach. Do najgro źniejszych szkodników upraw wyst ępuj ących na terenie nadle śnictwa nale ży szeliniak sosnowiec. Aby zapobiega ć szkodom nale ży monitorowa ć populację za pomoc ą pułapek feromonowych, wałków chwytnych i dołów chwytnych oraz kontrolowa ć stopie ń uszkodzenia sadzonek. Do ograniczania wyst ępowania szkodników pierwotnych młodników słu ży zakładanie wielogatunkowych upraw, prawidłowe wykonywanie czyszcze ń wczesnych i pó źnych. Wyst ępowanie jednogatunkowych drzewostanów sosnowych, osłabienie drzewostanów przez niekorzystne czynniki atmosferyczne stanowi przyczyn ę wzmo żonej aktywno ści szkodników owadzich. Do najwa żniejszych szkodników pierwotnych nale żą : brudnica mniszka, strzygonia choinówka, barczatka sosnówka, poproch cetyniak oraz foliofagi d ębowe. Do najwa żniejszych szkodników wtórnych nale żą : przypłaszczek granatek, smoliki i cety ńce. Wśród grzybów chorobotwórczych w szkółkach le śnych najwi ększe szkody mo że powodowa ć zgorzel siewek, m ączniak d ębu, osutka sosny oraz rdze. Du ży problem dla nadle śnictwa stanowi huba korzeni

37 Nadle śnictwo Skwierzyna – pismo nr ZG-732-10/13 z dn. 15.05.2013 r. 38 Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz – pismo nr ZZ-062-1/2013 z dn. 23.04.2013 r. 39 Nadle śnictwo Torzym – pismo z dnia 25.03.2013 r.

61

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 62 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

oraz opie ńka. Wyst ępuj ą one z reguły na gruntach porolnych na około 10% ogólnej powierzchni nadle śnictwa. Szkody spowodowane przez zwierzynę s ą głównym powodem obni żaj ącym jako ść hodowlan ą drzewostanów. Du żym zagro żeniem dla drzewostanów s ą tak że gryzonie oraz bobry. Wśród czynników abiotycznych zagra żaj ącym lasom nale ży wymieni ć wiatrołomy, śniegołomy oraz zakłócenia stosunków wodnych. Wśród zagro żeń antropogenicznych nale ży wymieni ć budow ę i funkcjonowanie szlaków komunikacyjnych, które mog ą by ć potencjalnym źródłem zagro żenia po żarowego, zanieczyszcze ń powietrza, wody, gleby i hałasu.

Nadle śnictwo Cybinka 40 Na terenie lasów poło żonych w Gminie Torzym b ędących w administracji Nadle śnictwa Cybinka w ostatnich latach nie wyst ępowały zagro żenia abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne wpływaj ące na stan zasobów le śnych.

Nadle śnictwo Świebodzin 41 : Najwi ększym zagro żeniem dla lasów na terenie nadle śnictwa jest działalno ść gospodarcza „Kopalni Sieniawa”, w której wydobywany jest w ęgiel brunatny.

Nadle śnictwo Krosno 42 Wśród czynników biotycznych istotne znaczenie w ostatnich latach maj ą szkody od owadów – szkodników pierwotnych. Nadle śnictwo prowadzi zabiegi agrolotnicze zwalczaj ące szkodniki pierwotne sosny. Szkody od zwierzyny w uprawach i młodnikach równie ż stanowi ą znacz ący problem. Zagro żenia abiotyczne to przede wszystkim silne wiatry, wahania wód gruntowych i zjawisko oki ści. Ze wzgl ędu na atrakcyjno ść turystyczn ą terenów nadle śnictwa istotnym i znacz ącym zagro żeniem dla stanu sanitarnego i zdrowotnego lasu ma szkodnictwo le śne spowodowane ruchem turystycznym. W zwi ązku z tym na terenie nadle śnictwa istnieje wi ększe ryzyko powstawania po żarów.

4.3. Tereny zieleni urz ądzonej Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.) definiuje tereny zieleni jako tereny wraz z infrastruktur ą techniczn ą i budynkami funkcjonalnie z nimi zwi ązanymi, pokryte ro ślinno ści ą, znajduj ące si ę w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełni ące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególno ści parki, ziele ńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a tak że ziele ń towarzysz ącą ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym. Definicja ta nie ma jednak charakteru operacyjnego i w zwi ązku z tym jest mało przydatna z punktu widzenia zarz ądzania tymi terenami.

Ziele ń pełni istotne funkcje na obszarach zurbanizowanych, takie jak: • przyczynia si ę do wymiany gazowej - w krajach o umiarkowanym klimacie i krótkim okresie wegetacji, ka żdy hektar zwartej ro ślinno ści pochłania w procesie fotosyntezy nie mniej ni ż 5 ton dwutlenku w ęgla; znaczny udział w regulowaniu zawarto ści tlenu i dwutlenku w ęgla w atmosferze odgrywaj ą du że przestrzenie trawników; 1 m 2 trawnika w okresie wegetacji pobiera od 48 do 768 g dwutlenku w ęgla, a wydziela od 35 do 560 g tlenu, przy czym aktywno ść ekologiczna trawników zale ży od stopnia czysto ści środowiska i zwi ązanej z ni ą biologicznej aktywno ści ro ślin; hektar zieleni miejskiej wchłania w ci ągu jednej godziny ok. 8 kg dwutlenku w ęgla, tj. tyle, ile wydziela go w tym czasie ok. 200 osób; jedno drzewo

40 Nadle śnictwo Cybinka – pismo z dnia 7.05.2013 r. 41 Nadle śnictwo Świebodzin – pismo z dnia 8.05.2013 r. 42 Nadle śnictwo Krosno – pismo z dnia 13.05.2013 r.

62

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 63 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

w ci ągu 10 lat produkuje tyle tlenu, ile zu żywa człowiek w ci ągu 20 lat życia; 1 m 2 powierzchni li ści wytwarza w sezonie wegetacyjnym (180 dni) tlen w ilo ści 2,6 kg, dla przeci ętnego człowieka o wadze 60 kg zapotrzebowanie na tlen wynosi 182 kg/rok, wi ęc ilo ść t ę mo że zapewni ć fotosynteza zachodz ąca na 70 m 2 powierzchni li ści, • wpływa na warunki termiczne - modyfikuje stosunki termiczne, co wi ąż e si ę głownie z odmiennym charakterem pochłaniania i akumulacji ciepła w porze dziennej oraz oddawaniem ciepła atmosferze w ci ągu nocy przez powierzchnie zabudowane i tereny zielone. W parkach nagrzewanie dzienne jest szybsze i nocne wychładzanie silniejsze – w porównaniu z terenem zabudowanym. Powoduje to wyra źne zwi ększenie dobowych waha ń temperatury powietrza w śród zieleni; istotnie wpływa na zmniejszenie nat ęż enia miejskiej wyspy ciepła. Prawidłowo zaplanowane i zagospodarowane tereny zieleni rozczłonkowuj ą obszar wyspy ciepła, zmniejszaj ąc tym samym jej nat ęż enie i zasi ęg wyst ępowania, • wpływa na wilgotno ść wzgl ędn ą - tereny zurbanizowane s ą na ogół ubogie w wod ę, która po opadach w znacznej mierze spływa do kanalizacji. Parki, szczególnie w okresie wegetacyjnym, magazynuj ą du żą ilo ść wody. W ci ągu doby, zarówno w zimie, jak i w lecie, wilgotno ść wzgl ędna w parkach jest wy ższa ni ż poza nimi – w porze chłodnej średnio o 3-8%, a w porze ciepłej o 5-20%. Pas ro ślinno ści zbudowanej z drzew i krzewów, o szeroko ści 10 m, zwi ększa wilgotno ść wzgl ędn ą powietrza do 80% i wy żej, • znacznie zmniejsza porywisto ść wiatru, np. we wn ętrzu lasu pr ędko ść jest zredukowana do ok. 10-30% pr ędko ści, • spełnia funkcj ę izolacyjn ą, co poza ograniczeniem zanieczyszcze ń, obni ża równie ż poziom hałasu, • posiada zdolno ść do zatrzymywania cz ęś ci zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych znajduj ących si ę w powietrzu ( średniej wielko ści drzewo li ściaste jest zdolne w ci ągu jednego okresu wegetacyjnego wchłon ąć metale ci ęż kie pochodz ące ze spalania ok. 130 kg paliwa samochodowego), • tłumi hałas, najbardziej skutecznie tłumi ącym typem zieleni s ą drzewostany, a wielko ść tłumienia wzrasta wraz ze wzrostem ł ącznej powierzchni, g ęsto ści ą zieleni i wielko ści ą obszaru zajmowanego przez cały kompleks zieleni.

Według danych GUS w 2011 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego było 14 parków spacerowo- wypoczynkowych, z czego 8 z nich było na terenach wiejskich, 21 ziele ńców, z czego 11 z nich było zlokalizowanych na terenach wiejskich oraz 40 cmentarzy, w tym 36 z nich było na terenach wiejskich. W tabeli poni żej przedstawiono powierzchnie terenów zieleni urz ądzonej w poszczególnych gminach.

Tabela 22 Tereny zieleni urz ądzonej w Powiecie Sul ęci ńskim w 2011 roku Parki, ziele ńce i tereny Cmentarze Lasy gminne Jednostka zieleni osiedlowej administracyjna ha Krzeszyce 1,0 9,0 9,4 Lubniewice 39,4 2,0 21,6 w tym: - obszar miejski 13,1 0,8 21,6 - obszar wiejski 26,3 1,2 - Sło ńsk 7,9 6,7 - Sul ęcin 14,4 11,2 5,1 w tym: - obszar miejski 14,4 4,2 3,1 - obszar wiejski - 7,0 2,0 Torzym 51,2 6,5 1,9 w tym:

63

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 64 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Parki, ziele ńce i tereny Cmentarze Lasy gminne Jednostka zieleni osiedlowej administracyjna ha - obszar miejski 25,8 3,1 1,9 - obszar wiejski 25,4 3,4 - Powiat Sul ęci ński 113,9 35,4 38,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Wykres 3 Ziele ń urz ądzona na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego (wg Banku Danych Lokalnych GUS 2011 rok)

Najwi ększa powierzchnia parków, ziele ńców i terenów zieleni osiedlowej wyst ępuje w Gminie Torzym oraz Lubniewice. Najwi ększe tereny zaj ęte przez cmentarze wyst ępuj ą w Gminie Sul ęcin, natomiast lasy gminne zajmuj ą najwi ększ ą powierzchni ę w Gminie Lubniewice.

Z uzyskanych informacji wynika, że na terenie poszczególnych gmin wyst ępuj ą nast ępuj ące tereny zielone: • Gmina Krzeszyce 43 - na terenie gminy brak jest parków wiejskich. Znajduj ą si ę tu dwa parki dworskie: w Rudnej (XIX w.) o powierzchni 4,80 ha i w Przemysławiu (XIX w.) o powierzchni 4,20 ha. We wsi Rudna, zachował si ę w dobrym stanie park dworski wraz z budynkami. Tereny podworskie znajduj ą si ę w północno-zachodniej cz ęś ci wsi i wraz z dziedzi ńcem oraz parkiem tworz ą wspólny układ przestrzenny przylegaj ący od południowej strony do niewielkiego stawu. Przez park biegnie wyschni ęty rów (rzeka Rudzianka), dawniej doprowadzaj ący wod ę do stawu parkowego. Nad stawem i rowem rosn ą olsze i wierzby. Kompozycj ę parku tworzy polana poło żona w centralnej cz ęś ci parku otwarta na północ w kierunku dziedzi ńca i na południe w kierunku jeziora. W zachodniej cz ęś ci, mi ędzy poln ą drog ą a wyschni ętym stawem, ro śnie zwarta grupa d ębów. Na skraju grupy drzew rosn ącej od strony dziedzi ńca znajduje si ę dawna ku źnia. W parku został zachowany pierwotny układ ście żek i drzew. Na terenie parku znajduj ą si ę dwa okazałe d ęby szypułkowe o obwodach pnia – 450 i 500 cm. Park otoczony jest ochron ą konserwatorsk ą z uwagi na zachowany układ przestrzenny, cenny drzewostan i naturalne krajobrazowe otoczenie. Zespół pałacowo-parkowy w Przemysławiu graniczy od zachodu z ko ściołem. W chwili obecnej zachowały si ę jedynie fundamenty po pałacu i stodole.

43 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 9.04.2013 rok

64

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 65 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Gmina Lubniewice 44 – na terenie gminy znajduj ą si ę dwa parki miejskie, a w miejscowo ści Glisno znajduje si ę pałac z 1793 roku wraz z parkiem z przełomu XVIII/XIX wiek, w którym znajduj ą si ę sztuczne ruiny oraz mauzoleum. W miejscowo ści Jarnatów znajduj ą si ę zało żenie folwarczne z XVIII wiecznym pałacem i parkiem oraz grobowiec rodzinny Waldow – zlokalizowany w parku przy jarnatowskim cmentarzu. • Gmina Sło ńsk - w Sło ńsku jest cmentarz Obozu Sonnenburg oraz park przy ul. Paderewskiego. • Gmina Sul ęcin 45 – na terenie gminy jest jeden park spacerowo-wypoczynkowy o powierzchni 3.1 ha, jest równie ż 6 ziele ńców o ł ącznej powierzchni 6,00 ha, ziele ń uliczna o powierzchni 1,20 ha i tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 1,00 ha. • Gmina Torzym - parki wiejskie znajduj ą si ę w 15 miejscowo ściach. 46

4.4. Ochrona powierzchni ziemi Gleba stanowi podstawowy nieodnawialny element l ądowego środowiska przyrodniczego (agrosystemu), który charakteryzuje si ę okre ślonymi właściwo ściami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi ukształtowanymi pod wpływem naturalnego procesu glebotwórczego oraz rolniczej i pozarolniczej działalno ści człowieka. Właściwo ści te znajduj ą si ę w stanie okre ślonej równowagi, która mo że ulega ć zmianom pod wpływem tej działalno ści. Bior ąc pod uwag ę cechy morfologiczne, stopie ń i rodzaje przekształce ń antropogenicznych wyró żnia si ę: 1) Gleby naturalne, które zachowamy cechy morfologiczne: • gleby brunatne wła ściwe, gleby brunatne wyługowane i gleby płowe z klasy gleb brunatnoziemnych, • gleby bielicowe z klasy gleb bielicoziemnych, • gleby opadowo-glejowe i gleby gruntowe glejowe z klasy gleb zabagnionych, • gleby organiczne mineralno-murszowe, torfowo-murszowe, czarne ziemie wła ściwe i czarne ziemie zdegradowane z klasy gleb pobagiennych, • mady wła ściwe, mady brunatnoziemne i mady próchniczne z klasy gleb napływowych. 2) Gleby antropogeniczne - urbanoziemy, które ró żnicuj ą si ę w zale żno ści od charakteru i stopnia przekształce ń na: • gleby przekształcone mechanicznie, • gleby nasypowe, • gleby przekształcone chemicznie.

Gleby powiatu charakteryzuj ą si ę du żą ró żnorodno ści ą. W obni żeniach dolinnych rzek (Ilanki, Postomii, Warty) wykształciły si ę gleby podmokłe bagienne, torfowe i mady. Gleby brunatne i bielicowe znajduj ą si ę na terenach wy żej poło żonych. Poszczególne gminy charakteryzuj ą si ę nast ępuj ącymi glebami: • Gmina Krzeszyce - gleby bielicowe i brunatne, a także gleby murszowe, mułowo-błotne, mady lekkie i średnie i gleby glejowe, • Gmina Lubniewice - gleby brunatne wyługowane, bielicowe, mady i torfowe, • Gmina Sło ńsk - gleby murszowe, mady , bielicowe, brunatne i mułowo-błotne, • Gmina Sul ęcin - gleby brunatne, gleby brunatne wyługowane i płowe, gleby torfowe i murszowe oraz mady, • Gmina Torzym - gleby bielicowe wytworzone na piaskach lu źnych i słabo gliniastych.

44 www.lubniewice.pl 45 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dnia 23.04.2013 r. 46 Informacje dotycz ące gmin: Sło ńsk i Torzym pochodz ą z Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011

65

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 66 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Użytki rolne w Powiecie Sul ęci ńskim zajmuj ą powierzchni ę 41 251 ha, co stanowi 35% całkowitej powierzchni powiatu. W skład u żytków rolnych wchodz ą: • grunty orne – o powierzchni 26 254 ha, • sady – o powierzchni 36 ha, • łąki trwałe – o powierzchni 10 317 ha, • pastwiska trwałe - o powierzchni 2 894 ha, • grunty rolne zabudowane – o powierzchni 1 097 ha, • grunty pod stawami – o powierzchni 216 ha, • grunty pod rowami – o powierzchni 437 ha.

Na terenie powiatu najwi ęcej gruntów ornych zajmuj ą gleby IV klasy bonitacyjnej – 50,4%. Gleby najwy ższej klasy, tj. I, II i III zajmuj ą 8,2 % powierzchni. Gleby o niskiej klasie bonitacyjnej (klasa V i VI) zajmuj ą 41,4% powierzchni gruntów ornych.

W Gminie Krzeszyce grunty orne charakteryzuj ą si ę du żym zró żnicowaniem zasobno ści. W cz ęś ci północnej i północno-zachodniej gminy przewa żaj ą dobre grunty IV klasy bonitacyjnej, natomiast w cz ęś ci wschodniej i południowej przewa żaj ą gleby słabe – V i VI klasy. W gminie najwi ęcej jest gleb zaliczanych do IV klasy bonitacyjnej, a najmniej jest gleb dobrych i bardzo dobrych (I, II i III klasa). W Gminie Lubniewice przewa żaj ą gleby o IV klasie bonitacyjnej, a najmniej jest gleb bardzo słabych nale żą cych do VI klasy. Gleby w Gminie Sło ńsk to głównie IV klasa bonitacyjna, najmniej jest gleb nale żą cych do I, II i III klasy. W Gminie Sul ęcin zdecydowanie najwi ęcej jest gleb o IV klasie bonitacyjnej, a najmniej jest gleb bardzo słabych. Gmina odznacza si ę najwi ększa ilo ści ą gleb o najlepszej I klasie po śród wszystkich gmin powiatu. Gmina Torzym charakteryzuje si ę najwi ększym udziałem gleb IV klasy bonitacyjnej oraz najni ższym udziałem gleb dobrych i bardzo dobrych po śród wszystkich gmin powiatu. 47

Według danych GUS na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego powierzchnia gruntów wymagaj ąca rekultywacji w 2011 roku wynosiła 69 ha. Były to grunty zdewastowane. Według danych Starostwa Powiatowego w Sul ęcinie w 2012 roku zako ńczono rekultywacj ę w kierunku rolnym gruntów zaj ętych pod likwidacj ę odwiertu „Chartów-I” o powierzchni 4 241 m 2, le żą cych w granicach działek oznaczonych w ewidencji gruntów i budynków numerem 64 i 65 w obr ębie Chartów w Gminie Sło ńsk.

Kompleksowe badania odczynu gleby i potrzeb wapnowania na terenie województwa lubuskiego zostały przeprowadzone przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2009-2011. Uzyskane wyniki wskazały, że na terenie województwa przewa żaj ą gleby lekko kwa śne (pH 5,6 – 6,5) – 37% oraz gleby kwa śne (pH 4,6 – 5,5) – 34%. Natomiast najmniej jest gleb zasadowych (pH>7,2) – 5%. W przypadku wapnowania, przewa żaj ą gleby, których wapnowanie jest zb ędne – 26%. Za konieczne do wapnowania uznano 15% gleb.

Podobne badania przeprowadzone przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR) zostały wykonane na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Badania zostały przeprowadzone na podstawie indywidualnych zlece ń rolników i producentów rolnych, dlatego nie s ą one reprezentatywne dla całego powiatu.

Z wyników bada ń przeprowadzonych w latach 2009-2012 wynika, że na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego przewa żaj ą gleby kwa śne i lekko kwa śne. Natomiast najmniej jest gleb zasadowych. W przypadku wapnowania, przewa żaj ą gleby, których wapnowanie jest potrzebne i wskazane.

47 Dane z Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011

66

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 67 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 23 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok Powierzchnia Ilo ść Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania przebadana próbek ha sztuk bkw kw lkw ob zas K P W O Z Powiat 415 1294 818 164 60 481 654 657 501 458 5620,52 2751 Sul ęci ński 15% 47% 30% 6% 2% 18% 24% 24% 18% 16% Odczyn: bkw – bardzo kwa śny, kw – kwa śny, lkw – lekko kwa śny, ob – oboj ętny, zas – zasadowy. Potrzeby wapnowania: K – konieczne, P – potrzebne, W – wskazane, O – ograniczy ć, Z – zb ędne. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy takie jak fosfor, potas i magnez w wi ększo ści przypadków jest średnia.

Tabela 24 Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok Zawarto ść fosforu – ilo ść Zawarto ść potasu – ilo ść Zawarto ść magnezu – ilo ść próbek próbek próbek BN N Ś W BW BN N Ś W BW BN N Ś W BW Powiat 38 519 1164 666 458 212 805 976 433 325 582 758 860 372 179 Sul ęci ński 1% 19% 43% 24% 16% 8% 29% 36% 16% 11% 21% 28% 31% 14% 6% Zawarto ść : BN – bardzo niska, N – niska, Ś – średnia, W – wysoka, BW – bardzo wysoka. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

W 2012 roku OSCHR w Gorzowie Wielkopolskim wykonał równie ż badania na terenie poszczególnych gmin powiatu. Wynika z nich, że gleby w Gminie Krzeszyce w wi ększo ści przypadków maj ą odczyn kwa śny, a wapnowanie gleb jest konieczne. W Gminie Sło ńsk przewa żaj ą gleby o odczynie zasadowym, których wapnowanie jest zb ędne. W Gminie Sul ęcin najwi ęcej jest gleb bardzo kwa śnych, których wapnowanie jest konieczne. Natomiast w Gminie Torzym przewa żaj ą gleby o odczynie bardzo kwa śnym i oboj ętnym i w wi ększo ści przypadków ich wapnowanie jest zb ędne.

Tabela 25 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb w poszczególnych gminach powiatu, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2012 do 31.12.2012 rok Powierzchnia Ilo ść Jedn. Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania przebadana próbek administracyjna ha sztuk bkw kw lkw ob zas K P W O Z Gmina 8 21 12 5 2 17 6 8 5 12 96,16 48 Krzeszyce 17% 44% 25% 10% 4% 35% 13% 17% 10% 25% Gmina 0 3 1 2 4 1 2 1 0 6 18,00 10 Sło ńsk 0% 30% 10% 20% 40% 10% 20% 10% 0% 60% Gmina 8 4 7 2 1 9 2 4 2 5 76,00 22 Sul ęcin 36% 18% 32% 9% 5% 41% 9% 18% 9% 23% Gmina 3 0 1 3 2 3 0 0 1 5 17,00 9 Torzym 33% 0% 11% 33% 23% 33% 0% 0% 11% 56% Powiat 19 28 21 12 9 30 10 13 8 28 207,16 89 Sul ęci ński 21% 32% 24% 13% 10% 33% 11% 15% 9% 32% Odczyn: bkw – bardzo kwa śny, kw – kwa śny, lkw – lekko kwa śny, ob – oboj ętny, zas – zasadowy. Potrzeby wapnowania: K – konieczne, P – potrzebne, W – wskazane, O – ograniczy ć, Z – zb ędne. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

Zasobno ść gleb w makroelementy w poszczególnych gminach jest bardzo zró żnicowana. W Gminie Krzeszyce przewa żaj ą gleby o bardzo wysokiej zawarto ści fosforu i magnezu oraz o bardzo niskiej zawarto ści potasu. Podobna sytuacja wyst ępuje w Gminie Sło ńsk. W Gminie Sul ęcin gleby maj ą bardzo nisk ą zawarto ść fosforu i magnezu oraz nisk ą zawarto ść potasu. Natomiast gleby na terenie

67

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 68 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gminy Torzym charakteryzuj ą si ę średni ą zawarto ści ą fosforu, nisk ą zawarto ści ą potasu i bardzo nisk ą zwarto ści ą magnezu.

Tabela 26 Zasobno ść gleb w makroelementy na terenie poszczególnych gmin powiatu, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2012 do 31.12.2012 rok Zawarto ść fosforu – ilo ść Zawarto ść potasu – ilo ść Zawarto ść magnezu – ilo ść próbek próbek próbek BN N Ś W BW BN N Ś W BW BN N Ś W BW Gmina 1 2 15 12 18 17 16 10 3 2 0 7 4 8 29 Krzeszyce 2% 4% 31% 25% 38% 35% 33% 21% 6% 4% 0% 15% 8% 17% 60% Gmina 1 2 2 2 3 8 1 1 0 0 0 0 1 1 7 Sło ńsk 10% 20% 20% 20% 30% 80% 10% 10% 0% 0% 0% 0% 10% 10% 70% Gmina 7 5 2 2 6 2 13 1 0 6 9 6 1 2 4 Sul ęcin 32% 23% 9% 9% 27% 9% 59% 5% 0% 27% 41% 27% 5% 9% 18% Gmina 0 0 6 1 2 0 7 1 1 0 4 3 2 0 0 Torzym 0% 0% 66% 11% 23% 0% 78% 11% 11% 0% 44% 33% 23% 0% 0% Powiat 9 9 25 17 29 27 37 13 4 8 13 16 8 11 40 Sul ęci ński 10% 10% 28% 19% 33% 30% 42% 15% 4% 9% 15% 18% 9% 12% 46% Zawarto ść : BN – bardzo niska, N – niska, Ś – średnia, W – wysoka, BW – bardzo wysoka. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

Nadmierne zakwaszenie gleb powoduje niekorzystne skutki dla rolnictwa oraz ochrony środowiska przyczyniaj ąc si ę m.in. do obni żenia plonów, pogorszenia ich jako ści i wi ększego ich zanieczyszczenia. W glebach kwa śnych wyst ępuje wi ększe wypłukiwanie pierwiastków i zwi ązków chemicznych, które trafiaj ą do wód gruntowych, a dalej wgł ębnych, a tak że powierzchniowych powoduj ąc ich zanieczyszczenie. Aktywacja metali ci ęż kich wzrasta wi ęc wraz ze wzrostem zakwaszenia. Wapno ma wszechstronny i korzystny wpływ na wła ściwo ści fizykochemiczne, chemiczne i biologiczne gleb. Wpływa na popraw ę ich żyzno ści, umo żliwia uzyskiwanie wysokich plonów oraz efektywne wykorzystanie składników mineralnych azotu, fosforu i potasu z nawozów. Zawarto ść fosforu przyswajalnego w glebie decyduje o wielko ści i jako ści plonów, a tak że o wykorzystaniu pozostałych składników. W warunkach gleb zakwaszonych przechodzi on w formy niedost ępne dla ro ślin i znacznie zmniejsza si ę jego przyswajalno ść . Magnez odgrywa bardzo istotn ą rol ę we wzro ście ro ślin, powszechne jest jego znaczenie dla zdrowia ludzi i zwierz ąt.

Według informacji uzyskanych z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2011-2012 nie odnotowano przekroczeń standardów jako ści gleby i ziemi, zgodnie z prowadzonym przez niniejsz ą instytucj ę wykazem terenów zanieczyszczonych, zgodnie z art. 24 ust. 1 i z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z pó źn. zm.).

Innym problemem zwi ązanym z powierzchni ą ziemi jest wyst ępowanie na terenie powiatu ruchów masowych. Osuwisko to nagłe przemieszczenie si ę mas ziemnych, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podło ża spowodowane siłami przyrody lub działalności ą człowieka. Jest to rodzaj ruchów masowych, polegaj ący na przesuwaniu si ę materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłu ż powierzchni po ślizgu, poł ączone z obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ci ęż ko ści. Osuwiska są szczególnie cz ęste w obszarach o sprzyjaj ącej im budowie geologicznej, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych wyst ępuj ą naprzemiennie. Miejsca wyst ępowania osuwisk to naturalne stoki i zbocza dolin i zbiorników wodnych, obszary źródłowe rzek (gdzie erozja wsteczna zwi ększa spadek terenu), skarpy wykopów i nasypów oraz wyrobisk. Do zjawisk wywołuj ących osuwisko nale żą : • wzrost wilgotno ści gruntu spowodowany długotrwałymi opadami lub roztopami, • podci ęcie stoku przez erozj ę, np. w dolinie rzecznej lub w wyniku działalno ści człowieka, np.

68

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 69 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

przy budowie drogi, • nadmierne obci ąż enie stoku, np. przez zabudow ę, • wibracje zwi ązane np. z robotami ziemnymi, ruchem samochodowym, eksplozjami, • trz ęsienia ziemi. Osuwiska podobnie jak powodzie klasyfikowane s ą jako katastrofy naturalne. Ryzyko wyst ąpienia osuwisk i straty z nimi zwi ązane mo żna minimalizowa ć poprzez wykorzystywanie posiadanej wiedzy, systemów ostrzegania, sprz ętu i nowoczesnej technologii. W 2006 r. na zlecenie Ministra Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiono przedsi ęwzi ęcie pn. System Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO). Jego podstawowym celem jest rozpoznanie, udokumentowanie i zaznaczenie na mapie w skali 1 : 10 000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w Polsce oraz zało żenie systemu monitoringu wgł ębnego i powierzchniowego na 100 wybranych osuwiskach. Wyniki Projektu maj ą pomóc w zarz ądzaniu ryzykiem osuwiskowym, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszcze ń wywołanych rozwojem osuwisk poprzez zaniechanie budownictwa drogowego i mieszkaniowego w obr ębie aktywnych i okresowo aktywnych osuwisk.

Szczegółowo tereny zagro żenia ruchami masowymi zostały przedstawione na mapach w skali 1:50 000 (zał ącznik nr 4).

4.5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi W Gminie Sło ńsk udokumentowane jest zło że azotowego gazu ziemnego. Jest to jedno z dwóch złó ż w Polsce. Zawarto ść azotu w gazie ziemnym wynosi ponad 90 %. Azotowy gaz ziemny mo że by ć przeznaczony do produkcji ciekłego azotu, ale cz ęś ciej wykorzystywany jest do korekty składu chemicznego gazu ziemnego przesyłanego w krajowych gazoci ągach. Do tego celu szczególnie nadaje si ę gaz, w którym zawarto ść azotu przekracza 70 %. Zło ża Sul ęcin wyst ępuje w cechszty ńskim dolomicie głównym. Skład chemiczny gazu przedstawia si ę nast ępuj ąco: 97,6 % azotu, 1,6 % metanu, a tak że 0,4 % etanu, 0,36 % w ęglowodorów ci ęż kich i 0,04 % dwutlenku w ęgla. Jest to zło że o zasobach rozpoznanych szczegółowo ale obecnie nie jest prowadzone z niego wydobycie. Głównym rejonem wyst ępowania złó ż gazu ziemnego jest Ni ż Polski. Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje si ę w utworach miocenu i czerwonego sp ągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy. Zło że Kamie ń Mały w Gminie Sło ńsk zostało udokumentowane w 2011 roku.

W przypadku ropy naftowej najwi ększe znaczenie gospodarcze maj ą zło ża wyst ępuj ące na Ni żu Polskim, które wyst ępuj ą w utworach permu, karbonu i kambru. Są to ropy średnioparafinowe o zawarto ściach 4,3-7,4% parafiny, siarki nieco powy żej 1% i g ęsto ści w granicach 0,857 – 0,870 g/cm 3. W 2011 roku udokumentowano nowe zło że ropy naftowej na terenie Gminy Sło ńsk – Kamie ń Mały.

Pozostałe eksploatowane kopaliny na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego to: • piaski i żwiry - naturalne kruszywa piaszczysto-żwirowe dziel ą si ę na dwie zasadnicze grupy: kruszywa grube obejmuj ące żwiry i pospółki (kruszywo piaszczysto-żwirowe) oraz kruszywa drobne – piaszczyste. Na terenie powiatu kopaliny te eksploatowane s ą głównie w gminie Torzym i Sul ęcin, a tak że w mniejszych ilo ściach w Gminie Krzeszyce. • torfy – to osady organiczne powstałe w pó źnym czwartorz ędzie, głównie holocenie, utworzone w czasie długotrwałego osadzania si ę cz ęś ciowo rozło żonych szcz ątków ro ślin. Do procesu powstawania torfu wymagany jest wysoki poziom wód gruntowych i niewielki dopływ powietrza. Ze wzgl ędu na cechy genetyczne wyró żnia si ę torfy: niskie, wysokie i przej ściowe. Najbardziej zasobne w składniki pokarmowe s ą torfy typu niskiego wyst ępuj ące w dolinach rzek, w obni żeniach terenowych oraz na brzegach jezior. Torfy typu wysokiego s ą ubogie w składniki pokarmowe i wyst ępuj ą na wododziałach, natomiast torfy typu przej ściowego

69

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 70 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

charakteryzuj ą si ę cechami obu typów ł ącznie. Torf jest stosowany w ogrodnictwie jako środek poprawiaj ący struktur ę gleby i rolnictwie jako nawóz organiczny oraz w lecznictwie jako środek do k ąpieli i okładów. Na terenie powiatu torfy eksploatowane s ą okresowo ze zło ża Bargów w Gminie Torzym.

W tabeli poni żej przedstawiono wykaz złó ż kopalin na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego.

Tabela 27 Zło ża gazu i ropy naftowej na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Zasoby Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Wydobywane Wydobycie Przemysłowe bilansowe Azotowy gaz ziemny Sul ęcin Gm. Sul ęcin 3 300.00 mln m 3 - - Gaz ziemny Kamie ń Mały Gm. Sło ńsk 129.84 mln m 3 - - Ropa naftowa Kamie ń Mały Gm. Sło ńsk 709.07 tys. Mg - - Źródło: „Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2011 r.” Pa ństwowy Instytut Geologiczny.

Tabela 28 Wykaz złó ż kopalin (bez złó ż gazu i ropy naftowej) na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Przemysłowe bilansowe tys. Mg Zło ża eksploatowane Piaski i żwiry Małuszów Gm. Sul ęcin 1 132 1 132 195 Maszków Gm. Krzeszyce 1 925 1 925 8 Prz ęś lice Gm. Torzym 1 072 1 072 15 Walewice Gm. Torzym 95 95 248 Bielice II Gm. Torzym 1 401 485 - Zło ża zagospodarowane, eksploatowane okresowo Torfy Bargów Gm. Torzym 13 tys. m 3 - - Zło ża o zasobach rozpoznanych szczegółowo Węgiel Sieniawa 2 Gm. Sul ęcin 17 634 - - brunatny Sieniawa-siodło IX- Gm. Sul ęcin 24 429 - - XVI Piaski i żwiry Bielice Południe Gm. Torzym 2 171 - - Lubin Gm. Torzym 15 160 15 002 - Lubów OP Gm. Torzym 646 - - Sul ęcin „W” Gm. Sul ęcin 171 - - Tarnawka Gm. Torzym 72 - - Walewice I Gm. Torzym 98 - - Walewice II Gm. Torzym 1 010 - - Rudnica Gm. Krzeszyce - - - Zło ża o zasobach rozpoznanych wst ępnie Węgiel Sądów Gm. Sul ęcin 226 469 - - brunatny Torzym Gm. Torzym, 843 879 - -

70

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 71 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Przemysłowe bilansowe tys. Mg Gm. Sul ęcin Kreda Gądków Wielki Gm. Torzym 707 - - Tarnawa Gm. Torzym 603 Zło ża, z których wydobycie zostało zaniechane Piaski i żwiry Bielice Gm. Torzym - - - Krzeszyce Gm. Krzeszyce 220 - - Sło ńsk Gm. Sło ńsk 364 - - Grabów Gm. Torzym 560 - - Surowce ilaste ceramiki Muszkowo II Gm. Krzeszyce 4 034 - - budowlanej Źródło: „Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2011 r.” Pa ństwowy Instytut Geologiczny zaktualizowany wg danych Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego na dzie ń 17 czerwca 2013 r.

W latach 2009-2012 Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego oraz Wojewoda Lubuski wydał 8 decyzji udzielaj ącej koncesji na wydobywanie kopalin. W tabeli poni żej przedstawiono szczegółowy wykaz wydanych koncesji.

Tabela 29 Wykaz wydanych przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego i Wojewod ę Lubuskiego koncesji na wydobywanie kopalin w latach 2009-2012 Termin Numer oraz data Nazwa Poło żenie Rodzaj kopaliny wa żno ści wydania decyzji zło ża koncesji udzielaj ącej koncesji „Lubin” działki nr 27/1, kruszywo naturalne – 15 lat DW.III.7512-19/10, 28/2, 226/1 obr ęb piaski i żwiry 16-03-2010 Lubin, gmina Zmieniona Torzym DW.III.7422.69.2012 „Bielice działki nr 76/1, kruszywo naturalne - 10 lat DW.III.7512-26/10 Południe” 77/1, piaski i żwiry 23-03-2010 obr ęb Bielice, Zmieniona gmina Torzym DW.III.7422.67.2012 28-12-2012 „Walewice” działka nr 9/2 kruszywo naturalne - 5 lat DW.III.7512-79/10 obr ęb Walewice, piaski i żwiry 27-09-2010 gmina Torzym „Prze ślice” m. Prze ślice, kruszywo naturalne - do 31-12- wydana przez gmina Torzym piaski i żwiry 2040 r. Wojewod ę Lubuskiego RŚ.IV.ZNow.7412/08- 5/05 20-05-2005 Zmieniona DW.III.7512-78/07 29-04-2008 DW.II.7512-101/10 07-10-2010 DW.III.7422.25.2011 24-06-2011

71

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 72 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Termin Numer oraz data Nazwa Poło żenie Rodzaj kopaliny wa żno ści wydania decyzji zło ża koncesji udzielaj ącej koncesji „Małuszów” m. Małuszów, kruszywo naturalne - 15 lat wydana przez gmina Sul ęcin piaski i żwiry Wojewod ę Lubuskiego RŚ.IV.ZNow.7412/1- K/2003 29-09-2003 Zmieniona DW.III.7512-158/09 08-12-2009 DW.III.7422.25.2012 11-07-2012 „Maszków” cz ęść działki nr kruszywo naturalne - 15 lat DW.III.7512-161/09 158/1 obr ęb piaski i żwiry 14-12-2009 Maszków, gmina Krzeszyce „Bielice II” cz ęść działki nr kruszywo naturalne - 5 lat DW.III.7512-172/09 170/4 obr ęb piaski i żwiry 11-02-2010 Bielice, gmina Torzym „Rudnica” działka nr 206/1 kruszywo naturalne do 21-09- DW.III.7422.39.2012 obr ęb Rudnica, 2021 r. 11-09-2012 gmina Krzeszyce Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, pismo DW.II.706.14.2013 z dnia 2.04.2013 r.

Wydobycie kopalin na ogół powoduje niekorzystny wpływ na środowisko. Powstaj ące wyrobiska powoduj ę zmiany w ukształtowaniu terenu oraz ich degradacj ę, w szczególno ści niekorzystny wpływ wydobywanie kopalin ma na wody podziemne, powoduj ąc obni żenie ich poziomu. Du żym problemem mog ą by ć tak że nielegalne wyrobiska kopalin prowadzone bez odpowiednich koncesji. Nale ży zatem prowadzi ć działania monitoruj ące i prowadz ące do zrównowa żonego rozwoju poprzez racjonalne wydobycie i u żytkowanie kopalin, a tak że przeprowadza ć wła ściw ą rekultywacj ę po zako ńczeniu eksploatacji.

5. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA i BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO

5.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Zanieczyszczenia powietrza to wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajduj ą si ę w powietrzu atmosferycznym, ale nie s ą jego naturalnymi składnikami. Do zanieczyszcze ń powietrza zalicza si ę równie ż substancje b ędące jego naturalnymi składnikami, ale wyst ępuj ące w znacznie zwi ększonych ilo ściach. Źródła zanieczyszcze ń powietrza mo żemy podzieli ć ze wzgl ędu na pochodzenie na dwie grupy: pochodzenia naturalnego oraz antropogenicznego. O jako ści powietrza decyduje wielko ść i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł z uwzgl ędnieniem przepływów transgranicznych i przemian fizykochemicznych zachodz ących w atmosferze. Rozkład przestrzenny emisji zanieczyszcze ń do powietrza na terenie województwa lubuskiego jest nierównomierny. Najwi ększe ilo ści zanieczyszcze ń emitowane s ą na obszarach powiatów g ęsto zaludnionych i uprzemysłowionych (miasto Zielona Góra, powiaty ziemskie – zielonogórski, żarski, żaga ński i mi ędzyrzecki – ze wzgl ędu na zanieczyszczenia pyłowe oraz miasto Gorzów Wlkp. i powiaty ziemskie – gorzowski i zielonogórski – ze wzgl ędu na zanieczyszczenia gazowe).

Emisja punktowa Emisja punktowa to emisja z procesów przemysłowych i energetyki, charakteryzuje si ę zorganizowanym sposobem emisji spalin – okre ślonymi parametrami emitorów. Do głównych gał ęzi

72

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 73 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

przemysłu w województwie lubuskim zalicza si ę przemysł energetyczny, chemiczny i drzewny, a tak że produkcj ę spo żywcz ą, w tym głownie przemysł browarniczy i rybołówstwo. Powiat Sul ęci ński odznacza si ę niewielkim poziomem rozwoju przemysłu oraz wysokimi walorami przyrodniczymi zwi ązanymi m.in. z du żą lesisto ści ą terenu (55,2%) oraz du żą powierzchni ą obszarów prawnie chronionych (52,5% powierzchni powiatu). Wg danych GUS w 2011 roku emisja zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych funkcjonuj ących na terenie powiatu wynosiła 9 563 Mg/rok. W tabeli poni żej przedstawiono szczegółowy rozkład zanieczyszcze ń powietrza.

Tabela 30 Emisja zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych* na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w latach 2008-2011 Emisja zanieczyszcze ń pyłowych [Mg/rok] 2008 2009 2010 2011 ogółem 41 39 36 24 ze spalania paliw 41 39 36 24 Emisja zanieczyszcze ń gazowych [Mg/rok] 2008 2009 2010 2011 ogółem 10 554 10 678 11 731 9 539 dwutlenek w ęgla 10 411 10 545 11 585 9 431 dwutlenek siarki 48 48 53 45 tlenki azotu 13 14 17 11 tlenek w ęgla 82 71 76 52 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urz ądzeniach do redukcji [Mg/rok] 2008 2009 2010 2011 pyłowe 82 72 78 49 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS. * dane o emisji z zakładów szczególnie uci ąż liwych dla czysto ści powietrza dotycz ą zanieczyszcze ń wprowadzonych w sposób zorganizowany (tzn. z wszelkiego rodzaju urz ądze ń technologicznych i ogrzewczych za po średnictwem emitorów-kominów, wyrzutni wentylacyjnych) oraz w sposób niezorganizowany (z hałd, składowisk, w toku przeładunku substancji sypkich lub lotnych, z hal produkcyjnych itp.).

Analizuj ąc wielko ść emisji w latach 2008-2011 mo żna zauwa żyć, że emisja zanieczyszcze ń pyłowych systematycznie spada, natomiast emisja zanieczyszcze ń gazowych systematycznie spadała w latach 2008-2009, w roku 2010 nast ąpił wzrost, a w 2011 gwałtowny spadek zanieczyszczeń gazowych.

W tabeli poni żej przedstawione zostały jednostki funkcjonuj ące na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, które w 2012 roku emitowały najwi ększ ą ilo ść zanieczyszcze ń do powietrza. Dane zostały udost ępnione przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego i pochodz ą z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszcze ń Środowiska.

Tabela 31 Jednostki funkcjonuj ące na terenie powiatu o najwi ększej emisji zanieczyszcze ń do powietrza Lp. Nazwa Adres 1. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Witosa 7, 69-200 Sul ęcin 2. Zakłady Przemysłu Chemicznego Spółdzielnia Pracy Magazynowa 1, "Gumoplast" 69-200 Sul ęcin

73

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 74 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Lp. Nazwa Adres 3. Komunalnik Sp. Z O.O. Bolesława Chrobrego 3, 69-200 Sul ęcin 4. "LEKS" Sp. Z O.O. E. Plater 4, 69-200 Sul ęcin 5. Spółdzielnia Gospodarki Mieszkaniowej W Żubrowie Żubrów 3b, 69-200 Sul ęcin 6. Sul ęci ński O środek Kultury Sportu I Rekreacji Moniuszki 1, 69-200 Sul ęcin 7. Turski Dom Pomocy Społecznej Tursk, 69-200 Sul ęcin 8. I Liceum Ogólnokształc ące Im. Adama Mickiewicza E. Plater 1, 69-200 Sul ęcin 9. "Molex" Spółka z Ograniczon ą Odpowiedzialno ści ą Ul. Pozna ńska 23, 69-200 Sul ęcin 10. Urz ąd Gminy Sikorskiego 15, 66-436 Sło ńsk 11. "Lootor" Spółka z Ograniczon ą Odpowiedzialno ści ą Ul. Wiejska 17, 66-436 Sło ńsk 12. Spółdzielnia Mieszkaniowa Warta 3 Lutego 3, 66-436 Sło ńsk. 13. Spółdzielnia Mieszkaniowa Wojska Polskiego 19, 66-235 Torzym 14. Lubuski Szpital Specjalistyczny Pulmonologoczno- Wojska Polskiego 52, Kardiologiczny Spółka Z O.O. 66-235 Torzym 15. Publiczna Szkoła Podstawowa W Torzymiu Mickiewicza 10, 66-235 Torzym 16. Spółdzielnia Gospodarki Mieszkaniowej Saperska, 66-235 Torzym 17. Gospodarstwio Rolno - Hodowlane Łukasz Galo ński Muszkowo 24, 66-435 Krzeszyce 18. Spółdzielnia Gospodarki Mieszkaniowej Jana Pawła II 32, 69-210 Lubniewice Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, pismo nr DW.II.706.14.2013 z dnia 2.04.2013

W tabeli poni żej przedstawiono zestawienie podmiotów prowadz ących działalno ść gospodarcz ą na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, które uzyskały pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza.

Tabela 32 Emisja zanieczyszcze ń powietrza na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego na podstawie wydanych pozwole ń na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza Ilo ść Data Substancja Emisja Lp. Podmiot emitorów obowi ązywania zanieczyszczaj ąca [Mg/rok] [szt.] pozwolenia 1. ENNSTONE Sp. z o.o. Pył zawieszony 0,06 3 30.10.2019 r. Zakład Produkcji Betonu Towarowego w Boczowie, ul. Krótka 2 2. Zakład Odlewniczy Pył PM 10 1,6673 8 16.04.2014 r. Józef Lejko, Stanisław Dwutlenek siarki 1,5555 Światłowski Spółka Tlenek w ęgla 37,3109 Jawna, ul. Magazynowa Ksylen 0,0559

74

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 75 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Ilo ść Data Substancja Emisja Lp. Podmiot emitorów obowi ązywania zanieczyszczaj ąca [Mg/rok] [szt.] pozwolenia 7, 69-200 Sul ęcin 3. LOOTOR Sp. z o. o., ul. Pył ogółem 8,72 4 9.06.2021 r. Wiejska 17, 66-436 Pył PM10 4,84 Sło ńsk Dwutlenek siarki 27,98 Dwutlenek azotu 24,97 Tlenek w ęgla 142,73 4. MOLEX Sp. z o.o., ul. pył ogółem 0,0093 6 7.10.2021 r. Pozna ńska 23, 69-200 dwutlenek siarki 0,0155

Sul ęcin tlenki azotu jako NO 2 0,295 tlenek w ęgla 0,058 ksylen 0,0213 mied ź 0,0000114 toluen 0,00024 metyloetyloketon 0,198 węglowodory 0,000107 aromatyczne cynk i jego zwi ązki 0,007 cykloheksanon 0,0137 etylobenzen 0,0048 izocyjaniany 0,135 propylobenzen 0,00000894 5. NCC Industri Polska Sp. dwutlenek siarki 5,28 8 z o.o. ul. Św. Mikołaja 7, tlenek azotu 9,113 50-125 Wrocław pył ogółem 1,55319 Wytwórnia Mas pył do 10 µm 1,55319 Bitumicznych przy tlenek w ęgla 49,2 ul. Lipowej 29A węglowodory 0,9 w Sul ęcinie alifatyczne węglowodory 0,49668 aromatyczne fenol 0,000731 benzo/a/piren 8,00E-09 Źródło: Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

W wielu jednostkach gospodarczych, tak że tych funkcjonuj ących na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, zainstalowane s ą urz ądzenia do redukcji zanieczyszcze ń. S ą to głównie odpylacze, cyklony i baterie cyklonów, filtry tkaninowe, multicyklony i elektrofiltry słu żą ce do eliminacji pyłów ze strumienia gazów odlotowych oraz urz ądzenia i instalacje do redukcji zanieczyszcze ń gazowych.

Zgodnie z wydanymi decyzjami oraz z przepisami prawa polskiego i wspólnotowego, zakłady zlokalizowane na terenie kraju musz ą respektowa ć i dotrzymywa ć wielko ści emisji ustalone w wydanych pozwoleniach. Sukcesywn ą redukcj ę pyłu zawieszonego PM10 w dalszej perspektywie (do roku 2020) pomo że zapewni ć realizacja planów inwestycyjnych przedsi ębiorstw. Działania naprawcze w zakładach powinny obejmowa ć modernizacje układów oczyszczania spalin w celu podwy ższenia skuteczno ści redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10. Dodatkowo do zmniejszenia ładunku zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza powinna przyczynia ć si ę racjonalizacja zu życia energii i surowców.

75

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 76 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Emisja powierzchniowa Głównym źródłem emisji powierzchniowej (tzw. niskiej emisji) s ą lokalne kotłownie i indywidualne paleniska domowe. Ze wzgl ędu na to, że wi ększo ść „niskich” źródeł ciepła zasilanych jest wci ąż węglem słabej jako ści, emisja ta ma decyduj ący wpływ na zanieczyszczenie powietrza w województwie w tym równie ż na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, a ich udział w śród pozostałych źródeł emisji jest wiod ący. Odzwierciedleniem niskiej emisji jest wzrost stęż eń zanieczyszcze ń gazowych i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Ograniczenie niskiej emisji polega na stopniowej likwidacji kotłowni wyposa żonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane węglem. Do najwa żniejszych przyczyn wysokiej emisji pyłów i benzo(a)pirenu do powietrza zaliczy ć nale ży równie ż spalanie odpadów w paleniskach domowych. Proceder ten jest trudny do kontrolowania i sankcjonowania. Wielko ść tej emisji jest trudna do oszacowania. Wynosi od kilku do kilkunastu procent ogółu emisji na terenach o rozwini ętej sieci ciepłowniczej oraz kilkudziesi ęciu procent na obszarach wiejskich. Jej działanie odzwierciedla się wzrostem st ęż eń dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Zmiana no śnika ciepła, dzi ęki wykorzystywaniu paliw powoduj ących du żo mniejsz ą emisj ę pyłu, prowadzi do redukcji st ęż eń pyłu na obszarze, gdzie zlokalizowane s ą źródła „niskiej emisji”. Wymiana kotłów w ęglowych na nowoczesne, niskoemisyjne kotły w ęglowe opalane w ęglem: groszek, orzech, brykiety umo żliwia redukcj ę st ęż enia pyłu PM10 poprzez redukcj ę emisji pyłu dzi ęki poprawie sprawno ści i parametrów procesu spalania. 48

Emisja liniowa to emisja pochodz ąca z ruchu komunikacyjnego. Zalicza si ę tu zarówno transport drogowy i kolejowy, jak i wodny ( śródl ądowy i morski). Najwi ększe zagro żenie dla środowiska naturalnego oraz zdrowia ludzi stwarza transport drogowy. Obszarami najbardziej nara żonymi na emisj ę liniow ą s ą tereny miejskie, gdzie cz ęsto główne drogowe ci ągi komunikacyjne prowadz ą przez ich centra, powoduj ąc znaczne pogorszenie jako ści powietrza atmosferycznego. Istotny wpływ na wzrost emisji z transportu drogowego ma wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych w ostatnich latach. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do atmosfery przedostaj ą si ę zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek w ęgla, dwutlenek w ęgla i w ęglowodory aromatyczne (szczególnie benzen) oraz pyły zawieraj ące m.in. zwi ązki: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi.

Przez teren Powiatu Sul ęcińskiego przebiegaj ą wa żne szlaki komunikacyjne takie jak autostrada A2 (Berlin – Świecko – Warszawa), drogi krajowe nr 22 i 92, sze ść dróg wojewódzkich oraz liczne drogi powiatowe, na których notuje si ę du że nat ęż enie ruchu. Du ży udział w ruchu maj ą samochody ci ęż arowe.

Tabela 33 Średni dobowy pomiar ruchu w 2010 roku na drogach krajowych, wojewódzkich i powiatowych przebiegaj ących przez teren powiatu Nr Długo ść Ogółem pojazdy Nazwa odcinka drogi [km] silnikowe 13,3 KOSTRZYN-LEMIERZYCE 3 288 11,0 LEMIERZYCE/OBWODNICA/ 3 445 22 3,4 LEMIERZYCE/OBWODNICA/ -KRZESZYCE 5 713 14,2 KRZESZYCE-DROGA 24 5 418 2 18,3 DR.WOJ.134 RZEPIN- DR.WOJ.138 TORZYM 17 036 (obecni 11,7 DR.WOJ.138 TORZYM-PO ŹRZADŁO 13 967 e droga nr 92) 131 11,3 DW 132/NOWINY WIELKIE/ - DK 22/KRZESZYCE/ 1 972 134 15,8 DK 22/MUSZKOWO/ - OŚNO LUBUSKIE 2 753 136 18,1 DK 22 - DW 137/W ĘDRZYN/ 1 913

48 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019

76

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 77 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Nr Długo ść Nazwa odcinka Ogółem pojazdy 13,9 DW 134/O ŚNO LUBUSKIE/ - DW 1 645 138/DŁUGOSZYN/ 137 4,1 DW 138/DŁUGOSZYN/ - DW 138/SUL ĘCIN/ 2 747 5,4 DW 138/SUL ĘCIN/ - DW 136/W ĘDRZYN/ 3 648 26,6 DW 136/W ĘDRZYN/ - gr.m.MI ĘDZYRZECZ 1 886 14,5 DK 22/MUSZKOWO/ - DW 137/DŁUGOSZYN/ 798 14,3 DW 137/SUL ĘCIN/ - DK 2/TORZYM/ 2 478 138 10,1 DK 2/TORZYM/ - DW 139/DEBRZNICA/ 547 16,4 DW 139/DEBRZNICA/ - DK 29/KORCZYCÓW/ 492 139 21,0 DW 134/RZEPIN/ - DW 138/DEBRZNICA/ 587 1256F LUBICZ - BOCZÓW 125 1275F LUBIE Ń - SUL ĘCIN 262 1297F MIECHÓW - LUBNIEWICE 116 1285F SŁO ŃSK - PRZEMYSŁAW 87 1291F SŁO ŃSK - CHARTÓW 227 1267F TRZEMESZNO – GR. POW. SIENIAWA 160 1278F KOŁCZYN - SUL ĘCIN 2 958 Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział Zielona Góra, Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze, Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

Według danych GUS na koniec 2011 roku w powiecie było zarejestrowanych 24 654 pojazdów samochodowych tj. o 6,1% wi ęcej ni ż rok wcze śniej. Ilo ść ta z roku na rok wzrasta.

Wa żnym czynnikiem wpływaj ącym na ograniczenie emisji liniowej jest poprawa stanu technicznego pojazdów oraz poprawa stanu technicznego dróg, która ma wpływ na zmniejszenie wielko ści emisji wtórnej pyłu PM10 z unosu i emisji ze ścierania. Dodatkowo ograniczenie oddziaływania emisji komunikacyjnej mo żna osi ągn ąć poprzez cz ęś ciowe wyprowadzenie ruchu samochodowego poza tereny zabudowane, aby nie kumulowa ć emisji liniowej i powierzchniowej.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze co roku dokonuje oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie województwa lubuskiego. W 2011 roku ocen ę dokonano w oparciu o wyniki bada ń imisji zanieczyszcze ń uzyskanych z pomiarów przeprowadzonych na 4 stałych automatycznych stacjach monitoringu powietrza (3 z nich to stacje działaj ące ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia, 1 stacja funkcjonuj ąca ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin) oraz jednej automatycznej stacji przewo źnej (semimobilnej) zlokalizowanej w Sul ęcinie.

Stacja zlokalizowana jest na terenie przedszkola przy ul. Dudka w Sul ęcinie i wykonuje pomiary w rejonie miejskim, dla okre ślenia poziomu st ęż eń zanieczyszcze ń (tła miejskiego) w Sul ęcinie. Stacja semimobilna jest przewo źną stacj ą kontenerow ą, wyposa żon ą w pi ęć analizatorów do pomiaru zanieczyszcze ń powietrza i panel meteorologiczny do kontroli warunków pogodowych. Przeznaczeniem stacji semimobilnej jest prowadzenie rocznych cyklów pomiarów imisji zanieczyszcze ń powietrza w ró żnych miejscowo ściach na terenie województwa lubuskiego dla uzupełnienia informacji o jako ści powietrza w miejscach, gdzie nie prowadzi si ę innych pomiarów zanieczyszczenia powietrza. Dodatkowo przy stacji automatycznej w Sul ęcinie ustawiony jest manualny pobornik pyłu PM10 w celu okre ślenia zawarto ści metali (arsen, nikiel, kadm i ołów) i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10. Pomiary były wykonywane od 27 stycznia do 31 grudnia 2011 r.

77

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 78 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 34 Pomiary zanieczyszcze ń powietrza na stacji semimobilnej w Sul ęcinie w 2011 roku Norma dla Miesi ące, w których były wykonane pomiary roku Parametr kalendarzow II III IV V VI VII VIII IX X ego µg/m 3 Dwutlenek siarki 20 10 6 4 2 2 - 2 2 3 Tlenek azotu 2 2 2 1 0 1 1 2 3 Dwutlenek azotu 40 19 19 15 10 8 7 7 10 12 Tlenek w ęgla 0,44 0,39 0,26 0,18 0,19 0,25 0,24 0,25 0,34 Ozon - 59 69 76 86 57 51 43 38 Tlenki azotu 30 23 23 18 11 9 8 9 13 17 Pył zawieszony 40 - 35 24 19 14 11 18 27 25 PM10 Źródło: Lubuska Sie ć Monitoringu Zanieczyszcze ń Powietrza.

5.1.1. Jako ść powietrza Roczna ocena jako ści powietrza atmosferycznego za rok 2011 wykonana została w oparciu o ustaw ę z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz.150 z pó źn. zm.) oraz rozporz ądzenia Ministra Środowiska do tej ustawy. W ocenie rocznej za rok 2011 uwzgl ędniono nowy podział kraju na strefy, okre ślony w zało żeniach do projektu oraz w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, z dnia 11 stycznia 2011 roku. W dokumentach tych zawarto transpozycj ę Dyrektywy 2008/50/WE do prawa polskiego. Według nowego podziału strefami s ą: • aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy żej 250 tys., • miasto o liczbie mieszka ńców powy żej 100 tys., • pozostały obszar województwa nie wchodz ący w skład aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców. Zgodnie z t ą zasad ą województwo lubuskie zostało podzielone na 3 strefy: • miasto Gorzów Wlkp., • miasto Zielona Góra, • strefa lubuska. Powiat Sul ęci ński podlega pod stref ę lubusk ą.

Podstaw ą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jako ści powietrza s ą warto ści poziomów: dopuszczalnego, dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji (PM2.5), docelowego i celu długoterminowego: • poziom dopuszczalny - jest to poziom substancji, który ma by ć osi ągni ęty w okre ślonym terminie i który po tym terminie nie powinien by ć przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jako ści powietrza, • poziom docelowy - jest to poziom substancji, który ma by ć osi ągni ęty w okre ślonym czasie za pomoc ą ekonomicznie uzasadnionych działa ń technicznych i technologicznych; poziom ten okre śla si ę w celu zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub środowisko jako cało ść , • poziom celu długoterminowego - jest to poziom substancji, poni żej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpo średni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako cało ść jest mało prawdopodobny; poziom ten ma by ć osi ągni ęty w długim okresie czasu, z wyj ątkiem sytuacji, gdy nie mo że by ć osi ągni ęty za pomoc ą ekonomicznie uzasadnionych działa ń technicznych i technologicznych, • margines tolerancji – oznacza procentowo okre ślon ą cz ęść poziomu dopuszczalnego, o któr ą poziom ten mo że zosta ć przekroczony, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Dyrektywie

78

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 79 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

2008/50/WE.

Klasyfikacji stref dokonuje si ę oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: • ustanowionych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju i uzdrowisk), • ustanowionych w celu ochrony ro ślin (dla terenu kraju z wył ączeniem aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców).

Oceny dokonywane pod k ątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony zdrowia obejmuj ą:

• dwutlenek siarki SO 2,

• dwutlenek azotu NO 2, • tlenek w ęgla CO,

• benzen C 6H6,

• ozon O 3, • pył PM10, • ołów Pb w PM10, • arsen As w PM10, • kadm Cd w PM10, • nikiel Ni w PM10, • benzo(a)piren BaP w pyle PM10, • pył PM2,5.

Natomiast oceny dokonywane pod k ątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony roślin obejmuj ą:

• dwutlenek siarki SO 2,

• tlenki azotu NO x,

• ozon O 3.

Ko ńcowym wynikiem klasyfikacji jest okre ślenie jednej klasy dla strefy ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia i jednej klasy ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin: • klasa A – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest nieprzekraczaj ący poziom dopuszczalny. Wymagane działania to utrzymanie st ęż eń zanieczyszczenia poni żej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jako ści powietrza zgodnej ze zrównowa żonym rozwojem, • klasa B – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest powy żej poziomu dopuszczalnego lecz nie przekraczaj ący poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji. Wymagane działania to okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomu dopuszczalnego, okre ślenie przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego substancji w powietrzu i podj ęcie działa ń w celu zmniejszenia emisji substancji, • klasa C – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest powy żej poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji. W tym przypadku wymagane działania to: okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomu dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji, opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osi ągni ęcia poziomu dopuszczalnego w wyznaczonym terminie.

W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyj ęto nast ępuj ące oznaczenie klas: • klasa D1 – je żeli st ęż enia ozonu nie przekraczaj ą poziomu celu długoterminowego, • klasa D2 – je żeli st ęż enia ozonu przekraczaj ą poziom celu długoterminowego.

Wyniki klasyfikacji jako ści powietrza w strefie lubuskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony zdrowia przedstawiono w tabeli poni żej.

79

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 80 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 35 Symbole klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszcze ń w strefie lubuskiej oceny jako ści powietrza wg kryteriów oceny dla ochrony zdrowia Ocena według kryteriów dla ochrony zdrowia Strefa SO 2 NO 2 CO C6H6 PM10 Pb As Strefa lubuska A A A A C A C

Ni Cd B(a)P PM2,5 O3 Strefa lubuska A A C A A* D2** * poziom docelowy ** poziom celu długoterminowego Źródło: „Roczna ocena jako ści powietrza w województwie lubuskim, na podstawie bada ń imisji wykonanych w 2011 roku” WIO Ś Zielona Góra.

Wyniki bada ń w strefie lubuskiej wskazuj ą na ponadnormatywn ą liczb ę przekrocze ń dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu st ęż enia pyłu drobnocz ąsteczkowego PM10 w powietrzu (wynosz ącej 35 dni w roku). Na stacji w Sul ęcinie odnotowano 41 dni z przekroczeniami. W miejscowo ści Wschowa został przekroczony poziom docelowy okre ślony dla arsenu w pyle zawieszonym PM10 i na tej podstawie cał ą stref ę lubusk ą zaliczono do klasy C. Został równie ż przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu, przez co strefa lubuska została zakwalifikowana do klasy C – wymagaj ącej opracowania programów ochrony powietrza. Odnotowano tak że przekroczenia poziomu celu długoterminowego dla ozonu.

Klasyfikacj ę pod k ątem ochrony ro ślin przeprowadzono dla substancji zawartych w powietrzu, dla których okre ślono dopuszczalne st ęż enia tj. dla dwutlenku siarki i tlenków azotu. Ponadto dokonano oceny zawarto ści ozonu w powietrzu – w odniesieniu do poziomu docelowego i poziomu celu długoterminowego.

Tabela 36 Symbole klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszcze ń w strefie lubuskiej oceny jako ści powietrza wg kryteriów oceny dla ochrony ro ślin Ocena według kryteriów dla ochrony ro ślin Strefa SO 2 NO x O3 Strefa lubuska A A A* D2** * poziom docelowy ** poziom celu długoterminowego Źródło: „Roczna ocena jako ści powietrza w województwie lubuskim, na podstawie bada ń imisji wykonanych w 2011 roku” WIO Ś Zielona Góra.

W strefie lubuskiej przekroczony został poziom celu długoterminowego, okre ślony dla ozonu ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

W świetle oceny st ęż eń zanieczyszcze ń w powietrzu wyst ępuj ących w 2011 roku na obszarze województwa lubuskiego, dokonanej pod k ątem ochrony zdrowia, wszystkie strefy zaliczono do klasy C (w tym równie ż stref ę lubusk ą), ze wzgl ędu na przekroczenia dopuszczalnych i docelowych st ęż eń substancji w powietrzu. W strefie lubuskiej stwierdzono wyst ępowanie w ci ągu roku ponadnormatywnej ilo ści przekrocze ń dopuszczalnego średniodobowego st ęż enia pyłu zawieszonego PM10 oraz przekroczenie warto ści docelowej st ęż enia średniorocznego benzo(a)pirenu i arsenu w pyle PM10. Stwierdzono równie ż przekroczenie poziomu celu długoterminowego, okre ślonego w odniesieniu do st ęż enia ozonu (8 godz. średnia krocz ąca).

80

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 81 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W świetle oceny st ęż eń zanieczyszcze ń w powietrzu wyst ępuj ących w 2011 roku na obszarze strefy lubuskiej, dokonanej pod k ątem ochrony ro ślin stwierdzono st ęż enia ozonu (wska źnika AOT40) przekraczaj ące poziom celu długoterminowego. Osi ągni ęcie poziomu celu długoterminowego zawarto ści ozonu w powietrzu, zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska winno by ć jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska.

Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) nale ży opracowa ć programy ochrony powietrza, maj ące na celu osi ągni ęcie ww. poziomów substancji w powietrzu. 49

5.2. Ochrona wód

5.2.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 pa ździernika 2000 r. jest dokumentem ustanawiaj ącym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z pó źn. zm.), ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) oraz ustaw ą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858). Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma słu żyć przede wszystkim: • zaspokojeniu zapotrzebowania na wod ę ludno ści, rolnictwa i przemysłu, • ochronie wód i ekosystemów znajduj ących si ę w dobrym stanie ekologicznym, • poprawie jako ści wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalności ą człowieka, • zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych, • zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.

Pobór i zu życie wody Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego działa pi ęciu producentów zaopatruj ących ludno ść w wod ę s ą to: • Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin, • Zakład Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, • Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, • Zakład Gospodarki Wodno – Ściekowej w Sło ńsku • Zakład Usług Komunalnych w Krzeszycach.

W 2012 roku zakłady te dostarczały wod ę dla mieszka ńców w nast ępuj ących ilo ściach 50 : • w Gminie Sul ęcin – 2 036,9 m 3/dob ę, • w Gminie Lubniewice - 459 m 3/dob ę, • w Gminie Torzym - 809,8 m 3/dob ę, • w Gminie Sło ńsk - 630 m 3/dob ę, • w Gminie Krzeszyce - 623 m 3/dob ę.

Pobór wody odbywa si ę poprzez uj ęcia z wód podziemnych i powierzchniowych, a tak że poprzez własne uj ęcia w oparciu o wydane decyzje wodnoprawne. W zał ączniku nr 5 został przedstawiony wykaz podmiotów, które uzyskały pozwolenia wodnoprawne na pobór wody. Dane według stanu na

49 „Roczna ocena jako ści powietrza w województwie lubuskim, na podstawie bada ń imisji wykonanych w 2011 roku” WIO Ś Zielona Góra. 50 „Roczna ocena zaopatrzenia ludno ści w wod ę na terenie powiatu sul ęci ńskiego za rok 2012” WSSE Gorzów Wielkopolski.

81

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 82 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

2012 rok zostały udost ępnione przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego i pochodz ą z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszcze ń Środowiska.

W latach 2011-2012 Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie wydało 11 pozwole ń wodnoprawnych, które zostały zestawione w poni ższej tabeli.

