BASHKIA KUÇOVË Drejtoria E Planifikimit Dhe Kontrollit Të
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
BASHKIA KUÇOVË Drejtoria e Planifikimit dhe Kontrollit të zhvillimit të T e r r i t o r i t DOKUMENTI I POLITIKAVE TË ZHVILLIMIT TË TERRITORIT TË BASHKISË KUÇOVË Hyrje Bashkia Kuçovë është pjesë e qarkut të Beratit, dhe shtrihet në pjesën lindore të Ultësirës Perëndimore, e kufizuar në veri dhe veriperëndim nga zona e Sulovës dhe lumi Devoll, e në jug e jugperëndim nga rrjedha e poshtme e lumit Osum. Me një sipërfaqe prej 160.22 km2, territori i Kuçovës së sotme e tejkalon atë të rrethit të Kuçovës, duke përfshirë nën juridiksionin e saj edhe njësinë administrative Lumas, krahas njësive Kuçovë (qendër), Perondi e Kozare. Nga pikëpamja administrative, Kuçova kufizohet me bashkitë Lushnje, Belsh, Cërrik, Gramsh, Berat dhe Ura Vajgurore. Me një popullsi prej 31,424 banorësh, Kuçova ka një ndër dendësitë më të larta në rajonin e Shqipërisë Qendrore, me 196 banorë/km2. Rreth 80% e kësaj popullsie është vendosur në qytetin e Kuçovës, dhe në njësinë administrative Perondi. Bashkia ka nën administrimin e saj 31 fshatra, dhe një qytet. Qendra e Kuçovës njihet në rajon për potencialin e shfrytëzimit të naftës dhe industrinë e prodhimit dhe përpunimit të saj, njësitë administrative Kozare e Perondi dallohen për tokën bujqësore të bonitetit të lartë dhe kultivimin e drithërave dhe perimeve, ndërsa njësia Lumas ka një potencial të theksuar frutikulture dhe blegtoral. Kjo larmishmëri aktivitetesh ekonomie është pika e fortë, dhe njëkohësisht sfida më e madhe me të cilën përballet Bashkia Kuçovë pas reformës administrative-territoriale. Tabela 1. Lista e fshatrave për 4 njësitë administrative të Bashkisë Kuçovë Kuçovë Kozarë Perondi Lumas Qyteti Kuçovë Zdravë Havaleas Perondi Lumas Koritëz Gegë Kozarë Magjatë Luzaj Krekëz Drizë Ferras Kozarë Tapi Pëllumbas Vodëz Frashër Salcë Kozarë Goraj Katundas Pashtraj Vlashuk Velagosht Zelevizhdë Bardhaj Demollarë Rreth Tapi Belesovë Sheqës Fier Mimar Polovinë Mëndrak Figura 1. Harta administrative e Qarkut Berat Sfidat e Bashkisë Kuçovë Policentrizmi Shtrirja territoriale, dendësia e banimit, komunikimi për punë e shërbime dhe vazhdimësia e zonës së banuar në dy dekadat e fundit, e kanë klasifikuar Kuçovën (para ndarjes territoriale) si qendër aglomerati dhe së bashku me Beratin (gjithashtu qendër) dhe 3 njësi rrethuese (Perondi, Otllak dhe Ura Vajgurore) si aglomeratin e Berat-Kuçovës (aglomerat bipolar). Nga këto 5 njësi, bashkia e Kuçovës përfshin vetëm 2 (Kuçovën dhe Perondinë), popullsia e të cilave përbën 69% të popullsisë së bashkisë pas reformës. Ky lloj zhvillimi territorial, nëse shoqërohet edhe me disa parametra të tjerë morfologjikë e funksionalë (PBB, numri i udhëtarëve me transport publik, numri i studentëve, etj.) përcakton llojin e modelit policentrik ose jo të territorit përkatës. Studimi i policentrizmit bazohet në rëndësinë e tij si objektiv i BE, fillimisht i prezantuar nga ESDP dhe më pas i zbërthyer në politikën e BE për zhvillim rajonal, në politikën e transportit, etj. Sipas këtyre dokumenteve, “sistemet policentrike janë më efiçiente, më të qëndrueshme dhe territorialisht më të balancuara se sa ato monocentrike, apo të shpërhapura” (ESDP, 1999). Këto sisteme sigurojnë ekonomi të shkallës, kohezion dhe mbrojtje të mjedisit. Për të studiuar policentrizmin në Shqipëri, Co-PLAN u bazua në hartën e 17 