GMINA KOCMYRZÓW-LUBORZYCA

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA NA LATA 2018-2021 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2022-2025

KOCMYRZÓW-LUBORZYCA 2018 r.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą Polskiej Akademii Nauk Pracownia Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami 31-261 Kraków, ul. Józefa Wybickiego 7A Telefon: (12) 633 58 69, Fax: (12) 632 35 24

Zleceniodawca: Gmina Kocmyrzów-Luborzyca

reprezentowana przez:

Wójta Gminy Kocmyrzów-Luborzyca Luborzyca 97, 32-010 Luborzyca

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA NA LATA 2018-2021 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2022-2025

Wykonano zgodnie z umow ą nr O Ś.5.2018, nr rej. 8(C-2)18

Zespół autorski: dr in ż. Beata Klojzy-Karczmarczyk - kierownik zespołu mgr in ż. Janusz Mazurek dr in ż. Said Makoudi mgr in ż. Jarosław Staszczak tech. Jan Żółtek

KOCMYRZÓW-LUBORZYCA 2018 r.

2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

SPIS TRE ŚCI 1. Wst ęp...... 6 1.1. Cel oraz podstawa prawna programu...... 6 1.2. Streszczenie programu w j ęzyku niespecjalistycznym...... 8 1.3. Metodyka prac nad programem...... 11 1.4. Ochrona środowiska w dokumentach strategicznych pa ństwa oraz województwa 12 małopolskiego...... 1.5. Priorytety polityki ekologicznej Powiatu Krakowskiego i Gminy Kocmyrzów-Luborzyca.. 19 2. Charakterystyka ogólna Gminy Kocmyrzów-Luborzyca...... 23 2.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne ...... 23 2.2. Sytuacja demograficzna...... 24 2.3. Gospodarka i infrastruktura...... 24 2.4. Warunki klimatyczne i wody powierzchniowe...... 26 2.5. Budowa geologiczna i hydrogeologiczna, surowce naturalne...... 27 2.6. Użytkowanie terenu, charakterystyka gleb, lasy...... 28 2.7. Środowisko przyrodnicze gminy, obszary prawnie chronione ...... 29 2.8. Walory krajobrazowe, kulturowe i zabytki...... 33 3. Ocena stanu środowiska na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca...... 34 3.1. Powietrze atmosferyczne ...... 34 3.1.1. Jako ść powietrza atmosferycznego ...... 34 3.1.2. Źródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego...... 38 3.2. Wody podziemne i powierzchniowe...... 40 3.2.1. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych...... 40 3.2.2. Zagro żenia powodziowe i lokalne podtopienia terenu...... 43 3.2.3. Zasoby i stan jako ści wód podziemnych...... 43 3.2.4. Gospodarka wodno-ściekowa...... 45 3.3. Powierzchnia ziemi i zanieczyszczenie gleb...... 47 3.3.1. Gleby...... 47 3.3.2. Zagro żenia powierzchni terenu...... 48 3.4. Klimat akustyczny ...... 50 3.5. Pola elektromagnetyczne...... 52 3.6. Gospodarka odpadami komunalnymi...... 54 3.7. Zagro żenie powa żnymi awariami...... 55 3.8. Główne zagro żenia i szanse dla środowiska na obszarze gminy - analiza SWOT...... 56 4. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie...... 62 4.1. Priorytety polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca...... 62 4.1.1. Realizacja zada ń programu w latach poprzednich...... 66 4.2. Cele, kierunki interwencji, zadania programu ochrony środowiska...... 69 4.2.1. Działania systemowe - ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym...... 70 4.2.1.1. Identyfikacja problemów...... 70 4.2.1.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 71 4.2.2. Działania systemowe - Edukacja ekologiczna...... 73 4.2.2.1. Identyfikacja problemów...... 73 4.2.2.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 74 4.2.3. Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazu...... 76 4.2.3.1. Identyfikacja problemów...... 76 4.2.3.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 78 4.2.4. Gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa...... 81 4.2.4.1. Identyfikacja problemów...... 81

3 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.4.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 82 4.2.5. Ochrona gleb i powierzchni ziemi...... 86 4.2.5.1. Identyfikacja problemów...... 86 4.2.5.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 86 4.2.6. Ochrona klimatu i poprawa jako ści powietrza...... 90 4.2.6.1. Identyfikacja problemów...... 90 4.2.6.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 91 4.2.7. Ochrona przed hałasem...... 95 4.2.7.1. Identyfikacja problemów...... 95 4.2.7.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 95 4.2.8. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi...... 97 4.2.8.1. Identyfikacja problemów...... 97 4.2.8.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 97 Przeciwdziałanie powa żnym awariom i ograniczanie skutków nadzwyczajnych 4.2.9. 99 zagro żeń środowiska...... 4.2.9.1. Identyfikacja problemów...... 99 4.2.9.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 99 4.2.10. Gospodarowanie odpadami, zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 102 4.2.10.1. Identyfikacja problemów...... 102 4.2.10.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania...... 102 Harmonogram realizacji zada ń własnych i monitorowanych Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w 5. 104 latach 2018-2025...... 5.1. Harmonogram realizacji zada ń własnych...... 104 5.2. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych...... 112 6. System realizacji programu ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca...... 118 6.1. Narz ędzia i instrumenty polityki ekologicznej gminy...... 118 6.1.1. Instrumenty prawne ...... 118 6.1.2. Kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska...... 119 6.1.3. Instrumenty finansowe - źródła finansowania programu...... 121 6.1.4. Instrumenty społeczne - działania informacyjno-edukacyjne...... 126 6.2. Zarz ądzanie programem ochrony środowiska ...... 128 6.3. Monitoring jako ści środowiska ...... 129 6.4. Monitoring polityki środowiskowej ...... 130 6.5. Monitoring realizacji zada ń programu...... 130 6.6. Okresowa sprawozdawczo ść z wykonania programu...... 132 7. Spis wykorzystanych materiałów ...... 133 8. Wykaz tabel i rysunków zamieszczonych w programie...... 134

4 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Wykaz wa żniejszych skrótów zastosowanych w programie: AKPO ŚK – Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych BEi Ś – Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” BO Ś – Bank Ochrony Środowiska DK – droga krajowa DW – droga wojewódzka DSRK – Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Dz.U. – Dziennik Ustaw EOG – Europejski Obszar Gospodarczy GUS – Główny Urz ąd Statystyczny GZWP – Główny Zbiornik Wody Podziemnej IUNG – Instytut Uprawy Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach JCWP – jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych JCWPd – jednolite cz ęś ci wód podziemnych JST – jednostka samorz ądu terytorialnego MŚ – Ministerstwo Środowiska ODR –Ośrodek Doradztwa Rolniczego ZMiUW – Zarz ąd Melioracji i Urz ądzeń Wodnych NFO ŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OZE – Odnawialne Źródła Energii PIG-PIB – Pa ństwowy Instytut Geologiczny- Pa ństwowy Instytut Badawczy PIO Ś – Pa ństwowa Inspekcja Środowiska PGN – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej PM10 – pył zawieszony o średnicy cz ąstek poni żej 10 mikrometrów PM2,5 – pył zawieszony o średnicy cz ąstek poni żej 2,5 mikrometra POIi Ś – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 PO Ś – Program Ochrony Środowiska PSP – Pa ństwowa Stra ż Po żarna PZD – Powiatowy Zarz ąd Dróg RIPOK – Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych RLM – równowa żna liczba mieszka ńców RPO – Regionalny Program Operacyjny RZGW – Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej SIEG – Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” SPA 2020 – Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 ŚSRK – Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju UE – Unia Europejska WFO ŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIO Ś – Wojewódzki Inspektoraty Ochrony Środowiska WSSE– Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna WUS – Wojewódzki Urz ąd Statystyczny

5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

1. WST ĘP

1.1. Cel oraz podstawa prawna programu

W celu realizacji polityki ochrony środowiska, organ wykonawczy gminy, sporz ądza gminny program ochrony środowiska, uwzgl ędniaj ąc cele zawarte w dokumentach strategicznych o których mowa w art. 14 oraz art. 17 ustawy z dnia 21 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 799, z pó źn. zm.). W szczególno ści program ochrony środowiska uwzgl ędnia cele ochrony środowiska zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1376, z pó źn. zm.). Gminny program ochrony środowiska uchwala rada gminy. Nadrz ędnym celem sporz ądzenia programu ochrony środowiska jest wynikaj ąca z polityki ochrony środowiska, troska o zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego na terenie gminy (dla mieszka ńców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury). Polityka ochrony środowiska zgodnie z art. 13 ustawy Prawo ochrony środowiska, to zespół działa ń maj ących na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Zadaniem gminnego programu ochrony środowiska jest wskazanie sposobu realizacji polityki ochrony środowiska na terenie gminy, poprzez wyznaczenie głównych celów strategicznych dla poszczególnych komponentów środowiska (tzw. obszarów interwencji) oraz wynikaj ących z nich priorytetów - tzw. kierunków interwencji oraz szczegółowych zada ń krótkoterminowych, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, harmonogramem działa ń ekologicznych oraz wskazaniem sposobu ich monitorowania oraz źródeł pozyskiwania środków finansowych niezb ędnych do osi ągni ęcia zało żonych celów. Gminny program ochrony środowiska jest dokumentem planowania strategicznego o charakterze doradczym, wspomagaj ącym procesy decyzyjne i aktywne zarz ądzanie środowiskiem. Umo żliwia podj ęcie zintegrowanych działa ń na terenie gminy w celu zapewnienia mieszka ńcom bezpiecze ństwa ekologicznego i stałej poprawy warunków życia, chroni ąc przy tym stan zasobów przyrodniczych i kulturowych. Realizacja programu ochrony środowiska, to cały szereg przedsi ęwzi ęć wymagaj ących wspólnego działania wszystkich jednostek samorz ądowych, instytucji, podmiotów gospodarczych oraz mieszkańców. Realizacja przez samorz ąd gminny zało żonych celów środowiskowych, jest jednoznacznie zwi ązana z zakresem jego kompetencji stanowi ących i wykonawczych. Rada Gminy Kocmyrzów-Luborzyca uchwalaj ąc program ochrony środowiska przyjmuje do realizacji wytyczone w nim cele i priorytety oraz kierunki działa ń interwencyjnych, skoncentrowane na wskazanych w programie obszarach interwencji, w dziedzinach zapewniaj ących maksymalne korzy ści dla środowiska. Rada Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w 2005 r. przyj ęła „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2004-2007 z perspektyw ą do roku 2014”. W roku 2018 podj ęto działania maj ące na celu opracowanie nowego programu na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025. Zaktualizowane i przyj ęte w opracowanym programie cele nadrz ędne polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca s ą zgodne z aktualnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi pa ństwa, w tym z dokumentem „Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.”, przyj ętym uchwał ą nr 58 Rady Ministrów z dn. 15 kwietnia 2014 r. Program jest równie ż zgodny z bezpo średnim dokumentem nadrz ędnym jakim jest „Aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu krakowskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą na lata 2016-2018” oraz nadrz ędnym dla niego dokumentem wojewódzkim „Program Strategiczny Ochrona Środowiska”, przyj ętym w 2014 r. przez Sejmik Województwa Małopolskiego. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca został sporz ądzony przy współpracy i wykorzystaniu informacji udost ępnionych przez Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Luborzyca. Rol ę koordynacyjn ą przy opracowaniu programu sprawował Referat Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami, Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. W celu usprawnienia prac nad programem powołana została grupa robocza w skład której oprócz Wykonawcy weszli przedstawiciele referatów Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca oraz przedstawiciele lokalnych instytucji. Przy opracowaniu dokumentu wykorzystano równie ż informacje przekazane przez Starostwo Powiatowe w Krakowie, sprawozdania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie (WIO Ś), opracowania Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego oraz informacje z pozostałych instytucji, firm i podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska i realizuj ących na terenie Gminy

6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Kocmyrzów-Luborzyca zadania zwi ązane z ochron ą środowiska. W „Programie ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025” (w skrócie PO Ś) dokonano aktualizacji polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca poprzez weryfikacj ę i aktualizacj ę celów strategicznych i kierunków działa ń w najwa żniejszych obszarach interwencji, zmierzaj ących do zapewnienia maksymalnej ochrony środowiska jako istotnego elementu rozwoju gospodarczego i społecznego gminy. W celu opracowania programu, dokonano szczegółowej analizy stanu i prognozowanych zmian jako ści głównych komponentów środowiska na terenie gminy oraz na tej podstawie, zdefiniowano nadrz ędne cele strategiczne średnioterminowe do osi ągni ęcia do roku 2025 oraz wynikaj ące z nich kierunki działa ń interwencyjnych i zadania krótkoterminowe (w tym inwestycyjne), proponowane do realizacji w latach 2018-2021. Ochrona środowiska powinna by ć zagadnieniem spójnym z cało ści ą działa ń realizowanych przez gmin ę, instytucje publiczne, podmioty gospodarcze jak i samych mieszka ńców. Naczeln ą zasad ą, która powinna by ć przyj ęta w działaniach zmierzaj ących do zdrowego i przyjaznego środowiska, jest zasada zrównowa żonego rozwoju. Oznacza to taki rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia, nie ograniczaj ąc mo żliwo ści realizacji potrzeb przyszłych pokole ń. Zrównowa żony rozwój oznacza prowadzenie szerokiej działalno ści gospodarczej i społecznej przy jednoczesnym ograniczaniu lub eliminowaniu degradacji środowiska naturalnego oraz polega na podejmowaniu działa ń zmierzaj ących do rewitalizacji zniszczonych elementów środowiska. Jest to równie ż takie prowadzenie strategii, polityki i działa ń w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, które pozwala zachowa ć zasoby i walory środowiska przyrodniczego w stanie zapewniaj ącym mo żliwo ści ci ągłego korzystania z nich, przy jednoczesnym zachowaniu trwało ści funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej ró żnorodno ści biologicznej na poziomie ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Polityka środowiskowa umo żliwia harmonizacj ę rozwoju społeczno-gospodarczego z ochron ą walorów środowiska i powoduje konieczno ść integrowania zagadnie ń ochrony środowiska z polityk ą sektorow ą w głównych dziedzinach gospodarki. Długoterminowym celem działa ń wynikaj ących z programu ochrony środowiska jest d ąż enie do zrównowa żonego rozwoju gospodarczego, gdzie ochrona środowiska stanowi nierozł ączn ą cz ęść procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi. Zrównowa żony rozwój jako podstawa polityki środowiskowej samorz ądu gminnego wymaga okre ślenia celów nadrz ędnych tej polityki dla wszystkich komponentów środowiska, z uwzgl ędnieniem strategicznych zada ń krajowych, wojewódzkich i powiatowych, w sposób nie powoduj ący konieczno ści nadmiernego ograniczania mo żliwo ści realizacji lokalnych celów społeczno-ekonomicznych. Na stan środowiska przyrodniczego gminy ma wpływ wiele czynników. S ą to m.in.: tempo wzrostu poziomu życia mieszka ńców, skala aktywno ści przemysłowo-usługowej, kierunki rozwoju transportu oraz dost ępno ść środków finansowych na inwestycje z zakresu ochrony środowiska. Ochrona środowiska jest obowi ązkiem wszystkich mieszka ńców. Szczególny obowi ązek w tym zakresie spoczywa na władzach samorz ądowych, które poprzez swoj ą polityk ę i wykonywane zadania powinny dąż yć do zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego. Obowi ązuj ące w tym zakresie prawo krajowe oraz przepisy wynikaj ące z członkostwa w Unii Europejskiej narzucają odpowiednie wymogi i konieczno ść osi ągni ęcia odpowiednich standardów w zakresie jako ści środowiska. Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zale ży, w znacznej mierze, od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym a tak że od mo żliwo ści pozyskania środków finansowych oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony mieszka ńców gminy. Podejmowane działania powinny by ć prowadzone zgodnie z opracowanym w programie zakresem działa ń naprawczych krótko- i średnioterminowych, sporz ądzonym na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji aktualnej i przewidywanych zagro żeń środowiska. Program ochrony środowiska jako dokument planowania strategicznego wyznaczaj ący cele i kierunki polityki ochrony środowiska samorz ądu gminnego, powinien by ć wykorzystywany jako instrument strategicznego zarz ądzania gmin ą w zakresie ochrony środowiska. Program ochrony środowiska powinien stanowi ć przesłank ę konstruowania budżetu gminy i jest podstaw ą do ubiegania si ę o fundusze pomocowe ze źródeł krajowych oraz z funduszy Unii Europejskiej. Wytyczne zawarte w programie ochrony środowiska, powinny by ć respektowane i uwzgl ędniane w programach i planach sektorowych oraz w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Program ochrony środowiska słu żyć b ędzie koordynacji działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska w gminie.

7 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

1.2. Streszczenie programu w j ęzyku niespecjalistycznym

Ochrona środowiska nale ży do obowi ązkowych działa ń władz publicznych w tym gminnych, które poprzez własn ą polityk ę ochrony środowiska powinny d ąż yć do zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego i poprawy komfortu życia mieszka ńców. Członkostwo w Unii Europejskiej narzuca wymogi osi ągni ęcia standardów unijnych w zakresie jako ści środowiska. Gmina w celu realizacji polityki ochrony środowiska, zobowi ązana jest do sporz ądzenia i nast ępnie realizacji gminnego programu ochrony środowiska, uwzgl ędniaj ącego wymagania okre ślone w ustawie Prawo ochrony środowiska oraz w dokumentach nadrz ędnych dla programu jakimi s ą dokumenty strategiczne pa ństwa, województwa, powiatu oraz lokalna strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Program ochrony środowiska uchwala rada gminy. Nadrz ędnym celem opracowania programu ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów- Luborzyca, jest zapewnienie bezpiecze ństwa środowiska i zdrowia mieszka ńców na terenie gminy z zachowaniem zasady zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez racjonalne wykorzystanie walorów przyrodniczych, geologicznych i krajobrazowych gminy. Program ochrony środowiska wskazuje sposoby realizacji strategii ochrony środowiska gminy, poprzez wyznaczenie głównych celów ekologicznych w najwa żniejszych obszarach interwencji i wynikaj ących z nich zada ń szczegółowych, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, harmonogramem działa ń ekologicznych oraz wskazaniem mo żliwych źródeł pozyskania środków niezbędnych do osi ągni ęcia zało żonych celów. Realizacja programu ochrony środowiska to cały szereg przedsi ęwzi ęć profilaktycznych i interwencyjnych zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska, wymagaj ących wspólnego działania władz gminnych oraz wszystkich instytucji samorz ądowych, podmiotów gospodarczych oraz w szczególno ści samych mieszka ńców. W roku 2018 podj ęto prace maj ące na celu opracowanie programu ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą średnioterminow ą na lata 2022- 2025. Przy opracowaniu dokumentu wykorzystano informacje będące w posiadaniu Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, informacje udost ępnione przez Starostwo Powiatowe w Krakowie, sprawozdania z monitoringu środowiska Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, opracowania Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego oraz informacje z pozostałych instytucji i podmiotów korzystaj ących ze środowiska i realizuj ących na terenie gminy zadania zwi ązane bezpo średnio lub po średnio z ochron ą środowiska. W celu opracowania programu, przeprowadzono wielokryterialn ą analiz ę aktualnego stanu wszystkich komponentów środowiska oraz ocen ę tendencji zmian jako ści głównych komponentów środowiska na terenie gminy. Na podstawie przeprowadzonej oceny stanu środowiska zaproponowano, tam gdzie to jest konieczne, szereg działa ń interwencyjnych niezb ędnych dla poprawy stanu poszczególnych elementów środowiska oraz ochrony jego zasobów. Realizacja zaproponowanych zada ń i wynikaj ących z nich inwestycji proekologicznych oraz bieżą ce działania chroni ące środowisko, przyczyni ą si ę do poprawy warunków życia mieszka ńców Gminy Kocmyrzów-Luborzyca poprzez zachowanie lub polepszenie walorów środowiska przyrodniczego. Praktyczne działania konieczne dla realizacji polityki ochrony środowiska w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca powinny by ć realizowane w oparciu o zaproponowane w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca (w skrócie PO Ś) cele priorytetowe oraz wynikaj ące z nich kierunki działa ń i zadania szczegółowe prowadz ące do osi ągni ęcia poprawy jako ści środowiska w nast ępuj ących obszarach interwencji: − ochrona klimatu i jako ści powietrza, − przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem, − pola elektromagnetyczne, − poprawa gospodarowania wodami, − gospodarka wodno-ściekowa, − zasoby geologiczne, − ochrona gleb, − gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, − ochrona zasobów przyrodniczych, − zagro żenia powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska.

8 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

W ramach analizy potrzeb działa ń w powy ższych obszarach interwencji uwzgl ędniono nast ępujące istotne zagadnienia: − konieczno ść adaptacji do zmian klimatu w tym ograniczenie lokalnych źródeł zanieczyszczenia powietrza, − konieczno ść rozbudowy sieci kanalizacyjnej w gminie, − konieczno ść ochrony gleb dobrej jako ści, wykorzystywanych rolniczo, − konieczno ść wzmocnienia działa ń edukacyjnych dla podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, − zagadnienia prowadzenia monitoringu środowiska i skutków wdra żania programu.

Dla wszystkich powy ższych obszarów interwencji (działa ń pro środowiskowych) podano wytyczne które powinny by ć respektowane i uwzgl ędniane w programach i planach szczegółowych (sektorowych) oraz szczególnie w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Efektywno ść inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska zale ży, w znacznej mierze, od mo żliwo ści pozyskania środków finansowych na te działania oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony mieszka ńców, dla realizacji ustalonej polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Opracowany PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca składa si ę z nast ępuj ących głównych bloków tematycznych: 1. Podstawy prawne programu oraz charakterystyka ogólna obszaru gminy w aspekcie ochrony środowiska. Omówiono podstaw ę prawn ą i formaln ą sporz ądzenia PO Ś dla Gminy Kocmyrzów- Luborzyca, główne cele opracowania oraz cele polityki i strategii ochrony środowiska pa ństwa, województwa małopolskiego, powiatu krakowskiego i Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, istotne dla formy i tre ści opracowywanego dokumentu. Omówiono główne uwarunkowania lokalizacyjne (administracyjne, geograficzne, demograficzne), oraz aktualn ą sytuacj ę gospodarcz ą gminy w powi ązaniu z warunkami naturalnymi środowiska (budowa geologiczna, hydrogeologiczna, środowisko przyrodnicze, wody powierzchniowe, u żytkowanie terenu i charakterystyka gleb). 2. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego środowiska przyrodniczego na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska, wraz z ocen ą przewidywanych zagro żeń środowiska naturalnego. Analiza stanu aktualnego środowiska jest szczególnie istotnym elementem PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, zawiera aktualne informacje o stanie wszystkich komponentów środowiska naturalnego na terenie gminy oraz przedstawia najważniejsze zdiagnozowane zagro żenia dla środowiska, stwierdzone na podstawie przeprowadzonej analizy stanu aktualnego. Dokonana ocena i diagnoza zagro żeń środowiska, stanowiła podstaw ę do okre ślenia celów i kierunków działa ń interwencyjnych na lata 2018-2021 a w dalszej perspektywie do roku 2025. Analiza stanu środowiska na terenie gminy przeprowadzona w oparciu o wyniki bada ń monitoringowych wykonywanych głównie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIO Ś) w Krakowie do roku 2017, oraz analiza informacji o stanie działa ń w zakresie ochrony środowiska przekazanych przez gmin ę i instytucje gminne, pozwala wyci ągn ąć wnioski, że do najwa żniejszych problemów gminy w dziedzinie ochrony środowiska nale ży zaliczy ć: − pogarszaj ący si ę stan jako ści wód powierzchniowych, − zagro żenie zanieczyszczeniem wód podziemnych, − znaczne braki w pokryciu terenu sieci ą kanalizacyjn ą przy dobrym pokryciu sieci ą wodoci ągow ą, − emisje zanieczyszcze ń do powietrza z lokalnych źródeł gospodarczych - szczególnie tzw. nisk ą emisj ę, − konieczno ść ochrony gleb wykorzystywanych w rolnictwie, − napływ zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z aglomeracji s ąsiednich (Kraków), − wzrastaj ące zagro żenie hałasem komunikacyjnym w otoczeniu szlaków drogowych, − naciski na zajmowanie nowych terenów pod zabudow ę i działalno ść gospodarcz ą.

