Polish M Ilitary Fortifications in Upper Silesia Barbara Stankiewicz
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Key words: Fortified Area of Silesia, of the road from Bytom to Czeladź; circular defence, defence position Arthur’s Shaft; and Bobrowniki – a to- tal of 26 combat bunkers. In addition, military barracks were built next to Review of the history two combat bunkers. Defences were of the Fortified Area tightened up, especially around what was called the “Bytom Wedge”, of Silesia a strip of German territory that cut The year 1921 saw the division sharply into the Polish part of Upper of Upper Silesia between Poland and Silesia. As a result, one of the strong- Germany. A national border run- est defensive positions was set up, ning through a highly industrialized called Łagiewniki. At the same time, and urbanized area was strategi- sections were linked with the resist- cally important to both Poland and ance points that were built at Kamień, Germany. At first, there was little Brzeziny and Maciejowice, and threat of a German invasion, and which reconfigured Polish defences due to the financial problems that into a more or less continuous line the newly founded Polish nation had across the region. In 1937 extensive to face, the issue of defending the work was done near present-day western border never went beyond Ruda Śląska, with key locations for the planning stage. It was only at the resistance called Godula, Czarny Las end of the 1920s, when increasing (Nowy Bytom), and Radoszowy. To combine them into a tight series of ilitary tensions rose in German and Polish relations, that the defence of Upper reinforced positions, concrete was Silesia stimulated more interest. The laid for heavy assault group stations M desire to strengthened the defence of at Zgorzelec, Chebzie, Wirek and Poland’s western border heightened Kłodnica. At the same time Arthur’s in 1933. The emerging threat from Shaft was reinforced with 4 new, Germany resulted in a return to the heavy assault bunkers. Barracks, am- strategy of fortifying Upper Silesia1. munition depots, guardhouses and Upper Silesia The idea was to create distributed telephone grid houses were set up at fortifications, or so-called points of re- other sections. ortifications sistance that were clusters of bunkers While stationary fortifications Polish Polish Stankiewicz Barbara F in capable of a circular defence, com- were being built, work began in bined with a system of fire arms and 1935–1937 on hydro-technical connected by a network of earthen capabilities on the northern part of Polskie fortifications2. From 1933 to 1935 Upper Silesia. A network of lagoons, three separate resistance points were flood water reservoirs and flood fortyfikacje set up: Dąbrówka Wielka, on hill zones along the Brynica River were 304.7, which was meant to be the end supposed to create an obstacle to Górnego Śląska German armoured weapons. Starting 18 2/2014 Słowa kluczowe: Obszar Warowny oraz Bobrowniki – w sumie około 26 reg zastawek i jazów zalewowych. Śląsk, obrona okrężna, punkt oporu schronów bojowych. Wybudowano Tama nr 1 Szarlej była chroniona również koszary z dwoma schrona- przez punkt oporu Bobrowniki. Do mi bojowymi. Zaczęto zagęszczać osłony tamy nr 2 – Józefki i nr 3 – Zarys historii obronę zwłaszcza wokół tzw. klina Kozłowej Góry w 1937 r. powstały powstania Obszaru bytomskiego, czyli terytorium nie- grupy bojowe Wesoła i Wymysłów. mieckiego ostro wcinającego się W 1938 r. trwały prace zmie- Warownego Śląsk w polski Górny Śląsk. W związku rzające do zagęszczenia obrony. Na Rok 1921 przyniósł podział Gór- z tym powstał jeden z najsilniej- całym odcinku Obszaru Warownego nego Śląska między Polskę i Niemcy. szych punktów oporu – Łagiewniki. Śląsk powstały obiekty pozorne, po- Granicę państwową przeprowa- Jednocześnie utworzono odcinki zorno-bojowe oraz lekkie schrony dzono przez silnie zurbanizowane łącznikowe – punkty oporu: Ka- bojowe. Jednocześnie następowa- i uprzemysłowione tereny, ważne mień, Brzeziny i Maciejowice, które ła budowa umocnień ziemnych, ze względów strategicznych tak dla przekształciły umocnienia polskie stanowisk moździerzy, polowych Niemiec jak i Polski. Ze względu na we w miarę ciągłą linię w tym rejo- stanowisk artylerii, zapór przeciw- początkowo niewielkie zagrożenie nie. W 1937 r. prowadzono prace czołgowych i przeciwpiechotnych ze strony Niemiec oraz problemy przede wszystkim na terenie obecnej oraz sieci telefonicznej. finansowe państwa obrona granicy Rudy Śląskiej, gdzie znajdowały się Sytuacja zmieniła się po wkro- zachodniej nie wyszła poza fazę główne obiekty – punkty oporu: Go- czeniu Niemców do Czechosłowacji. planowania. Dopiero wzrost napięcia dula, Czarny Las (p.o. Nowy Bytom), Wobec groźby obejścia umocnień w stosunkach polsko-niemieckich na Radoszowy. W celu połączenia ich skrzydłami