Zarys Historii Parafii Obrządku Łacińskiego P.W. Św. Józefa W Komańczy

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Zarys Historii Parafii Obrządku Łacińskiego P.W. Św. Józefa W Komańczy Zarys historii Parafii obrządku łacińskiego p.w. Św. Józefa w Komańczy Okres przynależności do parafii w Bukowsku i Nowotańcu Z chwilą ponownego przyłączenia przez sukcesora króla Kazimierza III Wielkiego ziem Rusi Halickiej1 do Korony w latach 1340-49, na odziedziczonych ziemiach przystąpiono do kolonizacji bezludnych rubieży, wzmocnienia obrony granic budową grodów, utworzenia struktur władzy państwowej i ośrodków życia religijnego Kościoła obrządku łacińskiego. Od początku kazimierzowskiej władzy nad Ziemią Sanocką, obszar w dorzeczu górnej Osławy i Osławicy przynależał do Parafii p.w. Św. Piotra w Bukowsku. Najwcześniejszą wzmiankę źródłową na ten temat znajdziemy w dokumencie nadania z 25 VI 1361 roku, w którym to Kazimierz Wielki ofiarował braciom Pawłowi i Piotrowi rycerzom h. Gozdawa z Węgier, ziemie ciągnące się od Prusieka i Pobiedna, aż do Wisłoka i Radoszyc2, leżące w granicach wymienionej parafii3. Należy zaznaczyć, że królewską wieś Komańczę lokowano dużo później, bo w 1512 roku. O integrowaniu się przybyszów we wspólnotę wyznaniową obrządku łacińskiego w początkach tutejszego osadnictwa świadczy pochodzący z 1394 roku zapis4 o posłaniu do kościoła tuwalni5 na ołtarz, ufundowanej przez mieszkańców Radoszyc. Nie ma wątpliwości, że dar przekazano dla kościoła w Bukowsku, gdyż w II połowie XIV w. w górskim pasie Ziemi Sanockiej najbliżej Radoszyc, istniały jedynie dwa kościoły parafialne w Bukowsku (1361 r.) i Jaśliskach6 (1366 r.). Dla osadników kolonizujących wsie w granicach rozległej parafii, dużym problemem były możliwości docierania w niedzielę i święta do kościoła parafialnego w Bukowsku, bardzo oddalonego (nawet ponad 50 km) od miejsca zamieszkania. Na wędrówkę i uczestniczenie w nabożeństwach i obrzędach religijnych praktykowanej wiary, trzeba było poświęcenia czasu całego dnia. Stan ten powodował, że w górskich wsiach wyznawców obrządku łacińskiego nie było, albo stanowili znikomy ułamek. Sytuacja pogorszyła się, kiedy to w wyniku zabiegów Jana I Bala h. Gozdawa właściciela Nowotańca i stolnika sanockiego, zniesiono przed 1462 r. parafię w Bukowsku. Jednocześnie od razu w 1462 r. erygowano parafię w sąsiednim Nowotańcu7, gdzie od 1424 r. istniał drewniany kościół p.w. NMP i Św. Mikołaja. Niedługo później w 1468 r. za zgodą biskupa Piotra Chrząstowskiego do 1 We wcześniejszych wiekach położona na pograniczu polsko-ruskim kraina historyczna Grodów Czerwieńskich, kilkakrotnie zmieniała przynależność państwową, przechodząc we władanie Polski lub Rusi. 2 Feliks Kiryk – Gmina Bukowsko; Bukowsko 1985; s. 3 3 W czasach wydania pod datą 25.VI.1361 roku aktu królewskiego, Parafia Bukowsko należała do biskupstwa przemyskiego podległego Stolicy Apostolskiej, w którym władzę biskupią na podstawie papieskiej bulli nominacyjnej z dn. 13.V.1352 r. sprawował ks. biskup Mikołaj, używający przydomku Rusin i pieczętujący się: Nicolaus Ruthenus Episkopus Premisl. Przed przyjęciem sakry biskupiej był przeorem klasztoru dominikanów w Sandomierzu. Dopiero po śmierci w styczniu 1375 r. bpa Mikołaja, papież Grzegorz XI bullą Debitu pastoralis officii z dnia 1.II.1375 r. powołał metropolię łacińską w Haliczu z podległymi diecezjami w Przemyślu, Chełmie i Włodzimierzu, uchylił równocześnie historyczne prawo biskupów Diecezji Lubuskiej do sprawowania władzy i jurysdykcji kościelnej na Rusi Czerwonej, a także używania przez nich tytułu biskupów łacińskich na Rusi. 4 W. Grzesik, T. Traczyk – Od Komańczy do Bartnego – Warszawa 1992; s.16. 