BASHKIA KUÇOVË

Drejtoria e Planifikimit dhe Kontrollit të zhvillimit të T e r r i t o r i t

DOKUMENTI I POLITIKAVE TË ZHVILLIMIT TË TERRITORIT

TË BASHKISË KUÇOVË

Hyrje

Bashkia Kuçovë është pjesë e qarkut të Beratit, dhe shtrihet në pjesën lindore të Ultësirës Perëndimore, e kufizuar në veri dhe veriperëndim nga zona e Sulovës dhe lumi Devoll, e në jug e jugperëndim nga rrjedha e poshtme e lumit Osum. Me një sipërfaqe prej 160.22 km2, territori i Kuçovës së sotme e tejkalon atë të rrethit të Kuçovës, duke përfshirë nën juridiksionin e saj edhe njësinë administrative , krahas njësive Kuçovë (qendër), e Kozare. Nga pikëpamja administrative, Kuçova kufizohet me bashkitë Lushnje, Belsh, Cërrik, Gramsh, dhe Ura Vajgurore. Me një popullsi prej 31,424 banorësh, Kuçova ka një ndër dendësitë më të larta në rajonin e Shqipërisë Qendrore, me 196 banorë/km2. Rreth 80% e kësaj popullsie është vendosur në qytetin e Kuçovës, dhe në njësinë administrative Perondi. Bashkia ka nën administrimin e saj 31 fshatra, dhe një qytet. Qendra e Kuçovës njihet në rajon për potencialin e shfrytëzimit të naftës dhe industrinë e prodhimit dhe përpunimit të saj, njësitë administrative Kozare e Perondi dallohen për tokën bujqësore të bonitetit të lartë dhe kultivimin e drithërave dhe perimeve, ndërsa njësia Lumas ka një potencial të theksuar frutikulture dhe blegtoral. Kjo larmishmëri aktivitetesh ekonomie është pika e fortë, dhe njëkohësisht sfida më e madhe me të cilën përballet Bashkia Kuçovë pas reformës administrative-territoriale.

Tabela 1. Lista e fshatrave për 4 njësitë administrative të Bashkisë Kuçovë Kuçovë Kozarë Perondi Lumas Qyteti Kuçovë Zdravë Havaleas Perondi Lumas Koritëz Gegë Kozarë Magjatë Krekëz Drizë Ferras Kozarë Tapi Pëllumbas Vodëz Frashër Salcë Kozarë Goraj Pashtraj Vlashuk Velagosht Zelevizhdë Demollarë Rreth Tapi Belesovë Sheqës Fier Mimar Polovinë Mëndrak

Figura 1. Harta administrative e Qarkut Berat

Sfidat e Bashkisë Kuçovë

Policentrizmi Shtrirja territoriale, dendësia e banimit, komunikimi për punë e shërbime dhe vazhdimësia e zonës së banuar në dy dekadat e fundit, e kanë klasifikuar Kuçovën (para ndarjes territoriale) si qendër aglomerati dhe së bashku me Beratin (gjithashtu qendër) dhe 3 njësi rrethuese (Perondi, dhe Ura Vajgurore) si aglomeratin e Berat-Kuçovës (aglomerat bipolar). Nga këto 5 njësi, bashkia e Kuçovës përfshin vetëm 2 (Kuçovën dhe Perondinë), popullsia e të cilave përbën 69% të popullsisë së bashkisë pas reformës. Ky lloj zhvillimi territorial, nëse shoqërohet edhe me disa parametra të tjerë morfologjikë e funksionalë (PBB, numri i udhëtarëve me transport publik, numri i studentëve, etj.) përcakton llojin e modelit policentrik ose jo të territorit përkatës. Studimi i policentrizmit bazohet në rëndësinë e tij si objektiv i BE, fillimisht i prezantuar nga ESDP dhe më pas i zbërthyer në politikën e BE për zhvillim rajonal, në politikën e transportit, etj. Sipas këtyre dokumenteve, “sistemet policentrike janë më efiçiente, më të qëndrueshme dhe territorialisht më të balancuara se sa ato monocentrike, apo të shpërhapura” (ESDP, 1999). Këto sisteme sigurojnë ekonomi të shkallës, kohezion dhe mbrojtje të mjedisit. Për të studiuar policentrizmin në Shqipëri, Co-PLAN u bazua në hartën e 17 aglomerateve shqiptare të INSTAT, duke shtuar edhe informacionin (e prodhuar nga Census 2011) mbi lëvizjet ditore për në punë (baseni i punësimit), e duke krijuar Zonat Funksionale Urbane (ZFU). Analiza e policentrizmit (aktual dhe potencial) e paraqet bashkinë e Kuçovës si një zonë mjaft qendrore ndaj flukseve të lëvizjes, përqendrimit të popullsisë, distancave të shkurtra, e interesit për punësim (për shkak të afërsisë me rrjetin e lëvizjes dhe të mbivendosjes së izokroneve). Por tregues të tjerë si numrit i studentëve, vlera e shtuar bruto, numri i hoteleve e numri real i lëvizjeve janë në vlera të ulëta, çka përforcon faktin se pozicionimi konkurues nuk mjafton për të rritur pozicionin ekonomik të zonës. Por padyshim, gjeografia e bashkisë është një avantazh që duhet shfrytëzuar e mund të marrë edhe më tepër vlerë në kushtet e ndërtimit/fuqizimit të disa akseve kombëtare në zonë dhe afër saj (sidomos lidhja me Belshin dhe Elbasanin).

Territori dhe mjedisi

Vlerësim i kushteve fizike

Bashkia e re Kuçovë, shtrihet në pjesën lindore të Ultësirës Perëndimore, ku përshkohet nga rrjedha e lumit Devoll, i cili bashkohet në daljen perëndimore të Bashkisë me rrjedhën e lumit Osum. Bashkia e Kuçovës bën pjesë në nënzonën e Beratit (Zona Jonike), me Formacion evaporitik. Qendra e Rajonit të Qarkut të Beratit, ku ndodhet edhe Bashkia Kuçovë përbëhet nga depozitimet e Oligocenit të sipërm nga veriu deri në jug të territorit. Ato përfaqësohen nga ndërthurja e argjilo-alevrolito-ranorë, me ranorë masiv, vithisje nën ujore, dhe rrallë shtresa gëlqerorësh. Ndërkohë në zonën e puseve të Kuçovës gjejmë depozitime pliocenike, ku pjesa e poshtme i takon suitës së “Helmes” dhe pjesa e poshtme i takon suitës së “Rrogozhinës”. Në sajë të këtyre depozitimeve takohen një nivel konglomeratik ose vende – vende argjila me zaje të shumta dhe material rëror. Nga pikëpamja klimatike qyteti i Kuçovës karakterizohet nga një klimë mesdhetare fushore me dimër të butë e me lagështirë dhe me verë të nxehtë dhe të lagësht. Treguesit klimaterik të qytetit pasqyrohen vazhdimisht nga stacioni metorologjik i qytetit, i krijuar në vitin 1936 dhe është një nga më të vjetrit në vend. Temperatura mesatare vjetore është rreth 16.7ºC. Temperatura maksimale vjetore gjatë ditës është është rreth 29.2ºC, ndërsa ajo minimale është 4.1ºC. Zona e Kuçovë është një nga zonat më të nxehta të vendit, ku temepartura e ditëve të nxehta mund të arrijë edhe 42-45ºC, ndërsa ajo e ditëve të ftohta të dimri mund të shkojë rreth -7ºC. Mesatarja e rreshjeve vjetore është 137.67 mm shi në vit, ku lagështia mesatare e ajrit është rreth 70-73%. Drejtimi i erave është nga JLi me një shpejtësi mesatare 2.1m/s.