Przedstawione powy żej problemy i zwi ązane z nimi zagro żenia dla jako ści środowiska przyrodniczego, wynikaj ą zarówno z przyczyn niezale żnych, zewn ętrznych jak i z istnienia lokalnych źródeł zanieczyszczenia oraz uwarunkowa ń demograficznych.

9 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Wobec powy ższego, konsekwentna realizacja zaproponowanych w programie celów i zada ń naprawczych, szczególnie w zakresie poprawy stanu najbardziej podatnych na zanieczyszczenie komponentów środowiska (powietrze wody), powinna stanowi ć podstaw ę planowania szczegółowych inwestycji ekologicznych zwi ązanych z ochron ą środowiska w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca. Wykaz najwa żniejszych kierunków interwencji i planowanych działa ń naprawczych, w tym zada ń szczegółowych inwestycyjnych w gminie, do realizacji w latach 2018-2025 przedstawiono w rozdz. 4 i 5 programu. Ostateczna realizacja i zakres zada ń ekologicznych, zale żeć b ędą od aktualnych potrzeb oraz od mo żliwo ści pozyskania środków finansowych na ich realizacj ę. 3. Cele ekologiczne postawione do osi ągni ęcia dla poszczególnych komponentów środowiska. Główne kierunki działa ń zmierzaj ących do poprawy w zakresie ochrony środowiska w okresach krótko- i średnioterminowych. W rozdziale 4 programu, w wyniku dokonanej oceny stanu aktualnego oraz przeprowadzonej analizy zagro żeń dla środowiska na terenie gminy, przedstawiono i omówiono najważniejsze priorytety polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Okre ślone zostały główne cele ekologiczne do osi ągni ęcia do roku 2025, oraz wynikaj ące z nich kierunki działa ń (tzw. kierunki interwencji) i zadania krótkoterminowe na lata 2018-2021. W rozdziale w sposób syntetyczny (w uj ęciu tabelarycznym) przedstawiono harmonogram realizacji priorytetów ekologicznych gminy. Wi ększo ść z proponowanych kierunków działa ń to zadania o charakterze ci ągłym, których realizacja będzie prowadzona w całym okresie obowi ązywania programu, a stopie ń ich zrealizowania b ędzie zale żny od posiadanych środków finansowych. 4. Zadania własne i monitorowane dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca W rozdziale 5 programu przedstawiono w uj ęciu tabelarycznym, proponowane w najbliższych latach własne zadania ekologiczne gminy w najwa żniejszych obszarach interwencji, wraz z podanymi przewidywanymi kosztami (tam gdzie to możliwe) ich realizacji w latach 2018-2021 i w perspektywie do roku 2025. Stopie ń ich zrealizowania b ędzie zale żny od posiadanych i pozyskanych przez gmin ę środków finansowych. Przy okre ślaniu i wyborze zada ń własnych zało żono, że przyj ęte do realizacji cele i działania b ędą wypadkow ą obiektywnych potrzeb i realnych mo żliwo ści ich spełnienia. Ich wybór będzie wynika ć głównie z: − zada ń obligatoryjnych, nało żonych na samorz ąd gminny przez ustawodawc ę, zawartych w obowi ązuj ących aktach prawa i dokumentach strategicznych pa ństwa, − obligatoryjnych zada ń nało żonych na samorz ąd gminny w dokumentach planowania strategicznego: wojewódzkich, powiatowych i gminnych, − z dost ępnych środków finansowych w bud żecie gminy i z mo żliwo ści pozyskania środków ze źródeł zewn ętrznych. 5. Uwarunkowania realizacyjne programu w zakresie koordynacji działa ń, źródeł finansowania oraz w zakresie zarz ądzania środowiskiem Efektywno ść działa ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zale ży, w znacznej mierze, od polityki i rozwi ąza ń przyj ętych na szczeblu lokalnym, od wielko ści pozyskanych środków finansowych oraz od stopnia zainteresowania i zrozumienia ze strony społecze ństwa. Program ochrony środowiska stanowi przesłank ę konstruowania budżetu gminy i jest podstaw ą do ubiegania si ę o środki pomocowe ze źródeł krajowych i funduszy Unii Europejskiej. W rozdziale 6 programu wskazano najwa żniejsze instrumenty prawne, finansowe oraz społeczne za pomoc ą których mo żna będzie d ąż yć do osi ągni ęcia celów i zada ń ekologicznych nakre ślonych w programie ochrony środowiska. Okre ślono kompetencje Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w zakresie ochrony środowiska. Istotnym elementem skutecznego zarz ądzania środowiskiem jest świadomo ść ekologiczna społecze ństwa oraz przyjazne dla środowiska nawyki i codzienna postawa mieszka ńców. W zwi ązku z powy ższym jednym z najistotniejszych działa ń proponowanych w programie, jest prowadzenie skutecznej edukacji ekologicznej, warunkuj ącej powodzenie realizacji zada ń ekologicznych.

6. Zasady monitorowania efektów wdra żania programu. W rozdziale 6 okre ślono, kto i w jaki sposób powinien sprawowa ć nadzór nad realizacj ą postanowie ń zawartych w programie. Okre ślono sposób, w jaki powinien by ć prowadzony monitoring wdra żania programu (monitoring jako ści środowiska oraz monitoring skuteczno ści realizacji polityki środowiskowej w gminie). Okre ślono najwa żniejsze mierniki monitorowania stopnia realizacji PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca z podziałem na poszczególne monitorowane komponenty środowiska lub główne źródła jego zagro żeń.

10 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Realizacja nadrz ędnych celów strategicznych wyznaczonych w „Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025” dla wszystkich obszarów interwencji (komponentów środowiska) oraz realizacja wynikaj ących z nich kierunków działa ń ekologicznych i zada ń szczegółowych, w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska, b ędzie elementem realizacji polityki ochrony środowiska gminy. Realizacja zada ń zawartych w programie powinna prowadzi ć do zrównowa żonego rozwoju gminy, w którym ochrona środowiska i działalno ść gospodarcza (głównie w rolnictwie) pozostaj ą w równowadze gwarantuj ącej bezpiecze ństwo zarówno dla środowiska jak i dla zdrowia i życia mieszka ńców.

1.3. Metodyka prac nad programem

Obecny program ochrony środowiska, podobnie jak poprzedni, został opracowany zgodnie z zasad ą otwartego planowania , czyli w ścisłej współpracy z przedstawicielami administracji rz ądowej, samorz ądowej, instytucji naukowo-badawczych, organizacji pozarz ądowych, przemysłu i przy udziale lokalnej społeczno ści. W przygotowaniu gminnego programu ochrony środowiska szczególn ą rol ę odgrywa jako bezpo średnio nadrz ędny dokument, program ochrony środowiska dla powiatu. Zawarte s ą w nim bezpo średnie wytyczne do sporz ądzenia gminnych programów ochrony środowiska. Dokumentem wyj ściowym przy opracowywaniu programu był „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2004-2007 z perspektyw ą do roku 2014”. W pracach nad obecn ą edycj ą PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021, wykorzystano równie ż wszelkie dokumenty udost ępnione przez Starostwo Powiatowe w Krakowie oraz Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca takie jak: aktualne programy ochrony środowiska, sprawozdania z realizacji programów ochrony środowiska, strategie rozwoju powiatu i gminy, wyniki monitoringu środowiska, ankiety pozyskane od instytucji i podmiotów gospodarczych, sprawozdania środowiskowe i inne. Na podstawie zebranych informacji oraz w oparciu o opublikowane wyniki bada ń środowiska na terenie gminy wykonanych do roku 2018, uaktualniono dane dotycz ące stanu środowiska, w rozbiciu na poszczególne jego komponenty oraz poddano analizie zakres i kierunki obserwowanych zmian. Przeprowadzona na potrzeby programu analiza i ocena aktualnego stanu środowiska w gminie, stanowiła materiał wyj ściowy dla okre ślenia: − celów strategicznych średnioterminowych niezb ędnych do osi ągni ęcia do roku 2025 dla wszystkich komponentów środowiska (obszarów interwencji), − kierunków działa ń naprawczych i wynikaj ących z nich zada ń krótkoterminowych na lata 2018- 2021, − harmonogramu realizacji zada ń programu w latach 2018-2021 z perspektywą do roku 2025, − zasad zarz ądzania programem i jego monitorowania, − aspektów finansowych wdra żania programu. W opracowanym PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 wykorzystano równie ż niektóre informacje i zadania sformułowane w poprzedniej edycji programu, które z uwagi na swoj ą aktualno ść nadal zachowały wa żno ść i istnieje uzasadniona celowo ść ich kontynuacji i dalszego rozwijania wyznaczonych wtedy celów i kierunków działa ń ekologicznych. Na etapie opracowywania programu wykorzystano równie ż dokument „ Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska” - opracowanie Ministerstwa Środowiska, Warszawa 02.09.2015r. Wskazania zawarte w „Wytycznych...” okre ślaj ą, że struktura programu ochrony środowiska powinna by ć spójna z krajowymi i wojewódzkimi dokumentami strategicznymi i programowymi oraz powinna zawiera ć zagadnienia: − ocen ę stanu środowiska z uwzgl ędnieniem nast ępuj ących obszarów interwencji: ochrona klimatu i jako ści powietrza, zagro żenia hałasem, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno – ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, zasoby przyrodnicze oraz zagrożenia powa żnymi awariami, − cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie, − system realizacji programu ochrony środowiska.

11 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Zgodnie z zaleceniami „Wytycznych...” w celu usprawnienia prac nad programem powołana została grupa robocza w skład której oprócz Wykonawcy weszli przedstawiciele referatów Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca oraz przedstawiciele lokalnych instytucji z terenu Gminy Kocmyrzów- Luborzyca. Przy opracowywaniu programu w celu zapewnienia zgodno ści z nadrz ędnymi dokumentami strategicznymi odniesiono si ę równie ż do: − zada ń okre ślonych w nadrz ędnych dokumentach strategicznych pa ństwa, − zada ń wynikaj ących z dokumentów sektorowych na szczeblu pa ństwa, − zada ń okreslonych w dokumentach programowych województwa, powiatu i gminy.

1.4. Ochrona środowiska w dokumentach strategicznych pa ństwa oraz województwa małopolskiego Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, że pa ństwo zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Ochrona środowiska jest obowi ązkiem władz publicznych (m.in. gmin), które powinny prowadzi ć polityk ę zapewniaj ącą bezpiecze ństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Program ochrony środowiska zawieraj ący podstawowe cele polityki środowiskowej gminy powinien by ć zgodny z aktualnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi pa ństwa. Najwa żniejszymi dokumentami nadrz ędnymi dla PO Ś dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca s ą: „Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.”, „Program Strategiczny Ochrona Środowiska dla Województwa Małopolskiego” oraz „Aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu krakowskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą na lata 2016-2019 ”. Oprócz powy ższych, istnieje równie ż cały szereg dokumentów strategicznych oraz dokumentów sektorowych istotnych dla programu ochrony środowiska. Wszystkie one wynikaj ą z Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska zawartej w VII Programie Działa ń na Rzecz Ochrony Środowiska (7th European Action Plan, w skrócie EAP). Wskazuj ą na konieczno ść zastosowania strategicznego podej ścia do problemów środowiskowych. Dokumenty te wyznaczaj ą w ró żnym stopniu podstawy do prowadzenia w gminie polityki ochrony środowiska zgodnej z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Podstawy systemu zarz ądzania rozwojem kraju zostały okre ślone w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1376, z pó źn. zm.). oraz przyj ętym przez Rad ę Ministrów 27 kwietnia 2009 r. dokumencie Zało żenia systemu zarz ądzania rozwojem Polski. W nowym systemie do głównych dokumentów strategicznych, na podstawie których prowadzona jest polityka rozwoju, nale żą : − Długookresowa Strategia rozwoju kraju – DSRK (Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści), okre ślaj ąca główne trendy, wyzwania oraz koncepcj ę rozwoju kraju w perspektywie długookresowej. − Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030 r.) – najwa żniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, okre ślaj ący najwa żniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, okre ślaj ący cele strategiczne rozwoju kraju do 2020r., kluczowy dla okre ślenia działa ń rozwojowych, w tym mo żliwych do sfinansowania w ramach perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020. − Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” (BEi Ś). − Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” (SIEG). − Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku). − Strategia zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020. − Polityka energetyczna Polski do 2030 roku.

Najwa żniejsze dla programu ochrony środowiska dokumenty sektorowe o znaczeniu ogólnokrajowym i regionalnym to: − Krajowy Program Ochrony Powietrza w Polsce. − Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych. − Krajowy plan gospodarki odpadami 2014. − Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów. − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. − Małopolski Regionalny Program Operacyjny 2014–2020.

12 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− Program ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej oraz Plan działa ń na lata 2014–2020. − Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030 (SPA 2020). − Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. − „Program Strategiczny Ochrona Środowiska” dla województwa małopolskiego. − Plan gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego. − Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego. − Program małej retencji dla województwa małopolskiego. − Strategia rozwoju województwa małopolskiego. − Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – DSRK (Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści).

Zgodnie z przepisami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju DSRK jest dokumentem okre ślaj ącym główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzgl ędnieniem zasady zrównowa żonego rozwoju, obejmuj ącym okres co najmniej 15 lat. Stanowi najszerszy i najbardziej ogólny element nowego systemu zarz ądzania rozwojem kraju. Proponowane w Strategii obszary strategiczne są zwi ązane z obszarami przedstawionymi w Strategii Rozwoju Kraju 2020 przyj ętej przez Rad ę Ministrów w dniu 25 wrze śnia 2012 r. Ł ącznie stanowi ą podstawowe narz ędzie wdra żania DSRK do roku 2020. Przyj ęte cele i kierunki interwencji istotne dla gminnych programów ochrony środowiska to:

Cel 7 – Zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska

Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpiecze ństwo energetyczne, Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, Kierunek interwencji – Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarz ądzaniu zu życiem energii, Kierunek interwencji – Stworzenie zach ęt przyspieszaj ących rozwój zielonej gospodarki, Kierunek interwencji – Zwi ększenie poziomu ochrony środowiska.

Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równowa żenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych

Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwi ększaniu mobilno ści zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, Kierunek interwencji – Zrównowa żony wzrost produktywno ści i konkurencyjno ści sektora rolno- spo żywczego zapewniaj ący bezpiecze ństwo żywno ściowe oraz stymuluj ący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich, Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwi ąza ń prawno-organizacyjnych stymuluj ących rozwój miast.

Cel 9 – Zwi ększenie dost ępno ści terytorialnej Polski Kierunek interwencji – Udro żnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównowa żonego, spójnego i przyjaznego u żytkownikom systemu transportowego.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030 r.)

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030 r.) – SOR – została przyj ęta przez Rad ę Ministrów 14 lutego 2017 r. SOR jest aktualizacj ą średniookresowej strategii rozwoju kraju, tj. Strategii Rozwoju Kraju 2020 . Jest obowi ązuj ącym, kluczowym dokumentem pa ństwa polskiego w obszarze średnio- i długofalowej polityki

13 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 gospodarczej. W strategii postawiono sze ść głównych celów szczegółowych obejmuj ących wszystkie dziedziny strategiczne gospodarki kraju. Dla ochrony środowiska najwa żniejsze znaczenie maj ą kierunki interwencji okre ślone w ramach celu szczegółowego VI - Środowisko.

1. Cel szczegółowy I – Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedz ę, dane i doskonało ść organizacyjn ą. 2. Cel szczegółowy II – Rozwój społecznie wra żliwy i terytorialnie zrównowa żony. 3. Cel szczegółowy III – Skuteczne pa ństwo i instytucje słu żą ce wzrostowi oraz wł ączeniu społecznemu i gospodarczemu. 4. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Transport. 5. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Energia. 6. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Środowisko: − Kierunek interwencji – Zwi ększenie dyspozycyjnych zasobów wodnych i osi ągni ęcie wysokiej jako ści wód. − Kierunek interwencji - Likwidacja źródeł emisji zanieczyszcze ń powietrza lub istotne zmniejszenie ich oddziaływania. − Kierunek interwencji – Zarz ądzanie zasobami dziedzictwa przyrodniczego. − Kierunek interwencji – Ochrona gleb przed degradacją. − Kierunek interwencji – Zarz ądzanie zasobami geologicznymi. − Kierunek interwencji – Gospodarka odpadami. − Kierunek interwencji – Oddziaływanie na jako ść życia w zakresie klimatu akustycznego i oddziaływania pól elektromagnetycznych.

Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.

Podstawowym zadaniem Strategii BEi Ś jest zintegrowanie polityki środowiskowej z polityk ą energetyczn ą tam, gdzie aspekty te przenikaj ą si ę w zauwa żalny sposób, jak równie ż wytyczenie kierunków, w jakich powinna rozwija ć si ę bran ża energetyczna, oraz wskazanie priorytetów w ochronie środowiska. Cel główny Strategii BEi Ś realizowany b ędzie przez cele szczegółowe i kierunki interwencji:

Cel 1. Zrównowa żone gospodarowanie zasobami środowiska. − Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin. − Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzi ą, susz ą i deficytem wody. − Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa ró żnorodno ści biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka le śna. − Kierunek interwencji 1.4. Uporz ądkowanie zarz ądzania przestrzeni ą.

Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energi ę − Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii. − Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywno ści energetycznej. − Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. − Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich. − Kierunek interwencji 2.8. Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystuj ących paliwa alternatywne.

Cel 3. Poprawa stanu środowiska. − Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dost ępu do czystej wody dla społecze ństwa i gospodarki. − Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne. − Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki. − Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych.

14 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowa ń ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.

Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Kierunek – poprawa efektywno ści energetycznej. − Cel główny – d ąż enie do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki nast ępuj ącego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą. − Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonno ści polskiej gospodarki do poziomu UE15. Kierunek – wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii. − Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie zło żami w ęgla, znajduj ącymi si ę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. − Cel główny – zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła. − Cel główny – zapewnienie ci ągłego pokrycia zapotrzebowania na energi ę przy uwzgl ędnieniu maksymalnego mo żliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw − Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zu życiu energii, co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wska źnika w latach nast ępnych. − Cel główny – osi ągni ęcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwi ększenie wykorzystania biopaliw II generacji. − Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównowa żone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak, aby nie doprowadzi ć do konkurencji pomi ędzy energetyk ą odnawialn ą i rolnictwem oraz zachowa ć ró żnorodno ść biologiczn ą. − Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniej ących urz ądze ń pi ętrz ących stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa. − Cel główny – zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dost ępnych surowcach. Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko − Cel główny – ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego. − Cel główny – ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikaj ących z obecnych i projektowanych regulacji unijnych. − Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych. − Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce. − Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030”.

Głównym celem SPA 2020 jest zapewnienie zrównowa żonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społecze ństwa w warunkach zmieniaj ącego si ę klimatu. W dokumencie wskazano priorytetowe kierunki działa ń adaptacyjnych, które nale ży podj ąć do 2020 roku w najbardziej wra żliwych na zmiany klimatu obszarach, takich jak: gospodarka wodna, rolnictwo, le śnictwo, ró żnorodno ść biologiczna, zdrowie, energetyka, budownictwo i gospodarka przestrzenna, obszary zurbanizowane, transport, obszary górskie i strefy wybrze ża.

15 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

„Program Strategiczny Ochrona Środowiska” dla województwa małopolskiego na lata 2014-2020. Cele oraz zadania z zakresu ochrony środowiska dla województwa małopolskiego zostały uj ęte w aktualnym dokumencie: „Program Strategiczny Ochrona Środowiska” sporz ądzonym na lata 2014-2020 . W dokumencie tym okre ślono długoterminow ą polityk ę ochrony środowiska dla województwa, przedstawiono cele do osi ągni ęcia, okre ślono sposoby zarz ądzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu. Realizacja programu ma umo żliwi ć osi ągni ęcie w perspektywie długoterminowej, zrównowa żonego rozwoju całego województwa, gdzie ochrona środowiska stanowi nierozł ączn ą cz ęść procesów rozwojowych i jest rozpatrywana z nimi ł ącznie. W programie ochrony środowiska dla województwa małopolskiego okre ślono zakres działa ń, które musz ą by ć wdra żane na poziomie lokalnym. Cele zawarte w programie wojewódzkim okre ślaj ą tak że kierunki działa ń dla programu ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. S ą to nast ępuj ące działania priorytetowe (priorytety ekologiczne) polityki ochrony środowiska województwa: − Poprawa stanu wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzi ą i susz ą, − Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami.

Oprócz w/w priorytetów uznano za wa żne dla poprawy stanu środowiska naturalnego uwzgl ędnienie w programie przedsi ęwzi ęć dotycz ących: − Ochrony przed hałasem (w szczególno ści komunikacyjnym), − Ochrony żywych zasobów przyrody, − Ochrony powierzchni ziemi (gleb i złó ż surowców mineralnych), − Racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym tak że energii odnawialnej), − Ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, − Ochrony przed skutkami powa żnych awarii przemysłowych, − Zapewnienia bezpiecze ństwa biologicznego Małopolski, − Podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców - działania promocyjne, edukacyjne.

W wojewódzkim programie ochrony środowiska okre ślono równie ż cele o charakterze systemowym, maj ące słu żyć realizacji celu nadrz ędnego. S ą to nast ępuj ące cele systemowe: − Poprawa skuteczno ści i dokładno ści działa ń organów administracji ds. ochrony środowiska, − Zwi ększenie aktywno ści rynku do działa ń na rzecz ochrony środowiska, − Poprawa działania mechanizmów ekonomicznych w ochronie środowiska, − Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców województwa oraz poprawa dost ępu do informacji o środowisku, − Wzrost aktywno ści społecznych organizacji ekologicznych, − Zagospodarowanie przestrzeni województwa zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, − Rozwój bada ń i post ępu technicznego maj ących na celu popraw ę stanu środowiska, − Rozwój współpracy mi ędzynarodowej w dziedzinie ochrony środowiska.

Główne cele środowiskowe są osi ągane poprzez realizacj ę przyporz ądkowanych im zada ń i działa ń maj ących na celu ochron ę i popraw ę jako ści środowiska. Poni żej zestawiono cele długoterminowe dla województwa małopolskiego: − Spełnienie norm jako ści powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywn ą redukcj ę emisji zanieczyszcze ń do powietrza, − Podniesienie komfortu akustycznego mieszka ńców województwa, − Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego, − Osi ągni ęcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie poprawy jako ści wód oraz ochron ę zasobów wodnych, − Ochrona gleb przed degradacj ą, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, − Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bio- i georó żnorodno ści oraz

16 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

krajobrazu, − Zapewnienie bezpiecze ństwa biologicznego Małopolski, − Ochrona ekosystemów le śnych, − Ochrona zasobów złó ż przez oszcz ędne i zrównowa żone gospodarowanie, − Minimalizacja skutków wyst ępowania niekorzystnych zjawisk atmosferycznych i geodynamicznych, − Zmniejszenie ryzyka wyst ąpienia i ograniczanie skutków powa żnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska.

W programie ochrony środowiska dla województwa małopolskiego okre ślono zakres działa ń, które musz ą by ć wdra żane na poziomie lokalnym. Do podstawowych zada ń, których wdro żenie wymaga uczestnictwa powiatów i gmin nale żą : ─ oszcz ędna gospodarka zasobami naturalnymi takimi jak woda, no śniki energii, wzrost lesisto ści w skali województwa, ─ rozwój obszarów szczególnie chronionych, ─ ekologiczna lokalizacja obiektów zwi ązanych z działalno ści ą przemysłow ą, ─ gospodarka wodno-ściekowa, ─ gospodarka odpadami, ─ rozwój zaplecza turystyczno-rekreacyjnego, ─ usprawnienie ruchu podmiejskiego, ─ optymalizacja transportu publicznego, ─ edukacja ekologiczna. Wa żnym elementem polityki ochrony środowiska realizowanej przez gminy jest edukacja ekologiczna wymagaj ąca współpracy zarówno z władzami województwa, powiatu jak i pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi.

„Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 - 2020”.

Główny cel strategii województwa małopolskiego realizowany jest w poszczególnych obszarach działa ń poprzez okre ślenie i realizacj ę szczegółowych kierunków rozwoju województwa. Z punktu widzenia programu ochrony środowiska wa żne s ą obszary działa ń dotycz ące sfery przestrzennej, infrastruktury komunikacyjnej i środowiska. S ą to nast ępuj ące obszary działa ń: − Obszar 2 - Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego, − Obszar 3 - Infrastruktura dla dost ępno ści komunikacyjnej, − Obszar 5 - Rozwój miast i terenów wiejskich, − Obszar 6 - Bezpiecze ństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne.

„Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego”.

Celem dokumentu jest osi ągni ęcie w całej Małopolsce do 2023 r. dopuszczalnych poziomów zanieczyszcze ń w powietrzu: pyłu PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Jak wynika ze zaktualizowanego w 2013 r. dokumentu, najwa żniejszymi kierunkami działa ń w zakresie ochrony powietrza na terenie powiatu i gminy są: − realizacja programów ograniczania niskiej emisji w gminach – eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, − termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym oraz w obiektach u żyteczno ści publicznej, − ograniczenie emisji z transportu, − ograniczenie emisji przemysłowej, − edukacja ekologiczna mieszka ńców.

Efektem realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego b ędzie zmniejszenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń emitowanych do powietrza. Przewiduje si ę m.in. osi ągni ęcie redukcji emisji pyłu PM10 o 28,2% i pyłu PM2,5 o 28,1%.

17 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

„Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego”.

Sejmik Województwa Małopolskiego w dniu 30 wrze śnia 2013 r. przyj ął Program ochrony środowiska przed hałasem , którego celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez wyznaczenie niezb ędnych do realizacji działa ń naprawczych. Program obejmuje ł ącznie 805,35 km dróg o nat ęż eniu ruchu powy żej 3 mln. pojazdów rocznie oraz 106,5 km linii kolejowych o nat ęż eniu ruchu powy żej 30 tys. poci ągów rocznie. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego wykazał wyst ąpienie przekrocze ń poziomów dopuszczalnych hałasu wzdłu ż dróg o ł ącznej długo ści 501,5 km. Jako podstawowe działania o charakterze technicznym wskazano celowo ść budowy w perspektywie do roku 2033 ok. 39,1 km ekranów akustycznych oraz celowo ść zastosowania ok. 382 km nawierzchni o obni żonej hała śliwo ści. Odpowiedzialnymi za realizacj ę Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego wyznaczono zarz ądców infrastruktury drogowej i kolejowej (tj. Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Stalexport Autostrada Małopolska S.A., PKP Polskie Linie Kolejowe Sp. z o.o.). Program wymienia szereg działa ń w zakresie ochrony środowiska przed hałasem, które powinny by ć realizowane przez organy administracji publicznej, stosownie do posiadanych przez te organy kompetencji. W dn.01.07.2015 r. uchwał ą Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XI/166/15, Program został uzupełniony o dodatkowe odcinki dróg wojewódzkich (74,9 km dróg - zał ącznik nr 2).

„Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego”.

Podstawowym zadaniem planu zagospodarowania przestrzennego jest okre ślenie celów, zasad oraz kierunków gospodarowania przestrzeni ą województwa, które stanowi ą rozwini ęcie długofalowej polityki regionalnej, okre ślonej w strategii rozwoju województwa. Wa żnym zadaniem jest tak że stworzenie optymalnych warunków przestrzennych do realizacji przyj ętych w strategii priorytetów inwestycyjnych, jak równie ż programów krajowych i wojewódzkich. Istotn ą funkcj ą tego dokumentu jest koordynacja zada ń rz ądowych i samorz ądowych w celu osi ągni ęcia merytorycznej spójno ści i zgodno ści z wojewódzk ą polityk ą przestrzenn ą. Stanowi ąc najwi ększ ą i usystematyzowan ą baz ę danych o gospodarowaniu przestrzeni ą regionu, plan mo że tak że słu żyć jako płaszczyzna wymiany informacji i podejmowania negocjacji pomi ędzy samorz ądem województwa i samorz ądami lokalnymi. Za cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego przyj ęto: „Harmonijne gospodarowanie przestrzeni ą jako podstawa dynamicznego i zrównowa żonego rozwoju województwa”. Cele strategiczne stawiane w planie poszczególnym komponentom polityki przestrzennej dotycz ące ochrony środowiska to: − oszcz ędne i zrównowa żone gospodarowanie kopalinami, − zintegrowana ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz nadmiernym lub nieuzasadnionym zu życiem, − zwi ększenie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, − wykorzystanie zasobów glebowych przy uwzgl ędnieniu warunków ekonomicznych i racjonalno ści ekologicznej, − zapewnienie trwało ści ekosystemów le śnych, − ochrona przyrody i ró żnorodno ści biologicznej poprzez zachowanie, wzbogacanie i odtwarzanie zasobów przyrody, − uporz ądkowanie gospodarki odpadami, − likwidacja zagro żeń dla środowiska z tytułu zanieczyszczenia powietrza, hałasu, wibracji i promieniowania elektromagnetycznego, − zapewnienie zaopatrzenia w wod ę wysokiej jako ści i odprowadzania ścieków.

Poszczególnym celom strategicznym przypisane zostały cele operacyjne. Kolejnym poziomem są kierunki działa ń, jakie nale ży podj ąć dla osi ągni ęcia zało żonych celów operacyjnych. Inne zagadnienia po średnio wpływaj ące na popraw ę stanu środowiska, które znalazły si ę w planie to: − rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochron ą przyrody,

18 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− ekologizacja produkcji rolnej, − dobrze rozwini ęty system transportowy pod wzgl ędem technicznym, przestrzennym, gospodarczym, społecznym i środowiskowym, − rozwój sieci gazowych w obszarach niedoboru zaopatrzenia w gaz zwłaszcza w miejscowo ściach uzdrowiskowych w celu wyeliminowania palenisk w ęglowych, − ograniczenie do minimum negatywnych skutków oddziaływania elektroenergetyki na środowisko przyrodnicze.

1.5. Priorytety polityki ekologicznej Powiatu Krakowskiego i Gminy Kocmyrzów- Luborzyca

Przy tworzeniu gminnej polityki ochrony środowiska układem odniesienia oprócz strategii pa ństwa i województwa są lokalne dokumenty o charakterze strategicznym wspieraj ące kształtowanie polityki ochrony środowiska w powiecie i gminie. Podstawowymi dokumentami są strategie rozwoju powiatu i gminy oraz powiatowy program ochrony środowiska.

„Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013-2020”.

Aktualna Strategia rozwoju powiatu krakowskiego na lata 2013-2020 została przyj ęta uchwał ą Nr XXXI/314/13 Rady Powiatu w Krakowie z dnia 29 maja 2013 r. Dokument jest zbiorem zada ń przeznaczonych do realizacji nie tylko przez Starostwo Powiatowe, ale przez cał ą społeczno ść lokaln ą i wszystkie instytucje działaj ące na terenie powiatu. Obszary strategiczne wyró żnione w Strategii wynikaj ą z przyj ętej wizji rozwoju powiatu krakowskiego do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwa ń rozwojowych. Ze wzgl ędu na stwarzanie w perspektywie długookresowej najwi ększych mo żliwo ści wzrostu, uznane one zostały za najwa żniejsze. Wyodr ębniono sze ść priorytetów (obszarów strategicznych), które s ą wzgl ędem siebie równowa żne i uzupełniaj ą si ę:

− Obszar strategiczny I - Gospodarka, edukacja i rynek pracy, − Obszar strategiczny II - Turystyka i dziedzictwo kulturowe, − Obszar strategiczny III - Wewn ętrzna i zewn ętrzne powi ązania komunikacyjne, − Obszar strategiczny IV - Zarz ądzanie powiatem oraz współpraca w ramach krakowskiego obszaru metropolitalnego, − Obszar strategiczny V - Rozwój miast i terenów wiejskich, − Obszar strategiczny VI - Bezpiecze ństwo publiczne, ekologiczne i społeczne.

Dla obszaru strategicznego VI, z punktu widzenia potrzeb ochrony środowiska za cel strategiczny wyznaczono: Cel operacyjny 6.3 - Dbałość o stan środowiska naturalnego. Dla realizacji tego celu okre ślono nast ępuj ące kluczowe działania:

1. Promocja postaw ekologicznych: Akcje u świadamiaj ące, programy edukacyjne w szkołach. Promowanie wolontariatu. Współpraca z mediami. 2. Tworzenie planów i programów form ochrony przyrody i środowiska. 3. Poprawa infrastruktury gospodarki wodnej. 4. Poprawa infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej. 5. Wspieranie działa ń zmierzaj ących do dywersyfikacji źródeł energii. 6. Tworzenie systemów instalacji zagospodarowania odpadów komunalnych. 7. Poprawa jako ści powietrza poprzez ograniczanie niskiej emisji: Program ograniczania niskiej emisji dla powiatu krakowskiego. Współfinansowanie zakupu nowoczesnych kotłów.

„Strategia zrównowa żonego rozwoju Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2016-2020”.

Strategia rozwoju Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2016–2020 jest najwa żniejszym dokumentem planistycznym i strategicznym, w oparciu o który samorz ąd gminny realizuje obowi ązek prowadzenia polityki rozwoju lokalnego. Głównym celem Strategii jest stworzenie realnych podstaw

19 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 planowania rozwoju gminy Kocmyrzów-Luborzyca w okresie 2016-2020. Strategia Rozwoju Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2016-2020 podnosi rang ę zrównowa żonego zarz ądzania rozwojem gminy w oparciu o polityk ę gospodarcz ą, przestrzenn ą, edukacyjn ą, społeczn ą, a tak że zasady ochrony środowiska. Efektem wdra żania zada ń zaplanowanych do realizacji w ramach strategii powinien by ć m.in. wzrost poziomu życia mieszka ńców. Strategia wyznacza 5 obszarów strategicznych charakteryzuj ące ka żdy z pi ęciu wskazanych obszarów strategicznych: Rozwój rolnictwa, Rozwój przedsi ębiorczo ści, Stworzenie warunków dla rozwoju społeczno ści lokalnej, Infrastruktura techniczna i ochrona środowiska, Rozwój turystyki i promocja gminy. W ramach powy ższych obszarów b ędą realizowane cele operacyjne przypisane do ka żdego z celów strategicznych wskazanych w ka żdym obszarze. Celom operacyjnym zostały przyporz ądkowane zadania. Zadania realizacyjne s ą najbardziej szczegółowym elementem Strategii. Są to konkretne przedsi ęwzi ęcia o charakterze inwestycyjnym, organizacyjnym, restrukturyzacyjnym, za pomoc ą których realizowana będzie hierarchiczna struktura celów Strategii. Dla programu ochrony środowiska najwi ększe znaczenie mają: Cel strategiczny I - Rozwój rolnictwa, Cel strategiczny IV - Infrastruktura techniczna i ochrona środowiska, Cel strategiczny V - Rozwój turystyki i promocja gminy

Cel strategiczny I „Zwi ększenie dochodowo ści, opłacalno ści i efektywno ści produkcji rolnej”, będzie realizowany przez nast ępuj ące cele operacyjne i zadania: I.1. Poprawa konkurencyjno ści gospodarstw rolnych na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. I.1.2. Poszukiwanie rynków zbytu produkcji rolnej. I.1.3. Zastosowanie nowoczesnych metod upraw i hodowli. I.1.4. Specjalizacja gospodarstw w produkcji. I.1.5. Wsparcie i rozwój rolnictwa ekologicznego. I.1.6. Zastosowanie innowacyjnych metod upraw i hodowli. I.1.7. Podnoszenie jako ści warzyw.

I.2. Rozwój przetwórstwa i wspieranie inicjatyw wspólnego gospodarowania. I.2.1. Podniesienie specjalizacji gospodarstw rolnych. I.2.2. Budowa placu targowego. I.2.3. Tworzenie na terenie Gminy grup producenckich (zwłaszcza w obszarze producentów warzyw). I.2.4. Tworzenie stowarzysze ń, fundacji obsługuj ących obszar rolniczy.

I.3. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolników. I.3.1. Pomoc dla rolników – warsztaty, szkolenia, w tym z zakresu pozyskiwania funduszy unijnych. I.3.2. Nawi ązanie współpracy ze środowiskiem naukowym.

Cel strategiczny IV „Pełny zakres infrastruktury technicznej poprawiaj ący bezpiecze ństwo i komfort życia mieszka ńców, stymuluj ący rozwój gospodarczy i wpływaj ący na ochron ę walorów środowiska naturalnego” będzie realizowany przez nast ępuj ące cele operacyjne i zadania:

IV.1. Wysoka jako ść wody oraz racjonalne gospodarowanie i wykorzystanie. IV.1.1. Modernizacja przestarzałych odcinków sieci wodoci ągowej i jej rozbudowa. IV.1.2. Zmniejszenie zagro żenia powodziami – modernizacja i regulacja cieków wodnych. IV.1.3. Aktywne uczestnictwo w pracach i współpraca z Aglomeracj ą Krakowsk ą. IV.1.4. Odwiert studni w Łuczycach i budowa zbiornika wyrównawczego. IV.1.5. Budowa pompowni wody w Łuczycach.

IV.2. Uporz ądkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy. IV.2.1. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej (kontynuacja). IV.2.2. Ochrona zasobów przyrodniczych.

V.3. Rozwi ązanie problemów gospodarki odpadami komunalnymi. IV.3.1. Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. IV.3.2. Gospodarowanie odpadami, minimalizacja odpadów nie segregowanych. IV.3.3. Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów.

20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Cel strategiczny V „Podniesienie atrakcyjno ści turystycznej Gminy poprzez wykorzystanie jej walorów krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego oraz skuteczn ą jej promocj ę” będzie realizowany przez nast ępuj ące cele operacyjne i zadania:

V.1. Zachowanie dóbr kulturalnych Gminy. V.1.1. Poszerzenie oferty kulturalnej poprzez rozbudow ę CKiP. V.1.2. Renowacja i odnowa przydro żnych kapliczek zlokalizowanych na terenie Gminy. V.1.2. Zachowanie ci ągło ści kulturowej poprzez piel ęgnowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego: tradycji, obrz ędów, lokalnego folkloru.

V.2. Kształtowanie przestrzeni publicznej centrów wsi. V.2.1. Zachowanie lokalnego rzemiosła, sztuki. V.2.2. Rozwój infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej, urz ądzanie zieleni. V.2.3. Działania w kierunku poszerzenia bazy noclegowej i gastronomicznej. V.2.4. Aktualizacja, oznakowanie i opracowanie nowych szlaków turystycznych, tras rowerowych, biegowych, ście żek przyrodniczych.

V.3. Rozwój gospodarstw agroturystycznych jako alternatywnego źródła dochodu rolników i wsparcie rozwoju turystyki weekendowej. V.3.1. Wsparcie merytoryczne i organizowanie szkoleń dla osób zajmuj ących si ę lub chc ących zajmowa ć si ę agroturystyk ą. V.3.2. Stworzenie atrakcyjnej oferty dla turystyki weekendowej zatrzymuj ącej turystów na terenie Gminy. V.4. Skuteczny system promocji Gminy V.4.1. Publikacje promuj ące walory Gminy i jej histori ę. V.4.2. Ustawienie na terenie Gminy tablic informacyjnych o zasobach zabytkowych i przyrodniczych , mapy Gminy, itp. V.4.4. Nawi ązanie współpracy z s ąsiednimi samorz ądami i Gminami partnerskimi w celu wspólnego rozwi ązywania problemów i wymiany do świadcze ń. V.4.5. Kreowanie marki i promocja produktów lokalnych.

Analiza SWOT przeprowadzona na potrzeby opracowania Strategii wykazała w obszarach zwi ązanych z ochron ą środowiska nast ępuj ące mocne oraz słabe strony Gminy Kocmyrzów- Luborzyca stwarzaj ące odpowiednio szanse oraz zagro żenia dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy:

A. Mocne strony: − gleby wysokiej jako ści, − wysoko wyedukowani producenci rolni, − widoczny rozwój gospodarstw rolnych, − tradycje rolnicze w śród mieszka ńców gminy, − stosunkowo dobrze rozwini ęta sie ć drogowa i komunikacyjna. B. Słabe strony: − niski stopie ń specjalizacji gospodarstw rolnych, − niewielka ilo ść gospodarstw ekologicznych, − nadmierne stosowanie chemicznych środków ochrony ro ślin, − niezadowalaj ący stan techniczny gminnej infrastruktury drogowej, − braki w zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej w gminie, braki w gospodarce wodnej, − nieefektywne systemy grzewcze, „niska emisja”, − brak profesjonalnego punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, − brak tras/ ście żek rowerowych, słaby rozwój agroturystyki, − nieefektywno ść energetyczna.

21 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krakowskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą na lata 2016-2019

W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Krakowskiego, na podstawie analizy stanu środowiska, zostały wyznaczone cele polityki ekologicznej powiatu: − środowisko dla zdrowia - dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego, − wzmocnienie systemu zarz ądzania środowiskiem oraz podniesienie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, − ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, − zrównowa żone wykorzystanie materiałów, wody i energii.

Program przedstawia główne cele przeznaczone do realizacji usystematyzowane w nast ępuj ących grupach: − kierunki działa ń systemowych, − ochrona zasobów naturalnych, − poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego.

W odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska stwierdzono potrzeb ę nast ępuj ących działa ń: 1. Ochrona przyrody: - ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych, - ochrona fauny i flory, - ochrona i utrzymane krajobrazu rekreacyjnego, - zachowanie i ochrony zasobów przyrodniczych w istniej ących kompleksach le śnych. 2. Ochrona powierzchni ziemi: - przeciwdziałania degradacji chemicznej gleb poprzez ochronę powietrza i wód powierzchniowych, - prowadzenia monitoringu jako ści gleby i ziemi - racjonalnego u życia nawozów sztucznych i środków ochrony ro ślin na terenach rolnych i le śnych oraz stosowanie technik naturalnych (fito i agromelioracyjnych) w celu zwi ększenia udziału materii organicznej w glebie. 3. Ochrona powietrza: - realizacja przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, - wykonywanie remontów istniej ących dróg m.in. zmiany nawierzchni, - propagowanie działa ń na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych m.in. wymian kotłów w ęglowych na paliwo gazowe, olej opałowy, biopaliwa, - modernizacje kotłowni, wykorzystanie energii odnawialnych. 4. Ochrona wód: - rozbudowa istniej ącej sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu, - rozwoju sieci monitoringu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, dostosowanie jej do wymaga ń wspólnotowych, - wspierania działa ń inwestycyjnych maj ących na celu ograniczenie i eliminacj ę ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego a w szczególno ści substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. 5. Gospodarka odpadami (zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami). 6. Oddziaływanie hałasu: - modernizacja nawierzchni dróg, - przestrzeganie zasad strefowania w planowaniu przestrzennym m.in. lokalizowania w s ąsiedztwie przedsi ęwzi ęć o zbli żonej uci ąż liwo ści hałasu, - ustalanie i egzekwowanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku przez wła ściwe organy i inspekcje ochrony środowiska. 7. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych i promieniowanie. 8. Zapobieganie powa żnym awariom. 9. Edukacja ekologiczna

22 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA 2.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne Gmina wiejska Kocmyrzów-Luborzyca poło żona jest w środkowej cz ęś ci województwa małopolskiego w bezpo średnim s ąsiedztwie Krakowa i wchodzi w skład powiatu krakowskiego ziemskiego (rys. 1).

Rys. 1. Poło żenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na tle powiatu krakowskiego (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca)

Rys. 2. Mapa Gminy Kocmyrzów-Luborzyca z podziałem na sołectwa (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca)

23 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Gmina Kocmyrzów-Luborzyca ma charakter podmiejski i stanowi bezpo średnie zaplecze Krakowa, z którym ł ącz ą j ą sprawne powi ązania komunikacyjne, oraz ścisłe zwi ązki gospodarcze. Gmina graniczy od południa z miastem Kraków, od wschodu z gmin ą Koniusza, od północy z gmin ą Słomniki, od północnego-zachodu z gmin ą Iwanowice Wło ścia ńskie, od zachodu z gmin ą Michałowice. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca składa si ę 25 sołectw w które wchodz ą nast ępuj ące miejscowo ści: Baranówka, Czulice, Dojazdów, Gł ęboka, Goszcza, Goszyce, Karniów, Kocmyrzów, Krzysztoforzyce, Luborzyca, Łososkowice, Łuczyce, Maciejowice, Marszowice, Pietrzejowice, Prusy, Rawałowice, Sadowie, Skrzeszowice, Sulechów, Wiktorowice, Wilków, Wola Luborzycka, Wysiółek Luborzycki, Zastów. Najwi ększe miejscowo ści pod wzgl ędem liczby mieszka ńców to Łuczyce i Kocmyrzów. Natomiast, pod wzgl ędem zajmowanej powierzchni do najwi ększych zalicza si ę: Łuczyce, Goszcz ę, Skrzeszowice, Karniów i Czulice. Siedzib ą Urz ędu Gminy jest miejscowo ść Luborzyca. Powierzchnia gminy wynosi ok. 8253 ha. W strukturze u żytkowania terenów zdecydowanie dominuj ą u żytki rolne ok. 7153 ha, lasy i zadrzewienia zajmuj ą ok. 463 ha, tereny zabudowane ok. 311 ha. Gmina charakteryzuje si ę stosunkowo du żym rozproszeniem sieci osadniczej. Zabudowa jest ukształtowana w pasmowe, zwarte układy wzdłu ż bardzo g ęstej sieci dróg łącz ących poszczególne sołectwa. Podstawowym typem zabudowy jest zabudowa gospodarcza/zagrodowa lub usługowa, funkcjonalnie ukierunkowana na potrzeby rolnictwa, skupiaj ąca si ę wzdłu ż szlaków komunikacyjnych. Według podziału fizyczno-geograficznego Polski J. Kondrackiego gmina Kocmyrzów- Luborzyca poło żona jest na terenie Wy żyny Małopolskiej w makroregionie Niecka Nidzia ńska na pograniczu dwóch subregionów: Płaskowy żu Proszowickiego (południowa cz ęść gminy) i Wy żyny Miechowskiej (północna cz ęść gminy). Podstaw ą podziału są kryteria geologiczne oraz hipsometryczne. Północna cz ęść gminy poło żona na Wy żynie Miechowskiej jest o kilkadziesi ąt metrów wy ższa od cz ęś ci południowej. Ukształtowanie terenu cechuje układ łagodnie pofałdowanych garbów. Typowymi formami rze źby terenu są szerokie garby o łagodnych stokach porozcinane licznymi dolinami o stromych zboczach. Najwy ższe wzniesienie znajduje si ę w Goszczy, wysoko ść ok. 345 m n.p.m. a najni żej poło żone tereny znajduj ą si ę w Krzysztoforzycach (na pograniczu z Krakowem) - 213 m n.p.m. Najwi ększym ciekiem wodnym jest potok Baranówka, który uchodzi do rzeki Dłubni, w której zlewni znajduje si ę wi ększo ść terytorium gminy. Obszar południowo - wschodni znajduje si ę w zlewni potoku Ko ścielnickiego, natomiast północna cz ęść gminy znajduje si ę w zlewni Szreniawy.