Tabela 37 Pozwolenia wodnoprawne wydane przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w latach 2011-2012 Wielko ść Data Lp. Podmiot Cel poboru obowi ązywania [m 3/rok] pozwolenia 1. Zakład Wodoci ągów i Pobór wód podziemnych z utworów 40 985,0 21 maja 2022 r. Kanalizacji Miasta i czwartorz ędowych dla potrzeb Gminy Sul ęcin, ul. wodoci ągu wiejskiego z istniej ącego Daszy ńskiego 58, uj ęcia wód podziemnych 69-200 Sul ęcin zlokalizowanego na działce nr 54/3, obr ęb Brze źno, gmina Sul ęcin. 2. Nadle śnictwo Torzym, ul. Pobór wód podziemnych z uj ęcia 810,0 19 stycznia 2022r. Wodna 1, 66-235 Torzym zlokalizowanego na działce nr 7293/2, obr ęb Koryta, dla potrzeb Le śniczówki w Korytach, gmina Torzym 3. Zakład Wodoci ągów i Pobór wód podziemnych dla potrzeb 204 212,0 09 maja 2022 r Kanalizacji Miasta i wodoci ągu wiejskiego z istniej ącego Gminy Sul ęcin, ul. uj ęcia wód podziemnych Daszy ńskiego 58, zlokalizowanego na działce nr 50, 69-200 Sul ęcin obr ęb Małuszów, gmina Sul ęcin. 4. Krzysztof Mieleszko, ul. Pobór wody z rzeki Postomia poprzez 409 968,0 06 lutego 2032 r. M. Konopnickiej 6, 69- brzegowe uj ęcie wody, zlokalizowane w 200 Sul ęcin, Kamil km 27+546, działka nr 81/3 obr ęb Mieleszko, ul. Sul ęcin, dla potrzeb stawów rybnych Daszy ńskiego 57, 69-200 zlokalizowanych przy ulicy Sul ęcin Daszy ńskiego w Sul ęcinie 5. Zakład Wodoci ągów i Pobór wód podziemnych z utworów 40 985,0 14 czerwca 2022r Kanalizacji Miasta i trzeciorz ędowych i czwartorz ędowych Gminy Sul ęcin, ul. dla potrzeb wodoci ągu wiejskiego z Daszy ńskiego 58, istniej ącego uj ęcia wód podziemnych 69-200 Sul ęcin zlokalizowanego na działce nr 108/65, obr ęb Brze źno, gmina Sul ęcin. 6. Zakład Wodoci ągów i Pobór wód podziemnych dla potrzeb 133 906,0 02 maja 2032 r. Kanalizacji Miasta i wodoci ągu wiejskiego z istniej ącego Gminy Sul ęcin, ul. uj ęcia wód podziemnych Daszy ńskiego 58, zlokalizowanego na działce nr 29/4, 69-200 Sul ęcin obr ęb Zarzy ń, gmina Sul ęcin. 7. Zakład Gospodarki Wykonanie urz ądze ń wodnych, tj. - - Wodno – Ściekowej, ul 3- obiektów do poboru wód podziemnych go Lutego 47, 66-436 (studnia Nr 1A zlokalizowana na Sło ńsk działce nr 842/3, obr ęb Sło ńsk, studnia Nr 1B zlokalizowana na działce nr 844/2, obr ęb Sło ńsk). 8. Zakład Gospodarki Wykonanie urz ądze ń wodnych, tj. - - Wodno – Ściekowej, ul 3- studni Nr 3 i Nr 4 uj ęcia wód go Lutego 47, 66-436 podziemnych, na działce nr 13/5, obr ęb Sło ńsk Lemierzyce, gmina Sło ńsk, b ędącej własno ści ą Gminy Sło ńsk. 9. Zakład Gospodarki Pobór wód podziemnych z utworów 198 664,8 31 grudnia 2032 r. Wodno – Ściekowej, ul 3- czwartorz ędowych, z istniej ącego go Lutego 47, 66-436 uj ęcia wód podziemnych

82

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 83 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Wielko ść Data Lp. Podmiot Cel poboru obowi ązywania [m 3/rok] pozwolenia Sło ńsk zlokalizowanego na działkach nr 842/2, 842/3, 844/2, obr ęb Sło ńsk, gmina Sul ęcin. 10. Mirosław Drabarek, ul. Wykonanie urz ądzenia wodnego: 21 000,0 28 marca 2021r. Przemysłowa 4, 69-220 jednej studni wierconej na działce nr Ośno Lubuskie ewid. 171, obr ęb Bielice. Pobór wód podziemnych z uj ęcia zlokalizowanego na działce o nr ewid. 171, obr ęb Bielice dla potrzeb nawadniania upraw rolnych w rejonie wsi Bielice - Kolonia Bielice, gmina Torzym. 11. Nadle śnictwo Torzym, ul. Pobór wód podziemnych z uj ęcia 933,15 31 grudnia 2020r. Wodna 1, 66-235 Torzym zlokalizowanego na działce o nr ewidencyjnym 7258/6, obr ęb Drzewce, dla potrzeb le śniczówki na terenie osady le śnej Drzewce Kolonia 8, gmina Torzym Źródło: Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

Według danych GUS w 2011 roku w województwie lubuskim zu żyto 88 087,9 dam 3 wody, to jest o około 1,6% mniej ni ż w roku 2010. Z ilo ści tej 38 575,9 dam 3 (43,8%) skierowano do miejskich i gminnych sieci wodoci ągowych, 11 375 dam 3 (12,9%) zostało zu żyte na potrzeby przemysłu, a 38 137 dam 3 (43,3%) – do nawodnie ń w rolnictwie i le śnictwie. Natomiast zu życie wody w Powiecie Sul ęci ńskim na potrzeby gospodarki narodowej i ludno ści w 2011 roku przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 38 Zu życie wody na potrzeby gospodarki narodowej w 2011 roku Zu życie wody na cele Jednostka Ogółem Rolnictwo i Eksploatacj a sieci Przemysł administracyjna le śnictwo wodoci ągowej dam 3 Krzeszyce 160,4 - - 160,4 Lubniewice 104,4 - - 104,4 w tym: - obszar miejski 72,6 - - 72,6 - obszar wiejski 31,8 - - 31,8 Sło ńsk 231,4 - - 231,4 Sul ęcin 935,4 51 250 634,4 w tym: - obszar miejski 454,4 14 - 440,4 - obszar wiejski 481,0 37 250 194,0 Torzym 596,1 9 343 244,1 w tym: - obszar miejski 125,1 - - 125,1 - obszar wiejski 471,0 9 343 119,0 Powiat Sul ęci ński 2 027,7 60 593 1 374,7 1 dam 3 = 1000 m 3 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

83

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 84 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W 2011 roku zu życie wody w Powiecie Sul ęci ńskim wyniosło 2 027,7 dam 3. Na cele bytowo gospodarcze wykorzystano 67,8% pobranej wody, w celach rolniczych i le śnych zu żyto 29,2% pobranej wody, a pozostała cz ęść była wykorzystana na potrzeby przemysłu. Najwi ększe zu życie wody odnotowano w Gminie Sul ęcin, natomiast najmniejsze w Gminie Lubniewice.

Wykres 4 Zu życie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludno ści w Powiecie Sul ęci ńskim w latach 2009-2011 ( źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

Ogólne zu życie wody w 2011 roku było mniejsze ni ż rok wcze śniej. Równie ż mniej wody zu żyto na cele gospodarczo bytowe. Na podobnym poziomie utrzymuje si ę zu życie wody na potrzeby rolnictwa i le śnictwa. Natomiast zu życie wody w przemy śle systematycznie spada.

W Powiecie Sul ęci ńskim gospodarstwa domowe pobrały wod ę w ilo ści 1 120,3 dam 3. W 2011 roku w czasie doby dostarczano do wodoci ągów 3,8 dam 3 wody. Jeden odbiorca w powiecie zu żył 35,4 m 3 wody, tj. o 2,2 m 3 mniej ni ż rok wcze śniej. W tabeli poni żej przedstawiono zu życie wody przez jednego odbiorc ę w poszczególnych gminach powiatu.

Tabela 39 Zu życie wody przez jednego odbiorc ę w poszczególnych gminach w latach 2010- 2011 3 Jednostka Zu życie wody na jednego odbiorc ę [m ] administracyjna 2010 rok 2011 rok Krzeszyce 46,4 42,6 Lubniewice 28,8 31,8 w tym: - obszar miejski 30,6 32,7 - obszar wiejski 25,7 30,3 Sło ńsk 36,1 35,0 Sul ęcin 40,9 37,3 w tym: - obszar miejski 41,3 38,3 - obszar wiejski 40,2 35,6 Torzym 29,5 28,5 w tym: - obszar miejski 32,8 33,2

84

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 85 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

3 Jednostka Zu życie wody na jednego odbiorc ę [m ] administracyjna 2010 rok 2011 rok - obszar wiejski 27,1 25,0 Powiat Sul ęci ński 37,6 35,4 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

W wi ększo ści gminach zu życie wody w 2011 roku na jednego mieszka ńca spadło w porównaniu do roku wcze śniejszego. Wyj ątkiem jest Gmina Lubniewice, w której odnotowano wzrost. Najwi ększe wody zu żył jeden odbiorca w Gminie Krzeszyce, a najmniej w Gminie Torzym. Na obszarach miejskich odbiorcy zu żywaj ą wi ęcej wody ni ż odbiorcy z terenów wiejskich.

Gospodarka ściekowa Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje 7 komunalnych oczyszczalni ścieków, do których odprowadzono ł ącznie 1 065,0 dam 3 ścieków. W 2011 roku z oczyszczalni ścieków korzystało 24 187 mieszka ńców powiatu, było to o 1,2% wi ęcej ni ż rok wcze śniej. Niestety istniej ą du że dysproporcje w zakresie korzystania z oczyszczalni przez mieszkańców terenów miejskich i wiejskich. Na terenach miejskich z oczyszczalni korzystało 97,5% mieszka ńców, a na terenach wiejskich tylko 46,1%. Z roku na rok przybywa sieci kanalizacyjnych i przył ącze ń do oczyszczalni ścieków. Jest to bardzo pozytywny trend i powinien by ć w dalszym ci ągu podtrzymywany zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych . Jako ść ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni w 2011 roku została przedstawiona w tabeli poni żej.

Tabela 40 Średnie roczne wska źniki w ściekach dopływaj ących do oczyszczalni

Oczyszczalnia BZT 5 ChZT Zawiesina ogólna Azot Fosfor ścieków [mgO 2/l] [mg/l] Sul ęcin 483,9 1030,4 528,1 - - Boczów 197 458 312 - - Torzym 607 890 382 - - Lubniewice 0 0 0 - - Przyborów 256 723 452 121 18 Krzeszyce 536 1381 458 - - Wędrzyn 458 976 500 - - Źródło: Sprawozdanie z wykonania KPO ŚK za 2011 rok.

Tabela 41 Średnie roczne wska źniki w ściekach odpływaj ących z oczyszczalni

Oczyszczalnia BZT 5 ChZT Zawiesina ogólna Azot Fosfor ścieków [mgO 2/l] [mg/l] Sul ęcin 5 30 8 - - Boczów 6 48 6 - - Torzym 29 131 26 - - Lubniewice 22 128 27 - - Przyborów 19 92 9 16 1 Krzeszyce 11 69 14 - - Wędrzyn 5 29 8 - - Źródło: Sprawozdanie z wykonania KPO ŚK za 2011 rok.

85

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 86 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Sprawno ść oczyszczalni ścieków została oszacowana na podstawie ró żnicy pomi ędzy ilo ści ą zanieczyszcze ń w ściekach surowych doprowadzanych do oczyszczalni a st ęż eniem zanieczyszcze ń w odprowadzanych ściekach do odbiornika.

Tabela 42 Sprawno ść oczyszczalni ścieków

Oczyszczalnia BZT 5 ChZT Zawiesina ogólna Azot Fosfor ścieków % redukcji Sul ęcin 99 97,1 98,5 - - Boczów 97 89,5 98,1 - - Torzym 95,3 85,3 93,2 - - Lubniewice - - - - - Przyborów 92,6 87,3 98 86,8 94,5 Krzeszyce 98 95 97 - - Wędrzyn 98,9 97 98,4 - - Źródło: Opracowanie własne.

Najwy ższ ą sprawno ści ą charakteryzuje si ę oczyszczalnia ścieków Sul ęcin, w której nast ąpiła najwi ększa redukcja zanieczyszcze ń. Wysok ą sprawno ści ą charakteryzuje si ę równie ż oczyszczalnia ścieków W ędrzyn i Krzeszyce.

Podstawowym instrumentem wdro żenia postanowie ń dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 21 maja 1991 roku (91/271/EWG) dotycz ącej oczyszczania ścieków komunalnych jest Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych . Celem Programu, przez realizacj ę uj ętych w nim inwestycji, jest ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków, a co za tym idzie ochrona środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. KPO ŚK jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i okre ślono działania na rzecz wyposa żenia aglomeracji miejskich i wiejskich, o RLM wi ększej od 2 000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Program koordynuje działania gmin i przedsi ębiorstw wodoci ągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitacji na ich terenach. Aktualizacja krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych – AKPO ŚK 2010 jest trzeci ą aktualizacj ą Programu i w swoim zakresem obejmuje wył ącznie dane dotycz ące terminów realizacji inwestycji. Pozostałe warto ści s ą zgodne z dokumentem AKPO ŚK2009.

W KPO ŚK okre ślono priorytety inwestycyjne wprowadzaj ąc podział aglomeracji na: • Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Zał ącznik 1), • Aglomeracje niestanowi ące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Zał ącznik 2), • Aglomeracje pozostałe (Zał ącznik 3) – nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych, by znale źć si ę w zał ączniku 1 i 2.

W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych uwzgl ędnionych jest obecnie 60 aglomeracji priorytetowych województwa lubuskiego, w tym na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę 6 aglomeracji: Sul ęcin, Boczów, Torzym, Lubniewice, Sło ńsk i Krzeszyce (Zał ącznik 1), 9 aglomeracji wojewódzkich niestanowi ących priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Zał ącznik 2) oraz jedna pozostała aglomeracja Wędrzyn o RLM wynosz ącym 3 467 (Zał ącznik 3). Podstawowe dane dotycz ące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na koniec 2015 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego przedstawiaj ą tabele poni żej.

86

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 87 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 43 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzie ń 31.12.2015 roku w aglomeracjach Powiatu Sul ęci ńskiego zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych System kanalizacyjny (planowany stan na 31.12.2015 r.) Parametry Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Sul ęcin Boczów Torzym Lubniewice Sło ńsk Krzeszyce Przyrost Mk korzystaj ących z systemu 1 628 1 154 805 540 904 1 087 kanalizacyjnego w latach 2007-2015 Liczba Mk korzystaj ących 15 196 1 906 3 395 3 481 4 119 2 587 z systemu kanalizacyjnego % Mk korzystaj ących z 100 79,09 99,33 89,76 100 82,57 systemu kanalizacyjnego Długo ść sieci planowana 13,6 9,6 6,7 4,5 7,5 9,1 do budowy [km] Długo ść sieci planowana 1,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 do modernizacji [km] Mk – liczba mieszka ńców Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

Tabela 44 Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzie ń 31.12.2015 roku w aglomeracjach Powiatu Sul ęci ńskiego zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Nazwa oczyszczalni ścieków Parametry Sul ęcin Boczów Torzym Lubniewice Przyborów Krzeszyce Stan na 3 1.12.2006 r. Przepustowo ść istniej ącej 2 000 300 450 300 657 288 oczyszczalni [m 3/d] Wydajno ść istniej ącej oczyszczalni 13 333 2 859 3 000 2 000 4 380 1 920 [RLM] Rodzaj istniej ącej oczyszczalni B B B B B B Planowane na 31.12.2015 r. Rodzaj planowanej oczyszczalni PUB 2 B B B B B

Rodzaj inwestycji RM I M I M I

Przepustowo ść oczyszczalni 2 000 300 450 300 657 288 [m 3/d]

Wydajno ść oczyszczalni [RLM] 13 333 2 859 5 625 3 750 8 213 3 600 Termin osi ągni ęcia efektu ekologicznego w zakresie 2010 I 2009 I 2010 I oczyszczania ścieków

Termin osi ągni ęcia efektu 2010 I 2009 I 2010 I ekologicznego w aglomeracji Termin osi ągni ęcia efektu ekologicznego w zakresie 2009 2015 2010 gospodarki osadowej PUB2 - oczyszczalnia biologiczna z podwy ższonym usuwaniem zwi ązków azotu (N), fosforu (P) spełniaj ąca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji ≥ 15 000 RLM < 100 000 RLM; B - oczyszczalnia biologiczna spełniaj ąca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji < 15 000 RLM; I - istniej ąca oczyszczalnia, która

87

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 88 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

spełnia wymagania i nie wymaga inwestycji; RM – istniej ąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze wzgl ędu na przepustowo ść oraz modernizacji cz ęś ci obiektów; M - istniej ąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania ze wzgl ędu na przepustowo ść lecz wymaga modernizacji ze wzgl ędu na jako ść odprowadzanych ścieków. Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

Oprócz ścieków komunalnych na terenie powiatu powstaj ą tak że ścieki przemysłowe. Według danych GUS na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku odprowadzono 60 dam 3 ścieków przemysłowych, jest to o 68,8% mniej ni ż rok wcze śniej. Do kanalizacji odprowadzono 66,6% powstałych ścieków przemysłowych, a reszt ę odprowadzono bezpo średnio do wód lub ziemi. W tabeli poni żej przedstawiono zestawienie ilo ści odprowadzonych i oczyszczonych ścieków przemysłowych w latach 2010-2011.

Tabela 45 Ścieki przemysłowe wytworzone na terenie powiatu w latach 2010-2011 Parametry Jednostka 2010 rok 2011 rok Ścieki odprowadzone ogółem 192 60 Ścieki odprowadzone do sieci kanalizacyjnej 170 40 Ścieki odprowadzone bezpo średnio do wód lub do 22 20 ziemi dam 3 Ścieki odprowadzone bezpo średnio do wód lub do 22 20 ziemi wymagaj ące oczyszczania Ścieki oczyszczane razem 22 20 Ścieki oczyszczane biologicznie 22 20 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

W celu zapobiegania powstawania coraz wi ększej ilo ści ścieków i odprowadzania ich do wód lub do ziemi nale ży stosowa ć najlepsze dost ępne techniki w produkcji przemysłowej w celu ograniczenia ilo ści odprowadzanych ścieków bezpo średnio do odbiorników. Nale ży równie ż stosowa ć i promowa ć zamkni ęte obiegi wód, urz ądzenia podczyszczaj ące dzi ęki którym zostan ą zmniejszone ładunki zanieczyszcze ń w ściekach. Zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z pó źn. zm.) wprowadzaj ący ścieki do wód lub do ziemi zobowi ązani s ą zapewni ć ochron ę wód przed zanieczyszczeniem w szczególno ści przez budow ę i eksploatacj ę urz ądze ń słu żą cych tej ochronie, a tam gdzie jest to celowe, powtórne wykorzystanie oczyszczonych ścieków. Wybór miejsca i sposobu wykorzystania albo usuwania ścieków powinien minimalizowa ć negatywne oddziaływania na środowisko. Zakłady wprowadzaj ące ścieki do wód lub do ziemi mog ą zosta ć zobowi ązane do przeprowadzania pomiarów jako ści wód podziemnych jak i powierzchniowych powy żej i poni żej miejsca zrzutu ścieków. Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód i do ziemi wydaje starosta. Dlatego istotnym elementem ograniczaj ącym ilo ść wprowadzanych w ten sposób ścieków jest racjonalne wydawanie pozwole ń wodnoprawnych oraz dokonywanie przegl ądu ustale ń pozwole ń wodnoprawnych co najmniej raz na 4 lata, a w przypadku wyst ąpienia niezgodno ści z warunkami ustalonymi w pozwoleniu, starosta mo że cofn ąć lub ograniczy ć pozwolenie wodnoprawne.

W latach 2011-2012 Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie wydało 13 pozwole ń wodnoprawnych na szczególne korzystnie z wód, które zostały zestawione w poni ższej tabeli.

Tabela 46 Pozwolenia wodnoprawne wydane przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w latach 2011-2012 Maksymalny Data roczny zrzut Lp. Podmiot Cel obowi ązywania ścieków 3 pozwolenia [m /rok] 1. AS 24 Polska Sp. z o.o. Odprowadzanie podczyszczonych 2 114,56 30 kwietnia 2022 r. z siedzib ą w Warszawie wód opadowych i roztopowych z Al. Jana Pawła II 80/12A terenu stacji paliw, działka nr 319/14 i

88

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 89 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Maksymalny Data roczny zrzut Lp. Podmiot Cel obowi ązywania ścieków 3 pozwolenia [m /rok] 319/15 w Torzymiu do ziemi, działka nr 319/20 (naturalne zagł ębienie terenu). 2. Gmina Torzym, ul Odprowadzanie wód opadowych i 8 923,2 30 wrze śnia 2022 r. Polskiego 32, 6. Wojska roztopowych z drogi wojewódzkiej nr 6-235 Torzym 138 oraz drogi gminnej ul. Ł ąkowa w miejscowo ści Torzym do rowu zlokalizowanego na działce nr 159/1, obr ęb Torzym. 3. Mariusz Henryk Siarka, Odprowadzanie wód opadowych i 95,58 22 wrze śnia 2021 r. ul. Jana Paska 18A, 69- roztopowych z terenu placu i parkingu 200 Sul ęcin przy projektowanej okr ęgowej stacji kontroli pojazdów działka nr 210/2, obr ęb 44 Ostrów do rowu zlokalizowanego na terenie działki nr 210/3, obr ęb 44 Ostrów, gmina Sul ęcin. 4. Zakład Przetwórstwa Odprowadzanie podczyszczonych 3 646,0 07 listopada 2021 r. Mi ęsnego Krzysztof wód opadowych i roztopowych z Sobieraj, ul. Gorzowska terenu projektowanego Zakładu 19, 66-435 Krzeszyce Przetwórstwa Mi ęsnego zlokalizowanego na działce nr 611/3, obr ęb Krzeszyce do zbiornika ziemnego 5. Przedsi ębiorstwo Odprowadzanie podczyszczonych 1 407,6 22 lutego 2022 r. Komunikacji wód opadowych i roztopowych do Samochodowej w ziemi (studnie chłonne), z terenu Gorzowie Wlkp. Sp. z projektowanej bazy transportowej o.o., wraz z zapleczem technicznym, ul. Podmiejska 20, 66- administracyjno-socjalnym i stacj ą 400 Gorzów Wlkp kontroli pojazdów na działce nr 383/9, obr ęb 48 Sul ęcin. 6. Shell Polska Sp. z o.o., Odprowadzanie wód opadowych i 1 662,84 31 sierpnia 2022 r. ul. Bitwy Warszawskiej roztopowych z terenu stacji paliw 1920 r. 7a, 02-366 płynnych Shell Polska w miejscowo ści Warszawa Kolonia Por ęby 1, gmina Torzym do ziemi (działka nr 56/16, obr ęb Torzym), za po średnictwem studni chłonnej wraz z drena żem rozs ączaj ącym. 7. Zakład Przemysłu Odprowadzanie wspólnym kanałem 7,28 31 sierpnia 2022 r. Chemicznego deszczowym, za po średnictwem rowu Spółdzielnia Pracy melioracji wodnej szczegółowej R-G5 ( „GUMOPLAST” w działka nr 20/1, obr ęb 46 Sul ęcin), do Sul ęcinie, rzeki Postomii w km 28+310, ul. Magazynowa 1 oczyszczonych ścieków ( wód z myjni pojazdów samochodowych, wód opadowych i roztopowych oraz wód popłucznych z czyszczenia filtrów od żelaziaczy) z cz ęś ci uzbrojonego terenu Zakładów. 8. Lafarge Kruszywa i Odprowadzanie wód opadowych i 1 249 19 kwietnia 2021r. Beton Sp. z o.o. roztopowych do gruntu, z terenu Wi śniowy Business Park zakładu produkcji betonu ul. Ił żecka 24, budynek zlokalizowanego na działce nr 9/104, F, 02 – 135 Warszawa obr ęb Boczów, gmina Torzym. 9. Zakład Gospodarki Odprowadzanie do ziemi ( rowu 109 500 31 sierpnia 2022 r. Komunalnej i melioracji szczegółowej R-A14 w km Mieszkaniowej w 0,05, działka nr 13/22, obr ęb Boczów) Torzymiu, ul. oczyszczonych ścieków komunalnych, Świebodzi ńska 12, 66- pochodz ących z gminnej oczyszczalni 235 Torzym ścieków w Boczowie (1935 RLM)

89

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 90 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Maksymalny Data roczny zrzut Lp. Podmiot Cel obowi ązywania ścieków 3 pozwolenia [m /rok] 10. Zakład Wodoci ągów i Odprowadzanie wylotem brzegowym 680 760 22 maja 2022 r. Kanalizacji Miasta i na działce nr 328, obr ęb Żubrów do Gminy Sul ęcin, ul. rzeki Postomii w km 26+220 jej biegu, Daszy ńskiego 58, oczyszczonych ścieków komunalnych 69-200 Sul ęcin z mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Sul ęcinie (10283 RLM) 11. Generalna Dyrekcja Dróg Odprowadzanie podczyszczonych zlewnia nr 1 - 16 marca 2022 r. Krajowych i Autostrad wód opadowych i roztopowych z drogi 9 401, Oddział w Zielonej krajowej nr 22 w Krzeszycach do rzeki zlewnia nr 2 - Górze, Postomii w km 0+825, za pomoc ą 16 720 ul. Boh. Westerplatte 31, dwóch wylotów zlokalizowanych po 65-950 Zielona Góra obu brzegach rzeki. 12. Generalna Dyrekcja Dróg Odprowadzanie podczyszczonych Zlewnia nr 1 - 04 kwietnia 2022 r. Krajowych i Autostrad wód opadowych i roztopowych z drogi 7 011, Oddział w Zielonej krajowej nr 22 w Sło ńsku do rzeki Zlewnia nr 2 - Górze, Ośnianki w km 2+125, za pomoc ą 3 090 ul. Boh. Westerplatte 31, dwóch wylotów zlokalizowanych po 65-950 Zielona Góra obu brzegach rzeki. 13. Zakład Gospodarki Odprowadzanie do ziemi (działka nr 1 428 31 grudnia 2022 r. Wodno-Ściekowej w 842/3, obr ęb Sło ńsk) oczyszczonych Sło ńsku, ul. 3-go Lutego ścieków technologicznych (wody 47, 66-436 Sło ńsk popłuczne), pochodz ących ze stacji uzdatniania wody, zlokalizowanej na działce nr 842/2 w Sło ńsku, gmina Sul ęcin. Źródło: Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie.

5.2.2. Zasoby wodne Wody powierzchniowe Grunty pod wodami zajmuj ą 2 116 ha, tj. 1,8% powierzchni Powiatu Sul ęci ńskiego. System hydrograficzny składa si ę z systemu rzecznego i systemu wód stoj ących. Wi ększa cz ęść powiatu poło żona jest w rejonie wodnym Warty, a pozostała część w rejonie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

Do głównych cieków powierzchniowych wyst ępuj ących na terenie powiatu nale żą : • Rzeka Warta – jest najwi ększ ą rzek ą Powiatu Sul ęci ńskiego, na który przypada cz ęść dolnego i przyuj ściowego fragmentu jej biegu. Środek nurtu wyznacza północn ą granic ę powiatu od wysoko ści osady Ł ąków na wschodzie do punktu na rzece odległego o 800 m w gór ę od mostu drogowego w Kostrzynie nad Odr ą i 3,7 km od jej uj ścia do Odry. Tak wi ęc do powiatu sul ęci ńskiego nale ży lewy brzeg Warty. Nie jest to jednak granica ci ągła, bowiem na odcinku od wysoko ści północno – zachodnich zabudowa ń wsi Studzionka do miejsca le żą cego na przedłu żeniu drogi biegn ącej w kierunku Warty z osady Czaplin, całe jej koryto wchodzi w skład powiatu gorzowskiego. W zwi ązku z tym stanem rzeczy długo ść całkowita rzeki w granicach Powiatu Sul ęci ńskiego wynosi 20,3 km. Do Warty uchodz ą bezpo średnio, b ądź po średnio niemal wszystkie rzeki powiatu sul ęci ńskiego. Jedynie Ilanka i Pliszka s ą prawobrze żnymi dopływami Odry. Rzeka jest uregulowana, żeglowna, a jej doliny nie przegradza żadne pi ętrzenie. Przy normalnych stanach wody ma ona średni ą szeroko ść 90 m, a przeci ętna gł ęboko ść w korycie przy tzw. wodzie regulacyjnej wynosi ok. 2,4 m, chocia ż zdarzaj ą si ę lokalne Gł ęboczki nawet 3-4 m. • Rzeka Lubniewka (Lubna, Lubnia) - z hydrologicznego punktu widzenia za jej pocz ątek nale ży przyj ąć źródła Czerwonego Potoku – strumienia spływaj ącego do kra ńca południowo – zachodniego malowniczego jeziora Lubniewsko w pobliżu Lubniewic. Tak zdefiniowana rzeka ma 34,9 km długo ści i w cało ści płynie przez teren Powiatu Sul ęci ńskiego. Lubniewka

90

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 91 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

przepływa przez 4 akweny (jezioro Lubniewsko, Lubi ąż , Krajnik i Janie), a sum ę jeziorowych odcinków nale ży okre śli ć na ok. 8 km, tj. niemal jedn ą czwart ą jej całkowitej długo ści. Rzeka ko ńczy swój bieg wpływaj ąc jako rów melioracyjny poni żej Kołczyna do górnej cz ęś ci Kanału Postomskiego, zwanego tutaj Kanałem Bema, w jego lewym brzegu. • Kanał Postomski - bierze pocz ątek z jeziora Glinik w powiecie gorzowskim w pobli żu północno – wschodnich granic Powiatu Sul ęci ńskiego i uchodzi do Warty pod Kostrzynem nad Odr ą. Tak okre ślony ciek ma długo ść całkowit ą 60,9 km, w tym 44,4 km na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Jest on głównym ciekiem lewostronnego przywala Warty w jej uj ściowym odcinku, i powstał w wyniku prac melioracyjnych prowadzonych w tej dolinie pocz ąwszy od XVIII wieku. Kanał Postomski wpływa na teren powiatu na północny – zachód od wsi Płonica i nazywany jest tu Kanałem Bema. • Rzeka Postomia – bierze swój pocz ątek ze wzgórz koło Trzemeszna Lubuskiego poło żonego na wschód od Sul ęcina. Jako niewielka, uregulowana struga płynie tu w śród pól, a nast ępnie lasów w kierunku zachodnim do W ędrzyna. Jako rów pokonuje nieczynn ą dla ruchu pasa żerskiego lini ę kolejow ą z Mi ędzyrzecza do Rzepina, a nast ępnie drog ę wojewódzk ą nr 137. Tutaj przyjmuje krótki odpływ z pobliskiego jeziora Postomsko. Do niedawna wypływ z tego akwenu uwa żano za pocz ątek Postomi. Rzeka ko ńczy swój bieg w Krzeszycach przy uj ściu do Kanału Postomskiego i ma długo ść całkowit ą 43 ,6 km, płyn ąc w cało ści w obr ębie Powiatu Sul ęci ńskiego. Rzeka bardzo silnie meandruje, cz ęsto podmywaj ąc brzegi i powoduj ąc powstawanie stromych osuwisk. W wielu miejscach mo żna zauwa żyć fragmenty starych, odciętych zakoli. Miejscowo ści le żą ce nad Postomi ą: W ędrzyn, Ostrów, Sul ęcin, Krzeszyce, Lemierzyce, Sło ńsk. • Rzeka Ilanka - jest prawobrze żnym dopływem Odry, do której uchodzi w okolicy Rybocic w jej 184,7 km. Całkowita długo ść strugi wynosi 57,9 km, a swój pocz ątek bierze ze szczytowego fragmentu rynny glacjalnej zaj ętego przez dwa poł ączone ze sob ą małe, płytkie jeziora Trawno i Trawienko. • Rzeka Bobrowa Struga –prawobrze żny dopływem Ilanki. • Rzeka Pliszka – to prawostronny dopływ Odry, do której uchodzi w 196,8 km jej biegu w pobli żu wsi Urad. Długo ść całkowita strugi wynosi 67,9 km, a w granicach powiatu – 32,6 km. Rzeka wypływa obecnie z jeziora Malcz Południowy, a do niedawna czyniła to z poło żonego powy żej jeziora Malcz Północny. Ciek w swoim biegu wyznaczać granic ę pomi ędzy powiatem sul ęci ńskim, a świebodzi ńskim. • Rzeka Moskawa – prawobrze żny dopływ Pliszki. W rejonie G ądkowa Wielkiego ciek zasila stawy rybne. • Rzeka Łęcza (O śnianka, Lenka, Ł ącza) – jest lewostronnym dopływem Kanału Postomskiego, do którego wpływa w Sło ńsku w jego 14,6 km biegu. Długo ść całkowita rzeki wynosi 23,9 km, w tym 12 ,5 km na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Spadek średni koryta cieku osi ąga a ż 2,4‰, co oznacza, że na odcinku 1 km ró żnica poziomów jego dna si ęga 2,4 m. Struga bierze pocz ątek ze wzgórz w okolicach wsi Grabno na południowy – wschód od Ośna Lubuskiego i kieruje si ę na północ.

Tabela 47 Wykaz cieków wodnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Jednostka administracyjna Rzeki Kanały Gmina Krzeszyce Warta, Marianowski, Przemysław - Malta, Postomia, Lemierzycki, Czartowski, Głuchowski, Lubniewka, Grodziski, Kr ępi ński, Op. Studzionka, Rudzianka, Torfowy, Op.Lemierzyce, Op. Kołczyn, Trzepielinka Środkowy, Muszkowiecki, Stró żnik, Postomski Gmina Lubniewice Lubniewka Lubniewicki, Jarnatowski Gmina Sło ńsk Warta, Postomski, Racza Struga, Marianowski, Łęcza, Lemierzycki, Głuchowski, Op.

91

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 92 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Jednostka administracyjna Rzeki Kanały Postomia Sło ńsk, Grodziski, Kr ępi ński, Jamno - Budzigniew, Lednik, Sumatra, Staroł ęcze, Rypidłów, Sumice, Stara Głusza, Budzigniewski, Torfowy, Op. Lemierzyce, Lemierzycko - Krzeszycki, Doprowadzalnik, Muszkowiecki, Kobowa, Zbiornik Gmina Sul ęcin Postomia, Młynówka, Ostrowski, Muszkowicki Jeziorna Gmina Torzym Ilanka, „A”. Kolonia Drzewce, „B” Kolonia Drzewce Pliszka, Bobrowa Struga, Moskawa Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyst ępuj ą tak że liczne jeziora. Jezior o powierzchni powy żej 1 ha jest obecnie 62. Ł ączna ich powierzchnia wynosi 1 342,6 ha.

Poni żej opisano wybrane najwa żniejsze i najwi ększe jeziora na terenie poszczególnych gmin. 51

Gmina Krzeszyce W gminie znajduj ą si ę 2 jeziora: • Jezioro Czajcze (Brzozowa, Rogi II) – jezioro położone w miejscowo ści Brzozowa o powierzchni 1,47 ha. • Jezioro Rudna – poło żone w okolicach miejscowo ści Rudna o powierzchni 4,29 ha. Na terenie gminy znajduj ą si ę równie ż Stawy Piaskorzno zlokalizowane w Krzeszycach.

Gmina Lubniewice • Jezioro Lubniewsko (Nako ńskie, Świerczowskie) - jest to jedno z najwi ększych jezior, poło żonych na terenie Powiatu sul ęci ńskiego. Jego powierzchnia to 240,4 ha, a gł ęboko ść maksymalna - 15,1 m. Znajduje si ę w środkowej cz ęś ci powiatu, pomi ędzy Sul ęcinem a Lubniewicami . Jezioro ze wszystkich stron otoczone jest wysokimi, stromymi wzgórzami morenowymi. Akwen ma kilka stałych i okresowych dopływów powierzchniowych. S ą to krótkie cieki spływaj ące ze skłonów otaczaj ących je wzgórz: Potok Glisno, Potok pod Grodziskiem, Strug ę Świerczowsk ą i Stawki, tak że Czerwony Potok. Rzeka Lubniewka stanowi jedyny odpływ jeziora. • Jezioro Lubi ąż (Lubniewice) – o powierzchni 130,5 ha i gł ęboko ści maksymalnej 12,8 m. Jest drugim pod wzgl ędem powierzchni jeziorem Powiatu Sul ęci ńskiego.Jjezioro poło żone na wschodnich obrze żach miasta Lubniewice. Jest jednym z trzech jezior grupy lubniewickiej. Akwen ma dobrze rozwini ętą lini ę brzegow ą, dwie wyspy, liczne zatoki i półwyspy. Jezioro Lubi ąż zasilaj ą dwa dopływy. Do w ąskiego kra ńca północno – zachodniego wpływa Kanał Jarnatowski. Drugim dopływem jest rzeka Lubniewka prowadz ąca swe wody z pobliskiego jeziora Lubniewsko. Jezioro Lubi ąż jest najintensywniej pod wzgl ędem rekreacyjnym zagospodarowanym zbiornikiem ziemi sul ęci ńskiej. • Jezioro Krajnik (Trzciniec) - o powierzchni 38,8 ha i gł ęboko ści maksymalnej 35,2 m. Jest to pierwsze jezioro z grupy tzw. „jezior lubniewickich”, do której ponadto nale żą głównie j. Lubniewsko i j. Lubi ąż . Do północno – zachodnich brzegów zbiornika przylegaj ą zabudowania Lubniewic. Jest to drugie pod wzgl ędem gł ęboko ści jezioro na terenie powiatu. Głównym dopływem jeziora jest rzeka Lubniewka (Lubna). Zbiornik zasilaj ą dodatkowo 4 krótkie rowy. Rzeka Lubniewka stanowi tak że jedyny odpływ z jeziora.

51 "Mi ędzy Wart ą a Pliszk ą czyli w ędkowanie na wodach powiatu sul ęci ńskiego"

92

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 93 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Jezioro Jarnatowskie (Miechowskie) – o powierzchni 31,4 ha i gł ęboko ści maksymalnej 3,6 m. Leży 5 km w linii prostej na północny zachód od Lubniewic i 1 km na północ od wsi Jarnatów. Zbiornik posiada tylko jeden dopływ. Jest to rów melioracyjny odwadniaj ący kompleks zdegradowanych ł ąk na południowy – zachód od jeziora. Niestety w ostatnich latach przepływy cz ęsto zupełnie w nim ustaj ą. Tak że jedyny odpływ z jeziora obecnie nie funkcjonuje. • Jezioro Krzywe Du że – o powierzchni 14,4 ha i gł ęboko ści maksymalnej 4,7 m. Znajduje si ę obecnie w odległo ści niespełna 1 km na północny zachód od zachodniego kra ńca jeziora Lubi ąż . Dawniej jezioro Krzywe i Lubi ąż stanowiły jedn ą cało ść . Jezioro pozbawione jest dopływów, a poziom lustra wody podtrzymywany jest dzi ęki wodom podziemnym. Jedyny odpływ znajduje si ę w wydłu żonej, południowej zatoce zbiornika. Płynie on dalej środkiem zmeliorowanej doliny i nosi nazw ę Kanału Jarnatowskiego. • Jezioro Janowiec – nale żą ce do najpi ękniejszych akwenów wodnych tych okolic. Obecna powierzchnia lustra wody stanowi 50% stanu pierwotnego; pozostała cz ęść pokryta jest ko żuchem ro ślin torfowiskowych.

Gmina Sło ńsk • Jezioro Radachowskie – o powierzchni 65,7 ha i gł ęboko ści maksymalnej 6,6 m. Linia brzegowa charakteryzuje si ę du żym urozmaiceniem, czego dowodem jest obecno ść licznych zatok i półwyspów. Jezioro posiada tak że jedn ą niewielk ą wysepk ę. Jezioro posiada dwa krótkie, funkcjonuj ące głównie okresowo, dopływy. Zbiornik ma równie ż kontakt z wodono śnymi warstwami podziemnymi, o czym świadczy wielko ść odpływu opuszczaj ącego jezioro w jego północnym kra ńcu. Jest on krótkim, lewostronnym dopływem Ł ęczy. • Jezioro Gł ęboczek (Gł ębokie) – poło żone w okolicach Sło ńska o powierzchni 7,66 ha. • Jezioro Gł ęboczek Mały - poło żone w okolicach Sło ńska o powierzchni 1,99 ha.

Gmina Sul ęcin • Jezioro Buszenko – powierzchnia jeziora wynosi 27,9 ha, jego maksymalna gł ęboko ść to 20,0 m. Jezioro poło żone na terenie Łagowskiego Parki Krajobrazowego, na terenie Poligonu Wędrzyn. Jest najwy żej poło żonym jeziorem w województwie lubuskim, lustro wody znajduje si ę na rz ędnej 129,5 m npm. Akwen nie posiada dopływów i jest zasilany głównie wodami podziemnymi. Odpływem jest Jeziorna, która bierze tutaj swój pocz ątek. • Jezioro Buszno – o powierzchni 51,4 ha i gł ęboko ści maksymalnej 36 m. Jest bardzo podobne do Jeziora Buszenko, dzieli je jedynie przesmyk o szeroko ści 250 m. Jest to najgł ębsze jezioro Powiatu Sul ęci ńskiego. Rzeka Jeziorna jest jedynym dopływem i odpływem jeziora • Jezioro Ostrowicko (Głuche Wielkie) – o powierzchni 48,2 ha i gł ęboko ści maksymalnej 12 m. Akwen posiada bardzo nieregularny kształt przypominaj ący owal z trzema wi ększymi zatokami. Na jeziorze znajduje si ę jedna wyspa. Jezioro nie ma żadnych dopływów ani odpływów. • Jezioro Ostrowskie – o powierzchni 9,3 ha i gł ęboko ści maksymalnej 4,6 m. Le ży na północ od wsi Ostrów. Jezioro nie posiada obecnie żadnego dopływu, a mimo to wi ększe lub mniejsze ilo ści wody stale opuszczaj ą jego mis ę w kra ńcu południowo – wschodnim. Wskazuje to dobitnie na kontakt z wodami podziemnymi. Odpływ z jeziora jest krótkim, lewostronnym dopływem pobliskiej Postomi.

Gmina Torzym • Jezioro G ądkowskie Du że (Wielicko, Wielkie) – o powierzchni 99,5 ha i gł ęboko ści maksymalnej 3,5 m. Jezioro le ży w dolno-środkowym biegu rzeki Pliszki. Z hydrograficznego punktu widzenia jest wła ściwie, płytkim zbiornikiem zaporowym w dolinie Pliszki po wybudowaniu na niej budowli pi ętrz ącej. Rzeka Pliszka stanowi jedyny odpływ i główny dopływ akwenu. Ponadto uchodz ą do niego 4 śródle śne rowy. W środkowej cz ęś ci północnego brzegu głównego basenu wpływa tak że struga Ł ękosza

93

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 94 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Jezioro Karasienko (Ciemne, Karasienko) – o powierzchni lustra wody 19,8 ha i gł ęboko ści maksymalnej 4,1 m. Akwen posiada tylko jeden powierzchniowy dopływ. Jest to ciek wpływaj ący do zachodniego kra ńca jeziora. Niegdy ś nadmiar wody z jeziora opuszczał go w kra ńcu wschodnim, w kierunku J. Wilczego • Jezioro Lubi ńskie – o powierzchni 23,2 ha i gł ęboko ści maksymalnej 21,5 m. znajduje si ę w odległo ści 1 km na północ od wsi Lubin i 1,5 km na południowy– zachód od Boczowa. Jezioro nie posiada żadnych powierzchniowych dopływów, zasilaj ą go wi ęc głównie wody podziemne rynny oraz spływy z opadów i roztopów z jej kraw ędzi. • Jezioro Malcz Południowy (Malcz Mały, Malcz II) – o powierzchni 36,2 ha i gł ęboko ści maksymalnej 8,3 m. Jest pierwszym jeziorem z grupy tzw. jezior poligonowych le żą cych w obr ębie Poligonu W ędrzyn. Do cz ęś ci północnej uchodzi zaro śni ęty i zabagniony jedyny dopływ akwenu - odpływ z j. Malcz Du ży. z jeziora uchodzi jedyny odpływ – rzeka Pliszka. • Jezioro Malcz Północny (Malcz Du ży, Malcz I) – o powierzchni 62,3 ha i gł ęboko ści maksymalnej 8,7 m. Le ży na terenie Poligonu W ędrzyn. Zbiornik składa si ę z dwóch basenów - zachodniego i wschodniego. Jezioro nie ma dopływów i jest zasilane wodami podziemnymi. • Jezioro Kr ęcko (Krzywe, Garbackie) – o powierzchni 54,8 m i głęboko ści maksymalnej 13,2 m. Południowy kraniec akwenu s ąsiaduje z zabudowaniami wsi Garbicz. Linia brzegowa akwenu jest bardzo rozwini ęta, pełno tu półwyspów i ró żnej wielko ści zatok. Akwen nie ma żadnych dopływów i odpływów powierzchniowych. • Jezioro Garbicz (Wielicko, Wielkie) – o powierzchni 39,8 ha i maksymalnej gł ęboko ści 21,7 m. Jezioro przylega do południowej cz ęś ci wsi Garbicz. Obecnie nie posiada żadnego wi ększego dopływu, uchodzi do niego jedynie krótki rów. Zbiornik nie ma tak że żadnego odpływu. Jest czwartym pod wzgl ędem gł ęboko ści akwenem powiatu. • Jezioro Ratno (G ądkowskie Małe) – o powierzchni 44,7 ha i gł ęboko ści maksymalnej 2,1 m. Jezioro na trasie Pliszki w jej środkowym biegu. Jezioro jest w fazie daleko posuni ętego zaniku. • Jezioro Rzepinko (Boczowskie) – o powierzchni 14 ha i gł ęboko ści maksymalnej 3,7 m. Jezioro le ży na południowo – wschodnim skraju wsi Boczów. Z jeziora wypływa rzeka Rzepia, która bierze tu swój pocz ątek. Rzepia jest bezpo średnim, lewobrze żnym dopływem Ilanki. Jezioro nie posiada obecnie żadnego dopływu powierzchniowego, jest zasilane głównie wodami podziemnymi.

W tabeli poni żej przedstawiono wykaz jezior w poszczególnych gminach powiatu, których powierzchnia jest wi ększa ni ż 1 ha.

Tabela 48 Wykaz jezior Powiatu Sul ęci ńskiego o powierzchni powy żej 1 ha Powierzchnia lustra wody Lokalizacja Nazwa jeziora [ha] [miejscowo ść , kierunek] Gmina Krzeszyce Czajcze 1,5 Brzozowa SE Rudna 4,3 Rudna Gmina Lubniewice Rogi 3,2 Rogi Lubi ąż 130,5 Lubniewice bez nazwy 2,6 Świerczów NE Janie 10,4 Lubniewice N Jarnatowskie 31,4 Jarnatów N Karpnik 2,8 Trzci ńce W Krzywe Du że 14,4 Trzci ńce W Oko 2,9 Lubniewice Krajnik 38,8 Lubniewice

94

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 95 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Powierzchnia lustra wody Lokalizacja Nazwa jeziora [ha] [miejscowo ść , kierunek] Lubniewsko 241 Świerczów Gmina Sło ńsk Świerczów 2,1 Ownice S Radachowskie 65,7 Ownice SW Gł ęboczek 7,7 Sło ńsk SE Gł ęboczek Mały 2,0 Sło ńsk SE Gmina Sul ęcin Rychlickie 3,7 Rychlik N Postomsko 12 Wędrzyn Zimne 1,2 Miechów W bez nazwy 1,1 Wielowie ś NE bez nazwy 1,5 Jemiołów NE bez nazwy 4,5 Jemiołów NW Buszenko 27,8 Długoszynek W Buszno 51,4 Długoszynek W bez nazwy 1,2 Jemiołów W bez nazwy 6 Jemiołów W Kopaniec 14,6 Walewice NE bez nazwy 1,5 Małuszów E Długie 7,2 Małuszów E Trzcienno 10,1 Małuszów E bez nazwy 3,2 Małuszów SE Męcko Du że 40,9 Małuszów NE Ostrowicko 48,2 Małuszów NE bez nazwy 2,9 Małuszów NE bez nazwy 3,2 Tursk E Sandacznik 13,6 Tursk SE Pierwsze 19,3 Tursk SE Ostrowskie 9,3 Ostrów S Kolejowe I 2 Długoszyn NE Kolejowe II 3,5 Żubrów NW Kolejowe III 1,8 Miechów SW Gmina Torzym Męcko Małe 9,2 Walewice NE Malcz Płn. 62,3 Walewice E Malcz Płd. 36,2 Walewice Kr ęcko 54,8 Garbicz N Tarcholin 6,7 Debrznica SE Czerwone 3,6 Debrznica SW bez nazwy 5,6 Bielice NW Pniów 8,8 Pniów NE Piaskowe 2,5 Lubin NW Lubi ńskie 23,2 Lubin N Rzepinko 14 Boczów S Garbicz 39,8 Garbicz SE Pniewy 5,4 Garbicz SE Karasienko 19,8 Torzym SW Wilcze 27,7 Torzym SW Dzikie 4,9 Torzym S

95

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 96 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Powierzchnia lustra wody Lokalizacja Nazwa jeziora [ha] [miejscowo ść , kierunek] Trawno 7,1 Torzym SE Trawienko 1,6 Torzym SE Ilno 12,2 Torzym Ratno 44,7 Debrznica SW Gądkowskie D. 99,5 Gądków W. SW Źródło: "Mi ędzy Wart ą a Pliszk ą czyli w ędkowanie na wodach powiatu sul ęci ńskiego".

Wody podziemne Wody podziemne s ą podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszka ńców województwa lubuskiego w wod ę przeznaczon ą do spo życia. Zasobno ść w wody podziemne na terenie województwa jest dobra w cz ęś ci północnej i średnia w cz ęś ci południowej. Wody podziemne zaliczaj ą si ę głównie do regionu Środkowopolskiego, tylko obszar południowo – wschodni nale ży do regionu Przedsudeckiego. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych województwa stanowi ą około 4,8% zasobów całego kraju i jest jedn ą z najlepszych w kraju. Wynika to przede wszystkim z wyst ępowania znacznej liczby struktur i zbiorników wodono śnych, głównie w utworach czwartorz ędowych. Utwory takie charakteryzuje płytkie poło żenie o stosunkowo słabej izolacji od powierzchni terenu, a wi ęc o dobrym zasilaniu i szybkim przepływie. Niestety wody te ze wzgl ędu na swój charakter wymagaj ą szczególnej ochrony przed zanieczyszczeniem. Zasoby wód tego pi ętra stanowi ą 93% cało ści (14 GZWP), pozostał ą cz ęść stanowi ą praktycznie wody w utworach trzeciorz ędu (2 GZWP). Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wszystkich GZWP na tym terenie ocenia si ę na 1 252 tys. m 3/d (52 200 m 3/h). Wykorzystanie wód podziemnych kształtuje si ę na poziomie 5% ogólnej wielko ści zasobów województwa. Ze względu na stosunkowo słab ą izolacj ę a ż 80% powierzchni wszystkich lubuskich GZWP wymaga ochrony.

Rysunek 10 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych ( źródło: www.psh.gov.pl)

Główne zbiorniki wód podziemnych s ą to zbiorniki wód podziemnych przeznaczone przede wszystkim do zabezpieczenia rezerw wody o wysokiej jako ści do wykorzystania w przyszło ści. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego poło żone s ą dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych:

96

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 97 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• GZWP nr 144 Dolina Kopalna Wielkopolski – są to utwory czwartorz ędu w dolinach kopalnych, szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynosz ą 394 298,4 m³/d, a średnia gł ęboko ść uj ęć to ok. 46 m. • GZWP nr 148 Sandr Rzeki Pliszki – to utwory czwartorz ędu w sandrach, o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych wynosz ących 174 528,0 m³/d i średniej gł ęboko ści uj ęć – 37 m. 52

Z uwagi na du że znaczenie wód podziemnych przedmiotowych zbiorników, stanowi ących główne źródło zaopatrzenia w wod ę przeznaczon ą do spo życia ludno ści oraz w celu zapewnienia odpowiedniej jej jako ści, niezb ędne jest ciągłe podejmowanie działa ń zapewniaj ących ich ochron ę. W pierwszej kolejno ści powinny one obejmowa ć wła ściwe planowanie przestrzenne uwzgl ędniaj ące lokalizacj ę GZWP oraz ustanowionych dla nich obszarów ochronnych, tak aby zapobiec lokalizacji obiektów mog ących negatywnie wpływa ć na jako ść wód.

5.2.3. Jako ść wód Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) okre śla zasady gospodarowania wod ą w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej. Na jej podstawie wszystkie kraje członkowskie zobowi ązane są do osi ągni ęcia do ko ńca roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych. Transpozycji przepisów RDW do prawodawstwa polskiego dokonano przede wszystkim poprzez ustaw ę Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z pó źn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze. Ustawa ta stanowi podstaw ę prawn ą i merytoryczn ą do realizacji Pa ństwowego Monitoringu Środowiska w zakresie badania wód powierzchniowych.

Do głównych czynników, które negatywnie wpływaj ą na środowisko wodne, zaliczamy: • źródła punktowe – ścieki odprowadzane w zorganizowany sposób systemami kanalizacyjnymi, pochodz ące głównie z zakładów przemysłowych i z aglomeracji miejskich, • zanieczyszczenia obszarowe – zanieczyszczenia spłukiwane opadami atmosferycznymi z terenów zurbanizowanych, nieposiadaj ących systemów kanalizacyjnych oraz z obszarów rolnych i le śnych, • zanieczyszczenia liniowe – zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego, wytwarzane przez środki transportu i spłukiwane z powierzchni dróg lub torfowisk oraz pochodz ące z ruroci ągów, gazoci ągów, kanałów ściekowych, osadowych.

Stan czysto ści wód okre śla si ę na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych częś ci wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Rozporz ądzenie wymaga dokonania oceny stanu ekologicznego, stanu chemicznego i stanu jako ści jednolitych cz ęś ci wód. W zał ącznikach od 1 do 5 i 8 rozporz ądzenia zamieszczono warto ści graniczne dla poszczególnych klas. Warto ści z zał ączników od 1 do 4 zró żnicowane s ą w zale żno ści od kategorii wód i typów jednolitych cz ęś ci wód. WW. rozporz ądzeniu zdefiniowanych jest 5 klas stanu ekologicznego: • klasa I – stan bardzo dobry – dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, • klasa II – stan dobry – gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalno ści ą człowieka s ą niewielkie, • klasa III – stan umiarkowany – obejmuj ący wody przekształcone w średnim stopniu, • klasa IV – stan słaby – wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki ro ślin i zwierz ąt znacznie ró żni ą si ę od tych, które zwykle towarzysz ą danemu typowi jednolitej cz ęś ci wód, • klasa V – stan zły – wody o powa żnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie wyst ępuj ą typowe dla danego rodzaju wód gatunki.

52 Dane z RZGW w Poznaniu, pismo nr ZZH-533/388/1234/13/kpj z dn. 20.06.2013r.

97

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 98 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zgodnie z rozporz ądzeniem w przypadku, gdy stan elementu biologicznego jako ści wód jest umiarkowany (III klasa), słaby (IV klasa) lub zły (V klasa), wówczas nadaje si ę taki sam stan ekologiczny wód. Natomiast, gdy stan wska źnika biologicznego jako ści wód jest bardzo dobry (I klasa) lub dobry (II klasa) w ocenie stanu ekologicznego nale ży uwzgl ędni ć równie ż stan wska źników fizykochemicznych oraz wska źników substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych. W przypadku wska źników fizykochemicznych rozporz ądzenie rozró żnia warto ści graniczne dla klasy I i II. Je śli wyniki bada ń nie spełniaj ą kryteriów dla klasy II - jako ść wód ocenia si ę jako „poniżej stanu dobrego”. Dla substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych przyj ęto warto ści graniczne chemicznych wska źników jako ści wód. Do oceny stanu wód na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wykorzystał wyniki monitoringu prowadzonego w 2010 roku, zgodnie z Wojewódzkim Programem Monitoringu Środowiska na lata 2010-2012.

Jeziora Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2010 roku badaniami obj ęto jedynie jezioro Buszno poło żone w Gminie Sul ęcin. Badanie było wykonane w ramach monitoringu operacyjnego, w zwi ązku z czym nie badano substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych, na podstawie których mo żna oceni ć stan chemiczny wód, a tym samym dokona ć oceny jednolitej cz ęś ci wód. Dokonano jedynie oceny stanu ekologicznego na podstawie wyników bada ń elementów biologicznych i fizykochemicznych.

Tabela 49 Wst ępna ocena stanu ekologicznego Jeziora Buszno Nasycenie Azot Fosfor Chlorofil Przewodno ść hypolimnionu Widzialno ść Fitobe Ocena stanu Jezioro całk. całk. „a” tlenem ntos ekolog. µS/cm % m mgN/l mgP/l µg/l Buszno 318 3,0 4,0 0,55 0,059 1,3 dobry Bardzo dobry Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

Podstaw ą oceny stanu ekologicznego były średnie dla jeziora warto ści wska źników biologicznych, takich jak fitoplankton (multimetriks fitolanktonowy i chlorofil „a”). Przy ocenie uwzgl ędniono równie ż cechy abiotyczne jeziora, tj.: przezroczysto ść wód, zawarto ść tlenu, przewodno ść elektrolityczn ą oraz zwi ązki biogenne (azot ogólny i fosfor ogólny), które są elementami wspomagaj ącymi przy okre śleniu stanu ekologicznego. Wst ępna ocena wykazała, że stan ekologiczny Jeziora Buszno jest bardzo dobry.

Rzeki Rzeki na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego były badane w 2009 roku. Stan ekologiczny rzek na terenie powiatu oceniono jedynie na podstawie wyników bada ń elementów biologicznych i fizykochemicznych. Poniewa ż rzeki te były badane w ramach monitoringu operacyjnego nie badano substancji szczególnie szkodliwych, na podstawie których mo żna oceni ć stan chemiczny wód. Ponadto w ocenie stanu ekologicznego nie uwzgl ędniono oceny hydromorfologicznej z powodu braku opracowanych metodyk. W przypadku rzek rozporz ądzenie rozró żnia warto ści graniczne dla klasy I i II. Je śli wyniki bada ń nie spełniaj ą kryteriów dla klasy II - jako ść wód ocenia si ę jako „poni żej stanu dobrego”.

W 2009 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim) przebadał nast ępuj ące rzeki: Kanał Postomski, Ł ęcza (O śnianka) i Postomia. Otrzymane wyniki przedstawiono w tabeli poni żej.

98

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 99 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 50 Ocena rzek na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badanych w 2009 roku Klasyfikacja wska źników i elementów jako ści wód Elementy fizykochemiczne Elementy biologiczne Klasa elementów fizykochemicznych Klasa Stan Zakwa Stanpotencjał / ekologiczny Warunki tlenowe Zasolenie Substancje biogenne fizyczny szenie Klasa elementów biologicznych Klasa Makrofity (makrofitowy indeks (makrofitowy Makrofity Fitoplankton – „a”chlorofil Fitoplankton Substancjerozpuszczone Fitobentos (wska Fitobentos Przewodno Tlen rozpuszczony Tlen

Nazwa punktu Temperatura[°C] okrzemkowy IO) okrzemkowy Azot azotanowy Azot Azot amonowy Azot Azot Kjeldahla Kjeldahla Azot Fosfor ogólny ogólny Fosfor

Nazwa rzeki pomiarowo- ogólny Azot Odczyn pH Odczyn

kontrolnego rzeczny) OWO BZT ść 5

w 20°C w 20°C ź nik

Kanał Poni żej Poni żej Poni żej Poni żej Umiarko Przyborów I II II I stanu II stanu I II I I stanu I I II stanu Postomski dobrego dobrego dobrego dobrego wany

Łęcza Poni żej Poni żej Umiarko Sło ńsk III I III I I I stanu I I I I II I I II stanu (O śnianka) dobrego dobrego wany

Poni żej Poni żej Poni żej Poni żej Umiarko Postomia Krzeszyce III III I I II stanu I I I I stanu I I stanu stanu dobrego dobrego dobrego dobrego wany Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

W Kanale Postomskim elementy biologiczne zostały zaliczone do II klasy (stan dobry), wpływ na to miały makrolity. W przypadku rzeki Ł ęcza i Postomia elementy biologiczne zaklasyfikowano do III klasy (stan umiarkowany), o czym zdecydował w rzece Ł ęcza fitobenstos, a w Postomi makrolity. Elementy fizykochemiczne we wszystkich badanych rzekach oceniono poni żej stanu dobrego. Ogólnie stan ekologiczny rzek w 2009 roku oceniono jako umiarkowany.

99

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 100 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Eutrofizacja wód W 2011 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonał oceny stopnia eutrofizacji wód w latach 2008-2010. O stopniu eutrofizacji decydowały elementy biologiczne (chlorofil „a”, fitobentos – wska źnik okrzemkowy) oraz elementy fizykochemiczne (BZT , OWO, azot amonowy, azot Kjeldahla, 5 azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny i fosforany). Przekroczenie warto ści granicznej (ustalonej w rozporz ądzeniu w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych częś ci wód powierzchniowych ) jednego spo śród ww. wska źników decydowało o tym, i ż wody w danym punkcie pomiarowym zostały uznane za eutroficzne.

Tabela 51 Ocena eutrofizacji wód w latach 2008-2010 Nazwa Przekroczenia Rzeka/jezioro Km Wody eutroficzne stanowiska wska źników Wska źnik okrzemkowy, Łęcza (O śnianka) Sło ńsk 1,0 Tak ogólny w ęgiel organiczny Wska źnik okrzemkowy, ogólny w ęgiel Postomia Krzeszyce 0,8 Tak organiczny, azot Kjeldahla, fosfor ogólny ogólny w ęgiel Kanał Postomski Przyborów 10,9 Tak organiczny, azot Kjeldahla, fosforany Kanał Postomski Kołczyn 40,7 Tak ogólny w ęgiel organiczny, fosforany Jezioro Buszno - - Nie - Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

Osady denne Badania osadów dennych rzek i jezior w Polsce, wykonywane w ramach programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska od 1990 roku, maj ą na celu obserwacj ę zawarto ści potencjalnie szkodliwych metali (arsen, bar, cynk, chrom, kadm, kobalt, miedź, nikiel, ołów, rt ęć , srebro, stront i wanad) oraz trwałych zanieczyszcze ń organicznych – wielopier ścieniowych w ęglowodorów aromatycznych (WWA), polichlorowanych bifenyli (PCB) i pestycydów chloroorganicznych – w osadach powstaj ących współcze śnie w rzekach i jeziorach, a tak że obserwacj ę ich zmian w czasie. Ocen ę formaln ą przeprowadzono na podstawie rozporz ądzenia Ministra Środowiska w sprawie rodzajów oraz st ęż eń substancji, które powoduj ą, że urobek jest zanieczyszczony. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2009 roku przebadano osady denne w Jeziorze Lubi ąż w Gminie Lubniewice. Wyniki wykazały, że w osadach wykryto 13 650 ppb WWA, w tym 982 ppb benzo(a)pirenu, oraz 71,1 ppb DDT i produktów rozkładu. W zwi ązku z tym osady zakwalifikowano jako zanieczyszczone. Pod wzgl ędem klasy geochemicznej uzyskano II klas ę (warto ści st ęż eń 10-20 razy wy ższe od tła geochemicznego), a pod wzgl ędem oceny biogeochemicznej uzyskano warto ści PEL tj. oznaczaj ące zawarto ść pierwiastka lub zwi ązku chemicznego, powy żej której toksyczny wpływ na organizmy jest często obserwowany.

Wody podziemne W latach 2009-2010 badania wód podziemnych w województwie lubuskim wykonał Pa ństwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badania zostały przeprowadzone w 2010 roku w 5 punktach pomiarowych. W 2010 roku badania jako ści wód podziemnych przeprowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego, realizowanego w celu uzupełnienia i sprawdzenia procedury oceny wpływu oddziaływa ń wynikaj ących z działalno ści człowieka oraz dokonania oceny długoterminowych zmian wynikaj ących zarówno z warunków naturalnych, jak równie ż oddziaływa ń wynikaj ących z działalno ści człowieka.

100

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 101 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Ocena jako ści wód podziemnych została wykonana w oparciu o Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Ocen ę klas jako ści wód podziemnych przeprowadzono dokonuj ąc porównania otrzymanych wyników z warto ściami dopuszczalnymi okre ślonymi w rozporz ądzeniu. Zgodnie z wy żej wymienionym rozporz ądzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pi ęć nast ępuj ących klas jako ści wód podziemnych: • klasa I – wody bardzo dobrej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą kształtowane wył ącznie w efekcie naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych i nie wskazuj ą na wpływ działalno ści człowieka, • klasa II – wody dobrej jako ści. Warto ści niektórych elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych i nie wskazuj ą na wpływ działalno ści człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby, • klasa III – wody zadowalaj ącej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalno ści człowieka, • klasa IV – wody niezadowalaj ącej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych oraz wyra źnego wpływu działalno ści człowieka, • klasa V – wody złej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych potwierdzaj ą znacz ący wpływ działalno ści człowieka.

Charakterystyk ę punktów wraz z okre śleniem klasy jako ści wód przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 52 Jako ść wód podziemnych na terenie powiatu w 2010 roku

Numer punktu Nazwa punktu JCWPd Stratygrafia Klasa jako ści wody

490 Rudnica 41 NgM II 491 Rudnica 41 Q II 492 Rudnica 41 Q II 1181 Sło ńsk 35 Q II 1830 Chartów 41 Q IV Q – czwartorz ęd, NgM – Neogen-Miocen. Źródło: „Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2009-2010” WIO Ś Zielona Góra.

Wody podziemne w czterech punktach pomiarowo-kontrolnych były dobrej jako ści. Jedynie wody podziemne w punkcie Chartów uzyskały IV klas ę tj. wody niezadowalaj ącej jakości.

Wody przeznaczone do spo życia 53 W 2012 roku Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie nadzorowała 46 uj ęć wody stanowi ących źródło zaopatrzenia dla 46 wodoci ągów, z po śród których 11 to indywidualne urz ądzenia wodoci ągowe słu żą ce do działalno ści handlowej lub publicznej np. zaopatruj ące obiekty wczasowo-turystyczne. Z wszystkich nadzorowanych wodoci ągów 5 znajduje si ę na terenach miejskich, a 41 na terenach wiejskich. Wykaz wodoci ągów nadzorowanych przez PSSE w Sul ęcinie: • Gmina Sul ęcin: o wodoci ągi publiczne: Sul ęcin, Trzebów, Miechów, Brze źno, W ędrzyn, Małuszów, Rychlik, Zarzy ń, Grochowo.

53 Dane uzyskane z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sul ęcinie, pismo nr HK 106/2013 z dnia 19.03.2013 r.

101

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 102 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Gmina Torzym: o wodoci ągi publiczne: Torzym, Grabów, Walewice, Koryta, Drzewce Kolonia 19, Łaszewo, Pniów, Boczów, Lubin, Mierczany, Garbicz, G ądków Wielki, Bielice, Bielice Kolonia, Bobrówko, Prz ęś lice, Wystok, o indywidualne uj ęcia wody: motel i restauracja „Petro” w Torzymiu Kolonia Por ęby, motel i restauracja „Polmax” w Boczowie, motel i restauracja „U Olka” w Boczowie, Dworzec PKP w G ądkowie Wielkim, Pałac Magnat w Garbiczu, stacja paliw „Shell” w Torzymiu Kolonia Por ęby. • Gmina Lubniewice: o wodoci ągi publiczne: Lubniewice, Glisno, Jarnatów, Rogi, o indywidualne uj ęcia wody: o środka wypoczynkowego „Laguna” w Świerczowie, ośrodka wypoczynkowego w Świerczowie nale żą cego do Przedsi ębiorstwa Wodoci ągowo- Kanalizacyjnego w Gorzowie Wlkp., o środka wypoczynkowego „Pod Baszt ą”. • Gmina Sło ńsk: o wodoci ągi publiczne: Sło ńsk, Lemierzyce, Sta ńsk. • Gmina Krzeszyce: o wodoci ągi publiczne: Malta, Rudnica, o indywidualne uj ęcia wody: zajazdu „U Anki” w Łukominie, zajazdu „Lusia” w Muszkowie.

