Voorstel voor burgemeester en wethouders

Datum 22 oktober 2019

Onderwerp Regionale samenwerking beschermd wonen en maatschappelijke opvang

Wij willen Sociale inclusie van de doelgroep van beschermd wonen en van de doelgroep van maatschappelijke opvang (opvang van dak- en thuislozen). Dit houdt in dat deze mensen zoveel mogelijk in ‘gewone’ woningen en wijken – in hun eigen sociale omgeving - begeleid en ondersteund worden gericht op herstel en zelfredzaamheid.

Wij besluiten 1. In te stemmen met het splitsen van de huidige regio voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang in een regio Noord en Midden en een regio Zuidwest Drenthe op z’n vroegst per 2021. De regio Zuidwest Drenthe bestaat uit de gemeenten , , en . 2. Samen met de 9 gemeenten van de huidige regio en met de VNG de splitsing voor te bereiden en afspraken te maken om de risico’s zo klein mogelijk te houden.

Want 1. Zuidwest Drenthe heeft de juiste schaalgrootte om effectief en efficiënt uitvoering te geven aan beschermd wonen en maatschappelijke opvang: a. onze Samenwerkingsorganisatie is in staat om samen met Meppel en Westerveld het beleid te formuleren, de noodzakelijke zorg in te kopen, de doelgroep te indiceren en toe te leiden naar zorg en toezicht en handhaving uit te voeren. We beschikken over de noodzakelijke expertise en voeren een deel van de taken nu ook al uit voor beschermd wonen zoals beleidsontwikkeling en indicatiestelling; b. op deze schaal is het mogelijk om aan cliënten continuïteit van ondersteuning en zorg te bieden. Zuidwest Drenthe heeft voldoende volume om een breed aanbod te realiseren van woonvarianten in combinatie met (nieuwe) vormen van ondersteuning. Er bestaat reeds een goed basisaanbod in Hoogeveen en De Wolden. Er zijn diverse vormen van beschermd wonen in Hoogeveen en De Wolden. Er is een inloopvoorziening voor dak- en thuislozen in Hoogeveen met vervoer naar nachtopvang in Emmen of . Het Leger des Heils biedt met Interwonen een voorziening op het grensvlak van beschermd wonen en Wmo-begeleiding aan de Lomanlaan en Het Haagje in Hoogeveen; c. de gemeenten in Zuidwest Drenthe hebben voor een belangrijk deel dezelfde infrastructuur op het gebied van wonen, welzijn en zorg. In Zuidwest Drenthe zijn voor een belangrijk deel dezelfde stakeholders actief op het gebied van wonen en zorg: dezelfde woningcorporaties en dezelfde (afdelingen) van zorgaanbieders; d. op deze schaal is het mogelijk om nauwer aan te sluiten op het lokale aanbod van welzijn, ondersteuning en zorg. Met de buurtteams, wijkteams en het Optimaal Leven Team is een infrastructuur aanwezig voor vroegsignalering en voor het snel