Metabolizmi i territorit

Analiza e Metabolizmit analizon flukset në territor/qytet urban. Analizmi i flukse bëhet nëpërmjet identifikimit të hyrjeve dhe daljeve, për secilin fluks që merret në analizim. Hyrjet dhe daljet e secilit fluks krijojnë një tablo të plotë të mënyrës së funksionimit të territorit, duke evidentuar potencialet dhe burimet që e bëjnë territorin të funksionojë si një i tërë. Në këtë rast flukset që do të merren në analizë janë: fluksi i energjisë, fluksi i ujit, fluksi i ushqmit dhe fluksi i mbetjeve. Burimet e energjisë kanë ndikim dhe menaxhohen në rang kombëtar, pavarsisht territorit ku ndodhen. Uji që gjendet në një sistemin urban (uji që analizon fluksi i ujit), vjen nëpërmjet burimeve nëntokësore (që nuk i përkasin territorin të një bashkie nga ana administrative) apo burimeve sipërfaqësore, duke kaluar në disa sisteme të ndryshme urbane. Në këtë rast, kur kalon në sisteme të ndryshme urbane (rasti i lumenjëve), sjell me vete edhe ndotje që merr gjatë rrugës. Burimet ujore, menaxhohen në nivel baseni ujëmbledhës dhe në nivel kombëtar.

Analiza e Metabolizmit të Territorit të Bashkisë Kuçovë Analiza e Metabolizmit të territorit në bashkinë e Kuçovës merr në konsideratë disa faktorë kryesorë, që ndikojnë në flukset e energjisë, ujit, ushqimit dhe mbetjeve. Kuçova ka në sipërfaqe prej 161 m² iidhe popullsi 31,424 banorë. Për të analizuar flukset në territorin e kësaj bashkie duhet të kemi të qartë hyrjet dhe daljet për secilin fluks.

 Fluksi i energjisë

Fluksi i energjisë tregon sasinë e prodhuar dhe konsumin e energjisë në territorin e Bashkisë Kuçovë. Ky fluks tregon gjithashtu për energjinë potenciale që mund të përdoret, duke minimizuar në këtë mënyrë disa burime energjie të cilat janë të mbishfrytëzuara. Në territorin e bashkisë Kuçovë janë instaluar dy hidrocentralë në rezervuarin e Belesovës Në zonën e Kuçovës ka shumë puse të thella të naftës dhe të gazit të cilët mund të kenë shtresa kolektore me ujë me temperaturë të lartë, këto puse mund të shërbejnë si burime vertikale nxehtësie. (Frashëri A. etj., 2003). Një tjetër burim alternative energjie që ka potencial për t’u përdorur në territorin e Kuçovës është energjia diellore. Kuçova ndodhet ndërmjet izolinjave 1450-1500 kW/m² në vit. Shpërndarja e mesatares ditore për rrezatimin global në stacionin meterologjik të Kuçovës varion nga 1656 në muajin dhjetor deri në 6818 në muaji korrik. Energjia diellore shfrytëzohet në nivel kombëtar 0.1% dhe shfrytëzohet për prodhimi e ujit të ngrohtë sanitar dhe në mënyrë individual me panele fotovoltaike.

 Fluksi i ujit

Fluksi i ujit tregon për bilancin e prodhimit të ujit nga burime sipërfaqësore dhe nëntokësore në territorin e bashkisë Fier dhe sasinë e konsumit të tij. Uji përdoret për qëllime teknologjike, për pirje, imbotilim, shpërndarje nëpërmjet rrjetit të ujësjellësit dhe përdorim nga banorët, bizneset, industritë, institucionet etj. Për të bërë një llogaritje të përafërt të sasisë së ujit që ndodhet në organizmin urban (në këtë rast, territorin e bashkisë Kuçova) mund të marrim sasinë totale të ujërave në territor (burime sipërfaqësore dhe nëntokësore) dhe sasinë e përdorit të ujërave. Sasia e ujërave nëntokësore llogaritet nga burimet që shfrytëzohen në territor. Ujërat sipërfaqësore zënë një sipërfaqe prej 12.5 km² në të gjithë territorin e bashkisë Kuçovë. Në ujërat sipërfaqësore të Kuçovës bëjnë pjesë lumi Osum, lumi Devoll, rezervuari i Murriqanit, rezervuari i Belesovës, përrenjtë dhe degëzimet të tjera të lumenjëve kryesorë si dhe të gjitha kanalet vaditëse. Sa i përket përdorimit të ujërave nëntokësore, ato furnizojnë akuiferët me porozitet carje- karst dhe ujëpërcjellshmëri të ndryshueshme shumë të lartë - të lartë përgjatë lumit Osum, duke kaluar në zonë me puse të shumëta nafte. Sasia e ujit që shfrytëzohet nga burimet ujore është nga 2 l/sek. (Harta Hidrografike, SHGJSH). Këto ujëra nëntokësore përdoren për pirje, për t’u shpërndarë në sistemin e ujësjellësit, për qëllime teknologjike etj. Për të kuptuar përdorimin e ujit nga qytetarët dhe bizneset, i referohemi studimit të sistemit të furnizimit me ujë të pijshëm dhe të largimit të ujërave të zeza. Nga të dhënat e marra nga bashkia Kuçovë, ndërmarrja e ujësjellës-kanalizimeve UK Kuçovë, territori i bashkisë ka mbulim të mirë me shërbimin e ujësjellës-kanalizimeve. UK Kuçovë e ofron shërbimin e në bashkinë Kuçovë dhe njësitë administrative Perondi, Kozarë, ndërsa në njësia administrative Lumas është e pambuluar me shërbimin e ujësjellësit dhe kanalizimeve. Sistemi i furnizimit me ujë të pijëshëm UK Kuçovë, furnizohet me ujë nga burimi i Bogovës ashtu si dhe bashkia Berat dhe puset e Fushës së Devollit të cilat furnizojnë me ujë fshatrat Tapi, Drizë, Goraj, Velagoshit Gegë dhe Polovinë. Sasia e ujërave që shfrytëzohet nga Burimi i Bogovës është mesatarisht 2000l/sek në periudhën e dimrit deri në 350 l/sek në periudhën e verës. Sasia totale (burimi i Bogovës dhe puset e Devollit) mesatare e ujit që shfrytëzohet nga ndërmarrja e ujësjellës – kanalizimeve në bashkisë Kuçovë është 602.5 l/sek. Për të llogaritur konsumin e ujit të pijëshëm në nivel bashkie jemi mbështetur në të dhënat UK Kuçovë dhe në të dhënat e INSTAT, Census 2011 (Grid) për popullsinë, nr i banorëve për çdo km² në të gjithë territorit të bashkisë Kuçovë. Konsumi mesatar ditorë i ujit të pijëshëm për konusmatorët familjarë banorë është 100l/banorë/ditë.

 Fluksi i ushqimit

Fluksi i ushqimit, analizon të dhënat për importin, prodhimin, përpunimin, konsumin, humbjen dhe eksportin e ushqimeve. Përsa i përket fluksit të ushqimit në bashkinë Kuçovë do të analizojmë të dhënat bujqësore dhe blegtorale, që prodhohen në territor, pasi zënë një peshë kryesore në fluksin e ushqimit. Importet realizohen në nivel kombëtar dhe është më e rëndësishme të analizohen në nivel kombëtar. Ndërsa në këtë rast mund të fokusohemi më tepër në të dhënat mbi produktet bujqësore dhe blegtorale si dhe infrastrukturat ndihmëse, siç janë pikat e grumbullimit dhe të përpunimit të këtyre prodhukteve, sasia e produkteve që shkon në treg dhe sasia e produkteve që shkon për eksport.