5 Tkanina przypominająca serwetę w formie pasa, którą ministranci trzymali przed przystępującymi do komunii. 6 Parafia obrządku łacińskiego w Jaśliskach była jedyną parafią położoną w granicach Ziemi Sanockiej (Województwo Ruskie), należącą do Diecezji Krakowskiej (Dekanat Zręciński ?). W 1434 r. gdy wójtem był Andrzej z Łubna (puszkarz królewski), wójtostwo Jaślisk z okolicznymi wsiami zostały przydzielone przez króla Władysława Jagiełłę biskupstwu przemyskiemu. Od tej pory aż do 1848 roku miasteczko stanowiło stolicę klucza dóbr stołowych zwanego Państwem Biskupim, należącym do łacińskiego biskupstwa przemyskiego. Natomiast samą parafię dopiero w 1763 r. wydzielono z sąsiedniej Diecezji Krakowskiej i kanonicznie przyłączono do Diecezji Przemyskiej (Dekanat Krośnieński). 7 Feliks Kiryk – Zarys dziejów Bukowska do r. 1795; [w:] Rocznik Sanocki Tom I; Kraków 1963; s. 139 Nowotańca przyłączono kanonicznie Bukowsko, zmieniając tamtejszy kościół na filialny. Granice parafii z Nowotańca podane w dekrecie biskupim z 1668 roku obejmują miejscowości: Nowotaniec i Zagórzany, Nadolany i Wygnanka, Nagórzany, Pielnia, Bukowsko, Bełchówka, Kamienne, Karlików, Płonna, Przybyszów, Wisłok, Moszczaniec, Darów, Puławy, Wola Sękowa, Wola Jaworowa, Szczawne, Radoszyce, Wolica. Dla parafian z Wisłoka, Radoszyc, czy Szczawnego droga do kościoła wydłużyła się jeszcze bardziej. Niektórzy biografowie postaci Św. Andrzeja Boboli ur. w 1591 roku w Strachocinie, przypuszczają, że w okresie jego dzieciństwa na przełomie XVI/XVII w. wobec zagrożenia najazdami tatarskich zagonów, zapuszczających się w pobliże Sanoka, część rodziny Bobolów z małym Andrzejem opuściła rodzinną Strachocinę – i jak zapisano - przetrwała za Zagórzem koło Komańczy8. Ten jezuita-misjonarz, późniejszy święty i patron Polski jest autorem tekstu Ślubów Narodu, złożonych w dniu 1 IV 1656 r. przez króla Jana Kazimierza we lwowskiej katedrze. Rodzina Bobolów herbu Leliwa zaliczana do drobnej szlachty, dzierżawiła w dobrach królewskich folwark z sołectwem Strachociny oraz przejściowo królewską wieś Komańczę. Jak do owych czasów leżącą w głębi gór Komańczę, szczęśliwie omijały najazdy tatarskie, jednak Strachocinę doszczętnie zniszczył najazd Tatarów dokonany w 1624 roku. Ocalała część rodziny Bobolów w Komańczy. Dobitnie ciężkie położenie dla katolików spowodował szerzący się ruch reformacji. W 1558 r. kościół w Nowotańcu zamieniono na zbór kalwiński, który protestanci zwrócili katolikom dopiero w 1613 roku. Podobnie Bukowsko od 1577 r. stało się ośrodkiem reformacji, a kościół z początku zamieniono na zbór kalwiński, który spłonął z całą wsią po napadzie Tatarów w 1624 roku. Obudowaną z ruin świątynię od 1643 roku przemianowano na zbór ariański.9 Palącą potrzebę przywrócenia parafii w Bukowsku widać po późniejszych staraniach właścicieli wsi, którzy w 1710 r. ufundowali nowy kościół p.w. Świętego Krzyża. Zabiegi te „ułatwił” pożar w 1714 r. drewnianego nowotanieckiego kościoła, który spłonął doszczętnie. Rezultatem dążenia do podniesienia rangi Bukowska było nadanie praw miejskich ok. 1720 r. i ponowne erygowanie w 1748 r. parafii przez biskupa przemyskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego10. Do