aglomerateve shqiptare të INSTAT, duke shtuar edhe informacionin (e prodhuar nga Census 2011) mbi lëvizjet ditore për në punë (baseni i punësimit), e duke krijuar Zonat Funksionale Urbane (ZFU). Analiza e policentrizmit (aktual dhe potencial) e paraqet bashkinë e Kuçovës si një zonë mjaft qendrore ndaj flukseve të lëvizjes, përqendrimit të popullsisë, distancave të shkurtra, e interesit për punësim (për shkak të afërsisë me rrjetin e lëvizjes dhe të mbivendosjes së izokroneve). Por tregues të tjerë si numrit i studentëve, vlera e shtuar bruto, numri i hoteleve e numri real i lëvizjeve janë në vlera të ulëta, çka përforcon faktin se pozicionimi konkurues nuk mjafton për të rritur pozicionin ekonomik të zonës. Por padyshim, gjeografia e bashkisë është një avantazh që duhet shfrytëzuar e mund të marrë edhe më tepër vlerë në kushtet e ndërtimit/fuqizimit të disa akseve kombëtare në zonë dhe afër saj (sidomos lidhja me Belshin dhe Elbasanin). Territori dhe mjedisi Vlerësim i kushteve fizike Bashkia e re Kuçovë, shtrihet në pjesën lindore të Ultësirës Perëndimore, ku përshkohet nga rrjedha e lumit Devoll, i cili bashkohet në daljen perëndimore të Bashkisë me rrjedhën e lumit Osum. Bashkia e Kuçovës bën pjesë në nënzonën e Beratit (Zona Jonike), me Formacion evaporitik. Qendra e Rajonit të Qarkut të Beratit, ku ndodhet edhe Bashkia Kuçovë përbëhet nga depozitimet e Oligocenit të sipërm nga veriu deri në jug të territorit. Ato përfaqësohen nga ndërthurja e argjilo-alevrolito-ranorë, me ranorë masiv, vithisje nën ujore, dhe rrallë shtresa gëlqerorësh. Ndërkohë në zonën e puseve të Kuçovës gjejmë depozitime pliocenike, ku pjesa e poshtme i takon suitës së “Helmes” dhe pjesa e poshtme i takon suitës së “Rrogozhinës”. Në sajë të këtyre depozitimeve takohen një nivel konglomeratik ose vende – vende argjila me zaje të shumta dhe material rëror. Nga pikëpamja klimatike qyteti i Kuçovës karakterizohet nga një klimë mesdhetare fushore me dimër të butë e me lagështirë dhe me verë të nxehtë dhe të lagësht. Treguesit klimaterik të qytetit pasqyrohen vazhdimisht nga stacioni metorologjik i qytetit, i krijuar në vitin 1936 dhe është një nga më të vjetrit në vend. Temperatura mesatare vjetore është rreth 16.7ºC. Temperatura maksimale vjetore gjatë ditës është është rreth 29.2ºC, ndërsa ajo minimale është 4.1ºC. Zona e Kuçovë është një nga zonat më të nxehta të vendit, ku temepartura e ditëve të nxehta mund të arrijë edhe 42-45ºC, ndërsa ajo e ditëve të ftohta të dimri mund të shkojë rreth -7ºC. Mesatarja e rreshjeve vjetore është 137.67 mm shi në vit, ku lagështia mesatare e ajrit është rreth 70-73%. Drejtimi i erave është nga JLi me një shpejtësi mesatare 2.1m/s. Metabolizmi i territorit Analiza e Metabolizmit analizon flukset në territor/qytet urban. Analizmi i flukse bëhet nëpërmjet identifikimit të hyrjeve dhe daljeve, për secilin fluks që merret në analizim. Hyrjet dhe daljet e secilit fluks krijojnë një tablo të plotë të mënyrës së funksionimit të territorit, duke evidentuar potencialet dhe burimet që e bëjnë territorin të funksionojë si një i tërë. Në këtë rast flukset që do të merren në analizë janë: fluksi i energjisë, fluksi i ujit, fluksi i ushqmit dhe fluksi i mbetjeve. Burimet e energjisë kanë ndikim dhe menaxhohen në rang kombëtar, pavarsisht territorit ku ndodhen. Uji që gjendet në një sistemin urban (uji që analizon fluksi i ujit), vjen nëpërmjet burimeve nëntokësore (që