Përbërës Niveli I Nënzërat Treguesit Njësia hapësinore Burimi i të dhënave Prodhim Prodhim Prodhimet Drithëra (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) Bimor e arave 5,610

Perime (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) 12,970 Patate (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) 900 Fasule (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) 168 Bimë industrial Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) (ton) 2 Foragjere (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) 73,910 Prodhime Perime (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) në serra 4,465 Drufrutorë Pemë frutore (ton) Kuçovë (vetëm Perondi & Kozare) Bashkia Kuçovë (61_njësi) 3,054 Ullinj (ton) Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) 1,738 Kozare) Agrume (ton) Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) 590 Kozare) Rrush gjithësej Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) (ton) 3,485 Kozare) Prodhimi Prodhim Qumësht (ton) Bashkia Kuçovë (vetëm komuna Perondi Bashkia Kuçovë (61_njësi) Blegtoral Blegtoral 9,124 & Kozare) Mish (gjedhi, derri, Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) shpendësh, 1,272 Kozare) ruminantësh të vegjël) (ton) Lesh (ton) Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) 27 Kozare) Vezë (kokërra) Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) 7,063,000 Kozare) Mjaltë(ton) Kuçovë (vetëm komuna Perondi & Bashkia Kuçovë (61_njësi) 16 Kozare)

Për të llogaritur fluksin e ushqimit janë përdorur të dhënat të INSTAT (prodhimet) dhe të dhënat e Ministrisë së Bujqësisë, Zhvillimit dhe Administrimit të ujërave (sasia që shkon në treg dhe eksport). Fluksi i ushqimit është realizuar vetëm për disa kultura, pasi të dhënat nuk janë të plota dhe nuk mund të kuptohen hyrjet dhe daljet.

 Fluksi i mbetjeve

Fluksi i mbetjeve analizon sasinë e mbetjeve që importohen, prodhohen, riciklohen dhe përpunohen. Shërbimi i grumbullimit të mbetjeve urbane ofrohet për territorin e qytetit (bashkia e Kuçovës para ndarjes territoriale). Në territorin e Kuçovës shërbimi ofrohet në nivelin 100%. Venddepozitimi i mbetjeve në Kuçovës është josanitar, ndodhet në fshatin Tapi pranë shtratit të lumit Devoll, 1 km larg vendbanimeve dhe 4 km larg burimeve ujore. Toka në këtë zonë ka shumë aluvione, që ndikojnë drejpërdrejtë në infiltrimin e lëndëve ndotëse nga mbetjet në tokë dhe ujëra nëntokësore. Diferencimi i mbetjeve në burim nuk kryhet dhe rezulton në mungesë të riciklimit, apo përpunimit të mbetjeve. Tregues i mungesës së diferencimit të mbetjeve është edhe niveli i lartë i mbetjeve që importohen për t’u ricikluar nga kompanitë ricikluese të vendosura në Shqipëri. Për të llogaritur gjenerimin e mbetjeve urbane në territorin e bashkisë së Kuçovës jemi mbështetur sërish në rrjetin e INSTAT për të dhënat e popullsisë në çdo km². Sasia mesatare e mbetjeve që gjeneron një person në ditë është 0.6 kgiii. Riciklimi i mbetjeve bashkiake (organike, druri, letre, kartoni, LD plastike, HD plastike, qelqi, produkte kauçuku) në territorin e bashkisë Kuçovë është 76%, ndër të cilat peshën më të madhe e zënë mbetjet organike me 51.7%, 13% letra dhe 11% plastika. Proçëesi i riciklimit është i komplikuar për arsye se mbetjet nuk ndahen që në burim dhe nuk ka incentiva që ky proçes të realizohet.

Mjedisi dhe ekosistemet Burimet Ujore Sipërfaqësore Bashkia e Kuçovës ka një rrjet të pasur ujor. Në veri-perëndim, për rreth 12.5km Bashkia përshkohet nga rrjedha e mesme e lumit Devoll i cili bashkohet me Lumin Osum në Arrëz të Urës Vajgurore. Devolli është 196 km i gjatë dhe buron në malin e Gramozit. Pellgu ujëmbledhës i lumit ka një sipërfaqe prej 3130kmiv, dhe një lartësi mesatare të barabartë me 1082m. Burimet e tij ndodhen në zona ranore në sipërfaqe dhe flishore në thellësi të tokës të cilat dallohen për kapacitet të ulët ujëmbajtës. Si rrjedhojë nuk është në gjendje të furnizojë me ujë lumin gjatë periudhës së nxehtë dhe reshjeve të pakta të verës. Prurja e Devollit është mesatarisht 49,5 m³/s, dhe ushqehet kryesisht nga ujërat sipërfaqësorëv. Territori i bashkisë përshkohet për rreth 3.9km edhe nga rrjedha e mesme e lumit Osum e cila ndan kufirin administrativ të Bashkisë së Kuçovës me Bashkinë e Urës Vajgurore, duke filluar nga Guri i Bardhë në Urë Vajgurore e deri në perëndim në Arrëz, pika ku Devolli dhe Osumi bashkohen për të formuar Seanin. Nga Arrëz deri në kufi me Lushnjën në Veri-perëndim, bashkia përshkohet nga Semani në një gjatësi prej 4.9km. Osumi dhe Semani shërbejnë edhe si kufinj administrativë ndërmjet bashkisë së Kuçovës dhe Urës Vajgurore. Pjesa perëndimore e bashkisë përshkohet nga Lumi i Lapardhasë i cili furnizohet me ujë nga një numër i madh përrenjsh në zonën e Lumasit. Në Kuçovë ndodhen edhe një numër rezervuarësh ndër të cilët mund të përmendim ujëmbledhësin e Gorajt në pjesën qendrore të bashkisë, ujëmbledhësin e Belesovës në pjesën perëndimore, Ujëmbledhësin ndërmjet fshatrave Gegë dhe Drizë dhe ujëmbledhësin në Salcë-Kozarë. Një sërë përrenjsh të vegjël përshkruajnë pothuajse të gjithë territorin e bashkisë të cilët shërbejnë si burime ushqyese të lumenjve të mëdhenj Osum, Devoll e Lapardha. Burimet ujore sipërfaqësore janë të rëndësishme për funksionet e tyre të përgjithshme (për ujitje, unë industrial, etj.) dhe mbi të gjitha, ato shërbejnë si burime ushqyese për ujërat nëntokësore jetike për furnizimin me ujë të bashkisë dhe të qyteteve përreth. Si rrjedhojë e mangësive në menaxhimin e lumit apo keqpërdorimit të brezit të tokave përgjatë tij, zona ripariane e Semanit, Osumit e Devollit ka pësuar dëmtime të theksuara (është ngushuar, mungojnë të gjithë brezat e bimësisë së nevojshme - bimët e ulëta deri tek ato të larta - ose nuk ekziston). Duke qenë se rrjedha e mesme dhe e poshtme e tyre përshkron toka bujqësore të kultivuara, në të shumtën e rasteve zona ripariane është kultivuar si tokë bujqësore. Kjo ka ndikuar tek pamundësia për të mbrojtur tokën nga prurjet e lumit (përmbytjet), dhe mosndalimin e shkëmbimit të ndotjes mes tokave bujqësore e zonave të banimit kundrejt lumit nga njëra anë dhe ujërave sipërfaqësore dhe akuiferit nga ana tjetër. Gjithashtu, gjatë brigjeve të lumenjve vihet re shembja/dëmtimi i brigjeve ose gërryerja e tyre, që ka rezultuar në humbje të sipërfaqes së tokës.