nowej Parafii p.w. Świętego Krzyża przydzielono cały szereg okolicznych wsi: Wisłok, Karlików, Przybyszów, Wolicę, Tokarnię, Piotrową Wolę, Kamienne, Płonnę, Wysoczany, Osławicę, Radoszyce, Kulaszne, Węgrzynowice, Komańczę, Szczawne, Wolę Krośnieńską, Rzepedź, Łupków, Turzańsk itd. Później liczba ich wzrosła do 35. Komańcza z okolicami na powrót wchodziła do parafii obrządku łacińskiego w Bukowsku. Ta zmiana spowodowała przywrócenie stanu sprzed 280-ciu laty i tylko nieznacznie poprawiła sytuację dla nielicznych katolików wyznania rzymsko-katolickiego rozproszonych po dworach i folwarkach górskich wsi, a potrzeba budowy kościołów, czy kaplic łacińskich położonych w głębi gór wielkoobszarowej parafii pozostała. Brak kościołów w miejscu zamieszkania lub w pobliskich wsiach powodował przypadki przechodzenia całymi rodzinami na obrządek wschodni. Zmiana wyznania stwarzała udogodnienie w praktykowaniu wiary, gdyż w niemal każdej wsi była cerkiew. W okresie zaborów Gubernium Lwowskie poleciło władzom kościelnym w Galicji opracować i przedstawić do aprobaty projekt reformy struktur administracji kościelnej z propozycją utworzenia nowych parafii. Pierwszym ze znanych posunięć był opracowany z inicjatywy przemyskiego biskupa Antoniego Wacława Betańskiego i przesłany 26 II 1783 r. do galicyjskiego gubernatora Josefa hr. Brygido, projekt utworzenia 7 nowych parafii11 w 8 http://www.krosno24.pl/opinie.php?podstr=temat&topicid=358&off=760&highlight=165954, 07.03.2012 r. 9 Feliks Kiryk – Zarys dziejów Bukowska do roku 1795; [w:] Rocznik Sanocki Tom I; Kraków 1963; s. 141 10 Feliks Kiryk – Zarys dziejów Bukowska do r. 1795; [w:] Rocznik Sanocki Tom I; Kraków 1963; ss. 144-145 11 Były to zaproponowane do utworzenia parafie: Radoszyce (z par. Bukowsko), Baligród (z par. Hoczew), Rajskie (z par. Wołkowyja), Lutowiska (z par. Polana), Teleśnica (z par. Jasień), Falejówka (z par. cyrkule12 Lesko. Zakładał on między innymi budowę kościoła i powołanie parafii obrządku łacińskiego w Radoszycach (z parafii Bukowsko)13. Wieś ta wybrana była nie bez powodu. Była pierwszą wsią w dorzeczu Osławicy, posadowioną na prawie niemieckim przez przybyszów polskiego pochodzenia, w czasach kolonizacji rubieży państwa, prowadzonej przez króla Kazimierza Wielkiego. Wielu spośród osiadłych tu mieszkańców zwerbowano z głębi Małopolski dla obsługi komory celnej, strzeżenia granicy i dozoru traktu handlowego prowadzącego z Górnych Węgier przez Przełęcz Beskid nad Radoszycami. Napływ ludzi do „służb graniczno – celnych” sprawił, że tą przygraniczną wieś cechował dość znaczny odsetek potomków pochodzenia polskiego. Jednak pomysł biskupa A. W. Betańskiego o powołaniu nowych parafii w Bieszczadach, nie znalazł poparcia u władz austriackich w Gubernium Lwowskim. Również po jego nowelizacji w 1785 r. projekt nie doczekał wdrożenia. Tym razem proponowano utworzenie parafii w Szczawnem (z parafii Bukowsko), w dużej
Recommended publications
  • PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI POBIEDNO Gmina Bukowsko