W 2012 roku pobrano do bada ń 144 próbki wody z punktów zlokalizowanych na uj ęciach wody (stacje uzdatniania wody, hydrofornie) oraz na sieci wodociągowej z czego 25 próbek było z przekroczonymi parametrami fizyko-chemicznymi, a 22 próbki świadczyły o zanieczyszczeniu bakteriologicznym badanej wody. Wska źniki jako ści wody, dla których stwierdzono warto ści nie odpowiadaj ące normatywom to: bakterie grupy coli, enterokoki, ogólna liczba bakterii w 22±2°C po 72 godz. inkubacji, barwa, m ętno ść , mangan i żelazo.

Jako ść wody przeznaczonej do spo życia została zakwestionowana w nast ępuj ących miejscowo ściach: • Gmina Sul ęcin: Sul ęcin, Trzebów, Grochowo, Trzemeszno, Rychlik , • Gmina Lubniewice: tylko lokalne uj ęcia wody O środka Wypoczynkowego „Pod Baszt ą”, w Lubniewicach i O środka Wypoczynkowego „Laguna” w Świerczowie, • Gmina Torzym: Torzym, Wystok, Lubin, Garbicz, Boczów, Prz ęś lice, Łaszewo, Bielice, Bielice Kolonia, Drzewce Kolonia - tylko budynek nr 19, G ądków Wielki, • Gmina Sło ńsk: - • Gmina Krzeszyce: przekroczenia stwierdzone na uj ęciu wodoci ągu publicznego Malta nie wyst ępowały na sieci wodoci ągowej, tylko lokalne uj ęcie zajazdu „U Anki” w Łukominie.

Jako ść wód w k ąpieliskach 54 W 2012 roku w ewidencji PSSE w Sul ęcinie nie znajdowały si ę k ąpieliska, a jedynie zgłoszone przez organizatorów miejsca wykorzystywane do k ąpieli. W 2012 roku wpłyn ęło 6 zgłosze ń miejsc wykorzystywanych do k ąpieli – były to w wi ększo ści MWdK na terenie o środków wypoczynkowych w Lubniewicach: • Pla ża Miejska J. Lubi ąż – Lubniewice, • OW „Stilon” J. Lubi ąż –Lubniewice, • OW „Zielony Cypel” J. Lubi ąż –Lubniewice, • OW PWIK J. Lubniewsko, Świerczów, • OW „LAGUNA” J. Lubniewsko -OS Świerczów, • Ostrów, Jezioro Ostrowskie.

54 Dane uzyskane z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sul ęcinie, pismo nr HK 106/2013 z dnia 19.03.2013 r.

102

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 103 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie w 2012 roku nie wydała zakazu k ąpieli na żadnym z w/w miejsc.

5.2.4. Zapobieganie powodziom i suszom Krajowy Zarz ąd Gospodarki Wodnej przygotował „Wst ępn ą ocen ę ryzyka powodziowego (WORP)”, która jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektyw ą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Celem wst ępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znacz ące ryzyko powodziowe lub na których wyst ąpienie du żego ryzyka jest prawdopodobne. Wst ępn ą ocen ę wykonuje si ę w oparciu o dost ępne lub łatwe do uzyskania informacje. W ramach WORP zostały zidentyfikowane znacz ące powodzie historyczne, jak równie ż powodzie, które mog ą wyst ąpi ć w przyszło ści (tzw. powodzie prawdopodobne), które stanowiły podstaw ę do wyznaczenia obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi. Dla obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi, wskazanych we wst ępnej ocenie ryzyka powodziowego zostan ą wykonane do dnia 22 grudnia 2013 r. dokładne mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, które s ą obecnie opracowywane przez Centrum Modelowania Powodziowego IMGW PIB.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego rzeka Warta (0-795 km) została zakwalifikowana do opracowania map zagro żenia i ryzyka powodziowego w I cyklu planistycznym (tj. do 22 grudnia 2013 roku) ze wzgl ędu na prawdopodobne wyst ąpienie zagro żenia powodziowego.

Rysunek 11 Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi ( źródło: Krajowy Zarz ąd Gospodarki Wodnej)

103

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 104 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu nie ma sporz ądzonego Studium ochrony przeciwpowodziowej obejmuj ącego zasi ęg wody o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia raz na 100 lat dla rzeki Warty płyn ącej po cz ęś ci granicy Powiatu Sul ęci ńskiego. Zgodnie z ustaw ą Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z pó źn. zm.) art. 9, ust. 1, pkt 6 c pkt c za obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą uznaje si ę obszary wyst ępuj ące mi ędzy lini ą brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano tras ę wału. Na obszarach szczególnego zagro żenia powodzi ą obowi ązuj ą zakazy wynikaj ące z ustawy Prawo wodne (art. 88, ust. 1 oraz art. 40, ust. 1, pkt 3). Rzeka Warta poni żej miasta Gorzowa jest w znacznej cz ęś ci obwałowana z wył ączeniem odcinka uj ściowego. Na prawym brzegu Warty obwałowanie wyst ępuje od ok. 5,5 km, natomiast lewy brzeg obwałowany jest od około 14 km. Szeroki pas terenów zalewowych rzeki Warty w Powiecie Sul ęci ńskim, poza obszarem mi ędzywala, jest obszarem, na którym wyst ępuje najwi ększe zagro żenie powodziowe zwi ązane z wezbraniami powodziowymi na rzece Warcie. Pocz ąwszy od miejscowo ści Sło ńsk aż do uj ścia Warty wyst ępuj ą obszary, które s ą prawie corocznie podtapiane lub okresowo zalewane przy wy ższych stanach wody na rzece Warcie. 55

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w graniach Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Szczecinie równie ż wyst ępuj ą obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą. S ą to 56 : • obszary przybrze żne rzeki Pliszki na odcinku poło żonym w granicach Powiatu Sul ęci ńskiego, • obszary przybrze żne rzeki Ilanki na odcinku poło żonym w granicach Powiatu Sul ęci ńskiego, • strefy przybrze żne jeziora Karsienko, • strefy przybrze żne jeziora Wilcze (Jasne), • strefy przybrze żne jeziora Kr ęcko, • strefy przybrze żne jeziora Pniów, • strefy przybrze żne jeziora Dzikie, • strefy przybrze żne jeziora Ilno, • strefy przybrze żne jeziora Trawienko, • strefy przybrze żne jeziora Malcz, • strefy przybrze żne jeziora Ratno, • strefy przybrze żne jeziora Wielkie.

Na obszarach zagro żonych deficytem wód podziemnych nale ży rozwija ć system małej retencji. Kształtowanie retencji - powi ększanie zasobów dyspozycyjnych wód powierzchniowych ma na celu popraw ę warunków wodnych danego obszaru. Kształtowanie retencji (magazynowanie wód), w zlewniach rzek, w ich dolinach, odbywa si ę z wykorzystaniem (głównie) zbiorników wodnych. Istota małej retencji, jej specyfika wyró żniaj ąca od retencji du żych zbiorników, jest du ża ilo ść obiektów i ich rozmieszczenie. Du ża ilo ść małych zbiorników (V h 5 mln m 3), poło żonych najcz ęś ciej w rejonie wododziałów, to skuteczny czynnik zachowania równowagi środowiska. Spełnia ć mog ą one ró żnorodne funkcje, przede wszystkim przyrodnicze, rekreacyjne, w mniejszym stopniu gospodarcze. Zbiorniki małej i średniej wielko ści, zamykaj ące małe zlewnie 3–4 rz ędnych dopływów, maj ą mniejsze znaczenie fizjotaktyczne, natomiast ich rola w zakresie ochrony przed powodzi ą dolin mo że by ć znacz ąca. Zbiorniki te, swoimi zasobami, słu żyć mog ą przede wszystkim nawodnieniom rolniczym – dla zaspokojenia potrzeb u żytków zielonych.

W ostatnich latach Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie wydało dwie decyzje udzielaj ące pozwolenia wodnoprawnego dla: • Nadle śnictwa Cybinka – na wykonanie zbiornika małej retencji wodnej o powierzchni zalewu 0,5 ha, na terenie działki nr 282 Obr ęb 1 Bargów, gm. Torzym,

55 Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, pismo nr II-2012/25/2013 z dn. 21.03.2013 r. 56 Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, pismo nr ZI-5032/21/13/Ew z dn. 29.03.2013 r.

104

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 105 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Nadle śnictwa Lubniewice – na szczególne korzystanie z wód rzeki Postomii w obr ębie Krzeszyce (dz. nr: 930, 931, 5104, 5140, 5172, 5216), tj. pi ętrzenie wód na zastawkach nr 1, nr 2 i jazie pi ętrz ąco-upustowym oraz retencjonowanie śródl ądowych wód powierzchniowych w zbiornikach małej retencji. Zbiorniki małej retencji o powierzchni zalewu 5 000 m 2 i 22 100 m2.

Melioracje wodne polegaj ą na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolno ści produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie u żytków rolnych przed powodziami. Urz ądzenia melioracji wodnych dziel ą si ę na podstawowe i szczegółowe, w zale żno ści od ich funkcji i parametrów. Do urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych zalicza si ę: • budowle pi ętrz ące, budowle upustowe oraz obiekty słu żą ce do ujmowania wód, • stopnie wodne, zbiorniki wodne, • kanały, wraz z budowlami zwi ązanymi z nimi funkcjonalnie, • ruroci ągi o średnicy co najmniej 0,6 m, • budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe, • stacje pomp, z wyj ątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnie ń ci śnieniowych. Natomiast do urz ądze ń melioracji wodnych szczegółowych zalicza si ę: • rowy, wraz z budowlami zwi ązanymi z nimi funkcjonalnie, drenowania oraz deszczownie z pompami przeno śnymi, • ruroci ągi o średnicy poni żej 0,6 m, • stacje pomp do nawodnie ń ci śnieniowych, • ziemne stawy rybne oraz groble na obszarach nawadnianych, • systemy nawodnie ń grawitacyjnych.

Według danych GUS powierzchnia zmeliorowanych u żytków rolnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wynosiła 6 842 ha, w tym grunty orne – 3 029 ha oraz ł ąki i pastwiska – 3 813 ha. Wśród urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych występuj ących na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nale ży wymieni ć: • rzeki – 114 km, • kanały – 262 km, • wały przeciwpowodziowe – 42 km, • stacje pomp – 6 sztuk, o ł ącznej wydajno ści 16 660 l/s, • budowle – 466 sztuk.

Według uzyskanych danych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego RZGW w Poznaniu nie administruje żadnymi obiektami hydrotechnicznymi. Na rzece Warcie znajduje si ę 14 200 m opasek brzegowych oraz 144 ostrogi. Natomiast na terenie powiatu b ędącego w zarz ądzie RZGW w Szczecinie nie ma budowli regulacyjnych, wyst ępuj ą natomiast budowle pi ętrz ące, które zostały przedstawione w zał ączniku nr 6 do niniejszego opracowania.

Głównymi obiektami ochrony przeciwpowodziowej na terenie Gminy Krzeszyce s ą wały przeciwpowodziowe - zbudowane wzdłu ż koryta Warty po obu jego stronach oraz wzdłu ż Kanału Postomskiego - chroni ące przed skutkami powodzi tereny poło żone w ich okolicy. Stan techniczny w/w obiektów jest na ogół niezadawalaj ący i wymaga napraw oraz stałej konserwacji. Podstawowym urz ądzeniom ochrony przeciwpowodziowej towarzyszy cały kompleks kanałów, rowów melioracyjnych, stacji pomp (Gmina Krzeszyce znajduje si ę w rejonie oddziaływania stacji pomp na terenie Gminy Sło ńsk), zlokalizowanych w północnej cz ęś ci gminy. Na obszarze Gminy Krzeszyce obszar oddziaływania stacji pomp wynosi 1441 ha. Użytki zielone nie wymagaj ące melioracji zajmuj ą 2047 ha, w tym 1970 ha jest zagospodarowane.

Praktycznie wszystkie wały przeciwpowodziowe s ą w złym stanie technicznym. W wi ększo ści przypadków nale ży dokona ć zadarnienia i zag ęszczenia oraz wyrówna ć i podwy ższy ć korony.

105

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 106 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Problemem s ą nory bobrowe oraz wyrwy w stropach wału (rzeka Warta na odcinku Studzionka – Kołczyn). Potrzeby konserwacyjne stwierdzono na około 317 budowlach komunikacyjnych i hydrotechnicznych (268,52 km), natomiast inwestycyjne na 168 obiektach (152,31 km). W ramach programu „Odra 2006” została wykonana rekonstrukcja i odbudowa Kanału Postomskiego na długo ści 30 km, w tym odcinek na terenie Gminy Krzeszyce. Prace polegały na pogł ębieniu dna, usuni ęciu zatorów i remoncie grobli zniszczonych przez bobry. 57

Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich warto ści i wysok ą temperatur ą. Prowadzi do znacznego wyczerpania zasobów wodnych. Podobnie jak powód ź zaliczana jest do zjawisk katastrofalnych. Susza powoduje przesuszenie gleby, zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw, zmniejszenie zasobów wody pitnej, a tak że zwi ększone prawdopodobie ństwo katastrofalnych po żarów.

Do oceny zagro żenia susz ą w Polsce został utworzony Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), który na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawo żenia i Gleboznawstwa - Pa ństwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System ten ma za zadanie wskaza ć obszary, na których potencjalnie wyst ąpiły straty spowodowane susz ą dla poszczególnych upraw. Okre śla si ę klimatyczny bilans wodny, czyli ró żnic ę pomi ędzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych a ewapotranspiracj ą potencjaln ą.

Na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego w 2012 roku przeprowadzono pomiary w 13 okresach raportowania. W żadnym okresie w ci ągu roku nie stwierdzono zagro żenia wyst ąpienia suszy.

W sytuacji zagro żenia susz ą, przeciwdziała ć mo żna przez monitorowanie bilansów wodnych gleb umo żliwiaj ące rozpoznanie skali i przestrzennego wyst ępowania suszy glebowej. Nale ży ukierunkowa ć działania na tworzenie oczek wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywa ć wody opadowe poprzez gromadzenie ich i wykorzystanie do podlewania zieleni urz ądzonej.

5.3. Ochrona przed hałasem Do oceny klimatu akustycznego w środowisku u żywane jest poj ęcie poziomu równowa żnego. Poziom

równowa żny okre ślamy dla 16 godzin pory dnia (L Aeq D ) i dla 8 godzin pory nocy (L Aeq N). Parametrem stosowanym w polityce długofalowej, w programach ochrony środowiska przed hałasem jest wska źnik

LDWN – długookresowy średni poziom d źwi ęku A, wyra żany w decybelach (dB), wyznaczony w ci ągu wszystkich dób w roku, z uwzgl ędnieniem pory dnia (od godz. 6.00 do 18.00), pory wieczoru (od godz. 18.00 do 22.00) oraz pory nocy (od godz. 22.00 do 6.00). Do odzwierciedlenia rzeczywistego oddziaływania hałasu dla pory wieczoru do otrzymanych wyników dodaje si ę 5 dB, a dla pory nocy – 10 dB. Warto ści tych wska źników s ą porównywane z warto ściami dopuszczalnymi zawartymi w tabeli 1 i tabeli 3 zał ącznika do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2012 r. zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109).

57 Dane udost ępnione przez Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 22.04.2013 r.

106

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 107 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 53 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty

statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami L Aeq D i L Aeq N , które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Dopuszczalny poziom hałasu w dB

1) Pozostałe obiekty i działalno ść Drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu

LAeq D przedział czasu LAeq D odniesienia LAeq N LAeq N Przedział równy 8 przedział czasu L.p Rodzaj terenu przedział czasu czasu najmniej odniesienia równy odniesienia odniesienia korzystnym 1 najmniej równy 8 równy 16 godzinom dnia korzystnej godzinie godzinom godzinom kolejno po nocy sobie nast ępuj ącym a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska 1. 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym 61 56 50 40 pobytem dzieci i młodzie ży2) c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej 65 56 55 45 c. Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe 2) d. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast 4. 68 60 55 45 powy żej 100 tys. mieszka ńców 3) Obja śnienia: 1) Warto ści okre ślone dla dróg i linii kolejowych stosuje si ę tak że dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcj ą, w porze nocy, nie obowi ązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejsk ą, je żeli charakteryzuje si ę ona zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2012 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109).

107

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 108 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 54 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty

statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne wyra żone wska źnikami L DWN i L N, które to wska źniki maj ą zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem Dopuszczalny długookresowy średni poziom d źwi ęku A w dB

1) Pozostałe obiekty i działalno ść Drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu

LDWN LN LDWN Przedział LN przedział czasu Przedział czasu L.p Rodzaj terenu czasu przedział czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy równy równy równy wszystkim porom wszystkim wszystkim wszystkim nocy porom nocy dobom w roku dobom w roku a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska 1. 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym 64 59 50 40 pobytem dzieci i młodzie ży c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej 68 59 55 45 c. Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo-usługowe 4. Tereny w strefie śródmiejskiej miast 2) 70 65 55 45 powy żej 100 tys. mieszka ńców 1) Warto ści okre ślone dla dróg i linii kolejowych stosuje si ę tak że dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracja obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejska, je żeli charakteryzuje si ę ona zwarta zabudowa mieszkaniowa z koncentracja obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2012 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109).

W ci ągu ostatnich kilku lat WIO Ś w Zielonej Górze nie prowadził pomiarów hałasu na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Ostatnie tego typu badania były przeprowadzone w 2005 roku. Pomiary były wykonywane przez Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze oraz Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze wzdłu ż administrowanych przez siebie dróg. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego pomiary zostały wykonane w nast ępuj ących punktach.

Tabela 55 Monitoring hałasu prowadzony w 2005 roku przy drogach krajowych i wojewódzkich Warto ść dopuszczalna Warto ść równowa żnego poziomu d źwi ęku A równowa żnego Nazwa Nr (zmierzona) [dB] poziomu d źwi ęku A miejscowo ści drogi [dB] Pora dzienna Pora nocna Pora Pora Seria 1 Seria 2 Seria 1 Seria 2 dzienna nocna Karkoszów 22 67,8 67,7 64,9 63,8 60 50

108

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 109 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Torzym 2 74,2 73,6 72,7 71,7 60 50 Ostrów 138 65,0 56,6 60 50 Wędrzyn 137 65,0 56,5 60 50 Źródło: „Stan środowiska w województwie lubuskim w 2005 roku” WIO Ś Zielona Góra.

Pomiary wykazały, że samochody poruszaj ące si ę drogami krajowymi i wojewódzkimi na terenie powiatu powoduj ą we wszystkich punktach kontroli pomiaru hałasu przekroczenia dopuszczalnego poziomu. Najwi ększe przekroczenia odnotowano w Torzymiu. Na drogach wojewódzkich nat ęż enie ruchu jest mniejsze, dlatego te ż przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu s ą mniejsze ni ż na drogach krajowych.

Głównym czynnikiem uci ąż liwo ści na terenach zabudowy mieszkaniowej jest ruch pojazdów ci ęż kich (którego nat ęż enie nie maleje znacznie w porze nocnej) i jedynym sposobem jego ograniczenia jest eliminowanie go z obszarów g ęstej zabudowy mieszkaniowej i innych terenów chronionych. Do czasu wybudowania obwodnic hałas mo żna ograniczy ć buduj ąc, tam gdzie jest to mo żliwe, ekrany akustyczne lub zwi ększaj ąc izolacyjno ść okien i zewn ętrznych ścian budynków mieszkalnych.

5.4. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Pola elektromagnetyczne s ą to pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 0 Hz do 300 GHz. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz metody sprawdzania i wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych s ą okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z 2003 r.), natomiast Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku okre śla sposób wyboru punktów pomiarowych, ich ilo ść na terenie województwa oraz sposób prezentacji wyników. Zgodnie z ww. rozporz ądzeniem warto ści skutecznych nat ęż eń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu cz ęstotliwo ści od 3 MHz do 300 GHz (dla miejsc dost ępnych dla ludności) nie powinny przekracza ć 7 [V/m].

Do podstawowych sztucznych źródeł emisji pól elektromagnetycznych do środowiska zaliczamy: • nadajniki GSM/UMTS, • nadajniki RTV, • linie i stacje elektroenergetyczne, • urz ądzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne. Oprócz sztucznych źródeł promieniowania wyst ępuj ą jeszcze źródła naturalne: promieniowanie słoneczne i promieniowanie ziemskie. Nie stanowi ą one jednak dla nas zagro żenia, gdy ż organizm ludzki przystosował si ę do nich na drodze ewolucji.

Od stycznia 2011 r. weszło w życie Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 roku w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 130, poz. 880). Na podstawie nowych przepisów b ędzie mo żliwa ewidencja instalacji wytwarzaj ących pola elektromagnetyczne. Instalacje te wymagaj ą zgłoszenia do wła ściwego organu (wójta, burmistrza, prezydenta, starosty, marszałka) w zale żno ści m.in. od rodzaju instalacji i jej parametrów.

Na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego znajduj ą si ę instalacje emituj ące pola elektromagnetyczne w nast ępuj ących ilo ściach: • Gmina Krzeszyce – 4 sztuki, • Gmina Lubniewice – 1 sztuka, • Gmina Sło ńsk – 3 sztuki,

109

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 110 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Gmina Sul ęcin – 16 sztuk, • Gmina Torzym – 25 sztuk.

W 2010 roku Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wykonał badania nat ęż enia pól elektromagnetycznych w 45 punktach województwa lubuskiego. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego punkty monitoringu zlokalizowano w miejscowo ściach Boczów i G ądków Wielki. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono przekrocze ń warto ści dopuszczalnych. Zmierzone wielko ści nat ęż enia pola elektromagnetycznego wynosiły w Boczowie – 0,39 V/m, Gądkowie Wielkim – 0,33 V/m, co stanowi odpowiednio 5,57% i 4,71% warto ści dopuszczalnej. Na podstawie przedstawionych pomiarów mo żna stwierdzi ć, że warto ści nat ęż enia pola elektromagnetycznego s ą na niskim poziomie.

5.5. Odnawialne źródła energii Rosn ące wraz z rozwojem cywilizacyjnym zapotrzebowanie na energi ę, przy wyczerpywaniu si ę jej tradycyjnych zapasów – głównie paliw kopalnych (w ęgla, ropy naftowej, gazu ziemnego) oraz towarzysz ący ich zu życiu wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego, powoduj ą zwi ększenie zainteresowania wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Energia ze źródeł odnawialnych oznacza energi ę pochodz ącą z naturalnych powtarzaj ących si ę procesów przyrodniczych, uzyskiwan ą z odnawialnych niekopalnych źródeł energii, takich jak: energia wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna oraz energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw ciekłych.

W Polsce udział produkcji energii odnawialnej w produkcji energii ogółem w 2011 roku wynosił 11,2% i był wy ższy o 1,0% ni ż rok wcześniej. Według danych GUS w 2011 roku w Polsce pozyskano 325 234 TJ energii ze źródeł odnawialnych, z czego najwięcej pochodziło z biomasy (85,57%) i biopaliw ciekłych (5,54%). Najwa żniejszym i najbardziej aktualnym dokumentem dla energetyki w Unii Europejskiej jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która nakłada na Polsk ę obowi ązek uzyskania 15% udziału energii z OZE w bilansie zu życia energii finalnej w 2020 roku.

5.5.1. Pozyskiwanie energii z biomasy i biogazu Biomasa zdefiniowana została jako „stałe lub ciekłe substancje pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego, które ulegaj ą biodegradacji, pochodz ące z produktów, odpadów i pozostało ści z produkcji rolnej oraz le śnej, a tak że przemysłu przetwarzaj ącego ich produkty, a tak że cz ęś ci pozostałych odpadów, które ulegaj ą biodegradacji. Do celów energetycznych najcz ęś ciej stosowane s ą nast ępuj ące postacie biomasy: • drewno odpadowe w le śnictwie i przemy śle drzewnym, • ro śliny energetyczne z upraw celowych (plantacje energetyczne), • ziele ń miejska, • słoma zbo żowa, słoma z ro ślin oleistych lub ro ślin str ączkowych oraz siano, • biopaliwa płynne (np. oleje ro ślinne, rzepakowy biodiesel, bioetanol z gorzelni i agrorafinerii).

Biogaz powstaje w wyniku beztlenowej fermentacji odpadów organicznych na składowisku odpadów, odpadów zwierz ęcych w gospodarstwach rolnych, odpadów z przemysłu rolno-spo żywczego i osadów ściekowych w oczyszczalni ścieków.

Wysoka lesisto ść województwa lubuskiego, zdecydowała o dynamicznym rozwoju przemysłu sektora drzewnego. Nadle śnictwa RDLP w Zielonej Górze i Szczecinie zaopatrują firmy w niezb ędny surowiec. W zwi ązku z powy ższym brak jest na terenie województwa wolnych zasobów drewna, które mogłyby by ć przeznaczone w energetyce na wi ększ ą skal ę.

110

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 111 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Uprawy energetyczne umo żliwiaj ą zagospodarowanie terenów zdegradowanych i/lub nisko produktywnych terenów rolniczych. W województwie lubuskim najcz ęś ciej uprawiana jest wierzba wiciowa (energetyczna) o warto ści opałowej suchej masy drzewnej ok. 16 MJ/kg. Wykorzystywana jest w postaci zr ębków do spalania bezpo średniego lub w formie brykietu czy peletu.

Zasoby biomasy uzyskiwane w trakcie rutynowej piel ęgnacji obszarów zajmowanych przez parki, skwery, aleje tj. około 1 300 ha, przy przyj ętym zbiorze 2 Mg masy zielonej z hektara dawałyby potencjał mocy cieplnej na poziomie 5 MW. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego potencjał energii wynosi 1,2 TJ/rok, co daje potencjał mocy cieplnej w wysoko ści 0,2 MW.

Powierzchnia gruntów ornych na terenie województwa to około 410 tys. ha. Przy zało żeniu, że 50% tej powierzchni wykorzystana jest pod zasiew zbó ż, a udział słomy mo żliwej do wykorzystania energetycznego wynosi 10%, potencjalna wielko ść rocznej produkcji energii cieplnej szacuje si ę na 460 TJ, co daje potencjał mocy cieplnej około 80 MW. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego potencjał energii wynosi 29,9 TJ/rok, co daje potencjał mocy cieplnej w wysoko ści 5,2 MW.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma instalacji do wykorzystywania biogazu rolniczego, z oczyszczalni ścieków czy te ż biogazu ze składowisk odpadów. Na terenie Gminy Krzeszyce w Muszkowie istnieje mo żliwo ść pozyskiwania biogazu z fermy b ędącej własno ści ą spółki Ferma Polska Sp. z o.o. 58 Natomiast na terenie Gminy Torzym wydano dwie decyzje o warunkach zabudowy dla inwestycji polegaj ących na budowie biogazowni: obr ęb Lubin – działka nr 5/6 i obr ęb G ądków Wielki – działka nr 714/2. 59 W Gminie Sul ęcin na terenie Sul ęci ńskiej Strefy Przemysłowej w Długoszynie w 2013 roku rozpocznie si ę budowa biogazowni z wykorzystaniem odpadów komunalnych z ZUO w Długoszynie oraz masy organicznej pochodzenia rolniczego. 60 Z danych udost ępnionych przez Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wynika, że dla powiatu zostały wydane dwie opinie: • na budow ę biogazowni o mocy 900 kW wraz z infrastruktur ą na działce o nr ewidencyjnym Gr 16 w Zaszczytowie, Gmina Krzeszyce, • na budow ę biogazowni rolniczej o mocy 2,1 MW na działce nr 170/7 obr ęb Długoszyn, Gmina Sul ęcin.

5.5.2. Pozyskiwanie energii wiatrowej Znaczna cz ęść obszaru województwa lubuskiego, w tym równie ż Powiat Sul ęci ński le ży w rejonie korzystnym, je żeli chodzi o warunki wiatrowe dla budowy siłowni. Jedynie południowa cz ęść województwa le ży w strefie o do ść korzystnych warunkach wiatrowych.

Do uzyskania realnych wielko ści energii u żytecznej dla pojedynczych elektrowni wymagane jest wyst ępowanie wiatrów o stałym nat ęż eniu i pr ędko ściach powy żej 4 m/s. Ponadto przyjmuje si ę, że wielko ść progowa opłacalno ści wykorzystania energii wiatru na wysoko ści 30 m nad powierzchni ą 2 2 gruntu powinna wynosi ć 1000 kWh/m /rok ( średnia suma energii wiatru na powierzchni ę 1 m w Polsce wynosi 1000-1500 kWh/rok).

Mimo korzystnych warunków do budowy ferm wiatrowych obecnie na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma tego typu instalacji. Z danych uzyskanych z Urz ędu Miejskiego w Sul ęcinie wynika, że w obr ębie Małuszów, opracowany został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego pod farmy wiatrowe z wst ępn ą lokalizacj ą o śmiu wiatraków o mocy ok. 3 MW oraz opracowywany jest plan

58 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 22.04.2013 r. 59 Urz ąd Miejski w Torzymiu, pismo z dnia 12.04.2013 r. 60 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r.

111

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 112 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Trzemeszna i Grochowa pod budow ę farmy wiatrowej. 61 Z danych udost ępnionych przez Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wynika, że dla powiatu została wydana jedna opinia dotycz ąca budowy parku elektrowni wiatrowych "Sul ęcin LS" zlokalizowanego w cało ści w granicach gminy Sul ęcin w obr ębie ewidencyjnym Trzemeszno na działkach o nr: 49/2, 4/1, 8, 12, 66 i Grochowo na działkach nr: 17, 57/1, 94, 96, 97, 98/1, 98/2, 169, 167/11, 19/3 o mocy 3 MW.

Szczegółowe warunki lokalizacji inwestycji i jej wpływ na środowisko przyrodnicze musz ą zosta ć okre ślone w sporz ądzonym dla planowanej inwestycji raporcie oddziaływania na środowisko. Zapis wytycznych do sporz ądzenia takiego raportu został okre ślony w ustawie z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 z pó źn. zm.). Rodzaje przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko zostały szczegółowo okre ślone w Rozporz ądzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397).

5.5.3. Pozyskiwanie energii słonecznej W Polsce istniej ą do ść dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i wła ściwo ści urz ądze ń wykorzystuj ących t ę energi ę do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Średnia g ęsto ść energii słonecznej na terenie województwa lubuskiego wynosi do 1 022 kWh/m 2/rok. Średnie nasłonecznienie w województwie wynosi około 1 600 godzin na rok. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na 6 miesi ęcy sezonu wiosenno letniego.

Kolektory słoneczne s ą najpowszechniejszym sposobem na wykorzystanie energii słonecznej. S ą urz ądzeniami słu żącymi do zamiany energii słonecznej na energi ę ciepln ą, lecz z uwagi na ww. warunki klimatyczne umo żliwiaj ą pokrycie maksymalnie 70÷80% wymaganej energii. Optymalnym rozwi ązaniem jest poł ączenie kolektora poprzez zasobnik ciepłej wody u żytkowej z kotłem gazowym lub pomp ą ciepła. Energia słoneczna mo że by ć równie ż przekształcona w energi ę elektryczn ą w procesie fotowoltaicznym. Ogniwa fotowoltaiczne wykorzystywane s ą przede wszystkim w systemach wolnostoj ących, montowanych na obszarach oddalonych od sieci elektrycznej.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego energia słoneczna wykorzystywana jest w Zespole Szkół Samochodowych w Krzeszycach, gdzie zainstalowano kolektory słoneczne o powierzchni 54 m 2, które wykorzystywane s ą do podgrzewania ciepłej wody oraz wspomagaj ą centralne ogrzewanie. 62 Na terenie Gminy Torzym wydano 6 decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegaj ących na budowie ogniw fotowoltaicznych na nast ępuj ących działkach: 63 • obr ęb Bielice - dz. nr 176, 170/4, 86/4, • obr ęb Bielice - dz. nr 102/3, 102/4, 86/4, • obr ęb Bielice - dz. nr 109/2, 117/6, • obr ęb Lubin - dz. nr 5/5, 5/6, 20, • obr ęb G ądków Wielki - dz. nr 716, 717, • Walewice - dz. nr 123/1, Natomiast Gmina Sul ęcin przyst ąpiła do opracowania zmiany Studium i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Miechowa i 47 Sul ęcin z przeznaczeniem terenów pod instalacje baterii fotowoltaicznych. 64

61 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r. 62 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 22.04.2013 r. 63 Urz ąd Miejski w Torzymiu, pismo z dnia 12.04.2013 r. 64 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r.

112

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 113 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

5.5.4. Pozyskiwanie energii geotermalnej Energia ziemi mo że zosta ć wykorzystana poprzez instalacje: • geotermii gł ębokiej (odwierty o gł ęboko ści powy żej 1000 m si ęgaj ące do gł ębiej poło żonych wód geotermalnych o wy ższych temperaturach, t > 40°C), • geotermii płytkiej (odwierty pionowe o gł ęboko ści poni żej 1000 m si ęgaj ące do wód geotermalnych o ni ższych temperaturach, t < 40°C), • pomp ciepła (instalacje na niewielkich gł ęboko ściach pionowe i poziome wykorzystuj ące ciepło gruntu).

Ocena wielko ści zasobów dyspozycyjnych i eksploatacyjnych oraz mo żliwo ści budowy instalacji geotermalnych powinna uwzgl ędnia ć fakt, że ich lokalizacja w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, na których wyst ępuj ą wody geotermalne o optymalnych wła ściwo ściach.

Z przeprowadzonych bada ń wynika, że wszystkie gminy znajduj ące si ę na obszarze województwa lubuskiego posiadaj ą warunki geologiczne i zasobowe pozwalaj ące na wykorzystanie energii wód termalnych. Temperatura wód na gł ęboko ści około 2 000 m si ęga miejscami powy żej 100°C, jednak w głównej mierze nie przekracza 80°C. Główne ośrodki wyst ępowania gor ących wód termalnych zlokalizowane s ą w północno-zachodniej cz ęś ci województwa, przy granicy z województwem zachodniopomorskim.

Obecnie na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego energia geotermalna nie jest wykorzystywana.

5.5.5. Pozyskiwanie energii wodnej Potencjał hydroenergetyczny województwa lubuskiego wg mo żliwo ści technicznych szacowany jest na 1 544 GWh/rok, a zasoby wykorzystane na chwil ę obecn ą to około 170 GWh/rok tj. ok. 11%. Głównym obiektem jest Elektrownia Wodna Dychów o mocy 90 MW. Jest to elektrownia szczytowo pompowa typu derywacyjnego. Dodatkowo na obszarze województwa lubuskiego eksploatowanych jest około 40 małych siłowni (MEW), b ędących własno ści ą ZEW Dychów S.A., ENEA S.A. b ądź prywatnych przedsi ębiorców. Zainstalowana moc wielu z tych źródeł cz ęsto nie przekracza 100 kW, ich ł ączna moc szacowana jest na niecałe 6 MW, co stanowi blisko 1% zapotrzebowania mocy na rozpatrywanym obszarze.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje kilka małych elektrowni wodnych: • w Krzeszycach: elektrownie o mocach 18 kW i 30 kW nale żą ce do osób fizycznych, • w Sul ęcinie przy ul. Młynarskiej pracuje jedna mała elektrownia wodna.

5.6. Racjonalna gospodarka odpadami System gospodarowania odpadami w województwie lubuskim został opisany w „Planie gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku”. Plan został opracowany na podstawie nowelizacji ustawy z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011r. Nr 152, poz. 897), w której art. 15 mówi, że sejmik województwa jest obowi ązany uchwali ć, w terminie 6 miesi ęcy od dnia wej ścia w życie ustawy, zaktualizowany wojewódzki plan gospodarki odpadami. Plan jest realizacj ą przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21), która wprowadziła obowi ązek opracowania planów gospodarki odpadami i ich aktualizacji nie rzadziej ni ż raz na 6 lat, przy czym z realizacji planów gospodarki odpadami nale ży sporz ądza ć sprawozdania, obejmuj ące okres 3 lat. Plan został przyj ęty uchwał ą nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 wrze śnia 2012 roku. Wraz z uchwaleniem Wojewódzkiego Planu

113

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 114 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gospodarki Odpadami Sejmik Województwa Lubuskiego podj ął uchwał ę w sprawie jego wykonania – uchwała nr XXX/281/12 z dnia 10 wrze śnia 2012 roku w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku. Uchwała ta nast ępnie została zmieniona uchwał ą nr XXXIII/351/12 z dnia 19 grudnia 2012 roku. Uchwała w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami jest aktem prawa miejscowego. Okre śla regiony gospodarki odpadami komunalnymi i regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami oraz instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi tych regionów. Gminy Powiatu Sul ęci ńskiego wpisuj ą si ę w region centralny gospodarki odpadami komunalnymi.

5.6.1. Odpady komunalne Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach (Dz. U. 2013 r., poz. 21), odpady komunalne to odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, z wył ączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a tak że odpady niezawieraj ące odpadów niebezpiecznych pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych. Ustawa o odpadach ogranicza zatem odpady komunalne, mog ące powsta ć na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, do odpadów wytworzonych w: • gospodarstwach domowych, • obiektach infrastruktury (tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, zakłady produkcyjne w cz ęś ci socjalnej, targowiska, szkolnictwo i inne). Zgodnie z Krajowym planem gospodarki odpadami 2014 w strumieniu odpadów komunalnych wyró żnia si ę odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji, odpady zielone (odpady z piel ęgnacji i utrzymania zieleni miejskiej i ogródków przydomowych tj., trawa, gał ęzie, li ście itp.), papier i tektur ę, tworzywa sztuczne, szkło, metale, odzie ż, tekstylia, odpady niebezpieczne oraz odpady wytwarzane nieregularnie tj.: odpady wielkogabarytowe. Ponadto w strumieniu odpadów komunalnych znajduje si ę równie ż: zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny oraz odpady remontowo – budowlane.

W 1996 roku powstał Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 z siedzib ą w Długoszynie, który zajmuje si ę prowadzeniem kompleksowej gospodarki odpadami na terenie wszystkich gmin Powiatu Sul ęci ńskiego oraz dodatkowo na terenie gmin: Cybinka, D ębno, Górzyca, Kostrzyn n/O, Mi ędzyrzecz, Ośno Lubuskie, Rzepin, Witnica, Łagów i Bledzew. Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 zajmuje si ę tak że powszechną edukacją społeczeństwa, wprowadzeniem segregacji "u źródła" oraz rekultywacją starych gminnych wysypisk.

Według danych Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zebrano 9 773,29 Mg odpadów komunalnych, a w 2012 roku – 9 533,60 Mg, tj. o 2,5% mniej ni ż rok wcze śniej. Skład zebranych odpadów komunalnych został przedstawiony w tabeli poni żej.

Tabela 56 Ilo ść i rodzaj zebranych odpadów komunalnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 i 2012 roku Rodzaje zebranych odpadów Ilo ść zebranych odpadów masa [Mg] rodzaj kod 2011 rok 2012 rok Odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 20 01 08 298,82 313,42 Odzież 20 01 10 0,44 1,16 Baterie i akumulatory ł ącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 20 01 33* 1,49 1,16 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory zawieraj ące te baterie

114

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 115 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rodzaje zebranych odpadów Ilo ść zebranych odpadów masa [Mg] rodzaj kod 2011 rok 2012 rok Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne ni ż wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj ące 20 01 35* 1,06 0,28 niebezpieczne składniki Odpady ulegaj ące biodegradacji 20 02 01 141,96 93,80 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 20 03 01 9 252,88 9 032,66 Odpady wielkogabarytowe 20 03 07 74,86 91,12 Odpady komunalne niewymienione w innych 20 03 99 1,78 - podgrupach OGÓŁEM 9 773,29 9 533,6 Źródło: Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, pismo nr CZG-12/187/2013 z dnia 19.03.2013 r.

Ilo ści i rodzaje zebranych odpadów komunalnych w 2012 roku na terenie poszczególnych gmin powiatu zostały przedstawione w tabeli poni żej.

Tabela 57 Ilo ść i rodzaj zebranych odpadów komunalnych w 2012 roku na terenie poszczególnych gmin Rodzaje zebranych odpadów Ilo ść zebranych odpadów w 20 12 roku masa [Mg] rodzaj kod Gmina Gmina Gmina Gmina Gmina Krzeszyce Lubniewice Sło ńsk Sul ęcin Torzym Odpady kuchenne ulegaj ące 20 01 08 - - 0,62 273,72 39,08 biodegradacji Odzie ż 20 01 10 - 0,82 - 0,34 - Baterie i akumulatory ł ącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 20 01 33* 0,49 - 0,07 0,27 0,33 lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory zawieraj ące te baterie Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne ni ż wymienione w 20 01 35* 0,14 - - 0,14 - 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj ące niebezpieczne składniki Odpady ulegaj ące biodegradacji 20 02 01 17,12 4,62 25,58 42,40 4,08 Niesegregowane (zmieszane) 20 03 01 779,50 501,08 1 241,68 5 497,58 1 012,82 odpady komunalne Odpady wielkogabarytowe 20 03 07 - 5,52 26,98 51,50 7,12 OGÓŁEM 797,25 512,04 1 294,93 5 865,95 1 063,43 Źródło: Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, pismo nr CZG-12/187/2013 z dnia 19.03.2013 r.

Z otrzymanych danych wynika, że w 2012 roku najwi ęcej odpadów komunalnych zebrano w Gminie Sul ęcin, a najmniej w Gminie Lubniewice. Najwi ększy odsetek zebranych odpadów stanowiły niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne.

Na terenie gmin członkowskich Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 funkcjonuje równie ż system bezpłatnych punktów selektywnej zbiórki odpadów w postaci gniazd z pojemnikami Igloo oraz system workowy w gospodarstwach domowych na terenach wiejskich.

115

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 116 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Surowce wtórne zbierane s ą do 3 rodzajów worków i pojemników: • żółte pojemniki i worki - słu żą do zbiórki plastiku, metalu i aluminium. W miejscach o wi ększym nasileniu selektywnie zbieranych butelek plastikowych i puszek dodatkowo ustawiane s ą pojemniki siatkowe (głównie z przeznaczeniem na butelki plastikowe PET, oraz na wi ększy metal i aluminium). Na terenach wiejskich rozdawane s ą worki koloru żółtego na plastik, metal i aluminium. W sumie na terenie Zwi ązku znajduje si ę 312 punktów zbiórki tworzyw sztucznych w oparciu o pojemniki (Igloo i siatkowe), 182 punkty (sołectwa) w oparciu o worki oraz ok. 50 placówek oświatowych ró żnego szczebla zbieraj ące butelki PET w ramach akcji "Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole". Zbiórka tworzyw sztucznych z wszystkich gmin członkowskich przebiega w sposób cykliczny zgodnie z ustalonym harmonogramem. Zebrany surowiec jest selektywnie oddzielany na ta śmie sortowniczej, sortowany w zale żno ści od kolorystyki, a nast ępnie prasowany i przechowywany w boksach. • biało-zielone pojemniki, zielone worki - selektywna zbiórka opakowa ń szklanych opiera si ę o pojemniki Igloo dwukomorowe biało - zielone do selektywnej zbiórki szkła z podziałem na szkło kolorowe (komora zielona) i bezbarwne (komora biała), oraz w oparciu o zielone worki (szkło zmieszane bez podziału na kolor) funkcjonuj ące na terenach wiejskich. W sumie na terenie Zwi ązku znajduje si ę 300 punktów zbiórki opakowa ń szklanych w oparciu o pojemniki Igloo oraz 182 punkty (sołectwa) w oparciu o worki. Zbiórka opakowa ń szklanych nie jest wdro żona w placówkach o światowych ze wzgl ędu na bezpiecze ństwo, lecz zdarzaj ą si ę placówki, które przy okazji ró żnych imprez o charakterze ekologicznym organizuj ą zbiórk ę opakowa ń szklanych - wówczas CZG-12 odbiera zebrany surowiec z danej placówki. Stłuczka szklana po dotarciu do zakładu w Długoszynie jest doczyszczana na placu przez pracowników CZG-12. Nast ępuje podział szkła w zale żno ści od kolorystyki: białe, zielone, br ązowe, oraz pozostałe - szkło kolorowe i mocno stłuczone. Zbiórka surowców z pojemników Igloo oraz z worków z wszystkich gmin członkowskich przebiega w sposób cykliczny zgodnie z ustalonym harmonogramem. • niebieskie pojemniki i worki - słu żą do zbiórki kartonu opakowaniowego, kolorowych gazet oraz kartoników po płynnej żywno ści (np. po mleku, sokach). W sumie na terenie Zwi ązku zlokalizowanych jest 300 punktów zbiórki tych opakowa ń w oparciu o pojemniki Igloo, 182 punkty (sołectwa) w oparciu o system workowy, ok. 50 Placówek O światowych ró żnego szczebla oraz 80 punktów handlowo-usługowych i urz ędów. Zbiórka surowców z wszystkich gmin członkowskich przebiega zgodnie z ustalonym terminarzem. Selektywnie zbierane surowce kierowane s ą na lini ę sortownicz ą w celu doczyszczania i przygotowania do sprzeda ży (prasowanie w bele i przechowywanie w boksach).

W wyniku prowadzonej selektywnej zbiórki na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zebrano 506,69 Mg odpadów, w tym 38,2% opakowa ń ze szkła, 36,2% opakowa ń z papieru i tektury oraz 25,6% opakowa ń z tworzyw sztucznych. Natomiast w 2012 roku zebrano selektywnie 424,59 Mg odpadów, tj. o 16,2% mniej ni ż rok wcze śniej. W śród tych odpadów 37,4% stanowiły opakowania ze szkła, 36,1% opakowania z papieru i tektury oraz 26,5 opakowania z tworzyw sztucznych.

Tabela 58 Ilo ść i rodzaj odpadów zebranych selektywnie na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 i 2012 roku Rodzaje odpadów zebranych selektywnie Ilo ść zebrany ch odpadów masa [Mg] rodzaj kod 2011 rok 2012 rok Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 183,61 153,30 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 129,42 112,41

116

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 117 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rodzaje odpadów zebranych selektywnie Ilo ść zebrany ch odpadów masa [Mg] rodzaj kod 2011 rok 2012 rok Opakowania ze szkła 15 01 07 193,66 158,88 OGÓŁEM 506,69 424,59 Źródło: Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, pismo nr CZG-12/187/2013 z dnia 19.03.2013 r.

W 2012 roku najwi ęcej odpadów pochodz ących z selektywnej zbiórki zebrano w Gminie Sul ęcin, a najmniej w Gminie Lubniewice.

Tabela 59 Ilo ść i rodzaj odpadów zebranych selektywnie w 2012 roku na terenie poszczególnych gmin Rodzaje odpadów zebranych selektywnie Ilo ść zebranych odpadów w 2012 roku masa [Mg] rodzaj kod Gmina Gmina Gmina Gmina Gmina Krzeszyce Lubniewice Sło ńsk Sul ęcin Torzym Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 32,49 14,89 13,10 67,76 25,06 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 17,82 13,52 10,44 45,35 25,28 Opakowania ze szkła 15 01 07 15,30 14,70 21,76 55,80 51,32 OGÓŁEM 65,61 43,11 45,30 168,91 101,66 Źródło: Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, pismo nr CZG-12/187/2013 z dnia 19.03.2013 r

Selektywna zbiórka odpadów pozwala na: • przetworzenie i wykorzystanie surowca wtórnego na nowe materiały, • oszcz ędzanie miejsca na składowanie, • ograniczanie ilo ści szkodliwych, trudno ulegaj ących rozkładowi odpadów, • ograniczenie zu życia surowca naturalnego, • oszcz ędzanie zu życia energii, • ograniczenie zanieczyszcze ń atmosfery, • ograniczenie ilo ści odpadów i ścieków.

Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 prowadzi zbiórk ę baterii i akumulatorów małogabarytowych we współpracy z Organizacj ą Odzysku REBA S.A. z Warszawy. Baterie zbierane s ą do specjalnych pojemników ustawionych w niektórych sklepach, w szkołach i przedszkolach oraz w Urz ędach Miast i Gmin. Zebrane baterie oddawane s ą do specjalnych organizacji odzysku i poddawane procesom utylizacji.

Selektywna zbiórka odpadów organicznych (bioodpadów) odbywa si ę w oparciu o br ązowe pojemniki o pojemno ści 120 dm 3 lub 240 dm 3. W gospodarstwach domowych stosowane s ą równie ż mniejsze pojemniki - wiaderka o pojemno ści 10 dm 3, który mo żna u żytkowa ć jako podr ęczny kosz na bioodpady przy codziennych czynno ściach kuchennych. Na terenach wiejskich zalecane jest stosowanie kompostowników przydomowych. Są one przyjazne środowisku a jednocze śnie: • ograniczaj ą koszty wywozu odpadów, • ograniczaj ą ilo ść odpadów w pojemniku do odpadów komunalnych. Bioodpady zbierane s ą na terenie miasta Sul ęcin, w Szpitalu w Torzymiu oraz w mie ście Krzeszyce i Sło ńsk - placówki, zakłady posiadaj ące stosowne umowy na wywóz odpadów organicznych.

Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 przyjmuje równie ż bezpłatnie od osób prywatnych zu żyty sprz ęt elektroniczny i elektryczny w godzinach pracy ZUOK. Sprz ęt nale ży na własny koszt dostarczy ć do siedziby ZUOK. Od firm i instytucji pobierana jest opłata za dostarczony sprz ęt.

117

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 118 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Obecnie du żym wyzwaniem dla gmin Powiatu Sul ęci ńskiego jest dostosowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi do wymogów określonych w ustawie z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2012 r., poz. 391 z pó źn. zm.). Zgodnie z rozdziałem 3a ww. ustawy, gminy s ą zobowi ązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści, na których zamieszkuj ą mieszka ńcy, a wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowi ązany zorganizowa ć przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Ustawa nakłada na gmin ę liczne obowi ązki zwi ązane m.in. z prowadzeniem i rozwijaniem selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegaj ących biodegradacji. Gmina jest zobowi ązana w art. 3c do ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji i przekazywanych do składowania do dnia 16 lipca 2013 r. - do nie więcej ni ż 50% wagowo całkowitej masy tych odpadów przekazywanych do składowania, oraz do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie wi ęcej ni ż 35% wagowo całkowitej masy tych odpadów przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku. Warto podkre śli ć, że w artykule 3, gminy zostały zobowi ązane do zapewnienia czysto ści i porz ądku na swoim terenie oraz tworzenia warunków niezb ędnych do ich utrzymania, w szczególno ści przez zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie, którego zarz ądc ą jest Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12. Zakład poło żony jest w obr ębie Gminy Sul ęcin, około 1 km na zachód od wsi Długoszyn, na działce nr 170/3. Przedmiotem działalno ści ZUOK jest: • odzysk odpadów w postaci surowców wtórnych wraz z wydzieleniem odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych (zmieszanych i zebranych selektywnie) oraz ich tymczasowe magazynowanie, • składowanie balastu posortowniczego, • kompostowanie odpadów pochodzenia organicznego pozyskanych w ramach selektywnej zbiórki.

Do istniej ących obiektów Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych nale żą : • kwatera składowiska 1A (zamkni ęta) o pojemno ści 240 000 m 3, • kwatera składowiska 1B (czynna) o pojemno ści 240 000 m 3, • sortownia odpadów o mocy przerobowej 60 000 Mg/rok, • kompostownia kontenerowa o mocy przerobowej 3 300 Mg/rok.

Dodatkowo Zakład wyposa żony jest w: budynek socjalno-administracyjny, brodzik dezynfekcyjny, parking, wag ę samochodow ą, myjni ę płytow ą, gara ż, magazyn paliw, plac do gromadzenia materiału na izolacyjne warstwy po średnie, aneksy na surowce wtórne, boksy do gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wiat ę do demonta żu odpadów wielkogabarytowych, zbiornik na odcieki, zbiornik ewaporacyjny, drogi i place oraz ogrodzenie. 65

5.6.2. Odpady, które podlegaj ą odr ębnym przepisom prawnym, w tym odpady niebezpieczne Odpady niebezpieczne to odpady: • nale żą ce do kategorii lub rodzajów odpadów okre ślonych na li ście A zał ącznika nr 2 do ustawy o odpadach , takie jak np. odpady medyczne i weterynaryjne, oleje mineralne) oraz posiadaj ące co najmniej jedn ą z wła ściwo ści wymienionych w zał ączniku nr 4 do tej ustawy (np. wybuchowe, toksyczne, rakotwórcze) lub

65 Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, pismo nr CZG-12/187/2013 z dnia 19.03.2013 r.

118

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 119 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• nale żą ce do kategorii lub rodzajów odpadów okre ślonych na li ście B zał ącznika nr 2 do ustawy o odpadach (np. baterie i akumulatory, szlamy) i zawieraj ące którykolwiek ze składników wymienionych w zał ączniku nr 3 do tej ustawy (np. kadm, rt ęć , substancje zaka źne) oraz posiadaj ące co najmniej jedn ą z wła ściwo ści wymienionych w zał ączniku nr 4 do tej ustawy.

Odpady niebezpieczne pochodz ą głównie z przemysłu, ale tak że z rolnictwa, transportu, słu żby zdrowia i laboratoriów badawczych. Powstaj ą równie ż w gospodarstwach domowych i s ą zawarte w odpadach komunalnych.

Oleje odpadowe Oleje odpadowe powstaj ą w wyniku wymiany zu żytych olejów, awarii instalacji i urz ądze ń oraz w wyniku ich usuwania m.in. z pojazdów wycofanych z eksploatacji. Powstaj ą one głównie w stacjach obsługi pojazdów, bazach transportowych i remontowych oraz ró żnego rodzaju urz ądzeniach pracuj ących w przemy śle. Zazwyczaj s ą to zu żyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe, a tak że oleje smarowe, oleje do turbin oraz oleje hydrauliczne. Zgodnie z danymi z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wytworzono w 2011 roku 5,929 Mg olejów odpadowych.

Tabela 60 Ilo ść wytworzonych olejów odpadowych na terenie powiatu w 2011 roku Masa wytworzonych Rodzaj wytworzonych odpadów Kod odpadów [Mg] Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe niezawieraj ące 13 02 05* 2,044 zwi ązków chlorowcoorganicznych Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 13 02 08* 3,849 Olej opałowy i olej nap ędowy 13 07 01* 0,036 RAZEM 5,929 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Zu żyte baterie i akumulatory Szczegółowe zasady post ępowania z bateriami i akumulatorami okre śla odr ębna ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666). Odnosi si ę ona do ka żdego etapu post ępowania z bateriami i akumulatorami pocz ąwszy od okre ślenia wymaga ń stawianym bateriom i akumulatorom przeznaczonym do wprowadzenia na rynek, poprzez zasady ich wprowadzania na rynek, a sko ńczywszy na zasadach zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zu żytych baterii i zu żytych akumulatorów. Baterie i akumulatory mo żna podzieli ć na nast ępuj ące grupy: • kwasowo-ołowiowe (głównie samochodowej), • niklowo-kadmowe, • pozostałe (w tym alkaliczne).

Stosowane s ą głównie w środkach transportu, do awaryjnego lub energetycznego zasilania awaryjnego, w latarkach, sprz ęcie pomiarowym, w telefonach i komputerach przeno śnych, elektronarz ędziach bezprzewodowych, sprz ęcie gospodarstwa domowego. Według danych z WSO w 2011 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wytworzono 13,234 Mg zu żytych baterii i akumulatorów.

119

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 120 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 61 Ilo ść zu żytych baterii i akumulatorów wytworzonych na terenie powiatu w 2011 roku Masa wytworzonych Rodzaj wytworzonych odpadów Kod odpadów [Mg] Baterie i akumulatory ołowiowe 16 06 01* 8,774 Baterie i akumulatory ł ącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory 20 01 33* 4,460 zawieraj ące te baterie RAZE M 13,234 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Odpady medyczne i weterynaryjne Ze wzgl ędów sanitarno-epidemiologicznych niezb ędne jest stosowanie jednorazowego wyposa żenia tam, gdzie istnieje mo żliwo ść zetkni ęcia si ę z tkank ą. W przypadku tych odpadów mo żliwo ści zapobiegania powstawaniu odpadów s ą bardzo ograniczone. Odpady medyczne powstaj ą w placówkach medycznych w zwi ązku z udzielaniem świadcze ń zdrowotnych oraz prowadzeniem bada ń i do świadcze ń naukowych w zakresie medycyny. W 2011 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w placówkach medycznych wytworzonych zostało 35,6414 Mg odpadów medycznych. Odpady weterynaryjne powstaj ą w zwi ązku z badaniem, leczeniem zwierz ąt lub świadczeniem innych usług weterynaryjnych, a tak że w zwi ązku z prowadzeniem bada ń naukowych i do świadcze ń na zwierz ętach. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku nie wytworzono żadnych odpadów weterynaryjnych.

Tabela 62 Ilo ść wytworzonych odpadów medycznych na terenie powiatu w 2011 roku Masa wytworzonych Rodzaj wytworzonych odpadów Kod odpadów [Mg] Odpady medyczne Cz ęś ci ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty słu żą ce do jej 18 01 02* 0,5528 przechowywania (z wył ączeniem 18 01 03) Inne odpady, które zawieraj ą żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istniej ą 18 01 03* 16,6426 wiarygodne podstawy do s ądzenia, że wywołuj ą choroby u ludzi i zwierz ąt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wył ączeniem 18 01 80 i 18 01 82 Inne odpady ni ż wymienione w 18 01 03 18 01 04 14,4560 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawieraj ące substancje 18 01 06* 0,4660 niebezpieczne Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne ni ż wymienione w 18 01 06 18 01 07 0,0320 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne 18 01 08* 0,2090 Leki inne ni ż wymienione w 18 01 08 18 01 09 0,2830 Pozostało ści z żywienia pacjentów oddziałów zaka źnych 18 01 82* 3,0000 RAZEM 35,6414 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Pojazdy wycofane z eksploatacji Pojazdy mechaniczne wycofane z eksploatacji ze względu na zawarto ść substancji niebezpiecznych (np. oleje, odpady paliw ciekłych, filtry olejowe, płyny hydrauliczne i hamulcowe) s ą odpadami pou żytkowymi klasyfikowanymi jako odpady niebezpieczne i stanowi ą istotne zagro żenie dla środowiska.

120

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 121 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tryb post ępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji (wrakami samochodowymi) reguluje ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z pó źn. zm.) obejmuj ąca pojazdy zaliczane do kategorii M1 (samochody osobowe) i N1 (samochody ci ęż arowe o masie do 3,5 Mg) oraz trójkołowe pojazdy silnikowe z wył ączeniem motocykli trójkołowych. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wytworzono 349,759 Mg odpadów w postaci zu żytych lub nienadaj ących si ę do u żytkowania pojazdów oraz zu żytych opon.

Tabela 63 Ilo ść zu żytych i nienadaj ących si ę do u żytkowania pojazdów wytworzonych i odzyskanych na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów Poddana Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych procesom odzysku [Mg] Zu żyte opony 16 01 03 67,388 - Zu żyte lub nienadaj ące si ę do u żytkowania pojazdy 16 01 04* 231,742 267,750 Zu żyte lub nienadaj ące si ę do u żytkowania pojazdy 16 01 06 50,629 42,525 niezawieraj ące cieczy i innych niebezpiecznych elementów RAZEM 349,759 310,275 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Bezpo średnim zadaniem stacji demonta żu jest przetworzenie pojazdów wycofanych z eksploatacji poprzez usuni ęcie elementów i substancji niebezpiecznych, wymontowanie przedmiotów wyposa żenia i cz ęś ci przeznaczonych do ponownego u życia, jak równie ż wymontowanie elementów nadaj ących si ę do odzysku i recyklingu. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku odzyskowi poddano 310,275 Mg odpadów w postaci zu żytych lub nienadaj ących si ę do u żytkowania pojazdów.

Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny to odpady urz ądze ń, których prawidłowe działanie jest uzale żnione od dopływu pr ądu elektrycznego lub od obecno ści pól elektromagnetycznych oraz mog ących słu żyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru pr ądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych i zaprojektowanych do u żytku przy napi ęciu elektrycznym nieprzekraczaj ącym 1000 V dla pr ądu zmiennego oraz 1500 V dla pr ądu stałego. Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne powstaj ą w gospodarstwach domowych, obiektach infrastruktury oraz w przemy śle. Wymagania, jakim powinien odpowiada ć sprz ęt elektryczny i elektroniczny, a tak że zasady post ępowania ze zu żytym sprz ętem, w sposób zapewniaj ący ochron ę zdrowia i życia ludzi oraz ochron ę środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju okre śla ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zu żytym sprz ęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z pó źn. zm.). Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wytworzono 13,68 Mg zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. Natomiast odzyskowi poddano 482,244 Mg.

Tabela 64 Ilo ść zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego wytworzonego i odzyskanego na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów Poddana Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych procesom odzysku [Mg] Elementy usuni ęte z zu żytych urz ądze ń inne ni ż wymienione w 16 02 16 0,039 484,244 16 02 15 Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne ni ż 20 01 35* 13,680 -

121

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 122 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Masa odpadów Poddana Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych procesom odzysku [Mg] wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj ące niebezpieczne składniki RAZEM 13,68 0 482,244 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

5.6.3. Odpady pozostałe Zu żyte opony Zu żyte opony (kod 16 01 03) powstaj ą w wyniku eksploatacji pojazdów mechanicznych i s ą wytwarzane głównie w punktach serwisowych, firmach eksploatuj ących pojazdy i stacjach demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Ilo ść powstaj ących zu żytych opon uzale żniona jest od sezonu i narasta szczególnie w okresie wymiany jesienno-zimowej i wiosennej. Według danych z WSO na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wytworzono 67,388 Mg zu żytych opon.

Zu żyte opony mog ą by ć poddane regeneracji, recyklingowi lub współspalane w cementowniach, jako paliwo alternatywne. Zakazane jest składowanie zu żytych opon z wyj ątkiem opon rowerowych i opon o średnicy zewn ętrznej wi ększej ni ż 1 400 mm.

Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej Odpady z budowy, remontów i demonta żu powstaj ą w du żym rozproszeniu w budownictwie mieszkaniowym, przemysłowym oraz w drogownictwie i kolejnictwie, zarówno na etapie budowy, jak i w wykonywanych planowych i awaryjnych remontach oraz pracach rozbiórkowych. Według danych z WSO na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zostało wytworzonych 5 896,394 Mg odpadów z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej.

Tabela 65 Ilo ść odpadów z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej wytworzonych i odzyskanych na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów Poddana procesom odzysku Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych poza w instalacj ą instalacji [Mg] Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i 17 01 01 89,590 - 1 747,70 remontów Gruz ceglany 17 01 02 7,100 - 834,08 Odpady innych materiałów ceramicznych i 17 01 03 - - 67,54 elementów wyposa żenia Zmieszane odpady betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów 17 01 07 4 162,500 - 1 945,46 wyposa żenia inne ni ż wymienione w 17 01 06 Inne niewymienione odpady 17 01 82 1 470,300 - - Drewno 17 02 01 - - 7,94 Szkło 17 02 02 23,160 - 22,50 Tworzywa sztuczne 17 02 03 - - 132,22 Odpadowa papa 17 03 80 3,940 - - Mied ź, br ąz, mosi ądz 17 04 01 3,259 - - Aluminium 17 04 02 8,542 - -

122

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 123 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Masa odpadów Poddana procesom odzysku Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych poza w instalacj ą instalacji [Mg] Ołów 17 04 03 0,200 - - Cynk 17 04 04 0,060 - - Żelazo i stal 17 04 05 121,143 0,2 4,60 Mieszaniny metali 17 04 07 6,800 - - RAZEM 5 896,394 0,2 4 762,04 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Zbieraniem i transportem odpadów z budowy, remontów i demonta żu zajmuj ą si ę przede wszystkim wytwórcy tych odpadów tj. osoby prywatne, firmy remontowo-budowlane i demonta żowe oraz specjalistyczne podmioty działaj ące w zakresie zbierania i transportu odpadów. Zdecydowana wi ększo ść tych odpadów poddawana jest odzyskowi, m.in. przy budowie nowej infrastruktury drogowej i kolejowej. Wykorzystywane s ą równie ż do niwelacji terenu i rekultywacji wyrobisk. Natomiast głównym sposobem unieszkodliwiania jest ich składowanie na składowiskach odpadów. Niektóre tego typu odpady mog ą by ć unieszkodliwiane termicznie. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego odzyskowi poddano 4 762,24 Mg odpadów, z czego zaledwie 0,2 Mg poddano odzyskowi poza instalacj ą, a pozostał ą cz ęść poddano odzyskowi w instalacji.

Komunalne osady ściekowe Odpady w postaci komunalnych osadów ściekowych powstaj ą w procesie oczyszczania ścieków komunalnych w oczyszczalniach ścieków. Nale żą one do grupy 19 i są klasyfikowane, jako odpady o kodzie 19 08 05 – ustabilizowane komunalne osady ściekowe. Ilość tych odpadów wzrasta wraz z rozbudow ą sieci kanalizacyjnej oraz wzrostem liczby oczyszczalni ścieków, zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich. Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wytworzono 4 292,27 Mg komunalnych osadów ściekowych.

Opady opakowaniowe Odpady opakowaniowe powstaj ą w gospodarstwach domowych oraz w zakładach produkcyjnych, jednostkach handlowych, miejscach u żyteczno ści publicznej i w ró żnych gał ęziach przemysłu. Selektywna zbiórka opakowa ń ze szkła, tworzyw sztucznych czy papieru mo że by ć oparta o systemem pojemników do segregacji odpadów, system workowy przy zbieraniu odpadów opakowaniowych „u źródła” oraz stacje segregacji odpadów. Odpady opakowaniowe klasyfikowane s ą w grupie 15. Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zostało wytworzonych 2 240,857 Mg odpadów opakowaniowych.

Tabela 66 Ilo ść odpadów opakowaniowych wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów Poddana Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych procesom odzysku [Mg] Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 594,358 566,04 Opakowania z drewna 15 01 03 55,074 0,25 Opakowania z metali 15 01 04 317,404 0,50 Opakowania wielomateriałowe 15 01 05 20,781 13,70 Opakowania ze szkła 15 01 07 1 249,400 871,18

123

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 124 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Masa odpadów Poddana Rodzaj wytworzonych odpadów Kod Wytworzonych procesom odzysku [Mg] Opakowania zawieraj ące pozostało ści substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. środkami 15 01 10* 3,305 - ochrony ro ślin i i II klasy toksyczno ści – bardzo toksyczne i toksyczne) Opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest), wł ącznie 15 01 11* 0,535 - z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi RAZEM 2 240,857 1 451,67 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy.

Odpady opakowaniowe ze szkła, metali, tworzyw sztucznych, papieru i tektury s ą poddawane recyklingowi odpowiednio w hutach szkła, hutach metali żelaznych i nie żelaznych, instalacjach do recyklingu tworzyw sztucznych i papieru. Na terenie powiatu odzyskowi poddano 1 451,67 Mg odpadów opakowaniowych.

5.6.4. Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki Podstaw ą do okre ślenia stanu gospodarki odpadami w wybranych gał ęziach gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy (innych ni ż komunalne) na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego były dane uzyskane z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego. Na terenie powiatu w 2011 roku wytworzono 60,496 Mg odpadów z wybranych gał ęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy. Odzyskowi w instalacjach poddano 0,266 Mg odpadów.

Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy (innych ni ż komunalne) to:

Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne (podgrupa 15 02) W 2011 roku na terenie powiatu wytworzono 9,41 Mg odpadów z tej podgrupy oraz odzyskano 0,266 Mg tych odpadów.

Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wył ączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 09) (grupa 13) W 2011 roku na terenie powiatu wytworzono nast ępuj ące ilo ści odpadów: • 13 03 08* - 3,3 Mg • 13 05 02* - 0,24 Mg • 13 05 08* - 47,499 Mg • 13 07 02* - 0,047 Mg

5.6.5. Podsumowanie Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku powstały nast ępuj ące odpady: • zebrane odpady komunalne i odpady z selektywnej zbiórki – 10 279,98 Mg, • wytworzone odpady niebezpieczne – 418,2434 Mg, • wytworzone odpady pozostałe – 12 557,405 Mg. Procesom odzysku poddano 7 006,695 Mg odpadów.