Burimet Ujore Nëntokësore Qarku i Beratit (i përbërë nga bashkitë e Kuçovës, Urës Vajgurore, Poliçanit, Beratit e Skraparit) ka një rrjet të pasur pellgjesh ujore nëntokësore. Akuiferët shtrihen në zona me përbërje të ndryshme gjeologjike. Si rrjedhojë, ata kanë kapacitet të ndryshëm ujëmbajtës. Akuiferët ndërkokrrizor dhe me çarje-karst dallohen për kapacitet të lartë ujëmbajtës dhe përbëjnë burimet kryesore të furnizimit me ujë të qyteteve Kuçovë, Berat dhe të komunave përreth, si dhe të industrisë dhe bujqësisë. Klasifikimi i akuiferëve në të gjithë Qarkun e Beratitvi është bërë sipas mënyrës së qarkullimit të ujit nëntokësorë. Vlerësimi i akuiferëve është bërë duke u mbështetur në hartografimin e akuiferëve dhe në vlerësimin e parametrave hidrodinamikë e hidrokimikë të ujrave nëntokësorë. Pjesa perëndimore e Bashkisë së Kuçovës (qyteti i Kuçovës, Kozarja dhe Perondia) ndodhet mbi akuiferin me porozitet ndërkokrrizor të shkrifët që është Akuiferi i Beratit me ujëmbajtje shumë të lartë-të lartë, i cili shtrihet përgjatë luginës së Osumit dhe Devollit (në Kozarë). Akuiferi i Beratit ushqehet kryesisht nga lumi Osum. Ky akuifer është i pasur me burime ujore nëntokësore dhe shërbenë për furnizim me ujë të pijshëm të bashkive Kuçovë, Beratit e shumë komunave. Akuiferët shërbejnë për furnizimin me ujë të popullsisë dhe aktivitetit industrial e bujqësor. Ujërat e akuiferëve shfrytëzohen edhe për energji siç është rasti i ujërave të burimeve të Bogovës dhe Guakut. Akuiferët shfrytëzohen edhe ilegalisht, por ky shfrytëzim është i pamatur. Akuiferët ndërkokrrizorë dhe me çarje-karst dallohen për një kapacit të lartë ujëmbajtës dhe të gjendura drejtpërdrejt mbi vendbanimet urbane, janë shumë të ndjeshëm ndaj ndotjes mjedisore nga pusshpimet për ujë, derdhja e ujërave të zeza, mbetjet e industrisë dhe ato urbane, si dhe aktiviteti bujqësor. Akuiferi nuk përkon me kufijtë administrativë dhe ndotjet mund të shkaktohen nga zona të ndryshme.

Tokat dhe Bujqësia Sipas klasifikimit të Census 2011, Bashkia e Kuçovës ka Kuçovën si qendër rajonale, Perondinë si qendër suburbane dhe Kozarën dhe Lumasin si njësi vendore bujqësore fushore të cilat mbajnë peshën kryesore të zhvillimit të bujqësisë në zonën e bashkisë. Të paktën 31% e popullsisë ka si aktivitet bazë bujqësinë, por shifra mund të jetë edhe më e lartë nëse llogaritjet kryhen sipas deklarimeve të punësimit e jo klasifikimit tipologjik të bashkisë. Kuçova së bashku me bashki të tjera si Fieri, Berati, Ura Vajgurore dhe Lushnja, bën pjesë në ultësirën perëndimore të vendit me toka pjellore që kultivohen pothuajse gjatë gjithë vitit. Kuçova ka terren fushor e malor. Terreni fushor shtrihet kryesisht gjate rrjedhjeve te lumenjve te Devollit ne veri dhe të perrenjve e tw veçantw qw rrjedhin nga kodrat drejt lumenjve. Sipërfaqa e tokës dallohet për perhapjen e shkëmbenjve të shkrifët (surera , suargjila e zhavorre aluviale). Toka bujqësore zë rreth 8,184 ha dhe ndodhet në Perondi, Kozarë, Lumas. Toka kultivohet me drithëra, perime (perime në sera), bostanore, foragjere, ullinj, pemë frutore dhe vreshta. Në bashki ndodhet edhe një shoqatë fermerësh (në Perondi me emrin HIP) dhe 37 biznese agropërpunimi. Foragjeret zënë sipërfaqen më të madhe të kultivuar në Kuçovë, me 2,587 ha të ndjekur nga drithërat me 1,592 ha dhe perimet me 360 ha. Kuçova dallohet edhe për rritjen e bagëtisë. Kuçova ka 5,318 ferma të cilat zënë një sipërfaqe prej 3.6 ha tokë dhe ndodhen në Perondi, Kozarë, dhe Lumas. Në vitet 2007- 2014, Kuçova ka përfituar nga programet e qeverisë për mbjelljen e arrorëve, ullishteve, pemëtoreve, vreshtave, bimëve mjekësore, serat, dhe aktivitetet të tjera bujqësore ku mbjellja e ullirit, dhe ujitja me pika, serat me ngrohje dhe plasmasi për sera ka parë numrin më të madh të përfituesve. Për shkak të llojit të tokës (me teksturë të imët) dhe relievit (mungesës së pjerrësisë e cila bën të pamundur kullimin e ujit në rast reshjesh), këto lloj tokash nevojitin mirëmbajtje të vazhdueshme lidhur me kullimin e ujit dhe ujitjen gjë që garanton prodhimtari të lartë bujqësore. Aktualisht, toka bujqësore në Bashkinë e Kuçovës (dhe Skraparit) është pajisur me sistem ujitje (rreth 23 mijë ha) të shtrirë në fushën e Myzeqesë së Beratit, ndërsa rreth 7 mijë ha tokë të tjera kanë sistem kullimi i cili është jetik për shmangjen e përmbytjes së tokave gjatë stinës së reshjeve. Bashkia e Kuçovws (dhe e Beratit) ka edhe një numër të madh rezervuarësh në territor (mbi 33 rezervuarë të marrë së bashku me Beratin dhe Skraparin), edhe pse numri i saktë i tyre për çdo bashki më vete është i panjohur. E njëjta sipërfaqe ka edhe dy hidrovorë vend-ndodhja e të cilëve është e pacaktuar. Së bashku me hidrovorët, ky sistemi i ujitjes dhe kullimit shërben për shmangien e përmbytjes nga lumi Seman dhe Devoll. Një sfidë tjetër për Bashkinë e Kuçovës mbetet përmbytja dhe ndotja e tokës përgjatë lumit nga mbetjet. Në vitet e fundit, rreziku i përmbytjes së tokave nga Devolli është shtuar. Ngushtimi i shtratit të lumit Devoll nga hedhja në shtratin e lumit të mbetjeve të ngurta rrezikon përmbytjen e tokave përreth lumit në rast prurjesh të mëdha. Në Bashkinë e Kuçovës grumbullohen gjithsej rreth 10 tone mbetje te ngurta me burim sektorin e ndërtimit të cilat hidhen në bregun e lumit Devoll. Ndotja e tokës nga industria e naftës (si p.sh. në Kuçovë dhe Kozarë) është një shqetësim i vazhdueshëm në bashki. Përdorimi i tokës nga industria e naftës, përveç përfitimeve ekonomike që ka sjellë për vendin, ka ndikuar në ndotjen e tokës, ajrit e ujit. Në Kuçovë, dhe sidomos në Kozarë, ndotja e tokës nga puset e naftës është e dukshme në gjithë sipërfaqen naftë-nxjerrëse. Rreth 1/3 e sipërfaqjes së vendburimeve të naftës rezulton të jetë e ndotur nga nafta bruto.