2.2. Sytuacja demograficzna Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca według stanu na 31 grudnia 2017 r. zamieszkuje ok. 14 714 osób. Z analizy danych na temat liczby mieszka ńców na przestrzeni lat stwierdza si ę, że od 2000 roku liczba ta systematycznie wzrasta, przyrost naturalny wykazuje wyra źną tendencj ę wzrostow ą. Na przestrzeni ostatnich 10 lat liczba mieszka ńców gminy wzrosła o ok. 1800 osób. Gęsto ść zaludnienia Gminy Kocmyrzów-Luborzyca kształtuje si ę obecnie na poziomie ok. 180 osób na km 2, co jest warto ści ą niewiele ni ższ ą od wska źników wojewódzkich i powiatowych. Na wzrost liczby mieszka ńców wpływa to że z uwagi na walory przyrodnicze, blisko ść Krakowa i dobrze funkcjonuj ącą komunikacj ę drogow ą obserwuje si ę trend do osiedlania si ę ludno ści z zewn ątrz (głównie z Krakowa) na terenie gminy. Taka sytuacja, w przypadku zapewnienia przez gmin ę obszarów pod now ą zabudow ę, stanowi kolejn ą szans ę na rozwój gminy. Mo że to jednak stwarza ć potencjalne zagro żenie dla środowiska naturalnego (ingerencja w krajobraz, zajmowanie nowych terenów pod zabudow ę).

2.3. Gospodarka i infrastruktura

Gmina Kocmyrzów-Luborzyca jest gmin ą o charakterze wiejskim, pozbawiona w zasadzie wi ększych zakładów przemysłowych. Mimo tego liczba podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie gminy systematycznie wzrasta. Aktualnie (GUS, 2017) działalno ść gospodarcz ą prowadzi około 1300 podmiotów gospodarczych. Działalno ść prowadzona jest przez prywatne podmioty głównie z sektora produkcyjnego, który obejmuje rzemiosło produkcyjne i drobn ą wytwórczo ść . Na terenie gminy istniej ą tak że niewielkie zakłady z bran ży drzewnej zajmuj ące si ę głównie produkcj ą pami ątek drewnianych oraz podmioty trudni ące si ę mechanika pojazdow ą, transportem i handlem

24 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 używanymi samochodami. W 2015 r. jak wynika z raportu GUS 2016 (Tab.1), dominuj ącą dziedzin ą gospodarki na terenie gminy były drobny przemysł, budownictwo, handel i naprawy oraz transport. Liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON wyniosła 1296. Do sektora prywatnego nale żało ok. 98% podmiotów w śród których dominowały osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą. W sektorze publicznym dominuj ącą forma działalno ści były pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego, stanowi ące ok. 2% podmiotów w sektorze publicznym. W ostatnich latach (2014-2017) obserwowany jest powolny wzrost ilo ści podmiotów gospodarczych, podobnie jak w pozostałych gminach powiatu krakowskiego. W śród podmiotów dominuj ą mikroprzedsi ębiorstwa zatrudniaj ące do 9 pracowników (ok. 98%). Małe przedsi ębiorstwa stanowi ą ok.2%, a średnie przedsi ębiorstwa poni żej 0,1 %. W gminie planowane jest powstanie strefy działalno ści gospodarczej - terenów inwestycyjnych, o powierzchni ok. 91 ha.

Tabela 1. Struktura zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (stan na 31.12.2016, GUS, 2017) Zakwatero- Infor Działalno ść Rolnictwo Transport, Obsługa Prze- Handel wanie -macja profesjo- Ogółem łowiectwo Budowni gospodarka rynku mysł i i i nalna, w tym: le śnictwo -ctwo magazyno- nierucho- razem naprawy gastrono- komu naukowa i rybactwo wa mo ści mia -nikacja i techniczna 1296 13 96 210 354 125 46 31 110 17

Główne podmioty przemysłu i usług koncentruj ą na obszarze miejscowo ści Kocmyrzów oraz Luborzyca. Poza rolnictwem s ą to głównie sektory przemysłu usługowego: budowlanego, transportowego, handlu, przetwórstwa rolniczego i drobnych napraw. Obecnie profil gospodarczy nominuje gmin ę do grupy gmin o charakterze wybitnie rolniczym. Główne funkcje gospodarcze to rolnictwo i jego obsługa, drobna wytwórczo ść , rozwój usług zwi ązanych z rolnictwem, ogrodnictwem i przetwórstwem rolno-spo żywczym oraz obsługa administracyjna mieszka ńców. Na terenie gminy nie ma zakładów przemysłowych mog ących oddziaływa ć na środowisko w sensie zagro żenia wyst ąpieniem powa żnej awarii. Gmina charakteryzuje si ę du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych – średnia powierzchnia wynosi 2,9 ha, średnia dla województwa wynosi 3,56 ha.

Gmina Kocmyrzów-Luborzyca nie jest zintegrowana bezpo średnio z głównymi szlakami komunikacyjnymi. Przez gmin ę przebiega jedynie droga wojewódzka nr 776 ł ącz ąca Kraków, przez Proszowice z Kazimierz ą Wielk ą i Buskiem Zdrój. Schemat dróg na obszarze gminy prezentuje rysunek 3. Z punktu widzenia obsługi wewn ętrznej szczególnie istotne znaczenie maj ą drogi powiatowe.

Rys. 3. Sie ć drogowa na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca ( źródło: ZDP Kraków)

25 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Drogi układu podstawowego w gminie posiadaj ą nawierzchni ę asfaltow ą i podstawowe parametry techniczne dla dróg IV i V klasy technicznej. Długo ść dróg w podziale na kategorie na obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wynosi:

− drogi wojewódzkie o ł ącznej długo ści 8,3 km, − drogi powiatowe o ł ącznej długo ści 49,1 km, − drogi gminne o ł ącznej długo ści 150,87 km.

Przez teren gminy przebiega linia kolejowa nr 8 relacji Warszawa-Kraków, jest to pierwszorz ędny dwutorowy zelektryfikowany szlak kolejowy. Na linii tej funkcjonuje stacja osobowo -towarowa Łuczyce oraz przystanki osobowe Zastów, Baranówka i Goszcza. Trasa linii kolejowej nr 8 relacji Warszawa-Kraków wymaga strefy ochronnej wyłączonej z zabudowy.

Na terenie gminy Kocmyrzów-Luborzyca poło żone s ą sieci: gazu wysokopr ęż nego 6,4 MPa kierunek Batowice-Muniaczkowice, gazu średniopr ęż nego o średnicy 32 do 200 mm. Źródłem zasilania gminy w gaz s ą trzy stacje redukcyjno-pomiarowe, dwie stacje położone s ą na terenie Krakowa a jedna na terenie gminy Koniusza. Obecnie zgazyfikowana jest wi ększo ść terenu gminy. W roku 2017, ok. 82% mieszka ńców miało dost ęp do sieci gazowej. Gaz u żytkowany jest do celów komunalnych oraz cz ęś ciowo na cele grzewcze. Przebiegaj ący przez gmin ę gazoci ąg wysokopr ęż ny wymaga zastosowania bezpiecznych odległo ści od obiektów kubaturowych.

Zaopatrzenie mieszka ńców gminy w energi ę elektryczn ą odbywa si ę ze źródeł zasilania spoza terenu gminy, z napowietrznej sieci średniego i niskiego napi ęcia. Dost ęp do sieci elektrycznej posiada prawie 100% gospodarstw poło żonych na terenie gminy. Sie ć energetyczna jako element dystrybucji zarz ądzana jest przez Tauron Dystrybucja S.A.

Na terenie gminy nie ma warunków do realizacji inwestycji zapewniaj ących zbiorowe zaopatrzenie w ciepło. Poszczególne obiekty ogrzewane s ą z indywidualnych kotłowni oraz palenisk piecowych zasilanych ró żnymi rodzajami paliw (gaz ziemny, drewno, paliwo stałe - w ęgiel i koks). Wszystkie obiekty u żyteczno ści publicznej na terenie gminy posiadaj ą kotłownie gazowe.

Zaopatrzenie mieszka ńców gminy w wod ę realizowane jest głównie w oparciu o własne uj ęcia wody podziemnej na terenie gminy. Woda bardzo dobrej jako ści, dostarczana jest praktycznie do wszystkich gospodarstw w gminie sieci ą wodoci ągów wiejskich zarz ądzanych przez gminny Zakład.

Gmina Kocmyrzów-Luborzyca jest cz ęś ciowo skanalizowana. Ścieki odbierane od mieszka ńców s ą przepompowywane i oczyszczane na terenie oczyszczalni. Na terenie gminy ścieki sanitarne z gospodarstw i obiektów usługowych nie posiadaj ących sieci kanalizacyjnej, gromadzone s ą w zbiornikach bezodpływowych z których uprawnione podmioty gospodarcze dokonuj ą wywozu nieczysto ści na oczyszczalnie ścieków znajduj ącą si ę w Gminie Kraków.

Gmina nie posiada własnej instalacji słu żą cej zagospodarowaniu odpadów komunalnych. Odpady s ą wywo żone na składowiska poz terenem gminy.

2.4. Warunki klimatyczne i wody powierzchniowe Klimat Gminy Kocmyrzów-Luborzyca jest ści śle powi ązany z jej poło żenia na Wy żynie Krakowsko-Cz ęstochowskiej, a tak że z wyst ępuj ącymi deniwelacjami terenu. St ąd te ż na znacznym obszarze gminy klimat posiada cechy charakterystyczne dla klimatów wy żynnych. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca znajduje si ę w zasi ęgu umiarkowanie ciepłego pi ętra klimatycznego, cz ęś ciowo w subregionie Wy żyny Miechowskiej (cz ęść północno-zachodnia), a cz ęś ciowo w subregionie wysoczyzn i wy ższych teras (cz ęść południowo-wschodnia). Wy żyna Miechowska charakteryzuje si ę nieco surowszymi warunkami klimatycznymi ni ż dolina Wisły. Najistotniejsze cechy tego klimatu to: niska roczna suma opadów w wyniku poło żenia w „cieniu opadowym” Wy żyny Krakowskiej (średnie opady w ci ągu roku wynosz ą 600 - 700 mm), znaczna ilo ść burz z gradem w okresie na przełomie wiosny i lata, du ża ilo ść dni z umiarkowanym i silnym wiatrem, głównie z

26 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 kierunków zachodnich, wschodnich i północno-wschodnich, zwłaszcza w półroczu zimowym. Gmina znajduje si ę w zasi ęgu ciepłego pi ętra klimatycznego. Średnia roczna temperatura wynosi +9ºC. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec ( średnia temperatura+17ºC). Dni z temperatur ą powy żej 25ºC jest zazwyczaj 30-35. Mro źnych dni notuje si ę około 55. Natomiast średnia temperatura dobowa 0ºC wyst ępuje zwykle 70 razy. Warunki klimatyczno-zdrowotne na nasłonecznionych stokach s ą korzystne. Natomiast w dnach dolin wyst ępuj ą inwersje temperatur oraz tworz ą si ę zastoiska zimnego i wilgotnego powietrza. Na obszarze Gminy zaznacza si ę pewne zró żnicowanie warunków klimatyczno-bonitacyjnych pomi ędzy obszarami den dolin, a wierzchowin ą Wy żyny Miechowskiej. Mezoklimat wierzchowiny wy żynnej jest nieco chłodniejszy od terenów ni żej poło żonych. Dobowe wahania temperatury s ą tu stosunkowo ni ższe ni ż w dolinach. Zwi ązek z tym ma czas trwania okresu bezprzymrozkowego, który jest około 2 miesi ące dłu ższy. Tereny te posiadaj ą dobr ą naturaln ą wentylacj ę i bardzo dobre warunki aerosanitarne. Mezoklimat gł ębokich dolin przecinaj ących Wy żyn ę Miechowsk ą odznacza si ę wi ększym zró żnicowaniem warunków termicznych. Wyst ępuj ą tu stosunkowo du że dobowe wahania temperatury, co zwi ązane jest z spływami chłodnego powietrza z wierzchowiny oraz ró żnicami w nasłonecznieniu południowych i północnych stoków. Kierunki wiatru w dolinach s ą zgodne z ich przebiegiem, a jego pr ędko ści s ą znacznie zredukowane przez otaczaj ące doliny strome zbocza. Urozmaicona rze źba terenu sprawia, że na terenie gminy warunki mezoklimatyczne s ą zró żnicowane. Mezoklimat wierzchowin jest chłodniejszy ni ż mezoklimat terenów ni żej poło żonych. Mniejsze s ą jednak ró żnice temperatur pomi ędzy dniem i noc ą i rzadziej wyst ępuj ą tu przymrozki wiosenne i jesienne. Korzystniejsze s ą równie ż warunki przewietrzania. Mezoklimat den dolin odznacza si ę du żym zró żnicowaniem stosunków termicznych i wilgotno ściowych. Znacznie wi ększe ni ż na wierzchowinach s ą tu wahania temperatury mi ędzy dniem i noc ą na skutek spływu chłodnego powietrza. Mezoklimat gł ębokich dolin przecinaj ących Wy żyn ę Miechowsk ą odznacza si ę wi ększym zró żnicowaniem warunków termicznych. Wyst ępuj ą tu stosunkowo du że dobowe wahania temperatury, co zwi ązane jest ze spływami chłodnego powietrza z wierzchowiny oraz ró żnicami w nasłonecznieniu południowych i północnych stoków. Kierunki wiatru w dolinach s ą zgodne z ich przebiegiem, a jego pr ędko ści s ą znacznie zredukowane przez otaczaj ące doliny strome zbocza. Obszar Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nale ży do regionu wodnego Górnej Wisły i w cało ści poło żony jest w dorzeczu Wisły, w zlewniach II rz ędu. Przez obszar gminy przebiegaj ą działy wodne II rz ędu (zlewni Szreniawy, zlewni Dłubni, przyrzecza Wisły). Gmina odwadniana jest przez następuj ące potoki: − Pokojówka (Goszcza) z wi ększymi dopływami – zlewnia Szreniawy, − Baranówka (Luborzycki Potok) z wi ększymi dopływami – zlewnia Dłubni, − Zjawienie (dopływ Baranówki) – zlewnia Dłubni, − Ko ścielnicki Potok (z dopływami) – przyrzecze Wisły.

Wi ększo ść terenu gminy znajduje si ę w zlewni Dłubni. Cz ęść południowo-wschodnia znajduje si ę w zlewni Potoku Ko ścielnickiego. Natomiast cz ęść północna gminy znajduje si ę w zlewni Szreniawy. Najwi ększym ciekiem wodnym jest potok Baranówka, który uchodzi do Dłubni poza terenem gminy. Generalnie, teren gminy jest ubogi w wody powierzchniowe, stałe cieki prowadz ą niewiele wody, a stosunkowo liczne mniejsze doliny pasmowe, obni żenia terenowe, odwadniane s ą przez cieki okresowe. Zlewnie maj ą charakter typowo rolniczy. Doliny cieków przewa żnie s ą podmokłe stale lub okresowo, przewa żnie s ą szerokie, o płaskim dnie i małych spadkach. Jednak na kilku odcinkach s ą wyra źnie wykształcone i wci ęte. Po silnych opadach w dnach dolin i w ąwozów pojawiaj ą si ę cieki okresowe. Bardzo cz ęsto spotykanym zjawiskiem s ą gwałtowne wezbrania wywołane przez opady nawalne, powoduj ące znaczne szkody, zwłaszcza wynikaj ące z erozji liniowej i powierzchniowej gleb podatnych na rozmywanie pyłów lessowych. Wody stoj ące - stawy nie stanowi ą znacz ącego udziału w ogólnej powierzchni gminy, znajduj ą si ę m. in. w miejscowo ściach: Dojazdów, Gł ęboka, Skrzeszowice, Krzysztoforzyce, Kocmyrzów.

2.5. Budowa geologiczna i hydrogeologiczna, surowce naturalne

Podło że geologiczne obszaru Gminy Kocmyrzów-Luborzyca buduj ą utwory monokliny śląsko- krakowskiej, lekko nachylone ku północnemu-wschodowi w kierunku Niecki Miechowskiej oraz

27 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 opadaj ące uskokami ku południu w stron ę zapadliska przedkarpackiego. Spo śród utworów monokliny najistotniejsze znaczenie maj ą margle kredowe, których mi ąż szo ść si ęga 200 m. W północno- zachodniej cz ęś ci gminy margle zalegaj ą bezpo średnio pod osadami czwartorz ędu, a na stromych zboczach niekiedy odsłaniaj ą si ę bezpo średnio na powierzchni terenu. W pozostałej cz ęś ci gminy na marglach zalegaj ą osady mioce ńskie - iły i gipsy. W wielu miejscach na starszym podło żu zalegaj ą resztki osadów polodowcowych z okresu zlodowacenia krakowskiego w postaci glin zwałowych, piasków i żwirów. Najmłodsze osady wyst ępuj ące na powierzchni w prawie całej gminie to lessy, a w dnach głównych dolin utwory aluwialne okre ślane jako mułki lessowate. Ponadto u podnó ża i w ni ższych partiach stoków wyst ępuj ą gliny deluwialne (przemieszczone z wy ższych partii stoków). W zwi ązku z budow ą litologiczn ą utworów czwartorz ędowych, na obszarze gminy wyst ępuj ą tereny nara żone na powstawanie zjawisk geodynamicznych, w tym osuwisk. Ich powstawaniu sprzyja znaczne nachylenie stoków o budowie lessowej. Płytkie (kilkana ście metrów) wyst ępowanie iłów i gromadzenie si ę na ich stropie wody, powoduje lokalnie powstawanie osuwisk. Główny poziom wód podziemnych na terenie gminy stanowi ą wody wyst ępuj ące w szczelinowych wapieniach i marglach wieku kredowego. W północno-zachodniej cz ęś ci gminy jest to pierwszy poziom wodono śny, margle zalegaj ą tam blisko powierzchni pod stosunkowo cienk ą warstw ą przepuszczalnych lessów. W środkowej i wschodniej cz ęś ci gminy na utworach kredowych zalegaj ą nieprzepuszczalne utwory mioce ńskie. Wody podziemne poziomu mioce ńskiego wyst ępuj ą w pakietach piasków i iłów zalegaj ących w śród iłów. Zasoby wód poziomu mioce ńskiego s ą niewielkie i przewa żnie zmineralizowane. Natomiast poziom główny (w szczelinowych wapieniach i marglach) ze wzgl ędu na du że zasoby i znaczenie dla zaopatrzenia ludno ści został zaliczony do głównych zbiorników wód podziemnych GZWP. Jest to zbiornik GZWP - Niecka Miechowska nr 409. W granicach zbiornika znajduje si ę prawie całe terytorium gminy oprócz cz ęś ci południowo-wschodniej. Wody podziemne GZWP zalegaj ą na gł ęboko ści średnio 30 m, a lokalnie gł ębiej. Charakteryzuje je zmienna wydajno ść . Zbiornik posiada szacunkowe zasoby dyspozycyjne rz ędu 438000 m 3/d i jest podstawowym źródłem zaopatrzenia w wod ę pitn ą dla całego regionu. GZWP nr 409 jest zbiornikiem wieku kredowego, obejmuj ącym cz ęść Niecki Miechowskiej. Jest to zbiornik typu szczelinowego, zbudowany z margli i wapieni oraz gez i opoki. Z utworów kredowych buduj ących zbiornik wypływaj ą liczne w regionie źródła, jednak znacz ąca wi ększo ść z nich to źródła małe. Zwierciadło wody w obszarze zbiornika ma przewa żnie charakter swobodny lub znajduje si ę pod niewielkim naporem, a gł ęboko ść jego wyst ępowania jest zró żnicowana i zale ży od morfologii terenu. Zbiornik ten jest tzw. zbiornikiem otwartym, bez warstwy izoluj ącej od dopływu zanieczyszcze ń z powierzchni. Istnieje zatem du że ryzyko nara żenia wód zbiornika na wpływy zanieczyszczenia antropogenicznego na znacznej cz ęś ci obszaru gminy. Dla zbiornika 409 le żą cego na terenie gminy zaproponowano w 1995 roku utworzenie obszaru wysokiej ochrony wód podziemnych, tzw. OWO. Na obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie wyst ępuj ą, udokumentowane i zarejestrowane zło ża kopalin. Wyst ępuj ą tu wprawdzie margle, surowce ilaste ceramiki budowlanej, piaski i gipsy, ale ze wzgl ędu na słab ą dost ępno ść złó ż oraz ochron ę gruntów rolnych i krajobrazu, podejmowanie ich dokumentowania i ewentualnej eksploatacji uznawane jest za nieopłacalne. Teren gminy nie jest obj ęty zasi ęgiem granic obszarów prognostycznych wyst ępowania złó ż kopalin. Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą obszary i tereny górnicze.

2.6. U żytkowanie terenu, charakterystyka gleb, lasy

Powierzchnia gminy wynosi ok. 8253 ha. W strukturze u żytkowania terenów zdecydowanie dominuj ą u żytki rolne ok. 7153 ha, lasy i zadrzewienia zajmuj ą ok. 463 ha, tereny zabudowane ok. 311 ha. W gminie przewa żaj ą małe gospodarstwa rolne o powierzchni maksymalnie 1-2 ha. Sektorem dominuj ącym w rolnictwie jest sektor prywatny. Najwi ęcej jest gospodarstw rolnych o powierzchni do 1 ha – 1362 ( 41 % wszystkich gospodarstw), oraz gospodarstw o powierzchni pomi ędzy 1-2 ha ( 29 % gospodarstw). Najmniej jest gospodarstw du żych o powierzchni powy żej 15 ha - (0,09 % ogółu gospodarstw). Wyst ępuj ące na terenie gminy żyzne gleby i specyficzny mikroklimat, sprzyjaj ą produkcji owoców w śród których dominuj ą truskawki ( pow. zasiewów ok. 90 ha). W uprawach warzyw, najwi ększ ą powierzchnie zajmuj ą kapusta biała i czerwona ( około 33%) oraz produkcja marchwi (10,8%). Znacz ąca dla gminy jest równie ż uprawa ogórków, buraków ćwikłowych i

28 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 kalafiorów. Ogółem w gminie najwi ększ ą powierzchni ę upraw zajmuje pszenica ozima - ok. 1700 ha, na drugim miejscu są ziemniaki - ok. 1400 ha.

Tabela 2. Struktura ewidencyjna użytkowania gruntów w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca

Użytki rolne [ha] Grunty le śne oraz Tereny zadrzewione i Pow. grunty sady łąki pastwiska Pozostałe zabudowane i zakrzewione łączna orne trwałe [ha] zurbanizowane [ha] [ha] [ha] 5959 279 569 96 463 522 365 8253 (w tym lasy 423) Źródło: Strategia rozwoju gminy Kocmyrzów-Luborzyca, GUS 2016 Główny rodzaj gleb to gleby brunatne wykształcone na podło żu utworów lessowych. W śród gruntów ornych du ży udział maj ą gleby pierwszej i drugiej klasy bonitacyjnej. Korzystne warunki geologiczne i hydrologiczne sprzyjaj ą produkcji warzyw : kalafiora, kapusty białej, kapusty czerwonej, kapusty peki ńskiej, papryki, ogórków, sałaty, nowalijek. Na obszarze gminy najcz ęś ciej wyst ępuj ą gleby wytworzone z lessów, brunatne gliniaste, ilaste i pyłowe. Gleby te maj ą dobrze wykształcony poziom próchniczy, a ich wartość użytkowa jest bardzo du ża. W dnach wi ększych dolin gleby wytworzone s ą z aluwiów o charakterze mad. Gleby te odznaczaj ą si ę wysok ą urodzajno ści ą i zaliczone s ą głównie do I, II i III klasy bonitacyjnej, lokalnie wyst ępuj ą niewielkie powierzchnie gleb IV klasy. W sumie 91% powierzchni gruntów ornych i 75% użytków zielonych w gminie podlega ochronie. Gmina nie jest zaliczana do obszarów ska żonych metalami ci ężkimi, co w poł ączeniu z żyznymi glebami, stwarza bardzo dobre warunki do działalno ści rolniczej. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą równie ż tereny ska żone metalami ci ężkimi w stopniu wymagaj ącym rekultywacji. Najwi ększy stopie ń zanieczyszczenia gleb metalami ci ężkimi, podobnie jak w innych regionach, wyst ępuje jedynie wzdłu ż szlaków komunikacyjnych. Całkowita powierzchnia gruntów le śnych na terenie gminy Kocmyrzów-Luborzyca wynosi 463 ha (WUS 2016), Z tego powierzchnia lasów na terenie gminy wynosi 423 ha, w tym prywatne 47 ha, co daje wska źnik lesisto ści na poziomie ok. 5,1%. W porównaniu do gmin wchodz ących w skład powiatu krakowskiego jest to jeden z ni ższych wska źników lesisto ści. Lesisto ść gminy Kocmyrzów-Luborzyca jest tak że zdecydowanie mniejsza ni ż lesisto ść województwa małopolskiego będąca na poziomie ok. 29%.