124

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 125 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 67 Masa odpadów zebranych, wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów [Mg] Lp. Rodzaj odpadów Poddana procesom Wytworzonych odzysku 1. Odpady komunalne i z selektywnej zbiórki 10 279,9800 (zebrane) 2. Odpady niebezpieczne 418,2434 792,519 2.2 Oleje odpadowe 5,9290 - 2.3 Zu żyte baterie i akumulatory 13,2340 - 2.4 Odpady medyczne i weterynaryjne 35,6414 - 2.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji 349,7590 310,275 2.6 Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny 13,6800 482,244 3. Pozostałe odpady 12 557,405 0 6 214,176 3.1 Zu żyte opony 67,3880 - 3.2 Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury 5 896,3940 4 762,240 drogowej 3.3 Komunalne osady ściekowe 4 292,2700 - 3.5 Odpady opakowaniowe 2 240,8570 1 451,670 3.6 Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki, których 60,4960 0,266 zagospodarowanie stwarza problemy RAZEM 23 255,6284 7 006,695 Źródło: Opracowanie własne.

Podmioty działaj ące na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w zakresie gospodarki odpadami maj ą obowi ązek uzyskania odpowiednich decyzji Starosty Sul ęci ńskiego. Poni żej przedstawiono wykaz wydanych decyzji. Decyzje na zbieranie i transport odpadów: 1. ELEKTRORECYKLING „KARTONIK” Ilona Wachowiak, ul. Daszy ńskiego 47, 69-200 Sul ęcin, 2. EKO-PRODUCT HORT Tadeusz Horoszkiewicz, os. Krasi ńskiego 10, 69-100 Słubice, 3. „LS-PLUS” Sp. z o.o. ul. Szałwiowa 34a/2, 62-064 Plewiska, 4. Zakład Szkoleniowo-Usługowy Mechanika Pojazdowa – Ślusarstwo – Skup – Sprzeda ż Złomu Leopold Ryczaj, ul. Daszy ńskiego 47, 69-200 Sul ęcin, 5. „B ączy ński” Transport i Usługi Roman B ączy ński, ul. Krótka 3, 69-200 Sul ęcin, 6. Przedsi ębiorstwo Handlowo-Usługowe Piotr Naumowicz, Chwałowice 2, 66-450 Bogdaniec, 7. Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe „PROTRANS” Zakład Obrotu Złomem Ryszard Domagała – Jan Noworyta, ul. Witosa 57a, 69-200 Sul ęcin, 8. STENA ZŁOMET Sp. z o.o. ul. Rabowicka 2, 62-020 Swarz ędz, 9. „BAZA” Firma Handlowo-Usługowa Soza ński Kazimierz & Graczyk Stanisław Spółka Jawna, ul. 3-go Lutego 50, 66-436 Sło ńsk, 10. Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. ul. Chrobrego 3, 69-200 Sul ęcin, 11. Andrzej Borkowski, ul. Wojska Polskiego 27/10, 66-235 Torzym, 12. Przedsi ębiorstwo Usługowo-Transportowe „ROAN” s.c. Piotr Dudzi ński, Roman Miakisz, ul. Saperska 8a/4, 66-235 Torzym, 13. Przedsi ębiorstwo Handlowo-Usługowe Mirosław Maszo ński, ul. Kochanowskiego 12, 69-200 Sul ęcin.

Decyzje na wytwarzanie odpadów, z uwzgl ędnieniem prowadzenia działalno ści w zakresie odzysku, zbierania, transportu odpadów: 1. Przedsi ębiorstwo Handlowo-Usługowe „TAMAR” Marian Tatera, Kolonia Łaszewo 4, 66-235 Torzym, 2. POLSKI ASFALT Sp. z o.o., ul. Parzniewska 10, 05-800 Pruszków.

125

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 126 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Decyzje na odzysk odpadów, z uwzgl ędnieniem prowadzenia działalno ści w zakresie zbierania odpadów: 1. Kopalnia Żwiru i Piasku Małuszów, Agnieszka Łochowicz-Rura, Dzier żów 39, 66-446 Deszczno, 2. P.H.U. POLAKTIV Żaneta Robak, ul. Batorego 11, 66-330 Pszczew.

5.7. Przeciwdziałanie powa żnym awariom Du żym zagro żeniem dla zdrowia mieszka ńców Powiatu Sul ęci ńskiego stanowi ą powa żne awarie oraz transport materiałów niebezpiecznych. Obowi ązek przeciwdziałania powa żnym awariom został nało żony ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) w tytule IV ustawy – Powa żne awarie. Według ustawy powa żna awaria to zdarzenie, w szczególno ści emisja, po żar lub eksplozja, powstała podczas procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ąca do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Przeciwdziałanie powa żnym awariom przemysłowym, a tak że, w przypadku zaistnienia takich awarii, usuwanie ich skutków, jest bardzo wa żne zarówno dla zdrowia i życia okolicznych mieszka ńców, jak i środowiska naturalnego. W Polsce istnieje system nadzoru nad instalacjami mog ącymi stworzy ć zagro żenie powa żnych awarii dla środowiska, sprawowany przez słu żby Inspekcji Ochrony Środowiska. Jest on dostosowany do przepisów unijnych w tym zakresie. 66 Obowi ązek ochrony przed awariami spoczywa na prowadz ącym zakład, który stwarza zagro żenie wyst ąpienia awarii, dokonuj ącym przewozu substancji niebezpiecznych oraz organach administracji.

Niezb ędnym narz ędziem w ustalaniu źródeł powa żnych awarii jest rejestr zakładów, których działalno ść mo że by ć przyczyn ą wyst ąpienia powa żnej awarii, w tym zakładów o du żym (ZDR) i zwi ększonym (ZZR) ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej, prowadzony zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z pó źn. zm.). Przedsi ębiorca, który zamierza prowadzi ć lub prowadzi zakład o zwi ększonym ryzyku lub o du żym ryzyku, jest obowi ązany do zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegaj ący awariom przemysłowym i ograniczaj ący ich skutki dla ludzi oraz środowiska. Prowadz ący taki zakład zgłasza go wła ściwemu organowi Pa ństwowej Stra ży Po żarnej oraz sporz ądza program zapobiegania powa żnym awariom przemysłowym, w którym przedstawia system bezpiecze ństwa gwarantuj ący ochron ę ludzi i środowiska, stanowi ący element ogólnego systemu zarz ądzania zakładem.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma zakładów o du żym i zwi ększonym ryzyku powa żnej awarii przemysłowej. 67

Przyczynami wyst ąpienia potencjalnych awarii mog ą by ć: • niedopatrzenia lub niewła ściwa obsługa urz ądze ń technologicznych, • niewła ściwa eksploatacja i konserwacja urz ądze ń, • naturalne zu życie materiału, • ukryte wady techniczne.

66 Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpiecze ństwa powa żnych awarii zwi ązanych z substancjami niebezpiecznymi oraz dyrektywa 2003/105/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2003 r. zmieniaj ącej dyrektyw ę Rady 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpiecze ństwa powa żnych awarii zwi ązanych z substancjami niebezpiecznymi. 67 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp., pismo nr DI.7016.14.2013.TP z dn. 26.03.2013 r.

126

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 127 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W razie wyst ąpienia awarii przemysłowej Wojewoda, poprzez komendanta wojewódzkiej Pa ństwowej Stra ży Po żarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, podejmuje działania niezb ędne do usuni ęcia awarii i jej skutków. Obowi ązany jest równie ż poinformowa ć marszałka województwa o podj ętych działaniach. W 2011 i 2012 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie wyst ąpiły powa żne awarie.68

W zwi ązku z tym, że na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma zakładów przemysłowych o du żym i zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii niebezpiecze ństwo powstania awarii przemysłowej jest niewielkie. Natomiast niebezpiecze ństwo mo że wi ąza ć si ę z transportem i stosowaniem materiałów niebezpiecznych stwarzaj ą niebezpiecze ństwo ich niekontrolowanego uwolnienia do otoczenia, a tak że wyst ąpienia zapłonu i wybuchu. Skutkami tych zdarze ń mog ą by ć: ska żenie środowiska, zagro żenie dla zdrowia i życia ludzi, zniszczenie konstrukcji budowlanych, rozprzestrzenianie si ę ognia na s ąsiednie obszary oraz wytworzenie du żej ilo ści gazów po żarowych. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Transportu z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie towarów niebezpiecznych, których przewóz podlega obowi ązkowi zgłoszenia (Dz. U. Nr 107, poz. 742) przewóz drogowy towarów niebezpiecznych wymienionych w zał ączniku ww. rozporz ądzenia podlega obowi ązkowi zgłoszenia do komendanta wojewódzkiego Policji oraz do komendanta wojewódzkiego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej.

5.8. Edukacja ekologiczna społecze ństwa W Polityce ekologicznej pa ństwa na lata 2009-2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016 celem średniookresowym jest stałe podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa zgodnie z zasad ą „my śl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do: • proekologicznych zachowa ń konsumenckich, • pro środowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialno ści za stan środowiska, • organizowania akcji lokalnych słu żą cych ochronie środowiska, • uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotycz ących ochrony środowiska. Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenia świadomo ści i wiedzy społecze ństwa na temat ochrony środowiska naturalnego. Kształtowanie wła ściwych postaw przynosi korzy ści zarówno dla zdrowia ludzi jak i dla środowiska naturalnego. Edukacj ę ekologiczn ą nale ży rozpowszechnia ć ju ż wśród najmłodszych aby móc j ą kontynuowa ć jak najdłu żej.

Edukacja ekologiczna w powiecie i w jednostkach powiatowych prowadzona jest głównie przez: • Urz ędy Gminy i Urz ędy Miejskie z terenu Powiatu Sul ęci ńskiego, • Nadle śnictwa, ale te ż przez: • jednostki o światowe: szkoły, przedszkola, • pozarz ądowe organizacje i fundacje ekologiczne, • firmy i instytucje.

Urz ąd Miejski w Torzymiu w ostatnich latach zorganizował konkursy, akcje i festyny głównie dla dzieci i młodzie ży szkolnej. Konkursy zorganizowane przez Komisj ę Gospodarki i Ochrony Środowiska Rady Miejskiej w Torzymiu: „Chc ę żyć w czystym miejscu” i „Zwierz ęta chronione w naszej okolicy”. Szkoła Podstawowa w Boczowie przygotowała wiele konkursów i akcji m.ni.: Le śna Kraina, Parki Narodowe Polski, Wiosna bez płomieni, Turniej Wiedzy Po żarniczej-Młodzie ż zapobiega po żarom, Jestem zbieraczem makulatury, Pomagamy przetrwa ć zim ę zwierz ętom le śnym, olimpiada przyrodnicza, Co wiesz o bo ćku. W Gimnazjum Publicznym w Torzymiu zorganizowano akcj ę „Sprz ątanie Świata”,

68 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp., pismo nr DI.7016.14.2013.TP z dn. 26.03.2013 r.

127

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 128 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

II Konkurs Ogólnoszkolny nt. wiedzy matematyczno-przyrodniczej, Festyn Ekologiczny, Dzie ń Ekologiczny, konkurs plastyczny na projekt młodzie żowej karty płatniczej H2O DESIGN oraz uczniowie wzi ęli udział w programie prozdrowotnym „Trzymaj form ę”. 69

Głównym organizatorem edukacji ekologicznej społecze ństwa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego jest Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, który prowadzi akcj ę edukacyjno-konkursow ą „Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole”, organizuje konkursy towarzysz ące tej akcji, organizuje tak że zaj ęcia Eko-lekcje, prelekcje, konferencje, szkolenia dla edukatorów oraz prowadzi nabór wniosków o dofinansowanie przedsi ęwzi ęć o charakterze ekologicznym. Wśród najwa żniejszych akcji zorganizowanych przez CZG-12 w 2012 roku nale ży wymieni ć: • XV edycja akcji „Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole” – zadaniem edukacji ekologicznej obj ęto około 6 tys. osób z 51 placówek o światowych z terenu gmin członkowskich CZG-12. Celem zada ń edukacyjnych było ukształtowanie w uczestnikach konkursu nawyku selektywnej zbiórki surowców wtórnych, promowanie, wdra żanie i rozpowszechnianie zachowa ń proekologicznych. W czasie akcji zbierano surowce wtórne – plastiki, kartony, gazety i baterie. Za ka żdy kilogram zebranych surowców placówki dostaj ą punkty, które wymieniane s ą na nagrody rzeczowe. Uczestnicy zebrali ł ącznie: 21 773 kg kartonu, 71 494 kg gazet, 16 030 kg butelek PET i 4 276 kg baterii. Podczas podsumowania akcji uczestnicy mogli korzysta ć z zorganizowanych stoisk, na których zorganizowano ró żnego rodzaju warsztaty. Przeprowadzono równie ż kilka konkursów np. EKO-MODY, Zgnie ć PET’a, Wie ża PET, Segregacja na czas. • konkurs EKO SZKOŁA – uczestnicz ące w konkursie placówki oświatowe były zobowi ązane realizowa ć zadania z zakresu selektywnej zbiórki surowców według tematów na dany miesi ąc. Podczas konkursu poruszano szereg tematów zwi ązanych z gospodark ą odpadami problemowymi, jak: gospodarka zu żytym sprz ętem elektrycznym i elektronicznym, selektywna zbiórka baterii, aluminium, metalu, plastiku, szkła i makulatury oraz realizacja w placówkach Dnia Bez Śmiecenia. • konkurs „Gramy FAIR-PLAY” – skierowany do uczniów ró żnego szczebla nauczania. Polegał na stworzeniu komiksu o tematyce recyklingu puszki, sportu, gry Fair-Play nie tylko w kontek ście sportu ale równie ż podej ścia do środowiska i najbli ższego otoczenia. • konkurs „Działasz na wielu płaszczyznach w zakresie segregacji i ochrony środowiska – poka ż swoje działania w codziennym życiu” – skierowany do uczniów ró żnego szczebla nauczania. Polegał na pracy opisowej działa ń podejmowanych w placówce w zakresie ekologicznych zachowa ń w codziennym życiu, oszcz ędzania energii, wody i wła ściwej gospodarki odpadami. • konkurs „Daj przykład innym – poka ż jak wykorzysta ć surowce wtórne w tworzeniu recyklingowych przedmiotów codziennego u żytku” – polegaj ący na stworzeniu u żytecznych przedmiotów z wykorzystaniem wszelkiego rodzaju odpadków. Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 organizował równie ż liczne imprezy wystawiennicze, prelekcje, warsztaty i konferencje m.in.: • przedstawienia o charakterze ekologicznym – zorganizowano przedstawienie teatralne pt. „Zielona afera, czyli ostatnie śledztwo inspektora Zgrozy” w ramach popularyzowania zagadnie ń dotycz ących zrównowa żonego rozwoju oraz zdrowia człowieka. • „Festyn ekologiczny – Sło ńsk” – podczas spotkania zorganizowano konkursy o charakterze ekologicznym dla dzieci i młodzie ży oraz ich rodziców, maj ące na celu utrwalenie wiedzy dotycz ącej selektywnej zbiórki odpadów. • seminarium dla nauczycieli pn. „Rola edukacji ekologicznej na terenie Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 – gospodarka odpadami w świetle nowych przepisów prawnych – warsztaty zorganizowane dla nauczycieli, pedagogów i innych osób pracuj ących z dzie ćmi i młodzie żą miały na celu podniesienie świadomo ści ekologicznej nauczycieli i zapoznanie z now ą ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach.

69 Urz ąd Miejski w Torzymiu, pismo nr BGN.II.6220.5.2013 z dn. 22.04.2013 r.

128

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 129 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• prelekcja pn. „Proekologiczna działalno ść CZG-12 na obszarze gmin członkowskich” – wykład został przygotowany przez dział edukacji ekologicznej i technologa CZG-12 dla mieszka ńców Sło ńska. • wykłady w Domu Joannitów – wykład pt. „Proekologiczna działalno ść CZG-12 na obszarze gmin członkowskich” dla uczniów Szkoły Podstawowej Trzemesznie oraz Szkoły Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Sul ęcinie. • konferencja z okazji XV-lecia Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 pn. „Aspekty prawne i ekonomiczne racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce” – skierowana do burmistrzów, wójtów i sołtysów z terenu gmin członkowskich. Podczas spotkania przybli żono działalno ść Zwi ązku oraz rol ę edukacji ekologicznej w systemie zbiórki opakowa ń szklanych, baterii, opakowa ń wielomateriałowych po płynnej żywno ści oraz zapoznano uczestników z nowymi ustawami dotycz ącymi gospodarki odpadami jakie spadaj ą na samorz ądy, podmioty odbieraj ące odpady komunalne oraz na wła ścicieli nieruchomo ści. • „Piknik z Natur ą” Sło ńsk – poruszano na nim m.in. tematyk ę Sieci Natura 2000 i szeroko poj ętą tematyk ę ochrony środowiska. Festyn skierowany był głównie do dzieci i młodzie ży. Przy okazji zorganizowano quizy, konkursy, warsztaty. Rozdawano materiały promocyjne oraz ulotki. • „Wake up Kids” Sul ęcin – to nie tylko muzyka ale równie ż warsztaty plastyczne, b ębniarskie, wystawy fotografii, prezentacje organizacji pozarz ądowych, turnieje sportowe. Zorganizowano konkurs „Wie ża PET” i „Zgnie ć PETa”. • Eko Dzie ń Dziecka Rychlik – z okazji dnia dziecka zorganizowano konkursy plastyczne dla dzieci, konkurs „Zgnie ć PETa” i „Segregacja na czas” oraz konkurencje sportowe. • warsztaty dla nauczycieli „Edukacja i informowanie w zakresie post ępowania z odpadami” – dotycz ące zasad selektywnego zbierania odpadów i promuj ące aktywne metody w edukacji odpadowej. Celem warsztatów było uzupełnienie wiedzy merytorycznej nauczycieli, podniesienie jako ści pracy edukacyjnej nauczycieli, wymiana do świadcze ń, zwi ększenie ilo ści wysegregowanych surowców wtórnych oraz odpowiednia organizacja zbiórek w szkołach i przedszkolach. • warsztaty edukacyjne „Eko Lekcje” – tematyka zaj ęć obejmowała głównie zagro żenia wynikaj ące z niewła ściwego post ępowania z odpadami, poznanie zasad selektywnej zbiórki, z uwzgl ędnieniem odpadów niebezpiecznych oraz baterii i zużytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. Dzieci i młodzie ż oprowadzano równie ż po zakładzie i omawiano poszczególne elementy instalacji Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie. Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 co roku organizuje nabór wniosków o dofinansowanie przedsi ęwzi ęć o charakterze ekologicznym organizowanych przez przedszkola, szkoły, organizacje pozarz ądowe oraz animatorów ochrony środowiska. Zgodnie z Regulaminem dofinansowanie nie mo że przekracza ć 1 000 zł na gmin ę i nie mo że by ć wi ększe ni ż 50% kosztów całego przedsi ęwzi ęcia. Dofinansowanie obejmuje pokrycie kosztów zakupu nagród rzeczowych lub zwrot kosztów transportu (w przypadku wycieczki). W 2011 roku wypłyn ęło 19 wniosków, a w 2012 roku – 10 wniosków. Wszystkie zostały zaopiniowane pozytywnie.

W edukacji ekologicznej mieszka ńców Powiatu Sul ęci ńskiego uczestnicz ą także nadle śnictwa. Nadle śnictwo Sul ęcin prowadzi edukacj ę le śną społecze ństwa skierowan ą głównie do dzieci i młodzie ży szkolnej, ale tak że do ró żnych grup osób dorosłych. Pracownicy nadle śnictwa dbaj ą o szerzenie wiedzy przyrodniczej, przekazuj ąc informacje na temat ochrony przyrody, funkcjonowania lasów, jak równie ż umo żliwiaj ąc poznanie pracy le śnika – gospodarza lasu. Nadle śnictwo prowadzi edukacj ę le śną głównie w oparciu o ście żkę edukacyjno-przyrodnicz ą „Widłak” oraz izb ę ekologiczn ą „Zielona klasa” znajduj ące si ę na Szkółce Le śnej w Ostrowiu. W 2012 roku Nadle śnictwo brało udział w: • konkursach organizowanych w szkołach, poprzez zasiadanie w komisjach konkursowych: w Liceum Ogólnokształc ącym im. Adama Mickiewicza w Sul ęcinie odbyły si ę eliminacje do

129

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 130 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

II edycji konkursu „Młodzie ż w lasach Europy – Young People In European Forest”. Celem konkursu była bioró żnorodno ści europejskiej przyrody i zrównowa żonego rozwoju w le śnictwie, przede wszystkim wiedzy o lasach Europy, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów Natura 2000. Specjalny O środek Szkolno-Wychowawczy w Sul ęcinie zorganizował konkurs „Las tu ż za rogiem”. Szkoła Podstawowa im. Polskich Olimpijczyków w Sul ęcinie zorganizowała „Mi ędzyszkolny konkurs wiedzy o Polskich Parkach Narodowych”, • zorganizowało konkurs wiedzy le śnej i ekologicznej „Mam zielone poj ęcie” dla uczniów szkół Powiatu Sul ęci ńskiego, • targach organizowanych podczas imprezy integracyjno-promocyjnej „Jesie ń w Gli śnie” prezentuj ąc walory przyrodnicze i zach ęcaj ąc do korzystania z lasów. W czasie targów zorganizowano pogaw ędki, gry i konkursy o tematyce le śnej i przyrodniczej, • akcji zbierania żoł ędzi, która odbyła si ę w specjalnie wyznaczonych drzewostanach d ębowych na terenie nadle śnictwa. Podczas akcji przeprowadzono pogaw ędki dla dzieci o tematyce le śnej. 70

Nadle śnictwo Torzym organizowało i uczestniczyło w edukacji ekologicznej podczas nast ępuj ących akcji: • Światowy Dzie ń Ziemi – lekcje w szkołach podstawowych i przedszkolach, • Festyn Ekologiczny – festyn przy przedszkolu dla całych rodzin, • Dni Otwarte Lasów Pa ństwowych – szereg imprez kierowanych do lokalnego społecze ństwa, m.in. wycieczki w lesie, wycieczki po ście żkach edukacyjnych, spotkania i pogadanki w nadle śnictwie, • Sprz ątanie Świata – pogadanki w szkołach i wspólne sprz ątanie lasów w najbli ższym sąsiedztwie placówek o światowych, • Dzie ń Drzewa – pogadanki w szkołach i przedszkolach, zajęcia na szkółce le śnej, wycieczki w teren ( ście żki edukacyjne), • Grzybobranie – zorganizowana akcja dla przedszkolaków, • Wiosna bez płomieni – pogadanki w szkołach i konkurs plastyczny uświadamiaj ące konsekwencje wypalania traw, • Lekcje z le śnikiem w szkole lub nadle śnictwie, koncert sygnałów my śliwskich w szkołach, lekcje z le śnikiem w terenie. 71

W Nadle śnictwie Lubniewice organizowano głównie konkursy i spotkania edukacyjne z uczniami współpracuj ących z nadle śnictwem szkół. Edukacja dotyczyła kształtowania odpowiednich postaw społeczeństwa wobec środowiska le śnego i warto ści etycznych w bezpo średnim kontakcie z przyrod ą. Wraz z uczniami prowadzone s ą cykliczne akcje tj. Sprz ątanie Świata, Świ ęto Drzewa, Pomó żmy Kasztanowcom, Pomagamy zwierz ętom przetrwa ć zim ę. Co roku organizowany jest konkurs przyrodniczy MÓJ LAS, w roku 2012 tematem przewodnim były płazy i gady Polski, w którym uczestnicy mogli wykaza ć si ę wiedzą mi ędzy innymi na temat rozpoznawania ulistnionych p ędów drzew i krzewów gatunków li ściastych i iglastych, rozpoznawania drzew i krzewów na podstawie owocostanu lub szyszki, rozpoznawania płazów i gadów na podstawie slajdów – nazwa gatunkowa i po wydawanych głosach, odpowiadania na losowo wybrane pytanie dotycz ące sposobu życia, rozmna żania, cech morfologicznych itp. płazów i gadów. Ponadto Nadle śnictwo uczestnictwa w wydarzeniach, które popularyzuj ą współczesne le śnictwo na imprezach: Jesie ń w Gli śnie i Krzeszycka Jesie ń.72

Nadle śnictwo O śno Lubuskie w 2012 roku zorganizowało wspólnie z młodzie żą z miejscowo ści Ownice konkursy i zabawy zwi ązane z edukacj ą le śną dzieci. Ponadto pracownicy nadle śnictwa zorganizowali wspólne sprz ątanie lasu z młodzie żą z miejscowo ści Ownice. 73

70 Nadle śnictwo Sul ęcin, pismo nr ZO-732-4/2013 z dn. 18.03.2013 r. 71 Nadle śnictwo Torzym, pismo z dn. 20.03.2013 r. 72 Nadle śnictwo Lubniewice, pismo nr ZG-0400-2/13 z dn. 7.03.2013 r.

130

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 131 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Nadle śnictwo Cybinka przeprowadzało lekcje o lesie na ście żkach edukacyjnych, u żytku ekologicznym oraz w lesie. Zorganizowało konkurs plastyczny „Chro ńmy las przed ogniem”. Brało udział w akcjach promocyjnych Lasów Pa ństwowych organizowanych w ramach Dni Otwartych oraz Grzybobraniach. 74

Nadle śnictwo Skwierzyna brało czynny udział w edukacji ekologicznej społecze ństwa Powiatu Sul ęci ńskiego poprzez prowadzenie prelekcji w przedszkolach i szkołach, na targach, imprezach regionalnych oraz promuj ąc ekologiczny system le śnictwa. 75

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego dobrze rozwini ęte s ą szlaki turystyczne, zarówno piesze jak i rowerowe. Szczególne znaczenie odgrywaj ą ście żki edukacyjne i dydaktyczne. Na terenie Nadle śnictwa Lubniewice ście żka edukacyjna rozpoczyna si ę i ko ńczy w le śnictwie Lubniewice - pocz ątek oddz. 635 i koniec oddz. 636 k. Jad ąc żółtym szlakiem rowerowym, prowadz ącym asfaltem z Lubniewic do Jarnatowa, a dalej przez las do miejscowo ści Rogi, 2 km od Lubniewic wje żdżamy pod wiadukt nieczynnej linii kolejowej Rudnica - Sul ęcin, który znajduje si ę po prawej stronie asfaltu stanowi ącego cz ęść trasy rowerowej. Za wiaduktem skr ęcimy w lewo i wejdziemy na le śną drog ą wzdłu ż, której rozmieszczone b ędą poszczególne przystanki. Po przej ściu 6 przystanków na zwiedzaj ących czekaj ą dwa zadaszenia i miejsce na ognisko. Miejsce odpoczynku zlokalizowane jest nad brzegiem jeziora Lubi ąż . Na terenie Nadle śnictwa Torzym urz ądzone s ą dwie ście żki przyrodnicze: na terenie Le śnictwa Bobrówka i Prz ęś lice biegn ąca wokół rezerwatu „Dolina Ilanki” oraz na terenie le śnictwa Piniów – ście żka w Boczowie wokół drzewostanu o charakterze parkowym.

6. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013 – 2016 Z PERSPEKTYW Ą NA LATA 2017-2020

6.1. Cele i priorytety ekologiczne Bior ąc pod uwag ę podstawowe, strategiczne dokumenty Powiatu Sul ęci ńskiego, województwa lubuskiego i Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa oraz maj ąc na uwadze, że głównym zało żeniem programu ochrony środowiska jest poprawa jako ści życia mieszka ńców powiatu, za cel nadrz ędy dokumentu przyj ęto: Zrównowa żony rozwój gospodarczy i turystyczny Powiatu Sul ęci ńskiego poprzez zachowanie istotnych walorów środowiska naturalnego, popraw ę jego stanu i rozwój infrastruktury ochrony środowiska.

Po analizie stanu aktualnego wyznaczono siedem obszarów priorytetowych ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego: • obszar priorytetowy I – Ochron przyrody i dziedzictwa przyrodniczego, • obszar priorytetowy II – Poprawa jako ści powietrza, • obszar priorytetowy III – Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, • obszar priorytetowy IV – Racjonalny system gospodarowania odpadami, • obszar priorytetowy V – Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi, • obszar priorytetowy VI – Zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi, • obszar priorytetowy VII – Edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego.

W ramach wy żej wymienionych obszarów priorytetowych wyznaczono cele ekologiczne, których

73 Nadle śnictwo O śno Lubuskie, pismo nr ZG-731-01/13 z dn. 21.03.2013 r. 74 Nadle śnictwo Cybinka, pismo z dn. 7.05.2013 r. 75 Nadle śnictwo Skwierzyna, pismo nr ZG-732-10/13 z dn. 15.05.2013 r.

131

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 132 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

osi ągni ęcie b ędzie mo żliwe dzi ęki realizacji konkretnych działa ń uj ętych w harmonogramie.

6.2. Harmonogram realizacji działa ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku Obszary priorytetowe i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego musz ą pozostawa ć w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wy ższym, w tym przypadku jest to Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku oraz z Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016. Cele okre ślone w Polityce Ekologicznej Pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016 zostały opisane w rozdziale 2.2.1 niniejszego opracowania, natomiast w cele okre ślone w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego zostały opisane w rozdziale 2.2.3.

Mo żliwo ść osi ągni ęcia zaplanowanych celów b ędzie mo żliwa dzi ęki realizacji zaproponowanych zada ń ekologicznych, które zostały podzielone na zadania własne i koordynowane. Realizacja tych zada ń przyczyni si ę w przyszło ści do poprawy stanu środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. W harmonogramie realizacji przedsi ęwzi ęć umieszczono nast ępuj ące zadania planowane do realizacji w latach 2013-2016 oraz działa ń perspektywicznych do roku 2020.

132

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 133 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 68 Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć zaplanowanych w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] OBSZAR PRIORYTETOWY I – OCHRONA PRZYRODY I DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I.1 Cel ekologiczny – Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochron ę ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowe j

Inwentaryzacja przyrodnicza i monitoring przyrodniczy na Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2020 b.d. Bud żet Gmin, Regionalny Dyrektor Środki własne I.1.1 terenie powiatu Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim Aktualizacja baz danych z zakresu ochrony przyrody Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2020 b.d Bud żet Gmin, Regionalny Dyrektor Środki własne I.1.2 Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim Opracowanie planów zada ń ochronnych i planów ochrony dla Regionalny Dyrektor 2013-2016 b.d Bud żet Gmin, Ochrony Środowiska w Środki własne I.1.3 obszarów prawnie chronionych Gorzowie Wielkopolskim, Urz ędy Gmin/Miast Uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania Starostwo Powiatowe, 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, przestrzennego obszarów chronionych oraz zasad ochrony Urz ędy Gmin/Miast Bud żet Gmin I.1.4 przyrody i krajobrazu jak równie ż udokumentowa nych złó ż kopalin

I.1.5 Ochrona i piel ęgnacja pomników przyrody Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ście żek Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2020 b.d Bud żet Gmin, I.1.6 dydaktycznych Nadle śnictwa Środki własne, Środki zewn ętrzne Działania kompensacyjne zwi ązane z budow ą autostrady A2 GDDKiA Oddział Zielona 2014-2016 247,0 Środki własne Świecko-Nowy Tomy śl na terenie województwa lubuskiego – Góra I.1.7 Przebudowa drzewostanów na obszarze Natura 2000 „Dolina Ilanki”. Działania te b ędą realizowane na działkach 7260/3, 7259/3, 7124/3 Budowa zbiorników kompensacyjnych dla płazów na odcinku GDDKiA Oddział Zielona 2013 2 350,28 Środki własne I.1.8 Autostrady A2 Świecko-Nowy Tomy śl (km 1+995 – km Góra 107+900) – 3 zbiorniki na terenie Gminy Torzym I.2 Cel ekologiczny – Racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych przez wła ściwe kształtowanie ich struktury gatunkowej i wiekowej

133

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 134 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Wył ączenie gruntów z upraw rolnych i prowadzenie upraw Starostwo Powiatowe w 2013 97,5 Bud żet Powiatu I.2.1 le śnych oraz wykonanie planów urz ądzenia lasów Sul ęcinie Nadzór nad lasami nie stanowi ącymi własno ści Skarbu Starostwo Powiatowe w 2013 6,0 Bud żet Powiatu I.2.2 Pa ństwa Sul ęcinie Bie żą ce remonty dróg le śnych, ze szczególnym Nadle śnictwo Torzym 2013-2020 b.d Środki własne I.2.3 uwzgl ędnieniem przepustów i mostków Budowa 4 nowych osad funkcyjnych – le śniczówek w Nadle śnictwo Torzym 2013-2020 b.d Środki własne I.2.4 miejscowo ściach: Bielice, D ębrznica, Pr zęś lice i Torzym oraz remonty istniej ących budynków Budowa i modernizacja szkółki le śnej w zakresie: budowa Nadle śnictwo Torzym 2013-2020 b.d Środki własne uj ęcia wody, budowa budynku administracyjno-socjalnego I.2.5 wraz z chłodni ą i magazynem środków chemicznych, budowa deszczowni stałej podziemnej Prowadzenie odnowie ń i zalesianie nowych terenów z Lasy Pa ństwowe, 2013-2020 b.d Środki własne I.2.6 uwzgl ędnieniem warunków przyrodniczo-krajobrazowych i Wła ściciele gruntów potrzeb ró żnorodno ści biologicznej le śnych Poprawa struktury wiekowej drzewostanu i zwi ększanie Nadle śnictwa, 2013-2020 b.d Środki własne I.2.7 zró żnicowania gatunkowego lasów Prywatni wła ściciele gruntów le śnych I.2.8 Budowa drogi po żarowej Le śnictwo Dzików Nadle śnictwo Skwierzyna 2013-2015 2 000,0 PGL Lasy Pa ństwowe Identyfikacja zagro żeń lasów i zapobieganie ich skutkom Nadle śnictwa, 2013-2020 b.d Środki własne I.2.9 (monitoring środowiska le śnego) Prywatni wła ściciele gruntów le śnych I.3 Cel ekologiczny – Rozwój obszarów zieleni miejskiej i urz ądzonej Tworzenie nowych terenów zieleni urz ądzonej i utrzymanie Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin I.3.1 istniej ących

I.3.2 Nasadzenia drzew i krzewów wzdłu ż tras komunikacyjnych Urzędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin I.4 Cel ekologiczny – Zrównowa żony rozwój turystyki poprzez promowanie walorów przyrodniczych i kulturowych powiatu Rozbudowa przerw wzdłu ż europejskiego dalekobie żnego Starostwo Powiatowe w 2013 3 088,0 Bud żet Powiatu, I.4.1 szlaku rowerowego i pieszego przez powiat Markisch- Sul ęcinie, (w tym: środki EWT – 2 625 Bud żet Gminy, Oderland, słubicki, sul ęci ński Urz ąd Miejski w Sul ęcinie tys. zł, Gmina Sul ęcin – 231,0 Środki zewn ętrzne

134

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 135 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] tys. zł) „Cuda Powiatu Sulęci ńskiego” – pokazanie walorów Starostwo Powiatowe w Do 2013 16,9 Bud żet Powiatu I.4.2 kulturowych powiatu Sul ęcinie „Wody Powiatu Sul ęci ńskiego” – pokazanie walorów Starostwo Powiatowe w Do 2013 11,5 Bud żet Powiatu I.4.3 przyrodniczych, w ędkarskich powiatu Sul ęcinie Wykonanie ście żki z infrastruktur ą informacyjno-turystyczn ą Nadle śnictwo Świebodzin 2016-2018 50,0 Środki zewn ętrzne (Program Operacyjny I.4.4 na terenie rezerwatu Buczyna Łagowsko-Sul ęci ńska Infrastruktura i Środowisko) Udost ępnianie w la sach obiektów do celów rekreacyjnych Nadle śnictwa 2013-2020 b.d Środki własne I.4.5 (pola biwakowe, parkingi le śne, zadaszenia i miejsca wypoczynku) OBSZAR PRIORYTETOWY II – POPRAWA JAKO ŚCI POWIETRZA II.1 Cel ekologiczny – Poprawa jako ści powietrza poprzez ogr aniczenie emisji zanieczyszcze ń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych II.1.1 Systematyczny monitoring jako ści powietrza WIO Ś Zielona Góra 2013-2020 b.d Środki własne Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie emisji gazów WIO Ś Zielona Góra 2013-2020 b.d Środki własne II.1.2 i pyłów do powietrza Ograniczenie emisji do powietrza pyłu zawieszonego PM10 i Wła ściciele 2013-2020 b.d Środki własne benzo(a)piren, poprzez stosowanie najlepszych dost ępnych nieruchomo ści, Środki zewn ętrzne II.1.3 technologii oraz zmian ę systemu ogrzewania Podmioty dostarczaj ące ciepło dla ludno ści, Podmioty gospodarcze II.2 Cel ekologiczny – Zwi ększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii Promowanie no śników czystej energii ekologicznej Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, pochodz ących ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, Sul ęcinie, Bud żet Gmin, II.2.1 wiatrowa, wodna, geotermalna, z biomasy i biogazu) – Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne

kampanie informacyjne Instalowanie system ów energii odnawialnej na budynkach Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, II.2.2 użyteczno ści publicznej Sul ęcinie, Bud żet Gmin, Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne

135

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 136 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Budowa nowych i rozbudowa ju ż istniej ących urz ądze ń i Wła ściciele urz ądze ń 2013-2020 b.d Środki własne, II.2.3 instalacji wykorzystuj ących odnawialne źródła energii Środki zewn ętrzne Podj ęcie działa ń w sprawie budowy infrastruktury słu żą cej do Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, II.2.4 wytwarzania energii odnawialnej w Domie Pomocy Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Społecznej w Tursku II.3 Cel ekologiczny - Zmniejszenie energochłonno ści poprzez termomodernizacje budynków Modernizacja i doposa żenie I LO im. A. Mickiewicza w Starostwo Powiatowe w 2013-2014 3 677,8 Bud żet Powiatu II.3.1 Sul ęcinie pod k ątem podniesienia poziomu nauczania (…) – Sul ęcinie termomodernizacja hali sportowej Ocieplenie nast ępuj ących budynków: Torzymski O środek Urz ąd Miejski w Torzymiu 2013-2020 b.d Bud żet Gminy II.3.2 Kultury, Biblioteka i Szkoła Podstawowa w Torzymiu II.3.3 Wymiana okien w Szkole Podstawowej w G ądkowie Wielkim Urz ąd Miejski w Torzymiu 2013-2020 b.d Bud żet Gminy OBSZAR PRIORYTETOWY III – OCHRONA ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH III.1 Cel ekologiczny – Osi ągni ęcie i utrzymani e dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Systematyczny monitoring wód podziemnych i WIO Ś Zielona Góra, 2013-2020 b.d Środki własne III.1.1 powierzchniowych Pa ństwowy Instytut Geologiczny III.1.2 Ograniczenie zu życia wody przez podmioty gospodarcze Przedsi ębiorcy 2013-2020 b.d Środki własne Kontrola podmiotów gospodarczych posiadaj ących WIO Ś Zielona Góra, 2013-2020 b.d Środki własne, III.1.3 pozwolenia wodnoprawne pod k ątem przestrzegania norm Starostwo Powiatowe w Bud żet Powiatu i wytycznych zapisanych w tych decyzjach Sul ęcinie Prowadzenie cyklicznych działa ń na rzecz utrzymania Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, III.1.4 porz ądku i czysto ści wokół akwenów na terenie powiatu oraz Sul ęcinie Środki zewn ętrzne ochrony zasobów wód śródl ądowych Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin III.1.5 przydomowych oczyszczalni ścieków Kontrola zawartych umów na odbiór zanieczyszcze ń ze Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin III.1.6 zbiorników bezodpływowych Likwidacja zbiorników bezodpływowych poprzez podł ączanie Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2020 b.d Bud żet Gmin, III.1.7 Wła ściciele Środki własne

136

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 137 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] si ę do sieci kanalizacyjnej nieruchomo ści III.2 Cel ekologiczny – Budowa i modernizacja syst emu zaopatrywania ludno ści w wod ę oraz uporz ądkowanie gospodarki ściekowej Modernizacja stacji uzdatniania wody w Lemierzycach wraz z Urz ąd Gminy Sło ńsk 2013-2014 2 709,3 Bud żet Gminy III.2.1 budow ą przydomowych oczyszczalni ścieków w m. Lemierzyce i Ownice Budowa wodoci ągu z Lemierzyc do wsi Budzigniew, Zakład Gospodarki 2013-2020 b.d Bud żet Gminy Grodzisk, Głuchowo, Lemierzyce, Polne, Lemierzycko, Wodno-Ściekowej w III.2.2 Ownice, Chartów, Jamno Sło ńsku, Urz ąd Gminy Sło ńsk Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na Zakład Gospodarki 2013-2020 b.d Bud żet Gminy nieskanalizowanych obszarach Gminy Sło ńsk Wodno-Ściekowej w III.2.3 Sło ńsku, Urz ąd Gminy Sło ńsk Modernizacja przepompowni ścieków Zakład Gospodarki 2013-2020 b.d Bud żet Gminy Wodno-Ściekowej w III.2.4 Sło ńsku, Urz ąd Gminy Sło ńsk Rozbudowa istniej ącego systemu wodno-kanalizacyjnego w Zakład Gospodarki 2013-2020 b.d Bud żet Gminy Wodno-Ściekowej w III.2.5 miejscowo ści Sło ńsk Sło ńsku, Urz ąd Gminy Sło ńsk Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w m. Torzym Urz ąd Miejski w Torzymiu 2014 – opracowanie 10 000,0 Bud żet Gminy, dokumentacji Środki zewn ętrzne III.2.6 projektowej 2015-2017 - realizacja Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w m. Urz ąd Miejski w Torzymiu 2015 – opracowanie 6 000,0 Bud żet Gminy, Boczów dokumentacji Środki zewn ętrzne III.2.7 projektowej 2016-2018 - realizacja Budowa sieci kanalizacyjnej Torzym - Kownaty Urz ąd Miejski w Torzymiu 2017 1 000,0 Bud żet Gminy, III.2.8 Środki zewn ętrzne Koszty projektów budowy oczyszczalni ścieków w Rudnicy i Urz ąd Gminy w 2013 56,9 Bud żet Gminy III.2.9 kanalizacji w Krasnoł ęgu Krzeszycach

137

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 138 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej w Gminie Sul ęcin Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2013-2015 7 240,0 Bud żet Gminy III.2.10 – etap Trzemeszno Modernizacja stacji uzdatniania wody na terenie miasta Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2014-2020 10 000,0 Bud żet Gminy III.2.11 Sul ęcin Modernizacja wiejskich stacji uzdatniania wody: Urz ąd Miejski w Sulęcinie 2014-2020 4 000,0 Bud żet Gminy - w Brze źnie III.2.12 - w Grochowie - w Trzebowie - w Miechowie Wymiana azbestowej sieci wodoci ągowej na terenie Gminy Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2014-2020 500,0 Bud żet Gminy III.2.13 Sul ęcin III.2.14 Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sul ęcinie Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2014-2020 15 000,0 Bud żet Gminy III.2.15 Modernizacja oczyszczalni ścieków w W ędrzynie Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2014-2020 10 000,0 Bud żet Gminy Kanalizacja pozostałych wsi na terenie Gminy Sul ęcin Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2014-2020 10 000,0 Bud żet Gminy III.2.16 (budowa kolektorów, przydomowe oczyszczalnie ścieków) Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków dla Le śniczówki Nadle śnictwo Cybinka 2015 15,0 Środki własne III.2.17 Radzików w Bargowie III.3 Cel ekologiczny – Ochrona mieszka ńców przed powodzi ą i susz ą Rozwój systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, III.3.1 hydrologicznymi oraz meteorologicznymi Sul ęcinie, Bud żet Gmin, Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne Modernizacja i odbudowa system ów melioracji wodnych LZMiUW Zielona Góra, 2013-2020 b.d Środki własne Regionalny Zwi ązek III.3.2 podstawowych i szczegółowych Spółek Wodnych w Sul ęcinie Systematyczna ocena ryzyka wyst ąpienia suszy na terenie IUNG Puławy Zadanie ci ągłe b.d Środki własne III.3.3 powiatu Remont budowli regulacyjnych rzeki Warty po powodzi z RZGW w Poznaniu – 2013 1 189,0 Rezerwa celowa na 2010 roku – brzeg lewy w km 5+500 do km 11+500 Zarz ąd Zlewni Środkowej „Przeciwdziałanie i III.3.4 i Dolnej Warty z siedzib ą usuwanie skutków kl ęsk w Poznaniu żywiołowych”

138

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 139 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Zwi ększenie mo żliwo ści retencyjnych oraz przeciwdziałanie Nadle śnictwo Torzym 2013 953,0 Środki własne, III.3.5 powodzi i suszy w ekosystemach le śnych na terenach (w tym 661,0 tys. zł refundacji Środki unijne nizinnych ze środków unijnych) Zwi ększenie mo żliwo ści retencyjnych oraz przeciwdziałanie Nadle śnictwo Krosno 2013 1 030,0 (dotyczy całego Środki własne III.3.6 powodzi i suszy w ekosystemach le śnych na terenach terenu Nadle śnictwa) nizinnych Konserwacje i remonty urz ądze ń istniej ącej sieci wodno- Nadle śnictwo Torzym 2013-2020 b.d Środki własne III.3.7 melioracyjnej Naprawa grobli i uporz ądkowanie źródlisk – le śnictwo Nadle śnictwo Świebodzin 2015-2020 500,0 Środki zewn ętrzne Długoszyn – obszar Natura 2000 Buczyna Łagowsko- (Program Operacyjny III.3.8 Sul ęci ńska Infrastruktura i Środowisko) OBSZAR PRIORYTETOWY IV – RACJONALNY SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI IV.1 Cel ekologiczny - Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Udzielanie zezwole ń na zbieranie, przetwarzanie i Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu IV.1.1 wytwarzanie odpadów Sul ęcinie Kontrola podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, IV.1.2 zbierania, przetwarzania i wytwarzania odpadów Sul ęcinie, Bud żet Gmin Urz ędy Gmin/Miast Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów tzw. Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin IV.1.3 „dzikich” wysypisk IV.2 Cel ekologiczny – Rozwój systemu gospodarki odpadami i u zyskanie zak ładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odp adów Budowa instalacji do biologicznego przekształcania odpadów Celowy Zwi ązek Gmin 2013-2015 10 000,0 Środki własne, IV.2.1 w procesie biostabilizacji i kompostowania wraz z CZG-12 Środki zewn ętrzne infrastruktur ą towarzysz ącą na terenie ZUOK Długoszyn Budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów Urz ąd Gminy w 2013 360,0 Bud żet Gminy IV.2.2 Krzeszycach Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanym Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2015 b.d Bud żet Gmin, IV.2.3 systemem odbierania odpadów komunalnych Podmioty odbieraj ące Środki własne odpady IV.2.4 Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanych Urz ędy Gmin/Miast, 2013-2015 b.d Bud żet Gmin,

139

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 140 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] systemem selektywnego odbierania odpadów komunalnych Podmioty odbieraj ące Środki własne odpady Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z terenu powiatu Urz ędy Gmin/Miast. 2013-2020 b.d Bud żet Gmin, IV.2.5 Wła ściciele Środki własne, nieruchomo ści Środki zewn ętrzne OBSZAR PRIORYTETOWY V – ZMNIEJSZENIE UCI ĄŻ LIWO ŚCI HAŁASU I OCHRONA MIESZKA ŃCÓW PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI V.1 Cel ekologiczny – Osi ągni ęcie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez budow ę i modernizacj ę ci ągów komunikacyjnych Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1278F odc. Rudna- Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.1 Sul ęcin (dł. 9 km, szer. 6 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni dróg oraz budowa ci ągu pieszo – Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.2 jezdnego nr 1275F odc. Brze źno-Sul ęcin (dł. 2,7 km, szer. Sul ęcinie Środki zewn ętrzne 6,0 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1289F odc. Głuchowo- Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.3 Lemierzyce (dł. 2,8 km, szer. 6,0 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1247F odc. Kownaty dr. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.4 woj. nr 138 (dł. 1,5 km, szer. 4,5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1288F odc. Kołczyn – Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.5 Studzionka (dł. 7,3 km, szer. 3 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Przebudowa drogi nr 1272F ul. Kolejowa w Trzemesznie (dł. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.6 1,3 km, szer. 5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 128 5F ul. Sikorskiego w Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.7 Sło ńsku (dł. 0,6 km, szer. 7m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Przebudowa poł ączenia drogowego gminy Sło ńsk z gmin ą Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, Ośno Lub.(powiat słubicki). Jest to kontynuacja drogi w Sul ęcinie Środki zewn ętrzne cz ęś ci prz ebudowanej przez powiat słubicki ze środków V.1.8 PHARE w 2005r.) • przebudowa drogi nr 11-416 Sło ńsk- Chartów – Ośno Lub. (dł. 6,4km, szer.6m) Przebudowa i remont poł ączenia dr ogowego powiatu z Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.9 gmin ą Cybinka (powiat słubicki) oraz poł ączenie pomi ędzy Sul ęcinie Środki zewn ętrzne południowo-zachodni ą cz ęś ci ą gminy Torzym z siedzib ą

140

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 141 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] powiatu w Sul ęcinie oraz Lubuskim Urz ędem Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. • przebudowa drogi nr 49-301 Lubin-Boczów (dł. 2,5km, szer. 6m), • przebudowa drogi nr 1257F w Boczowie ul. Dworcowa (dł.530m, szer. 4,2 m), • wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1257F wybrane odc. granica pow. Lubów – Wystok – Bielice – Boczów (dł.1,2 km, szer. 3,5m), • remont mostu Rojek w ci ągu drogi nr 1257F, • budowa chodnika w ci ągu drogi nr 1265F w m. Brze źno (dł. 850m szer. 1,5m), • przebudowa ul. Młynarskiej w Sul ęcinie. Przebudowa i remont poł ączenia drogowego gmin Sul ęcin i Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, Lubniewice z planowanym w ęzłem A-2 i S-3 w Jordanowie Sul ęcinie Środki zewn ętrzne oraz alternatywne poł ączenie z drog ą krajow ą nr 2 w Świebodzinie i nr 3 w kierunku Zielonej Góry • budowa chodników w ci ągu drogi nr 1267F m. Trzemeszno i Wielowie ś (dł. 1030m, szer. 1,5m ), V.1.10 • wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1267F Trzemeszno – Wielowie ś – Sieniawa (dł. 5km, szer. 5,5m ), • przebudowa nawierzchni drogi nr 1246F odc. Wielowie ś – Zarzy ń (dł.4km, szer. 6m), • budowa chodnika w Zarzyniu 1242F (dł. 450m, szer. 1,5m.). Remont poł ączenia drogowego gminy Sul ęcin z gmin ą Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, Lubniewice Sul ęcinie Środki zewn ętrzne • budowa chodnika w ci ągu drogi nr 1278F w miejscowo ści Miechów (dł. 485m, szer. 1,5m) oraz budowa dwóch urz ądze ń bezpiecze ństwa ruchu V.1.11 drogowego (tzw. wysp spowalniaj ących), • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1297F Miechów – Lubniewice, • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1297F w Lubniewicach ul. Świerczewskiego (dł. 550m, szer. 6m). Remont poł ączenia drogowego stanowi ącego alternatywny Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.12 objazd drogi krajowej nr 22 dla mieszka ńców gminy Sul ęcinie Środki zewn ętrzne

141

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 142 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Krzeszyce • remont mostu w Kołczynie w ci ągu drogi nr 1278F, • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1283F na odcinku Dzier żą zna – Malta – Krzemów – wał (dł.2,96 km, szer. 4,5 m). Przebudowa drogi nr 49-317 skrzy żowania z drog ą Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.13 wojewódzk ą nr 138 – Grabów (dł. 0,9 km) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Przebudowa drogi nr 1260F w Garbicz (dł. 550m, szer. 6m) Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.14 Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Przebudowa drogi nr 1282F w miejscowo ści Rudnica, ul. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.15 Bieruta (dł. 575m, szer. 4m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Przebudowa drogi nr 1277F w miejscowo ści Glisno (dł. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.16 906m szer. 6m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Budowa chodnika i odwodnienia drogi w ci ągu drogi nr Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.17 1272F przy ul. Harcerskiej w Lubniewicach (dł. 470m, szer. Sul ęcinie Środki zewn ętrzne 1,5m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1295F ul. Skwierzy ńska Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.18 w Lubniewicach (dł. 400 m szer. 6m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1264F ul. Świebodzi ńska Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.19 w Torzymiu (dł. 200m, szer. 5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1273F w m. Świerczów Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.20 (dł. 400 m szer. 3,5m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1283F odc. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.21 Marianki, (dł. 1,065 km, szer. 4,5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni bitumicznej na drodze powiatowej Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.22 nr 1279F w miejscowo ści Brzozowa (dł. 500 m, szer. 4,5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1259F Stacja Kol. Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.23 Drzewce-Koryta (dł. 1750, szer. 3,3m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1286F miejscowo ści Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.24 Polne (dł. 2170m, szer. 3,7m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne V.1.25 Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1281F odc. Kołczyn- Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu,

142

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 143 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Łąków- Rudnica (dł. 5,6 km, szer. 5,5 m) Sul ęcinie Środki zewn ętrzne Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1242F odc. Pieski-Zarzy ń Starostwo Powiatowe w Do 2013 b.d Bud żet Powiatu, V.1.26 (dł. 2 km, szer. 5,5 m) budowa chodnika w Zarzyniu (dł. Sul ęcinie Środki zewn ętrzne 450m, szer. 1,5m) Przebudowa nawierzchni drogi powiatowej nr 1286F w Starostwo Powiatowe w 2013 532,68 Bud żet Powiatu, V.1.27 miejscowo ści Pole Sul ęcinie Środki unijne (PO RYBY) „Bezpiecze ństwo w ruchu drogowym” – poprawa Starostwo Powiatowe w 2013-2014 1 500,0 Bud żet Powiatu V.1.28 bezpiecze ństwa na drogach powiatowych w m. Miechów, Sul ęcinie Kołczyn, Wielowie ś, Zarzy ń, Trzemeszno, Rychlik i Prz ęś lice Pomoc finansowa dla Powiatu Sul ęci ńskiego w celu Urz ąd Gminy w 2013 29,0 Bud żet Gminy V.1.29 modernizacji drogi powiatowej na Malcie oraz budowa dróg i Krzeszycach odwodnienia w strefie gospodarczej Kartoszów V.1.30 Remont dwóch mostów na rzece Lenka Urz ąd Gminy Sło ńsk 2013 140,0 Bud żet Gminy Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 131 Nowiny Wielkie - Zarz ąd Dróg 2018-2020 2 410,0 Środki własne V.1.31 Krzeszyce Wojewódzkich Zielona Góra Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 136 na odcinku Zarz ąd Dróg 2019-2020 4 000,0 Środki własne V.1.32 Wałdowice - Wędrzyn Wojewódzkich Zielona Góra Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 137 relacji O śno – Zarz ąd Dróg 2015-2018 13 000,0 Środki unijne V.1.33 Sul ęcin - Mi ędzyrzecz Wojewódzkich Zielona Góra Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 137 w m. Trzemeszno Zarz ąd Dróg 2017-2018 12 000,0 Środki unijne V.1.34 Lubuskie Wojewódzkich Zielona Góra Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 138 w m. Torzym (dojazd Zarz ąd Dróg 2012-2013 1 320,0 Środki unijne V.1.35 do w ęzła autostrady A2) – II etap Wojewódzkich Zielona (dofinansowanie z LRPO) Góra Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 (Pliszka – Debrznica) Zarz ąd Dróg 2014 2 480,0 Środki unijne V.1.36 – stanowi ącej dojazd do w ęzła autostrady A2 w m. Torzym Wojewódzkich Zielona (dofinansowanie z LRPO) Góra V.1.37 Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 w m. Debrznica Zarz ąd Dróg 2016 3 130,0 Środki unijne

143

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 144 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Wojewódzkich Zielona Góra Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 na odcinku Ostrów - Zarz ąd Dróg 2014 800,0 Środki własne V.1.38 Tursk Wojewódzkich Zielona Góra Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 na odcinku Sulęcin - Zarz ąd Dróg 2015-2017 7 720,0 Środki unijne V.1.39 Torzym Wojewódzkich Zielona Góra Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 ul. Kro śnie ńska w m. Zarz ąd Dróg 2015-2016 1 720,0 Środki unijne V.1.40 Torzym Wojewódzkich Zielona Góra Budowa obwodnicy m. Torzym w ci ągu drogi wojewódzkiej nr Zarz ąd Dróg 2015-2016 9 000,0 Środki unijne V.1.41 138 Wojewódzkich Zielona Góra Remont drogi krajowej 92 na odcinku Boczów – Pinów od km GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 11 000,0 Środki własne V.1.42 25+500 do km 29+000 Góra Przebudowa drogi krajowej 24 na odcinku Ociosna – GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 11 000,0 Środki własne V.1.43 Wałdowice od km 54+343 do km 69+335 Góra Uspokojenie ruchu z przebudow ą drogi nr 92 od km 30+800 GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 24 000,0 Środki własne V.1.44 do km35+506 w m. Torzym Góra Przebudowa łuku na odcinku drogi nr 22 Kostrzyn – Sło ńsk GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 1 000,0 Środki własne V.1.45 od km 11+200 do km 11+900 Góra Przebudowa skrzy żowania z drog ą powiatow ą nr 1278F na GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 840,0 Środki własne V.1.46 odcinku Krzeszyce – skrzy żowanie z drog ą krajow ą nr 24 od Góra km 37+700 do km 38+100 Przebudowa skrzy żowania drogi krajowej nr 22 z drog ą GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 2 000,0 Środki własne V.1.47 krajow ą nr 24, m. Rogi od km 43+100 do km 43+600 Góra Uspokojenie ruchu na drodze krajowej nr 2 w m. Pniów od GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 2 000,0 Środki własne V.1.48 km 28+800 do km 30+100 Góra Budowa ci ągu pieszo-rowerowego przy drodze krajowej nr GDDKiA Oddział Zielona 2013-2020 180,0 Środki własne V.1.49 22 m. Karkoszów, od km 26+980 do km 27+208 Góra V.2 Cel ekologiczny – Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poni żej warto ści dopuszczalnych

144

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 145 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] V.2.1 Systematyczny monitoring pól elektromagnetycznych WIO Ś Zielona Góra 2013-2020 b.d Środki własne Prowadzenie wykazu instalacji emituj ących pola Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu V.2.2 elektromagnetyczne Sul ęcinie Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin zagospodarowania przestrzennego w zakresie mo żliwo ści V.2.3 lokalizacji urz ądze ń emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne OBSZAR PRIORYTETOWY VI – ZRÓWNOWA ŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURAL NYMI Cel ekologiczny – Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalno ści gospodarczej oraz rekultyw acja VI.1 terenów zdegradowanych Wymiana gruntów, gleboznawcza klasyfikacja gruntów, Starostwo Powiatowe w 2013 30,0 Bud żet Powiatu VI.1.1 wydzielenie dz iałek rentowych i siedliskowych, Sul ęcinie rozgraniczenie nieruchomo ści Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych zgodnych z Podmioty działaj ące w 2013-2020 b.d Środki własne VI.1.2 zasadami rozwoju zrównoważonego rolnictwie, Rolnicy indywidualni Minimalizacja negatywnego wpływu działalno ści Przedsi ębiorcy 2013-2020 b.d Środki własne, VI.1.3 gospodarczej na stan środowiska glebowego, poprzez Środki zewn ętrzne modernizacj ę technologii Rekultywacja kwatery 1A składowiska odpadów ZUOK Celowy Zwi ązek Gmin 2013-2014 2 500,0 Środki własne VI.1.4 Długoszyn CZG-12 Rekultywacja gleb zdegradowanych lub zdewastowanych i Wła ściciele terenów 2013-2020 b.d Środki własne, VI.1.5 przywracanie im walorów u żytkowych Środki zewn ętrzne VI.2 Cel ekologiczny – Minimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji złó ż kopalin poprzez ich racjonalne gospodarowanie Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin VI.2.1 przestrzennego, chroni ących tereny przed zainwestowaniem uniemożliwiaj ącym eksploatacj ę zasobów kopalin Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas Wła ściciele terenów 2013-2020 b.d Środki własne VI.2.2 prowadzenia prac geologicznych, a tak że w trakcie eksploatacji złó ż kopalin

145

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 146 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] Sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych i Wła ściciele terenów 2013-2020 b.d Środki własne VI.2.3 przywracanie im funkcji u żytkowych OBSZAR PRIORYTETOWY VII – EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKA ŃCÓW POWIATU I POPRAWA BEZPIECZE ŃSTWA EKOL OGICZNEGO VII.1 Cel ekologiczny – Podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców poprzez promowanie postaw i działa ń proekoloegicznych Prowadzenie stałych akcji informacyjno-edukacyjnych, w Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, tym: drukowanie ulotek informacyjnych, zamieszczanie Sul ęcinie, Bud żet Gmin, informacji na stronach internetowych gmin/miast, wspierania Urz ędy Gmin/Miast, Środki własne, Stowarzyszenia, Środki zewn ętrzne VII.1.1 działalno ści lokalnych stowarzysze ń i organizacji Organizacje proekologicznych, prowadzenie bezpłatnych pozarz ądowe, szkole ń/warsztatów w zakresie edukacji ekologicznej Nadle śnictwa, społecze ństwa lokalnego, organizacja festynów. Prasa lokalna Wspieranie placówek o światowych w zakresie organizacji Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, edukacji ekologicznej np. konkursy dla dzieci i młodzie ży Sul ęcinie, Bud żet Gmin, Urz ędy Gmin/Miast, Środki własne, VII.1.2 Organizacje Środki zewn ętrzne pozarz ądowe, Podmioty gospodarcze Akcje informacyj ne na temat wła ściwego post ępowania z Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, VII.1.3 odpadami niebezpiecznymi i innymi ni ż niebezpieczne Sul ęcinie, Bud żet Gmin Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne Akcje informacyjne na temat mo żliwo ści uzyska nia Urz ędy Gmin/Miast 2013-2020 b.d Bud żet Gmin, VII.1.4 dofinansowania na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest Środki zewn ętrzne oraz szkodliwo ści azbestu na zdrowie ludzi Kampanie informacyjne o mo żliwo ści ochrony powietrza, Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, VII.1.5 oszcz ędno ści energii i prom uj ące no śniki czystej energii Sul ęcinie, Bud żet Gmin, pochodz ącej z odnawialnych źródeł Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne Prowadzenie kampanii edukacyjnych u świadamiaj ących Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu, społecze ństwo o zagro żeniach dla zdrowia zwi ązanych z Sul ęcinie, Bud żet Gmin, VII.1.6 emisj ą benzo(a)pirenu podczas spalania paliw stałych (w tym Urz ędy Gmin/Miast Środki zewn ętrzne

odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawno ści

VII.1.7 Edukacja na temat rzeczywistej skali zagro żenia emisj ą pól Starostwo Powiatowe w 2013-2020 b.d Bud żet Powiatu,

146

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 147 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Szacunkowe koszty w Lp. Opis przedsi ęwzi ęcia Jednostki realizuj ące Termin realizacji latach 2013-2020 Źródło finansowania [tys PLN] elektromagnetycznych Sul ęcinie, Bud żet Gmin, Urz ędy Gmin/Miast, Środki zewn ętrzne, Organizacje Środki własne pozarz ądowe Edukacja społecze ństwa w zakresie wła ściwych zachowa ń w Słu żby ratownictwa 2013-2020 b.d Środki własne VII.1.8 sytuacji wyst ąpienia zagro żenia, awarii przemysłowych technicznego Środki zewn ętrzne VII.2 Cel ekologiczny – Zapobieganie powstawania powa żnych awarii or az minimalizacja ich skutków Zakup wyposa żenia dla Sekcji Ratownictwa Wodno- Starostwo Powiatowe w 2013 307,94 Bud żet Powiatu VII.2.1 Ekologicznego KPPSP w Sul ęcinie Sul ęcinie Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych WIO Ś Zielona Góra, 2013-2020 b.d Środki własne, VII.2.2 korzystaj ących ze środowiska Starostwo Powiatowe w Bud żet Powiatu Sul ęcinie Modernizacja remizy OSP Krzeszyce i budowa remizy OSP Urz ąd Gminy w 2013-2014 320,0 Bud żet Gminy, VII.2.3 Kołczyn Krzeszycach Środki zewn ętrzne Budowa Polsko-Niemieckiego Centrum Spotka ń i Szkolenia Urz ąd Miejski w Sul ęcinie 2013-2015 2 720,1 Bud żet Gminy VII.2.4 Ochotniczych Stra ży Po żarnych w Trzemesznie Egzekwowanie odpowiedzialno ści za szkody wyrz ądzone w GIO Ś 2013-2020 b.d Środki własne VII.2.5 środowisku RDO Ś Gorzów Wielkopolski VII.2.6 Prowadzenie rejestru szkód w środowisku GIO Ś 2013-2020 b.d Środki własne Źródło: Bud żet Powiatu Sul ęci ńskiego na 2013 rok, Wieloletnia Prognoza Finansowa Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2024, Urz ąd Miejski w Torzymiu (pismo nr BGN.II.6220.5.2013 z dn. 22.04.2013r), Bud żet Gminy Krzeszyce na rok 2013, Wieloletnie Programy Inwestycyjne Gminy Krzeszyce w latach 2012-2015, Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Sło ńsk na lata 2012-2020, Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Sul ęcin na lata 2013-2020. Dane uzyskane z ankietyzacji instytucji i przedsi ębiorstw: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze, Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze, Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, Nadle śnictwo Torzym, Nadle śnictwo Cybinka, Nadle śnictwo Świebodzin, Nadle śnictwo Krosno.

147

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 148 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

7. ZARZ ĄDZANIE ŚRODOWISKIEM Dzi ęki odpowiednim instrumentom zarz ądzania środowiskiem cele zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 mog ą by ć skutecznie realizowane. Wśród instrumentów zarz ądzania środowiskiem, które mog ą zosta ć wykorzystane przy realizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego, nale ży wyró żni ć: instrumenty prawno- administracyjne, ekonomiczne oraz społeczne. Instrumenty te wynikaj ą z nast ępuj ących aktów prawnych: • Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z pó źn zm.) • Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z pó źn. zm.), • Ustawa o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21), • Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.), • Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647 z pó źn. zm.), • Ustawa o Pa ństwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 1991 r., Nr 77, poz. 335), • Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2011 r., Nr 163, poz. 981) • Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1266 z pó źn. zm.), • Ustawa o lasach (Dz. U. z 2011 r., Nr 12, poz. 59 z pó źn. zm.), • Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623).

Instrumenty prawno-administracyjne Instrumenty prawno-administracyjne to przede wszystkim: akty prawa miejscowego, zakazy, ograniczenia i nakazy, normy (standardy), pozwolenia prawno-administracyjne oraz proekologiczne procedury administracyjne.

Akty prawa miejscowego Wśród najwa żniejszych aktów prawa miejscowego, istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska, znajduj ą si ę plany zagospodarowania przestrzennego, w których ustala się m.in. szczególne warunki zagospodarowania terenów, uwzgl ędniaj ące potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego, kulturowego i zdrowia ludzi, prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody oraz ochrony gruntów rolnych i le śnych. Inne istotne akty prawa miejscowego dotycz ą ochrony powietrza (POP), cennych obiektów przyrodniczych, zasad utrzymania czysto ści i porz ądku, zasad zbiorowego zaopatrzenia w wod ę i odprowadzania ścieków.

Zakazy, ograniczenia i nakazy Zakazy, ograniczenia i nakazy mog ą wynika ć z ww. aktów prawa miejscowego. Zakazy dotycz ą równie ż m.in. emisji szkodliwych substancji, stosowania zwi ązków, materiałów czy technologii niebezpiecznych dla środowiska i zdrowia ludzi. Ograniczenia mog ą dotyczy ć korzystania ze środowiska, nakazy – np. opracowania oceny oddziaływania na środowisko (OO Ś).

Standardy Wśród standardów wyró żniamy m.in.: standardy emisyjne, standardy jako ści środowiska oraz inne np. normy produktowe, normy techniczno-technologiczne, normy wła ściwego post ępowania. Standardy emisyjne stanowi ą dopuszczalne wielko ści emisji, które mog ą by ć okre ślone indywidualnie dla danej instalacji lub ogólnie dla poszczególnych typów instalacji, w rozporz ądzeniach. Standardy jako ści środowiska s ą wymaganiami, które musz ą by ć spełnione w okre ślonym czasie przez środowisko jako cało ść lub jego poszczególne elementy przyrodnicze. Okre ślaj ą one maksymalne, dopuszczalne st ęż enia substancji w odniesieniu do odpowiednich komponentów środowiska

148

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 149 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

tj. powietrza, wody, gleby, ziemi oraz dopuszczalne poziomy hałasu lub promieniowania, które mog ą by ć zró żnicowane w zale żno ści od rodzajów obszarów. Normy produktowe stanowi ą np. dopuszczalne st ęż enie ołowiu w benzynie. Normy techniczno- technologiczne okre ślaj ą rodzaj i ilo ść zanieczyszcze ń, które mog ą powstawa ć w danym procesie produkcyjnym lub podczas u żytkowania danego urz ądzenia, natomiast normy wła ściwego post ępowania dotycz ą np. przewozu substancji niebezpiecznych.

