Het Is Mooi Aan De Dijk: Een Culturele Biografie Van Drechterland

Het is mooi aan de dijk Een culturele biografie van Drechterland - Marieke Wever Het is mooi aan de dijk Een culturele biografie van Drechterland - Marieke Wever Zaandam, september 2007 Onderzoek in het kader van de stage voor de opleiding Erfgoedstudies (Universiteit van Amsterdam) bij Islant – atelier voor stedebouw Dank aan alle personen die mij welwillend te woord stonden, materiaal leenden of zelfs rondleidden: Nan Kluft, Jaap Boon, Frans Brieffies, Jacob Haring en zijn familie. Inhoud Samenvatting ......................................................................... 5 1. Inleiding ........................................................................... 7 2. De theoretische basis ........................................................... 8 3. Cultuur als kennis: het ‘grote’ verhaal ................................... 13 4. Intermezzo: monumentaal Drechterland ................................ 27 5. Cultuur als proces: de ‘kleine’ verhalen ................................. 30 6. Conclusie en aanbevelingen ................................................ 39 Geraadpleegde bronnen .......................................................... 42 Bijlagen: 1. Statistieken leeftijdsamenstelling Drechterland ...................... 46 2. Stills website www.drechterland.nl/toekomstvisie ................... 47 Samenvatting Culturele biografie Naast de bindende factor groen, kenmerken de kernen zich door een sterke sociale Bij het ontwikkelen van een toekomstvisie kun je op verschillende manieren omgaan cohesie en een rijk verenigingsleven: een sterke bottom up beweging, ontstaan vanuit met cultuur: je kunt kennis nemen van de culturele identiteit van een bepaalde de gemeenschap en niet van boven af opgelegd. Hoogkarspel valt hier vanwege zijn groep mensen, en deze laten voor wat het is, maar je kunt deze culturele bagage ook meer stedelijke en regionale karakter wat buiten. Het overzichtelijke sociale leven meenemen en komen tot een toekomstvisie die gevormd is door deze plaatsbepaalde echter bindt de mensen en daarom hecht men er sterk aan. De kleinschaligheid van de culturele waarden. Zo wordt het proces en het resultaat beïnvloed door de plaatselijke dorpen wordt gewaardeerd: zo blijven de dorpen leefbaar. cultuur en een echt product daarvan. De vraag: Wat is de culturele identiteit of het Op de vraag of er een ‘Drechterlandgevoel’ bestaat wordt immer ontkennend karakter van de gemeente Drechterland en haar verschillende kernen en wat is het geantwoord. Logischerwijs moet dit gevoel nog groeien, geeft men aan, maar men belang hiervan voor de toekomstvisie van Drechterland? speelde in dit onderzoek daarom associeert zich meer met Westfriesland, en vooral met de woonkern. Dat deze kernen een zeer zwaarwegende rol. een eigen identiteit hebben, dat staat volgens de meeste bewoners buiten kijf, Culturele identiteit is echter niet een vastliggend ruimtelijk of sociaal-collectief maar op de vraag of er veel verschillen tussen de bewuste kernen zijn en wat deze gegeven. Identiteit krijgt gestalte in de interactie tussen (groepen) mensen en in hun verschillen dan zijn, moet men het antwoord schuldig blijven of wordt met een ‘nee’ veranderende relatie met hun omgeving en het geven van betekenis aan die omgeving. geantwoord – de verschillen zijn eerder interregionaal. Kennelijk zijn er verschillen, Door die voortdurende interactie is identiteit ‘beperkt’ houdbaar, en een omschrijving maar er een vinger op leggen is lastig. ervan een momentopname. De ‘culturele biografie’ – het levensverhaal van een regio – houdt hier rekening mee: het begrip accepteert de dynamiek en veelzijdigheid van Hier speelt het mechanisme ‘de folklore van het kleine verschil’ een rol: naarmate de identiteit. De culturele biografie juicht de vele individuele verhalen over identiteit en overeenkomsten tussen groepen mensen groter zijn, worden de minimale verschillen geschiedenis – die samen het ‘grote’ levensverhaal van de regiogeschiedenis vormen symbolisch breder uitgemeten. Dit is een vorm van in- en uitsluiting. De ‘ander’ – toe en accepteert dat het verhaal nooit ‘af’ is, maar een voortgaand proces. De wordt ‘buitengesloten’ om wat voelt als ‘het eigene’ te bewaken en veilig te stellen. ‘culturele biografie’ legt Drechterland onder een vergrootglas en vraagt: waar staat de Tegelijkertijd kan worden vastgesteld dat er wel degelijk verschillen tussen de kernen gemeente Drechterland? zijn. Deze verschillen hangen samen het aantal voorzieningen in de woonkern, met de mate van saamhorigheid, welke weer samenhangt met de ouderdom van de kern Drechterlandse eigenheid (historische bebouwing versus nieuwbouw) en de mate van ‘import’, leeftijdsopbouw Het groen blijkt de bindende factor binnen de gemeente: de landschappelijkheid van