2.7. Środowisko przyrodnicze gminy, obszary prawnie chronione Gmina Kocmyrzów-Luborzyca poło żona na Wy żynie Krakowskiej charakteryzuje si ę wyst ępowaniem wielu gatunków ro ślin i zwierz ąt (w tym chronionych) zasiedlaj ących znacznie zró żnicowane genetycznie i krajobrazowo obszary. Na obszarach gminy praktycznie nie wyst ępuj ą obecnie zbiorowiska ro ślinne o charakterze naturalnym. Niemal cał ą gmin ę zajmuj ą przekształcone tereny rolne (grunty orne) oraz łąki, sady i ogrody. Gmina nale ży do najsłabiej zalesionych obszarów regionu krakowskiego, poniewa ż żyzne w wi ększo ści gleby zostały dawno zaj ęte pod uprawy rolne. Dominuj ącym powierzchniowo typem siedliskowym lasów jest las wy żynny świe ży (LW św). Jednostk ą wyst ępuj ącą podrz ędnie jest drzewostan lasu ł ęgowego. Lasy wyst ępuj ą głównie w północnej cz ęś ci gminy w miejscowo ściach: Łuczyce, Marszowice, Goszyce, Goszcza. Monokulturowe lasy na obszarze gminy Kocmyrzów-Luborzyca (bory mieszane d ębowo-sosnowe, suche lasy d ębowo-grabowe – w obr ębie dolin wilgotne) odgrywaj ą znacz ącą rol ę w kształtowaniu i utrzymaniu bioró żnorodno ści. Istniej ące kompleksy le śne stanowi ą warto ść w krajobrazie naturalnym, mi ędzy innymi jako elementy eliminuj ące monotoni ę typowo rolniczego krajobrazu. Lasy stanowi ą kompleksy zło żone z brzozy, d ębu, sosny, grabu, olchy, w przewa żaj ącej grupie wieku 40-60 lat o zwarciu przerywanym i podszyciu 30%. W obr ębie dolin wyst ępuj ą niewielkie powierzchnie zadrzewione i zakrzewione, zło żone z olchy, wierzby, kruszyny i topoli. Lasy prywatne to najcz ęś ciej małe i rozproszone powierzchnie, nie maj ące istotnego znaczenia produkcyjnego, lecz o wa żnym znaczeniu przyrodniczym. W wi ększo ści przypadków s ą to powierzchnie o charakterze zadrzewie ń z dominacj ą w drzewostanie gatunku Robinia pseudoacacia. Powstaj ą one najcz ęś ciej w wyniku przebiegaj ącej w sposób naturalny sukcesji wtórnej, w obr ębie śródpolnych skarp oraz na stromych i

29 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 erodowanych odsłoni ęciach skał wapiennych. Jakkolwiek, mog ą one stanowi ć istotny element ró żnicuj ący typowo rolniczy krajobraz gminy, to jednak zbiorowiska te zast ępuj ą dominuj ące wcze śniej i bardziej cenne przyrodniczo (od nowo wykształcaj ących si ę) zbiorowiska kserotermiczne. Oprócz lasów, istotne znaczenie siedliskowe maj ą zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, zadrzewienia rosn ące wzdłu ż cieków wodnych i na zboczach dolin oraz wilgotne łąki w dnach dolin potoków. Du żym bogactwem gatunkowym odznaczaj ą si ę nieliczne ł ąki wyst ępuj ące na zboczach dolin. Urozmaicenie szaty ro ślinnej gminy stanowi ą równie ż zabytkowe parki podworskie oraz grupy drzew towarzysz ące zabudowie wsi. Pewne znaczenie siedliskowe maja te ż nieliczne, małe „oczka wodne”. Rozproszenie tych wszystkich niewielkich fragmentów terenu w śród intensywnie użytkowanych gruntów ornych i terenów zabudowanych sprawia, że wyznaczenie i utworzenie w gminie ci ągłego i spójnego systemu obszarów o dominuj ącej funkcji przyrodniczej jest bardzo trudne. Naturalne zbiorowiska ro ślinno ści ł ąkowej wyst ępuj ą głównie w dolinach wi ększych cieków (Pokojówki, Baranówki, Potoku Ko ścielnickiego). Najbardziej rozpowszechnione s ą ł ąki mietlicowe Carici-Agrostidetum caninae. S ą to ł ąki wilgotne, odznaczaj ące si ę bogactwem gatunkowym i obecno ści ą ro ślin rzadkich. Na terenie gminy wyst ępuj ą równie ż wtórne zbiorowiska ł ąkowe, pochodzenia antropogenicznego, utrzymuj ące si ę dzi ęki prowadzonemu wypasaniu i koszeniu. S ą nimi ł ąki świe że i suche wyst ępuj ące zwykle w brze żnych partiach dolin oraz w śród pól uprawnych i nad potokami. Na bardziej zmienionych przez człowieka obszarach pól uprawnych wyst ępuj ą zbiorowiska chwastów polnych. Niewielkie zakrzewienia i zadrzewienia wyst ępuj ą wzdłu ż cieków wodnych oraz towarzysz ą urz ądzonej zieleni przydomowej wyst ępuj ącej w obszarach zabudowanych. Urodzajne gleby na terenie gminy Kocmyrzów-Luborzyca w poł ączeniu z wielowiekowym rozwojem rolnictwa i osadnictwa, spowodowały znaczne zubo żenie naturalnych siedlisk flory i zwierz ąt dziko żyj ących. Aktualnie, jedynie na bardzo niewielkich fragmentach gminy wyst ępuj ą zbiorowiska ro ślinne o naturalnym charakterze. Tereny te stanowi ą równocze śnie ostoje zwierz ąt dziko żyj ących. W zwi ązku z tym środowisko przyrodnicze gminy cechuje si ę nieznaczn ą ró żnorodno ści ą ekosystemów oraz mozaikowato ści ą upraw na terenach rolnych. Utrzymanie tej bioró żnorodno ści w przyszło ści b ędzie trudne. Istnienie cz ęś ci ekosystemów zale ży wył ącznie od ich u żytkowania gospodarczego (koszenie, wypas), i w przypadku przekształcenia charakteru rolnictwa (zaprzestania hodowli, wył ączenia z u żytkowania) ekosystemy ulegn ą do ść szybkiemu zanikowi. Zaprzestanie wypasu i koszenia prowadzi ć b ędzie do wkraczania gatunków inwazyjnych i zniszczenia obszarów polno-łąkowych. Znaczne zubo żenie ró żnorodno ści wi ąż e si ę ze zmian ą charakteru zabudowy mieszkaniowej z wiejskiej na podmiejsk ą oraz zmian ą upodoba ń mieszka ńców (np. zast ępowanie na działkach budowlanych ro ślinno ści naturalnej gatunkami wyselekcjonowanymi). Główny trzon rodzimej flory Płaskowy żu Proszowickiego tworz ą ro śliny siedlisk zasobnych w w ęglan wapnia. W ich obr ębie najliczniejsz ą i najwa żniejsz ą z geobotanicznego punktu widzenia grup ę stanowi ą ro śliny muraw i zaro śli kserotermicznych. Liczna jest te ż grupa ro ślin ł ąkowych, a tak że ro ślin żyznych i cienistych lasów grabowo-dębowych. Znaczna cz ęść naturalnej flory Płaskowy żu Proszowickiego ma charakter ciepłolubny – s ą to tzw. ro śliny kserotermiczne. Najcz ęś ciej rosn ą w murawach kserotermicznych lub znacznie rzadziej w ciepłolubnych zaro ślach. Zajmuj ą siedliska wykształcone na stromych zboczach, miedzach i kurhanach, niekiedy spotyka si ę je te ż na przydro żach. Na terenie Płaskowy żu Proszowickiego (w centralnej i południowej cz ęś ci gminy) w miejscach, które nie s ą u żytkowane rolniczo (miedze w śród pól, strome zbocza dolin rzecznych oraz strome zbocza wzgórz i w ąwozów) oraz na kurhanach, wykształciły si ę naturalne, charakterystyczne dla Płaskowy żu Proszowickiego murawy kserotermiczne. Cho ć powierzchnia jak ą zajmuj ą jest niewielka, to ze wzgl ędu na obecno ść nich wielu rzadkich gatunków ro ślin, maj ą du że znaczenie dla zachowania bioró żnorodno ści. W obecnym stanie wiedzy, nie udokumentowano dotąd wyst ępowania stanowisk muraw kserotermicznych na terenie gminy. Ogólnie, w naturalnej florze naczyniowej Płaskowy żu Proszowickiego najliczniejsz ą grup ę stanowi ą gatunki bardzo rzadkie. Nale żą tu zarówno ro śliny rodzime, jak i obcego pochodzenia. Wyst ępuj ą na ró żnorodnych siedliskach: s ą to zarówno gatunki zwi ązane z wodami (np. Hottonia palustris, Hydrocharis morsus-ranae), mokrymi ł ąkami (np. Lathyrus palustris, Serratula tinctoria, Trollius europaeus), szuwarami (np. Butomus umbellatus, Ranunculus lingua, Stellaria palustris) i torfowiskami (np. Carex davalliana, Sesleria uliginosa, Schoenus ferrugineus), jak i z murawami kserotermicznymi (np. Aster amellus, Linum hirsutum, Oxytropis pilosa , Ranunculus illyricus, Sisymbrium polymorphum, Verbascum phoeniceum), lasami (np. Hepatica nobilis, Melittis melisophyllum, Pulmonaria mollis), czy ze zbiorowiskami synantropijnymi (np. Allium rotundum, Anagallis foemina, Thymelaea passerina, Chenopodium

30 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 bonus-henricus). Do ro ślin pospolitych we florze naczyniowej Płaskowy żu Proszowickiego nale żą niektóre rozpowszechnione ro śliny ł ąkowe (np. Arrhenatherum elatius, Geranium pratense, Taraxacum officinale, Trifolium pratense), chwasty segetalne (np. Avena fatua, Galinsoga parviflora, Papaver rhoeas, Veronica persica) i ruderalne (np. Ballota nigra, Capsella bursa-pastoris, Sisymbrium officinale), a tak że gatunki żyznych lasów, ale spotykane równie ż na siedliskach synantropijnych (np. Aegopodium podagraria, Ulrica dioica). W grupie gatunków muraw kserotermicznych pospolita jest Euphorbia cyparissias. Do pospolitych gatunków należą te ż drzewa: zarówno rodzima, jednak spotykana nie tylko na siedliskach zwi ązanych bezpo średnio z brzegami wód wierzba biała (Salix alba), jak równie ż zadomowiona w rozmaitych zbiorowiskach le śnych i zaro ślowych synantropijna robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Spo śród krzewów najpospolitszym jest bez czarny (Sambucus nigra) wyst ępuj ący na siedliskach żyznych, cz ęsto przenawo żonych, w zaro ślach na miedzach, przy drogach i w lasach. Gatunkiem rozpowszechnionym przy drogach, na zarastaj ących miedzach i skarpach jest te ż je żyna popielica (Rubus Cassius). Naturalna szata ro ślinna Wy żyny Miechowskiej jest bardzo urozmaicona. Składaj ą si ę na ni ą bogate i zró żnicowane florystycznie murawy kserotermiczne, rozwijaj ące si ę na podło żu wapiennym, a tak że na lessach, zaro śla kserotermiczne z dominuj ącą zwykle leszczyn ą, rzadziej z wi śni ą karłowat ą oraz ciepłolubne d ąbrowy i gr ądy. Zbiorowiska le śne s ą mało zwarte i wnikaj ą w nie gatunki światłolubne muraw. Ro ślinno ść tworzy charakterystyczny krajobraz parkowy, zbli żony swoim wygl ądem do le śno-stepowego krajobrazu południowo-wschodniej Europy. Zbiorowiska kserotermiczne dotrwały do dzisiaj jedynie na najbardziej nieprzydatnych do uprawy miejscach, zwykle o płytkiej glebie inicjalnej i du żym nachyleniu. Zajmuj ą one niewielkie powierzchnie, niekiedy zaledwie kilkadziesi ąt czy kilkaset metrów kwadratowych. W śród kserotermicznych zaro śli najcz ęstszy jest zespół Peucedano cervariae-Coryletum, ciepłolubne zaro śla z leszczyn ą i dereniem świdw ą, wyst ępuj ący zwykle na suchych zboczach o ekspozycji południowej. Cz ęsto te zaro śla tworz ą pas przej ściowy ł ącz ący zbiorowiska le śne z niele śnymi. Zbiorowiska le śne s ą reprezentowane przez kilka zespołów, mi ędzy innymi przez bogaty florystycznie podzespół świetlistej dąbrowy Potentillo albae – Quercetum rosetosum gallicae, trzy podzespoły gr ądu Tilio-Carpinetum typicum, T.-C. caricetosum pilosae i T.-C. stachyetosum, bory mieszane Querco roboris-Pinetum oraz ł ęgi jesionowo- wi ązowe Fraxino-Ulmetum campestris i wierzbowo-topolowe Salici-Populetum. Urodzajne gleby na terenie gminy w poł ączeniu z wielowiekowym rozwojem osadnictwa i rolnictwa spowodowały znaczne zubo żenie świata zwierz ąt dziko żyj ących. Aktualnie jedynie niewielkie fragmenty gminy posiadają szat ę ro ślinn ą zbli żon ą do naturalnej i stanowi ą one równocze śnie ostoje zwierz ąt dziko żyj ących. Wzgl ędnie dobre warunki znajduj ą zwierz ęta w lasach oraz w dolinie Baranówki, gdzie liczne zadrzewienia, zaro śla krzewiaste i ł ąki oraz urozmaicona rze źba terenu daj ą mo żliwo ść ukrycia i zdobycia po żywienia. Oprócz lasów istotne znaczenie siedliskowe maj ą zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, zadrzewienia rosn ące wzdłu ż cieków wodnych i na zboczach dolin oraz wilgotne ł ąki w dnach dolin potoków. Na obszarach zurbanizowanych, z uwagi na blisko ść terenów zabudowanych i tras komunikacyjnych spotkać mo żna najcz ęś ciej gryzonie oraz ptaki – gatunki synantropijne typowe dla wiejskich obszarów zabudowanych. Ogólnie, na obszarze gminy przewa żaj ą gatunki zwierz ąt synantropijnych. Fauna omawianego obszaru jest w du żej mierze typowa dla całego obszaru Wy żyny Miechowskiej i Płaskowy żu Proszowickiego. Niemo żliwe jest ograniczenie charakterystyki wyst ępuj ących zwierz ąt do sztucznych dla przyrody granic administracyjnych opisywanego obszaru. Zwi ązane jest to z potrzebn ą zwierz ętom otwart ą przestrzeni ą do życia i naturaln ą skłonno ści ą do ruchów migracyjnych. Na terenie Wy żyny Miechowskiej i Płaskowy żu Proszowickiego stwierdzono wyst ępowanie około 50 gatunków ssaków, ponad 170 gatunków ptaków, około 20 gatunków płazów i gadów, około 25 gatunków ryb. Spo śród ssaków najcz ęś ciej spotykane zwierz ęta to: mysz le śna, zaj ąc szarak, kuna le śna, sarna i dzik. W śród bogatej fauny ptaków wyst ępuj ą: sójka, świergotnik drzewny, dzwoniec, bocian czarny, trzmielojad, jastrz ąb goł ębiarz, puszczyk, kruk i inne. W śród gadów, jaszczurki reprezentowane s ą przez typowo nizinn ą jaszczurk ę zwink ę oraz padalca zwyczajnego. Wśród w ęż y wyró żniamy tu żyj ącego w wilgotnych zaro ślach nad brzegami potoków zaskro ńca. Płazy reprezentuj ą tu przede wszystkim niezwykle pospolite żaby: zielona, trawna, śmieszka oraz kumaki górskie i nizinne. Wyst ępuj ą tu równie ż: traszka zwyczajna i grzebieniasta, ropucha zwyczajna i paskówka. Ponadto niezwykle urozmaicony gatunkowo jest świat owadów. Na terenie gminy udokumentowano wyst ępowanie dwóch stanowisk owadów chronionych.

31 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Na obszarze gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie s ą ulokowane żadne obszarowe (w tym le śne) formy ochrony przyrody (w tym obszary Natura 2000). Na obszarze gminy wyst ępuje 12 pomników przyrody o żywionej (drzewa) oraz 1 pomnik przyrody nieo żywionej (polodowcowy głaz narzutowy). Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca prawn ą ochron ą obj ęte s ą pomniki: − nr rejestru (12/1), 120605-001 – lipa drobnolistna (Tilia cordata) – Goszcza, obok ko ścioła, dz. nr 365; − nr rejestru (12/2) 120605-002 – kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) – Goszcza, obok ko ścioła, dz. nr 225; − nr rejestru (12/3), 120605-003 – d ąb szypułkowy (Quercus robur) – Czulice, na terenie parku, dz. nr 338/10; − nr rejestru (12/4), 120605-004 – lipa drobnolistna (Tilia cordata) – Czulice, obok plebani, dz. nr 168/2; − nr rejestru (12/5), 120605-005 – lipa drobnolistna (Tilia cordata) – Czulice, przy ogrodzeniu ko ścioła, dz. nr 168/1; − nr rejestru (12/6), 120605-006 – lipa drobnolistna (Tilia cordata) – Wilków, przy kaplicy, na wprost parku, dz. nr 249/6; − nr rejestru (12/7), 120605-007 – głaz narzutowy – Wysiółek Luborzycki, obok przystanku PKS, dz. nr 335; − nr rejestru (brak), 120605-008 – wi ąz szypułkowy (Ulmus laevis) – Wilków, zabytkowy park dworski, dz. nr 82/13; − nr rejestru (brak), 120605-009 – d ąb szypułkowy (Quercus robur) – Wilków, zabytkowy park dworski, dz. nr 82/13; − nr rejestru (brak), 120605-010 – klon zwyczajny (Acer platanoides) – Wilków, zabytkowy park dworski, dz. nr 82/13; − nr rejestru (brak), 120605-011 – klon zwyczajny (Acer platanoides) – Wilków, zabytkowy park dworski, dz. nr 82/13; − nr rejestru (brak), 120605-012 – klon zwyczajny (Acer platanoides) – Wilków, zabytkowy park dworski, dz. nr 82/13.

Pozostałymi formami ochrony przyrody na terenie gminy s ą: − udokumentowane stanowiska zwierz ąt obj ętych ochron ą gatunkow ą – „Kapkazy skrzy żowanie” - stanowisko znajduje si ę w Wysiółku Luborzyckim na zboczu nad drog ą Wysiółek Luborzycki-Łuczyce. Wyst ępują tu trzy gatunki pszczół samotnic oraz trzy gatunki trzmieli; − „Skrzeszowice w ąwóz lessowy” - stanowisko znajduje si ę w Skrzeszowicach w w ąwozie o długo ści ok. 300 m. i szeroko ści ok. 10 m. Wyst ępuj ą tu dwa gatunki pszczół samotnic i dwa gatunki trzmieli.

Powi ązania przyrodnicze obszarów przyrodniczych realizowane s ą poprzez sie ć tzw. korytarzy ekologicznych. Korytarze ekologiczne s ą to struktury przestrzenne umo żliwiaj ące rozprzestrzenianie si ę gatunków pomi ędzy obszarami w ęzłowymi i ukierunkowuj ące przepływ materii i informacji biologicznej (ekologicznej) w środowisku. Doliny potoków i cieków tworz ą naturalne korytarze ekologiczne umo żliwiaj ące przemieszczanie zwierz ąt w skali regionu i kraju, s ą to drogi rozprzestrzeniania gatunków i swobodnego przepływu genów mi ędzy populacjami. Główne przebiegi wewn ętrznych w skali gminy Kocmyrzów-Luborzyca powi ąza ń przyrodniczych (korytarze ekologiczne) kształtuj ą si ę w obr ębie: − obszarów o trwałych powi ązaniach przyrodniczych obejmuj ących doliny cieków (koryto i bezpośrednie ich otoczenie) nast ępuj ących potoków: Pokojówka (Goszcza) z wi ększymi dopływami, Baranówka (Luborzycki Potok) z wi ększymi dopływami, Zjawienie, Ko ścielnicki Potok (z dopływami), Ko ścielnicki Stok, a tak że wyznaczone pasma terenów otwartych, − niewielkich kompleksów le śnych o słabym znaczeniu ekologicznym z powodu izolacji przestrzennej i składu gatunkowego, − kompleksów le śnych wraz ze stref ą przej ściow ą - ekotonow ą, − zadrzewie ń ł ęgowych wzdłu ż koryt cieków, − zadrzewie ń śródpolnych i łąk w dnach dolin potoków,

32 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− terenów rolnych najwy ższych klas bonitacyjnych. Koryta i bezpo średnie otoczenie cieków wodnych, które zachowały charakter zbli żony do naturalnego, pełni ą rol ę lokalnych (miejscowych) korytarzy ekologicznych (Pokojówka (Goszcza) z wi ększymi dopływami, Baranówka (Luborzycki Potok) z większymi dopływami, Zjawienie, Ko ścielnicki Potok (z dopływami), Ko ścielnicki Stok). Doliny cieków wraz z ich obudow ą odgrywaj ą istotna rol ę w kształtowaniu lokalnych zasobów przyrodniczych. Odpowiednie kształtowanie tych terenów powinno wspomaga ć zdolno ść środowiska do samoregulacji. Na terenie gminy Kocmyrzów- Luborzyca ze wzgl ędu na niewielkie powierzchnie le śne nie przebiegaj ą wa żne korytarze migracyjne. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca poło żona jest na terenach nie obj ętych krajow ą sieci ą ekologiczn ą ECONET-PL.

2.8. Walory krajobrazowe, kulturowe i zabytki

Rze źba terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca jest do ść urozmaicona, co sprawia że znaczna cz ęść obszaru gminy posiada walory krajobrazowo-widokowe. Widoki rozci ągaj ą si ę z wierzchowin garbów wy żyny we wszystkich kierunkach. Najbardziej efektowne widoki zarejestrowano z kraw ędzi pomi ędzy wierzchowin ą, a zboczami głównych dolin. Teren gminy jest łagodnie pofalowany z układem spłaszczonych garbów na kierunku N-SE. Najwy żej poło żone tereny gminy znajduj ą si ę w Goszczy, przekraczaj ą wysoko ść 345 m. npm. Z kolei najni żej poło żone fragmenty terytorium gminy znajduj ą si ę na pograniczu Krakowa w Krzysztoforzycach, gdzie wysoko ść bezwzgl ędna wynosi ok. 213 m. npm. Wi ększe doliny (w tym Baranówki) maj ą płaskie, cz ęsto podmokłe dna i do ść strome zbocza, które przy braku lasów s ą szczególnie nara żone na erozj ę. Najistotniejszym zagro żeniem dla krajobrazu jest erozja wodna i mo że ona by ć dodatkowo zwi ększona niewła ściwa gospodarka roln ą oraz ekspansj ą budowlan ą. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca posiada liczne walory kulturowe, które umo żliwiaj ą rozwijanie działalno ści o charakterze turystycznym. Na jej terenie znajduje si ę kilkana ście obiektów o wysokich walorach architektonicznych i historycznych. Zachowane tradycyjne formy budownictwa zagrodowego, kapliczki, pomniki i inne elementy małej architektury, stanowiska archeologiczne, zespoły parkowe oraz historyczne układy osadnicze stanowi ą niew ątpliwie du żą atrakcj ę dla miło śników sztuki. Na obszarze gminy zachowanych jest wiele obiektów, w tym obiektów małej architektury posiadaj ących warto ści kulturowe. Wymieni ć mo żna nast ępuj ące grupy obiektów: budynki mieszkalne, budynki gospodarcze, kapliczki, krzy że przydro żne. Poni żej zestawiono list ę najwa żniejszych i najcenniejszych zabytków Gminy Kocmyrzów-Luborzyca: Zespół dworski w Baranówce, Ko ściół Parafialny p.w. Św. Mikołaja w Czulicach, Zespół dworski w Czulicach, Zespół dworski wraz z parkiem w Goszczy, Ko ściół Parafialny p.w. Św. Wawrzy ńca w Goszczy, Dawny cmentarz parafialny w Goszczy, Goszyce - dworek drewniany, Dwór murowany oraz kompleks parkowy w Goszycach, Zespół dworski w Kocmyrzowie, Park dworski w Krzysztoforzycach, Ko ściół Parafialny w Luborzycy p.w. Podwy ższenia Krzy ża Św., Park dworski w Łuczycach, Zespół dworski w Skrzeszowicach, Zespół dworski w Wilkowie, Kaplica w Wilkowie, Kapliczki przydro żne, Miejsca Pami ęci Narodowej, cmentarze oraz groby wojenne.