Pozwolenia Pozwolenie emisyjne wydawane s ą w zakresie np. emisji pyłów i gazów do powietrza, wprowadzania ścieków do wód lub powierzchni ziemi, wytwarzania odpadów, a tak że zintegrowanego oddziaływania na środowisko. Pozwoleniami eksploatacyjnymi s ą np. koncesje na poszukiwanie lub rozpoznanie złó ż, koncesje na wydobywanie kopalin ze złó ż, pozwolenia wodnoprawne w zakresie wykonania urz ądze ń wodnych, poboru wód podziemnych, rolniczego wykorzystania ścieków, decyzje o wył ączeniu gruntów rolnych i le śnych z produkcji. Innym rodzajem pozwole ń s ą pozwolenia na budow ę, rozbiórk ę obiektu budowlanego, decyzje o pozwoleniu na zmian ę sposobu u żytkowania obiektu budowlanego lub jego cz ęś ci przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko.

Proekologiczne procedury administracyjne Proekologiczne procedury administracyjne stanowi ą m.in. procedury post ępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, procedury post ępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsi ęwzi ęcia na środowisko oraz na obszar Natura 2000, procedury post ępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, procedury dost ępu społecze ństwa do informacji o środowisku, procedury zapewnienia udziału społecze ństwa w ochronie środowiska.

Instrumenty ekonomiczne Do instrumentów finansowych nale żą : instrumenty o charakterze opłat i podatków, instrumenty oparte na transakcjach rynkowych, zach ęty finansowe, administracyjne kary pieni ęż ne i inne instrumenty dobrowolnego stosowania.

Instrumenty o charakterze opłat i podatków Instrumentami o charakterze opłat i podatków s ą np. opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, które ponosz ą podmioty korzystaj ące ze środowiska.

Zach ęty finansowe Zach ęty finansowe, czyli pomoc finansowa udzielana przez Pa ństwo skierowane s ą do podmiotów gospodarczych. Zadaniem zach ęt finansowych jest wspieranie inwestycji proekologicznych. Pochodz ą one z bud żetu pa ństwa lub samorz ądów lokalnych, funduszy ekologicznych, pomocy zagranicznej. Mog ą mie ć form ę dotacji, kredytów i po życzek udzielanych na preferencyjnych warunkach.

Administracyjne kary pieni ęż ne Administracyjne kary pieni ężne, czyli przymusowe bezzwrotne świadczenie ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska ustalonych przepisami prawnymi.

Instrumenty społeczne Celem instrumentów oddziaływania społecznego jest ukierunkowanie proekologicznego zachowania społecze ństwa, w tym przestrzegania zakazów i nakazów. Oparte s ą one na zało żeniu, że zachowanie podmiotów i grup nast ępuje w wyniku pozyskiwania informacji. Instrumenty społecznego oddziaływania to narz ędzia zwi ązane z kształtowaniem świadomo ści i wiedzy ekologicznej ludzi. Wyró żniamy instrumenty społecznego oddziaływania o charakterze formalnym i nieformalnym. Do formalnych nale ży m.in.: • edukacja ekologiczna,

149

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 150 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• dost ęp do informacji o środowisku Wśród nieformalnych wyró żniamy m.in.: • nieformalną edukacj ę ekologiczna (m.in. edukacj ę na podstawie informacji środków masowego przekazu, edukacja kształtowana podczas dyskusji w ró żnych gronach), • działania informacyjne (m.in. ulotki, broszury, seminaria szkoleniowe, masowe akcje i kampanie np.: sprz ątanie świata), • instrumenty nacisku społecznego (m.in. petycje, zbieranie podpisów, manifestacje, demonstracje).

Do instrumentów oddziaływania społecznego zaliczy ć mo żna instrumenty, takie jak:

Edukacja ekologiczna Pod poj ęciem edukacji ekologicznej nale ży rozumie ć działania maj ące na celu usprawnienie działa ń samorz ądów poprzez profesjonalne dokształcanie i systemy szkole ń, wdro żenie interdyscyplinarnego modelu pracy, współprac ę i partnerstwo mi ędzy instytucjami, a tak że budowanie powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi a społecze ństwem. Działania edukacyjne oraz szkolenia powinny by ć organizowane dla: • pracowników administracji rz ądowej i samorz ądowej, • samorz ądów mieszka ńców, • nauczycieli szkół wszystkich szczebli, • członków organizacji pozarz ądowych, • dziennikarzy, • dzieci i młodzie ży, • dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.

Dost ęp społecze ństwa do informacji Dost ęp społecze ństwa do informacji poprzez udział społecze ństwa w zarz ądzaniu nale ży zapewni ć przy u życiu narz ędzi takich jak: konsultacje społeczne, debaty publiczne, czy uzgodnienia.

Instrumenty dobrowolnego stosowania Instrumenty dobrowolnego stosowania to m.in. umowy, porozumienia oraz dobrowolne procedury i systemy zarz ądzania. Wynikaj ą one z ro żnych dokumentów o nieobligatoryjnym charakterze i norm mi ędzynarodowych. Przykładem mog ą by ć procedury technologiczne, oraz systemy zarz ądzania środowiskowego (SZ Ś), w tym system ISO 14001 (norma EN ISO 14001:2004) i EMAS.

Zalecenia ekologiczne Zalecenia ekologiczne wskazuj ą okre ślone działania lub rozwi ązania technologiczne, techniczne i organizacyjne, które jednostka mo że wdro żyć w celu uzyskania wy ższej ekologiczno-ekonomicznej efektywno ści funkcjonowania. Przykładem mo że by ć zbiór zalece ń w zakresie oszcz ędzania energii w jednostkach administracji publicznej.

Z uwagi na fakt, że Starosta Powiatu Sul ęci ńskiego dysponuje ograniczonymi instrumentami, spo śród wy żej wymienionych, natomiast pozostałe instrumenty znajduj ą si ę w posiadaniu innych organów, takich jak: Marszałek Województwa, Wojewoda, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska czy Dyrektor Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej, konieczna jest ścisła współpraca pomi ędzy tymi instytucjami dla sprawnego i efektywnego zarz ądzania jako ści ą środowiska na terenie powiatu.

8. MECHANIZMY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU Sukcesywna realizacja poszczególnych zada ń zaplanowanych w Programie ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego uzale żniona jest głównie od dost ępno ści środków finansowych, które mog ą

150

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 151 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

pochodzi ć z ró żnych źródeł. Do podstawowych źródeł finansowania zaplanowanych zada ń zalicza si ę bud żet Powiatu, bud żety Gmin oraz środki własne przedsi ębiorców. Jednak cz ęsto dost ępne środki s ą niewystarczaj ące i musz ą by ć wspierane kredytami, po życzkami lub dotacjami, które mog ą pochodzi ć ze źródeł krajowych lub zagranicznych.

Źródła krajowe: • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (NFO ŚiGW) - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest wspólnie z wojewódzkimi funduszami filarem polskiego systemu finansowania ochrony środowiska. Najwa żniejszym zadaniem Narodowego Funduszu w ostatnich latach jest efektywne i sprawne wykorzystanie środków z Unii Europejskiej przeznaczonych na rozbudow ę i modernizacj ę infrastruktury ochrony środowiska w naszym kraju. Wdra żanie projektów ekologicznych, które uzyskały lub uzyskaj ą wsparcie finansowe z Komisji Europejskiej oraz dofinansowanie tych przedsi ęwzi ęć ze środków Narodowego Funduszu b ędzie słu żyło osi ągni ęciu przez Polsk ę efektów ekologicznych wynikaj ących z zobowi ąza ń mi ędzynarodowych. Źródłem wpływów NFO ŚiGW s ą opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i kary za naruszanie prawa ekologicznego. Dzi ęki temu, że główn ą form ą dofinansowania działa ń s ą po życzki, Narodowy Fundusz stanowi „odnawialne źródło finansowania” ochrony środowiska. Po życzki i dotacje, a tak że inne formy dofinansowania, stosowane przez Narodowy Fundusz, przeznaczone s ą na dofinansowanie w pierwszym rz ędzie du żych inwestycji o znaczeniu ogólnopolskim i ponadregionalnym w zakresie likwidacji zanieczyszcze ń wody, powietrza i ziemi. Finansowane s ą równie ż zadania z dziedziny geologii i górnictwa, monitoringu środowiska, przeciwdziałania zagro żeniom środowiska, ochrony przyrody i le śnictwa, popularyzowania wiedzy ekologicznej, profilaktyki zdrowotnej dzieci a tak że prac naukowo-badawczych i ekspertyz. W ostatnim czasie szczególnym priorytetem obj ęte s ą inwestycje wykorzystuj ące odnawialne źródła energii. Ze środków NFO ŚiGW o dofinansowanie mog ą ubiega ć si ę podmioty - jednostki samorz ądu terytorialnego, przedsi ębiorstwa, instytucje i urz ędy, szkoły wy ższe i uczelnie, jednostki organizacyjne ochrony zdrowia, organizacje pozarz ądowe tj.: fundacje, stowarzyszenia, administracja pa ństwowa oraz osoby fizyczne. Dofinansowanie przedsi ęwzi ęć odbywa si ę przez udzielanie: oprocentowanych po życzek, dotacji, w tym: dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych, dokonywanie cz ęś ciowych spłat kapitału kredytów bankowych, dopłaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji, dopłaty do demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W 2013 roku środki finansowe NFO ŚiGW rozdysponowane s ą w ramach nast ępuj ących programów priorytetowych: 1. Inwestycje wodno-ściekowe, 2. Gospodarka wodna, 3. Gospodarka odpadami, 4. Górnictwo i geometria, 5. OZE i efektywno ść energetyczna, 6. Ochrona przyrody, 7. Edukacja ekologiczna, 8. Badania i programy mi ędzydziedzinowe. . • Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze (WFO ŚiGW) – przedmiotem działania WFO ŚiGW jest wspieranie oraz dofinansowywanie działalno ści słu żą cej ochronie środowiska i gospodarki wodnej, zgodnie z kierunkami polityki ekologicznej pa ństwa i celami środowiskowymi wynikaj ącymi ze strategii zrównowa żonego rozwoju województwa lubuskiego. Równocze śnie ze wzgl ędu na wieloletnie do świadczenie w finansowaniu ochrony środowiska Funduszowi zostały przydzielone zadania zwi ązane z obsług ą na terenie województwa lubuskiego środków unijnych przeznaczonych na ten

151

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 152 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

obszar. Realizacja zada ń statutowych WFO ŚiGW odbywa si ę zgodnie z uchwalanym na ka żdy rok planem pracy, poprzez udzielanie po życzek i dotacji na zadania realizowane w poszczególnych komponentach środowiska. W 2013 roku obowi ązuje nast ępuj ąca lista przedsi ęwzi ęć priorytetowych: 1. Ochrona wód, 2. Gospodarka wodna, 3. Ochrona powietrza, 4. Ochrona powierzchni ziemi i gospodarka odpadami, 5. Ochrona przyrody i krajobrazu, 6. Monitoring środowiska, 7. Zagro żenia środowiska, 8. Edukacja ekologiczna, 9. W pozostałych dziedzinach.

• Bank Ochrony Środowiska (BO Ś) – oferuje preferencyjne kredyty na przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z ochron ą środowiska i zarazem wspiera rozwój biznesu. Oferta kredytowa skierowana jest do klientów indywidualnych, wspólnot mieszkaniowych, przedsi ębiorców i samorz ądów terytorialnych. Kredyty udzielane s ą równie ż we współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Kredyty mog ą by ć udzielane m.in. na: zakup i monta ż kolektorów słonecznych do podgrzewania wody, na przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z wykorzystywaniem odnawialnych źródeł energii, na zakup lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska, inwestycje w zakresie zbiorowego zaopatrzenia wsi w wod ę, inwestycje prowadz ące do ograniczenia zu życia energii elektrycznej. • Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) – udziela kredytów na współfinansowanie projektów wspieranych przez fundusze strukturalne Unii Europejskiej lub projektów zgodnych ze strategi ą rozwoju regionalnego lub lokalnego oraz kredytów inwestycyjnych przeznaczonych na finansowanie projektów realizowanych, przez jednostki samorz ądu terytorialnego, wspieranych środkami z bud żetu Unii Europejskiej. Dla samorz ądów oferowane s ą kredyty preferencyjne na usuwanie skutków kl ęsk żywiołowych. Dla klientów indywidualnych oferowane s ą dopłaty do oprocentowania kredytów na usuwanie skutków powodzi, osuwisk ziemnych i huraganów. Oferuje równie ż premie termomodernizacyjne za przedsi ęwzi ęcia, w wyniku których nast ępuje zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi ę dostarczan ą do budynków.

Źródła zagraniczne: • Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 – udziela dofinansowania na przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z rozwojem infrastruktury (m.in. na rozwój infrastruktury transportowej – drogi, kolej, transport miejski, porty lotnicze), z ochron ą i zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego (m.in. na rozwój i modernizacj ę infrastruktury ochrony środowiska, popraw ę jako ści powietrza, efektywno ści energetycznej oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii), rozwojem i modernizacj ą infrastruktury turystycznej i kulturowej (m.in. na budow ę, rozbudow ę i modernizacj ę infrastruktury turystycznej w regionie oraz budow ę ście żek rowerowych). Na wi ększo ść projektów dofinansowanie bezzwrotne wynosi do 85% wydatków kwalifikowalnych. • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIi Ś) – realizuje zasad ę zrównowa żonego rozwoju poprzez wspieranie inwestycji zwi ązanych bezpo średnio oraz po średnio z ochron ą środowiska. Działania zwi ązane bezpo średnio z ochron ą środowiska to m.in. projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami i rekultywacji, działania zwi ązane ze zwi ększeniem bezpiecze ństwa ekologicznego, działania maj ące na celu dostosowania polskich przedsi ębiorstw do wymogów ochrony środowiska, działania zwi ązane z ochron ą ró żnorodno ści biologicznej, obszarami chronionymi, kształtowaniem postaw społecznych sprzyjaj ących ochronie środowiska. Do działa ń zwi ązanych po średnio

152

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 153 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

z ochron ą środowiska nale żą projekty zwi ązanych z tzw. transportem przyjaznym środowisku – transport kolejowy, transport morski, transport miejski w obszarach metropolitalnych, rozwój transportu intermodalnego, poprawa stanu śródl ądowych dróg wodnych. W ramach POIi Ś mog ą by ć realizowane równie ż działania na rzecz ochrony przyrody, prowadz ące do ograniczenia degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów ró żnorodno ści biologicznej zgodnie z Krajow ą strategi ą ochrony i umiarkowanego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej wraz z programem działa ń do tej strategii oraz Polityk ą Le śną Pa ństwa , w tym Krajowym Programem Zwi ększania Lesisto ści do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2025 . Realizowane s ą tak że elementy działa ń przewidzianych w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej. Wysoko ść udzielanego dofinansowania to przewa żnie do 85% całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektów. • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013 (POIG) – ma na celu wspieranie projektów o du żym znaczeniu dla gospodarki, jak równie ż wspieranie szeroko rozumianej innowacyjno ści. Wspierane b ędą działania z zakresu innowacji: produktowej, procesowej (usługowej) oraz organizacyjnej. Wspierana i promowana b ędzie innowacyjno ść na poziomie co najmniej krajowym i/lub mi ędzynarodowym (okre ślana jako innowacyjno ść średnia i wysoka). Cele szczegółowe Programu: ◦ zwi ększenie innowacyjno ści przedsi ębiorstw, ◦ wzrost konkurencyjno ści polskiej nauki, ◦ zwi ększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym, ◦ zwi ększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku mi ędzynarodowym, ◦ tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy. • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW) - finansuje przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z popraw ą środowiska naturalnego i obszarów wiejskich. Realizowane b ędą zalesiania gruntów rolnych oraz gruntów innych ni ż rolne oraz odtwarzanie potencjału produkcji le śnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, współfinansowanie programów rolno środowiskowych, płatności dla obszarów Natura 2000 i zwi ązane z wdra żaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej i in. Działania te maj ą na celu powi ększenie obszarów le śnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów le śnych i tworzenie korytarzy ekologicznych oraz zwi ększenie udziału lasu w globalnym bilansie w ęgla oraz ograniczenie zmian klimatu a tak że odnowienie i piel ęgnacj ę drzewostanów zniszczonych przez czynniki biotyczne i abiotyczne oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegaj ących katastrofom naturalnym. Program pozwala tak że sfinansowa ć modernizacj ę gospodarstw rolnych oraz doskonalenie zawodowe rolników i ich edukacj ę do rosn ących wymaga ń w zakresie ochrony środowiska, jako ści i bezpiecze ństwa produkcji. • Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007- 2013 (PO RYBY) - został stworzony aby realizowa ć cele polskiej polityki rybackiej, którymi s ą: racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywno ści sektora rybackiego, podniesienie konkurencyjno ści polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródl ądowego i przetwórstwa ryb, poprawa jako ści życia na obszarach zale żnych od rybactwa. Program zakłada realizacj ę celów strategicznych i podj ęcie działa ń w nast ępuj ących obszarach priorytetowych: o ś priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródl ądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, o ś Priorytetowa 3: Środki słu żą ce wspólnemu interesowi, o ś Priorytetowa 4: Zrównowa żony rozwój obszarów zale żnych od rybactwa, o ś Priorytetowa 5: Pomoc techniczna. • Instrument finansowy LIFE+ na lata 2007-2013 (LIFE+) - jest jedynym instrumentem finansowym Unii Europejskiej koncentruj ącym si ę wył ącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdra żania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja polityki ochrony środowiska oraz identyfikacja i promocja nowych rozwi ąza ń dla problemów dotycz ących ochrony przyrody. LIFE+ składa si ę z trzech komponentów, w ramach których współfinansowane s ą projekty

153

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 154 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

w zakresie: ◦ wdra żania dyrektywy Ptasiej i dyrektywy Siedliskowej, w tym ochrony priorytetowych siedlisk i gatunków, ◦ ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, innowacyjnych rozwi ąza ń w dziedzinie ochrony zdrowia i polepszenia jako ści życia oraz wdra żania polityki zrównowa żonego wykorzystania zasobów naturalnych i gospodarki odpadami, ◦ działa ń informacyjnych i komunikacyjnych, kampanii na rzecz zwi ększania świadomo ści ekologicznej w społecze ństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania po żarom lasów oraz wymiany najlepszych do świadcze ń i praktyk. Program LIFE+ podzielony jest na trzy komponenty tematyczne: ◦ Przyroda i ró żnorodno ść biologiczna; ◦ Polityka i zarz ądzanie w zakresie środowiska; ◦ Informacja i komunikacja. Program LIFE+ zapewnia wsparcie finansowe w średniej wysoko ści 50% warto ści projektu. Nabór wniosków ogłaszany jest raz do roku przez Komisj ę Europejsk ą. • Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego - działa w dziedzinie ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez dofinansowanie m.in. redukcji zanieczyszczeń i promowania odnawialnych źródeł energii, promowania zrównowa żonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarz ądzanie zasobami, ochrony kulturowego dziedzictwa europejskiego, rozwoju zasobów ludzkich. Wysoko ść udzielanego dofinansowania to 60% całkowitych kosztów kwalifikowalnych zadania. Wyj ątki stanowi przypadek gdy 15% lub wi ęcej całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu b ędzie współfinansowane z bud żetu pa ństwa lub bud żetu jednostek samorz ądu terytorialnego. Wtedy finansowe wsparcie dla reszty kosztów kwalifikowanych projektu mo że si ęga ć nawet do 85% kosztów kwalifikowalnych zadania. • ELENA – Inteligentna Energia – Program dla Europy - Komisja Europejska we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym opracowała nowy program. ELENA ma za zadanie pomóc samorz ądom lokalnym w przygotowaniu dobrych projektów zwi ązanych z efektywno ści ą energetyczn ą, które b ędą kwalifikowały si ę do finansowania przez EBI. Mog ą to by ć projekty zwi ązane z: modernizacj ą budynków publicznych i prywatnych w kierunku obni żenia ich energochłonno ści, obni żaniem strat energii w sieciach ciepłowniczych i instalacjach chłodniczych, a tak że rozwojem przyjaznego środowisku transportu. Podstawowy warunek, który musi zosta ć spełniony przez ka żdy z tych projektów, to zredukowanie emisji dwutlenku w ęgla. Komisja przeznaczyła na ten cel 15 mln euro z programu „Inteligentna Energia - Program dla Europy". • Europejski Fundusz Efektywno ści Energetycznej (EFEE) - wspiera działania maj ące na wzgl ędzie oszcz ędzanie energii, efektywno ść energetyczn ą, promowanie energii odnawialnej. Zrównowa żone inwestycje energetyczne wspierane przez lokalne, regionalne i (w uzasadnionych przypadkach) krajowe władze mog ą obejmowa ć: ◦ oszcz ędzanie energii w budynkach publicznych i prywatnych,; ◦ inwestycje w wysokowydajne instalacje skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (CHP); ◦ inwestycje w źródła energii odnawialnej; ◦ inwestycje zwi ązane z czystym transportem miejskim; ◦ modernizacj ę infrastruktury, takiej jak o świetlenie uliczne czy inteligentne sieci. Potencjalnymi beneficjentami s ą władze publiczne (np. gminy), przedsi ębiorstwa publiczne lub prywatne, które działaj ą w imieniu organów publicznych, takich jak lokalne zakłady energetyczne, firmy świadcz ące usługi energetyczne (ESCO) lub publiczni dostawcy usług transportowych.

Wi ększo ść środków unijnych ju ż została rozdysponowana, a od przyszłego roku b ędzie obowi ązywał nowy bud żet w Unii Europejskiej na lata 2014-2020. W zwi ązku z tym na dzie ń dzisiejszy nie jest

154

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 155 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

znany szczegółowy podział środków na konkretne cele. Nale ży przypuszcza ć, że w nowym bud żecie znajd ą si ę równie ż środki na przedsi ęwzi ęcia w ochronie środowiska.

8.1. Koszty realizacji przedsi ęwzi ęć Koszty realizacji zada ń zaplanowanych w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego zostały oszacowane na podstawie inwestycji/zada ń zgłoszonych przez Starostwo Powiatowe i Urz ędy Miejskie/Gminy przewidzianych do realizacji w latach 2013-2020. W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji instytucji uzyskano informacje na temat planowanych zada ń maj ących poprawi ć stan środowiska naturalnego powiatu. W tabeli poni żej przedstawiono zbiorcze zestawienie kosztów zwi ązanych z realizacj ą zada ń zaplanowanych w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego.

Tabela 69 Szacunkowe koszty wdra żania zada ń zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020 Nakłady finansowe Obszar priorytetowy Cel ekologiczny [tys. zł] Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochron ę ró żnorodno ści biologicznej i 2 597,28 krajobrazowej

OBSZAR PRIORYTETOWY I – Racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych przez OCHRONA PRZYRODY I wła ściwe kształtowanie ich struktury gatunkowej 2 103,50 DZIEDZICTWA i wiekowej PRZYRODNICZEGO Rozwój obszarów zieleni miejskiej i urz ądzonej b.d

Zrównowa żony rozwój turystyki poprzez promowanie walorów przyrodniczych i 3 166,40 kulturowych powiatu Poprawa jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszcze ń ze źródeł b.d powierzchniowych, liniowych i punktowych OBSZAR PRIORYTETOWY II – POPRAWA JAKO ŚCI Zwi ększenie wykorzystywania odnawialnych b.d POWIETRZA źródeł energii

Zmniejszenie energochłonno ści poprzez 3 677,80 termomodernizacje budynków Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód b.d powierzchniowych i podziemnych OBSZAR PRIORYTETOWY III – Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania OCHRONA ZASOBÓW WÓD ludno ści w wod ę oraz uporz ądkowanie 76 521,20 PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH gospodarki ściekowej Ochrona mieszka ńców przed powodzi ą i susz ą 3 672,00

Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej b.d OBSZAR PRIORYTETOWY IV – gospodarki odpadami RACJONALNY SYSTEM GOSPODAROWANIA Rozwój systemu gospodarki odpadami i ODPADAMI uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów 10 360,00 odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów

OBSZAR PRIORYTETOWY V – Osi ągni ęcie dopuszczalnych poziomów hałasu ZMNIEJSZENIE UCI ĄŻ LIWO ŚCI poprzez budow ę i modernizacj ę ci ągów 111 801,68 HAŁASU I OCHRONA komunikacyjnych MIESZKA ŃCÓW PRZED Utrzymanie poziomów promieniowania POLAMI elektromagnetycznego poni żej warto ści b.d ELEKTROMAGNETYCZNYMI dopuszczalnych

155

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 156 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Nakłady finansowe Obszar priorytetowy Cel ekologiczny [tys. zł] Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów 2 530,00 OBSZAR PRIORYTETOWY VI – działalno ści gospodarczej oraz rekultywacja ZRÓWNOWA ŻONA terenów zdegradowanych GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI Minimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji złó ż kopalin poprzez ich racjonalne b.d gospodarowanie

OBSZAR PRIORYTETOWY VII – Podnoszenie świadomo ści ekologicznej EDUKACJA EKOLOGICZNA mieszka ńców poprzez promowanie postaw i b.d MIESZKA ŃCÓW POWIATU I działa ń proekoloegicznych POPRAWA BEZPIECZE ŃSTWA Zapobieganie powstawania powa żnych awarii 3 348,04 EKOLOGICZNEGO oraz minimalizacja ich skutków

RAZEM 219 777,90

W tabeli powy żej uwzgl ędniono tylko te przedsi ęwzi ęcia, których realizacja została oszacowana przez wła ściw ą jednostk ę realizuj ącą. Koszty przedsi ęwzi ęć , które nie zostały uwzgl ędnione zostan ą okre ślone po wykonaniu planu działania. Z powy ższych danych wynika, że w latach 2013-2020 zostanie wydanych 219 777,90 tys. zł na realizacj ę zada ń zaplanowanych w Programie ochrony środowiska. Najwi ęcej środków finansowych zostanie przeznaczonych na budowę i modernizacj ę ci ągów komunikacyjnych oraz na rozwój sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej.

Realizacja poszczególnych zaplanowanych zada ń zostanie finansowana z ró żnych źródeł. W głównej mierze b ędą to środki pochodz ące z bud żetu Powiatu oraz bud żetów Gmin jak równie ż środki własne przedsi ębiorców, którzy realizowa ć b ędą zadania własne. Cz ęść przedsi ęwzi ęć zostanie sfinansowana ze środków NFO ŚiGW, środków unijnych lub kredytów bankowych.

9. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU Odpowiedzialno ść z zakresie realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 spoczywa na Staro ście Sul ęci ńskim. Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. P rawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) organ wykonawczy sporz ądza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Powiatu. Nadrz ędn ą zasad ą niniejszego opracowania jest realizacja wyznaczonych zada ń przez okre ślone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. W procesie wdra żania Programu bior ą udział nast ępuj ące grupy podmiotów: • podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu Programem , • podmioty realizuj ące zadania Programu , w tym podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska, • podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty Programu , • mieszka ńcy Powiatu Sul ęci ńskiego, odbieraj ący wyniki działa ń Programu .

W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń realizacji przyj ętych celów ekologicznych i działa ń. Ocena ta b ędzie baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotycz ących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Niezb ędna jest współpraca pomi ędzy wszystkimi jednostkami uczestnicz ącymi w realizacji Programu. Starosta współpracuje z organami administracji rz ądowej i samorz ądowej szczebla wojewódzkiego, a tak że z instytucjami administracji specjalnej (tj. WIO Ś, PPIS) w dyspozycji których znajduj ą si ę odpowiednie instrumenty np. prawne, finansowe czy kontroli.

156

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 157 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Proces wdra żania Programu wymaga stałego monitoringu. Najwa żniejszym jego elementem jest ocena realizacji zada ń z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Okresowej ocenie i analizie nale ży poddawa ć: • stopie ń realizacji przedsi ęwzi ęć i zada ń, • poziom wykonania przyj ętych celów, • rozbie żno ści pomi ędzy przyj ętymi celami i działaniami a ich realizacj ą, • przyczyny ww. rozbie żno ści.

Na potrzeby przeprowadzania oceny realizacji poszczególnych celów, a tak że zda ń przedstawionych w harmonogramie zaproponowano wykorzystanie wska źników przedstawionych w tabeli poni żej. Analiza przedstawionych wska źników b ędzie podstaw ą do korekty i weryfikacji przedsi ęwzi ęć planowanych w Programie.

Tabela 70 Wska źniki monitorowania Programu Cel ekologiczny Nazwa wska źnika Jednostka Rozwój obszarów prawnie chronionych Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w poprzez ochron ę ró żnorodno ści tym: biologicznej i krajobrazowej • obszary NATURA 2000 • parki narodowe • parki krajobrazowe ha • obszary chronionego krajobrazu • rezerwaty przyrody • użytki ekologiczne • stanowiska dokumentacyjne • zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Liczba pomników przyrody na terenie powiatu sztuk Liczba opracowanych planów ochrony sztuk Przyrost powierzchni prawnie chronionej % Racjonalne u żytkowanie zasobów Lesisto ść powiatu % le śnych przez wła ściwe kształtowanie Powierzchnia obszarów le śnych ha ich struktury gatunkowej i wiekowej Powierzchnia zalesie ń i odnowie ń ha Struktura lasów (iglaste, li ściaste) % Rozwój obszarów zieleni miejskiej i Powierzchnia terenów zieleni miejskiej i ha urz ądzonej urz ądzonej Udział terenów zieleni miejskiej i urz ądzonej w % stosunku do powierzchni całego powiatu Liczba nowo powstałej zieleni miejskiej i ha urz ądzonej Zrównowa żony rozwój turystyki Długo ść szlaków rowerowych Km poprzez promowanie walorów Długo ść szlaków pieszych km przyrodniczych i kulturowych powiatu Poprawa jako ści powietrza poprzez St ęż enie średnioroczne: ograniczenie emisji zanieczyszcze ń ze • pyłu PM10 źródeł powierzchniowych, liniowych i • pyłu PM2,5 punktowych • benzo(a)pirenu µg/m 3 • arsenu

• O3

• SO 2

• NO 2 Ocena jako ści powietrza klasyfikacja stref Liczba wydanych decyzji administracyjnych na sztuk wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza Roczne nakłady finansowe poniesione na zł/rok realizacj ę celu

157

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 158 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Cel ekologiczny Nazwa wska źnika Jednostka Zwi ększenie wykorzystywania Ilo ść nowych odnawialnych źródeł energii sztuk odnawialnych źródeł energii Roczne nakłady finansowe poniesione na zł/rok realizacj ę celu Zmniejszenie energochłonno ści Ilo ść przeprowadzonych termomodernizacji sztuk poprzez termomodernizacje budynków Roczne nakłady finansowe poniesione na zł/rok realizacj ę celu Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego Stan jako ści wód powierzchniowych Klasa jako ści stanu wód powierzchniowych i Jako ść wód podziemnych Klasa czysto ści podziemnych Zu życie wody na potrzeby gospodarki m3/rok narodowej Budowa i modernizacja systemu Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie sztuk zaopatrywania ludno ści w wod ę oraz ścieków uporz ądkowanie gospodarki ściekowej Ludno ść korzystaj ąca z oczyszczalni ścieków z % ogólnej liczby ludno ści Jako ść ścieków surowych doprowadzanych do mg/dm 3 oczyszczalni St ęż enie zanieczyszcze ń w odprowadzanych mg/dm 3 ściekach do odbiornika Wodoci ągi: długo ść czynnej sieci, km ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej % Kanalizacja: długo ść czynnej sieci, km ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej % Ilo ść zewidencjonowanych zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni sztuk ścieków Ilo ść zlikwidowanych zbiorników sztuk bezodpływowych Nakłady finansowe poniesione na realizacj ę zł/rok celu w jednostce czasu Ochrona mieszka ńców przed powodzi ą Ilo ść wybudowanych zbiorników małej retencji i susz ą sztuk Powierzchnia terenów nara żonych na powodzie km 2 Długo ść zmodernizowanych i odbudowanych obiektów melioracji wodnych podstawowych i km szczegółowych. Nakłady finansowe poniesione na realizacj ę zł/rok celu w jednostce czasu Prowadzenie kontroli w zakresie Ilo ść wydanych zezwole ń na zbieranie i sztuk prawidłowej gospodarki odpadami przetwarzanie odpadów Rozwój systemu gospodarki odpadami Masa zebranych odpadów komunalnych Mg/rok i uzyskanie zakładanych w KPGO Masa zebranych odpadów komunalnych w kg/os poziomów odzysku dla przeliczeniu na 1 mieszka ńca powiatu poszczególnych rodzajów odpadów Masa odpadów komunalnych zebrana Mg/rok selektywnie Masa odpadów ulegaj ących biodegradacji Mg/rok Liczba zlikwidowanych „dzikich” wysypisk sztuk odpadów Liczba funkcjonuj ących instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych sztuk zmieszanych i zbieranych selektywnie, poza unieszkodliwianiem na składowisku Liczba funkcjonuj ących składowisk na terenie sztuk powiatu Osi ągni ęcie dopuszczalnych poziomów Długo ść nowo wybudowanych dróg km

158

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 159 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Cel ekologiczny Nazwa wska źnika Jednostka hałasu poprzez budow ę i modernizacj ę Długo ść wyremontowanych dróg km ci ągów komunikacyjnych Liczba zagro żonych mieszka ńców hałasem drogowym w nast ępuj ących zakresach: • do 5 dB • 5 – 10 dB tys. • 10 – 15 dB • 15 – 20 dB • > 20 dB wyra żona wska źnikami L DWN i L N Utrzymanie poziomów promieniowania Ilo ść instalacji emituj ących pola elektromagnetycznego poni żej elektromagnetyczne sztuk warto ści dopuszczalnych Ochrona powierzchni ziemi przed Liczba zidentyfikowanych osuwisk na terenie sztuk negatywnym oddziaływaniem rolnictwa powiatu i innych rodzajów działalno ści Powierzchnia gruntów zrekultywowanych i ha gospodarczej oraz rekultywacja zagospodarowanych terenów zdegradowanych Powierzchni gruntów zdegradowanych i zdewastowanych ha Minimalizowanie niekorzystnych Liczba eksploatowanych złó ż skutków eksploatacji złó ż kopalin sztuk poprzez ich racjonalne Liczba wydanych koncesji na eksploatacje złó ż gospodarowanie kopalin sztuk Podnoszenie świadomo ści Liczba przeprowadzonych kampanii ekologicznej mieszka ńców poprzez edukacyjno-informacyjnych sztuk promowanie postaw i działa ń proekoloegicznych Liczba jednostek , które przyst ąpiły do akcji sztuk ekologicznych Nakłady finansowe poniesione na realizacj ę celu w jednostce czasu zł/rok Zapobieganie powstawania powa żnych Liczba zakładów o du żym ryzyku (ZDR) i awarii oraz minimalizacja ich skutków zwi ększonym ryzyku (ZZR) wyst ąpienia awarii sztuk przemysłowej Liczba awarii spowodowanych przez przemysł sztuk Liczba awarii spowodowanych przez transport sztuk

10. PODSUMOWANIE Program ochrony środowiska jest opracowaniem planistycznym, którego obowi ązek opracowania wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm). Program ma na celi efektywne zarz ądzanie ochron ą środowiska zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa. „Program ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 ” jest aktualizacj ą poprzedniego „ Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011 ” przyj ętego wraz z „ Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Sul ęci ńskiego na bazie Kompleksowego Regionalnego Programu Gospodarki Odpadami Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 na lata 2004-2011 ”uchwał ą Rady Powiatu Nr XV/96/04 z dnia 9 lutego 2004 roku.

W pierwszej cz ęś ci opracowania przedstawiono podstaw ę prawn ą i struktur ę opracowania oraz wskazano metodyk ę sporz ądzania niniejszego opracowania. Omówione zostały uwarunkowania środowiskowe wynikaj ące z dokumentów strategicznych szczebla krajowego, wojewódzkiego jak i lokalnego. Wyznaczony został nadrz ędny cel Programu oraz zostały okre ślone priorytety ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego:

159

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 160 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Ochron przyrody i dziedzictwa przyrodniczego, • Poprawa jako ści powietrza, • Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, • Racjonalny system gospodarowania odpadami, • Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi, • Zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi, • Edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego.

Na podstawie aktualnego stanu poszczególnych komponentów środowiska wyznaczono cele ekologiczne. Realizacja zaplanowanych zada ń przedstawionych w harmonogramie pozwoli na osi ągniecie zakładanych celów. Omówiono mechanizmy prawno-ekonomiczne, słu żą ce skutecznemu zarz ądzaniu środowiskowemu. Przedstawiono koszty realizacji zaplanowanych działa ń oraz wyznaczono wska źniki monitoringu realizacji Programu, dzi ęki którym w kolejnych latach mo żliwe będzie okre ślenie kierunku zmian zachodz ących w środowisku.

Niniejszy dokument uwzgl ędnia najwa żniejsze uwarunkowania środowiskowe wynikaj ące z opracowa ń strategicznych, okre śla konieczne inwestycje oraz szacunkowe koszty niezb ędne do ich wykonania, wskazuje realizatorów poszczególnych działa ń, a tym samym stanowi polityk ę ekologiczn ą Powiatu Sul ęci ńskiego.

Wykorzystane materiały • Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych – AKPO ŚK 2010 • „Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2011 rok” Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2012 • „Energetyka odnawialna na terenie województwa lubuskiego” Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, • „Lokalna Strategia Rozwoju Krainy Szlaków Turystycznych” • „Mi ędzy Wart ą a Pliszk ą czyli W ędkowanie na wodach powiatu sul ęci ńskiego” • Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku” zał ącznik do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10.09.2012 r., • Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 • Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011 • Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku • „Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2009-2010” Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, • „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, • „Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014” zał ącznik do uchwały nr XXIII/156/08 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 19.11.2008 r., • „Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego” zał ącznik do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19.11.2012 r., • Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025 ze szczególnym uwzgl ędnieniem perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej.

Wyja śnienie skrótów BDL GUS – Bank Danych Lokalnych Głównego Urz ędu Statystycznego EMAS - (ang. Eco Management and Audit Scheme) System Ekozarz ądzania i Audytu

160

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 161 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

GDO Ś – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze GIO Ś - Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS – Główny Urz ąd Statystyczny w Warszawie GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych ISPA - (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession) przedakcesyjny instrument pomocowy Unii Europejskiej dla pa ństw kandyduj ących IUNG – Instytut Uprawy Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach KPO ŚK – Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych NFO ŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie OO Ś – oceny oddziaływania na środowisko OSChR - Okr ęgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim OSO – Obszary specjalnej ochrony ptaków PEP – Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 PM2,5 - pył zawieszony o granulacji do 2,5 µm PM10 – pył zawieszony o granulacji do 10 µm POIi Ś – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko POIG – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PPIS - Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sul ęcinie PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RDO Ś – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim RLM – równowa żna liczba mieszka ńców RZGW - Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu/Szczecinie SOO – Specjalne obszary ochrony siedlisk SOPO – System Osłony Przeciwosuwiskowej UE – Unia Europejska WFO ŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze WIO Ś – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze WWA – wielopier ścieniowe w ęglowodory aromatyczne ZDR – zakład du żego ryzyka ZZR – zakład zwi ększonego ryzyka ZDW - Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze ZUOK - Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych

Zał ączniki Zał ącznik nr 1 - Wykaz i przebieg dróg powiatowych Zał ącznik nr 2 - Wykaz u żytków ekologicznych na terenie powiatu Zał ącznik nr 3 - Wykaz pomników przyrody na terenie powiatu Zał ącznik nr 4 - Mapy ruchów masowych na terenie powiatu Zał ącznik nr 5 - Wykaz podmiotów pobieraj ących wod ę z własnego uj ęcia, z wód podziemnych i powierzchniowych Zał ącznik nr 6 - Wykaz budowli pi ętrz ących na terenie powiatu zarz ądzanych przez RZGW w Szczecinie

161

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 162 Zał ącznik Nr 2 do Uchwały Nr XXXVI/207/13 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 29 pa ździernika 2013 r.

Zarz ąd Powiatu Sul ęci ńskiego

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020

Sul ęcin, 2013

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 163

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SUL ĘCI ŃSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017-2020

ZAMAWIAJ ĄCY:

Zarz ąd Powiatu Sul ęci ńskiego Ul. Lipowa 18, 18a, 69-200 Sul ęcin tel. 95 755 52-43 do 46 [email protected]

WYKONAWCA:

TERRA PROJEKT Danuta Mazurczak Ul. Katowicka 59a/18, 61-131 Pozna ń tel. +48 692 290 324 [email protected], www.terraprojekt.pl

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 164 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Spis tre ści: 1. Wst ęp ...... 5 2. Informacje o zawarto ści, głównych celach Programu oraz jego powi ązaniach z innymi dokumentami ...... 6 2.1. Zawarto ść Programu ...... 6 2.2. Główne cele Programu ...... 8 2.3. Powi ązania Programu z innymi dokumentami ...... 8 3. Ocena zgodno ści Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym ...... 15 4. Metody zastosowane przy sporz ądzaniu Prognozy ...... 20 5. Metody analizy skutków realizacji postanowie ń projektowanego dokumentu oraz cz ęstotliwo ść jej przeprowadzania ...... 21 6. Istniej ący stan środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 22 6.1. Charakterystyka powiatu ...... 22 6.2. Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska ...... 26 6.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu ...... 26 6.2.2. Stan gleb ...... 33 6.2.3. Zasoby złó ż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi ...... 34 6.2.4. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ...... 36 6.2.5. Zanieczyszczenie wód ...... 37 6.2.6. Zagro żenie powodziowe ...... 44 6.2.7. Zagro żenie hałasem ...... 45 6.2.8. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ...... 46 6.2.9. Odnawialne źródła energii ...... 46 6.2.10. Gospodarka odpadami ...... 48 6.2.11. Zagro żenie poważną awari ą ...... 50 7. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu ...... 50 8. Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu, w szczególno ści dotycz ących obszarów podlegaj ących ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.) ...... 51 9. Identyfikacja i ocena przewidywanych znacz ących oddziaływa ń na środowisko, w tym oddziaływania bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne ...... 53 10. Rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji Programu, w szczególno ści na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru ...... 73 11. Rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyrobu oraz opis metod dokonania oceny prowadz ącej do tego wyboru, albo wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy ...... 78 12. Informacje o mo żliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ...... 79 13. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym ...... 79 Wykorzystane materiały ...... 80

Spis tabel: Tabela 1 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok ...... 33 Tabela 2 Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok ...... 34 Tabela 3 Zło ża gazu i ropy naftowej na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego ...... 35 Tabela 4 Wykaz złó ż kopalin (bez złó ż gazu i ropy naftowej) na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego . 35

3

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 165 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 5 Wst ępna ocena stanu ekologicznego Jeziora Buszno ...... 39 Tabela 6 Ocena rzek na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badanych w 2009 roku ...... 41 Tabela 7 Ocena eutrofizacji wód w latach 2008-2010 ...... 42 Tabela 8 Jako ść wód podziemnych na terenie powiatu w 2010 roku ...... 43 Tabela 9 Monitoring hałasu prowadzony w 2005 roku przy drogach krajowych i wojewódzkich .. 45 Tabela 10 Masa odpadów wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku . 49 Tabela 11 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego I – ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego ...... 55 Tabela 12 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego II – poprawa jako ści powietrza ...... 58 Tabela 13 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego III – ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych ...... 59 Tabela 14 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego IV – racjonalny system gospodarowania odpadami ...... 62 Tabela 15 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego V – zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi ...... 63 Tabela 16 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VI – zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi ...... 69 Tabela 17 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VII – edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego ...... 71

4

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 166 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

1. Wst ęp Przedmiotem niniejszego opracowanie jest Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 zwana w dalszej cz ęś ci opracowania Prognoz ą.

Prognoza została przeprowadzona w celu okre ślenia wpływu na środowisko zało żonych celów oraz zada ń przyj ętych do realizacji w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego.

Zgodnie z ustaw ą z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, z pó źn. zm.) przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagaj ą projekty polityk, strategii, planów lub programów sektorowych, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczaj ących ramy dla pó źniejszej realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Art.. 51 ww. ustawy nakłada na organ opracowuj ący projekt dokumentu, obowi ązek sporz ądzenia prognozy oddziaływania na środowisko. Zwi ązane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowie ń Dyrektywy 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko . Zgodnie z ustaw ą Prognoza powinna: zawiera ć: • Informacje o zawarto ści, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powi ązaniach z innymi dokumentami, • Informacje o metodach zastosowanych przy sporz ądzaniu prognozy, • Propozycje dotycz ące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowie ń projektowanego dokumentu oraz cz ęstotliwo ści jej przeprowadzania, • Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, • Streszczenie sporz ądzone w j ęzyku niespecjalistycznym, okre śla ć, analizowa ć i ocenia ć: • Istniej ący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, • Stan środowiska na obszarach obj ętych przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem, • Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści dotycz ących obszarów podlegaj ących ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz.1220, z pó źn. zm.), • Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzgl ędnione podczas opracowywania dokumentu, • Przewidywane znacz ące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpo średniego, po średniego, wtórnego, skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego i chwilowego oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i podmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, a tak że na środowisko, w szczególno ści na: o ró żnorodno ść biologiczn ą, o ludzi, o zwierz ęta, o ro śliny, o wod ę, o powietrze, o powierzchni ę ziemi, o krajobraz, o klimat,

5

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 167 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

o zasoby naturalne, o zabytki, o dobra materialne. z uwzgl ędnieniem zale żno ści mi ędzy tymi elementami środowiska i mi ędzy oddziaływaniami na te elementy. Prognoza powinna przedstawia ć: • Rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, • Rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadz ącej do tego wyboru, albo wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Informacje zawarte w Prognozie powinny by ć opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawarto ści i stopnia szczegółowo ści projektowanego dokumentu oraz etapu przyj ęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powi ązanych.

2. Informacje o zawarto ści, głównych celach Programu oraz jego powi ązaniach z innymi dokumentami

2.1. Zawarto ść Programu Sporz ądzony Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 składa si ę z 9 rozdziałów: Rozdział 1 – Wst ęp Przedstawia podstaw ę prawn ą opracowania, jego struktur ę i metodyk ę prac zastosowan ą przy sporz ądzaniu Programu. Rozdział 2 – Podstawowe zało żenia Programu Wyszczególniono dokumenty strategiczne szczebla krajowego i wojewódzkiego, które nakre ślaj ą wytyczne do sporz ądzenia Programu. Przedstawiono równie ż uwarunkowania wewn ętrzne, czyli dokumenty strategiczne szczebla lokalnego, które kształtuj ą polityk ę ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego. Zostały wyznaczone priorytety ochrony środowiska oraz został okre ślony nadrz ędny cel Programu. Rozdział 3 – Ogólna charakterystyka Powiatu Sul ęci ńskiego Opisano poło żenie geograficzne, ukształtowanie terenu, klimat i charakterystyk ę demograficzn ą powiatu. Scharakteryzowano infrastruktur ę komunaln ą w poszczególnych gminach powiatu, w tym zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę, w gaz ziemny, energi ę elektryczn ą i ciepln ą oraz opisano funkcjonuj ącą sie ć kanalizacyjn ą wraz z oczyszczalniami ścieków. Opisano infrastruktur ę komunikacyjn ą tj. sie ć drogow ą i kolejow ą funkcjonuj ącą na terenie powiatu. Przedstawiono potencjał gospodarczy Powiatu Sul ęci ńskiego. Rozdział 4 – Ochrona zasobów naturalnych Opisano wyst ępuj ące na terenie powiatu formy ochrony przyrody, zieleń urz ądzon ą, lesisto ść powiatu oraz racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi oraz ochron ę powierzchni ziemi. Rozdział 5 – Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego Rozdział ten opisuje jako ść poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie ludzi. Przedstawiono mo żliwo ści wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano gospodark ę odpadami na terenie powiatu. Opisano prowadzon ą na terenie powiatu edukacj ę ekologiczn ą mieszka ńców. Rozdział 6 – Strategia ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego

6

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 168 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W rozdziale tym wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do ka żdego obszaru przypisano cele ekologiczne oraz zaplanowane działania ekologiczne, które pozwol ą na osi ągni ęcie zało żonych celów. Przedstawiono harmonogram działa ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku. Rozdział 7 – Zarz ądzanie środowiskiem Przedstawiono sposób zarz ądzania środowiskiem, przedstawiaj ąc instrumenty prawno- administracyjne, ekonomiczne i społeczne. Rozdział 8 – Mechanizmy finansowe realizacji Programu Przedstawiono mechanizmy finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty wdra żania zada ń zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020. Rozdział 9 – Monitoring realizacji Programu Wyznaczono wska źniki do monitorowania realizacji Programu, a w szczególno ści zawartych w nich celów i zaplanowanych zada ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku.

W oparciu o diagnoz ę stanu środowiska naturalnego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego okre ślono siedem obszarów priorytetowych, do których przypisano cele ekologiczne. W ramach poszczególnych celów ekologicznych okre ślono konkretne zadania, których realizacja pozwoli na osi ągni ęcie wyznaczonych celów.

Obszar priorytetowy I – Ochron przyrody i dziedzictwa przyrodniczego Cele ekologiczne: • Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochronę ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej, • Racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych przez wła ściwe kształtowanie ich struktury gatunkowej i wiekowej, • Rozwój obszarów zieleni miejskiej i urz ądzonej, • Zrównowa żony rozwój turystyki poprzez promowanie walorów przyrodniczych i kulturowych powiatu

Obszar priorytetowy II – Poprawa jako ści powietrza Cele ekologiczne: • Poprawa jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych, • Zwi ększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, • Zmniejszenie energochłonno ści poprzez termomodernizacje budynków

Obszar priorytetowy III – Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Cele ekologiczne: • Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych, • Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludno ści w wod ę oraz uporz ądkowanie gospodarki ściekowej, • Ochrona mieszka ńców przed powodzi ą i susz ą

Obszar priorytetowy IV – Racjonalny system gospodarowania odpadami Cele ekologiczne: • Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami, • Rozwój systemu gospodarki odpadami i uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów

Obszar priorytetowy V – Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi Cele ekologiczne: • Osi ągni ęcie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez budow ę i modernizacj ę ci ągów

7

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 169 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

komunikacyjnych, • Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poni żej warto ści dopuszczalnych

Obszar priorytetowy VI – Zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi Cele ekologiczne: • Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalno ści gospodarczej oraz rekultywacja terenów zdegradowanych, • Minimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji złó ż kopalin poprzez ich racjonalne gospodarowanie

Obszar priorytetowy VII – Edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego Cele ekologiczne: • Podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców poprzez promowanie postaw i działa ń proekologicznych, • Zapobieganie powstawania powa żnych awarii oraz minimalizacja ich skutków

2.2. Główne cele Programu Bior ąc pod uwag ę podstawowe, strategiczne dokumenty Powiatu Sul ęci ńskiego i województwa lubuskiego oraz Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa i potrzeb ę poprawy jako ści życia mieszka ńców, sformułowano nadrz ędny cel Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013- 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, którego brzmienie jest nast ępuj ące:

Zrównowa żony rozwój gospodarczy i turystyczny Powiatu Sul ęci ńskiego poprzez zachowanie istotnych walorów środowiska naturalnego, popraw ę jego stanu i rozwój infrastruktury ochrony środowiska

Do osi ągni ęcia zaproponowanego celu nadrz ędnego wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do ka żdego obszaru przypisano cele ekologiczne, które b ędą realizowane do 2020 roku oraz zaplanowano konkretne działania.

Głównymi celami przeprowadzenia post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jest: • ocena pozytywnych i negatywnych skutków realizacji działa ń zawartych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, • przedstawienie rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych skutków oddziaływa ń na środowisko, działa ń zawartych w Programie , • przedstawienie rozwi ąza ń alternatywnych do rozwi ąza ń zawartych w Programie .

2.3. Powi ązania Programu z innymi dokumentami Realizacja celów i zada ń zawartych w Programie ochrony środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego wpisuje si ę w szereg dokumentów strategicznych ustalonych na szczeblu regionalnym i lokalnym, mi ędzy innymi w:

Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Strategia jest zał ącznikiem do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 roku. Stanowi najwa żniejszy dokument samorz ądu województwa, okre ślaj ący

8

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 170 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

kierunki rozwoju regionalnego i wskazuj ący obszary szczególnej interwencji. Ł ączy w sobie diagnoz ę stanu regionu, stoj ące przed nim wyzwania rozwojowe i aspiracje jego mieszka ńców. Strategia jest planem post ępowania władz regionalnych, tak w procesie zarz ądzania województwem, jak i w inicjowaniu oraz rozwijaniu mechanizmów współpracy pomi ędzy samorz ądem terytorialnym, sfer ą biznesow ą i mieszka ńcami województwa. Uwzgl ędnienie w Strategii dokumentów planistycznych szczebla mi ędzynarodowego i krajowego gwarantuje skorelowanie procesów rozwojowych województwa lubuskiego z podstawowymi zało żeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego. Celem głównym strategii rozwoju województwa lubuskiego jest wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jako ści życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwi ększenia spójno ści regionu oraz efektywnego zarz ądzania jego rozwojem. Cel główny zostanie osi ągni ęty poprzez realizacj ę czterech celów strategicznych. Zapisane działania, które po średnio lub bezpo średnio kształtuj ą polityk ę ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego mieszcz ą si ę w nast ępuj ących celach strategicznych: Cel strategiczny – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna Cel operacyjny 1.5 – Rozwój subregionalnych i lokalnych o środków miejskich Subregionalnym i lokalnym o środkom miejskim zapewnione zostanie wsparcie w zakresie rozwoju funkcji gospodarczych, podnoszenia jako ści usług publicznych, modernizacji infrastruktury oraz prowadzenia programów rewitalizacji, szczególnie na słabo wykorzystywanych obecnie terenach powojskowych i poprzemysłowych. Cel operacyjny 1.6 – Udoskonalanie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska Na terenie województwa stworzone zostan ą wysokosprawne systemy energetyczne, zapewniaj ące bezpiecze ństwo energetyczne i optymalne wykorzystanie niezb ędnych surowców oraz infrastruktury, tj. pełne i bezawaryjne zaopatrzenie mieszka ńców i podmiotów gospodarczych w energi ę elektryczn ą, ciepło, gaz ziemny i paliwa. W gospodarce i budownictwie zastosowane zostan ą rozwi ązania energooszcz ędne, pozwalaj ące na ograniczenie zużycia energii i obni żenie wielko ści emisji substancji zanieczyszczaj ących do powietrza. Gospodarowanie zasobami energetycznymi b ędzie odbywa ć si ę w sposób racjonalny, ze szczególnym uwzgl ędnieniem zwi ększenia efektywno ści, np. w obiektach użyteczno ści publicznej. Wzro śnie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej. Konieczne b ędzie podj ęcie działa ń na rzecz dostosowania do zmian klimatycznych. Poprawie ulegn ą tak że systemy zaspokajania potrzeb ludno ści oraz gospodarki regionu w zakresie dostaw wody w wymaganej ilo ści oraz o wła ściwych parametrach, tj. dost ęp do sieci wodoci ągowej w miejscach zamieszkania lub podejmowania działalno ści gospodarczej; zapewnienie skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków (budowa, przebudowa i remont sieci kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ścieków), tworzenie sprawnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi w oparciu o regionalne zakłady zagospodarowania odpadów, wspieranie działa ń w zakresie zapobiegania i ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdra żanie technologii odzysku, w tym recyklingu, wdra żania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a tak że likwidacji zagro żeń wynikaj ących ze składowania odpadów. Cel operacyjny 1.6 – Rozwój potencjału turystycznego województwa Rozbudowana zostanie baza turystyczna, szczególnie ta o podwy ższonym standardzie. Intensywnie promowane b ędą atrakcyjne, zintegrowane produkty turystyczne zwi ązane z lokalnymi zasobami, np. dziedzictwem kulturowym, przyrodniczym, historycznym. Rozwój turystyki b ędzie uwzgl ędnia ć działania mi ędzyregionalne podejmowane wspólnie z s ąsiednimi województwami (np. tworzenie wspólnych szlaków tematycznych, infrastruktury wodnej itp.). Cel operacyjny 1.7 – Poprawa jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej Wśród głównych zada ń nale ży wymieni ć m.in. wsparcie wytwarzania i promocji żywno ści wysokiej jako ści (w tym produktów tradycyjnych), wzmocnienie powiąza ń produkcji rolniczej z przetwórstwem, marketingiem i dystrybucj ą, czy budowanie sprawnego i nowoczesnego doradztwa rolniczego. Cel strategiczny – Wysoka dost ępno ść transportowa i teleinformatyczna Cel operacyjny 2.1 – Budowa nowej i modernizacja istniej ącej infrastruktury komunikacyjnej Do 2020 r. znacz ąco zmodernizowana, a cz ęś ciowo tak że rozbudowana zostanie infrastruktura drogowa. Szczególne znaczenie b ędzie mała poprawa bezpiecze ństwa oraz minimalizacja

9

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 171 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

uci ąż liwo ści dróg dla mieszka ńców. Odnowiony zostanie tabor kolejowy, a najwa żniejsze linie kolejowe b ędą modernizowane. Szczególna uwaga po świ ęcona zostanie pozostałym gał ęziom transportu, dla rozwoju których województwo posiada dogodne warunki - transport lotniczy i wodny. Poza tym będzie si ę dbało równie ż o spójno ść komunikacyjn ą, szczególnie pomi ędzy sieciami transportowymi o znaczeniu mi ędzynarodowym i regionalnym. Cel operacyjny 2.2 – Usprawnienie systemu transportu publicznego Podj ęcie działa ń maj ących na celu popraw ę jako ści obsługi komunikacyjnej ludno ści, czyli m.in. zapewnienie odpowiedniego taboru i działa ń organizacyjnych, pozwalaj ących na optymalizacj ę istniej ących i uruchomienie nowych poł ącze ń komunikacyjnych oraz usprawnienie transportu w aglomeracjach miejskich i obszarach podmiejskich. Istotne b ędą tak że przedsi ęwzi ęcia na rzecz zmniejszenia obci ąż eń środowiska oraz uci ąż liwo ści dla mieszka ńców zwi ązanych z transportem, poprzez zwi ększanie udziału transportu publicznego w ruchu osobowym oraz przez stałe zwi ększanie udziału transportu kombinowanego i kolejowego w przewozach. Cel strategiczny – Społeczna i terytorialna spójno ść regionu Cel operacyjny 3.5 – Zrównowa żony rozwój obszarów wiejskich Zasadniczym celem stanie si ę bardziej intensywne wł ączenie tych obszarów w procesy rozwojowe regionu i kraju. Do 2020 r. cz ęś ciowo przezwyci ęż ony zostanie problem utrudnionego dost ępu b ądź te ż ograniczony wachlarz usług publicznych, z jakich mog ą skorzysta ć mieszka ńcy obszarów wiejskich. Jednym z wa żnych mechanizmów zrównowa żonego rozwoju obszarów wiejskich b ędzie poprawa dost ępno ści, w tym komunikacyjnej do regionalnych i powiatowych o środków administracyjnych. Cel operacyjny 3.6 – Wsparcie budowy oraz modernizacji systemów i infrastruktury zapobiegania zagro żeniom W obliczu stałego nara żenia województwa lubuskiego na szereg negatywnych skutków wynikaj ących m.in. z uwarunkowa ń pogodowych (np. długotrwałe opady lub susze) podejmowane b ędą działania dążą ce do zwi ększania bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, przeciwpo żarowego oraz minimalizacji skutków suszy. Podejmowane b ędą projekty i programy maj ące na celu przeciwdziałanie kl ęskom żywiołowym oraz m.in. ograniczenie lokalizacji zabudowy mieszkaniowej i u żyteczno ści publicznej na terenach zalewowych.

Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku Program jest zał ącznikiem do uchwały nr XXI/185/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 12 marca 2012 roku. Za cel nadrz ędny Programu przyj ęto „Zrównowa żony rozwój województwa lubuskiego uwzgl ędniaj ący popraw ę i wła ściwe wykorzystanie środowiska naturalnego”. Do osi ągni ęcia tego celu ustalono priorytety do których zdefiniowano cele strategiczne (długoterminowe do 2019 roku) oraz cele operacyjne (krótkoterminowe do roku 2015). 1. Priorytet – zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Cel strategiczny – kontynuacja działa ń zwi ązanych z popraw ą jako ści powietrza Cele operacyjne: • Wdro żenie i realizacja zało żeń programów słu żą cych ochronie powietrza • Spełnienie wymaga ń prawnych w zakresie jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych 2. Priorytet – gospodarka wodna Cel strategiczny – osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona przeciwpowodziowa Cele operacyjne: • Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych • Dobra jako ść wód u żytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania • Zwi ększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi

10

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 172 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Przywrócenie i ochrona ci ągło ści ekologicznej rzek 3. Priorytet – gospodarka odpadami Cel strategiczny – stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz hierarchi ą sposobów post ępowania z odpadami Cele operacyjne: • Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB • Zwi ększenie udziału odzysku, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak równie ż odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska • Zmniejszenie ilo ści odpadów kierowanych na składowiska odpadów • Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów 4. Priorytet – ochrona przyrody i krajobrazu Cel strategiczny – ochrona, odtworzenie i zrównowa żone u żytkowanie ró żnorodno ści biologicznej i georó żnorodno ści Cele operacyjne: • Pogł ębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa • Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody • Ochrona ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie wła ściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagro żonych • Ochrona i odtworzenie ró żnorodno ści biologicznej systemów le śnych • Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów le śnych • Edukacja le śna społecze ństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych • Identyfikacja zagro żeń lasów i zapobieganie ich skutkom 5. Priorytet – ochrona przed hałasem Cel strategiczny – zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu poprzez obni żenie jego nat ęż enia do poziomu obowi ązuj ących standardów Cele operacyjne: • Monitoring hałasu i ocena stopnia nara żenia mieszka ńców województwa na ponadnormatywny hałas • Ograniczenie uci ąż liwo ści akustycznej dla mieszka ńców 6. Priorytet – ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cel strategiczny – ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Cele operacyjne: • Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poni żej warto ści dopuszczalnych 7. Priorytet – odnawialne źródła energii Cel strategiczny – ograniczenie zu życia energii oraz zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Cele operacyjne: • Zwi ększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii 8. Priorytet – przeciwdziałanie powa żnym awariom przemysłowym Cel strategiczny – ograniczenie ryzyka wyst ąpienia powa żanych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków Cele operacyjne: • Minimalizacja ryzyka wyst ąpienia powa żnych awarii • Minimalizacja skutków wyst ąpienia powa żnych awarii 9. Priorytet – Kopaliny Cel strategiczny – zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi Cele operacyjne:

11

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 173 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Minimalizacja strat w eksploatowanych zło żach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego 10. Priorytet – degradacja powierzchni ziemi i gleb Cel strategiczny – ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Cele operacyjne: • Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównowa żonego rozwoju • Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych • Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalno ści gospodarczej 11. Priorytet – współpraca transgraniczna Cel strategiczny – prowadzenie wspólnych, transgranicznych działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska i ochron ą przeciwpowodziow ą Cele operacyjne: • Realizacja działa ń z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej 12. Priorytet – edukacja ekologiczna Cel strategiczny – propagowanie wła ściwych zachowa ń i postaw dotycz ących środowiska naturalnego Cele operacyjne: • Promowanie wła ściwych zachowa ń w zakresie zu życia i zanieczyszcze ń wody, gospodarki odpadami oraz ochrony powietrza • Rozwijanie działa ń z zakresu edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo • Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej.

Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku Plan jest zał ącznikiem nr 1 do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 wrze śnia 2012 roku. Dokument został opracowany w celu uporz ądkowania zagadnie ń zwi ązanych z systemem gospodarki odpadami w województwie lubuskim oraz z zarz ądzaniem tym systemem. Plan wskazuje cele do osi ągni ęcia dla poszczególnych rodzajów odpadów, działania konieczne do realizacji tych celów oraz przedstawia ogólny zarys funkcjonowania całego systemu na terenie województwa. Nadrz ędnym cele planu jest: „Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na hierarchii sposobów post ępowania z odpadami komunalnymi”. Aby osi ągn ąć cel nadrz ędny sformułowano cele dla poszczególnych rodzajów odpadów: Odpady komunalne, w tym ulegaj ące biodegradacji: Cel 1 - Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpó źniej do 1 lipca 2013 r. Cel 2 - Zmniejszenie ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów: • w 2013 r. nie wi ęcej ni ż 50%, • w 2020 r. nie wi ęcej ni ż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Cel 3 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do ko ńca 2014 r. Cel 4 - Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Odpady zawieraj ące PCB: Cel 1 - Likwidowanie odpadów zawieraj ących PCB o st ęż eniu poni żej 50 ppm. Oleje odpadowe:

12

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 174 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Cel 1 - Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Odpady medyczne i weterynaryjne: Cel 1 - Podniesienie efektywno ści selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych w okresie do 2022 r., uwzgl ędniaj ącej segregacj ę odpadów u źródła powstawania, zmniejszaj ąc tym samym ilo ści odpadów innych ni ż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zu żyte baterie i akumulatory: Cel 1 - Rozbudowa systemu zbierania zu żytych baterii i akumulatorów przeno śnych pozwalaj ąca na osi ągni ęcie nast ępuj ących poziomów zbierania: • 25% poziom zbierania zu żytych baterii i akumulatorów przeno śnych do 2012 r., • 40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przeno śnych do 2016 r. Cel 2 - Utrzymanie wydajno ści recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym ni ż: • co najmniej 75% masy zu żytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych, • co najmniej 50% masy pozostałych zu żytych baterii i akumulatorów. Cel 3 - Utrzymanie poziomów wydajno ści recyklingu – co najmniej 65% masy zu żytych baterii i akumulatorów poprzez d ąż enie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zu żytych baterii i akumulatorów. Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny: Cel 1 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytego sprz ętu powstałego z wielkogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego: • poziomu odzysku w wysoko ści 80% masy zu żytego sprz ętu, • poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytego sprz ętu w wysoko ści 75% masy zu żytego sprz ętu. Cel 2 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego, sprz ętu o świetleniowego, narz ędzi elektrycznych i elektronicznych z wyj ątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narz ędzi przemysłowych, zabawek, sprz ętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrz ądów do nadzoru i kontroli: • poziomu odzysku w wysoko ści 70% masy zu żytego sprz ętu, • poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytego sprz ętu w wysoko ści 50% masy zu żytego sprz ętu. Cel 3 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści dla zu żytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu żytych lamp w wysoko ści co najmniej 80% masy tych zu żytych lamp. Cel 4 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysoko ści osi ągni ęcie poziomu selektywnego zbierania zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego pochodz ącego z gospodarstw domowych w wysoko ści 4 kg/mieszka ńca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji: Cel 1 - Osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyj ętych do stacji demonta żu w skali roku: • 85% i 80% do ko ńca 2014 r., • 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawieraj ące azbest: Cel 1 - Sukcesywne osi ąganie celów okre ślonych w przyj ętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Rad ę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do 2032 r. Zb ędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych: Cel 1 - W okresie do 2022 r. zakłada si ę sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuacj ę dotychczasowego sposobu zagospodarowania zb ędnych środków bojowych. Zu żyte opony: Cel 1 - Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%.

13

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 175 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej: Cel 1 - Osi ągni ęcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego u życia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe: Cel 1 - Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzgl ędnieniem ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniaj ą wymaga ń prawnych Cel 2 - Zwi ększenie w perspektywie do 2022 r. ilo ści komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak równie ż wykorzystania osadów do rekultywacji. Cel 3 - Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotycz ących bezpiecze ństwa sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegaj ące biodegradacji inne ni ż komunalne: Cel 1 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie wi ęcej ni ż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe: Cel 1 - Osi ągni ęcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowa ń oraz utrzymanie poziomów w latach nast ępnych: • opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu, • opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu, • opakowania z aluminium: 50% recyklingu, • opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu, • opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu, • opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu, • opakowania z drewna: 15% recyklingu. Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki odpadami, których zagospodarowanie stwarza problemy: Cel 1 - Zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Cel 2 - Zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem.

Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014 Strategia jest zał ącznikiem do uchwały nr XXIII/156/08 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 19 listopada 2008 roku. W celu wykorzystania mocnych stron i potencjału rozwojowego oraz zniwelowania słabych stron Powiatu Sul ęci ńskiego dokonano aktualizacji Strategii Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego przyj ętej przez Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie w marcu 2001. Okre ślono wizj ę oraz misj ę rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego oraz wyznaczono cele strategiczne. Ni żej opisano cele, których realizacja wpłynie na kształtowanie polityki ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego: Cel strategiczny – Podnoszenie standardu systemu bezpiecze ństwa publicznego: Poprawa bezpiecze ństwa w miejscach publicznych i miejscu zamieszkania oraz w ruchu drogowym P-18 Wdro żenie programu zapewnienia bezpiecze ństwo w miejscach publicznych i miejscu zamieszkania, P-19 Wdro żenie Programu poprawy bezpiecze ństwo w ruchu drogowym Cel strategiczny – Budowa, przebudowa i rozbudowa infrastruktury P-27 Program przebudowy i rozbudowy dróg powiatowych, Cel strategiczny – Zapewnienie rozwoju turystyki, kultury i sportu P-34 Opracowanie programu rozwoju turystyki w Powiecie, P-35 Wyznaczenie i oznakowanie szlaków turystycznych. Cel strategiczny – Zapewnienie warunków ochrony środowiska P-37 Wdro żenie PO Ś, P-38 Wdro żenie PGO.

14

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 176 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

3. Ocena zgodno ści Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym Program ochrony środowiska jest zgodny tak że z dokumentami strategicznymi ustanowionymi na szczeblu europejskim i krajowym. Zało żenia tych dokumentów opisano poni żej.

Polityka ekologiczna w Unii Europejskiej Podstawowym dokumentem okre ślaj ącym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI Wspólnotowy Program Działa ń w Zakresie Środowiska Naturalnego. W dokumencie tym sprecyzowano cele polityki ochrony środowiska w zakresie czterech najwa żniejszych dziedzin: • zmiany klimatu; • przyroda i ró żnorodno ść biologiczna; • środowisko i zdrowie; • zrównowa żone zarz ądzanie zasobami naturalnymi i odpadami.

System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska, których realizacja, w zwi ązku z trwaj ącym procesem dostosowywania si ę Polski do wymogów unijnych, powinna tak że by ć traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działa ń w Zakresie Środowiska Naturalnego, podobnie jak poprzednie programy, spełni rol ę katalizatora dla działalno ści organizacyjnej i legislacyjnej Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces harmonizacji polskiego prawa i standardów środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa ju ż wiele lat i będzie w przyszło ści przebiega ć w drodze dalszej implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej. Najpowa żniejsze konsekwencje dzi ś i w przyszło ści dla ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych, samorz ądów, administracji maj ą dyrektywy odnosz ące si ę do:

• standardów imisji SO 2, NOx, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport, • zanieczyszcze ń emitowanych przez silniki (samochodów, poci ągów, samolotów), • jako ści wody pitnej, • redukcji zanieczyszcze ń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy, • ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych, • oczyszczania i odprowadzania ścieków, • instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów, • gospodarowania odpadami przemysłowymi, • użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych, • opakowa ń i gospodarki odpadami opakowaniowymi, • ograniczania ró żnych rodzajów hałasu, • zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszcze ń oraz zarz ądzania ryzykiem ekologicznym, • ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty ró żnorodno ści biologicznej, m. in. utworzenia europejskiej sieci obszarów Natura 2000.

Traktat Akcesyjny nawi ązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu przypadkach wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównowa żonego wykorzystania surowców, podstawowym problemem w zakresie zaopatrzenia ludności w wod ę jest mała dost ępno ść wody o dobrej jako ści. Perspektywicznym zagro żeniem mog ą natomiast sta ć si ę zjawiska o charakterze globalnym, z mo żliwym, wpływem zmian klimatycznych na dyspozycyjno ść zasobów wodnych. Zu życie no śników energii obni ża si ę, lecz nie uda si ę osi ągn ąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu zu życia energii. W odniesieniu do priorytetu dotycz ącego ró żnorodno ści biologicznej b ędzie rosn ąć nacisk na zwi ększon ą ochron ą obszarów o znaczeniu wspólnotowym i wł ączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura 2000. Przewiduje si ę konieczno ść ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotycz ącego wpływu

15

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 177 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

środowiska na zdrowie konieczne b ędzie dostosowanie emisji zanieczyszcze ń powietrza do ostrych limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne b ędzie przestrzeganie limitów emisyjnych gazów cieplarnianych oraz w ęglowodorów z przeładunków paliw płynnych. Ze wzgl ędu na wpływ zasobów wodnych na równowa żenie rozwoju, zapewnienie poprawy jako ści zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zale żnych nale ży uwzgl ędni ć wymagania zwi ązane z wdra żaniem ustale ń Ramowej Dyrektywy Wodnej.

Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 Polityka Ekologiczna Pa ństwa jest dokumentem strategicznym okre ślaj ącym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej. Zostały podane kierunki działa ń w latach 2009-2012, których realizacja pozwoli na osi ągni ęcie ni żej wymienionych celów średniookresowych do 2016 roku. Ochrona zasobów naturalnych: • w zakresie ochrony przyrody - podstawowym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej ró żnorodno ści biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działa ń w tym zakresie jest doko ńczenie inwentaryzacji i waloryzacji ró żnorodno ści biologicznej Polski. Stworzy to podstaw ę do ustanowienia pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000. Konieczne jest równie ż egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a tak że kontynuacja tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzgl ędniaj ącą utworzenie nowych parków narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody. W systemie ochrony przyrody nale ży tak że uwzgl ędni ć korytarze ekologiczne, jako miejsca dopełniaj ące obszarow ą form ę ochrony przyrody, • w zakresie ochrony i zrównowa żonego rozwoju lasów – przyj ętymi celami średniookresowymi są dalsze prace w kierunku racjonalnego u żytkowania zasobów le śnych przez kształtowanie ich wła ściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami działa ń w tym zakresie jest realizacja przez Lasy Pa ństwowe „Krajowego programu zwiększenia lesisto ści”, utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie przesuszonych przez melioracj ę terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwi ększenie ró żnorodno ści genetycznej i gatunkowej biocenoz le śnych, • w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi - głównym celem średniookresowym jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchroni ć gospodark ę narodow ą od deficytów wody i zabezpieczy ć przed skutkami powodzi oraz zwi ększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem b ędzie d ąż enie do maksymalizacji oszcz ędno ści zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwi ększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, • w zakresie ochrony ziemi – przyj ętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i le śnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównowa żonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, ł ąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwi ększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracaj ąc im funkcj ę przyrodnicz ą, rekreacyjn ą lub rolnicz ą, • w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi - podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludno ści oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wod ę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochron ą przed ilo ściow ą i jako ściow ą degradacj ą.

Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego: • w zakresie zdrowia środowiskowego – podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszka ńców w wyniku wspólnych działa ń sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami

16

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 178 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powoduj ących zanieczyszczenie środowiska, • w zakresie jako ści powietrza – najwa żniejszym celem b ędzie d ąż enie do spełnienia przez Polsk ę zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania b ędą głównie koncentrowa ć si ę na dalszej redukcji emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ci ągu opracowywanie i wdra żanie przez wła ściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach, w których notuje si ę przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE, poprzez eliminacj ę niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu, • w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych jest utrzymanie lub osi ągni ęcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym równie ż zachowanie i przywracanie ci ągło ści ekologicznej cieków. Cel ten b ędzie realizowany przez opracowanie dla ka żdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego kraju, • w zakresie gospodarki odpadami – celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie tendencji oddzielenia ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne zwi ększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamkni ęcie wszystkich składowisk, które nie spełniaj ą standardów UE i ich rekultywacja, sporz ądzenie spisu zamkni ętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacj ą obiektów wpływaj ących znacz ąco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego oraz zu żytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demonta ż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich wi ęcej ni ż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, • w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny nara żania społecze ństwa na ponadnormatywny hałas i podj ęcie kroków do zmniejszenia tego zagro żenia tam, gdzie jest ono najwi ększe. Podobny jest te ż cel działa ń zwi ązanych z zabezpieczeniem społecze ństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, • w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporz ądzenia REACH.

Kierunki działa ń systemowych: • doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki b ędą, zgodnie z obowi ązuj ącym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny b ędą uwzgl ędniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów, • uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasad ą rozwoju zrównowa żonego, • jak najszersze przyst ępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społecze ństwa o tym systemie i tworzenie korzy ści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie, • podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, • zwi ększenie roli polskich placówek badawczych we wdra żaniu ekoinnowacji w przemy śle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalaj ącego stanu systemu monitoringu środowiska,

17

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 179 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• stworzenie systemu prewencyjnego, maj ącego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizuj ącego mo żliwo ść wyst ąpienia szkody. W przypadku wyst ąpienia szkody w środowisku koszty naprawy musz ą w pełni ponie ść jej sprawcy, • przywrócenie wła ściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególno ści dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny by ć podstaw ą lokalizacji nowych inwestycji.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SKR) Najwa żniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, okre ślaj ący cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, słu żą cych realizacji zało żonych celów rozwojowych. Celem głównym strategii średniookresowej jest wzmocnienie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniaj ących szybszy i zrównowa żony rozwój kraju oraz popraw ę życia ludno ści. Dokonany w tym dokumencie wybór 3 obszarów strategicznych (Sprawne i efektywne pa ństwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójno ść społeczna i terytorialna) oraz poszczególnych celów i priorytetowych kierunków interwencji jest odpowiedzi ą na kluczowe wyzwania w najbli ższym dziesi ęcioleciu, pozwalaj ące na zintensyfikowanie procesów rozwojowych oraz unikni ęcie dryfu rozwojowego.

Sprawnie działaj ące pa ństwo, efektywnie dysponuj ące dost ępnymi środkami publicznymi i skutecznie odwołuj ące si ę do energii samoorganizuj ącego si ę społecze ństwa obywatelskiego jest warunkiem realizacji przyj ętych celów rozwojowych. Sprawne pa ństwo to pa ństwo: pomocne, przejrzyste, przyjazne, pomocnicze i partycypacyjne. Sprawno ść pa ństwa zale ży od sprawno ści jego instytucji i zdolno ści do podejmowania oraz przeprowadzania niezb ędnych reform w warunkach jak najwi ększej współpracy z obywatelami i akceptacji społecznej, a tak że zdolno ści zarz ądzania w dobie dysponowania ograniczonymi środkami. System zarz ądzania rozwojem jest systemem zło żonym, od jego jako ści na wszystkich szczeblach organizacji pa ństwa w du żej mierze zale ży zdolno ść do identyfikowania wyzwa ń i problemów strategicznych oraz zdolno ść adekwatnej reakcji.

Zwi ększanie konkurencyjno ści gospodarki jest kluczowym zadaniem warunkuj ącym rozwój kraju i pozycj ę Polski na rynku światowym. Sprawne i oparte na zdrowych zasadach funkcjonowanie gospodarki, jej efektywno ść i nowoczesno ść decyduje o zamo żno ści obywateli, zdolno ści pa ństwa do realizacji swoich funkcji oraz jego bezpiecze ństwie. Współczesny system globalnych powi ąza ń stwarza ogromne mo żliwo ści rozwoju, równocze śnie jednak wystawia gospodarki narodowe, w tym równie ż polsk ą, na presj ę konkurencyjn ą o niespotykanej dotychczas skali. Tradycyjne przewagi konkurencyjne trac ą na znaczeniu. St ąd niezmiernie piln ą potrzeb ą jest wypracowanie nowych przewag, opartych na wiedzy, kapitale intelektualnym, rezultatach impetu cyfrowego.

W celu poprawy spójno ści społecznej i terytorialnej tworzone b ędą warunki dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych, zarówno w kontek ście geograficznym - na ró żne obszary o słabszych potencjałach, jak i wł ączania w procesy rozwojowe tych, którzy pozostawali dotychczas tylko biernymi odbiorcami zachodz ących zmian. Procesom rozwojowym towarzyszy zwykle rozwarstwienie, przebiegaj ące w wielu wymiarach: dochodowym, generacyjnym, zdrowotnym, edukacyjnym, kulturowym, warunków mieszkaniowych, terytorialnym.

Realizacja celów przyj ętych w Programie wpisuje si ę w drugi obszar strategiczny SRK – Konkurencyjna gospodarka, w cel II.6 Efektywno ść energetyczna i poprawa stanu środowiska. W celu tym zostały wyznaczone nast ępuj ące priorytetowe kierunki interwencji publicznej: • racjonalne gospodarowanie zasobami, • poprawa efektywno ści energetycznej, • zwi ększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii,

18

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 180 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• poprawa stanu środowiska, • adaptacja do zmian klimatu.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 - 2013 (NSRO), zwane te ż Narodow ą Strategi ą Spójno ści (NSS) przyj ęte zostały przez Rad ę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 roku. Jest to podstawowy dokument przygotowywany przez ka żdy kraj członkowski Unii Europejskiej, maj ący na celu wsparcie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Na realizacj ę krajowych priorytetów i słu żą cych im działa ń, przeznaczone zostały fundusze unijne i środki krajowe, których rozdysponowanie przewidziano na lata 2007 – 2013. Dokument ten, w odró żnieniu od Strategii Rozwoju Kraju wymaga akceptacji Komisji Europejskiej, która swoj ą pozytywn ą decyzj ę w tym wzgl ędzie, w stosunku do polskiego dokumentu, podj ęła w dniu 7 maja 2007 roku. Od tego momentu NSRO stanowi ą prawnie wi ążą cy dokument okre ślaj ący kierunki wydatkowania środków unijnych w Polsce.

Zgodnie z zapisami, celem strategicznym NSRO jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjno ści gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści, zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Poprzez realizacj ę celów okre ślonych w NSRO, realizowane s ą Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW). Cel strategiczny NSRO osi ągni ęty ma zosta ć poprzez realizacj ę szczegółowych celów horyzontalnych.

W nawi ązaniu do celów Programu istotna jest realizacja 3 celu szczegółowego NSRO: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej maj ącej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjno ści Polski, który jest spójny ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty w zakresie wzmacniania synergii mi ędzy ochron ą środowiska a wzrostem gospodarczym. Kluczowe znaczenie dla funkcjonowania i rozwoju polskiej gospodarki ma bowiem tak że infrastruktura ochrony środowiska i dywersyfikacja źródeł energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora energetycznego na środowisko naturalne.

Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej Strategia wskazuje na konieczno ść rozpoznania i monitorowania stanu ró żnorodno ści biologicznej oraz istniej ących i potencjalnych zagro żeń. Skutecznego usuni ęcia lub ograniczania pojawiaj ących si ę zagro żeń ró żnorodno ści biologicznej. Zachowania i/lub wzbogacenia istniej ących oraz odtworzenia utraconych elementów ró żnorodno ści biologicznej. Niezb ędnym działaniem wg Strategii jest podniesienie wiedzy oraz ukształtowanie postaw i aktywno ści społecze ństwa na rzecz ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej.

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK) Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych okre ślone zostały w szczególno ści w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotycz ącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych okre ślone ww. dyrektywie b ędą w Polsce w pełni obowi ązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu: • wszystkie aglomeracje ≥ 200RLM musz ą by ć wyposa żone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzale żnionym od wielko ści oczyszczalni, • aglomeracje <2000 RLM wyposa żone w dniu wej ścia polski do unii w systemy kanalizacyjne powinny posiada ć do tego terminu oczyszczalnie zapewniaj ące odpowiednie oczyszczanie, • zakłady przemysłu rolno-spo żywczego o wielko ści > 4000 RLM s ą zobowi ązane do redukcji zanieczyszcze ń biodegradowalnych). Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK) okre śla działania, które b ędą podejmowane do ko ńca okresu przej ściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do ko ńca 2015 roku.

19

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 181 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Program stanowi spis przedsi ęwzi ęć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporz ądkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG.

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Dokument okre śla podstawowe kierunki polityki energetycznej. S ą nimi: • poprawa efektywno ści energetycznej, • wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii, • dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, • ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Poprawa efektywno ści energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa i energi ę, przyczyniaj ąc si ę do zwi ększenia bezpiecze ństwa energetycznego, na skutek zmniejszenia uzale żnienia od importu, a tak że działa na rzecz ograniczenia wpływu energetyki na środowisko poprzez redukcj ę emisji. Podobne efekty przynosi rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym zastosowanie biopaliw, wykorzystanie czystych technologii w ęglowych oraz wprowadzenie energetyki j ądrowej. Realizuj ąc działania zgodnie z tymi kierunkami, polityka energetyczna b ędzie d ąż yła do wzrostu bezpiecze ństwa energetycznego kraju przy zachowaniu zasady zrównowa żonego rozwoju.

4. Metody zastosowane przy sporz ądzaniu Prognozy W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsi ęwzi ęć do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzgl ędnieniem zale żno ści mi ędzy tymi komponentami.

Zgodnie z zapisami ustawy o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko , informacje zawarte w Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawarto ści i stopnia szczegółowo ści projektowanego dokumentu oraz etapu przyj ęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powi ązanych.

Zakres i szczegółowo ść niniejszej Prognozy został uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim – pismo z dnia 11 marca 2013 roku, nr WOO Ś- I.411.35.2013.DT oraz przez Lubuskiego Pa ństwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie Wielkopolskim – pismo z dnia 14 marca 2013 roku, nr NS-NZ.9022.7.13.2013.MZ.

Opracowuj ąc Program i Prognoz ę wykorzystano dane uzyskane z poni żej przedstawionych jednostek: • Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie, • Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, • Urz ąd Miejski w Torzymiu, • Urz ąd Miejski w Lubniewicach, • Urz ąd Gminy w Krzeszycach, • Urz ąd Gminy w Sło ńsku, • Główny Urz ąd Statystyczny (GUS), • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (WIO Ś), • Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim (RDO Ś), • Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu i Szczecinie (RZGW),

20

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 182 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie (WSSE), • Okr ęgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR), • Nadle śnictwo Lubniewice, O śno Lubuskie, Sul ęcin, Torzym, Mi ędzyrzecz, Cybinka, Krosno, Skwierzyna i Świebodzin. • Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze (GDDKiA), • Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (ZDW), • Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 w Sul ęcinie, • Zakłady usług komunalnych i przedsi ębiorstwa wodno-kanalizacyjne funkcjonuj ące na terenie powiatu.

5. Metody analizy skutków realizacji postanowie ń projektowanego dokumentu oraz cz ęstotliwo ść jej przeprowadzania Ustala si ę, i ż Prognoza powinna obejmowa ć obszar całego powiatu wraz z obszarami pozostaj ącymi w zasi ęgu oddziaływania wynikaj ącego z realizacji zada ń Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 . W zwi ązku z tym obszar obj ęty prognoz ą nie mo że by ć mniejszy od obszaru b ędącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zwa żywszy na wzajemne powi ązania poszczególnych elementów środowiska.

W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i zada ń proponowanych w ramach Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezb ędnych do realizacji tych działa ń. W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń realizacji celów ekologicznych. Ocena ta b ędzie baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotycz ących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska

Nadrz ędn ą zasad ą realizacji niniejszego opracowania powinna by ć realizacja wyznaczonych zada ń przez okre ślone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zada ń b ędą uczestniczy ć: • podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu Programem , • podmioty realizuj ące zadania Programu , • podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty Programu , • społeczno ść powiatu, jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń Programu .

Realizacja zada ń przyj ętych w Programie to poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Zmiany warto ści wska źników i mierników charakteryzuj ących elementy środowiska b ędą stanowiły wymierny efekt realizacji jego zało żeń.

Wdra żanie Programu powinno podlega ć regularnej ocenie w zakresie: • efektywno ści wykonania zada ń, • aktualno ści zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatno ści podj ętych działa ń, • stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji zało żonych działa ń i przyj ętych celów, • przyczyn rozbie żno ści pomi ędzy zało żonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • niezb ędnych modyfikacji i aktualizacji Programu .

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) organ wykonawczy powiatu sporz ądza co dwa lata raporty z wykonania programu ochrony środowiska, które nast ępnie przedstawia radzie powiatu.

21

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 183 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W Programie zostały okre ślone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyj ętych celów. Zaproponowane wska źniki ilo ściowe i jako ściowe pozwol ą okre śli ć stopie ń realizacji poszczególnych zaplanowanych działa ń i prognozowa ć zwi ązane z tym zmiany w środowisku.

6. Istniej ący stan środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego

6.1. Charakterystyka powiatu Powiat Sul ęci ński poło żony jest w północno-zachodniej cz ęś ci województwa lubuskiego. Graniczy z pi ęcioma innymi powiatami: gorzowskim, mi ędzyrzeckim, świebodzi ńskim, kro śnie ńskim i słubickim. W skład powiatu wchodzi pi ęć jednostek terytorialnych: Sul ęcin, Lubniewice i Torzym, maj ące status Miasta i Gminy oraz Krzeszyce i Sło ńsk b ędące gminami wiejskimi.

Powiat ma powierzchni ę 1 178 km 2, co stanowi 8,42% powierzchni województwa. Najwi ększ ą gmin ą w powiecie jest Gmina Torzym, zajmuje 31,86% powierzchni powiatu. Natomiast najmniejsz ą jednostk ą administracyjn ą jest Gmina Lubniewice, która zajmuje 11,0% powierzchni powiatu. Na terenie powiatu najwi ęcej gruntów zajmuj ą grunty le śne oraz zadrzewienia i zakrzewienia (57,9%). Użytki rolne zajmuj ą ponad 1/3 powierzchni powiatu (35%), z czego najwięcej jest gruntów ornych. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowi ą 3% powierzchni powiatu, natomiast grunty pod wodami zajmuj ą powierzchni ę 1,8%, z czego wi ęcej jest płyn ących wód powierzchniowych. U żytki ekologiczne, nieu żytki oraz tereny ró żne stanowi ą ł ącznie 2,3% powierzchni powiatu.

W 2011 roku powiat zamieszkiwało 35 924 osób, co stanowi 3,51% ludno ści województwa. Najwi ęcej ludno ści mieszkało w gminie miejsko-wiejskiej Sul ęcin – 16 307 (45,4% ogółu ludno ści powiatu), najmniej mieszka ńców liczyła gmina miejsko-wiejska Lubniewice – 3 134. (8,7%). Powiat cechuje niska g ęsto ść zaludnienia – 31 os/km 2 (w województwie lubuskim wynosi 73 os/km 2) oraz niski przyrost naturalny, który wynosił 0,5.

Udział osób w wieku przedprodukcyjnym w populacji ogółem wyniósł 20,0%, osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 65,3%, a w wieku poprodukcyjnym 14,7%. Na koniec 2011 roku funkcjonowało ponad 2,7 tys. podmiotów gospodarczych. Najwi ęcej podmiotów funkcjonowało w Gminie Sul ęcin (44% wszystkich podmiotów działaj ących na terenie powiatu) oraz w Gminie Torzym (18% wszystkich podmiotów działaj ących na terenie powiatu). Najmniej podmiotów było w Gminie Lubniewice – 11%. Zatrudnionych było 7 942 osoby, najwi ęcej osób pracowało w pozostałych usługach (29,9%), w przemy śle i budownictwie (27,7%) oraz w rolnictwie, le śnictwie, łowiectwie i rybactwie (24%). W Powiecie Sul ęci ńskim na koniec 2012 roku było 1 848 bezrobotnych, z czego 47,3% stanowiły kobiety. Najwi ęcej bezrobotnych było w Gminie Sul ęcin (46,7% wszystkich bezrobotnych) oraz w Gminie Torzym (19,3%). Najmniej bezrobotnych było w Gminie Sło ńsk i Lubniewice.

W okresie ostatnich trzech lat sie ć wodoci ągowa na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wydłużyła si ę o 3,9%, w 2011 roku wynosiła 337,1 km. Powoli wzrasta liczba ludno ści korzystaj ącej z sieci wodoci ągowej. Na terenie powiatu z sieci wodoci ągowej w 2011 roku korzystało 88,2 % ludno ści. W miastach procent ten był wy ższy i wynosił 95,7%. Charakterystyk ę sieci wodoci ągowej w poszczególnych gminach przedstawiono poni żej: Gmina Krzeszyce 1 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 120,31 km. Liczba przył ączy do budynków wynosi 1 119 sztuk. Gmina posiada dwa eksploatowane zbiorowe uj ęcia wody w Malcie i Rudnicy. Uj ęcie grupowe w Malcie składa si ę z dwóch studni wierconych ujmuj ących czwartorz ędowy poziom wodono śny, stacji uzdatniania wody pracuj ącej w układzie dwustopniowego pompowania oraz zewn ętrznej sieci wodoci ągowej wyposa żonej w hydranty przeciwpo żarowe. Maksymalny dobowy pobór wody wynosi 1 496 m 3/d. Natomiast uj ęcie wody w Rudnicy składa si ę

1 Dane z Urz ędu Gminy w Krzeszycach, pismo z dnia 22.04.2013 r.

22

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 184 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

z dwóch studni wierconych i stacji uzdatniania pracuj ącej automatycznie w układzie dwustopniowej filtracji (szeregowej). Średni dobowy pobór wody z uj ęcia wynosi 141,8 m 3/d.

Gmina Lubniewice 2 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy bez przył ączy wynosi 19,6 km. Liczba przył ączy do budynków wynosi 574 sztuki. Gmina zwodoci ągowana jest w 100%. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 3 079 mieszka ńców. Na terenie gminy funkcjonuje jedno uj ęcie wody w Lubniewicach, składaj ące si ę z 9 studni o wydajno ści 428 m 3/d i posiadaj ące stref ę ochrony po średniej i bezpo średniej. Na terenie gminy s ą cztery stacje uzdatniania wody oraz jedna przepompownia.

Gmina Sło ńsk 3 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy z przył ączami wynosi 92,3 km (bez przył ączy – 61,9 km). Liczba przył ączy do budynków mieszkalnych wynosi 1 234 sztuk. Gmina zwodoci ągowana jest w 99,9%. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 4 738 osób. Na terenie gminy funkcjonuj ą dwa uj ęcia wody: SUW Sło ńsk uj ęcie wody podziemnej, składaj ące si ę z 4 studni o wydajno ści 150 m 3/h. Drugie uj ęcie to uj ęcie wody podziemnej SUW Lemierzyce składaj ące si ę z dwóch funkcjonuj ących studni (dwie kolejne studnie s ą w budowie) o wydajno ści 75 m 3/h. Ujmowana woda uzdatniana jest w miejscu jej poboru. Na terenie gminy znajduj ą si ę 4 uj ęcia uliczne o wydajno ści 2 m 3/h.

Gmina Sul ęcin 4 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 123,9 km, a długo ść przył ączy 24,2 km. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 16 216 mieszka ńców. Gmina zwodoci ągowana jest w 99%. Woda do wodoci ągu ujmowana jest z 16 studni. . Na terenie miasta Sul ęcin funkcjonuje jedna stacja uzdatniania wody przy ul. Daszy ńskiego wraz z jedn ą stacj ą podnoszenia ci śnienia na terenie osiedla Ostrówek. Natomiast na terenie Gminy Sul ęcin funkcjonuj ą stacje uzdatniania wody w sołectwach: Zarzy ń, Brze źno, Małuszów, Miechów, Rychlik, Trzebów i ponadto wyst ępuj ą trzy stacje podnoszenia ci śnienia wody: dwie w Długoszynie i jedna na osiedlu Żubrów.

Gmina Torzym 5 – długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi 58,7 km. Liczba przyłączy wody wynosi 980 sztuk. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 6 236 mieszka ńców. Woda ujmowana jest z 16 podziemnych uj ęć , składaj ących si ę z 23 studni o ł ącznej wydajno ści 762,1 m 3/d. Na wszystkich uj ęciach wyznaczone s ą strefy ochrony bezpo średniej. Wszyscy odbiorcy maj ą dostarczan ą wod ę uzdatnian ą, z wył ączeniem wodoci ągu Lubin.

W przypadku sieci kanalizacyjnej według danych GUS sieci na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego jest systematycznie rozbudowywana. W 2011 roku miała długo ść 155,9 km i była dłu ższa o 8,3% w porównaniu do 2009 roku. Z sieci kanalizacyjnej korzystało 59,4% mieszka ńców. W miastach procent ten był wyższy i wynosił 87%. Charakterystyk ę sieci kanalizacyjnej na terenie poszczególnych gmin przedstawiono poni żej: Gmina Krzeszyce - posiada sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 21,74 km. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 347 sztuk.

Gmina Lubniewice - posiada sie ć kanalizacyjn ą (bez przykanalików) o długo ści 32,9 km, a liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 494 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 96%. Na terenie gminy nieskanalizowanych pozostało 126 domostwo. Na terenie gminy nie ma kanalizacji deszczowej.

2 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, pismo z dnia 4.04.2013 r. 3 Dane z Zakładu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Sło ńsku, pismo z dnia 4.04.2013 r. 4 Dane z Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin, pismo z dnia 20.03.2013 r. 5 Dane z Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, pismo nr ZGK 703-22/13 z dnia 19.03.2013 r.

23

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 185 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Gmina Sło ńsk - posiada sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 37,13 km (bez przył ączy 27,8 km). Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 792 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 66,41%, sie ć jest tylko w miejscowo ści Przyborów i Sło ńsk. Do sieci kanalizacyjnej podł ączonych jest 3 135 osób.

Gmina Sul ęcin - posiada sie ć kanalizacyjn ą sanitarn ą o długo ści 64,9 km. Długo ść przył ączy do budynków wynosi 10,2 km, a liczba przył ączy do budynków wynosi 533 sztuki. Gmina skanalizowana jest w 99,9%, a do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 16 054 osób.

Gmina Torzym – na terenie gminy z sieci kanalizacyjnej korzysta 3 830 osób. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosi 534 sztuki. Sie ć wyst ępuje w nast ępuj ących miejscowo ściach: Torzym, Garbicz, Boczów, Lubin, G ądków Wlk. (w niewielkiej cz ęś ci). W 2013 roku wsie G ądków Wlk., Gądków Mały i Mierczany w cało ści b ędą skanalizowane.

Na terenach nieskanalizowanych, tam gdzie budowa kanalizacji jest niemo żliwa ze wzgl ędów ekonomicznych lub technicznych nieruchomo ści wyposa żone s ą w zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuj ą nast ępuj ące oczyszczalnie ścieków: Gmina Krzeszyce - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest w północno-zachodniej częś ci Krzeszyc na działce nr 611/1. Oczyszczalnia obsługuje cał ą gmin ę 3 3 Krzeszyce, a jej przepustowo ść wynosi 2 x 300 m /d (Q śr = 588 m /d), tj. 3600 RLM. Obecnie pracuje na obci ąż eniu 1760 RLM. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Kanał Postomski w km 31 + 250 jego biegu.

Gmina Lubniewice - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Lubniewicach. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowo ści 623 m 3/d. Oczyszczalnia obsługuje nast ępuj ące miejscowo ści: Lubniewice (w tym Osiedle Trzci ńce), Glisno, Jarnatów i Świerczów. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Lubniewka.

Gmina Sło ńsk - na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w miejscowo ści Przyborów 50. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowo ści dobowej Qd = 600 m 3/h i przepustowo ści maksymalnej Qmax = 780 m 3/h. Oczyszczalnia obsługuje miejscowo ści Sło ńsk i Przyborów oraz dowo żone s ą taborem asenizacyjnym ścieki z miejscowo ści: Budzigniew, Grodzisk, Głuchowo, Lemierzyce, Polne, Lemierzycko, Ownice, Chartów i Jamno. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów na działce 274 w obr ębie 36-Przyborów i dalej Kanał Postomski w km 10,1 jego biegu.

Gmina Sul ęcin - na terenie gminy funkcjonuj ą dwie oczyszczalnie ścieków: • Oczyszczalnia ścieków W ędrzyn – jest oczyszczalni ą mechaniczno-biologiczn ą o przepustowo ści 1 800 m 3/d. Obsługuje miejscowo ści: Długoszynek, Grochowo, Kol. Glisno, Trzemeszno, Wielowie ś, Zarzy ń i Wędrzyn. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Postomia. • Oczyszczalnia ścieków Sul ęcin – jest oczyszczalni ą mechaniczno-biologiczno-chemiczn ą o przepustowo ści średniej 1 860 m 3/d i maksymalnej – 3 420 m 3/d. Obsługuje miejscowo ści: Brze źno, Długoszyn, Drogomin, Małuszów, Miechów, Ostrów, Rychlik, Trzebów, Tursk, Żubrów i Sul ęcin. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Postomia.

Gmina Torzym – na terenie gminy funkcjonuj ą trzy oczyszczalnie ścieków: • Oczyszczalnia ścieków Torzym – o przepustowo ści średniej Q śr = 450 m 3/d i maksymalnej Qmax = 550 m 3/d. Przepustowo ść średnio roczna wynosi 164 250 m 3/rok. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 125 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje miasto Torzym

24

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 186 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

oraz przyjmuje ścieki dowo żone z rejonu Torzymia. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ilanka. • Oczyszczalnia ścieków Boczów - o przepustowo ści średniej Q śr = 300 m 3/d. Przepustowo ść średnio roczna oczyszczalni wynosi 109 500 m 3/rok. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 67 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje miejscowo ści Boczów, Garbicz, Lubin i przyjmuje ścieki dowo żone z tej cz ęś ci gminy. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ilanka. • Oczyszczalnia ścieków G ądków Wlk. – o przepustowo ści średniej Q śr = 9 m 3/d i maksymalnej Qmax = 16 m 3/d. W 2012 roku do oczyszczalni odprowadzono 3 000 m 3 ścieków. Oczyszczalnia obsługuje niewielk ą cz ęść miejscowo ści G ądków. Bezpo średnim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Ł ękosza. W 2013 roku oczyszczalnia zostanie wył ączona z eksploatacji, a ścieki zostan ą przekserowane do oczyszczalnie w Boczowie.

Długo ść sieci gazowej według danych GUS na terenie powiatu systematycznie wzrasta, w 2011 roku wynosiła 182 651 m i w stosunku do 2009 roku była dłu ższa o 39 720 m. Do poszczególnych budynków w 2011 roku wykonanych było 1 102 sztuki przył ączy gazu, w porównaniu z 2009 roku było ich wi ęcej o 114 sztuk. Stale wzrasta liczba odbiorców gazu zarówno w miastach jak i na terenach wiejskich. W 2011 roku z sieci gazowej na terenach wiejskich korzystało tylko 2,8 % ludno ści, w miastach wska źnik ten wynosił 14,4 %. Mieszka ńcy powiatu zu żyli 1 491,60 tys. m 3 gazu, jest to o 13,9% wi ęcej ni ż w 2009 roku. Na ogrzewanie mieszka ń zu żyto 1 393,9 tys. m 3 gazu, jest to a ż o 32,7 % wi ęcej ni ż w 2009 roku. Jeden mieszkaniec powiatu zu żywa 41,5 m 3 gazu.

W przypadku zu życia energii elektrycznej ilo ść ta w 2011 roku wynosiła 26 129 MWh i zu życie było ni ższe ni ż rok wcze śniej. Jeden mieszkaniec powiatu zu żywa 726,5 kWh energii elektrycznej. Z energii elektrycznej korzysta 12 614 odbiorców, ilo ść ta z roku na rok wzrasta.

W przypadku energii cieplnej na terenie Powiatu Sulęci ńskiego w 2011 roku było 51 kotłowni. Długo ść sieci cieplnej przesyłowej systematycznie wzrasta. Odnotowano równie ż wzrost kubatury budynków ogrzewanych centralnie oraz sprzeda ży energii cieplnej, z czego 83,5% zostało sprzedane do budynków mieszkalnych.

Przez teren Powiatu Sul ęci ńskiego przebiegaj ą wa żne szlaki komunikacyjne, takie jak: • autostrada A2, • drogi krajowe nr 92 i 22, • drogi wojewódzkie nr 131, 134, 136, 137, 138, 139 • liczne drogi powiatowe. Przez obszar powiatu przebiegaj ą równie ż trzy linie kolejowe: • Nr 3 relacji Warszawa - Kunowice, • Nr 273 relacji Wrocław – Szczecin, • Nr 364 relacji Wierzbno - Rzepin. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego dobrze rozwini ęta jest infrastruktura do w ędrówki pieszej jak i rowerowej. Wyznaczone trasy przebiegaj ą przez pi ękne krajobrazowo tereny obszarów prawnie chronionych, przez tereny le śne, wzdłu ż brzegów jezior oraz w s ąsiedztwie obiektów kulturalnych i historycznych.

Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Powiat Sul ęci ński poło żony jest w obr ębie nast ępuj ących makroregionów: • Pradolina Toru ńsko – Eberswaldzka b ędąca rozległ ą form ą wkl ęsł ą, oddzielaj ącą pojezierza pomorskie od wielkopolskich. Region składa si ę z 4 kotlinowych rozszerze ń poł ączonych odcinkami węż szymi. Najwi ększym mezoregionem Pradoliny Toru ńsko – Eberswaldzkiej jest Kotlina Gorzowska, na terenie której poło żona jest Gmina Sło ńsk i znaczna cz ęść Gminy

25

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 187 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Krzeszyce. Kotlina Gorzowska jest szlakiem odpływu na zachód wód lodowcowo-rzecznych w subfazie kraje ńsko-wąbrzeskiej oraz w fazie pomorskiej, • Pojezierze Lubuskie, w którego środkowej cz ęś ci wzgórza s ą zbudowane z zaburzonych glacjotektonicznie warstw trzeciorz ędowych. Na południowym-zachodzie i wschodzie wyst ępuj ą sandry, zwi ązane z morenami fazy pozna ńskiej. Dział wodny Odry i Warty przebiega sko śnie z północnego-zachodu na południowy-wschód. Pojezierze Lubuskie poło żone jest mi ędzy Kotlin ą Gorzowska na północy, Doliną Środkowej Odry na południu i obni żeniem wykorzystywanym przez dopływ Warty – Obr ę na wschodzie. Spo śród czterech regionów (na jakie dzieli si ę Pojezierze Lubuskie) dwa z nich le żą na terenie powiatu: Pojezierze Łagowskie i Równina Torzymska o Pojezierze Łagowskie jest pagórkowatym terenem morenowym na wschód od Lubuskiego Przełomu Odry, na południe od Kotliny Gorzowskiej i na zachód od Bruzdy Zb ąszy ńskiej, s ąsiaduj ącym od południowego zachodu z Równin ą Torzymsk ą. Moreny Pojezierza Łagowskiego s ą przewa żnie typu glacjotektonicznego, tzn. powstały pod wpływem nacisku nasuwaj ącego sie lodowca na podło że, przy czym uległy sfałdowaniu. W obr ębie tego mezoregionu leży Gmina Lubniewice, Sul ęcin i cz ęś ciowo Gmina Torzym, o Równina Torzymska od północy i wschodu graniczy z Pojezierzem Łagowskim, a od południa i zachodu otacza j ą Dolina Środkowej Odry. Obejmuje ona około 1560 km 2 przewa żnie zalesionego terenu. Jest to równina sandrowa. W obr ębie tej jednostki le ży znaczna cz ęść Gminy Torzym. 6

6.2. Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska

6.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyst ępuj ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: parki narodowe (1), parki krajobrazowe (2), obszary chronionego krajobrazu (7), rezerwaty przyrody (5), stanowiska dokumentacyjne (1), u żytki ekologiczne (35), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (1) i pomniki przyrody (138). 7 W Powiecie Sul ęci ńskim w 2011 roku było 61 814,4 ha prawnie chronionych. Stanowi to 52,5% powierzchni powiatu.

Obszary Natura 2000 Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyznaczono siedem obszarów Natura 2000 8: • PLC080001 Uj ście Warty – obszar o łącznej powierzchni 33 297,4 ha, administracyjnie poło żony jest na terenie gmin: Kostrzyn nad Odr ą, Bogdaniec, Witnica, Górzyca, Krzeszyce i Sło ńsk. Obszar obejmuje teras ę zalewow ą Warty, przy jej uj ściu do Odry, wraz z Kostrzy ńskim Zbiornikiem Retencyjnym i fragmentem doliny Odry, poprzecinan ą licznymi odnogami cieków, starorzeczami i kanałami. Na terenach zalewowych dominuj ą okresowo zalewane ł ąki i pastwiska, szuwary, zaro śla wierzb i ł ęgi wierzbowe. Prawie co roku około 1/3 obszaru jest zalewana przez wod ę, roczne wahania jej poziomu dochodz ą do 3,5 m, a najwy ższy poziom wody wyst ępuje przewa żnie w marcu lub kwietniu. Zdarzaj ą si ę ponadto silne wahania poziomu wód pomi ędzy wczesn ą wiosn ą i pó źną jesieni ą. Na obszarze poza wałami dominuj ą ekstensywnie u żytkowane ł ąki i pola orne. Na kraw ędzi dolin wykształciły si ę płaty muraw kserotermicznych. Obszar obejmuje ostoj ę ptasi ą oraz siedliskow ą w tych samych granicach. Wyst ępuje co najmniej 35 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). Obszar jest ostoja ptasi ą o randze europejskiej E 32 (Rozlewiska Warty Sło ńsk). Obszar obj ęty cz ęś ciowo Konwencj ą Ramsar.

6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego 7 Dane ze strony Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim 8 http://natura2000.gdos.gov.pl/

26

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 188 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• PLH080008 Buczyny Łagowsko-Sul ęci ńskie – obszar o ł ącznej powierzchni 6 771,0 ha, administracyjnie znajduje si ę na terenie trzech gmin: Sul ęcin, Torzym i Łagów. Obszar poło żony jest w krajobrazie morenowym Pojezierza Lubuskiego. Charakteryzuje si ę du żymi deniwelacjami terenu i stromymi zboczami. W obni żeniach znajduj ą si ę mezotroficzne jeziora. Wokół nich wykształciły si ę torfowiska. Obszar obfituje w tereny źródliskowe. Około 90% powierzchni zajmuj ą lasy, zdominowane przez bory sosnowe. Wyst ępuje co najmniej 14 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 1 gatunek z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). Obszar stanowi najlepiej zachowany fragment krajobrazu morenowego Pojezierza Lubuskiego. • PLH080003 Nietoperek – obszar o powierzchni 7 377,4 ha le ży na terenie czterech gmin: Mi ędzyrzecz, Sul ęcin, Lubrza i Świebodzin. Ostoja obejmuje rozległ ą sie ć starych fortyfikacji podziemnych tj. 30 km żelbetonowych podziemi, 30-50 m pod powierzchni ą ziemi. Tworz ą one cz ęść tzw. Mi ędzyrzeckiego Rejonu Umocnionego zbudowanego przez hitlerowców w latach 1933 - 1945. Podziemia ł ącz ą si ę z powierzchni ą ziemi kilkoma pionowymi szybami wentylacyjnymi, korytarzami prowadz ącymi do bunkrów. Dodatkowo do ostoi wł ączono Tunel w Wysokiej. W skład ostoi wchodz ą tak że naziemne tereny żerowiskowe nietoperzy, odpowiadaj ące mniej wi ęcej granicom Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego "Uroczyska MRU", stanowi ącego otulin ę podziemnych rezerwatów nietoperzy "Nietoperek" i "Nietoperek II". Obszar obejmuje najwa żniejsze zimowisko nietoperzy w środkowej Europie i ich tereny żerowiskowe. Zimuje tu nawet 34 000 osobników, nale żą cych do co najmniej 13 gatunków. Najliczniej wyst ępuj ą: nocek rudy, nocek du ży, gacek wielkouch i nocek Natterera. Głównym celem ochrony jest zachowanie wyst ępuj ących w tej cz ęś ci ostoi populacji czterech gatunków nietoperzy wymienionych w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: nocek du ży, mopek, nocek Bechsteina i nocek łydko włosy oraz ich siedlisk. • PLH080009 Dolina Ilanki – obszar o ł ącznej powierzchni 2 232,8 ha, administracyjnie znajduje si ę na terenie gminy Rzepin i Torzym. Ostoja obejmuje najciekawszy przyrodniczo fragment doliny Ilanki z Jeziorem Pniów. Dolina ma zró żnicowany charakter, na odcinku bli ższym miasta Torzymia jej szeroko ść si ęga 1 km. Rzeka meandruje tu w śród torfowisk niskich wytworzonych na podło żu wapiennym (ich ł ączna powierzchnia wynosi około 90 ha), jednych z najlepiej zachowanych na Ziemi Lubuskiej. Kraw ędź doliny jest wysoka, poro śni ęta lasami sosnowymi. Podło że torfowisk jest silnie uwodnione, na znacznej powierzchni wyst ępuje ruchome pło. Torfowiska od wielu lat nie s ą u żytkowane. W dalszej cz ęś ci rzeki dolina zw ęż a si ę, a Ilanka płynie w ąwozem o silnie nachylonych ścianach, przypominaj ąc rzek ę górsk ą. W ąskim pasem obejmuj ą j ą lasy ł ęgowe, miejscami przechodz ące w olsy. Do rzeki wpada tu kilka strumieni wypływaj ących ze źródlisk na kraw ędzi. Strome zbocza porastaj ą lasy bukowe. W dalszym biegu dolina rozszerza si ę, a jej dno zajmuj ą nieu żytkowane od lat, silnie podtopione ł ąki oraz lasy ł ęgowe. Przykład dobrze zachowanej, naturalnej i renaturyzuj ącej si ę doliny rzecznej, obejmuj ącej jedno z cenniejszych torfowisk Ziemi Lubuskiej. Du ża ró żnorodno ść biotopów (w tym 12 rodzajów siedlisk przyrodniczych z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, zajmuj ących ł ącznie 70% powierzchni ostoi), a zwłaszcza dobrze wykształcone i zachowane siedliska ł ęgowe. Wyst ępuj ą liczne gatunki zagro żone, 9 gatunków zwierz ąt z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, 11 gatunków ro ślin zagro żonych w skali kraju, 18 gatunków ro ślin chronionych. • PLH080011 Dolina Pliszki – obszar o ł ącznej powierzchni 5 033,9 ha przypadaj ący na teren gmin: Bytnica, Maszewo, Cybinka, Słubice, Torzym i Łagów. Ostoja obejmuje mał ą dolin ę rzeczn ą, biegn ącą przez rozległe pola sandrowe. Rzeka zachowała naturalny charakter i jest otoczona przez du ży kompleks le śny, głównie borów sosnowych. Wzdłu ż rzeki wyst ępuj ą płaty nadrzecznych zbiorowisk le śnych oraz torfowiska i trz ęsawiska. Charakterystyczna jest strefowo ść mokradeł, zwi ązana z re żimem hydrologicznym rzeki oraz oddziaływaniem wód podziemnych i źródliskowych w s ąsiedztwie zboczy doliny. Kolonia rozrodcza nocka dużego znajduje si ę w pomieszczeniach pod zrujnowanej fabryce celulozy. Jest to obszar wyst ępowania cennych siedlisk przyrodniczych (11 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy

27

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 189 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rady 92/43/EWG), w tym priorytetowych lasów ł ęgowych pokrywaj ących 18% powierzchni. Du że bogactwo flory (19 gatunków zagro żonych w skali kraju, 22 gatunków chronionych, 27 gatunków rzadkich w skali regionu) i fauny (w tym 13 gatunków z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG), w tym bardzo rzadkiego obecnie w Polsce chrz ąszcza, jelonka rogacza. Jest to trzecia w Polsce znana kolonia rozrodcza nocka du żego w warunkach podziemnych. W tych samych pomieszczeniach oraz w podziemnych tunelach le żą cych na terenie tego samego zakładu hibernuje corocznie kilkana ście - kilkadziesi ąt nietoperzy. • PLH080042 Stara D ąbrowa w Korytach – obszar o powierzchni 1 630,4 ha, poło żony na terenie gmin Torzym i Łagów. Obejmuje zwarty fragment Puszczy Lubuskiej, zwanej inaczej Rzepi ńsk ą. Obszar ten le ży w południowej cz ęś ci Puszczy, na południe od miejscowo ści Koryta (od której bierze sw ą nazw ę), na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, Gminy Torzym i Nadle śnictwa Torzym. Obejmuje niezwykle cenne, stare drzewostany d ębowe z rzadkimi gatunkami chrz ąszczy ksylofagicznych. Do tej pory, pomimo licznych przymiarek, nie został obj ęty ochron ą rezerwatow ą. Puszcza Lubuska stanowi wielki kompleks le śny obejmuj ący obszar pomi ędzy trzema rzekami: Odr ą, Wart ą i Obr ą. Tworz ą go głównie piaszczyste tereny sandrowe, do ść liczne jeziora oraz drzewostan o charakterze monokultury, w którym zdecydowanie dominuje sosna zwyczajna. Puszcz ę odwadniają dwie główne rzeki: Pliszka i Ilanka. Obszar utworzony w celu zachowania starych drzewostanów d ębowych z siln ą populacj ą jelonka rogacza. Stanowi bardzo istotny element w sieci korytarzy ekologicznych w Polsce zachodniej, łącz ąc si ę poprzez "Dolin ę Pliszki" z "Lasami Dobrosułowskimi". Niestety, od północy ograniczony ruchliw ą i pozbawion ą przej ść dla zwierz ąt drog ą E30. O warto ści obszaru stanowi wi ęc przede wszystkim obecno ść stabilnej populacji jelonka rogacza oraz jego siedliska, którym s ą stare d ąbrowy pokrywaj ące ponad 18% cało ści kompleksu. Wyst ępuj ą tu tak że inne siedliska z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, których stwierdzono tu 8 typów. • PLH080073 Rynna Jezior Torzymskich – obszar zajmuje powierzchni ę 306,1 ha i w cało ści znajduje si ę na terenie Gminy Torzym. Jest to rynna polodowcowa o długo ści ponad 10 km wypełniona ci ągiem jezior, torfowisk i lasów. Obszar jest ciekawy zarówno pod k ątem przyrodniczym jak i krajobrazowym. W granicach obszaru dominuje siedlisko - twardowodne zbiorniki z podwodnymi ł ąkami ramienicowymi zajmuj ące łącznie 105 ha. Oprócz jezior ramienicowych znajduj ą si ę tutaj naturalne jeziora eutroficzne, ł ęgi i gr ądy, kwa śne buczyny, kwa śne dąbrowy bory bagienne oraz torfowiska przej ściowe. Stan zachowania jezior jest dobry, jednak pod wzgl ędem niektórych parametrów wymagaj ący poprawy. Jeziora te nale żą niew ątpliwie do najczystszych i najcenniejszych przyrodniczo w województwie lubuskim. Jednocze śnie obszar stanowi miejsce l ęgów m.in. takich gatunków ptaków jak: żuraw, dzi ęcioł czarny, g ągoł, zimorodek, błotniak stawowy, wodnik oraz stanowi wa żny obszar żerowania bielika.

Park narodowy Park Narodowy „Uj ście Warty” powstał w 2001 roku i zajmuje powierzchni ę 8 074 ha. Administracyjnie poło żony jest na terenie czterech gmin: Górzyca, Kostrzyn nad Odr ą, Sło ńsk i Witnica. Na teren Powiatu Sul ęci ńskiego przypada 4 570,1 ha powierzchni Parku. Płaskie, rozległe obszary Parku znajduj ą si ę w obr ębie terasy niskiej rzeki Warty. Na bogat ą sie ć hydrograficzn ą tego obszaru składaj ą si ę te ż liczne starorzecza oraz torfianki (zbiorniki powstałe po wydobyciu torfu). Przepływaj ąca przez środek Parku Warta stanowi naturaln ą granicę mi ędzy dwoma obszarami: Polderem Północnym oraz terenem zalewowym. Na obszarze Parku Narodowego „Uj ście Warty” zaobserwowano ponad 270 gatunków ptaków, z czego l ęgi stwierdzono u wi ęcej ni ż 170 gatunków. Kilkana ście z nich figuruje w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt oraz w Dyrektywie Ptasiej. Rozlewiska i ł ąki Parku Narodowego „Uj ście Warty” to znacz ące na mapie Europy miejsce dla ptaków - nie tylko w sezonie l ęgowym, ale równie ż w innych okresach: podczas pierzowiska, w trakcie migracji. Dotychczas stwierdzono na tym terenie ok. 60 zbiorowisk ro ślinnych oraz ok. 500 gatunków

28

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 190 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

ro ślin naczyniowych. Najwi ększe obszary w Parku zajmuj ą zbiorowiska szuwarowe, równie cz ęsto spotykane s ą zbiorowiska ziołoro ślowo-łąkowe, odgrywaj ące znaczn ą rol ę w szacie ro ślinnej Parku.

Parki krajobrazowe Na terenie powiatu utworzono dwa parki krajobrazowe: • Łagowsko-Sul ęci ński Park Krajobrazow y został utworzony w 1985 roku, uchwał ą Nr VI/42/85 WRN w Zielonej Górze z dnia 26 kwietnia1985 r. w sprawie utworzenia Łagowskiego Parku Krajobrazowego (Dziennik Urz ędowy Województwa Zielonogórskiego Nr 6 poz. 159). Ostatnia uchwała dotycz ąca Parku to uchwała Nr XIII/119/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 29 sierpnia 2011 r. zmieniaj ąca rozporz ądzenie nr 23 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 wrze śnia 2005 r. w sprawie wprowadzenia zakazów oraz ujednolicenia dotychczasowych zapisów ustanawiaj ących obszar i granice Łagowskiego Parku Krajobrazowego (Dziennik Urz ędowy Województwa Lubuskiego Nr 112 poz. 2112 z dn.04.10.2011 r.). Łączna powierzchnia Parku wynosi 5 367,2 ha, a powierzchnia otuliny 6 394,7 ha. Administracyjnie Park poło żony jest na terenie gminy Łagów i Sul ęcin. Na Gmin ę Sul ęcin przypada 2 264,3 ha Parku tj. 42,2% ogólnej powierzchni. Natomiast powierzchnia otuliny Parku w Gminie Sul ęcin wynosi 959,5 ha, a w Gminie Torzym – 1 006,4 ha. • Park Krajobrazowy „Uj ście Warty” został utworzony w 1996 roku Rozporz ądzeniem Wojewody Gorzowskiego Nr 7 z dnia 18 grudnia 1996 roku w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego „Uj ście Warty” (Dziennik Urz ędowy Województwa Gorzowskiego Nr 1 z 14 lutego 1997 r.). Ostatnie zmiany prawne zostały uj ęte w Rozporz ądzeniu Nr 21 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 listopada 2004 r. o zmianie rozporz ądzenia Nr 7 Wojewody Lubuskiego z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego „Uj ście Warty” (Dziennik Urz ędowy Województwa Lubuskiego Nr 91 poz. 1357). Łączna powierzchnia Parku wynosi 20 532,46 ha, na Gmin ę Sło ńsk przypada 6 152,57 ha tj. 30% ogólnej powierzchni.

Obszary chronionego krajobrazu Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego jest siedem obszarów chronionego krajobrazu: • „5-Gorzowsko-Krzeszycka Dolina Warty” obszar o ł ącznej powierzchni 15 086 ha, z czego na Gmin ę Krzeszyce przypada 6 028 ha, a na Gmin ę Sło ńsk 221 ha. • „8B-Dolina Jeziornej Strugi” obszar o powierzchni 5 708 ha, z czego na teren Gminy Sul ęcin przypada 5 000 ha. • „9-Pojezierze Lubniewicko-Sul ęci ńskie” obszar o powierzchni 14 917 ha, poło żony m.ni. na terenie gmin: Krzeszyce - 708 ha, Lubniewice – 6 617 ha, Sul ęcin – 6 166 ha i Torzym - 977 ha. • „10-Dolina Postomii” obszar o powierzchni 2 457,35 ha poło żony w cało ści na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w gminach: Krzeszyce – 1 160,35 ha i Sul ęcin - 1.297 ha. • „11A-Ośnia ńska Rynna z Jeziorem Radachowskim” obszar o powierzchni 2 223 ha, z czego na teren Gminy Sło ńsk przypada 2 073 ha. • „14-Dolina Ilanki” obszar o powierzchni 7 864 ha z czego 4 169 ha le ży na terenie Gminy Torzym. • „16-Puszcza nad Pliszk ą” obszar o łącznej powierzchni 32 244 ha, z czego na teren Gminy Torzym przypada 12 633 ha. Obszary chronionego krajobrazu wyst ępuj ące na terenie województwa lubuskiego zostały powołane na podstawie uchwały nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniaj ącej rozporz ądzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz ędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867).

Rezerwaty przyrody Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego utworzono pi ęć rezerwatów przyrody:

29

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 191 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Buczyna Łagowska – został utworzony w 1968 roku na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa z dnia 4 listopada 1968 r. , Nr 182 (M.P. Nr 50 z 1968 r., poz. 347) i Zarz ądzenia Nr 50/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Buczyna Łagowska” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 81 poz. 1581 z dn. 26.07.2011 r.). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 115,86 ha, zlokalizowany w Gminie Sul ęcin. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Zarz ądzenie Nr 47/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 listopada 2012 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Buczyna Łagowska” (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 15.11.2012 r. poz. 2249), • Lemierzyce – został utworzony w 1970 roku, na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa z dnia 31 marca 1970 r. , Nr 55 (M.P. Nr 12 z 1970 r., poz. 105) oraz Zarz ądzenia Nr 45/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Lemierzyce” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 81 poz. 1577 z dn. 26.07.2011 r.). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 3,32 ha zlokalizowany w Gminie Słońsk. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Rozporządzenie Nr 16 Wojewody Lubuskiego z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody o nazwie „Lemierzyce” – (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego Nr 25 z 22.04.2004 r., poz. 446), • Janie im. Włodzimierza Korczaka – rezerwat został utworzony w 1984 roku, na podstawie Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 18 maja 1984 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody. (M.P. Nr 15/84, poz. 108) i Zarz ądzenia Nr 62/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 grudnia 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Janie im. Włodzimierza Korsaka” ( Dz. U. Woj. Lub. Nr 139 poz. 2902).Jest to rezerwat wodny o powierzchni 50,52 ha, administracyjnie poło żony na terenie Gminy Lubniewice. Rezerwat poło żony jest 4,5 km od Lubniewic. Rezerwat posiada plan ochrony przyrody - Rozporz ądzenie Nr 7 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 kwietnia 2003 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody o nazwie „Janie im. Włodzimierza Korczaka” – (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego Nr 23 z 17.04.2003 r., poz. 451), • Dolina Ilanki – utworzony w 2000 roku na podstawie Rozporz ądzenia Nr 11 Wojewody Lubuskiego z dnia 6 grudnia 2000 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 34 z dnia 15.12.200 r. poz. 421) i Zarz ądzenia Nr 16/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 lutego 2012 roku w sprawie rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 26.03.2012 r. poz. 722). Jest to rezerwat torfowiskowy o powierzchni 239,53 ha zlokalizowany w Gminie Torzym. Rezerwat posiada ustanowiony plan ochrony - Zarz ądzenie Nr 7/2012 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Dolina Ilanki” (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 28.02.2012 r. poz. 560), • Dolina Postomii – rezerwat utworzony w 2005 roku, rozporz ądzeniem Nr 1 Wojewody Lubuskiego z dnia 6 stycznia 2005 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 2 z dnia 17 stycznia 2005 r., poz. 25). Jest to rezerwat le śny o powierzchni 68,6574 ha, zlokalizowany na terenie Gminy Sło ńsk.

Użytki ekologiczne Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę 35 u żytków ekologicznych o ł ącznej powierzchni 266,92 ha Najwi ęcej u żytków ustanowiono w gminie Sul ęcin i Torzym, natomiast najmniej w gminie Lubniewice i Sło ńsk. Na terenie Gminy Krzeszyce nie ma użytków ekologicznych.

Pomniki przyrody Według danych z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę 138 pomników przyrody, s ą to głównie pojedyncze drzewa i grupy drzew: • Gmina Krzeszyce – 9 pomników przyrody,

30

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 192 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Gmina Lubniewice – 13 pomników przyrody, • Gmina Sło ńsk – 4 pomniki przyrody, • Gmina Sul ęcin – 63 pomniki przyrody, • Gmina Torzym – 49 pomników przyrody.

Stanowisko dokumentacyjne Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego utworzono jedno stanowisko dokumentacyjne o nazwie „ Źebra”, zlokalizowane w Gminie Sul ęcin, obr ęb ewidencyjny Żubrów, działka nr 4461/2. Jest to skupisko skałek piaskowych o powierzchni 4,2925 ha. Zostało ustanowione uchwał ą Nr XXXVIII/306/06 Rady Miejskiej w Sul ęcinie z dnia 23 czerwca 2006 r. Stanowisko stanowi własno ść Skarbu Pa ństwa i jest w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych - Nadle śnictwo Sul ęcin, Le śnictwo Jeziora oddz. 110 A.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego znajduje si ę jeden zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” poło żony na terenie Gminy Lubniewice (obr ęb ewidencyjny Glisno i Jarnatów) i Gminy Sul ęcin (obr ęb ewidencyjny Żubrów). Powierzchnia zespołu wynosi 1 436,90 ha, z czego na teren Gminy Lubniewice przypada 1 239,59 ha, a na Gmin ę Sul ęcin - 197,31 ha. Grunty le śne zajmuj ą powierzchni ę 1 137,00 ha, wody - 240,00 ha, a pozostałe grunty - 59,90 ha. Zespół przyrodniczo- krajobrazowy został powołany na podstawie Rozporz ądzenia Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawie uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 30, poz. 347 z dnia 1 marca 2002 r.).

Ochrona lasów Według ewidencji gruntów Starostwa Powiatowego w Sul ęcinie grunty le śne wraz z zadrzewieniami i zakrzewieniami zajmuj ą powierzchni ę 68 190 ha, z czego lasy stanowi ą 67 463 ha (według stanu na dzie ń 1.01.2013 r.). Z danych GUS wynika, że lesisto ść powiatu wynosiła 55,2%, przewy ższaj ąc wska źnik dla województwa lubuskiego (49%). Blisko 99,7% lasów jest własności ą Skarbu Pa ństwa, tylko niewielka cz ęść to lasy prywatne. Najwi ększ ą lesisto ści ą odznaczała si ę Gmina Lubniewice i Sul ęcin, najni ższ ą – Gmina Sło ńsk.

Lasy na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego zarz ądzane s ą przez nast ępuj ące nadle śnictwa: • Nadle śnictwo Lubniewice, • Nadle śnictwo Sul ęcin, • Nadle śnictwo O śno Lubuskie, • Nadle śnictwo Skwierzyna, • Nadle śnictwo Mi ędzyrzecz, które s ą w strukturze administracyjnej Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Szczecinie • Nadle śnictwo Torzym, • Nadle śnictwo Cybinka, • Nadle śnictwo Świebodzin, • Nadle śnictwo Krosno, które s ą w strukturze administracyjnej Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Zielonej Górze.

Na stan zdrowotny i sanitarny lasów wpływaj ą ró żne czynniki, okre ślane jako stresowe, które powoduj ą niekorzystne zmiany w zasobach le śnych. Wyst ępuj ące zagro żenia mo żna podzieli ć na trzy grupy: • zagro żenia abiotyczne – czynniki atmosferyczne (anomalie pogodowe), wła ściwo ści gleby (żyzno ść , wilgotno ść ), warunki fizjograficzne, • zagro żenia biotyczne – szkodniki owadzie, choroby grzybicze, nadmierne wyst ępowanie ro ślino żernych ssaków, • zagro żenia antropogeniczne – zanieczyszczenie powietrze, wód, gleby, przekształcanie

31

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 193 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

powierzchni ziemi, po żary, kłusownictwo i niewła ściwa gospodarka le śna.

Najwi ększym zagro żeniem dla drzewostanów s ą szkodniki li ścio żerne sosny (brudnica mniszka, barczatka sosnówka), których gradacje pojawiaj ą si ę okresowo. W ci ągu ostatnich lat notuje si ę coraz wi ęcej szkód powodowanych przez bobry. Zakłócenie stosunków wodnych przez budowanie żeremi i podtapianie lub zalewanie gruntów le śnych oraz ścinanie drzewek w ró żnym wieku to główne szkody wyrz ądzane przez tego gryzonia. Znaczne szkody w drzewostanach powodowane s ą równie ż przez inne ssaki, w tym populacj ę jeleniowatych, która wyrz ądza szkody w uprawach (zgryzanie, wydeptywanie, złamanie sadzonek) oraz młodnikach (spałowanie strzał). Notuje si ę tak że szkody od grzybów tj. opie ńka miodowa oraz huba korzeniowa. Do szkodliwych owadów maj ących gospodarcze znaczenie nale ży: szeliniak sosnowiec, brudnica mniszka, boreczniki sosnowe, chrab ąszcz majowy, chrab ąszcz kasztanowiec, strzygonia choinówka, cetyniec wi ększy oraz cetyniec mniejszy.

Do czynników abiotycznych maj ących najwi ększy wpływ na poziom uszkodze ń drzewostanów nale żą huraganowe wiatry, przymrozki, szkody od śniegu (oki ść ), oraz wahania poziomu wód gruntowych.

Szkody powodowane przez człowieka to w głównej mierze po żary lasów oraz za śmiecanie terenów le śnych. Szkody wyrz ądzane przez ludzi w wyniku nadmiernej penetracji lasów skutkuj ą mi ędzy innymi wydeptywaniem ro ślinno ści, w tym obj ętej ochron ą gatunkow ą, niszczeniem gniazd ptaków oraz niepokojeniem zwierzyny le śnej. Do szkód antropogenicznych zaliczy ć nale ży równie ż tzw. szkodnictwo le śne (kradzie że drewna, choinek czy siatek le śnych) oraz kłusownictwo. Zjawiska te na terenie Nadle śnictw wyst ępuj ą stosunkowo rzadko.

Ziele ń urz ądzona Według danych GUS w 2011 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego było 14 parków spacerowo- wypoczynkowych, z czego 8 z nich było na terenach wiejskich, 21 ziele ńców, z czego 11 z nich było zlokalizowanych na terenach wiejskich oraz 40 cmentarzy, w tym 36 z nich było na terenach wiejskich. Najwi ększa powierzchnia parków, ziele ńców i terenów zieleni osiedlowej wyst ępuje w Gminie Torzym oraz Lubniewice. Najwi ększe tereny zaj ęte przez cmentarze wyst ępuj ą w Gminie Sul ęcin, natomiast lasy gminne zajmuj ą najwi ększ ą powierzchni ę w Gminie Lubniewice. Z uzyskanych informacji wynika, że na terenie poszczególnych gmin wyst ępuj ą nast ępuj ące tereny zielone: • Gmina Krzeszyce 9 - na terenie gminy brak jest parków wiejskich. Znajduj ą si ę tu dwa parki dworskie: w Rudnej (XIX w.) o powierzchni 4,80 ha i w Przemysławiu (XIX w.) o powierzchni 4,20 ha. We wsi Rudna, zachował si ę w dobrym stanie park dworski wraz z budynkami. Tereny podworskie znajduj ą si ę w północno-zachodniej cz ęś ci wsi i wraz z dziedzi ńcem oraz parkiem tworz ą wspólny układ przestrzenny przylegaj ący od południowej strony do niewielkiego stawu. Przez park biegnie wyschni ęty rów (rzeka Rudzianka), dawniej doprowadzaj ący wod ę do stawu parkowego. Nad stawem i rowem rosn ą olsze i wierzby. Kompozycj ę parku tworzy polana poło żona w centralnej cz ęś ci parku otwarta na północ w kierunku dziedzi ńca i na południe w kierunku jeziora. W zachodniej cz ęś ci, mi ędzy poln ą drog ą a wyschni ętym stawem, ro śnie zwarta grupa d ębów. Na skraju grupy drzew rosn ącej od strony dziedzi ńca znajduje si ę dawna ku źnia. W parku został zachowany pierwotny układ ście żek i drzew. Na terenie parku znajduj ą si ę dwa okazałe d ęby szypułkowe o obwodach pnia – 450 i 500 cm. Park otoczony jest ochron ą konserwatorsk ą z uwagi na zachowany układ przestrzenny, cenny drzewostan i naturalne krajobrazowe otoczenie. Zespół pałacowo-parkowy w Przemysławiu graniczy od zachodu z ko ściołem. W chwili obecnej zachowały si ę jedynie fundamenty po pałacu i stodole.