Ndryshimet Klimatike Ndonëse Shqipëria është një nga vendet që nuk ka një kontribut të konsiderueshëm në emetimin e gazeve të efektit serrë, ajo si shumë vende të tjera të botës është pësuese e efekteve të ngrohjes globale. Nga kërkimet e shumta dhe analizimi i indikatorëve të klimës si temperatura, reshjet, ekstremitetet klimaterike dhe thatësirat, sektorët më të prekur në vendin tonë janë:  Bujqësia – Parashikimet për klimë parashikojnë rritjen e mëtejshme të temperaturave në vendin tonë dhe ujlen e nivelit të reshjeve, të cilat do të bëhen gjithmonë më të paqëndrueshme, duke u shoqëruar me fenomene të përmbytjeve masive apo thatësirave. Këto fenomene do të çojnë në uljen e prodhimtarisë bujqësore, ku si fillim do të dëmtohen ndjeshëm kulturat e ullinjve dhe vreshtave si dhe kultura të tjera bazë të bujqësisë. Kjo prishje e rregullsisë të sistemit të prodhimit të produkteve bujqësore do të ketë një ndikim negativ në jetesën e popullsisë. Për këtë arsye duhet të adaptohen masa për bujqësinë, që ajo të përballojë ndryshimet klimatike.  Energjia – Në lidhje me sektorin e energjisë, vendi jonë me burimet energjitike që ka (hidrocentralet) e ka të vështirë që nga njëra anë të përmbushë kërkesat e për energji elektrike dhe nga ana tjetër të sigurojë burim të vazhdueshëm (ujor) për të përmbushur në vazhdimësi kërkesat e tregut. Nisur nga fakti se ne mbështetemi tek energjia ujore për furnizimin me energji, fenomenet drastike të ndryshimeve klimatike (thatësirat apo mungesa e reshjeve) do taë vendosnin në krizë sektorin e prodhimit të energjisë elektrike. Për këtë arsye vendi jonë duhet të shikojë alternativa të tjera për të diversifikuar burimet e furnizimit me energji elektrike si, rritjen e tregtimit rajonal të energjisë, si dhe zbatimin e formave alternative të prodhimit të energjisë brenda vendit (energjia alternative nga BREvii).  Biodiversiteti, toka dhe ekosistemet ujore – Shqipëria, si shumë vende të Ballkanit perëndimor, nën vazhdën e ndryshimeve klimatike është dhe do të jetë pësuese e impakteve në lidhje me: i) rritjen e temperaturave vjetore; ii) rritjen e nivelit të detit deri në 20-24cm deri në vitin 2050viii dhe për pasojë rritjen e erozionit detar dhe rritjen e nivelit të ujrave të lumenjve. Nëse këto fenomene do të ndodhin realisht në 40 vitetet e ardhshme, praktikisht tokat të cilat janë zona bregdetare apo afër tyre do të përmbyten dhe tokat bujqësore në brendësi të territorit, ku kalojnë lumenjt do të përmbyten. Të gjitha këto fenomene do të shkaktojnë një presion shumë të madh në burimet ujore, duke modifikuar zinxhirin e jetës në këto mjedise, çka do të sjellë ndryshimin e habitateve dhe reduktimin burimeve natyrore. Bashkia Kuçovë nuk është një territor bregdetar, por në të kalojnë ujrat e lumit Devoll, të cilat në kushtet e rritjes së nivelit do të dëmtojnë tokat bujqësore pranë rrjedhës së tij apo edhe vendbanimet e ndryshme. Për këtë arsye duhen marrë masa për fortifikimin e barrierave të brigjeve të lumenjve, kryesisht në zonat më problematike, të cilat janë të prekuar edhe nga erozioni lumor.Gjithashtu duhen marrë masa për përmbushjen e nevojave ushqimore në raste ekstreme, ku kulturat bujqësore dëmtohen nga përmbytjet masive dhe nga periudhat e gjata të thatësirës. Zhvillimi ekonomik Në këtë seksion jepet një pasqyrë e tendencave kryesore të zhvillimit ekonomik në Bashkinë e Kuçovës, fokusuar veçanërisht në ndryshimet që ka sjellë reforma administrative territoriale. Në përgjithësi vlen të theksohet që bashkia ka kaluar nga një territor vetëm urban në një territor më kompleks urbano-rural. Aspektet që janë marrë në konsideratë për këtë analizë janë: treguesit makroekonomikë, si PPB, VSHB dhe produktiviteti, të analizuar në rang qarku; tendencat kryesore të bizneseve; potencialet bujqësore; si dhe sektorët ekonomikë me peshën kryesore në Bashkinë Kuçovë, të ndarë sipas klasifikimit ‘ekonomi agrare’ dhe ‘ekonomi aglomeruese’.

PBB për frymë e Qarkut Berat pjesë e së cilit është dhe Bashkia Kuçovë rrezulton të jetë rreth 20 % më e ulët se PBB kombëtare për frymë. PBB e Qarkut Berat në terma absolut përbën 4.1 të PBB kombëtare. Kjo do të thotë se ky qark është ndër qarket me kondributin më të vogël në PBB kombëtare. Përsa i përket njësive ekonomike në Bashkinë Kuçovë, operojnë rreth 823 biznese ku rreth 92% janë biznes i vogël dhe 8 % janë biznes i madh. Sektori me numrin më të madh të bizneseve janë sherbimet me 42.65%, sektori i dytë është tregtia me 33.54%, sektori i tretë është industria me 11.9% dhe më pas vijnë sektorët e bujqësisë me 5.08% dhe ndërtimi 1.58%. Duhet theksuar se këto raporte mund të ndryshojnë sepse rreth 6% e bizneseve e kanë të pa indetifikuar llojin e aktivitetit. Sektori bujqësor është një sektor mjaft i rëndësishëm në Bashkinë Kuçovë. Kjo bashki ka rreth 22% të numrit të fermave të Qarkut Berat. Në bashki operojnë 37 ndërmarrje agropërpunuese ku 14 prej tyre janë furra buke dhe 9 prej tyre janë baxho. Prodhimet bujqësore në disa kultura janë të kënaqshme si: Perimet e serës, Bostanoret dhe Foragjeret. Kemi prodhime mesatare të drithërave, perimeve sidhe pemëve frutore ndërsa prodhime më të pakëta kanë vreshat dhe ullinjte. Duhet theksuar se zonat që kanë më shumë potenciale për zhvillimin bujqësor janë zonat jug- perëndimore të bashkisë në veçanti njësitë administrative të Kozarës dhe Perondisë. Njësia administrative e Lumasit megjithëse me një profil bujqësor ka më pak përparësi si pasojë e relievit kodrinor-malor. Prodhimet e produkteve blegtorale që vlersohen si të kënaqshme janë, prodhimi qumështit të lopes, prodhimi i mishit të derrit, sidhe prodhimi i mishit të shpendëve. Prodhimet e tjera të produkteve blegtotrale vlersohen si mesatare ose të ulëta. Industria është një tjeter sektor me peshë në ekonominë e Kuçovës. Kuçova është një ndër zonat naftëmbajtëse në Shqipëri dhe sektori industrial ka të bëjë kryesisht me industrinë e nxjerrjes së naftës. Në Bashkinë Kuçovë ndodhen rreth 1090 puse nafte dhe për një periudhe 6 mujore prodhohet rreth 1 133 ton naftë. Kjo sasi përbën rreth 0.2% të prodhimit kombëtar të naftës çka është shumë e vogël por përsëri ky sektor luan rol të rëndësishëm në ekonominë lokale. Gjithashtu duhet theksuar se fusha naftëmbajtwse e Kuçovës ka një rezerve që llogaritet rreth 490 milion fuçi naftë që është një sasi e konsiderueshme. Sektori kryesor ekonomik në Bashkinë e Kuçovës është bujqësia, si sektor i dytë janë sherbimet dhe si sektor terciar është sektori industrial. Njësitë administrative të Lumasit, Kozarës dhe Perondisë klasifikohen si ekonomi agrare ndërsa qyteti i Kuçovës si ekonomi e orientuar drejt sherbimeve pra ekonomi aglomeruese. Në Bashkinë e Kuçovës janë dalluar 6 zona ekonomike ku dy prej tyre janë zona ekonomike me përqendrim të lartë të bizneseve ndërsa 4 prej tyre janë zona ekomike industriale. Zonat ekonomike të bizneseve përbëjnë zonën në hyrje të qyteti të Kuçovës dhe zonën qendrore të saj. Zonat ekonomike industriale përbëhen nga 3 zona të nxjerrjes së naftës (zonat në njësinë administrative të Kozarës përgjatë brigjeve të Lumit Devoll) sidhe nga zona industriale e qytetit të Kuçovës ku kryesisht bëhet përpunimi dhe magazinimi i naftës. Analiza demografike Bashkia Kuçovë, është një nga qëndrat e rëndësishme, demografike dhe ekonomike të qarkut të Beratit. Kjo bashki me ndarjen e re administrative, përfshin brenda juridiksionit të saj administrativ, qytetin e Kuçovës, dhe 3 komunat Kozare, Lumas dhe Përondi. Nga këndvështrimi strukturor demografik në bashkinë Kuçovë, banojnë rreth 22% e popullatës rezidente të qarkut Berat, ndërkohë që pjesa tjetër e popullatës është e shpërndarë në bashkitë e tjera, Berat, Ura vajgurore, e Polican, respektivisht me rreth 42%, 19%,9% dhe 8% e popullatës gjithsej. Popullata rezidente e bashkisë së Kuçovës si rrjedhoje e ndarjes së re administrative është më shumë së dyfishuar duke shënuar një numër popullsie stok në fillim të vitit 2015, në rreth 31, mijë banorë rezidentë. Popullsia rezidente e kësaj bashkie është e përqëndruar kryesisht në qytetin e Kuçovës me rreth 40% të saj ndërkohë që pjesa tjetër e popullsisë së bashkisë, është e shpërndarë në komunat Kozare, Lumas dhe Perondi, respektivisht me 18%, 13%, dhe 29%. Popullsia e kësaj zonë, krahasuar me regjistrimin e fundit të popullsisë ,vitin 2011, ka pësuar rënie me rreth 1500 banorë, osë me 5% më pak, rënie e cila si fenomen tashmë është prezent pothuaj në të gjitha njësitë vendore të vendit (përjashtuar këtu qarkun Tiranë dhe Durrës) pas viteve “90”.