33 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

3. OCENA STANU ŚRODOWISKA - ZASOBY ORAZ OCENA ZAGRO ŻEŃ ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA

3.1. Powietrze atmosferyczne Dobra jako ść powietrza posiada istotne znaczenie dla środowiska i poziomu życia mieszka ńców. Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jako ści, w szczególno ści poprzez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poni żej dopuszczalnych dla nich warto ści granicznych lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Za zanieczyszczenia powietrza uwa ża si ę obecno ść w dolnej warstwie atmosfery substancji stałych, ciekłych i gazowych, obcych naturalnemu jej składowi, wyst ępuj ących w ilo ściach zagra żaj ących zdrowiu człowieka oraz szkodliwych dla ro ślin i zwierz ąt. Ocen ę stanu jako ści powietrza dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca sporz ądzono na podstawie dost ępnych wyników bada ń i ocen publikowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie dotycz ących samej gminy jak i terenów o ściennych, poło żonych w szczególno ści w powiecie krakowskim.

3.1.1. Jako ść powietrza atmosferycznego Podstawowymi aktami prawnymi obowi ązuj ącymi w Polsce w zakresie prowadzenia i rozpowszechniania ocen jako ści powietrza s ą: ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r., poz. 1031), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 wrze śnia 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r., poz. 1032), ─ rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz.U. z 2012 r., poz. 914), ─ rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 wrze śnia 2012 roku w sprawie sposobu obliczania wska źników średniego nara żenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu st ęż enia ekspozycji (dla pyłu PM2,5) (Dz. U. z dnia 18 wrze śnia 2012 r. poz. 1029), ─ rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 10 wrze śnia 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz ących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z dnia 18 wrze śnia 2012 r. poz. 1034).

Celem oceny jako ści powietrza jest uzyskanie informacji o st ęż eniach zanieczyszcze ń na obszarze poszczególnych stref, w zakresie umo żliwiaj ącym: − Dokonanie klasyfikacji stref, według okre ślonych kryteriów (poziom dopuszczalny substancji, poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji, poziom docelowy, poziom celu długoterminowego), których warto ści zostały okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Wynik klasyfikacji jest podstaw ą do okre ślenia potrzeby podj ęcia i prowadzenia działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza w danej strefie (w tym opracowywania programów ochrony powietrza - POP). − Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stęż eń zanieczyszcze ń na obszarze strefy, w zakresie umo żliwiaj ącym wskazanie obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz okre ślenie poziomów st ęż eń wyst ępuj ących na tych obszarach. Informacje te s ą niezb ędne do okre ślenia obszarów wymagaj ących podj ęcia działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (redukcji st ęż eń zanieczyszcze ń) lub, w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczaj ące – do przeprowadzenia dodatkowych bada ń we wskazanych rejonach. − Wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania ponadnormatywnych st ęż eń zanieczyszcze ń w okre ślonych rejonach (w zakresie mo żliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). Roczna ocena jako ści powietrza w strefach jest wykonywana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w danym roku na stałych stacjach monitoringu. Ocen ę wykonuje si ę pod k ątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla nast ępuj ących substancji: dwutlenek siarki (SO 2), dwutlenek azotu (NO 2), tlenek w ęgla (CO), benzen (C 6H6), ozon (O 3), pył zawieszony (PM10), ołów (Pb) w pyle zawieszonym PM10, arsen (As) w pyle zawieszonym PM10, kadm (Cd) 34 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 w pyle zawieszonym PM10, nikiel (Ni) w pyle zawieszonym PM10, benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10, pył zawieszony PM 2,5. Ocena wykonana pod k ątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony ro ślin obejmuje: dwutlenek siarki (SO 2), dwutlenek azotu (NO 2), ozon (O 3).

List ę substancji, dla których istnieje obowi ązek prowadzenia rocznej oceny jako ści powietrza zawiera rozporz ądzenie M Ś w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu. Ocen ę dla wszystkich zanieczyszcze ń wykonuje si ę w układzie stref okre ślonym w Rozporz ądzeniu M Ś w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza. W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnionych w ocenie stref ę stanowi ą:

− aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy żej 250 tys., − miasto (nie b ędące aglomeracj ą) o liczbie mieszka ńców powy żej 100 tys., − pozostały obszar województwa, nie wchodz ący w skład aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców.

Podstaw ę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jako ści powietrza, zgodnie z art.89 ustawy Prawo ochrony środowiska, stanowi ą:

− dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekrocze ń poziomu dopuszczalnego okre ślonego dla niektórych zanieczyszcze ń), − dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powi ększony o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekrocze ń poziomu dopuszczalnego odnosz ą si ę tak że do jego warto ści powi ększonej o margines tolerancji), − poziomy docelowe dla niektórych substancji, − poziomy celów długoterminowych dla ozonu.

Tabela 3. Charakterystyka strefy małopolskiej ( WIO Ś Kraków, 2018)

Nazwa strefy Kod Typ strefy: Obszar Liczba Klasyfikacja wg strefy A-aglomeracja strefy mieszka ńców kryteriów dot. M-miasto >100 [km 2] w strefie ochrony ro ślin tys. P- pozostałe [tys.] [tak/nie] strefa małopolska (w tym Gmina PL1203 P 14 784 2 506 830 Tak Kocmyrzów- Luborzyca)

Zaliczenie strefy do okre ślonej klasy zale ży od st ęż eń zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na jej obszarze i wi ąż e si ę z okre ślonymi wymaganiami w zakresie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (w przypadku, gdy nie s ą spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jako ści (je żeli spełnia ona przyj ęte standardy). Podstaw ę zaliczenia strefy do okre ślonej klasy, stanowi ą wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwy ższych poziomach st ęż eń danego zanieczyszczenia w strefie. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca znajduje si ę w strefie małopolskiej (kod PL 1203). Na terenie gminy obowi ązuj ą dopuszczalne poziomy zanieczyszcze ń powietrza substancjami chemicznymi okre ślone ze wzgl ędu na:

─ ochron ę zdrowia ludno ści, ─ ochron ę ro ślin.

W tabelach 4 i 5 przedstawiono w skrócie zasady zaliczenia strefy do okre ślonej klasy (A, C), które zale żą od st ęż eń zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na ich obszarze i wi ążą si ę z okre ślonymi wymaganiami, co do działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza.

35 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 4. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest okre ślony poziom dopuszczalny i nie jest okre ślony margines tolerancji lub osi ągn ął on warto ść zerow ą Klasa strefy Poziom st ęż eń zanieczyszczenia Wymagane działania naprawcze A nie przekraczaj ący poziomu utrzymanie st ęż eń zanieczyszczenia poni żej dopuszczalnego * poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jako ść powietrza zgodnej ze zrównowa żonym rozwojem C powy żej poziomu dopuszczalnego* okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomów dopuszczalnych opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osi ągni ęcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (je śli POP nie był uprzednio opracowany) kontrolowanie st ęż eń zanieczyszczenia na obszarach przekrocze ń i prowadzenie działa ń maj ących na celu obni żenie st ęż eń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych

* z uwzgl ędnieniem dozwolonych cz ęsto ści przekrocze ń okre ślonych w RM Ś w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu

Tabela 5. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest okre ślony poziom docelowy Klasa strefy Poziom st ęż eń zanieczyszczenia Wymagane działania naprawcze

A nie przekraczaj ący poziomu brak do celowego* C powy żej poziomu docelowego* dąż enie do osi ągni ęcia poziomu docelowego w okre ślonym czasie za pomoc ą ekonomicznie uzasadnionych działa ń technicznych i technologicznych opracowanie lub aktualizacja programu ochrony powietrza, w celu osi ągni ęcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu

* dotyczy: ozonu O3 (ochrona zdrowia ludzi, ochrona ro ślin) oraz arsenu As, kadmu Cd, niklu Ni, benzo(a)pirenu B(a)P w pylePM10 – ochrona zdrowia ludzi.

Tabela 6. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń ozonu z uwzgl ędnieniem poziomu celu długoterminowego Klasa strefy Poziom st ęż eń ozonu Wymagane działania

D1 nie przekraczaj ący poziomu brak celu długoterminowego

D2 powy żej poziomu celu dąż enie do osi ągni ęcia poziomu celu długoterminowego długoterminowego do roku 2020

36 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 7. Wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia

Kod Nazwa strefy Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszcze ń Klasa ogólna strefy strefy

Ben- PM PM SO NO CO Pb As Cd Ni B(a)P O 2 2 zen 10 2,5 3 Strefa C PL1203 A A A A C C A A A A C D2 małopolska (źródło: ocena jako ści powietrza 2018, WIO Ś Kraków)

Tabela 8. Wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej pod k ątem ochrony ro ślin Nazwa strefy Kod strefy Klasa klasy dla Klasa ogólna poszczególnych zanieczyszcze ń strefy

Strefa SO 2 NO x ozon O 3 małopolska PL1203 A A D2 D2 (źródło: ocena jako ści powietrza 2018, WIO Ś Kraków)

Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie ma aktualnie stacji pa ństwowego monitoringu środowiska monitoringowych jako ści powietrza. Najbli ższe stacje pomiarowe przy uwzgl ędnieniu najcz ęś ciej wiej ących wiatrów znajduje si ę w Krakowie. Wyniki monitoringu z tej stacji nie s ą jednak miarodajne dla terenów Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Wyniki pomiarów jako ści powietrza z tych stacji nie s ą równie ż brane pod uwag ę w ocenie klas wynikowych jako ści powietrza w strefie małopolskiej do której gmina nale ży (Tabele 7,8). Z powy ższego wynika że zaliczenie obszaru Gminy Kocmyrzów-Luborzyca do danej klasy nie wynika z pomiarów prowadzonych bezpo średnio na jej terenie. Jednak ze wzgl ędu na fakt szerokiego rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń w powietrzu mo żna przypuszcza ć że jako ść powietrza w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca nie odbiega znacz ąco od stwierdzanej badaniami na terenie innych gmin powiatu krakowskiego. Niemniej jednak zdecydowanie wskazane jest zwi ększenie ilo ści punktów stałego monitoringu powietrza w powiecie m.in. o stacj ę która była by zlokalizowana w centrum Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. W ramach Projektu zintegrowanego LIFE „Wdra żanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego - Małopolska w zdrowej atmosferze” oraz przy współpracy z Krakowskim Alarmem Smogowym na terenie gminy Kocmyrzów-Luborzyca został przeprowadzony pomiar pyłu zawieszonego PM10. Badanie zostało przeprowadzone od 15.03-20.03.2017 oraz od 27.03-08.04.2017, przy u życiu miernika laserowego DUSTTRAK II AEROSOL MONITOR 8530 przystosowanego do pomiarów środowiskowych, który był zainstalowany na parapecie okiennym budynku urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. W wyniku analizy uzyskanych wyników st ęż eń pyłów zawieszonych stwierdzono, że przez wi ększ ą cz ęść czasu s ą one w zakresie zmienno ści wyników stacji monitoringowych z Krakowa. Dodatkowo wida ć, że wpływy stolicy województwa s ą znacz ące kiedy wiej ą wiatry południowo-zachodnie. Przy innych kierunkach s ą one znikome. Z kolei podwy ższone st ęż enia wzgl ędem stacji WIO Ś w Krakowie, mog ą by ć spowodowane przez przydomowe kotłownie, w których wykorzystywane s ą pozaklasowe kotły oraz muły i floty w ęglowe jako ich paliwo. Dzi ęki wy żynnemu poło żeniu obszar gminy jest do ść dobrze przewietrzany, co sprzyja szybkiemu rozpraszaniu zanieczyszcze ń. Równocze śnie jednak znaczna cz ęsto ść wyst ępowania niskich inwersji w dolinach sprzyja gromadzeniu zanieczyszcze ń w przygruntowej warstwie powietrza dolin. W takich sytuacjach mog ą lokalnie wyst ępowa ć krótkotrwałe koncentracje zanieczyszcze ń powietrza blisko powierzchni ziemi. Skala zjawiska uzale żniona jest od czasu trwania inwersji oraz od wysoko ści warstwy inwersyjnej. Według informacji WIO Ś w Krakowie, na podstawie oceny jako ści powietrza wykonanej w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2017 r. na stałych stacjach monitoringu, według

37 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 kryterium ochrony zdrowia, Gmina Kocmyrzów-Luborzyca wchodz ąca w skład strefy małopolskiej została zakwalifikowana do klasy C – poziom st ęż enia zanieczyszczenia powy żej poziomu dopuszczalnego (głównie dla pyłu zawieszonego PM10, PM2,5) oraz do klasy D2 – poziom st ęż enia ozonu powy żej poziomu celu długoterminowego (rok 2020). Najwi ększe punktowe (przemysłowe i komunalne) źródła emisji zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza, zlokalizowane s ą w powiecie krakowskim na terenie aglomeracji Krakowskiej. Według danych Rocznika Statystycznego GUS, w powiecie krakowskim w ostatnich latach nast ępuje jednak spadek ilo ści zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych wprowadzanych do powietrza. Na ogólny poziom emisji zanieczyszcze ń do powietrza w gminie wpływa równie ż emisja ze źródeł rozproszonych, powierzchniowych, która obejmuje głównie źródła lokalne tzw. „niskiej emisji” pyłów i gazów wyprowadzanych do powietrza i oddziaływuj ących negatywnie w miejscach ich powstawania, najcz ęś ciej na obszarach skupionej jednorodzinnej zabudowy mieszkaniowej. Nale żą do nich małe kotłownie przydomowe i niewielkie kotłownie w obiektach usługowych, w sektorze bytowym i komunalnym. Nale ży równie ż wspomnie ć o emisji liniowej zanieczyszcze ń do powietrza, głównie ze środków transportu kołowego, szczególnie uci ąż liwej w pobli żu szlaków drogowych wojewódzkich i krajowych. Badanie jako ści powietrza przeprowadzone na terenie gminy w 2017 wykazało, że zanieczyszczenia pyłowe to nie tylko problem du żych miast. Znamienny jest fakt, że w gminie wiejskiej nie posiadaj ącej przemysłu, st ęż enia dorównuj ą, a czasem przekraczaj ą, te które s ą notowane w zanieczyszczonej du żej aglomeracji. Zmiana tego stanu rzeczy wymaga wdrożenia uchwały antysmogowej dla Małopolski, która zakłada wymin ę pozaklasowych kotłów na paliwa stałe oraz wyeliminowanie z sektora mieszkaniowego najgorszej jako ści w ęgla. Niezb ędne jest równie ż prowadzenie działa ń nakierowanych na podnoszenie świadomo ści mieszka ńców. W ramach działa ń zmierzaj ących do poprawy jako ści powietrza oraz zwi ększenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, Gmina Kocmyrzów-Luborzyca rozpocz ęła w 2018 r. budow ę lokalnego systemu monitoringu jako ści powietrza, opartego o sie ć niereferencyjnych czujników mierz ących st ęż enia pyłów w powietrzu (System AIRLY). Sensory AIRLY mierz ą w czasie rzeczywistym st ęż enie pyłów zawieszonych PM2,5 i PM10 oraz temperatur ę, ci śnienie i wilgotno ść . Na terenie gminy, w pierwszej kolejno ści w sensory AIRLY zostan ą wyposa żone budynki szkół i przedszkoli. W miar ę upływu czasu lokalny system monitoringu obejmie swoim zasi ęgiem wszystkie sołectwa w gminie.

3.1.2. Źródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Na jako ść powietrza maj ą wpływ ró żne czynniki emituj ące zanieczyszczenia. Na terenie gminy nie ma du żych zakładów przemysłowych, które mogłyby wprowadzać du że ilo ści zanieczyszcze ń do powietrza. Pewien wpływ na jako ść powietrza maj ą natomiast źródła zewn ętrzne (z obszaru Krakowa, w tym głównie elektrownia i kombinat hutniczy). Post ępuj ąca modernizacja tych zakładów przyczyniła si ę jednak w ostatnim dziesi ęcioleciu do ograniczania ich negatywnego wpływu na jako ść powietrza. Znacznym źródłem zanieczyszczenia jest transport samochodowy, a w szczególno ści ruch pojazdów samochodowych, szczególnie na drodze wojewódzkiej nr 776. Poniewa ż nie prowadzi si ę systematycznych bada ń monitoringowych, nie mo żna precyzyjnie okre śli ć przestrzennego zakresu emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych. Zakłada si ę, że ewentualne przekroczenia dopuszczalnych st ęż eń mog ą wyst ępowa ć jedynie w pasach drogowych. Na terenie samej gminy brak wi ększych źródeł emisji zanieczyszcze ń do powietrza, jednak że w sezonie zimowym, na jako ść powietrza istotnie wpływa niska emisja pochodz ąca z lokalnych kotłowni i palenisk indywidualnych. Z dokonanej na podstawie analizy porównawczej dost ępnych wyników bada ń monitoringowych WIO Ś, oceny stanu oraz zagro żeń powietrza na obszarze powiatu krakowskiego i samej Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wynika, że głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza (na obszarze gminy) są nast ępuj ące rodzaje emisji (w kolejno ści malej ącej): − emisja niska z kotłowni, indywidualnych palenisk domowych oraz prywatnych zakładów usługowo-produkcyjnych, − napływ zanieczyszcze ń z aglomeracji krakowskiej, − transport samochodowy.

38 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Powy ższe prowadzi do wniosku że na obszarze gminy, w tym na terenach zabudowy mieszkaniowej w gminie mog ą wyst ąpi ć zagro żenia zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 i PM2.5 oraz bezno( α)pirenem w pyle zawieszonym PM10 spowodowane głównie nisk ą emisj ą z lokalnych i indywidualnych kotłowni opalanych nieekologicznymi paliwami z zastosowaniem urz ądze ń o niskiej sprawno ści. Dla terenów poło żonych przy drodze wojewódzkiej nr 776 dodatkow ą przyczyn ą tych zanieczyszcze ń mo że by ć du że nat ęż enie ruchu pojazdów. Niekorzystne warunki przewietrzania terenów dolinnych (inwersja temperaturowa) równie ż przyczyniaj ą si ę do zwi ększenia st ęż eń tych substancji w powietrzu. Specyfik ą terenów wiejskich, szczególnie w rolniczych gminach podkrakowskich, jest produkcja ogrodnicza, która w du żym stopniu opiera si ę na produkcji szklarniowej i podgrzewanych tunelach foliowych, co dodatkowo wpływa na zanieczyszczenie powietrza na tym obszarze. Zanieczyszczenia powietrza oddziałuj ą bezpo średnio na elementy środowiska (zdrowie ludzi, ro śliny, zwierz ęta), jak równie ż po średnio poprzez opady powoduj ą zanieczyszczenia gleb, wód powierzchniowych i podziemnych. Najwi ększym lokalnym problemem z którym gmina mo że i powinna walczy ć jest tzw. niska emisja. Niska emisja gazów i pyłów wprowadzanych do powietrza na niewielkiej wysoko ści poniżej 40m gromadzi si ę wokół miejsca powstawania, zwykle na obszarach zwartej zabudowy mieszkaniowej o niekorzystnych warunkach przewietrzania. Pochodzi ona głównie ze spalania węgla słabej jako ści w kotłowniach przydomowych, palenisk domowych i niewielkich kotłowni dostarczaj ących ciepło do lokali usługowych lub warsztatów (nie posiadaj ą one w praktyce żadnych urz ądze ń ochrony powietrza). Na wielko ść emisji ze źródeł ogrzewania ma wpływ przede wszystkim rodzaj stosowanego paliwa. W zakresie pyłu zawieszonego PM10 i PM 2,5 oraz benzo(a)pirenu głównymi źródłami emisji s ą kotłownie i paleniska opalane paliwami stałymi (głównie w ęglem). W szczególnych sytuacjach meteorologicznych, a wi ęc przy nisko poło żonej warstwie inwersyjnej - stan powietrza pogarsza si ę na tych obszarach lawinowo. Dotyczy to szczególnie cz ęś ci sołectw gminy Kocmyrzów-Luborzyca na terenach poło żonych w dolinach. Działalno ść antropogeniczna w gminie Kocmyrzów-Luborzyca w zakresie oddziaływania na powietrze atmosferyczne to niemal wył ącznie procesy spalania paliw na cele grzewcze i technologiczne oraz spalanie paliw w silnikach pojazdów. Wska źniki emisji dla pyłu zawieszonego i benzo(a)pirenu dla palenisk opalanych paliwami stałymi s ą ponad 3 rz ędy wy ższe ni ż dla kotłów gazowych, a emisja tych zanieczyszcze ń stanowi ponad 99% emisji powierzchniowej ogółem. Tak wysokie wska źniki emisji spowodowane s ą złym stanem technicznym oraz wiekiem kotłowni w ęglowych i pieców, a tak że spalaniem najta ńszego, złej jako ści w ęgla. Urz ądzenia te charakteryzuj ą si ę do ść nisk ą sprawno ści ą, co wpływa negatywnie na procesy spalania, a zarazem emisji zanieczyszcze ń. Dodatkowo zły stan techniczny kominów pogarsza parametry emisji zanieczyszcze ń, ale równie ż mo że powodowa ć zagro żenie dla życia i zdrowia. Celem zapewnienia bezpiecze ństwa oraz podniesienia efektywno ści energetycznej istotna jest okresowa kontrola stanu technicznego kotów oraz przeprowadzanie przegl ądów kominiarskich. Niestety, głównym kryterium wyboru paliwa do celów grzewczych jest cena oraz dost ępno ść składów opału, która sprawia, że jednym z najkorzystniejszych ekonomicznie i najpowszechniej wykorzystywanym paliwem w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca pozostaje w ęgiel kamienny. Dla przeciwwagi, istniej ący system sieci gazowej w gminie posiada znaczne rezerwy i mo że stanowi ć źródło dostaw gazu dla nowych podmiotów. Jednak że bariery ekonomiczne sprawiaj ą, że mieszka ńcy nie korzystaj ą w wi ększym stopniu z tego no śnika energii. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca uczestniczy w programie likwidacji niskosprawnych urz ądze ń grzewczych. Gmina posiada opracowywany i uchwalony w 2017 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) który pozwala na podj ęcie bardziej efektywnych działa ń w celu wymiany starych kotłów c.o. na systemy niskoemisyjnego ogrzewania i pozyskiwania środków na te cele. Opracowany PGN zawiera kierunki działa ń, jakie nale ży przedsi ęwzi ąć w celu poprawy jako ści powietrza i mo że by ć, w miar ę potrzeb, weryfikowany i uaktualniany w oparciu o monitoring jego realizacji i zmian. Na podstawie analiz ekonomicznych jak i energetyczno-ekologicznych, jako priorytetowe uznaje si ę działania na najwi ększej grupie obiektów, czyli mieszkalnych budynkach indywidualnych. Najbardziej opłacalne są działania zmniejszaj ące emisj ę zanieczyszcze ń polegaj ące na wymianie nieefektywnych kotłów i pieców w ęglowych, jako najbardziej opłacalnych i najsilniej redukuj ących emisj ę zanieczyszcze ń atmosferycznych oraz współfinansowania monta żu urz ądze ń wykorzystuj ących ekologiczne źródła ciepła.