Pagina 1 van 4 op- en afschalen van de ondersteuning en zorg afhankelijk van de individuele behoefte; e. alleen op Zuidwest Drentse schaal kunnen we de inkoop van beschermd wonen naadloos laten aansluiten op de inkoop van Wmo en jeugdzorg. De gemeenten in Noord en Midden Drenthe kopen Jeugdzorg en Wmo, inclusief beschermd wonen, gezamenlijk in op hun eigen manier. Bij de inkoop van de Wmo werken Hoogeveen en De Wolden onder meer samen met Meppel en voor de inkoop van de jeugdhulp werken Hoogeveen en De Wolden onder meer samen met Meppel en Westerveld. Het is gewenst om op termijn de inkoop van beschermd wonen te integreren in de inkoop van Wmo om de gewenste transformatie van beschermd wonen naar nieuwe vormen van wonen met begeleiding te stimuleren en te faciliteren; e. zeer specialistische vormen van beschermd wonen en maatschappelijke opvang kunnen indien nodig altijd worden ingekocht bij instellingen buiten de regio; f. op deze schaal profiteren de gemeenten in Zuidwest Drenthe financieel direct van eigen inspanningen op het gebied van preventie, vroegsignalering en innovatie. 3. Afsplitsing van de regio Zuidwest Drenthe voorkomt voor een belangrijk deel een 10 jaar durend decentralisatietraject. Groot nadeel van een ingroeipad van 10 jaar is het wegvallen van de directe noodzaak om te werken aan de gewenste transformatie. Regiogemeenten zullen bij een lang ingroeipad minder druk voelen om dure beschermd wonen-plekken te vervangen door nieuwe woonvarianten met flexibele begeleiding en behandeling. 4. Het is zeer de vraag of maatschappelijke opvang wordt doorgedecentraliseerd als de regio niet wordt gesplitst. Zuidwest Drenthe heeft er belang bij om maatschappelijke opvang zelf vorm te geven. We zijn dan in staat om de bestaande mo-voorzieningen, zoals de inloopvoorziening van dak- en thuislozen aan de Schutstraat 42, nauwer te laten aansluiten bij het lokale aanbod voor inwoners met psychische kwetsbaarheid. We kunnen dan beter invulling geven aan het landelijk streven naar vernieuwing van de maatschappelijke opvang: zoveel mogelijk van opvang in instellingen naar opvang met voldoende begeleiding in de wijk/woningen.

Maar 1. We hebben nog geen zicht op de budgettaire gevolgen van het splitsen van de regio. Samen met de andere gemeenten in de regio Assen brengen we de risico’s in beeld en doen we voorstellen voor maatregelen om de risico’s zo klein mogelijk te houden. 2. De splitsing in meerdere regio’s heeft het risico dat regio’s casussen naar elkaar afschuiven. Dit vraagt om afspraken tussen de verschillende Drentse regio’s. Dit vraagstuk staat op de agenda van het Bestuurlijk Overleg Beschermd Wonen/Maatschappelijke Opvang.

Achtergrond Eind 2015 heeft de Commissie Dannenberg in opdracht van de VNG advies uitgebracht over de toekomst van beschermd wonen. De commissie stelt sociale inclusie van mensen met psychische kwetsbaarheid centraal. Dit houdt in dat deze mensen zoveel mogelijk in ‘gewone’ woningen en wijken – in hun eigen sociale omgeving - begeleid en ondersteund moeten worden gericht op herstel en zelfredzaamheid. Burgerschap, zelfbepaling, perspectief en een positieve kijk op veerkracht en herstelvermogen zijn de pijlers onder de visie van de commissie. Hiervoor is een stabiele woonplek in de wijk noodzakelijk met de mogelijkheid om hulp flexibel op en af te schalen. Dit vraagt om een breder arsenaal aan woonvarianten in combinatie met nieuwe vormen van ondersteuning. Rijk en gemeenten hebben afgesproken om zich te gaan inspannen voor het realiseren van deze visie. Hiertoe wordt het budget voor beschermd wonen doorgedecentraliseerd van de centrumgemeenten naar alle gemeenten. Dat stelt gemeenten in staat in te zetten op preventie, vroegsignalering, vernieuwende vormen van opvang en beschermd wonen en aansluiting op ‘reguliere’ vormen van gemeentelijke ondersteuning. De doordecentralisatie van beschermd wonen én van maatschappelijke opvang stond gepland op 1 januari 2021. De gelden zouden dan via een nieuw objectief verdeelmodel worden verdeeld over alle gemeenten.

Pagina 2 van 4 Assen is centrumgemeente voor de uitvoering van beschermd wonen en maatschappelijke opvang voor de regiogemeenten , Assen, De Wolden, Hoogeveen, Meppel, Midden-Drenthe, , en Westerveld. Uw college heeft 12 maart jl. besloten om na doordecentralisatie gezamenlijk met de gemeente De Wolden uitvoering te geven aan beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Ook heeft u besloten om open te staan voor het verkennen van uitbreiding van de samenwerking met de gemeente Meppel en/of de gemeente Westerveld.