9 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 9.04.2013 rok

32

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 194 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Gmina Lubniewice 10 – na terenie gminy znajduj ą si ę dwa parki miejskie, a w miejscowo ści Glisno znajduje si ę pałac z 1793 roku wraz z parkiem z przełomu XVIII/XIX wiek, w którym znajduj ą si ę sztuczne ruiny oraz mauzoleum. W miejscowo ści Jarnatów znajduj ą si ę zało żenie folwarczne z XVIII wiecznym pałacem i parkiem oraz grobowiec rodzinny Waldow – zlokalizowany w parku przy jarnatowskim cmentarzu. • Gmina Sło ńsk - w Sło ńsku jest cmentarz Obozu Sonnenburg oraz park przy ul. Paderewskiego. • Gmina Sul ęcin 11 – na terenie gminy jest jeden park spacerowo-wypoczynkowy o powierzchni 3.1 ha, jest równie ż 6 ziele ńców o ł ącznej powierzchni 6,00 ha, ziele ń uliczna o powierzchni 1,20 ha i tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 1,00 ha. • Gmina Torzym - parki wiejskie znajduj ą si ę w 15 miejscowo ściach. 12

6.2.2. Stan gleb Kompleksowe badania odczynu gleby i potrzeb wapnowania na terenie województwa lubuskiego zostały przeprowadzone przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2009-2011. Uzyskane wyniki wskazały, że na terenie województwa przewa żaj ą gleby lekko kwa śne (pH 5,6 – 6,5) – 37% oraz gleby kwa śne (pH 4,6 – 5,5) – 34%. Natomiast najmniej jest gleb zasadowych (pH>7,2) – 5%. W przypadku wapnowania, przewa żaj ą gleby, których wapnowanie jest zb ędne – 26%. Za konieczne do wapnowania uznano 15% gleb.

Podobne badania przeprowadzone przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR) zostały wykonane na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Badania zostały przeprowadzone na podstawie indywidualnych zlece ń rolników i producentów rolnych, dlatego nie s ą one reprezentatywne dla całego powiatu.

Z wyników bada ń przeprowadzonych w latach 2009-2012 wynika, że na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego przewa żaj ą gleby kwa śne i lekko kwa śne. Natomiast najmniej jest gleb zasadowych. W przypadku wapnowania, przewa żaj ą gleby, których wapnowanie jest potrzebne i wskazane.

Tabela 1 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok Powierzchnia Ilo ść Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania przebadana próbek ha sztuk bkw kw lkw ob zas K P W O Z Powiat 415 1294 818 164 60 481 654 657 501 458 5620,52 2751 Sul ęci ński 15% 47% 30% 6% 2% 18% 24% 24% 18% 16% Odczyn: bkw – bardzo kwa śny, kw – kwa śny, lkw – lekko kwa śny, ob – oboj ętny, zas – zasadowy. Potrzeby wapnowania: K – konieczne, P – potrzebne, W – wskazane, O – ograniczy ć, Z – zb ędne. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy takie jak fosfor, potas i magnez w wi ększo ści przypadków jest średnia.

10 www.lubniewice.pl 11 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dnia 23.04.2013 r. 12 Informacje dotycz ące gmin: Sło ńsk i Torzym pochodz ą z Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011

33

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 195 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 2 Zasobno ść gleb Powiatu Sul ęci ńskiego w makroelementy, na podstawie wykonanych bada ń gleb w okresie od 1.01.2009 do 31.12.2012 rok Zawarto ść fosforu – ilo ść Zawarto ść potasu – ilo ść Zawarto ść magnezu – ilo ść próbek próbek próbek BN N Ś W BW BN N Ś W BW BN N Ś W BW Powiat 38 519 1164 666 458 212 805 976 433 325 582 758 860 372 179 Sul ęci ński 1% 19% 43% 24% 16% 8% 29% 36% 16% 11% 21% 28% 31% 14% 6% Zawarto ść : BN – bardzo niska, N – niska, Ś – średnia, W – wysoka, BW – bardzo wysoka. Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim, pismo nr DA/67/2013 z dn. 8.03.2013

W 2012 roku OSCHR w Gorzowie Wielkopolskim wykonał równie ż badania na terenie poszczególnych gmin powiatu. Wynika z nich, że gleby w Gminie Krzeszyce w wi ększo ści przypadków maj ą odczyn kwa śny, a wapnowanie gleb jest konieczne. W Gminie Sło ńsk przewa żaj ą gleby o odczynie zasadowym, których wapnowanie jest zb ędne. W Gminie Sul ęcin najwi ęcej jest gleb bardzo kwa śnych, których wapnowanie jest konieczne. Natomiast w Gminie Torzym przewa żaj ą gleby o odczynie bardzo kwa śnym i oboj ętnym i w wi ększo ści przypadków ich wapnowanie jest zb ędne. Zasobno ść gleb w makroelementy w poszczególnych gminach jest bardzo zró żnicowana. W Gminie Krzeszyce przewa żaj ą gleby o bardzo wysokiej zawarto ści fosforu i magnezu oraz o bardzo niskiej zawarto ści potasu. Podobna sytuacja wyst ępuje w Gminie Sło ńsk. W Gminie Sul ęcin gleby maj ą bardzo nisk ą zawarto ść fosforu i magnezu oraz nisk ą zawarto ść potasu. Natomiast gleby na terenie Gminy Torzym charakteryzuj ą si ę średni ą zawarto ści ą fosforu, nisk ą zawartości ą potasu i bardzo nisk ą zwarto ści ą magnezu.

6.2.3. Zasoby złó ż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego udokumentowane s ą zło ża azotowego gazu ziemnego oraz ropy naftowej wyst ępuj ące na terenie Gminy Sło ńsk – zło że Kamie ń Mały. Pozostałe eksploatowane kopaliny na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego to: • piaski i żwiry - naturalne kruszywa piaszczysto-żwirowe dziel ą si ę na dwie zasadnicze grupy: kruszywa grube obejmuj ące żwiry i pospółki (kruszywo piaszczysto-żwirowe) oraz kruszywa drobne – piaszczyste. Na terenie powiatu kopaliny te eksploatowane s ą głównie w gminie Torzym i Sul ęcin, a tak że w mniejszych ilo ściach w Gminie Krzeszyce. • torfy – to osady organiczne powstałe w pó źnym czwartorz ędzie, głównie holocenie, utworzone w czasie długotrwałego osadzania si ę cz ęś ciowo rozło żonych szcz ątków ro ślin. Do procesu powstawania torfu wymagany jest wysoki poziom wód gruntowych i niewielki dopływ powietrza. Ze wzgl ędu na cechy genetyczne wyró żnia si ę torfy: niskie, wysokie i przej ściowe. Najbardziej zasobne w składniki pokarmowe s ą torfy typu niskiego wyst ępuj ące w dolinach rzek, w obni żeniach terenowych oraz na brzegach jezior. Torfy typu wysokiego s ą ubogie w składniki pokarmowe i wyst ępuj ą na wododziałach, natomiast torfy typu przej ściowego charakteryzuj ą si ę cechami obu typów ł ącznie. Torf jest stosowany w ogrodnictwie jako środek poprawiaj ący struktur ę gleby i rolnictwie jako nawóz organiczny oraz w lecznictwie jako środek do k ąpieli i okładów. Na terenie powiatu torfy eksploatowane s ą okresowo ze zło ża Bargów w Gminie Torzym.

W tabelach poni żej przedstawiono wykaz złó ż kopalin na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego.

34

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 196 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 3 Zło ża gazu i ropy naftowej na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Zasoby Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Wydobywane Wydobycie Przemysłowe bilansowe Azotowy gaz ziemny Sul ęcin Gm. Sul ęcin 3 300.00 mln m 3 - - Gaz ziemny Kamie ń Mały Gm. Sło ńsk 129.84 mln m 3 - - Ropa naftowa Kamie ń Mały Gm. Sło ńsk 709.07 tys. Mg - - Źródło: „Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2011 r.” Pa ństwowy Instytut Geologiczny

Tabela 4 Wykaz złó ż kopalin (bez złó ż gazu i ropy naftowej) na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Przemysłowe bilansowe tys. Mg Zło ża eksploatowane Piaski i żwiry Małuszów Gm. Sul ęcin 1 132 1 132 195 Maszków Gm. Krzeszyce 1 925 1 925 8 Prz ęś lice Gm. Torzym 1 072 1 072 15 Walewice Gm. Torzym 95 95 248 Bielice II Gm. Torzym 1 401 485 - Złoża zagospodarowane, eksploatowane okresowo Torfy Bargów Gm. Torzym 13 tys. m 3 - - Zło ża o zasobach rozpoznanych szczegółowo Węgiel Sieniawa 2 Gm. Sul ęcin 17 634 - - brunatny Sieniawa-siodło IX- Gm. Sul ęcin 24 429 - - XVI Piaski i żwiry Bielice Południe Gm. Torzym 2 171 - - Lubin Gm. Torzym 15 160 15 002 - Lubów OP Gm. Torzym 646 - - Sul ęcin „W” Gm. Sul ęcin 171 - - Tarnawka Gm. Torzym 72 - - Walewice I Gm. Torzym 98 - - Walewice II Gm. Torzym 1 010 - - Rudnica Gm. Krzeszyce - - - Zło ża o zasobach rozpoznanych wst ępnie Węgiel Sądów Gm. Sul ęcin 226 469 - - brunatny Torzym Gm. Torzym, 843 879 - - Gm. Sul ęcin Kreda Gądków Wielki Gm. Torzym 707 - - Tarnawa Gm. Torzym 603 Zło ża, z których wydobycie zostało zaniechane Piaski i żwiry Bielice Gm. Torzym - - - Krzeszyce Gm. Krzeszyce 220 - -

35

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 197 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ zło ża Nazwa zło ża Gmina Przemysłowe bilansowe tys. Mg Sło ńsk Gm. Sło ńsk 364 - - Grabów Gm. Torzym 560 - - Surowce ilaste ceramiki Muszkowo II Gm. Krzeszyce 4 034 - - budowlanej Źródło: „Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2011 r.” Pa ństwowy Instytut Geologiczny zaktualizowany wg danych Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego na dzie ń 17 czerwca 2013 r.

Innym problemem zwi ązanym z powierzchni ą ziemi jest wyst ępowanie na terenie powiatu ruchów masowych. Osuwisko to nagłe przemieszczenie si ę mas ziemnych, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podło ża spowodowane siłami przyrody lub działalno ści ą człowieka. Jest to rodzaj ruchów masowych, polegaj ący na przesuwaniu si ę materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłu ż powierzchni po ślizgu, poł ączone z obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ci ęż ko ści. Osuwiska są szczególnie cz ęste w obszarach o sprzyjaj ącej im budowie geologicznej, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych wyst ępuj ą naprzemiennie. Miejsca wyst ępowania osuwisk to naturalne stoki i zbocza dolin i zbiorników wodnych, obszary źródłowe rzek (gdzie erozja wsteczna zwi ększa spadek terenu), skarpy wykopów i nasypów oraz wyrobisk. Do zjawisk wywołuj ących osuwisko nale żą : • wzrost wilgotno ści gruntu spowodowany długotrwałymi opadami lub roztopami, • podci ęcie stoku przez erozj ę, np. w dolinie rzecznej lub w wyniku działalno ści człowieka, np. przy budowie drogi, • nadmierne obci ąż enie stoku, np. przez zabudow ę, • wibracje zwi ązane np. z robotami ziemnymi, ruchem samochodowym, eksplozjami, • trz ęsienia ziemi. Osuwiska podobnie jak powodzie klasyfikowane s ą jako katastrofy naturalne. Ryzyko wyst ąpienia osuwisk i straty z nimi zwi ązane mo żna minimalizowa ć poprzez wykorzystywanie posiadanej wiedzy, systemów ostrzegania, sprz ętu i nowoczesnej technologii. W 2006 r. na zlecenie Ministra Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiono przedsi ęwzi ęcie pn. System Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO). Jego podstawowym celem jest rozpoznanie, udokumentowanie i zaznaczenie na mapie w skali 1 : 10 000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagro żonych ruchami masowymi w Polsce oraz zało żenie systemu monitoringu wgł ębnego i powierzchniowego na 100 wybranych osuwiskach. Wyniki Projektu maj ą pomóc w zarz ądzaniu ryzykiem osuwiskowym, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszcze ń wywołanych rozwojem osuwisk poprzez zaniechanie budownictwa drogowego i mieszkaniowego w obr ębie aktywnych i okresowo aktywnych osuwisk.

6.2.4. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Roczna ocena jako ści powietrza atmosferycznego za rok 2011 wykonana została w oparciu o ustaw ę z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz.150 z pó źn. zm.) oraz rozporz ądzenia Ministra Środowiska do tej ustawy. W ocenie rocznej za rok 2011 uwzgl ędniono nowy podział kraju na strefy. Województwo lubuskie zostało podzielone na 3 strefy: • miasto Gorzów Wlkp., • miasto Zielona Góra, • strefa lubuska. Powiat Sul ęci ński podlega pod stref ę lubusk ą.

36

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 198 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Klasyfikacji stref dokonuje si ę oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: • ustanowionych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju i uzdrowisk), • ustanowionych w celu ochrony ro ślin (dla terenu kraju z wył ączeniem aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców).

Ko ńcowym wynikiem klasyfikacji jest okre ślenie jednej klasy dla strefy ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia i jednej klasy ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin: • klasa A – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest nieprzekraczaj ący poziom dopuszczalny. Wymagane działania to utrzymanie st ęż eń zanieczyszczenia poni żej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jako ści powietrza zgodnej ze zrównowa żonym rozwojem, • klasa B – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest powy żej poziomu dopuszczalnego lecz nie przekraczaj ący poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji. Wymagane działania to okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomu dopuszczalnego, okre ślenie przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego substancji w powietrzu i podj ęcie działa ń w celu zmniejszenia emisji substancji, • klasa C – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń jest powy żej poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji. W tym przypadku wymagane działania to: okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomu dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji, opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osi ągni ęcia poziomu dopuszczalnego w wyznaczonym terminie.

W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyj ęto nast ępuj ące oznaczenie klas: • klasa D1 – je żeli st ęż enia ozonu nie przekraczaj ą poziomu celu długoterminowego, • klasa D2 – je żeli st ęż enia ozonu przekraczaj ą poziom celu długoterminowego.

Wyniki klasyfikacji jako ści powietrza w strefie lubuskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony zdrowia wykazały na ponadnormatywn ą liczb ę przekrocze ń dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu st ęż enia pyłu drobnocz ąsteczkowego PM10 w powietrzu (wynosz ącej 35 dni w roku). Na stacji w Sul ęcinie odnotowano 41 dni z przekroczeniami. W miejscowo ści Wschowa został przekroczony poziom docelowy okre ślony dla arsenu w pyle zawieszonym PM10 i na tej podstawie cał ą stref ę lubusk ą zaliczono do klasy C. Został równie ż przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu, przez co strefa lubuska została zakwalifikowana do klasy C – wymagaj ącej opracowania programów ochrony powietrza. Odnotowano tak że przekroczenia poziomu celu długoterminowego dla ozonu.

Klasyfikacj ę pod k ątem ochrony ro ślin przeprowadzono dla substancji zawartych w powietrzu, dla których okre ślono dopuszczalne st ęż enia tj. dla dwutlenku siarki i tlenków azotu. Ponadto dokonano oceny zawarto ści ozonu w powietrzu – w odniesieniu do poziomu docelowego i poziomu celu długoterminowego. W strefie lubuskiej przekroczony został poziom celu długoterminowego, okre ślony dla ozonu.

Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) nale ży opracowa ć programy ochrony powietrza, maj ące na celu osi ągni ęcie ww. poziomów substancji w powietrzu.

6.2.5. Zanieczyszczenie wód Pobór i zu życie wody Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego działa pi ęciu producentów zaopatruj ących ludno ść w wod ę s ą to: • Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji Miasta i Gminy Sul ęcin,

37

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 199 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• Zakład Gospodarki Komunalnej w Lubniewicach, • Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Torzymiu, • Zakład Gospodarki Wodno – Ściekowej w Sło ńsku • Zakład Usług Komunalnych w Krzeszycach.

W 2012 roku zakłady te dostarczały wod ę dla mieszka ńców w nast ępuj ących ilo ściach 13 : • w Gminie Sul ęcin – 2 036,9 m 3/dobę, • w Gminie Lubniewice - 459 m 3/dob ę, • w Gminie Torzym - 809,8 m 3/dob ę, • w Gminie Sło ńsk - 630 m 3/dob ę, • w Gminie Krzeszyce - 623 m 3/dob ę.

Pobór wody odbywa si ę poprzez uj ęcia z wód podziemnych i powierzchniowych, a tak że poprzez własne uj ęcia w oparciu o wydane decyzje wodnoprawne. Według danych GUS w 2011 roku zu życie wody w Powiecie Sul ęci ńskim wyniosło 2 027,7 dam 3. Na cele bytowo gospodarcze wykorzystano 67,8% pobranej wody, w celach rolniczych i le śnych zu żyto 29,2% pobranej wody, a pozostała cz ęść była wykorzystana na potrzeby przemysłu. Najwi ększe zu życie wody odnotowano w Gminie Sul ęcin, natomiast najmniejsze w Gminie Lubniewice.

Gospodarka ściekowa Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje 7 komunalnych oczyszczalni ścieków, do których odprowadzono ł ącznie 1 065,0 dam 3 ścieków. W 2011 roku z oczyszczalni ścieków korzystało 24 187 mieszka ńców powiatu, było to o 1,2% wi ęcej ni ż rok wcze śniej. Niestety istniej ą du że dysproporcje w zakresie korzystania z oczyszczalni przez mieszkańców terenów miejskich i wiejskich. Na terenach miejskich z oczyszczalni korzystało 97,5% mieszka ńców, a na terenach wiejskich tylko 46,1%. Z roku na rok przybywa sieci kanalizacyjnych i przył ącze ń do oczyszczalni ścieków. Jest to bardzo pozytywny trend i powinien by ć w dalszym ci ągu podtrzymywany zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych .

Oprócz ścieków komunalnych na terenie powiatu powstaj ą tak że ścieki przemysłowe. Według danych GUS na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku odprowadzono 60 dam 3 ścieków przemysłowych, jest to o 68,8% mniej ni ż rok wcze śniej. Do kanalizacji odprowadzono 66,6% powstałych ścieków przemysłowych, a reszt ę odprowadzono bezpo średnio do wód lub ziemi.

Wody powierzchniowe Grunty pod wodami zajmuj ą 2 116 ha, tj. 1,8% powierzchni Powiatu Sul ęci ńskiego. System hydrograficzny składa si ę z systemu rzecznego i systemu wód stoj ących. Wi ększa cz ęść powiatu poło żona jest w rejonie wodnym Warty, a pozostała cz ęść w rejonie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego. Do głównych cieków powierzchniowych wyst ępuj ących na terenie powiatu nale żą : rzeka Warta, Lubniewka (Lubna, Lubnia), Kanał Postomski, rzeka Postomia, Ilanka, Bobrowa Struga, Pliszka, Moskawa i Łęcza (O śnianka, Lenka, Ł ącza).

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego wyst ępuj ą tak że liczne jeziora. Jezior o powierzchni powy żej 1 ha jest obecnie 62. Ł ączna ich powierzchnia wynosi 1 342,6 ha.

Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) okre śla zasady gospodarowania wod ą w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej. Na jej podstawie wszystkie kraje członkowskie zobowi ązane

13 „Roczna ocena zaopatrzenia ludno ści w wod ę na terenie powiatu sul ęci ńskiego za rok 2012” WSSE Gorzów Wielkopolski.

38

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 200 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

są do osi ągni ęcia do ko ńca roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych.

Stan czysto ści wód okre śla si ę na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych częś ci wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Rozporz ądzenie wymaga dokonania oceny stanu ekologicznego, stanu chemicznego i stanu jako ści jednolitych cz ęś ci wód. W zał ącznikach od 1 do 5 i 8 rozporz ądzenia zamieszczono warto ści graniczne dla poszczególnych klas. Warto ści z zał ączników od 1 do 4 zró żnicowane s ą w zale żno ści od kategorii wód i typów jednolitych cz ęś ci wód. WW. rozporz ądzeniu zdefiniowanych jest 5 klas stanu ekologicznego: • klasa I – stan bardzo dobry – dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, • klasa II – stan dobry – gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalno ści ą człowieka s ą niewielkie, • klasa III – stan umiarkowany – obejmuj ący wody przekształcone w średnim stopniu, • klasa IV – stan słaby – wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki ro ślin i zwierz ąt znacznie ró żni ą si ę od tych, które zwykle towarzysz ą danemu typowi jednolitej cz ęś ci wód, • klasa V – stan zły – wody o powa żnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie wyst ępuj ą typowe dla danego rodzaju wód gatunki.

Zgodnie z rozporz ądzeniem w przypadku, gdy stan elementu biologicznego jako ści wód jest umiarkowany (III klasa), słaby (IV klasa) lub zły (V klasa), wówczas nadaje si ę taki sam stan ekologiczny wód. Natomiast, gdy stan wska źnika biologicznego jako ści wód jest bardzo dobry (I klasa) lub dobry (II klasa) w ocenie stanu ekologicznego nale ży uwzgl ędni ć równie ż stan wska źników fizykochemicznych oraz wska źników substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych. W przypadku wska źników fizykochemicznych rozporz ądzenie rozró żnia warto ści graniczne dla klasy I i II. Je śli wyniki bada ń nie spełniaj ą kryteriów dla klasy II - jako ść wód ocenia si ę jako „poni żej stanu dobrego”. Dla substancji szczególnie szkodliwych i priorytetowych przyj ęto warto ści graniczne chemicznych wska źników jako ści wód. Do oceny stanu wód na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wykorzystał wyniki monitoringu prowadzonego w 2010 roku, zgodnie z Wojewódzkim Programem Monitoringu Środowiska na lata 2010-2012.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2010 roku badaniami obj ęto jedynie jezioro Buszno poło żone w Gminie Sul ęcin.

Tabela 5 Wst ępna ocena stanu ekologicznego Jeziora Buszno Nasycenie Azot Fosfor Chlorofil Przewodno ść hypolimnionu Widzialno ść Fitobe Ocena stanu Jezioro całk. całk. „a” tlenem ntos ekolog. µS/cm % m mgN/l mgP/l µg/l Buszno 318 3,0 4,0 0,55 0,059 1,3 dobry Bardzo dobry Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

Podstaw ą oceny stanu ekologicznego były średnie dla jeziora warto ści wska źników biologicznych, takich jak fitoplankton (multimetriks fitolanktonowy i chlorofil „a”). Przy ocenie uwzgl ędniono równie ż cechy abiotyczne jeziora, tj.: przezroczysto ść wód, zawarto ść tlenu, przewodno ść elektrolityczn ą oraz zwi ązki biogenne (azot ogólny i fosfor ogólny), które są elementami wspomagaj ącymi przy okre śleniu stanu ekologicznego. Wst ępna ocena wykazała, że stan ekologiczny Jeziora Buszno jest bardzo dobry.

39

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 201 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Rzeki na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego były badane w 2009 roku. Stan ekologiczny rzek na terenie powiatu oceniono jedynie na podstawie wyników bada ń elementów biologicznych i fizykochemicznych. W przypadku rzek rozporz ądzenie rozró żnia warto ści graniczne dla klasy I i II. Je śli wyniki bada ń nie spełniaj ą kryteriów dla klasy II - jako ść wód ocenia si ę jako „poni żej stanu dobrego”.

W 2009 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim) przebadał nast ępuj ące rzeki: Kanał Postomski, Ł ęcza (O śnianka) i Postomia. Otrzymane wyniki przedstawiono w tabeli poni żej.

40

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 202 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 6 Ocena rzek na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badanych w 2009 roku Klasyfikacja wska źników i elementów jako ści wód Elementy fizykochemiczne Elementy biologiczne Klasa elementów fizykochemicznych Klasa Stan Zakwa Stanpotencjał / ekologiczny Warunki tlenowe Zasolenie Substancje biogenne fizyczny szenie Klasa elementów biologicznych Klasa Makrofity (makrofitowy indeks (makrofitowy Makrofity Fitoplankton – „a”chlorofil Fitoplankton Substancjerozpuszczone Fitobentos (wska Fitobentos Przewodno Tlen rozpuszczony Tlen

Nazwa punktu Temperatura[°C] okrzemkowy IO) okrzemkowy Azot azotanowy Azot Azot amonowy Azot Azot Kjeldahla Kjeldahla Azot Fosfor ogólny ogólny Fosfor

Nazwa rzeki pomiarowo- ogólny Azot Odczyn pH Odczyn

kontrolnego rzeczny) OWO BZT ść 5

w 20°C w 20°C ź nik

Kanał Poni żej Poni żej Poni żej Poni żej Umiarko Przyborów I II II I stanu II stanu I II I I stanu I I II stanu Postomski dobrego dobrego dobrego dobrego wany

Łęcza Poni żej Poni żej Umiarko Sło ńsk III I III I I I stanu I I I I II I I II stanu (O śnianka) dobrego dobrego wany

Poni żej Poni żej Poni żej Poni żej Umiarko Postomia Krzeszyce III III I I II stanu I I I I stanu I I stanu stanu dobrego dobrego dobrego dobrego wany Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

W Kanale Postomskim elementy biologiczne zostały zaliczone do II klasy (stan dobry), wpływ na to miały makrolity. W przypadku rzeki Ł ęcza i Postomia elementy biologiczne zaklasyfikowano do III klasy (stan umiarkowany), o czym zdecydował w rzece Ł ęcza fitobenstos, a w Postomi makrolity. Elementy fizykochemiczne we wszystkich badanych rzekach oceniono poni żej stanu dobrego. Ogólnie stan ekologiczny rzek w 2009 roku oceniono jako umiarkowany.

41

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 203 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W 2011 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonał oceny stopnia eutrofizacji wód w latach 2008-2010. O stopniu eutrofizacji decydowały elementy biologiczne (chlorofil „a”, fitobentos – wska źnik okrzemkowy) oraz elementy fizykochemiczne (BZT , OWO, azot amonowy, azot Kjeldahla, 5 azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny i fosforany). Przekroczenie warto ści granicznej (ustalonej w rozporz ądzeniu w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych częś ci wód powierzchniowych ) jednego spo śród ww. wska źników decydowało o tym, i ż wody w danym punkcie pomiarowym zostały uznane za eutroficzne.

Tabela 7 Ocena eutrofizacji wód w latach 2008-2010 Nazwa Wody Rzeka/jezioro Km Przekroczenia wska źników stanowiska eutroficzne Wska źnik okrzemkowy, ogólny Łęcza (O śnianka) Sło ńsk 1,0 Tak węgiel organiczny Wska źnik okrzemkowy, ogólny Postomia Krzeszyce 0,8 Tak węgiel organiczny, azot Kjeldahla, fosfor ogólny ogólny w ęgiel organiczny, azot Kanał Postomski Przyborów 10,9 Tak Kjeldahla, fosforany ogólny w ęgiel organiczny, Kanał Postomski Kołczyn 40,7 Tak fosforany Jezioro Buszno - - Nie - Źródło: „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” WIO Ś Zielona Góra, Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2009 roku przebadano równie ż osady denne w Jeziorze Lubi ąż w Gminie Lubniewice. Wyniki wykazały, że w osadach wykryto 13 650 ppb WWA, w tym 982 ppb benzo(a)pirenu, oraz 71,1 ppb DDT i produktów rozkładu. W zwi ązku z tym osady zakwalifikowano jako zanieczyszczone. Pod wzgl ędem klasy geochemicznej uzyskano II klas ę (warto ści st ęż eń 10-20 razy wy ższe od tła geochemicznego), a pod wzgl ędem oceny biogeochemicznej uzyskano warto ści PEL tj. oznaczaj ące zawarto ść pierwiastka lub zwi ązku chemicznego, powy żej której toksyczny wpływ na organizmy jest cz ęsto obserwowany.

Wody podziemne Wody podziemne s ą podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszka ńców województwa lubuskiego w wod ę przeznaczon ą do spo życia. Zasobno ść w wody podziemne na terenie województwa jest dobra w cz ęś ci północnej i średnia w cz ęś ci południowej. Wody podziemne zaliczaj ą si ę głównie do regionu Środkowopolskiego, tylko obszar południowo – wschodni nale ży do regionu Przedsudeckiego. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych województwa stanowi ą około 4,8% zasobów całego kraju i jest jedn ą z najlepszych w kraju. Wynika to przede wszystkim z wyst ępowania znacznej liczby struktur i zbiorników wodono śnych, głównie w utworach czwartorz ędowych. Utwory takie charakteryzuje płytkie poło żenie o stosunkowo słabej izolacji od powierzchni terenu, a wi ęc o dobrym zasilaniu i szybkim przepływie. Niestety wody te ze wzgl ędu na swój charakter wymagaj ą szczególnej ochrony przed zanieczyszczeniem.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego poło żone s ą dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: • GZWP nr 144 Dolina Kopalna Wielkopolski – są to utwory czwartorz ędu w dolinach kopalnych, szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynosz ą 394 298,4 m³/d, a średnia gł ęboko ść uj ęć to ok. 46 m. • GZWP nr 148 Sandr Rzeki Pliszki – to utwory czwartorz ędu w sandrach, o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych wynosz ących 174 528,0 m³/d i średniej gł ęboko ści uj ęć – 37 m. W latach 2009-2010 badania wód podziemnych w województwie lubuskim wykonał Pa ństwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego badania zostały przeprowadzone w 2010 roku w 5 punktach pomiarowych.

42

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 204 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Ocena jako ści wód podziemnych została wykonana w oparciu o Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Ocen ę klas jako ści wód podziemnych przeprowadzono dokonuj ąc porównania otrzymanych wyników z warto ściami dopuszczalnymi okre ślonymi w rozporz ądzeniu. Zgodnie z wy żej wymienionym rozporz ądzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pi ęć nast ępuj ących klas jako ści wód podziemnych: • klasa I – wody bardzo dobrej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą kształtowane wył ącznie w efekcie naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych i nie wskazuj ą na wpływ działalno ści człowieka, • klasa II – wody dobrej jako ści. Warto ści niektórych elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych i nie wskazuj ą na wpływ działalno ści człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby, • klasa III – wody zadowalaj ącej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalno ści człowieka, • klasa IV – wody niezadowalaj ącej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych s ą podwy ższone w wyniku naturalnych procesów zachodz ących w wodach podziemnych oraz wyra źnego wpływu działalno ści człowieka, • klasa V – wody złej jako ści. Warto ści elementów fizykochemicznych potwierdzaj ą znacz ący wpływ działalno ści człowieka.

Charakterystyk ę punktów wraz z okre śleniem klasy jako ści wód przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 8 Jako ść wód podziemnych na terenie powiatu w 2010 roku

Numer punktu Nazwa punktu JCWPd Stratygrafia Klasa jako ści wody

490 Rudnica 41 NgM II 491 Rudnica 41 Q II 492 Rudnica 41 Q II 1181 Sło ńsk 35 Q II 1830 Chartów 41 Q IV Q – czwartorz ęd, NgM – Neogen-Miocen. Źródło: „Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2009-2010” WIO Ś Zielona Góra.

Wody podziemne w czterech punktach pomiarowo-kontrolnych były dobrej jako ści. Jedynie wody podziemne w punkcie Chartów uzyskały IV klas ę tj. wody niezadowalaj ącej jako ści.

Wody przeznaczone do spo życia 14 W 2012 roku Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie nadzorowała 46 uj ęć wody stanowi ących źródło zaopatrzenia dla 46 wodoci ągów, z po śród których 11 to indywidualne urz ądzenia wodoci ągowe słu żą ce do działalno ści handlowej lub publicznej np. zaopatruj ące obiekty wczasowo-turystyczne. Z wszystkich nadzorowanych wodoci ągów 5 znajduje si ę na terenach miejskich, a 41 na terenach wiejskich. W 2012 roku pobrano do bada ń 144 próbki wody z punktów zlokalizowanych na uj ęciach wody (stacje uzdatniania wody, hydrofornie) oraz na sieci wodociągowej z czego 25 próbek było z przekroczonymi parametrami fizyko-chemicznymi, a 22 próbki świadczyły o zanieczyszczeniu bakteriologicznym badanej wody.

14 Dane uzyskane z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sul ęcinie, pismo nr HK 106/2013 z dnia 19.03.2013 r.

43

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 205 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Wska źniki jako ści wody, dla których stwierdzono warto ści nie odpowiadaj ące normatywom to: bakterie grupy coli, enterokoki, ogólna liczba bakterii w 22±2°C po 72 godz. inkubacji, barwa, m ętno ść , mangan i żelazo.

Jako ść wody przeznaczonej do spo życia została zakwestionowana w nast ępuj ących miejscowo ściach: • Gmina Sul ęcin: Sul ęcin, Trzebów, Grochowo, Trzemeszno, Rychlik , • Gmina Lubniewice: tylko lokalne uj ęcia wody O środka Wypoczynkowego „Pod Baszt ą”, w Lubniewicach i O środka Wypoczynkowego „Laguna” w Świerczowie, • Gmina Torzym: Torzym, Wystok, Lubin, Garbicz, Boczów, Prz ęś lice, Łaszewo, Bielice, Bielice Kolonia, Drzewce Kolonia - tylko budynek nr 19, G ądków Wielki, • Gmina Sło ńsk: - • Gmina Krzeszyce: przekroczenia stwierdzone na uj ęciu wodoci ągu publicznego Malta nie wyst ępowały na sieci wodoci ągowej, tylko lokalne uj ęcie zajazdu „U Anki” w Łukominie.

Jako ść wód w k ąpieliskach 15 W 2012 roku w ewidencji PSSE w Sul ęcinie nie znajdowały si ę k ąpieliska, a jedynie zgłoszone przez organizatorów miejsca wykorzystywane do k ąpieli. W 2012 roku wpłyn ęło 6 zgłosze ń miejsc wykorzystywanych do k ąpieli – były to w wi ększo ści MWdK na terenie o środków wypoczynkowych w Lubniewicach: • Pla ża Miejska J. Lubi ąż – Lubniewice, • OW „Stilon” J. Lubi ąż –Lubniewice, • OW „Zielony Cypel” J. Lubi ąż –Lubniewice, • OW PWIK J. Lubniewsko, Świerczów, • OW „LAGUNA” J. Lubniewsko -OS Świerczów, • Ostrów, Jezioro Ostrowskie. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sul ęcinie w 2012 roku nie wydała zakazu k ąpieli na żadnym z w/w miejsc.

6.2.6. Zagro żenie powodziowe Krajowy Zarz ąd Gospodarki Wodnej przygotował „Wst ępn ą ocen ę ryzyka powodziowego (WORP)”, która jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektyw ą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Dla obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi, wskazanych we wst ępnej ocenie ryzyka powodziowego zostan ą wykonane do dnia 22 grudnia 2013 r. dokładne mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, które s ą obecnie opracowywane przez Centrum Modelowania Powodziowego IMGW PIB.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego rzeka Warta (0-795 km) została zakwalifikowana do opracowania map zagro żenia i ryzyka powodziowego w I cyklu planistycznym (tj. do 22 grudnia 2013 roku) ze wzgl ędu na prawdopodobne wyst ąpienie zagro żenia powodziowego.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w graniach Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Szczecinie równie ż wyst ępuj ą obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą. S ą to 16 : • obszary przybrze żne rzeki Pliszki na odcinku poło żonym w granicach Powiatu Sul ęci ńskiego, • obszary przybrze żne rzeki Ilanki na odcinku poło żonym w granicach Powiatu Sul ęci ńskiego, • strefy przybrze żne jeziora Karsienko, • strefy przybrze żne jeziora Wilcze (Jasne),

15 Dane uzyskane z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sul ęcinie, pismo nr HK 106/2013 z dnia 19.03.2013 r. 16 Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, pismo nr ZI-5032/21/13/Ew z dn. 29.03.2013 r.

44

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 206 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• strefy przybrze żne jeziora Kr ęcko, • strefy przybrze żne jeziora Pniów, • strefy przybrze żne jeziora Dzikie, • strefy przybrze żne jeziora Ilno, • strefy przybrze żne jeziora Trawienko, • strefy przybrze żne jeziora Malcz, • strefy przybrze żne jeziora Ratno, • strefy przybrze żne jeziora Wielkie.

Funkcje retencyjne oraz ochron ę przed powodzi ą spełniaj ą równie ż zbiorniki retencyjne. Woda tam zgromadzona po okresie wiosennych roztopów słu ży do deszczowania upraw rolnych w okresie wegetacji. Stawy słu żą równie ż do celów rekreacyjnych lub hodowli ryb. Małe zbiorniki retencyjne powstaj ą równie ż w wyniku rekultywacji wyrobisk po eksploatacji np. piasku, żwiru i torfu. W ostatnich latach Starostwo Powiatowe w Sul ęcinie wydało dwie decyzje udzielaj ące pozwolenia wodnoprawnego dla: • Nadle śnictwa Cybinka – na wykonanie zbiornika małej retencji wodnej o powierzchni zalewu 0,5 ha, na terenie działki nr 282 Obr ęb 1 Bargów, gm. Torzym, • Nadle śnictwa Lubniewice – na szczególne korzystanie z wód rzeki Postomii w obr ębie Krzeszyce (dz. nr: 930, 931, 5104, 5140, 5172, 5216), tj. pi ętrzenie wód na zastawkach nr 1, nr 2 i jazie pi ętrz ąco-upustowym oraz retencjonowanie śródl ądowych wód powierzchniowych w zbiornikach małej retencji. Zbiorniki małej retencji o powierzchni zalewu 5 000 m 2 i 22 100 m2.

Według danych GUS powierzchnia zmeliorowanych u żytków rolnych na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wynosiła 6 842 ha, w tym grunty orne – 3 029 ha oraz ł ąki i pastwiska – 3 813 ha. Wśród urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych wyst ępuj ących na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nale ży wymieni ć: • rzeki – 114 km, • kanały – 262 km, • wały przeciwpowodziowe – 42 km, • stacje pomp – 6 sztuk, o ł ącznej wydajno ści 16 660 l/s, • budowle – 466 sztuk.

6.2.7. Zagro żenie hałasem W ci ągu ostatnich kilku lat WIO Ś w Zielonej Górze nie prowadził pomiarów hałasu na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego. Ostatnie tego typu badania były przeprowadzone w 2005 roku. Pomiary były wykonywane przez Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze oraz Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze wzdłu ż administrowanych przez siebie dróg. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego pomiary zostały wykonane w nast ępuj ących punktach.

Tabela 9 Monitoring hałasu prowadzony w 2005 roku przy drogach krajowych i wojewódzkich Warto ść dopuszczalna Warto ść równowa żnego poziomu d źwi ęku A równowa żnego Nazwa Nr (zmierzona) [dB] poziomu d źwi ęku A miejscowo ści drogi [dB] Pora dzienna Pora nocna Pora Pora Seria 1 Seria 2 Seria 1 Seria 2 dzienna nocna Karkoszów 22 67,8 67,7 64,9 63,8 60 50 Torzym 2 74,2 73,6 72,7 71,7 60 50

45

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 207 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Ostrów 138 65,0 56,6 60 50 Wędrzyn 137 65,0 56,5 60 50 Źródło: „Stan środowiska w województwie lubuskim w 2005 roku” WIO Ś Zielona Góra.

Pomiary wykazały, że samochody poruszaj ące si ę drogami krajowymi i wojewódzkimi na terenie powiatu powoduj ą we wszystkich punktach kontroli pomiaru hałasu przekroczenia dopuszczalnego poziomu. Najwi ększe przekroczenia odnotowano w Torzymiu. Na drogach wojewódzkich nat ęż enie ruchu jest mniejsze, dlatego te ż przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu s ą mniejsze ni ż na drogach krajowych.

Uci ąż liwo ść akustyczna powoduj ą równie ż obiekty prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (hałas przemysłowy). Wi ększo ść podmiotów prowadz ących działalność gospodarcz ą na terenie powiatu powoduje emisj ę hałasu uci ąż liw ą tylko dla najbli ższego otoczenia.

6.2.8. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Od roku 2005 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze prowadzi badania monitoringowe poziomów pól elektromagnetycznych (PEM) w środowisku. Dotychczas, na podstawie przeprowadzonych pomiarów, nie stwierdzono wyst ępowania nat ęż eń pól elektromagnetycznych przekraczaj ących poziom dopuszczalny.

W 2010 roku Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wykonał badania nat ęż enia pól elektromagnetycznych w 45 punktach województwa lubuskiego. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego punkty monitoringu zlokalizowano w miejscowo ściach Boczów i G ądków Wielki. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono przekrocze ń warto ści dopuszczalnych. Zmierzone wielko ści nat ęż enia pola elektromagnetycznego wynosiły w Boczowie – 0,39 V/m, Gądkowie Wielkim – 0,33 V/m, co stanowi odpowiednio 5,57% i 4,71% warto ści dopuszczalnej. Na podstawie przedstawionych pomiarów mo żna stwierdzi ć, że warto ści nat ęż enia pola elektromagnetycznego s ą na niskim poziomie.

Na terenie poszczególnych gmin Powiatu Sul ęci ńskiego znajduj ą si ę instalacje emituj ące pola elektromagnetyczne w nast ępuj ących ilo ściach: • Gmina Krzeszyce – 4 sztuki, • Gmina Lubniewice – 1 sztuka, • Gmina Sło ńsk – 3 sztuki, • Gmina Sul ęcin – 16 sztuk, • Gmina Torzym – 25 sztuk.

6.2.9. Odnawialne źródła energii Energia z biomasy i biogazu Wysoka lesisto ść województwa lubuskiego, zdecydowała o dynamicznym rozwoju przemysłu sektora drzewnego. Nadle śnictwa RDLP w Zielonej Górze i Szczecinie zaopatrują firmy w niezb ędny surowiec. W zwi ązku z powy ższym brak jest na terenie województwa wolnych zasobów drewna, które mogłyby by ć przeznaczone w energetyce na wi ększ ą skal ę.

Na terenie powiatu zasoby biomasy uzyskiwane w trakcie rutynowej piel ęgnacji obszarów zajmowanych przez parki, skwery, aleje dawałby potencjał energii wynosz ący 1,2 TJ/rok, co daje potencjał mocy cieplnej w wysoko ści 0,2 MW.

Powierzchnia gruntów ornych na terenie województwa to około 410 tys. ha. Przy zało żeniu, że 50% tej powierzchni wykorzystana jest pod zasiew zbó ż, a udział słomy mo żliwej do wykorzystania

46

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 208 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

energetycznego wynosi 10%, potencjalna wielko ść rocznej produkcji energii cieplnej szacuje si ę na 460 TJ, co daje potencjał mocy cieplnej około 80 MW. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego potencjał energii wynosi 29,9 TJ/rok, co daje potencjał mocy cieplnej w wysoko ści 5,2 MW.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma instalacji do wykorzystywania biogazu rolniczego, z oczyszczalni ścieków czy te ż biogazu ze składowisk odpadów. Na terenie Gminy Krzeszyce w Muszkowie istnieje mo żliwo ść pozyskiwania biogazu z fermy b ędącej własno ści ą spółki Ferma Polska Sp. z o.o. 17 Natomiast na terenie Gminy Torzym wydano dwie decyzje o warunkach zabudowy dla inwestycji polegaj ących na budowie biogazowni: obr ęb Lubin – działka nr 5/6 i obr ęb G ądków Wielki – działka nr 714/2. 18 W Gminie Sul ęcin na terenie Sul ęci ńskiej Strefy Przemysłowej w Długoszynie w 2013 roku rozpocznie si ę budowa biogazowni z wykorzystaniem odpadów komunalnych z ZUO w Długoszynie oraz masy organicznej pochodzenia rolniczego. 19 Z danych udost ępnionych przez Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wynika, że dla powiatu zostały wydane dwie opinie: • na budow ę biogazowni o mocy 900 kW wraz z infrastruktur ą na działce o nr ewidencyjnym Gr 16 w Zaszczytowie, Gmina Krzeszyce, • na budow ę biogazowni rolniczej o mocy 2,1 MW na działce nr 170/7 obr ęb Długoszyn, Gmina Sul ęcin.

Energia wiatrowa Znaczna cz ęść obszaru województwa lubuskiego, w tym równie ż Powiat Sul ęci ński le ży w rejonie korzystnym, je żeli chodzi o warunki wiatrowe dla budowy siłowni. Jedynie południowa cz ęść województwa le ży w strefie o do ść korzystnych warunkach wiatrowych.

Mimo korzystnych warunków do budowy ferm wiatrowych obecnie na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma tego typu instalacji. Z danych uzyskanych z Urz ędu Miejskiego w Sul ęcinie wynika, że w obr ębie Małuszów, opracowany został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego pod farmy wiatrowe z wst ępn ą lokalizacj ą o śmiu wiatraków o mocy ok. 3 MW oraz opracowywany jest plan zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Trzemeszna i Grochowa pod budow ę farmy wiatrowej. 20 Z danych udost ępnionych przez Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Zielonej Górze wynika, że dla powiatu została wydana jedna opinia dotycz ąca budowy parku elektrowni wiatrowych "Sul ęcin LS" zlokalizowanego w cało ści w granicach gminy Sul ęcin w obr ębie ewidencyjnym Trzemeszno na działkach o nr: 49/2, 4/1, 8, 12, 66 i Grochowo na działkach nr: 17, 57/1, 94, 96, 97, 98/1, 98/2, 169, 167/11, 19/3 o mocy 3 MW.

Energia słoneczna Średnia g ęsto ść energii słonecznej na terenie województwa lubuskiego wynosi do 1 022 kWh/m 2/rok. Średnie nasłonecznienie w województwie wynosi około 1 600 godzin na rok. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na 6 miesi ęcy sezonu wiosenno letniego.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego energia słoneczna wykorzystywana jest w Zespole Szkół Samochodowych w Krzeszycach, gdzie zainstalowano kolektory słoneczne o powierzchni 54 m 2, które wykorzystywane s ą do podgrzewania ciepłej wody oraz wspomagaj ą centralne ogrzewanie. 21 Na terenie Gminy Torzym wydano 6 decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegaj ących na budowie ogniw fotowoltaicznych na nast ępuj ących działkach: 22 • obr ęb Bielice - dz. nr 176, 170/4, 86/4,

17 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 22.04.2013 r. 18 Urz ąd Miejski w Torzymiu, pismo z dnia 12.04.2013 r. 19 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r. 20 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r. 21 Urz ąd Gminy Krzeszyce, pismo z dnia 22.04.2013 r. 22 Urz ąd Miejski w Torzymiu, pismo z dnia 12.04.2013 r.

47

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 209 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• obr ęb Bielice - dz. nr 102/3, 102/4, 86/4, • obr ęb Bielice - dz. nr 109/2, 117/6, • obr ęb Lubin - dz. nr 5/5, 5/6, 20, • obr ęb G ądków Wielki - dz. nr 716, 717, • Walewice - dz. nr 123/1, Natomiast Gmina Sul ęcin przyst ąpiła do opracowania zmiany Studium i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Miechowa i 47 Sul ęcin z przeznaczeniem terenów pod instalacje baterii fotowoltaicznych. 23

Energia wodna Potencjał hydroenergetyczny województwa lubuskiego wg mo żliwo ści technicznych szacowany jest na 1 544 GWh/rok, a zasoby wykorzystane na chwil ę obecn ą to około 170 GWh/rok tj. ok. 11%. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje kilka małych elektrowni wodnych: • w Krzeszycach: elektrownie o mocach 18 kW i 30 kW nale żą ce do osób fizycznych, • w Sul ęcinie przy ul. Młynarskiej pracuje jedna mała elektrownia wodna.

6.2.10. Gospodarka odpadami System gospodarowania odpadami w województwie lubuskim został opisany w „Planie gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku”. Plan został przyj ęty uchwał ą nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 wrze śnia 2012 roku. Wraz z uchwaleniem Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Sejmik Województwa Lubuskiego podj ął uchwał ę w sprawie jego wykonania – uchwała nr XXX/281/12 z dnia 10 wrze śnia 2012 roku w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku. Uchwała ta nast ępnie została zmieniona uchwał ą nr XXXIII/351/12 z dnia 19 grudnia 2012 roku. Uchwała w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami jest aktem prawa miejscowego. Okre śla regiony gospodarki odpadami komunalnymi i regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami oraz instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi tych regionów. Gminy Powiatu Sul ęci ńskiego wpisuj ą si ę w region centralny gospodarki odpadami komunalnymi.

W 1996 roku powstał Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 z siedzib ą w Długoszynie, który zajmuje si ę prowadzeniem kompleksowej gospodarki odpadami na terenie wszystkich gmin Powiatu Sul ęci ńskiego oraz dodatkowo na terenie gmin: Cybinka, D ębno, Górzyca, Kostrzyn n/O, Mi ędzyrzecz, Ośno Lubuskie, Rzepin, Witnica, Łagów i Bledzew. Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 zajmuje si ę tak że powszechną edukacją społeczeństwa, wprowadzeniem segregacji "u źródła" oraz rekultywacją starych gminnych wysypisk.

Według danych Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zebrano 9 773,29 Mg odpadów komunalnych, a w 2012 roku – 9 533,60 Mg, tj. o 2,5% mniej ni ż rok wcze śniej. Z otrzymanych danych wynika, że w 2012 roku najwi ęcej odpadów komunalnych zebrano w Gminie Sul ęcin, a najmniej w Gminie Lubniewice. Najwi ększy odsetek zebranych odpadów stanowiły niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne.

Na terenie gmin członkowskich Celowego Zwi ązku Gmin CZG-12 funkcjonuje równie ż system bezpłatnych punktów selektywnej zbiórki odpadów w postaci gniazd z pojemnikami Igloo oraz system workowy w gospodarstwach domowych na terenach wiejskich. W wyniku prowadzonej selektywnej zbiórki na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku zebrano 506,69 Mg odpadów, w tym 38,2% opakowa ń ze szkła, 36,2% opakowa ń z papieru i tektury oraz 25,6% opakowa ń z tworzyw sztucznych. Natomiast w 2012 roku zebrano selektywnie 424,59 Mg

23 Urz ąd Miejski w Sul ęcinie, pismo z dn. 23.04.2013 r.

48

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 210 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

odpadów, tj. o 16,2% mniej ni ż rok wcze śniej. W śród tych odpadów 37,4% stanowiły opakowania ze szkła, 36,1% opakowania z papieru i tektury oraz 26,5 opakowania z tworzyw sztucznych. W 2012 roku najwi ęcej odpadów pochodz ących z selektywnej zbiórki zebrano w Gminie Sul ęcin, a najmniej w Gminie Lubniewice.

Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 prowadzi zbiórk ę baterii i akumulatorów małogabarytowych we współpracy z Organizacj ą Odzysku REBA S.A. z Warszawy. Baterie zbierane s ą do specjalnych pojemników ustawionych w niektórych sklepach, w szkołach i przedszkolach oraz w Urz ędach Miast i Gmin. Zebrane baterie oddawane s ą do specjalnych organizacji odzysku i poddawane procesom utylizacji.

Selektywna zbiórka odpadów organicznych (bioodpadów) odbywa si ę w oparciu o br ązowe pojemniki o pojemno ści 120 dm 3 lub 240 dm 3. W gospodarstwach domowych stosowane s ą równie ż mniejsze pojemniki - wiaderka o pojemno ści 10 dm 3, który mo żna u żytkowa ć jako podr ęczny kosz na bioodpady przy codziennych czynno ściach kuchennych. Na terenach wiejskich zalecane jest stosowanie kompostowników przydomowych. Są one przyjazne środowisku a jednocze śnie: • ograniczaj ą koszty wywozu odpadów, • ograniczaj ą ilo ść odpadów w pojemniku do odpadów komunalnych. Bioodpady zbierane s ą na terenie miasta Sul ęcin, w Szpitalu w Torzymiu oraz w mie ście Krzeszyce i Sło ńsk - placówki, zakłady posiadaj ące stosowne umowy na wywóz odpadów organicznych.

Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 przyjmuje równie ż bezpłatnie od osób prywatnych zu żyty sprz ęt elektroniczny i elektryczny w godzinach pracy ZUOK. Sprz ęt nale ży na własny koszt dostarczy ć do siedziby ZUOK. Od firm i instytucji pobierana jest opłata za dostarczony sprz ęt.

Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego funkcjonuje Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie, którego zarz ądc ą jest Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12. Zakład poło żony jest w obr ębie Gminy Sul ęcin, około 1 km na zachód od wsi Długoszyn, na działce nr 170/3. Do istniej ących obiektów Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych nale żą : • kwatera składowiska 1A (zamkni ęta) o pojemno ści 240 000 m 3, • kwatera składowiska 1B (czynna) o pojemno ści 240 000 m 3, • sortownia odpadów o mocy przerobowej 60 000 Mg/rok, • kompostownia kontenerowa o mocy przerobowej 3 300 Mg/rok.

Oprócz odpadów komunalnych na terenie powiatu wytwarzane s ą tak że odpady, które podlegaj ą odr ębnym przepisom prawnym, w tym odpady niebezpieczne i pozostałe odpady. Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego w 2011 roku wytworzono nast ępuj ące ilo ści odpadów: • odpady niebezpieczne – 418,2434 Mg, • odpady pozostałe – 12 557,405 Mg. Procesom odzysku poddano 7 006,695 Mg odpadów.

Tabela 10 Masa odpadów wytworzonych i poddana odzyskowi na terenie powiatu w 2011 roku Masa odpadów [Mg] Lp. Rodzaj odpadów Poddana procesom Wytworzonych odzysku 1. Odpady niebezpieczne 418,2434 792,519 1.2 Oleje odpadowe 5,9290 - 1.3 Zu żyte baterie i akumulatory 13,2340 - 1.4 Odpady medyczne i weterynaryjne 35,6414 - 1.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji 349,7590 310,275 1.6 Zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny 13,6800 482,244 2. Pozostałe odpady 12 557,405 0 6 214,176 2.1 Zu żyte opony 67,3880 -

49

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 211 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Masa odpadów [Mg] Lp. Rodzaj odpadów Poddana procesom Wytworzonych odzysku 2.2 Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury 5 896,3940 4 762,240 drogowej 2.3 Komunalne osady ściekowe 4 292,2700 - 2.5 Odpady opakowaniowe 2 240,8570 1 451,670 2.6 Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki, których 60,4960 0,266 zagospodarowanie stwarza problemy RAZEM 12 975,6484 7 006,695 Źródło: Opracowanie własne.

6.2.11. Zagro żenie powa żną awari ą Do potencjalnych zagro żeń mog ących doprowadzi ć do sytuacji kryzysowych na terenie gminy Sława nale ży zaliczy ć przede wszystkim: • po żary, • katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego, • ska żenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych, • kl ęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady).

Do powa żnych awarii mo że doj ść na skutek awarii urz ądze ń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych - w wyniku kolizji drogowej, a tak że wskutek rozszczelnienia autocystern.

Obowi ązki zwi ązane z awariami przemysłowymi spoczywaj ą głównie na prowadz ącym zakład o du żym lub zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii oraz na organach Pa ństwowej Stra ży Po żarnej, a tak że Wojewodzie. W 2011 i 2012 roku na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie wyst ąpiły powa żne awarie. 24

Niezb ędnym narz ędziem w ustalaniu źródeł powa żnych awarii jest rejestr zakładów, których działalno ść mo że by ć przyczyn ą wyst ąpienia powa żnej awarii, w tym zakładów o du żym (ZDR) i zwi ększonym (ZZR) ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej, prowadzony zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z pó źn. zm.). Na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego nie ma zakładów o du żym i zwi ększonym ryzyku powa żnej awarii przemysłowej. 25

7. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu Z przeprowadzonej analizy stanu środowiska naturalnego na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, dzi ęki której mo żliwe było okre ślenie głównych problemów ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu wyra źnie wskazuje, że w przypadku braku realizacji Programu opisany powy żej stan środowiska nie b ędzie ulegał poprawie.

24 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp., pismo nr DI.7016.14.2013.TP z dn. 26.03.2013 r. 25 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp., pismo nr DI.7016.14.2013.TP z dn. 26.03.2013 r.

50

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 212 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W zwi ązku z rozwojem gospodarczym, infrastruktury i zabudowy na terenie powiatu, bez wdro żenia odpowiedniego programu działa ń nie b ędzie mo żna nawet dotrzyma ć aktualnych standardów środowiska w perspektywie średnio- i długookresowej.

Wszelkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego z zało żenia maj ą na celu popraw ę stanu środowiska na terenie całego powiatu i tym samym b ędą pozytywnie wpływa ć na zdrowie mieszka ńców.

Brak realizacji zapisów Programu prowadzi ć b ędzie do znacz ącego pogorszenia wszystkich elementów środowiska. Istnieje zagro żenie zmiany stanu środowiska poprzez m.in.: • utrat ę ró żnorodno ści ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów, • degradacj ę walorów krajobrazu, • pogorszenie jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, • degradacj ę powierzchni ziemi zwi ązana z nielegaln ą eksploatacj ą zasobów naturalnych, • zwi ększenie ilo ści wytwarzanych odpadów, • niewła ściwe post ępowanie z wytworzonymi odpadami, • zmniejszanie wielko ści zasobów wodnych, • wzrost zagro żenia powodziowego, • pogorszenie jako ści powietrza, • zwi ększenie si ę liczby mieszka ńców nara żonych na ponadnormatywne nat ęż enie hałasu i pola elektromagnetyczne, • pogorszenie jako ści życia mieszka ńców.

W przypadku, gdy Program ochrony środowiska nie zostanie wdro żony, negatywne trendy b ędą si ę pogł ębia ć, a zanieczyszczenie środowiska wzrasta ć. Utrudni to równie ż realizacj ę zrównowa żonego rozwój powiatu. W zwi ązku z powy ższym realizacja Programu wydaje si ę by ć konieczna.

8. Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu, w szczególno ści dotycz ących obszarów podlegaj ących ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.) W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze problemy ochrony środowiska wyst ępuj ące na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, które zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska opisanej w poprzednim rozdziale.

Ochrona przyrody i krajobrazu: • brak opracowanych Planów Zada ń Ochronnych dla obszarów Natura 2000 oraz brak planów ochrony dla innych przestrzennych form ochrony przyrody • mo żliwo ść wyst ąpienia konfliktów społecznych na styku ochrona przyrody a rozwój inwestycji na obszarach chronionych, • znaczna fragmentacja głównych ci ągów ekologicznych, tworzenie barier ekologicznych poprzez infrastruktur ę komunikacyjn ą, • niskie zró żnicowanie gatunkowe lasów, przewaga sosny nad innymi gatunkami drzew, • wysoka podatno ść lasów na degradacj ę ze strony szkodników le śnych, • szkody wyrz ądzane przez zwierzyn ę łown ą (głównie przez sarny i jelenie) w postaci zgryzania upraw, wydeptywania, spałowania, • szkody w drzewostanach wyrz ądzane przez huraganowe wiatry, przymrozki, szkody od śniegu (oki ść ), oraz wahania poziomu wód gruntowych, • wzrastaj ący ruch turystyczny, za śmiecanie lasów, post ępuj ąca urbanizacja i rozwój komunikacji, • du że zagro żenie po żarowe lasów cz ęsto spowodowane podpaleniami,

51

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 213 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

• szkodnictwo le śne tj. kradzie że drewna, choinek, siatek le śnych.

Ochrona powierzchni ziemi: • przewaga niskich klas bonitacyjnych gleb, • nadmierne zakwaszenie gleb powoduj ące obni żenie ilo ści i jako ści plonów, • wypłukiwanie pierwiastków i zwi ązków chemicznych z gleb powoduj ąc zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych, • wskazane jest wapnowanie gleb w celu poprawy żyzno ści i zwi ększenie plonów, • zagro żenie wyst ąpienia masowych ruchów ziemi, • du ży stopie ń zagro żenia erozj ą wodn ą gleb poło żonych w strefach kraw ędziowych dolin rzecznych, • przekształcenia terenu wskutek eksploatacji kopalin.

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego: • głównym źródłem ciepła s ą indywidualne kotły grzewcze opalane paliwem stałym, • spalanie śmieci w indywidualnych kotłach grzewczych, • słabo rozwini ęta sie ć gazowa na terenie powiatu, • emisja liniowa pochodz ąca ze środków transportu spowodowana rosn ąca ilo ści ą pojazdów, • przekroczenie dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu st ęż enia pyłu drobnocz ąsteczkowego PM10 w powietrzu na stacji pomiarowej w Sul ęcinie, • przekroczenie dopuszczalnego średniodobowego st ęż enia pyłu zawieszonego PM10 oraz przekroczenie warto ści docelowej st ęż enia średniorocznego benzo(a)pirenu i arsenu w pyle PM10 w strefie lubuskiej, • przekroczenie poziomu celu długoterminowego przez st ęż enia ozonu ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi (strefa lubuska otrzymały klas ę D2).

Ochrona wód: • niski poziom skanalizowania niektórych gmin w powiecie, • niewła ściwe pozbywanie si ę nieczysto ści ciekłych przez mieszka ńców, • wysokie zu życie wody do nawodnie ń w rolnictwie i le śnictwie, • niski procent ludno ści korzystaj ącej z oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich, • odprowadzanie znacznej ilo ści ścieków przemysłowych bezpo średnio do wód lub ziemi, • umiarkowany stan ekologiczny rzek na terenie powiatu, • niekontrolowane spływy powierzchniowe substancji nawozowych i środków chemicznych, stanowi ące źródło substancji biogennych (głównie zwi ązków azotu i fosforu) odpowiedzialne za eutrofizacj ę wód powierzchniowych • zanieczyszczone osady denne w badanym jeziorze. • słaba jako ść wód podziemnych w jednym punkcie kontrolnym, • przekroczenie parametrów fizyko-chemicznych w 25 próbkach wody pobranej na uj ęciach, • zanieczyszczenie bakteriologiczne w 22 próbkach wody pobranej na uj ęciach, • wysokie zagro żenie powodziowe, • zły stan techniczny wałów przeciwpowodziowych, • niewła ściwy stan techniczny urz ądze ń melioracji szczegółowej lub jego brak, • lokalizacja zabudowa ń na terenach zalewowych.

Oddziaływanie hałasu: • przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku zarówno dla pory dziennej jak i nocnej przy głównych ci ągach komunikacyjnych, • brak aktualnych pomiarów nat ęż enia hałasu na terenie powiatu, • brak wystarczaj ących rozwi ąza ń technicznych - tempo modernizacji i budowy nowych dróg nie mo że nad ążyć za wzrostem liczby pojazdów.

52

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 214 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Oddziaływanie pól elektromagnetycznych: • dynamiczny rozwój telefonii komórkowej, wzrost liczby stacji bazowych telefonii, przez co zwi ększa si ę ilo ść źródeł promieniowania i obszar ich oddziaływania, • mała świadomo ść społecze ństwa na temat źródeł, zasi ęgu oraz oddziaływa ń pól elektromagnetycznych oraz niepełna wiedza na temat skutków zdrowotnych.

Odnawialne źródła energii: • zbyt słabe tempo rozwoju alternatywnych źródeł energii, • zbyt mały udział odnawialnych źródeł energii w stosunku do istniej ącego potencjału - konieczno ść zwi ększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, • barier ą dla rozwoju energetyki odnawialnej zwłaszcza energetyki wiatrowej i budowy biogazowni rolniczych jest mocno rozwini ęta w powiecie sie ć obszarów chronionych (w tym Natura 2000 oraz inne obszary przyrodniczo warto ściowe).

Gospodarka odpadami: • słabo rozwini ęty system zbiórki odpadów organicznych (bioodpadów), • zbyt mała ilo ść odpadów niebezpiecznych i pozostałych odpadów wytworzonych na terenie powiatu poddana procesom odzysku.

Przeciwdziałanie powa żnym awariom: • zagro żenie powa żną awari ą zwi ązane z transportem drogowym materiałów niebezpiecznych, sprzyja temu zły stan techniczny dróg oraz du że nat ęż enie ruchu.

9. Identyfikacja i ocena przewidywanych znacz ących oddziaływa ń na środowisko, w tym oddziaływania bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Dla ka żdego obszaru priorytetowego wyznaczono cele ekologiczne, których osi ągni ęcie b ędzie mo żliwe poprzez realizacj ę konkretnych zada ń. W trakcie realizacji zaplanowanych przedsi ęwzi ęć mog ą wyst ąpi ć szczególne aspekty oddziaływania na środowisko. Ocenie mo żliwych oddziaływa ń na środowisko poddano wszystkie zaplanowane zadania zarówno inwestycyjne jak i pozainwestycyjne, które zostały przedstawione w harmonogramie. Najwa żniejszym zagro żeniem dla środowiska zwi ązanym z realizacj ą Programu mo że by ć nieterminowe realizowanie zapisanych w nim działa ń.

Prób ę identyfikacji i oceny przewidywanych znacz ących oddziaływa ń poszczególnych zada ń na środowisko dokonano w tabeli uwzgl ędniaj ąc: • pozytywne / negatywne lub brak oddziaływania, a poza nimi oceniono dodatkowo poszczególne priorytety oddziaływania: • bezpo średnie / po średnie, • krótkoterminowe / średnioterminowe / długoterminowe, • stałe / chwilowe. Ocena została dokonana na podstawie stymulacji i przewidywanych skutków realizacji konkretnych działa ń na poszczególne elementy: 1. Obszary Natura 2000, 2. Ró żnorodno ść biologiczna - ro śliny, zwierz ęta, 3. Ludzie, 4. Woda, 5. Powietrze i klimat, 6. Powierzchnia ziemi,

53

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 215 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

7. Krajobraz, 8. Zasoby naturalne, 9. Zabytki i dobra materialne.

Analizuj ąc zestawienie przedstawione w poni ższej tabeli nale ży pami ęta ć, że dokonana ocena z uwagi na ogólny charakter analizowanego Programu w du żej mierze ma charakter czysto teoretyczny – dlatego te ż przy opisach znacz ących oddziaływa ń celowo u żywane jest okre ślenie „prawdopodobnie”. W ocenie tej, nie warto ściowano wielko ści poszczególnych oddziaływa ń tylko analizowano mo żliwo ść ich wyst ąpienia. Okre ślenie zmian stanu środowiska na obszarach obj ętych przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem w odniesieniu do zada ń inwestycyjnych zaplanowanych w Programie przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć jest bardzo trudne. Bior ąc jednak pod uwag ę, że wi ększo ść z planowanych zada ń inwestycyjnych wymaga ć będzie przeprowadzenia post ępowa ń w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyj ęto, że na tym etapie wystarczaj ące b ędzie omówienie typowych oddziaływa ń i ich potencjalnych skutków środowiskowych.

Jako oddziaływanie negatywne nale ży rozumie ć takie oddziaływanie, które prowadzi do ujemnych skutków, pomniejsza warto ść środowiska i jego składników. Negatywne mog ą by ć zarówno działania legalne jak i nielegalne, powoduj ące szkody w środowisku oraz te, które stwarzaj ą zagro żenie dla środowiska.

Oddziaływania pozytywne to takie, których realizacja prowadzi do poprawy stanu środowiska.

W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zale żno ści od aspektu, jaki si ę rozwa ża, mo że mie ć jednocze śnie negatywny i pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przyznanie takiej oceny nie oznacza, że oddziaływania takie zawsze wyst ąpi ą oraz że oddziaływanie pozytywne zawsze b ędzie miało wi ększ ą, mniejsz ą lub tak ą sam ą warto ść jak oddziaływanie negatywne.

W niniejszej analizie okre ślono równie ż wska źnik 0 – jako brak zauwa żalnego oddziaływania. W rzeczywisto ści trudno jest znale źć przypadek, gdy brak jest jakichkolwiek oddziaływa ń. Zawsze mo żna okre śli ć powi ązania, które b ędą wpływa ć negatywnie lub pozytywnie na dany komponent środowiska. Lecz w celu uproszczenia i przedstawienia braku zauwa żalnego oddziaływania zaplanowanego zadania na środowisko wprowadzono wska źnik 0.

Oznaczenia: (+) - pozytywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (-) - negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (0) - brak zauwa żalnego oddziaływania i skutków w zakresie analizowanego zadania, (+/-) - realizacja celu mo że spowodowa ć zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia.