39 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Gmina podj ęła działania w ramach RPO Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (Działanie 4.4 Redukcja emisji zanieczyszcze ń do powietrza; poddziałanie 4.4.1 Obni żenie poziomu niskiej emisji – ZIT) w zakresie pozyskania środków na dofinansowanie nast ępuj ących działa ń zmierzaj ących do ograniczenia niskiej emisji poprzez wymian ę nieefektywnych, przestarzałych kotłów w indywidualnych instalacjach grzewczych. Dotacje przeznaczone będą dla osób fizycznych będących wła ścicielami lub u żytkownikami wieczystymi nieruchomo ści poło żonych na terenie gminy, dla potrzeb ogrzewania mieszka ń i budynków mieszkalnych. Termomodernizacja budynków i lokali mieszkalnych prowadzona na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w obiektach u żyteczno ści publicznej równie ż przyczynia si ę do ograniczenia niskiej emisji. Poza ograniczaniem istniej ących źródeł emisji, istotne jest równie ż zapobieganie powstawaniu nowych źródeł, szczególnie poprzez wła ściwie prowadzon ą polityk ę przestrzenn ą, energetyczn ą i gospodarcz ą. Istotne znaczenie posiada równie ż szeroko rozumiana edukacja ekologiczna mieszka ńców regionu, w wyniku której m.in. ograniczone zostaje spalanie odpadów w paleniskach domowych. Gmina Kocmyrzów Luborzyca rozpocz ęła przygotowania do pozyskania zewn ętrznych środków finansowych na inwestycje proekologiczne w zakresie Odnawialnych Źródeł Energii (OZE): − instalacje na obiektach prywatnych ogniw fotowoltaicznych słu żą cych do produkcji energii elektrycznej ze sło ńca, − instalacje kolektorów słonecznych, − instalacje pomp ciepła, a co za tym idzie umo żliwienia mieszka ńcom znacznego obni żenia rachunków za pr ąd i ciepło przy jednoczesnej ochronie środowiska, − instalowanie kotłów na biomas ę.

Z dniem 01.07.2017 r. w województwie małopolskim zacz ęła obowi ązywa ć tzw. „uchwała antysmogowa” wprowadzaj ąca istotne ograniczenia w instalowaniu urz ądze ń grzewczych nie spełniaj ących okre ślonych norm emisyjnych (Dz. Urz ędowy Woj. Małopolskiego z 27.01.2017 r., poz. 787). Oznacza to konieczno ść wymiany w okre ślonych przedziałach czasowych starych przestarzałych pieców w ęglowych w wi ększo ści gospodarstw na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca.

3.2. Wody podziemne i powierzchniowe Wielko ść i jako ść zasobów wodnych nale żą do najwa żniejszych czynników wpływaj ących na ogólny stan środowiska przyrodniczego. Mo żliwo ść racjonalnego wykorzystania dost ępnych zasobów wody stanowi jeden z najwa żniejszych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego. Wielko ść dost ępnych aktualnie zasobów wody wynika z naturalnych procesów zwi ązanych z jej obiegiem w przyrodzie (poziom opadów atmosferycznych, zdolności retencyjne zlewni, warunki infiltracji wód - budowa geologiczna podło ża). Znacz ący wpływ na zasoby wodne maj ą czynniki antropogeniczne (działalno ść przemysłowa, ska żenie wód ściekami, melioracja terenów, regulacja cieków wodnych, zmiany struktury wykorzystywania gruntów, urbanizacja, zwi ększenie ilo ści pobieranej wody). W zwi ązku z powy ższym, zachodzi konieczno ść przeciwdziałania niekorzystnym tendencjom prowadz ącym do pogarszania jako ści wody, a co za tym idzie zmniejszania jej zasobów dyspozycyjnych. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca posiada znaczne zasoby czystych wód podziemnych jednak budowa geologiczna umo żliwia łatw ą migracj ę zanieczyszcze ń wraz z opadami do wód podziemnych, co mo że prowadzi ć do ich zanieczyszczenia. Obowi ązek badania i oceny stanu wód powierzchniowych i podziemnych w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1566, z pó źn. zm.). Do kompetencji Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska nale ży wykonywanie bada ń wód powierzchniowych i podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych. W 2011 roku wprowadzono zmiany w przepisach wykonawczych do znowelizowanej ustawy Prawo wodne, dostosowuj ące krajowy system monitoringu i oceny stanu wód powierzchniowych i podziemnych do wymaga ń dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego, ustanawiaj ącej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej oraz dyrektyw EQS 2008/105/WE (w sprawie środowiskowych norm jako ści w dziedzinie polityki wodnej) i QA/QC 2009/90/WE (ustanawiaj ącej specyfikacje techniczne w zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego wód). Wprowadzono nowe rozporz ądzenia:

40 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (Dz.U. 2016 poz. 85), − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1187), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 6 maja 2016 r. w sprawie wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. z 2016 r., poz. 681), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z 2016 r., poz.1178).

3.2.1. Zasoby i jako ść wód powierzchniowych Teren Gminy Kocmyrzów-Luborzyca odwadniany jest przez nast ępuj ące potoki b ędące lewobrze żnymi dopływami Wisły : − Pokojówka (Goszcza) z wi ększymi dopływami – zlewnia Szreniawy, − Baranówka (Luborzycki Potok) z wi ększymi dopływami – zlewnia Dłubni, − Zjawienie (dopływ Baranówki) – zlewnia Dłubni, − Ko ścielnicki Potok (z dopływami) – przyrzecze Wisły.

Wi ększo ść terenu gminy znajduje si ę w zlewni Dłubni. Cz ęść południowo-wschodnia znajduje si ę w zlewni Potoku Ko ścielnickiego. Natomiast cz ęść północna gminy znajduje si ę w zlewni Szreniawy. Najwi ększym ciekiem wodnym jest potok Baranówka, który uchodzi do Dłubni poza terenem gminy. Generalnie, teren gminy jest ubogi w wody powierzchniowe, stałe cieki prowadz ą niewiele wody, a stosunkowo liczne mniejsze doliny pasmowe, obni żenia terenowe, odwadniane s ą przez cieki okresowe. Zlewnie maj ą charakter typowo rolniczy.

Jako ść wód powierzchniowych Klasyfikacja i badania jako ści wód powierzchniowych przeprowadzana jest dla wydzielonych jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych. Jednolita cz ęść wód powierzchniowych (jcwp) jest podstawow ą jednostk ą gospodarki wodnej (ł ącznie z ochron ą środowiska) w my śl Ustawy Prawo wodne, zgodnie z Ramow ą Dyrektyw ą Wodn ą. Jednolita cz ęść wód jest poj ęciem obejmuj ącym zarówno zbiorniki wód stoj ących, jak i cieki, a tak że przybrze żne fragmenty wód morskich i wody podziemne. Jednolita cz ęść wód powierzchniowych (jcwp) - oznacza oddzielny i znacz ący element wód powierzchniowych, taki jak: − jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, − sztuczny zbiornik wodny, − struga, strumie ń, potok, rzeka, kanał, lub ich cz ęś ci, − morskie wody wewn ętrzne, wody przej ściowe lub przybrze żne.

Ocen ę stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (jcwp) powiatu krakowskiego za 2017 rok wykonano dla jcw obj ętych monitoringiem w zakresie wynikaj ącym z realizowanego programu pomiarowego. Dla monitorowanych naturalnych jcwp okre ślono stan ekologiczny, a dla wód silnie zmienionych i sztucznych potencjał ekologiczny. Dla jcwp badanych pod k ątem potencjału ekologicznego okre ślono równie ż stan chemiczny. Od lat brak jest punktów kontrolnych monitoringu jako ści wód powierzchniowych na ciekach w granicach Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Ocen ę jako ści jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych na terenie gminy mo żna poda ć jedynie w sposób przybli żony na podstawie pomiarów prowadzonych dla najbli ższych reprezentatywnych (zbieraj ących wody powierzchniowe z terenu gminy) punktów pomiarowo-kontrolnych poło żonych poza granicami gminy w Krakowie (tab. 9).

41 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 9. Lokalizacja wybranych punktów pomiarowo-kontrolnych jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych w powiecie krakowskim zasilanych wodami powierzchniowymi z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w roku 2017 ( źródło: WIO Ś Kraków, 2018) Nazwa punktu Nazwa rzeki Kod Kod punktu Lp. pomiarowo- (jcwp) Punktu pomiarowego kontrolnego Baranówka PL01S1501_1783 1 Baranówka PLRW200062137669 (Luborzycki) -

Zesławice Potok 2 Ko ścielnicki z PLRW20006213789 PL01S1501_1787 Potok Ko ścielnicki Cło dopływami

Tabela 10. Ocena stanu/potencjału ekologicznego i chemicznego rzek w punktach monitoringu na terenie powiatu krakowskiego - ocena za rok 2017 (źródło WIO Ś Kraków 2018) Klasa Klasa Stan Stan Nazwa punktu Klasa Stan - elementów elementów chemiczny jcwp Lp monitoringu/kod elementów potencjał hydromorfo- fizyko- punktu/kod jcwp biologicznych ekologiczny logicznych chemicznych 1 III II PSD SŁABY DOBRY ZŁY Baranówka/ PLRW200062137669

2 IV II II SŁABY DOBRY ZŁY

Potok Ko ścielnicki/ PLRW20006213789

PSD - poni żej stanu dobrego n.o. - nie okre ślono

Badane jcwp w, w ocenie ogólnej, zaliczaj ą si ę do wód o złym ogólnym stanie jcwp bez zauwa żalnej tendencji do poprawy. Wpływ na taki stan jakości badanych wód mog ą mie ć równie ż wody powierzchniowe z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Na obszarze gminy prawdopodobne jest wyst ępowanie nast ępuj ących rodzajów ognisk zanieczyszczenia wod powierzchniowych:

− Zanieczyszczenia obszarowe, s ą to trafiaj ące ze spływami wód opadowych i roztopowych do cieków powierzchniowych nawozy mineralne i organiczne oraz środki ochrony ro ślin i ścieki bytowe z terenów nieskanalizowanych. Obiekty, które mog ą stanowi ć potencjalne źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych to głównie skupiska zabudowy na terenach nieskanalizowanych. Zanieczyszczenia te s ą trudne do oszacowania i kontrolowania, a maj ą znaczny wpływ na stan czysto ści wód powierzchniowych. Na obszarze całego powiatu krakowskiego problem zanieczyszcze ń obszarowych jest widoczny wsz ędzie tam, gdzie rzeki przepływaj ą przez tereny wiejskie o niskim stopniu skanalizowania i nie posiadaj ące własnych oczyszczalni ścieków. Z kolei rolniczy charakter zlewni powoduje wprowadzanie do wód rzek ścieków komunalnych oraz nawozów rolniczych. Do zanieczyszcze ń obszarowych zaliczamy tak że zanieczyszczenia małopowierzchniowe takie jak składowanie obornika, nielegalne wysypiska odpadów oraz ponadlokalne zanieczyszczenia wielkoobszarowe (emisja napływowa gazów i pyłów do atmosfery). − Zanieczyszczenia liniowe - mog ą stanowi ć potencjalne źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych, nale żą do nich trasy komunikacyjne o du żym nat ęż eniu ruchu drogowego oraz cieki wodne prowadz ące wody zanieczyszczone w obszarach zasilania wód podziemnych. − Zanieczyszczenia punktowe to głównie ścieki komunalne i przemysłowe. Obiekty, które mog ą stanowi ć potencjalne źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych to przede wszystkim lokalne magazyny materiałów ropopochodnych, odpadów przemysłowych, wylewiska i zrzuty ścieków, dystrybucja paliw i inne.

42 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

3.2.2. Zagro żenia powodziowe - urz ądzenia melioracyjne Jednym z wa żniejszych kierunków ochrony środowiska jest wła ściwa regulacja stosunków wodnych oraz odtworzenie ekologicznej ci ągło ści cieków. Nale żą one do działa ń podejmowanych w celu ochrony gleb i gruntów. Bardzo istotn ą rzecz ą jest sprawno ść urz ądze ń melioracyjnych, gdy ż są one jednym z elementów infrastruktury przeciwpowodziowej. Zgodnie z ustaw ą Prawo wodne , za utrzymanie obiektów melioracji wodnej szczegółowej odpowiedzialni s ą wła ściciele gruntów, przez które przechodz ą rowy. Wiele szkód powstałych w wyniku powodzi i podtopie ń w Małopolsce spowodowanych jest źle działaj ącą sieci ą odwadniaj ącą. Bardzo wiele szkód powstałych w wyniku powodzi i podtopie ń na terenie województwa małopolskiego, w tym równie ż w powiecie krakowskim spowodowanych jest źle działaj ącą sieci ą odwadniaj ącą. Wiele rowów i urz ądze ń melioracyjnych jest zaniedbanych, pozbawionych okresowej konserwacji i w efekcie zaro śni ętych lub zanieczyszczonych odpadami. Nagminne jest zasypywanie fragmentów rowów przy budowie przejazdów do pojedynczych posesji lub budowanie przepustów rurowych o zbyt małej średnicy. Wielu mieszka ńców nie rozumie zagro żenia, jakie stwarzaj ą sobie, blokuj ąc przepływ w rowach i kanałach odwadniaj ących. Przez teren gminy nie przepływaj ą du że rzeki, dlatego te ż zagro żenie powodziowe jest ograniczone i nie został opracowany i wyznaczony zasi ęg wielkiej wody 1 % oraz program ochrony przeciwpowodziowej. Na tych terenach potencjalnie zagro żonych powodzi ą znajduje si ę jedynie niewielka ilo ść zabudowy w Wysiółku Luborzyckim (w dolinie. Potoku Luborzyckiego) oraz w Prusach (w dolinie Baranówki). Istotnym czynnikiem zwi ększaj ącym zagro żenie powodziowe jest mała retencja powierzchniowa wód w zlewniach ze wzgl ędu na niewielki udział lasów w u żytkowaniu terenów gminy. Na terenie gminy wyst ępuj ą dwa okresy wezbra ń w ci ągu roku: wiosenne spowodowane roztopami oraz letnie w okresie najwi ększych opadów. Z kolei okresem najni ższych przepływów jest zwykle przełom pa ździernika i listopada. W przypadku wyst ąpienia gwałtownych opadów zagro żenie powodziowe mo że wyst ąpi ć we wszystkich dnach dolin, w tym równie ż dolin suchych.. Du ża ilo ść materiału unoszonego przez wody odpływaj ące po takich opadach zwi ększa ryzyko zatkania przepustów pod drogami lub lini ą kolejow ą, co z kolei zwi ększa ryzyko podtopienia terenów poło żonych powy żej przepustu i zalania drogi. W stromych w ąwozach lessowych w przypadku wyst ąpienia gwałtownych opadów istnieje ryzyko spływów błotnych. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego sołectw Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wyznaczono tereny zalewowe w szeregu miejscowo ściach: Czulice, Dojazdów, Karniów, Krzysztoforzyce, Luborzyca i Łuczyce. Jednym z priorytetów polityki ekologicznej kraju jest zwi ększanie retencji, odbudowa lasów, zadrzewie ń i uprawy spowalniaj ące odpływ powierzchniowy. Na terenie gminy przy wyznaczaniu terenów budowlanych nale ży uwzgl ędni ć uwarunkowania wynikaj ące z mo żliwego zagro żenia powodziowego w dolinach potoków oraz zagro żenia osuwiskami w przypadku długotrwałych deszczy. Nie nale ży lokowa ć na terenach zagro żonych zalaniem, obiektów i instalacji zwi ązanych z wykorzystaniem lub magazynowaniem substancji niebezpiecznych.

3.2.3. Zasoby i stan jako ści wód podziemnych Zasoby wód podziemnych s ą jednym z najwi ększych bogactw naturalnych. Oceny jako ści wód podziemnych dokonuje si ę w ramach krajowego systemu monitoringu środowiska. Ich racjonalne wykorzystanie i skuteczna ochrona powinny stanowi ć jeden z podstawowych celów polityki ekologicznej zarówno gminy jak i powiatu. Teren Gminy Kocmyrzów-Luborzyca jest obszarem zasobnym w wody podziemne, wyst ępuj ące głównie w obr ębie utworów kredowych. Zbiornik GZWP nr 409 wieku kredowego posiada szacunkowe zasoby dyspozycyjne rz ędu 438000 m 3/d i jest podstawowym źródłem zaopatrzenia w wod ę pitn ą dla całego regionu. GZWP nr 409 obejmuje znaczn ą cz ęść Niecki Miechowskiej. Jest to zbiornik typu szczelinowego, zbudowany z margli i wapieni oraz gez i opoki. Zbiornik ten jest tzw. zbiornikiem otwartym, bez warstwy izoluj ącej od dopływu zanieczyszcze ń z powierzchni. Istnieje zatem du że ryzyko nara żenia wód zbiornika na wpływy zanieczyszczenia antropogenicznego na znacznej cz ęś ci obszaru gminy. Z uwagi na fakt, że dla zbiornika GZWP nr 409 „Niecka Miechowska (SE)” brak izoluj ącej pokrywy w stropie warstw wodono śnych, wody podziemne zostały zakwalifikowane do grupy AB. S ą to wody zagro żone, o

43 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 czasie migracji zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi do wód wynosz ącym do 25 lat. Zagro żenie aktualne wynika z istniej ących ognisk zanieczyszcze ń oraz ich oddziaływania na wody podziemne. W zwi ązku z powy ższym, na terenie gminy szczególnie wa żna jest ochrona obszaru obj ętego zasi ęgiem stref ochronnych uj ęć wody pitnej oraz ochrona zasobów GZWP nr 409, stanowi ącego podstawowe źródło zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców gminy. Celowi temu musi by ć podporz ądkowany rozwój przestrzenny i gospodarczy gminy. W celu ochrony użytkowych zbiorników wód podziemnych, wydziela si ę odpowiednio obszary: zwykłej - OZO, wysokiej – OWO i najwy ższej – ONO, ochrony wód podziemnych. Obszary najwy ższej ochrony (ONO) zlokalizowane s ą w miejscach, powierzchniowego zasilania poziomu wodono śnego. Dotyczy to bezpo średniego zagro żenia wód zbiorników, np. na wychodniach warstw wodonośnych, w wodono śnych utworach dolin rzecznych, piaszczysto- żwirowych utworach wodnolodowcowych, oraz wsz ędzie tam gdzie brak skutecznej izolacji poziomów wodono śnych. Obszary wymagaj ące najwy ższej ochrony wyst ępuj ą na znacznym obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w zwi ązku z uj ęciami i zasilaniem jurajskiego poziomu wodono śnego. Obszary wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO) zlokalizowane s ą równie ż w miejscach zasilania powierzchniowego, jednak o ni ższym ryzyku zagro żenia poziomu wodono śnego i w oddaleniu od uj ęć wód podziemnych (lub poziomów zasilaj ących to uj ęcie). Naturalna ochrona poziomów wodono śnych jest na tych obszarach jednak niewystarczaj ąca. Obszary zwykłej ochrony wód podziemnych (OZO) wydzielone s ą w obszarach izolowanych w sposób naturalny, o niskim ryzyku zanieczyszczenia. Obszary zwykłej ochrony wód podziemnych w granicach powiatu krakowskiego obejmuj ą znaczne powierzchnie terenu w wi ększo ści gmin powiatu. Dla zbiornika 409 le żą cego na terenie gminy zaproponowano w 1995 roku utworzenie obszaru wysokiej ochrony wód podziemnych, tzw. OWO.

Monitoring jako ści wód podziemnych Ocen ę wód podziemnych w kontek ście ich wykorzystania do celów spo żywczych przeprowadza si ę w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz.U. z 2017 r. poz. 2294). Wyniki bada ń porównuje si ę z parametrami zamieszczonymi w rozporz ądzeniu Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (Dz.U. 2016 poz. 85), Zgodnie z w/w rozporz ądzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pi ęć klas jako ści wód podziemnych: − klasa I - wody bardzo dobrej jako ści, − klasa II - wody dobrej jako ści, − klasa III - wody zadowalaj ącej jako ści, − klasa IV - wody niezadowalaj ącej jako ści, − klasa V - wody złej jako ści.

Na terenie województwa małopolskiego wydzielono 22 jednolite cz ęś ci wód podziemnych, z których wszystkie przeznaczone s ą do poboru wód dla potrzeb zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo życia. Na obszarze gminy Kocmyrzów-Luborzyca, brak jest punktów obserwacyjno-badawczych, funkcjonuj ących w ramach systemu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. Obszar gminy obejmuje JCWPd 132 oraz cz ęś ciowo JCWPd 131 i JCWPd 148. Zgodnie z Programem Monitoringu Środowiska na obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca brak jest punktów pomiarowych monitoringu jako ści wód podziemnych. Według pomiarów przeprowadzonych w ramach monitoringu wód podziemnych wykonywanych przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny w ubiegłych latach, zbiornik GZWP nr 409 posiada wody II i III klasy bez przekroczeń wska źników klasyfikacyjnych i norm jako ściowych (Monitoring jako ści śródl ądowych wód podziemnych, GIO Ś).

44 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

3.2.4. Gospodarka wodno-ściekowa Zaopatrzenie w wod ę

Zaopatrzenie w wod ę na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, oparte jest o zbiorcz ą sie ć wodoci ągow ą zaopatrywan ą w wod ę z kilku gminnych uj ęć gł ębinowych ( studnie wiercone). Woda na potrzeby komunalne pobierana jest aktualnie z czterech uj ęć gł ębinowych (tab. 11). Ujmowane wody są dobrej jako ści i w wi ększo ści bezpo średnio s ą tłoczone do zbiorników i ruroci ągów sieci rozdzielczej. W gminie funkcjonuj ą 4 zbiorniki magazynuj ące pobierana wod ę (tab. 12) oraz jedna 3/ przepompownia wody w Łuczycach (Qmax h - 10,8 m h). Wszystkie główne uj ęcia wód podziemnych wodoci ągów obsługuj ących wsie gminy maj ą sporz ądzone aktualne operaty wodno-prawne oraz ustalone aktualnymi decyzjami zasi ęgi stref ochrony bezpo średniej. Zasi ęg stref ochrony po średniej wewn ętrznej mie ści si ę w granicach strefy bezpo średniej. Z uwagi na budow ę geologiczn ą podło ża, warunki hydrogeologiczne i warunki lokalne środowiska nie zachodzi konieczno ść utworzenia strefy ochrony po średniej zewn ętrznej.

Tabela 11. Uj ęcia wód podziemnych w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.) Q h Q d Lp Nazwa uj ęcia Lokalizacja studnie max śr [m 3/h] [m 3/d] S-2 bis 1 „Rawałowice” Rawałowice 110 1560 R-1 SG-1 24 576 2 „Goszcza” Goszcza G-2 31,5 756 3 „Sadowie” Sadowie SW-1 26 624 S-1 S-2 95 2280 4 „Łuczyce” Łuczyce S-3 L-1 17 240

Tabela 12. Gminne zbiorniki wody w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.)

Lp. Lokalizacja Obj ęto ść [m 3] Poziom zwierciadła [m npm]

1 Karniów 200 345,5 2 Łuczyce 300 324 3 Dojazdów 150 305 4 Maciejowice 200 -

Ścieki komunalne

Całkowita długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wynosiła na koniec 2017 r. 34,5 km. Kanalizacj ą było obj ęte ok. 19% ludno ści. Zaznacza si ę ogromna dysproporcja pomi ędzy długo ści ą sieci kanalizacji i sieci wodoci ągowej. Wynika to w znacznej mierze z uwarunkowa ń lokalizacyjnych i braku opłacalno ści inwestycji. Na terenie gminy ścieki sanitarne z gospodarstw i obiektów usługowych nie posiadaj ących sieci kanalizacyjnej, gromadzone s ą w zbiornikach bezodpływowych z których podmioty gospodarcze

45 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 posiadaj ące stosowne zezwolenie wójta gminy w zakresie wywozu nieczysto ści ciekłych dokonuj ą wywozu nieczysto ści na oczyszczalnie ścieków znajduj ącą si ę w gminie Kraków.