    Plan Odnowy Miejscowości Pobiedno Zał ącznik nr 3 Do Uchwały Rady Gminy Bukowsko Nr XXXVI/249/10 z dnia 26 lipca 2010 roku PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI POBIEDNO Gmina Bukowsko Powiat sanocki Lipiec 2010r. Gmina Bukowsko 38-505 Bukowsko 290 tel. (013) 467 40 15, www.bukowsko.pl 2 Plan Odnowy Miejscowości Pobiedno SPIS TREŚCI I. WSTĘP .......................................................................................................................... 4 II. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI POBIEDNO .............................................................. 5 1. Historia ........................................................................................................................... 5 2. Położenie geograficzne ..................................................................................................... 5 3. Sytuacja demograficzna .................................................................................................... 8 4. Rynek pracy i bezrobocie .................................................................................................10 5. Infastruktura techniczna ..................................................................................................11 6. Gospodarka ....................................................................................................................15 7. Edukacja ........................................................................................................................18 8. Turystyka .......................................................................................................................20
    [Show full text]
  • Cadastral Maps in Fond 126 in the Polish State Archives Przemyśl (Archiwum Państwowe W Przemyślu)
    Cadastral Maps in Fond 126 in the Polish State Archives Przemyśl (Archiwum Państwowe w Przemyślu) (click on link at left to view images online) Sygnatura Nazwa jednostki (Title) Lata (Year) Dorf Adamówka in Galizien Przemysler Kreis [Mapa wsi 56/126/0/1M 1854 Adamówka w Galicji w obwodzie przemyskim] Aksmanice sammt Ortschaft Gaje in Galizien [Mapa wsi 56/126/0/3M 1855 Aksmanice z miejscowością Gaje w Galicji] 56/126/0/4M Albigowa in Galizien [Mapa wsi Albigowa w Galicji] 1852 56/126/0/5M Arłamów in Galizien [Mapa wsi Arłamów w Galicji] 1854 Markt Babice sammt Ortschaft Babice in Galizien [Mapa 56/126/0/6M 1854 miasteczka Babice z miejscowością Babice w Galicji] Dorf Babica in Galizien Jasloer Kreis [Mapa wsi Babica w 56/126/0/7M 1851 Galicji w obwodzie jasielskim] Dorf Babula in Galizien Tarnower Kreis [Mapa wsi Babula w 56/126/0/9M 1850 Galicji w obwodzie tarnowskim] 56/126/0/10M Bachlowa in Galizien [Mapa wsi Bachlowa w Galicji] 1854 56/126/0/11M Bachory w Galicji powiat Cieszanów 1875 56/126/0/12M Bahnowate in Galizien [Mapa wsi Bachnowate w Galicji] 1855 Dorf Bachórz in Galizien Sanoker Kreis [Mapa wsi Bachórz 56/126/0/13M 1852 w Galicji w obwodzie sanockim] Dorf Bachórzec in Galizien Sanoker Kreis [Mapa wsi 56/126/0/15M 1852 Bachórzec w Galicji w obwodzie sanockim] Dorf Bachów in Galizien Przemysler Kreis [Mapa wsi 56/126/0/17M 1852 Bachów w Galicji w obwodzie przemyskim] Dorf Baydy in Galizien Jasloer Kreis [Mapa wsi Bajdy 56/126/0/21M 1851 Galicji w obwodzie jasielskim] Markt Baligród in Galizien [Mapa miasteczka Baligród w 56/126/0/23M 1854 Galicji] 56/126/0/24M Balnica in Galizien [Mapa wsi Balnica w Galicji] 1854 56/126/0/25M Bałucianka in Galizien [Mapa wsi Bałucianka w Galicji] 1854 Dorf Banica in Galizien Sandecer Kreis [Mapa wsi Banica w 56/126/0/26M 1846 Galicji w obwodzie sądeckim] Markt Baranów in Galizien Tarnower Kreis [Mapa 56/126/0/28M 1850 miasteczka Baranów w Galicji w obwodzie tarnowskim] 56/126/0/30M [Mapa wsi Bartkówka w Galicji w obwodzie sanockim] b.d.