Arsimi Niveli arsimor i pёrfunduar nё Bashkinё Kuçovё Popullsia nё Bashkinё e Kuçovёs me arsim fillort 8 ose 9 vjeçar (llogaritur si raport i personave qё kanё pёrfunduar arsimin 8 ose 9 vjeçar ndaj popullsisё 15 vjeç e lart) pёrbёn pjesёn mё tё madhe tё popullsisё, 57.1% (INSTAT, Census 2011). Raport ky mё i lartё se nё Bashkinё Berat, shumё i pёrafёrt me atё nё Bashkitё Gramsh dhe Lushnje, por krahasimisht i ulёt krahasuar me Bashkitё Cerrik, Belsh dhe Ura Vajgurore. Ndёrsa sa i pёrket arsimit tё mesёm Kuçova me 31.8% tё popullsisё qё ka kryer kёtё nivel arsimor ka njё raport pothuajse tё njёjtё me Beratin dhe Lushnjen dhe krahasimisht mё tё lartё se bashkitё e tjera fqinje. Kjo do të thotë që popullsia që përbën forcën e punës në këtë bashki është më e kualifikuar nga ajo që ofrohet nga bashiktё fqinje dhe për rrjedhojё lehtёson konkurencën në tregun e punësimit rajonal. Nga ana tjetёr pёrqindja e popullsisё me arsim tё lartё universitar dhe pasuniversitar ёshtё 6.2%. Ky raport e pozicionon Kuçovёn para bashkive tё Belshit, Cerrikut dhe Ura Vajgurore por pas atyre tё Beratit, Lushnjes dhe Gramshit.

Tabela e mёposhtme bёn njё pёrmbledhje tё kёtyre vlerave.

Bashkia Niveli arsimor Niveli arsimor Niveli arsimor i pёrfunduar 8 i pёrfunduar i i pёrfunduar i ose 9 vjeçar mesёm lartё Kuçove 57.1% 31.8% 6.2% Berat 53.2% 33.0% 8.9% Ura Vajgurore 69.1% 22.1% 4.1% Lushnje 56.7% 31.3% 7.8% Belsh 71.4% 19.4% 2.9% Cerrik 66.2% 23.6% 4.3% Gramsh 59.5% 27.8% 7.7%

Infrastruktura arsimore Pёr tё analizuar infrastrukturёn arsimore nё Bashkinё e Kuçovёs janё marrё nё shqyrtim 2 faktorё: 1) rrezja e shёrbimit dhe mbulimi qё ka territori i bashkisё, dhe 2) raporti nxёnёs mёsues nё shkolla. Aktualisht Bashkia Kuçovё ka 26 kopshte, 29 shkolla 9-vjeçare dhe 6 shkolla tё mesme.

Punwsimi. Nw njёsitё pёrbёrёse tё Bashkisё Kuçvё pёrqindja e popullsisё e aftё pёr punё ёshtё e konsiderueshme, respektivisht: 68.2% pёr Kuçovёn, 67.1% pёr Kozarёn, 67.6% pёr Lumasin dhe 68.6% pёr Perondinё.

Rrugët dhe transporti Infrastruktura rrugore dhe Transporti për Bashkinë Kucovë. Bashkia e Kucovës ndodhet ndërmjet Lushnjës dhe Beratit. Lushnja dhe Berati lidhen ndërmjet tyre në rrugën shtetërore SH 72 ku në degëzimi tek Ura vajgurore, për të shkuar në Ku111ovë merret rruga Shtetërore SH 91 e cila fillon në degëzimin e Urës Vajgurore dhe përfundon në Kucovë. Nga analiza e infrastrukturës rrugore dalim në konkluzionin që në Bashkinë Kucovë ka 314 km rrugë lineare. Sipas plani rregullues të Bashkisë Kucovë në 2012 rezultojnë që në qytetin e Ku111ovws ka patur 3.4 km rrugë lineare, kjo tregon qe infrastruktura rrugore është rritur me afërsisht 87 here në krahasim me Bashkinë e vjetër të Kucovës.

Nga analiza e infrastrukturës së Bashkisë Kucovë të ndara sipas kodit rrugor :

Gjatësia e rrugës (km) Ekzistuese

Rrugë interurbane kryesore 23 Rrugë interurbane dytësore 37 Rrugë urbane kryesore 4 Rrugë urbane dytësore 56

Rrugë lokale 194 Total 314

Nga tabela më sipër shikojmë që numri me i ulët përsa i përket shtrirjes lineare në km janë rrugët kryesore urbane 3 km linear që shkrihen kryesisht në qytetin e Kucovës kurse numrin më të madh e kryesojnë rrugët lokale 183 km linear që ndodhen në periferi të qytetit si dhe mbizotërojnë në ish- komunat.

Nga analiza e infrastrukturës rrugore së bashkisë Kucovë të ndara sipas funksionit:

Gjatësia e rrugës (km) Ekzistuese

Arterie 31 Bujqësore 99 E brëndshme kryesore 9 E brëndshme dytësore 10 Kolektor 32

Korridor shumefunksional 2

Peisazhistike 116

Rekreative 2 Shërbimi 13

Total 314

Rrugët e shtruara shtrihen kryesisht në rrugët Interurbane kryesore, përgjithësisht në rrugët interurbane dytësore, rrugët urbane kryesore që ndodhen në qytetin e Kucovës si dhe rrugët urbane dytësore që shtrihen po ashtu brenda qytetit si dhe në periferi të Kucovës, sidomos në ish- komunat e Bashkisë Ku111ove, kryesisht në qendrat e fshatrave. Kjo analizë është nxjerr nga G.I.S si dhe nga vëzhgimet që ne kemi bërë në terren, por duhet theksuar që kjo analizë nuk është e përfunduar dhe do të rishikohet përsëri.