zapada decyzja o bu- przełomie lat 20. i 30. XX w. spowo- w jednolity ciąg umocnień wybe- dowie kolejnych umocnień. Na dował większe zainteresowanie obro- tonowano ciężkie obiekty grupy północy miał powstać odcinek Nie- ną Górnego Śląska. Momentem prze- bojowej Zgorzelec, Chebzie, Wirek zdara (nazwa przyjęta od jedynego, łomowym w umacnianiu obrony na i Kłodnica. Natomiast punkt oporu zrealizowanego punktu oporu), na granicy zachodniej stał się rok 1933. Szyb Artura wzbogacono o kolejne południu odcinek Mikołów. Prace Realne zagrożenie ze strony Niemiec 4 ciężkie schrony bojowe. Na innych rozpoczęto na północy wiosną spowodował powrót do koncepcji odcinkach powstały koszary, maga- 1939 r., na południu latem, ale nigdy fortyfikowania Górnego Śląska1. zyny amunicji, wartownie, komory nie udało się ich dokończyć. W tym Przyjęto zasadę tworzenia fortyfikacji kabli telefonicznych. samym roku jako uzupełnienie po- rozproszonej, tzw. punktów oporu, Równolegle z budową fortyfi- wstały pozycje obronne składające czyli skupisk bunkrów zdolnych do kacji stałych, w latach 1935–1937, się z polowych schronów piechoty obrony okrężnej, powiązanych sys- na północnym skrzydle Obszaru – pozycja czat nad Brynicą, polowy temem ognia i połączonych siecią Warownego Śląsk podjęto prace hy- punkt oporu Nowa Wieś, pozycje umocnień ziemnych2. drotechniczne. Wzdłuż rzeki Brynicy polowe Kozłowa Góra, Tarnowskie W latach 1933–1935 powsta- powstała sieć zalewów, rozlewisk Góry na północy czy pozycje Nad ły trzy izolowane punkty oporu: i terenów zabagnionych mających Jamną i Las Wyrski – na południu. Dąbrówka Wielka położony na stanowić przeszkodę dla niemieckiej Jednocześnie zdecydowano się prze- wzgórzu 304,7 w celu zamknięcia broni pancernej. Poczynając od Ka- dłużyć na północy sieć rozlewisk aż drogi Bytom – Czeladź; Szyb Artura mienia (dzielnica Piekar Śląskich), na po miejscowość Brynica, na południu Świerklańcu kończąc, powstało sze- zaś stworzyć nowe na Kłodnicy 2/2014 19 with Kamień in the Piekary Śląskie south. It was also decided to extend local Pro Fortalicium groups, it is district to Świerklaniec, a number the network of flood waters to the possible to visit museum sites that of weirs and flood works were built. north all the way past Brynica and have been opened in some restored Dam 1 Szarlej was protected by to build new flood waters on the military bunkers. Included in this the Bobrowniki defensive point. To Kłodnica River and Gostynka River initiative is the heavy artillery bunker protect dam 2 – Józefki and dam 3 – from Wyry to Tychy. in Dobieszowice-Wesoła, the com- Kozłowa Góra, two combat groups, As it turned out, in early Sep- bat bunkers at the resistance points Wesoła and Wymysłów, were estab- tember 1939 the German forces Łagiewniki in Chorzów, Sowiniec lished. broke through the Polish defences in Gostynia, and Brzozowice, and Work continued in 1938 to at Mikołów, in what was called the the Polish bunkers at the flood dam tighten the defenses. Decoy earthen Pszczyna Corridor,3 where the Poles in Wymysłów. Furthermore, a 5 km shelters, decoy combat bunkers and had not been able to finish reinforcing historic tour entitled “Flood dam for- light bunkers were put up. At the the line of defence line. The German tifications at Bobrowniki” was set up, same time construction continued on Army, in an attempt not to destroy this which goes through Dobieszowice earthen fortifications, mortar stands, valuable industrial zone, flanked the and Wymysłów in the vicinity of the field artillery positions, anti-tank and Silesian fortifications from the north Kozłowa Góra water reservoir. There anti-infantry positions, and telephone and south. After several days, the are eight different Polish fortification lines. Wehrmacht was threatening to sur- sites on the tour. Another educational The situation changed after Ger- round the the 23rd Infantry Division tour goes to Łagiewniki and Godula many invaded Czechoslovakia. There and the commanders were forced to defence points [Bisup et al. 2002]. was a danger that the fortifications withdraw from the fortifications and There have been a number of could be circumvented, and a deci- surrender the line of defence practi- publications devoted to the Fortified sion was undertaken to build further cally without a fight. Area of Silesia, examples of which reinforcements. In the north a section The line of defence for the Forti- would be work published by Szostek of fortifications named Niezdara was fied Area of Silesia is shown below in [1998] Borkiewicz or E. Wieczorek to have been built. The word in Polish Figure 1 [Sadowski 1993]. [1978]. There are even more papers means oaf and it was taken from the that have been published on specific one and only fortification that was military sites, especially those that actually finished. In the north the The state of