    [Show full text]
  • 221 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis
    221 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica X Redaktor Naczelny ZastępcaSławomir RedaktoraKurek Naczelnego RadaTomasz Programowa Rachwał Gideon Biger (Tel Aviv University, Izrael), Zbigniew Długosz (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków), Anatol- Jakobson (Irkutsk University, Rosja), Sławomir Kurek (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków) – Chair, Ana María Liberali (Universidad Nacional de Mar del Plata, Argentyna), Roman Malarz (Uniwersytet Peda gogiczny, Kraków), Keisuke Matsui (University of Tsukuba, Japonia), Aleksandar Petrovic (University of- Belgrade, Serbia), Tomasz Rachwał (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków) – Vice-chair, Natalia M. Sysoeva (Irkutsk University, Rosja), Zdeněk Szczyrba (Univerzita Palackeho v Olomouci, Czechy), Wanda Wil- czyńska-Michalik (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków), Witold Wilczyński (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków), Bożena Wójtowicz (Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków), Mirosław Wójtowicz (Uniwersytet Pe dagogiczny, Kraków), Jiuchen Zhang (Chinese Academy of Sciences, Chiny), Zbigniew Zioło (Podkarpacka ListaSzkoła recenzentów Wyższa im. bł. ks. Władysława Findysza, Jasło) - Krystyna German (Uniwersytet Jagielloński), Zygmunt Górka (Uniwersytet Jagielloński), Jerzy Kitowski (Uniwersytet Rzeszowski), Tomasz Komornicki (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin), Włodzi mierz Kurek (Uniwersytet Jagielloński), Rene Matlovic (Presovska Univerzita v Presove, Słowacja), Piotr Pachura (Politechnika Częstochowska), Joanna Pociask-Karteczka (Uniwersytet Jagielloński), Zbigniew Podgórski (Uniwersytet
    [Show full text]
  • PLH110014 Ostoja Jaśliska
    PLH110014 Ostoja Jaśliska Powierzchnia: 29 286,8 ha. Status: obszar zatwierdzony decyzj ą Komisji Europejskiej 2009/91/WE jako obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty (decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmuj ąca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na alpejski region biogeograficzny – DzU L 43 z 13/02/2009); powi ększony do obecnej powierzchni (o stanowisko poczwarówki zw ęż onej) decyzj ą Komisji Europejskiej 2011/62/UE (decyzja KE z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyj ęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na alpejski region biogeograficzny; DzU L 33/1 z 8.2.2011 ). Łąki ko śne w okolicy Surowicy w Ostoi Ja śliskiej (fot. Wojciech Mróz) Poło żenie administracyjne: województwo podkarpackie, powiat jasielski, gmina Krempna (m. Polany); powiat kro śnie ński, gmina Dukla (m.: Barwinek, Cergowa, Jasionka, Kamionka, Lipowica, Mszana, Nowa Wie ś, Olchowiec, Ropianka, Smereczne, Tylawa, Wilsznia, Zawadka Rymanowska, Zyndranowa), gmina Ja śliska (m.: Czeremcha, Daliowa, Ja śliska, Lipowiec, Posada Ja śliska, Szklary, Wola Ni żna, Wola Wy żna), gmina Iwonicz-Zdrój (m. Lubatowa), gmina Rymanów (m.: Królik Polski, Królik Wołoski, Puławy, Rudawka Rymanowska, Tarnawka, Wisłoczek, Zawoje); powiat sanocki, gmina Bukowsko (m. Wola Sękowa), gmina Koma ńcza (m.: Czystograb, Darów, Doł życa, Jasiel, Moszczaniec, Osławica, Polany Surowicze, Radoszyce, Rudawka Ja śliska,
    [Show full text]
  • POSTANOWIENIE Komisarza Wyborczego W Krośnie II Z Dnia 1 Października 2018 R
    POSTANOWIENIE Komisarza Wyborczego w Krośnie II z dnia 1 października 2018 r. w sprawie powołania obwodowych komisji wyborczych w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego zarządzonych na dzień 21 października 2018 r. Na podstawie art. 182 § 1 w związku z art. 181a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2018 r. poz. 754, 1000 i 1349) Komisarz Wyborczy w Krośnie II postanawia, co następuje: § 1. W celu przeprowadzenia wyborów organów jednostek samorządu terytorialnego zarządzonych na dzień 21 października 2018 r., powołuje się obwodowe komisje wyborcze ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowe komisje wyborcze ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie, w gminach na obszarze powiatu bieszczadzkiego, powiatu leskiego, powiatu sanockiego, w skład których wchodzą osoby wymienione w załącznikach nr 1 – 131 do postanowienia. § 2. Składy Komisji podaje się do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej Komisarza Wyborczego w Krośnie II oraz Biuletynie Informacji Publicznej organu zapewniającego obsługę administracyjną właściwych Komisji, a także wywiesza się w siedzibie Komisji. § 3. Postanowienie wchodzi w życie z dniem podpisania. Komisarz Wyborczy w Krośnie II (-) Marek Michał Syrek Załączniki do postanowienia Komisarza Wyborczego w Krośnie II z dnia 1 października 2018 r. Załącznik nr 1 gm. Czarna Obwodowa Komisja Wyborcza Nr 1, Gminny Dom Kultury w Czarnej, Czarna Górna 113, 38-710 Czarna: Obwodowa Komisja Wyborcza ds. Przeprowadzenia Głosowania 1. Krystyna Maria Gazda, zgłoszona przez KW PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ, zam. Czarna Górna 2. Albina Heichel, zgłoszona przez KOMITET WYBORCZY PSL, zam. Czarna Górna 3. Małgorzata Kiresztura, zgłoszona przez KW STOWARZYSZENIE NOWOCZESNE BIESZCZADY (uzupełnienie składu), zam. Czarna Górna 4. Ewa Barbara Laszkiewicz, zgłoszona przez KW STOWARZYSZENIE NOWOCZESNE BIESZCZADY, zam.