Manaxhimi i Mbetjeve të Ngurta Mbetjet Urbane Shërbimi i manaxhimit të mbetjeve në ish territorin e Bashkisë Kuçovë ofrohet nga një firmë private “Higjena”, e cila bën grumbullimin e mbetjeve nga pikat e grumbullimit dhe depozitimin e tyre në vend depozitimin e mbetjeve që ndodhet përgjatë brigjeve të lumit Devoll në vendin e quajtur Rreth Tapi në një largësi 5.5 km nga qyteti i Kuçovë, i cili funksionon që prej vitit 1987. Në këtë vend depozitim, mbetjet shpeshherë ngjeshen dhe mbulohen me dhe, por ai është plotësisht i papërshtatshëm, pasi toka në këtë zonë është shumë aluvionale dhe mbetjet e lëngshme toksike depërtojnë lehtësisht në shtresat e tokës, duke shkaktuar jo vetëm shtresat nëntokësore, por edhe ujrat nëntokësorë dhe vetë ujrat e lumit. Aktualisht në territorin e NJA Kuçovë janë të vendosur në pika grumbullimi 240 kontenierë 1.1 m3, dhe ofrimi i shërbimit të grumbullimit dhe transportit të mbetjeve kryhet çdo ditë. Ndërkohë në bashkëpunim me USAID dhe ASSISTIMPACT është hartuar një studim fizibiliteti për ndarjen e mbetjeve në burim. Mbetjet nga ndërtimet dhe shkatërrimet Vetëm qyteti i Kuçovës gjeneron mesatarisht 22 ton mbetje urbane në ditë dhe rreth 10 ton mbetje inerte në ditë, kryesisht gjatë vitit të fundit, ku ka patur një fushatë të prishjes të ndërtimeve pa leje. Zakonisht firma private e pastrimit “Higjena” është marrë me largimin e mbetjeve inerte, që zakonisht janë përdorur për mbushjen e gropave në zonën e përpunimit praktik, por në raste të tjera ato hidhen përgjatë bregut të lumit Devoll, duke shkaktuar dëmtim të habitatit natyror. Gjithashtu hedhja e vazhdueshme e tyre ngushton edhe shtratin e lumit, duke përbër rrezik për përmbytje dhe erozion të tokave bujqësore. Mbetjet biologjike Sektori i D.D.D (Dezifektim, Deratizim, Deziinsektim) që operon pranë institucionit të Bashkisë ka si objekt të punës: i) dezifektimin e kolektorëve kryesorë të ujrave të zeza, pusetave të ndryshme, vendstrehimeve te ndryshme; ii) disa burime uji si tek pusi i gazit, ish uzina, sallameria, thertorja, tregu i përqendruar dhe ai i jashtëm; iii) si dhe shërbime të ndryshme për institucione shtetërore apo private përkundrejt tarifave përkatëse të dezifektimit, deratizimit dhe deziinsektimit. Megjithatë këto masa konsiderohen të pamjaftueshme për sa kohë kemi një infrastrukturë të kanalizimeve të ujrave të zeza të dobët.

Rëndësia kombëtare në territor

Bashkia e Kuçovës gëzon nje pozicion të rëndësishëm në territorin Shqipëtar i mundësuar nga disa avantazhe ndërsektoriale. Ajo ndodhet në afërsi me zonat ekonomike të Vlorës, Lushnjes dhe Fierit dhe gjëndet pranë aksit kryesor lidhës me qytetin e Beratit. Kuçova ndodhet në një nga fushat naftëmajtëse të Shqipërisë si dhe trashëgon një aerodrom ushtarak me potencial komercial.

Monumente Kulturore Në bashkinë e Kuçovës ndodhen 2 monumente kulture të kategorisë së parë, kisha e Ungjillezimit në fshatin Kozarë dhe kisha e Shën Kollit në fshatin Perondi. Sipas nenit 32 të ligjit nr.9048, datë 7.4.2003 “Për trashëgiminë kulturore” specifikohet që për monumentet e kulturës përcaktohet një zonë mbrojtëse përreth, në përputhje me vlerat e tyre arkitektonike dhe me përshtatshmërinë e tyre urbanistiko-estetike. Përmasat e kësaj zone, ku ndalohet çdo ndërhyrje me karakter ndërtimor, janë përcaktuar nga organi që ka shpallur monumentin, sipas studimit të bërë nga Instituti i Monumenteve te Kulturës.

Zonat industriale dhe aeroporti Kuçova ka një nga dy zonat naftë mbajtëse kryesore të Shqipërisë. Kjo zonë është marrë nga Sherwood Petroileum Ltd. (degë e Bankers Petroleum Ltd.) e cila ka një marrëveshje të aprovuar me VKM, nr. 686, datë 19.10.2007, për veprimtari tridhjetë vjeçare. Kuçova ka 12 milion fuçi nafte reservë, ose 7.1% të reservave kombëtare. Të gjitha depozitimet e hidrokarbureve që ekzistojnë në gjendjen e tyre natyrore në shtresë, janë pronë ekskluzive të shtetit shqiptar, i cili përfaqësohet nga ministria përkatëse. Në bazë të kushteve të specifikuara në rregulloret e hartuara në përputhje me ligjin nr. 7746, datë 28.07.1993 “Për hidrokarburet (kërkimi dhe prodhimi)” i ndryshuar, një kontraktori mund t’i jepet e drejta për të hyrë dhe përdorur tokë publike, ose private për të kryer operacione hidrokarburesh nën marrëveshjen e hidrokarbureve, ku kontraktori është palë. Kuçova trashëgon pasuri dhe një kulture industriale, si uzina mekanike e naftës, uzina e riparimit të avionëve, prodhim i detergjentëve larës, prodhim karton-katërma dhe bitum i oksiduar etj. Disa nga këto fabrika janë privatizuar, ose janë mbyllur. Ekziston gjithashtu mundësia për vënien në punë e një TEC-i që ndodhet pranë qendrës së qytetit. Sipas VKM nr. 671 datë 29.07.2015 objektet industriale, ato të prodhimit, transmetimit e shpërndarjes së energjisë elektrike, përveçse kur është përcaktuar ndryshe në legjislacionin e posaçëm, kanë një gjerësi minimale të zonës mbrojtëse sanitare prej 50 m përgjatë gjithë vijës kufizuese të saj dhe një distancë minimale të mbrojtjes prej 200 m. Këto vlera rriten sipas llojit të objektit e tekonologjisë së përdorur, si dhe shkallës së dotjes së zonës industriale gjatë projektimit të saj. Kuçova ka një aerodrom në përdorim shtetëror ushtarak. Sipas Kodit Ajror të Shqipërisë, nuk mund të jepet asnjë leje ndërtimi brenda zonës së mbrojtur të aeroportit pa miratimin e Autoritetit të Aviacionit Civil (AAC). Leja e ndërtimit jashtë zonës së mbrojtur të aeroportit jepet vetëm me pëlqimin e AAC-së, e cila mund të imponojë kufizime, kur pika më e lartë e ndërtimit (mbi lartësi natyrale apo artificiale) kalon 100 metra mbi sipërfaqen e pistës, në një rreze prej 1,5 kilometrash përreth pistës.