nuk i përkasin territorin të një bashkie nga ana administrative) apo burimeve sipërfaqësore, duke kaluar në disa sisteme të ndryshme urbane. Në këtë rast, kur kalon në sisteme të ndryshme urbane (rasti i lumenjëve), sjell me vete edhe ndotje që merr gjatë rrugës. Burimet ujore, menaxhohen në nivel baseni ujëmbledhës dhe në nivel kombëtar. Analiza e Metabolizmit të Territorit të Bashkisë Kuçovë Analiza e Metabolizmit të territorit në bashkinë e Kuçovës merr në konsideratë disa faktorë kryesorë, që ndikojnë në flukset e energjisë, ujit, ushqimit dhe mbetjeve. Kuçova ka në sipërfaqe prej 161 m² iidhe popullsi 31,424 banorë. Për të analizuar flukset në territorin e kësaj bashkie duhet të kemi të qartë hyrjet dhe daljet për secilin fluks. Fluksi i energjisë Fluksi i energjisë tregon sasinë e prodhuar dhe konsumin e energjisë në territorin e Bashkisë Kuçovë. Ky fluks tregon gjithashtu për energjinë potenciale që mund të përdoret, duke minimizuar në këtë mënyrë disa burime energjie të cilat janë të mbishfrytëzuara. Në territorin e bashkisë Kuçovë janë instaluar dy hidrocentralë në rezervuarin e Belesovës Në zonën e Kuçovës ka shumë puse të thella të naftës dhe të gazit të cilët mund të kenë shtresa kolektore me ujë me temperaturë të lartë, këto puse mund të shërbejnë si burime vertikale nxehtësie. (Frashëri A. etj., 2003). Një tjetër burim alternative energjie që ka potencial për t’u përdorur në territorin e Kuçovës është energjia diellore. Kuçova ndodhet ndërmjet izolinjave 1450-1500 kW/m² në vit. Shpërndarja e mesatares ditore për rrezatimin global në stacionin meterologjik të Kuçovës varion nga 1656 në muajin dhjetor deri në 6818 në muaji korrik. Energjia diellore shfrytëzohet në nivel kombëtar 0.1% dhe shfrytëzohet për prodhimi e ujit të ngrohtë sanitar dhe në mënyrë individual me panele fotovoltaike. Fluksi i ujit Fluksi i ujit tregon për bilancin e prodhimit të ujit nga burime sipërfaqësore dhe nëntokësore në territorin e bashkisë Fier dhe sasinë e konsumit të tij. Uji përdoret për qëllime teknologjike, për pirje, imbotilim, shpërndarje nëpërmjet rrjetit të ujësjellësit dhe përdorim nga banorët, bizneset, industritë, institucionet etj. Për të bërë një llogaritje të përafërt të sasisë së ujit që ndodhet në organizmin urban (në këtë rast, territorin e bashkisë Kuçova) mund të marrim sasinë totale të ujërave në territor (burime sipërfaqësore dhe nëntokësore) dhe sasinë e përdorit të ujërave. Sasia e ujërave nëntokësore llogaritet nga burimet që shfrytëzohen në territor. Ujërat sipërfaqësore zënë një sipërfaqe prej 12.5 km² në të gjithë territorin e bashkisë Kuçovë. Në ujërat sipërfaqësore të Kuçovës bëjnë pjesë lumi Osum, lumi Devoll, rezervuari i Murriqanit, rezervuari i Belesovës, përrenjtë dhe degëzimet të tjera të lumenjëve kryesorë si dhe të gjitha kanalet vaditëse. Sa i përket përdorimit të ujërave nëntokësore, ato furnizojnë akuiferët me porozitet carje- karst dhe ujëpërcjellshmëri të ndryshueshme shumë të lartë - të lartë përgjatë lumit Osum, duke kaluar në zonë me puse të shumëta nafte. Sasia e ujit që shfrytëzohet nga burimet ujore është nga 2 l/sek. (Harta Hidrografike, SHGJSH). Këto ujëra nëntokësore përdoren për pirje, për t’u shpërndarë në sistemin e ujësjellësit, për qëllime teknologjike etj. Për të kuptuar përdorimin e ujit nga qytetarët dhe bizneset, i referohemi studimit të sistemit të furnizimit me ujë të pijshëm dhe të largimit të ujërave të zeza.