    [Show full text]
  • TURISTICA Nr 4 -- 1993
    AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO IM. BRONISŁAWA CZECHA W KRAKOWIE FOLIA TURISTICA Nr 4 -- 1993 (({ In \k\ })) KRAKÓW 1993 SPIS TREŚCI Aleksander Bator: Czas wolny i jego uwarunkowania w ocenie uczniów szkól podstawowych wybranych miejscowości podkra­ kowskich .......................................................................................... 3 Marianna Daszkowska: Rola samorządu terytorialnego w po­ budzaniu funkcji przestrzeni turystycznej...........................................23 Marta Doleżal: HIVIAIDS a turystyka...........................................35 Jan Fenczyn, Irena Surówka-Fenczyn, Jacek Wodyń- ski: Niektóre cechy osobowości kandydatów przyjętych na I rok turystyki i rekreacji w krakowskiej AWF w roku akademickim 1991/92 ......................................................................................... 53 Halina Guzik, Barbara Ostrowska: Syntetyczna ocena atrakcyjności turystycznej gmin południowo-wschodniej Polski 65 Antoni Jarosz, Marek Żołdak: Problemy rozwoju infrastru­ ktury turystycznej regionów Pogórzy Dynowskiego i Przemy­ skiego ..................................................................................................83 Jerzy Kitowski: Zmiany w sieci osadniczej Bieszczadów (przy­ czynek do zagospodarowania turystycznego).................................. 101 Zygmunt Kruczek: Reformowanie studiów turystycznych w Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie . 117 Karol Kukuła: Próba waloryzacji województw ze względu na zagospodarowanie turystyczne oraz środowisko naturalne . 133 Irena Ledwoń-Jędrzejczyk:
    [Show full text]
  • Zbrodnia Ukraińskich Nacjonalistów Na Polskich Leśnikach W Latach 1939 – 1947 Na Kresach Południowo – Wschodnich Ii Rzeczpospolitej
    „Niech polskie knieje szumią ku ich pamięci” ZBRODNIA UKRAIŃSKICH NACJONALISTÓW NA POLSKICH LEŚNIKACH W LATACH 1939 – 1947 NA KRESACH POŁUDNIOWO – WSCHODNICH II RZECZPOSPOLITEJ Opracowano w 70-tą rocznicę Lasów Państwowych na Dolnym Śląsku Nazwisko i imię, Stanowisko Przydział służbowy lub Data śmierci Udział w wojnie i konspiracji, Lp. wiek lub rok urodzenia pracy - funkcja miejsce pobytu lub zaginięcia okoliczności śmierci lub zaginięcia nadleśniczy NP Jaremcze zamordowany w okrutny sposób przez 1. Białęski Henryk (inż. leśnik) Powiat Nadwórna luty 1942 Ukraińców razem z żoną i dwiema córeczkami 2. Chrzanowski (imię Kolonia Siomaki Gmina nieznane) lat 30 nadleśniczy Maciejów Powiat Kowel 1 IX 1943 zamordowany przez UPA nadleśniczy N Szeparowce zamordowany przez grupę nacjonalistów 3. Cybulski Kazimierz (inż. leśnik) Powiat Kołomyja 1940 ukraińskich nadleśniczy N Suchodół po splądrowaniu biura nadleśnictwa 4. Dzidek (imię nieznane) (inż. leśnik) Powiat Dolina 19/20 X 1943 uprowadzony przez UPA, zaginął bez wieści zamordowany w nadleśnictwie wraz z żoną 5. Frankiewicz Stefan N Mosty Wielkie Erazmą lat 40, przez OUN-UPA, dzieci mimo lat 42 nadleśniczy Powiat Żółkiew 27 I 1944 torturowania i ciężkiego okaleczenia przeżyły komendant placówki AK w Olejowie, nadleśniczy Olejów uprowadzony z domu razem z innymi osobami 6. Grzeszczuk Leon (inż. leśnik) Powiat Zborów 4 III 1944 i bestialsko zamordowani przez UPA w lesie pod Manajowem, ciał nie odnaleziono nadleśniczy N Kosów 7. Husiatyński (imię nieznane) (inż. leśnik) Powiat Kosów Huculski 29/30 III 1943 zamordowany wraz z żoną przez UPA Jedłowiecki Stefan nadleśniczy N Śniatyń-Kołomyja 8. ur. 1914 r. (inż. leśnik) Powiat Śniatyn 1943 zamordowany przez nacjonalistów ukraińskich zamordowany w czasie napadu uzbrojonych Kolonia Zatruce Gmina Ukraińców na Leśniczówkę.