Op 2 juli jl. hebben VNG en Rijk nieuwe afspraken gemaakt over de doordecentralisatie. De belangrijkste zijn: 1. De doordecentralisatie van beschermd wonen vindt niet plaats per 1 januari 2021 maar per 2022. 2. De doordecentralisatie van de gelden voor beschermd wonen vindt niet in één keer plaats, maar met een ingroeipad van 10 jaar (2022-2031). In 10 stappen wordt van een historisch verdeling over centrumgemeenten toegewerkt naar een objectieve verdeling over alle gemeenten. 3. Huidige cliënten blijven zolang hun indicatie loopt financieel gezien onder de centrumgemeenten vallen. 4. Maatschappelijke opvang (opvang van dak- en thuislozen) wordt voorlopig niet doorgedecentraliseerd. In 2026 wordt besloten of ook de maatschappelijke opvang doorgedecentraliseerd kan worden. 5. Gemeenten zijn verplicht om regionaal samen te werken tijdens het ingroeipad, maar ook daarna. 6. Regio’s die vanwege hun kenmerken en infrastructuur een andere regio-indeling wensen krijgen hiervoor de ruimte mits zij voldoende schaal kunnen aantonen en de nieuwe indeling voor betrokkenen passend is. Elke regio moet aan cliënten continuïteit van ondersteuning en zorg kunnen bieden. Dit kan door alle benodigde reguliere en meer specialistische voorzieningen aan te bieden in de regio of door afspraken met andere regio’s te maken. Een nieuwe regio-indeling gaat in per 2021.

In het Bestuurlijk Overleg Beschermd Wonen/Maatschappelijke Opvang op 12 september jl. hebben de 9 gemeenten in de regio Assen hun voorkeur uitgesproken voor het splitsen van de huidige regio in een regio Noord en Midden Drenthe en een regio Zuidwest Drenthe. Laatstgenoemde bestaande uit de gemeenten Hoogeveen, De Wolden, Meppel en Westerveld.

De financiële gevolgen zijn In het voorjaar van 2020 nemen het Rijk en gemeenten een definitieve beslissing over het nieuwe verdeelmodel voor beschermd wonen en over de implementatie.

Er is thans nog geen duidelijkheid over de financiële consequenties van splitsing van de regio Assen in Noord en Midden Drenthe en Zuidwest Drenthe en ook niet over de consequenties van de geleidelijke invoering van het objectieve verdeelmodel.

Thans besteedt Assen 3% van de rijksuitkering aan ambtelijke uitvoeringskosten (beleid, inkoop, indicatiestelling, toezicht, handhaving e.d.). De bijdrage die gemeenten in Zuidwest Drenthe hieraan leveren valt bij splitsing van de regio vrij voor de eigen uitvoeringskosten. Zelf de uitvoering ter hand nemen biedt meer kansen voor kostenbeheersing. De gemeenten in Zuidwest Drenthe kunnen dan directer sturen op efficiëntie en de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis.

Alternatieven Een alternatief is om de huidige regio-indeling te handhaven en het tempo van de landelijke doordecentralisatie te volgen. Dat vertraagt en bemoeilijkt de transformatieopgave. Ook is het de vraag of maatschappelijke opvang op termijn wordt doorgedecentraliseerd.

Pagina 3 van 4 Bijlagen 1. VNG ledenbrief ‘Doordecentralisatie en nieuw verdeelmodel MO, BW en BG’, 17 juli 2019 2. VNG, ‘Advies Expertiseteam MO-BW-BG’, 15 juni 2019 3. Brief VWS en VNG, ‘Regionale uitvoeringsafspraken over beschermd wonen en maatschappelijke opvang’

Pagina 4 van 4