54

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 216 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 11 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego I – ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY I – OCHRONA PRZYRODY I DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I.1 Cel ekologiczny – Rozwó j obszarów prawnie chronionych poprzez ochron ę ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej Inwentaryzacja przyrodnicza i monitoring przyrodniczy na I.1.1 + + + + + + + + + terenie powiatu I.1.2 Aktualizacja baz danych z zakresu ochrony przyrody + + 0 0 0 + + + 0 Opracowanie planów zada ń ochronnych i planów ochrony dla I.1.3 + + + + + + + + + obszarów prawnie chronionych Uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych oraz zasad ochrony I.1.4 + + + + 0 + + + + przyrody i krajobrazu jak równie ż udokumentowanych złó ż kopalin I.1.5 Ochrona i piel ęgnacja pomników przyrody + + 0 0 0 + + + 0 Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ście żek I.1.6 +/- +/- + 0 0 + + 0 + dydaktycznych Działania kompensacyjne zwi ązane z budow ą autostrady A2 Świecko-Nowy Tomy śl na terenie województwa lubuskiego – I.1.7 Przebudowa drzewostanów na obszarze Natura 2000 „Dolina + + + + + +/- + 0 0 Ilanki”. Działania te b ędą realizowane na działkach 7260/3, 7259/3, 7124/3 Budowa zbiorników kompensacyjnych dla płazów na odcinku I.1.8 Autostrady A2 Świecko-Nowy Tomy śl (km 1+995 – km + + 0 + 0 +/- + 0 0 107+900) – 3 zbiorniki na terenie Gminy Torzym I.2 Cel ekologiczny – Racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych przez wła ściwe kształtowanie i ch struktury gatunkowej i wiekowej Wył ączenie gruntów z upraw rolnych i prowadzenie upraw I.2.1 + + + + 0 + + + 0 le śnych oraz wykonanie planów urz ądzenia lasów Nadzór nad lasami nie stanowi ącymi własno ści Skarbu I.2.2 + + + + + 0 + + 0 Pa ństwa I.2.3 Bieżą ce remonty dróg le śnych, ze szczególnym 0 +/- 0 + 0 +/- + 0 +

55

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 217 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra uwzgl ędnieniem przepustów i mostków Budowa 4 nowych osad funkcyjnych – le śniczówek w I.2.4 miejscowo ściach: Bielice, D ębrznica, Prz ęś lice i Torzym oraz 0 +/- 0 0 0 +/- 0 0 + remonty istniej ących budynków Budowa i modernizacja szkółki le śnej w zakresie: budowa uj ęcia wody, budowa budynku administracyjno-socjalnego wraz I.2.5 0 +/- 0 0 0 +/- 0 0 + z chłodni ą i magazynem środków chemicznych, budowa deszczowni stałej podziemnej Prowadzenie odnowie ń i zalesianie nowych terenów z I.2.6 uwzgl ędnieniem warunków przyrodniczo-krajobrazowych i + + + + + + + + + potrzeb ró żnorodno ści biologicznej Poprawa struktury wiekowej drzewostanu i zwi ększanie I.2.7 + + + + + + + + + zró żnicowania gatunkowego lasów I.2.8 Budowa drogi po żarowej Le śnictwo Dzików 0 +/- + 0 + +/- 0 0 + Identyfikacja zagro żeń lasów i zapobieganie ich skutkom I.2.9 + + + + + + + + + (monitoring środowiska le śnego) I.3 Cel ekologiczny – Rozwój obszarów zieleni miejskiej i urz ądzonej Tworzenie nowych terenów zieleni urz ądzonej i utrzymanie I.3.1 + + + + + + + + + istniej ących I.3.2 Nasadzenia drzew i krzewów wzdłu ż tras komunikacyjnych + + + + + + + + + I.4 Cel ekologiczny – Zrównowa żony rozwój turystyki poprzez promowanie walorów pr zyrodniczych i kulturowych powiatu Rozbudowa przerw wzdłu ż europejskiego dalekobie żnego I.4.1 szlaku rowerowego i pieszego przez powiat Markisch-Oderland, + + + + + + + + + słubicki, sul ęci ński „Cuda Powiatu Sul ęci ńskiego” – pokazanie walorów I.4.2 + + + + + + + + + kulturowych powiatu „Wody Powiatu Sul ęci ńskiego” – pokazanie walorów I.4.3 + + + + + + + + + przyrodniczych, w ędkarskich powiatu Wykonanie ście żki z infrastruktur ą informacyjno-turystyczn ą na I.4.4 +/- +/- + 0 0 + + 0 + terenie rezerwatu Buczyna Łagowsko-Sul ęci ńska I.4.5 Udost ępnianie w lasach obiektów do celów rekreacyjnych (pola +/- +/- + +/- 0 +/- 0 0 +

56

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 218 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra biwakowe, parkingi le śne, zadaszenia i miejsca wypoczynku)

Budowa ście żek dydaktycznych na terenach chronionych mo że powodowa ć negatywne skutki odczuwalne głównie na etapie ich budowy. Realizacja tej inwestycji spowoduje zaj ęcie nowych terenów i fragmentacj ę siedlisk, a przez to zniszczenie naturalnych siedlisk ro ślin i zwierz ąt, zwi ększony ruch turystyczny na obszarach cennych przyrodniczo. Z drugiej strony wpłynie pozytywnie na uporz ądkowanie ruchu turystycznego, który b ędzie odbywa ć si ę tylko po wyznaczonych ście żkach, wzro śnie równie ż świadomo ść ekologiczn ą korzystaj ących ze ście żek ze wzgl ędu na ich funkcj ę dydaktyczną. Działania kompensacyjne polegaj ące na przebudowie drzewostanu i budowie zbiorników dla płazów mo że powodowa ć negatywne oddziaływanie na środowisko ale tylko na etapie realizacji przedsi ęwzi ęcia. Zmiany powstan ą na powierzchni ziemi, zostanie ona przekształcona w wyniku prowadzenia nowych nasadze ń oraz utworzenia zagł ębienia w terenie. Prowadzenie remontów dróg le śnych równie ż mo że spowodowa ć negatywne oddziaływanie na ró żnorodno ść biologiczn ą oraz na powierzchni ę ziemi. Oddziaływania te b ędą krótkoterminowe i b ędą wyst ępowa ć na etapie realizacji przedsi ęwzi ęcia. Przedsi ęwzi ęcie to prawdopodobnie zniszczy lub zajmie istniej ące siedliska ro ślin oraz spowoduje przekształcenie terenu. Oddziaływanie pozytywne to przede wszystkim usprawnienie ruchu turystycznego oraz zwi ększenie bezpiecze ństwa. Budowa le śniczówek i szkółki le śnej równie ż mo że spowodowa ć negatywne skutki dla ró żnorodno ści biologicznej poprzez zajmowanie siedlisk i ich fragmentacj ę oraz zmiany na powierzchni ziemi spowodowane pracami budowlanymi. Oddziaływania te ust ąpi ą po zrealizowaniu przedsi ęwzi ęcia. Udost ępnianie w lasach obiektów do celów rekreacyjnych może przysporzy ć wiele negatywnych oddziaływa ń np. zwi ększone prawdopodobie ństwo po żaru, za śmiecanie terenów le śnych, płoszenie zwierzyny, niszczenie naturalnych siedlisk ro ślin i zwierz ąt. Wielko ść tych oddziaływa ń b ędzie uzale żniona od ilo ści osób korzystaj ących z tej infrastruktury oraz od posiadanej wiedzy na temat wła ściwego zachowywania si ę.

57

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 219 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 12 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego II – poprawa jako ści powietrza Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY II – POPRAWA JAKO ŚCI POWIETRZA II.1 Cel ekologiczny – Poprawa jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszcze ń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punkt owych II.1.1 Systematyczny monitoring jako ści powietrza + + + 0 + 0 0 0 + Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie emisji gazów i II.1.2 + + + 0 + 0 0 0 + pyłów do powietrza Ograniczenie emisji do powietrza pyłu zawieszonego PM10 i II.1.3 benzo(a)piren, poprzez stosowanie najlepszych dost ępnych + + + 0 + 0 0 + + technologii oraz zmian ę systemu ogrzewania II.2 Cel ekologiczny – Zwi ększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii Promowanie no śników czystej energii ekologicznej pochodz ących ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, II.2.1 0 0 + 0 + 0 0 + + wiatrowa, wodna, geotermalna, z biomasy i biogazu) – kampanie informacyjne Instalowanie systemów energii odnawialnej na budynkach II.2.2 0 0 + + + + + + + użyteczno ści publicznej Budowa nowych i rozbudowa ju ż istniej ących urz ądze ń i II.2.3 +/- - +/- + + +/- + + +/- instalacji wykorzystuj ących odnawialne źródła energii Podj ęcie działa ń w sprawie budowy infrastruktury słu żą cej do II.2.4 wytwarzania energii odnawialnej w Domie Pomocy Społecznej 0 0 + + + + + + + w Tursku II.3 Cel ekologiczny - Zmniejszenie energochłonno ści poprzez termomodernizacje budynków Modernizacja i doposa żenie I LO im. A. Mickiewicza w Sul ęcinie II.3.1 pod k ątem podniesienia poziomu nauczania (…) – 0 - + + + + + + + termomodernizacja hali sportowej Ocieplenie nast ępuj ących budynków: Torzymski O środek II.3.2 0 - + + + + + + + Kultury, Biblioteka i Szkoła Podstawowa w Torzymiu II.3.3 Wymiana okien w Szkole Podstawowej w G ądkowie Wielkim 0 0 + + + + + + +

58

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 220 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Negatywne oddziaływanie na obszary Natura 2000 mo że wyst ąpi ć w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęcia polegaj ącego na rozbudowie urz ądze ń i instalacji wykorzystuj ących odnawialne źródła energii, które mo że polega ć na przecinaniu i zajmowaniu obszarów Natura 2000 przez nowobudowan ą infrastruktur ę. Oddziaływania b ędą głównie uci ąż liwe na etapie realizacji przedsi ęwzi ęcia, b ędą krótkotrwałe. Negatywne oddziaływania na ró żnorodno ść biologiczn ą b ędą wyst ępowa ć przypadku realizacji inwestycji polegaj ących na przeprowadzaniu termomodernizacji budynków. W przypadku niewła ściwego przeprowadzania prac (niezgodnie z obowi ązuj ącym prawem) mo żliwe jest wyst ąpienie negatywnych oddziaływa ń na zwierz ęta i ich bioró żnorodno ść . Dotyczy to głównie jerzyków i nietoperzy, które znajduj ą schronienie i zakładaj ą gniazda na fasadach budynków. Przeprowadzanie termomodernizacji bez uwzgl ędnienia ewentualnej obecno ści tych zwierz ąt spowoduje ograniczenie ich siedlisk i miejsc zakładania gniazd. Budowa instalacji wykorzystuj ących odnawialne źródła energii równie ż mo że negatywnie wpływa ć na ró żnorodno ść biologiczn ą, w szczególno ści ptaków, w przypadku budowy farm wiatrowych na szlakach przelotu. Farmy wiatrowe mog ą by ć uci ąż liwe dla mieszka ńców w wyniku emisji hałasu. Prawdopodobne są równie ż konflikty związane z lokalizacj ą tych instalacji. Negatywne krótkoterminowe oddziaływania mog ą wyst ąpi ć w przypadku realizacji inwestycji, w których wymagana jest ingerencja na powierzchni ziemi. Zarówno budowa farm wiatrowych jak i pomp ciepła wiąż e si ę z wykonywaniem wykopów, wierce ń.

Tabela 13 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego III – ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY III – OCHRONA ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH III.1 Cel ekologiczny – Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Systematyczny monitoring wód podziemnych i III.1.1 + + + + 0 + 0 + 0 powierzchniowych III.1.2 Ograniczenie zu życia wody przez podmioty gospodarcze + + + + 0 0 0 + + Kontrola podmiotów gospodarczych posiadaj ących pozwolenia III.1.3 wodnoprawne pod k ątem przestrzegania norm i wytycznych + + + + 0 0 0 + 0 zapisanych w tych decyzjach Prowadzenie cyklicznych działa ń na rzecz utrzymania porz ądku III.1.4 i czysto ści wokół akwenów na terenie powiatu oraz ochrony + + + + 0 + + + 0 zasobów wód śródl ądowych

59

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 221 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i III.1.5 + + + + 0 + + + + przydomowych oczyszczalni ścieków Kontrola zawartych umów na odbiór zanieczyszcze ń ze III.1.6 + + + + 0 + + + + zbiorników bezodpływowych Likwidacja zbiorników bezodpływowych poprzez podł ączanie III.1.7 + + + + 0 + 0 + + si ę do sieci kanalizacyjnej III.2 Cel ekologiczny – Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludno ści w wod ę oraz uporz ądko wanie gospodarki ściekowej Modernizacja stacji uzdatniania wody w Lemierzycach wraz z III.2.1 budow ą przydomowych oczyszczalni ścieków w m. Lemierzyce 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- i Ownice Budowa wodoci ągu z Lemierzyc do wsi Budzigniew, Grodzisk, III.2.2 Głuchowo, Lemierzyce, Polne, Lemierzycko, Ownice, Chartów, 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- Jamno Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na III.2.3 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- nieskanalizowanych obszarach Gminy Sło ńsk III.2.4 Modernizacja przepompowni ścieków 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- Rozbudowa istniej ącego systemu wodno-kanalizacyjnego w III.2.5 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- miejscowo ści Sło ńsk III.2.6 Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w m. Torzym 0 +/- + + + - - + +/- III.2.7 Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w m. Boczów 0 +/- + + + - - + +/- III.2.8 Budowa sieci kanalizacyjnej Torzym - Kownaty 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- Koszty projektów budowy oczyszczalni ścieków w Rudnicy i III.2.9 0 +/- + + + - - + +/- kanalizacji w Krasnoł ęgu Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej w Gminie Sul ęcin – III.2.10 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- etap Trzemeszno III.2.11 Modernizacja stacji uzdatniania wody na terenie miasta Sul ęcin 0 +/- + + 0 +/- 0 + + Modernizacja wiejskich stacji uzdatniania wody: - w Brze źnie 0 +/- + + 0 +/- 0 + + III.2.12 - w Grochowie - w Trzebowie

60

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 222 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra - w Miechowie Wymiana azbestowej sieci wodoci ągowej na terenie Gminy III.2.13 0 +/- + + + +/- 0 + + Sul ęcin III.2.14 Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sul ęcinie 0 +/- + + + - - + +/- III.2.15 Modernizacja oczyszczalni ścieków w W ędrzynie 0 +/- + + + - - + +/- Kanalizacja pozostałych wsi na terenie Gminy Sul ęcin (budowa III.2.16 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- kolektorów, przydomowe oczyszczalnie ścieków) Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków dla Le śniczówki III.2.17 0 +/- + + 0 +/- 0 + +/- Radzików w Bargowie III.3 Cel ekologiczny – Ochrona mieszka ńców przed powodzi ą i susz ą Rozwój systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami III.3.1 + + + + + + + + + hydrologicznymi oraz meteorologicznymi Modernizacja i odbudowa systemów melioracji wodnych III.3.2 +/- + + + 0 +/- 0 + + podstawowych i szczegółowych Systematyczna ocena ryzyka wyst ąpienia suszy na terenie III.3.3 + + + + + + + + + powiatu Remont budowli regulacyjnych rzeki Warty po powodzi z 2010 III.3.4 +/- + + + 0 +/- 0 + + roku – brzeg lewy w km 5+500 do km 11+500 Zwi ększenie mo żliwo ści retencyjnych oraz przeciwdziałanie III.3.5 + + + + + + + + + powodzi i suszy w ekosystemach le śnych na terenach nizinnych Zwi ększenie mo żliwo ści retencyjnych oraz przeciwdziałanie III.3.6 + + + + + + + + + powodzi i suszy w ekosystemach le śnych na terenach nizinnych Konserwacje i remonty urz ądze ń istniej ącej sieci wodno- III.3.7 +/- + + + 0 +/- 0 + + melioracyjnej Naprawa grobli i uporz ądkowanie źródlisk – le śnictwo III.3.8 Długoszyn – obszar Natura 2000 Buczyna Łagowsko- +/- + + + 0 +/- 0 + + Sul ęci ńska

W przypadku budowy sieci kanalizacyjnej i wodoci ągowej negatywne oddziaływanie na ró żnorodno ść biologiczn ą b ędzie wyst ępowa ć tylko na etapie budowy – niszczenie naturalnych siedlisk. Przedsi ęwzi ęcia spowoduj ą tak że krótkotrwałe przekształcenia powierzchni ziemi – konieczno ść wykonania wykopów.

61

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 223 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Pozytywne skutki realizacji tych inwestycji to ograniczenie zanieczyszczania środowiska nieoczyszczonymi ściekami oprowadzanymi bezpo średnio do wód lub do ziemi oraz wyeliminowanie potencjalnych źródeł zanieczyszczenia gleb. Inwestycje polegaj ące na budowie sieci kanalizacyjnej i wodoci ągowej mog ą negatywnie wpływa ć na zabudow ę poprzez ingerencj ę w konstrukcj ę budynków ale jednocze śnie podnosz ą ich warto ść ze wzgl ędu na dost ępno ść tych instalacji. Budowa oczyszczalni ścieków wymaga zaj ęcia nowych powierzchni ziemi i spowoduj ą trwałe zmiany oraz przekształcenia powierzchni ziemi. Inwestycje te trwale przekształcaj ą krajobraz i obni żaj ą atrakcyjno ść terenów wokół oczyszczalni, wył ączaj ąc je z mo żliwo ści wykorzystywania pod zabudow ę mieszkaniow ą lub rekreacyjn ą. Wszelkie działania zwi ązane z remontem lub budow ą urz ądze ń melioracyjnych mo że negatywnie wpływa ć na obszary Natura 2000 głównie na etapie realizacji. Zwi ązane to jest z zajmowaniem nowych terenów pod te inwestycje, niszcz ąc przy tym obszary cenne przyrodniczo, siedliska roślin, miejsca bytowania zwierz ąt oraz powoduj ąc przekształcenia na powierzchni ziemi – wykonywanie wykopów, nasypów.

Tabela 14 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego IV – racjonalny system gospodarowania odpadami Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY IV – RACJONALNY SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI IV.1 Cel ekologiczny - Prowadzeni e kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Udzielanie zezwole ń na zbieranie, przetwarzanie i wytwarzanie IV.1.1 0 0 + 0 0 + 0 0 0 odpadów Kontrola podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie IV.1.2 0 0 + 0 0 + 0 0 0 zbierania, przetwarzania i wytwarzania odpadów Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów tzw. IV.1.3 + + + + 0 + + + + „dzikich” wysypisk IV.2 Cel ekologiczny – Rozwój systemu gospodarki odpadami i u zyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajó w odp adów Budowa instalacji do biologicznego przekształcania odpadów w IV.2.1 procesie biostabilizacji i kompostowania wraz z infrastruktur ą 0 +/- + + 0 +/- + 0 + towarzysz ącą na terenie ZUOK Długoszyn IV.2.2 Budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów 0 +/- + + 0 +/- + 0 + Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanym systemem IV.2.3 + + + 0 0 + + 0 0 odbierania odpadów komunalnych

62

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 224 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanych systemem IV.2.4 + + + 0 0 + + 0 0 selektywnego odbierania odpadów komunalnych IV.2.5 Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z terenu powiatu 0 0 + + + + + 0 +

Gospodarowanie odpadami mo że mie ć negatywny wpływ na środowisko, w szczególno ści na powierzchni ę ziemi, gdy jest przeprowadzane niezgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. W śród zaplanowanych działa ń w zakresie gospodarki odpadami najwi ększe zagro żenie dla środowiska mog ą stwarza ć inwestycje polegaj ące na budowie zakładów do przetwarzania odpadów. Budowa nowych obiektów powoduje trwałe przekształcenie powierzchni ziemi, niszczenie siedlisk ro ślin i zwierz ąt. Z drugiej jednak strony inwestycje te przyczyniaj ą si ę do sprawniejszego i efektywniejszego gospodarowania odpadami. Mniej odpadów kierowana jest na składowiska odpadów, dzi ęki temu nie ma potrzeby przeznaczania du żych powierzchni na budow ę nowych składowisk. Pozostałe zaplanowane działania nie b ędą miały wpływu na środowisko lub ten wpływ b ędzie pozytywny.

Tabela 15 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego V – zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY V – ZMNIEJSZENIE UCI ĄŻ LIWO ŚCI HAŁASU I OCHRONA MIESZKA ŃCÓW PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI V.1 Cel ekologiczny – Osi ągni ęcie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez bu dow ę i modernizacj ę ci ągów komunikacyjnych Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1278F odc. Rudna-Sul ęcin V.1.1 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- (dł. 9 km, szer. 6 m) V.1.2 Wzmocnienie nawierzchni dróg oraz budowa ci ągu pieszo – +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/-

63

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 225 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra jezdnego nr 1275F odc. Brze źno-Sulęcin (dł. 2,7 km, szer. 6,0 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1289F odc. Głuchowo- V.1.3 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Lemierzyce (dł. 2,8 km, szer. 6,0 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1247F odc. Kownaty dr. woj. V.1.4 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- nr 138 (dł. 1,5 km, szer. 4,5 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1288F odc. Kołczyn – V.1.5 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Studzionka (dł. 7,3 km, szer. 3 m) Przebudowa drogi nr 1272F ul. Kolejowa w Trzemesznie (dł. 1,3 V.1.6 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- km, szer. 5 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1285F ul. Sikorskiego w V.1.7 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Sło ńsku (dł. 0,6 km, szer. 7m) Przebudowa poł ączenia drogowego gminy Sło ńsk z gmin ą Ośno Lub.(powiat słubicki). Jest to kontynuacja drogi w cz ęś ci przebudowanej przez powiat słubicki ze środków PHARE w V.1.8 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 2005r.) • przebudowa drogi nr 11-416 Sło ńsk- Chartów – Ośno Lub. (dł. 6,4km, szer.6m) Przebudowa i remont poł ączenia drogowego powiatu z gmin ą Cybinka (powiat słubicki) oraz poł ączenie pomi ędzy południowo-zachodni ą cz ęś ci ą gminy Torzym z siedzib ą powiatu w Sul ęcinie oraz Lubuskim Urz ędem Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. • przebudowa drogi nr 49-301 Lubin-Boczów (dł. 2,5km, szer. 6m), V.1.9 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- • przebudowa drogi nr 1257F w Boczowie ul. Dworcowa (dł.530m, szer. 4,2 m), • wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1257F wybrane odc. granica pow. Lubów – Wystok – Bielice – Boczów (dł.1,2 km, szer. 3,5m), • remont mostu Rojek w ci ągu drogi nr 1257F, • budowa chodnika w ci ągu drogi nr 1265F w m. Brze źno

64

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 226 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra (dł. 850m szer. 1,5m), • przebudowa ul. Młynarskiej w Sul ęcinie. Przebudowa i remont poł ączenia drogowego gmin Sul ęcin i Lubniewice z planowanym w ęzłem A-2 i S-3 w Jordanowie oraz alternatywne poł ączenie z drog ą krajow ą nr 2 w Świebodzinie i nr 3 w kierunku Zielonej Góry • budowa chodników w ci ągu drogi nr 1267F m. Trzemeszno i Wielowie ś (dł. 1030m, szer. 1,5m ), V.1.10 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- • wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1267F Trzemeszno – Wielowie ś – Sieniawa (dł. 5km, szer. 5,5m ), • przebudowa nawierzchni drogi nr 1246F odc. Wielowie ś – Zarzy ń (dł.4km, szer. 6m), • budowa chodnika w Zarzyniu 1242F (dł. 450m, szer. 1,5m.). Remont poł ączenia drogowego gminy Sul ęcin z gminą Lubniewice • budowa chodnika w ci ągu drogi nr 1278F w miejscowo ści Miechów (dł. 485m, szer. 1,5m) oraz budowa dwóch urz ądze ń bezpiecze ństwa ruchu drogowego (tzw. wysp V.1.11 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- spowalniaj ących), • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1297F Miechów – Lubniewice, • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1297F w Lubniewicach ul. Świerczewskiego (dł. 550m, szer. 6m). Remont poł ączenia drogowego stanowi ącego alternatywny objazd drogi krajowej nr 22 dla mieszka ńców gminy Krzeszyce • remont mostu w Kołczynie w ci ągu drogi nr 1278F, V.1.12 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- • wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1283F na odcinku Dzier żą zna – Malta – Krzemów – wał (dł.2,96 km, szer. 4,5 m). Przebudowa drogi nr 49-317 skrzy żowania z drog ą wojewódzk ą V.1.13 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- nr 138 – Grabów (dł. 0,9 km)

65

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 227 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra V.1.14 Przebudowa drogi nr 1260F w Garbicz (dł. 550m, szer. 6m) +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Przebudowa drogi nr 1282F w miejscowo ści Rudnica, ul. V.1.15 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Bieruta (dł. 575m, szer. 4m) Przebudowa drogi nr 1277F w miejscowo ści Glisno (dł. 906m V.1.16 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- szer. 6m) Budowa chodnika i odwodnienia drogi w ci ągu drogi nr 1272F V.1.17 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- przy ul. Harcerskiej w Lubniewicach (dł. 470m, szer. 1,5m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1295F ul. Skwierzy ńska w V.1.18 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Lubniewicach (dł. 400 m szer. 6m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1264F ul. Świebodzi ńska w V.1.19 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Torzymiu (dł. 200m, szer. 5 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1273F w m. Świerczów (dł. V.1.20 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 400 m szer. 3,5m) Wzmocnienie nawierzchni drogi powiatowej nr 1283F odc. V.1.21 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Marianki, (dł. 1,065 km, szer. 4,5 m) Wzmocnienie nawierzchni bitumicznej na drodze powiatowej nr V.1.22 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 1279F w miejscowo ści Brzozowa (dł. 500 m, szer. 4,5 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1259F Stacja Kol. Drzewce- V.1.23 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Koryta (dł. 1750, szer. 3,3m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1286F miejscowo ści Polne V.1.24 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- (dł. 2170m, szer. 3,7m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1281F odc. Kołczyn- Łąków- V.1.25 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Rudnica (dł. 5,6 km, szer. 5,5 m) Wzmocnienie nawierzchni drogi nr 1242F odc. Pieski-Zarzy ń V.1.26 (dł. 2 km, szer. 5,5 m) budowa chodnika w Zarzyniu (dł. 450m, +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- szer. 1,5m) Przebudowa nawierzchni drogi powiatowej nr 1286F w V.1.27 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- miejscowo ści Pole „Bezpiecze ństwo w ruchu drogowym” – poprawa V.1.28 bezpiecze ństwa na drogach powiatowych w m. Miechów, +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Kołczyn, Wielowie ś, Zarzy ń, Trzemeszno, Rychlik i Prz ęś lice

66

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 228 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra Pomoc finansowa dla Powiatu Sul ęci ńskiego w celu V.1.29 modernizacji drogi powiatowej na Malcie oraz budowa dróg i odwodnienia w strefie gospodarczej Kartoszów V.1.30 Remont dwóch mostów na rzece Lenka +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 131 Nowiny Wielkie - V.1.31 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Krzeszyce Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 136 na odcinku Wałdowice V.1.32 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- - Wędrzyn Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 137 relacji O śno – Sul ęcin - V.1.33 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Mi ędzyrzecz Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 137 w m. Trzemeszno V.1.34 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Lubuskie Wzmocnienie drogi wojewódzkiej nr 138 w m. Torzym (dojazd V.1.35 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- do w ęzła autostrady A2) – II etap Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 (Pliszka – Debrznica) – V.1.36 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- stanowi ącej dojazd do w ęzła autostrady A2 w m. Torzym V.1.37 Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 w m. Debrznica +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 na odcinku Ostrów - V.1.38 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Tursk Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 na odcinku Sulęcin - V.1.39 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Torzym Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 138 ul. Kro śnie ńska w m. V.1.40 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Torzym Budowa obwodnicy m. Torzym w ci ągu drogi wojewódzkiej nr V.1.41 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 138 Remont drogi krajowej 92 na odcinku Boczów – Pinów od km V.1.42 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 25+500 do km 29+000 Przebudowa drogi krajowej 24 na odcinku Ociosna – V.1.43 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- Wałdowice od km 54+343 do km 69+335 Uspokojenie ruchu z przebudow ą drogi nr 92 od km 30+800 do V.1.44 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- km35+506 w m. Torzym

67

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 229 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średni e, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra Przebudowa łuku na odcinku drogi nr 22 Kostrzyn – Sło ńsk od V.1.45 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- km 11+200 do km 11+900 Przebudowa skrzy żowania z drog ą powiatow ą nr 1278F na V.1.46 odcinku Krzeszyce – skrzy żowanie z drog ą krajow ą nr 24 od km +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 37+700 do km 38+100 Przebudowa skrzy żowania drogi krajowej nr 22 z drog ą krajow ą V.1.47 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- nr 24, m. Rogi od km 43+100 do km 43+600 Uspokojenie ruchu na drodze krajowej nr 2 w m. Pniów od km V.1.48 +/- - +/- +/- +/- - +/- - +/- 28+800 do km 30+100 Budowa ci ągu pieszo-rowerowego przy drodze krajowej nr 22 V.1.49 +/- - + +/- + - +/- - +/- m. Karkoszów, od km 26+980 do km 27+208 V.2 Cel ekologiczny – Utrzymanie poziomów promieni owania elektromagnetycznego poni żej warto ści dopuszczalnych V.2.1 Systematyczny monitoring pól elektromagnetycznych 0 0 + 0 0 0 0 0 0 Prowadzenie wykazu instalacji emituj ących pola V.2.2 0 0 + 0 0 0 0 0 0 elektromagnetyczne Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie mo żliwo ści V.2.3 0 0 + 0 0 0 0 0 0 lokalizacji urz ądze ń emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne

Zarówno przebudowa jak i budowa nowych dróg mo że negatywnie oddziaływa ć na obszary Natura 2000 oraz na ró żnorodno ść biologiczn ą ro ślin i zwierz ąt. Oddziaływania te b ędą najwi ększe na etapie realizacji przedsi ęwzi ęcia i b ędą polegały na zajmowaniu terenów pod inwestycje i niszczeniu naturalnych siedlisk ro ślin i zwierz ąt. Ka żda inwestycja liniowa powoduje fragmentacje siedlisk i przecinanie korytarzy migracji zwierz ąt. Inwestycje te mog ą równie ż oddziaływa ć negatywne jak i pozytywne na ludzi. Negatywne oddziaływanie b ędzie wyst ępowa ć głównie na etapie budowy – uci ąż liwo ść nadmiernego hałasu, wi ększe zapylenie powietrza, ogólne pogorszenie komfortu życia. Natomiast pozytywny wpływ to zwi ększenie bezpiecze ństwa na drodze oraz przy zastosowaniu odpowiedniej technologii zmniejszenie poziomu hałasu. Realizacja tego typu inwestycji mo że powodowa ć zakłócenie stosunków wodnych oraz spływy zwi ązków ropopochodnych z dróg, które mog ą pogorszy ć jako ść wód. Negatywne skutki b ędą najwi ększe na etapie budowy i cz ęść z nich ust ąpi po zako ńczeniu realizacji przedsi ęwzi ęcia.

68

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 230 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Zintensyfikowany ruch, a przez to równie ż wi ększa emisja spalin mog ą wpływa ć negatywnie na jako ść powietrza. Pozytywny wpływ to zmniejszenie nadmiernego hałasu przy zastosowaniu odpowiedniej technologii. Nowe inwestycje liniowe wymagaj ą zaj ęcia nowych powierzchni ziemi, co spowoduje trwałe zmiany oraz przekształcenia. Zmiany te równie ż dotycz ą krajobrazu ale wyremontowane drogi zwi ększ ą estetyk ę powiatu. Negatywne oddziaływanie na zasoby naturalne poprzez zmniejszenie ich dost ępno ści oraz ewentualne pogorszenie ich jako ści. Budowa dróg w pobli żu nieruchomo ści mo że obni żyć ich warto ść rynkow ą i wpłyn ąć na konstrukcj ę budynku ze wzgl ędu na oddziaływanie nadmiernego hałasu i drga ń ale jednocze śnie zwi ększa dost ępno ść do ci ągów komunikacyjnych.

W przypadku działa ń w zakresie lokalizowania źródeł pól elektromagnetycznych negatywne oddziaływanie mo że wyst ąpi ć poprzez wprowadzenie do krajobrazu nowych elementów, co spowoduje zmiany w krajobrazie, pogorszenie jego estetyki i atrakcyjno ści.

Tabela 16 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VI – zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY VI – ZRÓWNOWA ŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI Cel ekologiczny – Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów dzia łalno ści gospodarczej oraz rekultywacja VI.1 terenów zdegradowanych Wymiana gruntów, gleboznawcza klasyfikacja gruntów, VI.1.1 wydzielenie działek rentowych i siedliskowych, rozgraniczenie 0 + + 0 0 + + + 0 nieruchomo ści Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych zgodnych z VI.1.2 + + + + 0 + 0 + 0 zasadami rozwoju zrównoważonego Minimalizacja negatywnego wpływu działalno ści gospodarczej VI.1.3 na stan środowiska glebowego, poprzez modernizacj ę + + + + 0 + 0 + 0 technologii Rekultywacja kwatery 1A składowiska odpadów ZUOK VI.1.4 + + + + + + + + + Długoszyn Rekultywacja gleb zdegradowanych lub zdewastowanych i VI.1.5 + + + + + + + + + przywracanie im walorów u żytkowych

69

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 231 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra VI.2 Cel ekologiczny – Minimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji złó ż kopalin p oprzez ich racjonalne gospodarowanie Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania VI.2.1 przestrzennego, chroni ących tereny przed zainwestowaniem + + + + + + + + + uniemo żliwiaj ącym eksploatacj ę zasobów kopalin Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas VI.2.2 prowadzenia prac geologicznych, a tak że w trakcie eksploatacji + + + + + + + + + złó ż kopalin Sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych i VI.2.3 + + + + + + + + + przywracanie im funkcji u żytkowych

Realizacja zaplanowanych działa ń w ramach zrównowa żonego gospodarowania zasobami naturalnymi przyniesie pozytywne efekty dla środowiska i ludzi. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych przyniesie pozytywne efekty w postaci zmniejszenia uci ąż liwo ści stosowanych nawozów na środowisko wodne. Odpowiednio przeprowadzana rekultywacja gleb zdegradowanych, zdewastowanych oraz kwater po składowaniu odpadów przywróci ich funkcjonalno ść , poprawi krajobraz, zmniejszy negatywny wpływ na wody podziemne i powierzchniowe oraz podniesie walory estetyczne i przyrodnicze. Wła ściwie przeprowadzana eksploatacja kopalin równie ż przyniesie pozytywne efekty dla środowiska.

70

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 232 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Tabela 17 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zada ń przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VII – edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra

OBSZAR PRIORYTETOWY VII – EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKA ŃCÓW POWIATU I POPRAWA BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO VII.1 Cel ekologiczny – Podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców poprzez promowanie postaw i działa ń proekoloegicznych Prowadzenie stałych akcji informacyjno-edukacyjnych, w tym: drukowanie ulotek informacyjnych, zamieszczanie informacji na stronach internetowych gmin/miast, wspierania działalno ści VII.1.1 lokalnych stowarzysze ń i organizacji proekologicznych, + + + + + + + + + prowadzenie bezpłatnych szkole ń/warsztatów w zakresie edukacji ekologicznej społecze ństwa lokalnego, organizacja festynów. Wspieranie placówek o światowych w zakresie organizacji VII.1.2 + + + + + + + + + edukacji ekologicznej np. konkursy dla dzieci i młodzie ży Akcje informacyjne na temat wła ściwego post ępowania z VII.1.3 0 0 + 0 0 + + + + odpadami niebezpiecznymi i innymi ni ż niebezpieczne Akcje informacyjne na temat mo żliwo ści uzyskania VII.1.4 dofinansowania na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest 0 0 + 0 + 0 0 0 + oraz szkodliwo ści azbestu na zdrowie ludzi Kampanie informacyjne o mo żliwo ści ochrony powietrza, VII.1.5 oszcz ędno ści energii i promuj ące no śniki czystej energii 0 0 + + + + + + + pochodz ącej z odnawialnych źródeł Prowadzenie kampanii edukacyjnych u świadamiaj ących społecze ństwo o zagro żeniach dla zdrowia zwi ązanych z emisj ą VII.1.6 + 0 + 0 + + + + + benzo(a)pirenu podczas spalania paliw stałych (w tym odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawno ści Edukacja na temat rzeczywistej skali zagro żenia emisj ą pól VII.1.7 0 0 + 0 + 0 0 0 0 elektromagnetycznych Edukacja społecze ństwa w zakresie wła ściwych zachowa ń w VII.1.8 0 0 + + + + 0 + + sytuacji wyst ąpienia zagro żenia, awarii przemysłowych VII .2 Cel ekologiczny – Zapobieganie powstawania powa żnych awarii oraz minimalizacja ich skutków VII.2.1 Zakup wyposa żenia dla Sekcji Ratownictwa Wodno- + + + + + + + + +

71

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 233 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przewidziane znacz ące oddziaływanie (bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne komponenty

Lp. Opis działania/przedsi ęwzi ęcia ść ta ta ę liny i liny i ś ziemi Woda Woda klimat Ludzie norodno Zasoby ro Obszary ż zwierz naturalne Krajobraz Krajobraz materialne materialne Powietrze i Natura 2000 Natura 2000 biologiczna – Powierzchnia Ró Zabytki i dobra Ekologicznego KPPSP w Sul ęcinie Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych korzystaj ących VII.2.2 + + + + + + + + + ze środowiska Modernizacja remizy OSP Krzeszyce i budowa remizy OSP VII.2.3 0 +/- + + + +/- + + + Kołczyn Budowa Polsko-Niemieckiego Centrum Spotka ń i Szkolenia VII.2.4 0 +/- + + + +/- + + + Ochotniczych Stra ży Po żarnych w Trzemesznie Egzekwowanie odpowiedzialno ści za szkody wyrz ądzone w VII.2.5 + + + + + + + + + środowisku VII.2.6 Prowadzenie rejestru szkód w środowisku + + + + + + + + +

Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenie świadomo ści i wiedzy społecze ństwa na temat ochrony środowiska naturalnego. Kształtowanie wła ściwych postaw i zachowa ń przynosi korzy ści zarówno dla zdrowia ludzi jak i dla środowiska naturalnego, dlatego wszystkie z zaplanowanych zada ń w tym zakresie przynios ą pozytywne rezultaty. W przypadku budowy nowych obiektów słu żą cych bezpiecze ństwu ekologicznemu (tj. remizy OSP oraz Centrum Spotka ń i Szkolenia Ochotniczej Stra ży Po żarnej) prawdopodobne jest wyst ąpienie negatywnych skutków dla środowiska, głównie na etapie realizacji inwestycji. Skutki te b ędą odczuwalne dla ro ślin i zwierz ąt poprzez zajmowanie ich naturalnych siedlisk, a powierzchnia ziemi zostanie trwale przekształcona i zaj ęta przez nowowybudowane obiekty.

72

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 234 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

10. Rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji Programu, w szczególno ści na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru W poprzednim rozdziale zostały wskazane działania, które mog ą wywoływa ć negatywne skutki dla środowiska. Podstawowym sposobem minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływa ń zwi ązanych z realizacj ą Programu jest przestrzeganie przy realizacji poszczególnych zada ń obowi ązuj ących przepisów. Nale ży podj ąć nast ępuj ące środki zapobiegaj ące lub ograniczaj ące prawdopodobie ństwo wyst ąpienia negatywnego oddziaływania na środowisko: • zapewnienie wysokiego poziomu przebiegu procedur oceny oddziaływania na środowisko dla poszczególnych przedsi ęwzi ęć , • nadzór merytoryczny nad prawidłow ą realizacj ą Programu oraz monitoring stanu środowiska, analiza wyników monitoringu oraz podejmowanie działa ń adekwatnych do otrzymanych wyników, • ścisła egzekucja zapisów okre ślonych w decyzjach administracyjnych, regulaminach utrzymania czysto ści i porz ądku w gminach oraz w przepisach prawnych, • analiza informacji o stanie i ochronie środowiska poprzez ścisł ą współprac ę z instytucjami dysponuj ącymi danymi na temat stanu środowiska (m.in. WIO Ś, Urz ąd Marszałkowski, Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny), • prowadzeniu szkole ń dla pracowników administracji samorz ądowej, • edukacja ekologiczna społecze ństwa.

Potencjalne negatywne oddziaływanie na środowisko mo żna ograniczy ć do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemy ślany wybór lokalizacji oraz odpowiedni dobór rozwi ązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, poniewa ż skala wywoływanych przez nie oddziaływa ń środowiskowych zale żeć b ędzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowa ń i zastosowanych rozwi ąza ń ograniczaj ących negatywny wpływ na środowisko.

Niektóre z zaplanowanych inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska wymaga ć b ędzie przeprowadzenia post ępowa ń w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych. Dlatego te ż przyj ęto, że na tym etapie programowania wystarczaj ące b ędzie omówienie typowych oddziaływa ń i ich potencjalnych skutków środowiskowych.

W celu zmniejszenia lub wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko zaplanowanych zada ń zaproponowano nast ępuj ące rozwi ązania.

W zakresie ochrony przyrody i dziedzictwa przyrodniczego Istotne z punktu widzenia ochrony przyrody s ą przedsi ęwzi ęcia, które mog ą mie ć negatywny wpływ na środowisko i zwi ązane s ą z optymalnym wykorzystaniem przestrzeni przyrodniczej. Planowane przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne w głównej mierze polegaj ą na poprawie i rozbudowie bezpiecznej infrastruktury rekreacyjnej, turystycznej i dydaktycznej w obr ębie obszarów cennych przyrodniczo, budowie i modernizacji le śniczówek i szkółek le śnych, przebudowie drzewostanów oraz budowie zbiorników kompensacyjnych dla płazów.

Wszelkie prace budowlane nale ży przeprowadza ć ze szczególn ą ostro żno ści ą, aby nie dopu ści ć do trwałego zniszczenia siedlisk ro ślin i zwierz ąt. Nale ży unika ć nadmiernego hałasu, a wykorzystywany sprz ęt powinien by ć nowoczesny i sprawny aby nie dopu ści ć do zanieczyszczenia powietrza, gleb lub wód.

73

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 235 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Przy przebudowie drzewostanów nale ży na etapie planowania przeprowadzi ć rozpoznanie przyrodnicze terenu, tak aby unikn ąć nieodwracalnego zniszczenia siedlisk lub stanowisk gatunków chronionych. W celu zachowania ró żnorodno ści biologicznej obszarów chronionych, przywracania wła ściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków należy zachowa ć ró żnorodno ść genetyczn ą ro ślin, zwierz ąt i grzybów, przywraca ć dro żno ść korytarzy ekologicznych zarówno korytarzy l ądowych jak i wodnych, opracowa ć plany ochrony dla obszarów chronionych oraz zwi ększa ć świadomo ść ekologiczn ą mieszka ńców w zakresie potrzeb i wła ściwych metod ochrony przyrody i krajobrazu, aby miała poszanowanie dla dziedzictwa przyrodniczego regionu. Miejsca udost ępniane dla turystów na obszarach cennych przyrodniczo powinny by ć odpowiednio wyposa żone i przystosowane tak aby ograniczy ć mo żliwo ść powstania negatywnych skutków dla środowiska np. ustawienie koszy na śmieci, odpowiednie oznakowanie i ogrodzenie terenu.

W zakresie poprawy jako ści powietrza W celu ograniczania zu życia energii przeznaczonej do ogrzewania budynków kontynuowane b ędą działania termomodernizacyjne, przebudowy i remonty budynków, które doprowadz ą do usprawnienia wydajno ści systemów grzewczych w obiektach, oraz zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń do powietrza z niesprawnych instalacji. Zostan ą przeprowadzone działania polegaj ące na stosowaniu docieple ń budynków i wymianie stolarki okiennej. Niewątpliwie wpłynie to na popraw ę stanu powietrza atmosferycznego, mniejsze zu życie energii, a co za tym idzie ograniczenie zu życia zasobów naturalnych środowiska.

Przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne powinny by ć dostosowane do terminów rozrodu zwierz ąt. Zgodnie z art. 52 ust.1 pkt. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), w stosunku do gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą gatunkow ą obowi ązuje zakaz niszczenia ich siedlisk i ostoi. W zwi ązku powy ższym przed wykonaniem prac zwi ązanych m.in. z termomodernizacj ą budynków, nale ży przeprowadzi ć ich inwentaryzacj ę pod kątem wyst ępowania nietoperzy i ptaków, w szczególno ści jerzyka ( Apus apus ) i wróbla ( Passer domesticus ); w razie stwierdzenia wyst ępowania ww. gatunków, termin i sposób wykonania prac nale ży dostosowa ć do ich okresów l ęgowych. Je żeli w wyniku przeprowadzanych prac budowlanych zostan ą zniszczone siedliska ptaków nale ży przeprowadzi ć działania kompensacyjne. Najprostszym sposobem jest zainstalowanie na budynku odpowiednich skrzynek l ęgowych, które b ędą dostosowane (pod wzgl ędem rozmiaru, kształtu i wyboru materiału) do odpowiednich gatunków ptaków.

Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny oraz modernizacja istniej ących kotłowni przyczyni ą si ę do mniejszego udziału zanieczyszcze ń z palenisk indywidualnych, co wpłynie na popraw ę jako ści powietrza. Wprowadzenie zmian technologii grzewczej, poprzez wyeliminowanie węgla jako paliwa i zastosowanie bardziej ekologicznych źródeł energii (np. gazu ziemnego, oleju opałowego, biomas ę), powinno przyczyni ć si ę do zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń do powietrza (ograniczenie emisji niskiej).

Racjonalne u żytkowanie zasobów naturalnych przyczyni si ę do wolniejszego ich zu żywania i ograniczania presji na środowisko. Zrealizowanie tych postulatów ma umo żliwi ć wykorzystywanie energii odnawialnej. Wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł przeło ży si ę na ró żnorodno ść oddziaływa ń na środowisko. Poza wykorzystaniem biomasy, zalet ą energii odnawialnej jest eliminacja wytwarzania odpadów i emisji do powietrza na etapie eksploatacji systemu. Wielko ść oddziaływania zale ży przede wszystkim od rodzaju wykorzystywanego paliwa, którym mog ą by ć słoma, zr ębki, brykiet drewna.

Podejmuj ąc decyzj ę dotycz ącą lokalizacji elektrowni wiatrowych wskazane jest uwzgl ędnienie negatywnych oddziaływa ń przedsi ęwzi ęcia na wszystkie aspekty środowiskowe w tym na zdrowie i życie człowieka. Inwestycja jak ą jest budowa elektrowni wiatrowych wymaga przeprowadzenia

74

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 236 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

raportu oddziaływania na środowisko, zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227).

Problematyczny okaza ć si ę mo że wpływ inwestycji z zakresu rozwoju energetyki wiatrowej na przyrodę, dlatego przed podj ęciem decyzji lokalizacyjnej nale ży przeprowadzi ć analiz ę wpływu akustycznego, wpływu na awifaun ę i chiropterofaun ę. Przedsi ęwzi ęcie musi zosta ć zaplanowane w taki sposób by: • nie znajdowało si ę na trasach przelotowych i miejscach żerowania du żych stad ptaków, • nie znajdowało si ę w obr ębie kryjówek, miejsc żerowania i lokalnych tras przelotowych nietoperzy (zgodnie z opracowaniem pn. „Tymczasowe wytyczne dotycz ące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” 26 , • znajdowały si ę poza cennymi zbiorowiskami ro ślinnymi oraz poza kompleksami le śnymi, • znajdowały si ę poza obszarowymi formami ochrony przyrody i krajobrazu, • nie zakłócały ci ągło ści systemów i ł ączników ekologicznych, • nie przekroczy ć dopuszczalnych poziomów hałasu zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826 ze zm.)

Lokalizacja i budowa siłowni wiatrowych na terenie powiatu powinna by ć zatem przedmiotem szczególnego traktowania i przeprowadzenia ka żdorazowo indywidualnego post ępowania w sprawie oceny oddziaływania dla środowisko, w tym na przedmiot, cele ochrony i integralno ść obszarów Natura 2000.

Przy zachowaniu wysokich standardów ochrony środowiska i eliminacji zagro żeń, rozwój energetyki w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii powinien ograniczy ć emisj ę zanieczyszczeń do powietrza, przyczyni ć si ę do ochrony klimatu oraz zmniejszy ć presj ę na nieodnawialne zasoby paliw kopalnych.

Wszelkie prace budowlane nale ży przeprowadza ć w porze dziennej, stosuj ąc sprawny i nowoczesny sprz ęt w celu wyeliminowania nadmiernej emisji spalin i hałasu. Prace budowlane nale ży tak przeprowadzi ć aby zminimalizowa ć mo żliwo ść niszczenia naturalnych siedlisk ro ślin. Jako kompensacj ę przyrodnicz ą mo żna prowadzi ć nasadzenia drzew i krzewów.

W zakresie ochrony zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Inwestycje w zakresie budowy wodoci ągów przyczyni ą si ę do poprawy jako ści wody pitnej oraz do podniesienia standardu życia mieszka ńców. Realizacja inwestycji kanalizacyjnych spowoduje pozytywny wpływ na środowisko m.in. poprzez zmniejszenie ilo ści odprowadzanych do środowiska ścieków nieoczyszczonych ze źródeł komunalnych i przemysłowych oraz ograniczenie spływu zanieczyszcze ń obszarowych. Wa żnym celem na najbli ższe lata b ędzie wypełnienie zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego i powi ązanych z tym zada ń przewidzianych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych . Działania te przyczyni ą si ę do poprawy jako ści wód powierzchniowych i podziemnych poprzez bezpieczne zorganizowanie odprowadzenia ścieków na oczyszczalni ę. Realizacja tych działa ń jest niezb ędna i w efekcie korzystna dla środowiska.

W Programie, opieraj ąc si ę na przepisach zawartych w ustawie Prawo wodne (Dz. U. z 2012 poz. 145 z pó źn. zm.), zaproponowano wprowadzanie indywidualnych rozwi ąza ń w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych (przydomowe oczyszczalnie ścieków), zwłaszcza na terenach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty. Wa żne jest by równolegle do działa ń prowadzonych w ramach rozwoju systemu

26 Polskie Towarzystwo Ochrony „Salamandra” oraz Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy, wersja II, grudzie ń 2009 r.

75

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 237 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

wodoci ągowego na terenie powiatu, realizowa ć równie ż inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej (infrastruktury), w szczególno ści przez budow ę systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków. Nale ży jednak pami ęta ć, że oddziaływanie inwestycji wod-kan na etapie realizacyjnym (budowy) będzie rodzi ć niedogodno ści zwi ązane z ograniczeniami komunikacyjnymi dla mieszka ńców oraz pewne skutki w środowisku przyrodniczym (ingerencja w środowisko wodno-gruntowe, wpływ na krajobraz). Wymienione oddziaływania b ędą wyst ępowa ć tylko w krótkim okresie czasu (realizacja), a spodziewana warto ść korzy ści zwi ązanych ze skanalizowaniem czy zwodoci ągowaniem miejscowo ści przewy ższy wielokrotnie sum ę strat ekologicznych.

Istotne dla utrzymania równowagi w stosunkach wodnych jest prawidłowe przeprowadzanie melioracji wodnych. Wpływa to na polepszenie zdolno ści produkcyjnej gleby i ułatwiaj ą jej upraw ę oraz chroni ą użytki rolne przed powodziami. Retencja wody w przyrodzie jest zazwyczaj zjawiskiem korzystnym i do jej pozytywnych skutków mo żna zaliczy ć: • zwi ększenie wilgotno ści w strefie powierzchni terenu, a w szczególno ści w glebie, co ma podstawowe znaczenie dla rozwoju biosfery, • wzrost wilgotno ści powietrza w przypowierzchniowej warstwie atmosfery, co przekłada si ę na łagodniejszy klimat, • wzrost zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, • wyrównanie (złagodzenie) zmienno ści przepływów w ciekach, a w szczególno ści złagodzenie kulminacji fal powodziowych i tak że gł ębokich niżówek.

Zaniedbania w zakresie melioracji mają niekorzystny wpływ na środowisko: zagniwanie zwi ązków ro ślinnych w korytach rowów i sukcesywne zamulanie powoduje zwi ększenie si ę ilo ści zanieczyszcze ń organicznych odprowadzanych do wód powierzchniowych, co równie ż wpływa niekorzystnie na odpływ powierzchniowy. Odpowiednio eksploatowane systemy wodno-melioracyjne na terenach dolinowych kształtuj ą zasoby małej retencji oraz jako ść wód gruntowych i powierzchniowych. Poprzez odwadnianie terenów rowami nast ępuje obni żenie poziomu wody gruntowej, zwi ększa si ę zdolno ść retencyjna profilu i nast ępuje wyrównanie przepływu w rzekach. Dodatkowe ilo ści deszczu spływaj ą dzi ęki sieci melioracyjnej szybciej.

W wyniku melioracji nast ępuje powolna, ale istotna zmiana struktury i poprawa wła ściwo ści fizycznych gleby, która staje si ę bardziej przewiewna, przepuszczalna i ma wi ększ ą zdolno ść retencjonowania wody. Gleby maj ą wi ększy zapas wilgoci w okresie suszy, zmniejsza si ę odpływ powierzchniowy powoduj ący erozje i zagro żenie powodziowe.

Budowa i remonty budowli regulacyjnych na rzekach mo że spowodowa ć ingerencj ę w środowisko życia ro ślin i zwierz ąt. Prace nale ży przeprowadza ć poza okresem l ęgowym, nale ży zminimalizowa ć ryzyko zniszczenia cennych siedlisk ro ślin, a zastosowany sprz ęt powinien by ć nowoczesny aby dodatkowo nie zanieczyszczał środowiska.

W zakresie racjonalnego systemu gospodarowania odpadami Do inwestycji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko nale ży budowa instalacji do biologicznego przekształcania odpadów w procesie biostabilizacji i kompostowania wraz z infrastruktur ą towarzysz ącą na terenie ZUOK Długoszyn oraz budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów.

Inwestycje te nale żą do przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Procedura obejmuje zło żenie wniosku i przeprowadzenie procesu screeningu, w wyniku którego organ mo że (ale nie musi) okre śli ć konieczno ść sporz ądzenia raportu OOS. Decyzja środowiskowa jest wymagana, natomiast przeprowadzenie pełnej oceny oddziaływania b ędzie zale żne od stanowisk poszczególnych organów (Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska).

76

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 238 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

Potencjalne znacz ące oddziaływanie na środowisko mo że mie ć miejsce jedynie w przypadku niewła ściwie prowadzonej gospodarki odciekami. Teren pod te inwestycje powinien by ć odpowiednio przygotowany i zabezpieczony przed ewentualnym wpływem na wody gruntowe. Uci ąż liwo ść dla środowiska mog ą stanowi ć tak że zagniwaj ące odpady komunalne przeznaczone do sortowania w przypadku ich zbyt długiego magazynowania i w nieznacznym stopniu balast po sortowaniu.

W zakresie zmniejszenia uci ąż liwo ści hałasu i ochrony mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi W celu ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego i jego negatywnego oddziaływania na człowieka oraz budynki w tym zabytki przeprowadzane b ędą modernizacje i przebudowy dróg.

Modernizacje, przebudowy i budowy dróg nios ą ze sob ą korzy ści zarówno ekonomiczne jak i społeczne odnoszone przez mieszka ńców i u żytkowników drogi, które mog ą obejmowa ć: popraw ę bezpiecze ństwa ruchu, zwi ększenie przepustowo ści oraz zmniejszenie przeciąż enia istniej ących odcinków dróg i skrzy żowa ń, zmniejszenie kosztów ruchu i kosztów utrzymania drogi, mo żliwo ść skoncentrowania ruchu pojazdów ci ęż kich na drogach przebiegaj ących przez mniej wra żliwe otoczenie, pobudzenie aktywno ści gospodarczej osiedli i miejscowo ści usytuowanych wzdłu ż drogi.

Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko na etapie realizacji poszczególnych zada ń le ży w gestii wykonawcy i dotyczy używanego sprz ętu (hałas, emisja spalin wycieki), organizacji prac (np. koordynacja prac w pasie drogowym, unikanie prac b ędących źródłem znacznego hałasu w porze wieczornej). Minimalizowaniu znacz ących oddziaływa ń na środowisko będzie słu żyło przestrzeganie obowi ązuj ących zasad w zakresie gospodarki odpadami. Ograniczeniu emisji pyłu przy pracach ziemnych sprzyjaj ą: zwil żanie powierzchni terenu i zwil żanie sypkiego materiału składowanego na pryzmach (piasek), sztuczne bariery, jakimi s ą m. in. parkany okalaj ące plac budowy; ograniczenie emitowanego hałasu oraz wibracji jest mo żliwe poprzez: • izolowanie gło śnych procesów i ograniczanie dost ępu do obszarów zagro żonych hałasem, • ograniczenie nadmiernego hałasu poprzez zastosowanie obudów i ekranów akustycznych, • stosowanie materiałów d źwi ękochłonnych w celu zmniejszenia odbi ć d źwi ęku, • organizacj ę pracy, ograniczaj ącą czas przebywania w obszarach zagro żonych hałasem, • planowanie hała śliwych prac w takim czasie, aby nara żona na hałas była jak najmniejsza liczba mieszka ńców, • stosowanie harmonogramów prac, ograniczaj ących nara żenie na hałas.

W celu zwi ększenia bezpiecze ństwa pieszych podczas prowadzenia robót, sugeruje si ę rozwa żenie podj ęcia środków zaradczych dla skutecznego uspokojenia ruchu oraz ewentualne odgrodzenie chodnika od jezdni.

Realizowanie inwestycji drogowych zwi ązane jest równie ż z prowadzeniem nasadze ń zieleni wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych, oraz wprowadzaniem ekranów akustycznych, które maj ą za zadanie wycisza ć hałas drogowy, ponadto modernizowane drogi wyposa żane s ą w instalacje odwadniaj ące, wody opadowe odprowadzane s ą zgodnie z wymogami ochrony środowiska.

Zagro żenie promieniowaniem elektromagnetycznym wyst ępuje przede wszystkim w bezpo średnim otoczeniu jego źródła (np. stacje elektroenergetyczne, linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej). Dlatego, aby ogranicza ć negatywne oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na ludzi i środowisko, konieczne jest rozwa żanie problematyki oddziaływania pól elektromagnetycznych na etapie planowania przestrzennego (przy wyborze lokalizacji nowych inwestycji). Istotne jest by z jednej strony ograniczy ć rozwój zabudowy w s ąsiedztwie źródeł promieniowania elektromagnetycznego, a z drugiej strony zabezpieczy ć tereny zabudowy mieszkaniowej przed lokalizowaniem tych źródeł w ich najbli ższym s ąsiedztwie.

77

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 239 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

W zakresie zrównoważonej gospodarki zasobami naturalnymi Realizacja zaplanowanych działa ń w ramach zrównowa żonego gospodarowania zasobami naturalnymi przyniesie pozytywne efekty dla środowiska i ludzi. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych przyniesie pozytywne efekty w postaci zmniejszenia uci ąż liwo ści stosowanych nawozów i środków ochrony ro ślin na środowisko wodne. Odpowiednio przeprowadzana rekultywacja gleb zdegradowanych, zdewastowanych oraz kwater po składowaniu odpadów przywróci ich funkcjonalno ść , poprawi krajobraz, zmniejszy negatywny wpływ na wody podziemne i powierzchniowe oraz podniesie walory estetyczne i przyrodnicze. Wła ściwie przeprowadzana eksploatacja kopalin równie ż przyniesie pozytywne efekty dla środowiska.

11. Rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyrobu oraz opis metod dokonania oceny prowadz ącej do tego wyboru, albo wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudno ści wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 przewiduje realizacj ę zada ń, które w wi ększo ści przyczyni ą si ę do poprawienia stanu środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego, a tym samym pozytywnie wpłyn ą na zdrowie ludzi i poprawi ą standard życia mieszka ńców. Zaproponowane w Programie cele s ą spójne z innymi dokumentami strategicznymi, a w szczególno ści z Polityk ą Ekologiczn ą Pa ństwa oraz z dokumentami przyj ętymi na szczeblu regionalnym tj. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do roku 2019 , Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 oraz szczeblu lokalnym tj. Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014. W zwi ązku z powy ższym przedstawianie alternatywnych rozwi ąza ń w tym kontek ście nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego jak i z ekologicznego punktu widzenia. Ponadto, dokument ten ma charakter strategiczny i w zwi ązku z tym brak jest mo żliwo ści precyzyjnego okre ślenia działa ń alternatywnych dla wskazanych działa ń, w tym napotkanych trudno ści wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Jako warianty alternatywne dla zaplanowanych przedsi ęwzi ęć mo żna rozwa żać: warianty lokalizacji, warianty konstrukcyjne i technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw. wariant „0”. Wariant „0” nie oznacza, że nic si ę nie zmieni. Konsekwencje zwi ązane z brakiem realizacji Programu mogłyby by ć znacznie dotkliwsze dla środowiska i ludzi.

Trudno ści jakie mog ą by ć zwi ązane z realizacj ą niektórych zada ń okre ślonych w Programie to przede wszystkim wysokie koszty realizacji poszczególnych zada ń oraz trudno ści w pozyskaniu odpowiednich środków na ten cel, niedotrzymanie ustalonych terminów realizacji zada ń, mo żliwo ść wyst ąpienia konfliktów społecznych oraz trudno ści w pozyskaniu terenów pod poszczególne inwestycje.

Główn ą trudno ści ą napotkan ą przy sporz ądzaniu niniejszej Prognozy był stopie ń ogólno ści zapisów analizowanego Programu . Nie znaj ąc zakresu i lokalizacji koniecznych do wykonania w ramach konkretnych działa ń inwestycji, nie mo żna dokona ć konkretnej i szczegółowej oceny oddziaływania. W zwi ązku z powy ższym wszelkie analizy oddziaływa ń maj ą charakter bardzo ogólny i opieraj ą si ę w du żej mierze na teoretycznej mo żliwo ści wyst ąpienia negatywnych lub pozytywnych oddziaływa ń. Dlatego te ż nale ży zakłada ć, że wszelkie sformułowane wnioski odno śnie mo żliwo ści wyst ąpienia mo żliwego negatywnego oddziaływania, powinny być zweryfikowane na etapie wykonywania szczegółowych analiz np. na etapie przygotowywania dokumentacji niezb ędnej do uzyskania decyzji środowiskowych.

Znaczna cz ęść planowanych inwestycji wymaga indywidualnego potraktowania i przeprowadzenia post ępowania w sprawie OO Ś. W tym przypadku wszelkie oddziaływania i środki zaradcze, w tym

78

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 240 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

alternatywne rozwi ązania kluczowych problemów, b ędą szczegółowo przeanalizowane pod k ątem konkretnej inwestycji.

12. Informacje o mo żliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Według zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska i ustale ń Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontek ście transgranicznym, sporz ądzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110), jako oddziaływanie transgraniczne okre śla si ę "jakiekolwiek oddziaływanie, nie maj ące wył ącznie charakteru globalnego, na terenie podlegaj ącym jurysdykcji Strony, spowodowane planowan ą działalno ści ą, której fizyczna przyczyna jest w cało ści lub cz ęś ciowo poło żona na terenie podlegaj ącym jurysdykcji innej Strony; przy czym "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalno ści dla środowiska z uwzgl ędnieniem: zdrowia i bezpiecze ństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływa ń miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono równie ż skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników”.

Ustalenia Programu obejmuj ą zadania, które realizowane b ędą na obszarze Powiatu Sul ęci ńskiego, a zasi ęg ich oddziaływania na środowisko b ędzie miał przede wszystkim charakter lokalny. Wobec tego, dokument ten nie musi by ć poddany procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.

13. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym W Prognozie analizowano oddziaływanie zaplanowanych do realizacji zada ń w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, wraz z uwzględnieniem zale żno ści mi ędzy tymi komponentami. Prognoz ę sporz ądzono zgodnie z ustaw ą z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, z pó źn. zm.).

Program ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego jest ści śle powi ązany z innymi dokumentami strategicznymi o charakterze krajowym regionalnym tj.: • Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do 2016 roku • Strategia Rozwoju Kraju 2020, • Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013, • Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, • Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK), • Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania ró żnorodno ści biologicznej, • Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020

Przy opracowywaniu Programu uwzgl ędniano równie ż opracowania dotycz ące Powiatu Sul ęci ńskiego tj. Strategi ę Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014.

W Programie zostało okre ślonych siedem obszarów priorytetowych, które zostały wybrane po przeanalizowaniu aktualnego stanu środowiska na terenie Powiatu Sul ęci ńskiego: • obszar priorytetowy I – Ochron przyrody i dziedzictwa przyrodniczego, • obszar priorytetowy II – Poprawa jako ści powietrza, • obszar priorytetowy III – Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, • obszar priorytetowy IV – Racjonalny system gospodarowania odpadami, • obszar priorytetowy V – Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu i ochrona mieszka ńców przed

79

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 241 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

polami elektromagnetycznymi, • obszar priorytetowy VI – Zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi, • obszar priorytetowy VII – Edukacja ekologiczna mieszka ńców powiatu i poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego.

Dla ka żdego obszaru priorytetowego wyznaczono cele ekologiczne oraz zadania d ążą ce do osi ągni ęcia zało żonych celów. W Prognozie przeanalizowano mo żliwy wpływ zaplanowanych zada ń na poszczególne elementy: • Obszary Natura 2000, • Ró żnorodno ść biologiczna - ro śliny, zwierz ęta, • Ludzie, • Woda, • Powietrze i klimat, • Powierzchnia ziemi, • Krajobraz, • Zasoby naturalne, • Zabytki i dobra materialne.

Oddziaływania te mog ą by ć pozytywne lub negatywne, krótko- średnio- lub długoterminowe, po średnie lub bezpo średnie oraz stałe i chwilowe.

Przy tak przeprowadzonej ocenie mo żliwe było generalne okre ślenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych zwi ązanych z realizacj ą poszczególnych zada ń. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim pod k ątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładaj ąc, że uci ąż liwo ści wyst ępuj ące w fazie budowy z reguły maj ą charakter przej ściowy.

Analiza wpływu realizacji zaplanowanych zada ń w ramach Programu ochrony środowiska Powiatu Sul ęci ńskiego pozwoliła wskaza ć na zasadnicz ą grup ę działa ń o potencjalnym znacz ącym oddziaływaniu na środowisko. Pozytywne oddziaływania na środowisko zaplanowanych działa ń zdecydowanie przewa żaj ą nad negatywnymi.

Zdecydowan ą wi ększo ść stwierdzonych negatywnych oddziaływa ń mo żna wyeliminowa ć poprzez stosowanie odpowiednich działa ń minimalizuj ących oraz zastosowanie procedur wynikaj ących z obowi ązuj ących przepisów.

Na podstawie wykonanych analiz nie stwierdzono mo żliwo ści wyst ępowania oddziaływa ń transgranicznych zwi ązanych z realizacj ą Programu .

W przypadku, gdy Program nie zostanie wdro żony prowadzi ć to b ędzie do pogł ębiania si ę problemów w zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływa ć b ędzie równie ż na zdrowie mieszka ńców powiatu.

Wykorzystane materiały • Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych – AKPO ŚK 2010 • „Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2011 rok” Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2012 • „Energetyka odnawialna na terenie województwa lubuskiego” Urz ąd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, • „Lokalna Strategia Rozwoju Krainy Szlaków Turystycznych” • „Mi ędzy Wart ą a Pliszk ą czyli W ędkowanie na wodach powiatu sul ęci ńskiego” • Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do

80

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 242 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”

2020 roku” zał ącznik do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10.09.2012 r., • Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 • Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2004-2011 • Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku • „Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2009-2010” Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, • „Stan środowiska w powiecie sul ęci ńskim” Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, • „Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Sul ęci ńskiego na lata 2009-2014” zał ącznik do uchwały nr XXIII/156/08 Rady Powiatu w Sul ęcinie z dnia 19.11.2008 r., • „Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego” zał ącznik do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19.11.2012 r., • Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025 ze szczególnym uwzgl ędnieniem perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej.

81

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 243 Uzasadnienie W celu realizacji polityki ekeologicznej państwa, w myśl art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) Zarząd Powiatu Sulęcińskiego sporządził „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” . „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perespektywą na lata 2017-2020” spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa i określa cele i priorytety ekologiczne, harmongram zadań z zakresu ochrony środowiska, środki niezbędne do osiągnięcia stawianych celów. Dokument został opracowany zgodnie z polityką ekologiczną państwa oraz dokumentami i programami wyższego szczebla. Zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r., poz. 1232 ze zm.) oraz art. 30 i 39 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), Zarząd Powiatu Sulęcińskiego zapewnił możliwość udziału społeczeństwa, w postępowaniu, którego przedmiotem było sporządzenie niniejszego Programu. Ogłoszeniem z dnia 21 maja 2013 r. podano do publicznej wiadomości informację dotyczącą przystąpienia do opracowywania dokumentu pn. „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020”. W ogłoszniu zamieszczono informację o możliwości zapoznania się z projektem dokumentu oraz o terminie i sposobie składania do niego wniosków i uwag. Niniejsze ogłosznie umieszczono na tablicy ogłoszeń Starostwa Powiatowego w Sulęcinie oraz na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Starostwa Powiatowego w Sulęcinie. Projekt dokumentu zgodnie z art. 17 ust. 2, pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy województwa. Zarząd Województwa Lubuskiego uchwałą Nr 194/2323/13 z dnia 27 czerwca 2013 r. pozytywnie zaopiniował „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Sulęcińskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020”. W świetle powyższego podjęcie przedmiotowej uchwały jest zasadne.

Id: 3089CEFA-326B-4BEB-970C-4AF5025BE114. Podpisany Strona 1