    [Show full text]
  • Raport Z Inwentaryzacji Zasobów Środowiskowych Gminy Jaśliska Oraz Waloryzacji Krajobrazu
    Tytuł projektu: „Planowanie przestrzenne jako narzędzie ochrony przyrody w Karpatach” Raport z inwentaryzacji zasobów środowiskowych gminy Jaśliska oraz waloryzacji krajobrazu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kraków, 2019 Zamawiający: Fundacja Ekopsychologia ul. Grabina 6/18, 32-840 Zakliczyn Zespół opracowujący: mgr Marcin Rechciński ekspert ds. ochrony przyrody i waloryzacji krajobrazu inwentaryzacja przyrodnicza w terenie; opracowanie wyników badań społecznych; opracowanie metodyki waloryzacji krajobrazu; przygotowanie rekomendacji w zakresie planowania przestrzennego i ochrony przyrody Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków mgr Michał Jakiel ekspert ds. ochrony przyrody i waloryzacji krajobrazu inwentaryzacja przyrodnicza w terenie; redakcja i opracowanie map; opracowanie metodyki waloryzacji krajobrazu; przygotowanie rekomendacji w zakresie planowania przestrzennego i ochrony przyrody Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków dr Paweł Krąż ekspert ds. waloryzacji krajobrazu i ochrony przyrody inwentaryzacja przyrodnicza w terenie; realizacja badań społecznych; opracowanie metodyki waloryzacji krajobrazu; przygotowanie rekomendacji zakresie planowania przestrzennego i ochrony przyrody, Instytut Geografii UP ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków mgr Antoni Matuszko ekspert ds.
    [Show full text]
  • Leśniczy Zabici
    „Niech polskie knieje szumią ku ich pamięci” LEŚNICY którzy ponieśli śmierć w latach wojny i prześladowań 1938-1949 na terenie Rzeszowszczyzny Sporządził: Edward ORŁOWSKI (po aktualizacji wg stanu na dzień 31.07.2020 r.) Nazwisko i imię, wiek lub rok Stanowisko Przydział służbowy lub Data śmierci Udział w wojnie i konspiracji, Lp. urodzenia pracy - funkcja miejsce pobytu lub zaginięcia okoliczności śmierci lub zaginięcia Żołnierz września 1939 r., wzięty do niewoli przez Ansion Mieczysław pracownik Inspekcja Leśna Niemców, Oflag II B ARNSWALDE. Aresztowany ur. 1907 r. Nadzoru Lasów Sanok 15 VI 1942 przez gestapo, skierowany do KL Auschwitz (nr 1. (inż. leśnik) obozowy 27079) i tam zginął. Członek AK ps. „Rafał”, „Pelikan”, uczestnik akcji Augustynowicz Niwiska wywiadowczej, dotyczącej zbierania informacji o Henryk leśniczy N Kolbuszowa brak danych pociskach rakietowych V-2, aresztowany przez Powiat Kolbuszowa Niemców, osadzony w obozach KL Ravensbruck i 2. Sachsenhausen (1944—1945), gdzie zginął Członek AK Rawa Ruska. Aresztowany w Lubaczowie, Babczyszyn Adam nadleśniczy Krowica Hołodowska ? gdzie mieszkał i uwięziony przez gestapo, dalszych 3. (inż. leśnik) Powiat Lubaczów informacji brak Bajak Karol (Stanisław ?) prac. tartaczny Nisko 4. ur.1899 r. (brakarz) Powiat Nisko 1943 Rozstrzelany przez Niemców (gestapo) 1 Z pochodzenia Rusin. Mieszkał w gajówce w Sukowatem. Był także właścicielem tartaku i młyna. W czasie I wojny światowej walczył w armii gen. Hallera. Na przełomie lat 20. i 30. ufundował kapliczkę „Na Rozdilach” pod Gawganiem przy cudownym źródle. Lasy dóbr Augusta hr. Jego rodzina jako jedyna uniknęła deportacji jesienią Krasickiego z Leska 1945 r. na Wschód. Niesłusznie podejrzewany o Rewir Sukowate sprzyjanie UPA. Po najściu na gajówkę przez żołnierzy Balik Ludwik gajowy L Kalnica k/Baligrodu 12 VII 1946 WP, został skatowany po zakończonym bez efektu Powiat Lesko wymuszonym szukaniu bunkrów w lesie.