Koncepti rajonal i zhvillimit Bashkia e Kuçovës, e pozicionuar në Shqipërinë qendrore, lexohet si pjesë e disa rajoneve, nisur nga kriteret e përdorura në përcaktimin e rajonit. Për shembull, Kuçova shtrihet në basenin e lumenjve Seman e Devoll (dhe Osum) dhe bën pjesë në rajonin e zhvillimit të qarqeve Elbasan-Berat-Korçë. Nga pikëpamja historike, territori i sotëm i Kuçovës ka qenë pjesë e disa provincave, principatave, apo vilajeteve. Në periudhën e antikitetit, ky territor shtrihej në provincën e Antipatrea-Bylis-Apollonia-Amantia, ku ndodhet edhe Berati dhe Fieri i sotëm. Ndërkohë, në shekujt XII-XV të erës sonë, duket se territori i Kuçovës shtrihet në principatën e Muzakajve. Para shpalljes së pavarësisë në 1912, Kuçova ishte pjesë e sanxhakut të Beratit në vilajetin e Janinës, së bashku me Beratin, Fierin, Lushnjen e Gjirokastrën. Kuçova (në 1923) ishte pjesë e nënprefekturës së Lushnjes (Prefektura Berat) me Kozarën në rrethin e Lushnjes dhe e nënprefekturës së Beratit (Prefektura Berat) me Lapardhanë në rrethin e Beratit.. Nga këndvështrimi i studimit të policentrizmit në Shqipëri, Kuçova, së bashku me Peqinin, Roskovecin, Belshin, Cërrikun, Lushnjen dhe Urën Vajgurore formojnë rajonin më të mirë-aksesuar (nga të paktën 5 qendra aglomeratesh të përcaktuara sipas INSTAT, 2014) sipas izokronit 45 minutësh të lëvizjes (lëvizja ditore për në punë). Në këtë rast, vetëm Lushnja dhe Roskoveci ndodhen në rajonin e zhvillimit Fier-Vlorë- Gjirokastër, sepse 4 bashkitë e tjera (përfshirë Kuçovën) ndodhen në rajonin e zhvillimit të qarqeve Berat-Korçë-Elbasan. Sa më sipër pasqyron natyrën e ndryshueshme të rajonit si territor, në varësi të kritereve që përdoren në përcaktimin e tij. Meqë në Shqipëri nuk kemi rajone administrative/qeverisëse, për qëllime planifikimi, Kuçova mund të jetë pjesë e rajoneve të ndryshme. Për qëllime të hartimit të planit të përgjithshëm vendor të territorit të bashkisë së Kuçovës, rajoni i studimit të saj është konsideruar territori, pikat më të largëta të të cilit janë: Bashkia Elbasan në veri; bashkia Devoll në lindje; bashkia Tepelenë në Jug; dhe bashkia Fier në lindje. Ky rajon planifikimi është përcaktuar mbi bazën e kritereve të shpejguara më sipër, si edhe të: 1) korridoret rrugore kombëtare që ndërthuren në territorin e Kuçovës dhe në kufijtë e saj; 2) rrjeti i zonave të mbrojtura natyrore që lidhen brenda këtij rajoni dhe në afërsi të territorit të Kuçovës; 3) zonat e rrezikut mjedisor nga ndotja e përcjellë prej lumenjve dhe ndikimi i zonave naftëmbajtëse; 4) sistemi i tokave bujqësore të Lushnjes, Kuçovës, Fierit dhe Beratit, 5) zhvillimet historike dhe identiteti në shekuj. Për të hartuar një vizion zhvillimi për territorin e bashkisë, nevojitet koncepti i zhvillimit të rajonit në të cilin ndodhet Kuçova. Arësyet për këtë renditen si më poshtë: A- Kuçova nuk funksion si një ishull, por si pjesë përbërëse e rajonit të cilit i përket. Ekonomia e Kuçovës dhe pozicionimi i saj në rajon varen nga ekonomitë rrethuese dhe marrëdhënia plotësuese-konkuruese e Kuçovës me këto ekonomi; B- Territori vendor përshkohet nga infrastruktura dhe akse e korridore rrugore, të cilat kanë rëndësi kombëtare dhe/ose rajonale. Çdo vendim për territorin vendor ndikohet nga këto akse e korridore. Një pjesë e mirë e tyre merren të gatshme nga studime dhe projekte e plane kombëtare (si p.sh. Plani i Përgjithshëm Kombëtar i territorit, planet sektoriale për transportin, energjinë, etj.), por një pjesë janë subjekt propozimi; C- Plani i Përgjithshëm Kombëtar i territorit si dhe disa plane sektoriale përcaktojnë vendime që prekin drejtpërdrejt ose jo edhe territorin e bashkisë së Kuçovës dhe çdo vendim të PPV- së së Kuçovës;

Sipas Planit të Përgjithshëm Kombëtar të territorit, rajoni në të cilin bën pjesë Kuçova ka një karakter zhvillimi që bazohet në kombinimin mes ekonomive bujqësore (prodhuese dhe përpunuese), ekonomisë së turizmit (sipas të gjitha formave të mësipërme), industrisë dhe funksioneve urbane. Sigurimi i balancës mes këtyre ekonomive përbën sfidë për vizionin e ardhshëm të zhvillimit urban e rural të territorit. Faktikisht, për mënyrën se si janë zhvilluar deri më sot, këto ekonomi kanë prodhuar më së shumti konflikte mbi burimet se sa harmoni dhe bashkëjetesë. Është detyrë e konceptit të vizionit rajonal të zhvillimit të territorit që të propozojë se si mund të garantohet balanca.

Objektiva dhe Programe

Objektivat dhe programet strategjike të zhvillimit Në përmbushje të këtij vizioni, janë hartuar objektiva strategjikë, të cilët synojnë të specifikojnë fokusin e zhvillimit të Bashkisë gjatë viteve të ardhshme. Është synuar që objektivat strategjike të jenë të prekshme, specifike dhe të monitorueshme, për të siguruar zbatueshmërinë e tyre. Për këtë arsye, janë përcaktuar edhe disa tregues monitorimi e vlerësimi për secilin objektiv strategjik, të cilët mund të detajohen dhe përmirësohen gjatë punës që Bashkia do të kryejë për zbatimin e kësaj strategjie. Nga studimi i rajonit, pjesë përbërëse e të cilit është dhe Bashkia Kuçovë, e paraqet këtë bashki si një nga qendrat kulmore të një fashe ekonomike ku ndodhen disa bashki me karakter të shumëfishtë, si Elbasani, Lushnja, Fieri, Ura Vajgurore, dhe Berati, profili ekonomik i të cilave përbëhet nga një ndërthurje e dy, ose më shumë sektorëve ekonomik. Këto karakteristika lehtësisht të dallueshme e bëjnë bashkinë e Kuçovës mjaft interesante nga pikëpamja e konkurueshmërisë ekonomike në nivel rajonal dhe më gjerë, sidomos për industrinë nxjerrëse dhe përpunuese të burimeve nëntokësore të naftës. Bashkia Kuçovë mbështetet në modelet policentrike të zhvillimi ekonomik dhe territorial dhe në parimet e subsidiaritetit, me qëllim decentralizimin e funksioneve të ndryshme në ishuj të ndryshëm gravitacional në territor në mënyrë që të ofrojë një shërbim sa më efiçient dhe afër banorit. Bërthama urbane e bashkisë, qyteti i Kuçovës, do të vazhdojë të ketë profilin e një ekonomie aglomeruese, ku do të përqendrohen funksionet administrative të bashkisë, zonat urbane të banimit dhe shërbimet dhe industria përpunuese; duke pësuar një shtrirje të dy drejtimet aksiale veri-jug. Është e rëndësishme që të konsolidohen sa më shumë lidhjet e kësaj bërthame urbane me akset nacionale të lëvizjes, si Korridori Blu apo Korridori qendror i Jugut.