en de oriëntatie van de kernen op hun omgeving. de omgeving, de doorkijkjes en de rust worden gekoesterd en gezamenlijk moet de gefuseerde gemeente tegengewicht bieden aan de oprukkende verstedelijking in de buurgemeenten Hoorn, Stedebroec en Enkhuizen. De liefde voor het landschap – en de angst voor verstedelijking – is bij iedereen groot: het landschap moet open blijven en mag niet ten prooi vallen aan de bouw van huizen of andere niet-passende bebouwing. De dijk is heilig. Het is mooi aan de dijk - Een culturele biografie van Drechterland | 5 Toekomst van Drechterland Drechterlandse eigenheid Culturele biografie van Drechterland ‘Het grote verhaal’ ‘De kleine verhalen’ Collectieve geschiedenis/identiteit Individuele geschiedenis/identiteit ‘Wetenschap’ Betrokkenheid inwoners Cultuurhistorie - Welke waarde hechten bewoners aan hun Geschiedenis leefomgeving of welke delen van hun Tradities leefomgeving vinden de bewoners bijzonder Gebruiken & rituelen waardevol? - Wat is de eigenheid van de afzonderlijke dorpen en buurtschappen en landschappen en waarmee onderscheiden zij zich van elkaar? - Wat bindt de delen waaruit Drechterland bestaat? - Waarin onderscheidt Drechterland zich van zijn directe en meer verstedelijkte omgeving? De mooiste plek De meest enerverende gebeurtenis Het belangrijkste moment Afb. 1: Schematische weergave culturele biografie 6 | Het is mooi aan de dijk - Een culturele biografie van Drechterland Inleiding 1 ‘Een landschap is meer dan de fysieke omgeving, het omvat ook culturele en Een gemeente met zoveel verscheidenheid laat zich echter niet zomaar typeren: dé ideële waarden. Dat geldt zowel voor de landschappen van vandaag en morgen als identiteit van Drechterland is niet makkelijk vast te stellen. 18.593 inwoners (per 31 voor die uit het verleden en de omgang ermee door latere generaties.’1 december 2006) uit de verschillende woonkernen van Drechterland vertellen elk hun eigen geschiedenis, geschiedenissen die ook nog eens geworteld zijn in een complex 1.1 Cultuurhistorisch onderzoek naar Drechterland symbolisch en historisch gelaagd landschap. Een begrip als ‘culturele biografie’ kan Dit cultuurhistorisch onderzoek is onderdeel van de toekomstvisie voor de Gemeente daarom handzaam zijn. De culturele biografie ziet de geschiedenis, het karakter en de Drechterland, die is gestoeld op drie sporen: cultuur, programma en ruimte. Bij cultuur identiteit van een regio en zijn bewoners niet als een afgesloten, statisch gegeven gaat het over de minder tastbare begrippen als identiteit en karakter. Wat bindt de met een begin en een eind, maar als een dynamisch geheel van vele ‘verhalen’, die kernen waaruit Drechterland bestaat? Waarin onderscheidt Drechterland zich van bovendien nooit ‘af’ zijn. Een culturele biografie van de regio Drechterland omvat vele zijn directe en meer verstedelijkte omgeving? Maar ook: wat is de eigenheid van de ‘kleine’ verhalen die gezamenlijk een ‘groot’ verhaal – de identiteit van Drechterland afzonderlijke dorpen, buurtschappen en landschappen en waarmee onderscheiden – gaan vertellen. De bijdrage en betrokkenheid van inwoners is hierbij essentieel. zij zich van elkaar? Welke waarde hechten bewoners aan hun leefomgeving of welke Een gevaar bij het idee van een culturele biografie, is dat het onderzoek versnippert delen van hun leefomgeving vinden de bewoners bijzonder waardevol? Er wordt daarbij en uiteindelijk niets oplevert voor de toekomstvisie van Drechterland, dat het geheel een onderscheidt gemaakt tussen cultuur als proces en cultuur als kennis: cultuur als steeds omvattender wordt en toch niets zegt. De eerste stap in het onderzoek is proces stimuleert de betrokkenheid van bewoners: wat is de mooiste plek, de meest daarom een verkenning van bestaande literatuur over de ‘grote’ – collectieve – enerverende gebeurtenis, het belangrijkste moment? Cultuur als kennis gaat over het geschiedenis van Drechterland: de cultuurhistorie, de tradities en gebruiken. Stap twee naar boven halen van kennis op het terrein van cultuurhistorie, geschiedenis, tradities, bestaat daarna uit het uitbreiden van deze informatie met ‘kleine verhalen’: aan welke gebruiken en rituelen. plekken hecht men waarde? Wat is belangrijk in Drechterland? Dit kan door gesprekken Het culturele spoor gaat op zoek naar de waarden die bewoners hechten aan hun met historische verenigingen en inwoners. Aan de hand van deze gesprekken zullen leefomgeving en de culturele kennis die in en over Drechterland aanwezig is. Door middel belangrijke Drechterlandse plekken of waarden zich openbaren: deze plekken en van literatuuronderzoek en gesprekken met bewoners (als bron van lokale kennis), waarden zijn de moeite waard om in de toekomst te behouden of te initieren. De formuleert het de eigenheid van Drechterland en haar verschillende kernen: een

Load more