    [Show full text]
  • PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI BUKOWSKO Gmina Bukowsko Powiat Sanocki
    Plan Odnowy Miejscowości Bukowsko Zał ącznik nr 1 Do Uchwały Rady Gminy Bukowsko Nr XXXVI/249/10 z dnia 26 lipca 2010 roku PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI BUKOWSKO Gmina Bukowsko Powiat sanocki Lipiec 2010r. Gmina Bukowsko 38-505 Bukowsko 290 tel. (013) 467 40 15, www.bukowsko.pl 2 Plan Odnowy Miejscowości Bukowsko SPIS TREŚCI I. WSTĘP .......................................................................................................................... 4 II. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI BUKOWSKO ............................................................. 5 1. Historia ........................................................................................................................... 5 2. Położenie geograficzne ..................................................................................................... 7 3. Sytuacja demograficzna ...................................................................................................10 4. Rynek pracy i bezrobocie .................................................................................................12 5. Infastruktura techniczna ..................................................................................................13 6. Gospodarka ....................................................................................................................17 7. Edukacja ........................................................................................................................20 8. Turystyka .......................................................................................................................22
    [Show full text]
  • Gmina Bukowsko Powiat Sanocki
    Plan Odnowy Miejscowości Nowotaniec Zał ącznik nr 2 Do Uchwały Rady Gminy Bukowsko Nr XXXVI/249/10 z dnia 26 lipca 2010 roku PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NOWOTANIEC Gmina Bukowsko Powiat sanocki Lipiec 2010r. Gmina Bukowsko 38-505 Bukowsko 290 tel. (013) 467 40 15, www.bukowsko.pl 2 Plan Odnowy Miejscowości Nowotaniec SPIS TREŚCI I. WSTĘP .......................................................................................................................... 4 II. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI NOWOTANIEC ......................................................... 5 1. Historia ........................................................................................................................... 5 2. Położenie geograficzne ..................................................................................................... 5 3. Sytuacja demograficzna .................................................................................................... 8 4. Rynek pracy i bezrobocie .................................................................................................10 5. Infastruktura techniczna ..................................................................................................11 6. Gospodarka ....................................................................................................................15 7. Edukacja ........................................................................................................................18 8. Turystyka .......................................................................................................................20
    [Show full text]
  • The Lemko Region in the Second Polish Republic Political and Interdenominational Issues
    Jarosław Moklak The Lemko Region in the Second Polish Republic Political and Interdenominational Issues Kraków 2012 Table of Contents Introduction Chapter I. Galicia and the Lemkos. The formation of regional politics in the years 1849–1919 A. The origins of pro-Russian sympathies B. Old Rusyns, Moscophiles and national activists, 1907–1914 B. 1 Russian Orthodoxy C. The World War and the Lemko Republics Chapter II. Moscophiles and Old Rusyns A. Formation of the Pro-Russian Party A. l The Russian National Organization, 1923–1928 A. 2 The Russian Peasant Organization, 1928–1939 B. Transformations in the Old Rusyn movement B. l The Rus Agrarian Party, 1928–1931 and the Rus Agrarian Organization, 1931–1939 B. 2 Lemko Association ( Lemko-Soiuz ), 1933–1939 C. The Kachkovsky Reading Rooms — developing local structure D. Orthodox faith and political consciousness Chapter III. The Ukrainian National Movement A. The Prosvita Society and the Lemko Commission B. The local intelligentsia and other community organizations B. 1 The Ukrainian Pedagogical Society ( Ridna Shkola ) B. 2 The Farmers' Society ( Silskyi Hospodar ) C. The Ukrainian National Democratic Alliance (UNDO) and Ukrainian Parliamentary Representation in view of government policy in the Lemko region C. 1 Against “Regionalization” — with Hope for “Normalization” Chapter IV. The Lemko Region in the Nationality Policy of the Second Polish Republic A. The Immediate Postwar Period B. Assimilation: state or nation? C. In the realm of educational and extracurricular issues D. Religious issues
    [Show full text]