Tabela 13. Infrastruktura wodno-ściekowa w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.)

Ilo ść Długo ść sieci Długo ść sieci Ilo ść przył ączy Ilo ść przył ączy indywidualnych Rok wodoci ągowej kanalizacyjnej wodoci ągowych kanalizacyjnych oczyszczalni (km) (km) ścieków 2007 196,8 3168 2008 197,8 3354 2009 199,6 3486 52 2010 200,8 3792 7,78 47 54 2011 201,1 3924 25,83 76 65 2012 201,6 4072 31,49 100 74 2013 202 4174 33,24 487 99 2014 203 4332 33,96 647 110 2015 205,6 4479 34,5 748 131 2016 207,9 4540 34,5 788 575 2017 208,1 4713 34,5 819 596

Na terenach, na których budowa kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna wykonywane s ą małe, przydomowe oczyszczalnie ścieków o przepustowo ści do 5 m 3/dob ę, obsługuj ące pojedyncze domy jednorodzinne. Dzi ęki organizowaniu przez gmin ę wsparcia finansowego dla gospodarstw realizuj ących oczyszczalnie przydomowe zainteresowanie realizacj ą oczyszczalni przydomowych stale wzrasta. Liczba zarejestrowanych oczyszczalni przydomowych na terenie gminy (stan na 31.12.2017) wynosiła 596 szt.

Tabela 14. Pobór wody ogółem, zu życie i straty wody w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2016 r.)

Wyszczególnienie 2007 2009 2010 2012 2013 2014 2015 2016

Pobór wody ogółem 338610 385087 381404 408490 400504 412297 420070 455525 [m3/rok] Zu życie wody ogółem 309850 342953 336246 349873 354936 360486 363461 383252 [m3/rok]

Ustalenia Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych odno śnie gospodarowania ściekami komunalnymi w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca

Polska przyst ępuj ąc do Unii Europejskiej zobowi ązała si ę do wypełnienia wymogów dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotycz ącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z 30.05.1991 r., str. 40-52, z pó źn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 002, str. 26) zgodnie z okre ślonymi w negocjacjach i zapisanymi w Traktacie Akcesyjnym terminami i okresami przej ściowymi. W 2003 r. utworzono Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPO ŚK). KPO ŚK zatwierdzony został przez Rz ąd RP w dniu 16 grudnia 2003 r. Podstawow ą jednostk ą terytorialn ą w KPO ŚK jest aglomeracja czyli teren, na którym zaludnienie lub działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych albo ko ńcowego punktu zrzutu tych ścieków (art. 43 ust. 2 ustawy z dnia18 lipca 2001 r. Prawo wodne. W programie operuje si ę poj ęciem RLM – Równowa żna Liczba Mieszka ńców, oznacza to wielokrotno ść ładunku

46 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 substancji organicznych biologicznie rozkładalnych, wyra żonego jako wska źnik pi ęciodniowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5) w umownej ilo ści 60g tlenu na dob ę na 1 mieszka ńca. Program ten zawiera wykaz aglomeracji o RLM powy żej 2 000, wraz z wykazem niezb ędnych przedsi ęwzi ęć w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych oraz budowy i modernizacji zbiorczych systemów kanalizacyjnych, jakie nale ży zrealizowa ć w tych aglomeracjach w terminie do ko ńca 2015 r. KPO ŚK jest instrumentem wdra żania dyrektywy Rady 91/271/EWG w odniesieniu do redukcji zanieczyszcze ń biodegradowalnych z oczyszczalni > 2 000 RLM oraz redukcji zwi ązków azotu i fosforu. Na potrzeby realizacji zada ń przewidzianych w Aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2015, Marszałek Województwa Małopolskiego utworzył na terenie województwa aglomeracje. Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie wyznaczono osobnej aglomeracji wł ączaj ąc gmin ę do aglomeracji Kraków (tab.14). Aktualnie zako ńczono prace nad kolejn ą aktualizacj ą KPO ŚK 2017 którego istotnym elementem jest opracowany Master Plan dla wdra żania dyrektywy 91/271/EWG, uwzgl ędniaj ący m.in. zmiany granic aglomeracji jakie nast ąpiły od czasu zatwierdzenia poprzedniego programu. Zgodnie z powy ższym teren gminy na dzie ń 31.12.2017 r. dalej nale ży do aglomeracji Kraków.

Tabela 15. Zestawienie aglomeracji utworzonych przez Marszałka Województwa Małopolskiego obejmuj ących teren Gminy Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: AKPO ŚK 2017). Aglomeracja / kod Równowa żna Gminy w aglomeracji liczba (zgodnie z AKPO ŚK 2017) mieszka ńców (RLM) rzeczywista Kraków, Biskupice, Kocmyrzów-Luborzyca, Kraków / PLMP001 923214 Michałowice, Świ ątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wie ś, Zabierzów, Zielonki

3.3. Powierzchnia ziemi i zanieczyszczenie gleb 3.3.1 Gleby Ochrona gleb w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska prowadzona jest w ramach ochrony powierzchni ziemi i polega na zachowaniu możliwo ści ich produkcyjnego wykorzystania oraz utrzymaniu jako ści na poziomie wymaganych standardów (okre ślonych rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 wrze śnia 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi Dz.U. 2016 poz. 1395). Ustawa ta postanawia, że oceny jako ści gleb i ziemi oraz obserwacji długofalowych zmian w tym zakresie dokonuje si ę w ramach monitoringu krajowego, który realizowany jest przez IUNG Puławy i przewiduje pobieranie prób badawczych z profili glebowych poło żonych w ści śle okre ślonych miejscach kraju. Obowi ązek prowadzenia monitoringu, obserwacji zmian i oceny jakości gleby i ziemi w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska wynika z zapisów art. 26 ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Natomiast kryteria oceny okre ślone s ą w powy ższym rozporz ądzeniu. Monitoring chemizmu gleb ornych Polski stanowi podsystem Pa ństwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jako ści gleby i ziemi. Celem bada ń jest obserwacja zmian szerokiego zakresu cech gleb u żytkowanych rolniczo, szczególnie wła ściwo ści chemicznych, zachodz ących w okre ślonych przedziałach czasu pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalno ści człowieka. Monitoring chemizmu gleb ornych Polski jest realizowany od roku 1995. W 5-letnich odst ępach czasowych s ą pobierane próbki glebowe z sieci stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych charakterystycznych dla pokrywy glebowej kraju. Na zanieczyszczenie gleb istotny wpływ maj ą czynniki antropogeniczne takie jak: emisje pyłów i gazów ze źródeł przemysłowych i motoryzacyjnych, składowanie odpadów i niewła ściwe rolnicze u żytkowanie gruntów. Powszechne stosowanie środków ochrony ro ślin i nawozów 47 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 mineralnych powoduje wprowadzanie do środowiska glebowego pierwiastków metalicznych, zwi ązków azotowych, fosforoorganicznych, karbaminowych, alkilowych, chlorowanych węglowodorów i innych. Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wyst ępuj ą głównie gleby wytworzone na podło żu lessów, znacznie rzadziej na podło żu gliniastym i ilastym, lub na podło żu zwietrzeliny margli kredowych. W dnach dolin rzecznych, na podło żu osadów aluwialnych (mułki lessowate) wytworzyły si ę mady. Gleby na terenie gminy posiadaj ą dobrze wykształcony poziom próchniczy, a ich wartość użytkowa jest bardzo du ża. Zaliczaj ą si ę one najcz ęś ciej do klas bonitacyjnych I – III, natomiast zdecydowanie mniejsz ą powierzchni ę zajmuj ą gleby klasy IV i klas ni ższych. Urodzajno ść gleb sprawiła, że grunty rolne stanowi ą dominuj ący rodzaj u żytkowania obszaru gminy. Na terytorium gminy dominuj ą nast ępuj ące typy gleb, których warto ść produkcyjno-rolnicza jest bardzo du ża: − gleby brunatne – w śród których zdecydowanie dominuje podtyp gleb brunatnych wła ściwych, a podrz ędnie wyst ępuje podtyp gleb brunatnych wyługowanych (gleby brunatne gliniaste, ilaste i pyłowe), − czarnoziemy – tzw. czarnoziemy stepowe, w śród których najcz ęś ciej wyst ępuje podtyp czarnoziemów zdegradowanych i gleb szarych, a podrz ędnie wyst ępuje podtyp − czarnoziemów deluwialnych (namytych), − mady rzeczne – w śród których wyst ępuj ą głównie mady brunatne i mady glejowe.

Ponadto, na stosunkowo niewielkich powierzchniach wyst ępuj ą inne typy gleb tj.: glejowe, bielicowe, a na podło żu zwietrzeliny magli kredowych wyst ępuj ą r ędziny. Gleby organogeniczne wyst ępuj ą na niewielkich powierzchniach. Do tej kategorii gleb nale ży jedynie kompleks gleb torfowo-mułowych w miejscowo ści Gł ęboka, zaliczany do V klasy bonitacyjnej. W obr ębie kompleksów u żytków zielonych spotyka si ę gleby zaliczane do działu gleb semihydrogenicznych, rz ędu zabagnionych. Jednostki te najcz ęś ciej reprezentowane s ą przez typ gleb gruntowo-glejowych z mozaik ą podtypów gleb gruntowo-glejowych wła ściwych, mułowo-torfowo i torfiasto-glejowych. Rędziny wytworzone s ą z margli i wapieni. W przewadze wyst ępuj ą r ędziny brunatne i rędziny czarnoziemne o wykształconym profilu glebowym i du żej warto ści rolniczej. Lokalnie, na kraw ędziach stoków i zboczy wyst ępuj ą r ędziny pocz ątkowego stadium rozwoju, o niskiej warto ści bonitacyjnej.

Na terenie gminy nie ustanowiono punktów krajowego monitorigu gleb. Najbli żej poło żonymi stacjami badawczymi w stosunku do gruntów Gminy Kocmyrzów-Luborzyca s ą stacje zlokalizowane w Czajowicach, Łyczkowicach i Pleszowie. Wyniki bada ń tam prowadzonych wykazały, że gleby w analizowanym obszarze nie wykazuj ą istotnych zanieczyszcze ń Zanieczyszczenia siark ą gleb Gminy Kocmyrzów-Luborzyca okre ślono jako II o stopnia, s ą to gleby o zawarto ści średniej podwy ższonej. Obecnie nie ma uregulowa ń prawnych w zakresie dopuszczalnych st ęż eń siarki w glebach. Główne zagro żenia dla jako ści gleb na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca podobnie jak na obszarze całego powiatu i województwa zwi ązane s ą z działalno ści ą gospodarcz ą i post ępuj ącą urbanizacj ą terenów rolniczych. Stopie ń uszkodzenia gruntów i gleb okre śla si ę stosuj ąc dwa ró żni ące si ę poj ęcia: degradacji i dewastacji: − grunty zdegradowane to grunty, których rolnicza lub le śna warto ść u żytkowa zmalała, w szczególno ści w wyniku pogorszenia si ę warunków przyrodniczych albo wskutek zmian środowiska oraz działalno ści przemysłowej, a tak że wadliwej działalno ści rolniczej, − grunty zdewastowane to grunty, które utraciły całkowicie warto ść u żytkow ą w wyniku przyczyn, o których mowa powy żej. Wynikiem degradacji jest obni żenie jako ści i ilo ści próchnicy w glebach, zmiany kwasowo ści i struktury gleb, a w konsekwencji spadek zasobno ści i żyzno ści gleby. Procesy degradacji powierzchni ziemi, w zale żno ści od przyczyn, dzieli si ę na: naturalne, geotechniczne, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne, agrotechniczne i chemiczne. Do najwa żniejszych czynników powoduj ących degradacj ę gleb nale ży zaliczy ć: − pogłębiaj ące si ę niedobory wody, − zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, − zanieczyszczenie atmosfery (emisje przemysłowe i tzw. niska emisja pyłów i gazów), − degradacj ę fizyczn ą, chemiczn ą i biologiczn ą gleb,

48 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− nielegalne wysypiska i wylewiska odpadów, − odłogowanie gruntów ornych i ł ąkowych, − urbanizacj ę i osadnictwo.

Zasadnicz ą i zarazem najbardziej szczegółow ą regulacj ą dotycz ącą problematyki ochrony zasobów i jako ści gruntów jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 r, o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2015 r. poz.909 z pó źn. zm.). Celem jej jest zachowanie jak najwi ększego obszaru gruntów, poprawa ich jako ści oraz pełne wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i le śnej. Cel ten ma charakter wprawdzie gospodarczy, jednak że ł ącz ą si ę z nim tak że cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i le śne nale życie zagospodarowane s ą te ż pozytywnym elementem środowiska, podnosz ącym jego warto ść . Zadania z zakresu ochrony gruntów polegaj ą na: − ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, tzn. ograniczania innego ni ż rolniczy sposobu u żytkowania gruntów rolnych oraz innego ni ż le śny sposobu u żytkowania gruntów le śnych, − zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i le śnych, szkodom w produkcji rolnej i le śnej oraz w drzewostanach, − poprawianiu warto ści u żytkowej gruntów oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści, − przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich warto ści u żytkowych lub przyrodniczych (rekultywacja).

3.3.2. Zagro żenia powierzchni terenu Część powierzchni terenów rolnych na obszarze gminy podlega procesom erozji wodnej, powierzchniowej oraz w ąwozowej. Erozja powierzchniowa powodowana jest przez wod ę spływaj ącą ze zbocza, która unosi cz ąsteczki gleby i rozpuszczone sole mineralne nie tworz ąc wyra źnych wci ęć . Powoduje zmniejszenie ilo ści cz ęś ci próchnicznych i ilastych, wymycie składników pokarmowych, obni ża żyzno ść gleby, ma du ży udział w eutrofizacji wód powierzchniowych. Erozję w ąwozow ą wywołuje bardziej intensywny spływ wody, w wyniku którego powstaj ą żłobiny i w ąwozy, z segregacj ą materiału u podnó ża zbocza. Erozja wietrzna to wywiewanie zwietrzałego materiału skalnego, szlifowanie, ścieranie i żłobienie powierzchni skalnych przez piasek niesiony wiatrem. Erozja wietrzna wyst ępuje na wszystkich gruntach rolnych w obszarze z różnym nasileniem Według oceny WIO Ś w Krakowie grunty rolne w województwie zagro żone s ą przekształceniami na cele nierolnicze. Na terenie gminy wyst ępuj ą obszary procesów geodynamicznych, w tym osuwiska. Ich powstanie spowodowane jest budow ą geologiczn ą terenu i znacznymi nachyleniami stoków. Płytkie (kilkana ście metrów) wyst ępowanie iłów i gromadzenie si ę na ich stropie wody powoduje lokalnie powstawanie osuwisk. Zagro żenie to nasila si ę szczególnie w czasie trwania ulewnych deszczy. Na terenie gminy wyst ępuj ą skarpy rolne o wysoko ści od 1 do 4 m. Drogi polne cz ęsto powoduj ą powstanie w ąwozów lessowych o gł ęboko ściach do 4 m. Wci ęcia terenowe i obni żenia szybko ulegaj ą pogł ębieniu tworz ąc w ten sposób skarpy i w ąwozy. Wody podskórne, które wypłukuj ą gleb ę, powoduj ą powstanie na powierzchni terenu lejów sufozyjnych. Obszar gminy poło żony jest w pozakarpackiej cz ęś ci województwa co oznacza brak wyst ępowania typowych zjawisk osuwiskowych. Na terenie gminy zagro żenia zjawiskami osuwiskowymi o innej genezie ni ż w strefie karpackiej, wystepuj ą potencjalnie na cz ęś ci powierzchni terenu gminy. W wyniku intensywnych opadów deszczu w latach 2005-2010 na terenie gminy uaktywniły si ę istniej ące osuwiska oraz zaobserwowano nowe. Spowodowało to zniszczenie lub uszkodzenie obiektów budowlanych w wyniku osuni ęcia ziemi. Rada Gminy podj ęła Uchwał ę nr XLI/261/10 z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie: wyznaczenia obszarów, na których nast ąpiło zniszczenie lub uszkodzenie obiektów budowlanych w wyniku osuni ęcia ziemi. W uchwale wskazano trzy obszary, dla których PIG – PIB o. w Krakowie opracował kart ę osuwiska. Na obszarze gminy wyst ępuje nast ępuj ące zagro żenie procesami geodynamicznymi: − osuwiska udokumentowane kart ą osuwiska – dla których opracowano w PIG-PIB karty dokumentacyjne lub inne opracowania, okre ślaj ące granice osuwiska (pewne i przypuszczalne) oraz stopie ń ich aktywno ści (aktywne i nieaktywne), udokumentowane aktywne osuwiska wyst ępuj ą w: Prusach, Sulechowie (zespół osuwisk), Luborzycy,

49 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Pietrzejowicach i Sadowiu, osuwisko nieaktywne (jako północna cz ęść aktywnego osuwiska w Sulechowie) stanowi zwarty rozległy obszar w Sulechowie, Luborzycy i Baranówce, dla wielu osuwisk (m.in. w Prusach i Sulechowie) wyst ępuj ą trudno ści stabilizacji (zabezpieczenia), z uwagi na uwarunkowania geologiczne i wzgl ędy ekonomiczne, − obszary zagro żone rozwini ęciem si ę osuwisk – wyznaczone obszary zagro żone s ą rozwini ęciem si ę osuwisk z uwagi na wyst ępuj ącą budow ę geologiczn ą, rze źbę terenu i warunki wodne, co znajduje potwierdzenie w wieloletnich obserwacjach terenowych, a tak że w opracowaniu „Przegl ądowej mapy osuwisk i obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych w cz ęś ci pozakarpackiej woj. małopolskiego” opracowanej przez PIG-PIB w 2007 r., część tych obszarów została wyznaczona w mpzp gminy Kocmyrzów-Luborzyca z 2004 r., cz ęść tych obszarów stanowi strefy bezpo średniego otoczenia osuwisk udokumentowanych, które zgodnie z kart ą osuwiska proponuje si ę wył ączy ć z zabudowy, obszary zagro żone rozwini ęciem si ę osuwisk wyst ępują w Prusach, Sulechowie, Dojazdowie, Luborzycy, Gł ębokiej, Pietrzejowicach, Wysiółku Luborzyckim, Wiktorowicach i w Sadowiu, − obszary zagro żone powstawaniem ruchów masowych – wyznaczone obszary predysponowane są do powstawania ruchów masowych ró żnego rodzaju (spełzywanie, osuwanie, spływanie) z uwagi na wyst ępuj ącą budow ę geologiczn ą, rze źbę terenu i warunki wodne, co znajduje potwierdzenie w przeanalizowanej dokumentacji kartograficznej (SMGP 1:50000, mapy rze źby terenu), a tak że w opracowaniu „Przegl ądowej mapy osuwisk i obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych w cz ęś ci pozakarpackiej woj. małopolskiego” opracowanej przez PIG-PIB w 2007 roku, obszary zagro żone powstawaniem ruchów masowych wyst ępuj ą w Wiktorowicach, Czulicach, Karniowie, Pietrzejowicach, Woli Luborzyckiej, Wilkowie, Marszowicach, Łuczycach, Sadowiu i w Goszczy, − obszary o spadkach >12% utrudniaj ące budownictwo.

Pa ństwowy Instytut Geologiczny w ramach realizacji projektu SOPO (Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej) przygotował wst ępne informacje dotycz ące problematyki ruchów masowych na obszarze Polski pozakarpackiej, w tym na analizowanym obszarze. W ramach projektu SOPO realizowanego przez PIG-PIB w Krakowie, rozpoznanie wyst ępowania terenów osuwiskowych nie obejmowało dotychczas tych terenów. Nie mniej jednak tereny poło żone na zboczach o du żych nachyleniach, na glebach lessowych i utworach lessopodobnych, stanowi ą potencjalne obszary wyst ępowania zjawisk osuwiskowych. Jednak że aktualnie (stan na 2018 r.) w bazie SOPO (http://geoportal.pgi.gov.pl/ portal/page/portal/SOPO/) nie znajduj ą si ę osuwiska zarejestrowane na terenie gminy. W odniesieniu do zagro żeń osuwiskowych wskazane jest monitorowanie terenu i w razie podejrze ń wył ączenie terenów z zabudowy. W stosunku do zagro żeń geologicznych brak jest w zasadzie mo żliwo ści ograniczania. Posadowienie budynków wymaga szczegółowego rozpoznania zgodnie z Rozporz ądzeniem MTBiGM z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych.

3.4. Klimat akustyczny Poj ęcie hałasu nie ma jednej, precyzyjnej definicji. Z reguły za hałas jest uznawany ka żdy dźwi ęk odczuwany jako niepo żą dany lub szkodliwy dla zdrowia ludzkiego. Miar ą nat ęż enia d źwi ęku (hałasu) jest decybel (dB). Hałas jest jednym z bardziej uci ąż liwych zagro żeń cywilizacyjnych. Rozwój gospodarczy zwi ązany jest z powstawaniem nowych zakładów przemysłowych, rozwojem transportu, a co za tym idzie ze zwi ększonym generowania hałasu przemysłowego, komunalnego i komunikacyjnego. Obecnie nara żone na hałas s ą nie tylko budynki mieszkalne, szkoły i inne obiekty poło żone w pobli żu arterii komunikacyjnych b ądź zakładów przemysłowych, lecz równie ż tereny wypoczynkowo–rekreacyjne, a nawet tereny le śne. Rozpoznanie problemu nadmiernej emisji hałasu do środowiska jest znacznie słabsze w porównaniu do innych oddziaływa ń na środowisko. Badania hałasu wykonywane w ostatnich latach w skali kraju, wskazuj ą na poszerzanie si ę obszarów o niekorzystnym klimacie akustycznym, co prowadzi do zwi ększenia populacji obj ętej oddziaływaniem.

50 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Do głównych źródeł hałasu, wpływaj ących na zwi ększenie uci ąż liwo ści akustycznej dla środowiska w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca, nale ży zaliczy ć transport drogowy i kolejowy, szczególnie na drodze wojewódzkiej 776 i drogach powiatowych. Zarówno linia kolejowa jak i droga wojewódzka oraz planowana w przyszło ści droga ekspresowa S-7, jako trasy komunikacyjne, stanowi ą obiekty dla których mog ą by ć ustanowione obszary ograniczonego użytkowania je żeli wyeliminowanie ponadnormatywnych negatywnych oddziaływa ń na środowisko oka że si ę niemo żliwe. Wskazane trasy przebiegaj ą przez tereny rolne bądź tereny osadnicze z zabudow ą mieszkaniow ą w zwi ązku z tym w projektach planów zagospodarowania miejscowego jako dopuszczalny należy przyjmowa ć poziom hałasu okre ślony dla terenów zabudowy mieszkaniowej. Dodatkowo na terenie gminy zaznacza si ę oddziaływanie od mikro wyładowa ń na powierzchni przewodów linii elektroenergetycznych wysokiego napi ęcia, szczególnie sieci 220kV (Lubocza – Siersza). Hałas ten jest zale żny od wielu czynników: warunków pogodowych, stanu technicznego przewodów. Charakteryzuje si ę on du żą zmienno ści ą poziomów d źwi ęku i w czasie i przestrzeni. W województwie małopolskim, w ramach monitoringu hałasu oraz kontroli i ewidencji obiektów emituj ących hałas, realizowane s ą działania obejmuj ące: − planowe, cykliczne badania hałasu komunikacyjnego w miastach, w celu opracowania planów akustycznych miast; − planowe badania hałasu drogowego na głównych trasach komunikacyjnych; − planowe i interwencyjne kontrole zakładów przemysłowych oraz innych obiektów emituj ących hałas do środowiska. Realizuj ąc zadania Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013-2015 oraz na lata 2016-2020, WIO Ś w Krakowie wykonywał pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego. Głównym zało żeniem wykonanych pomiarów było okre ślenie warunków panuj ących w bezpo średnim s ąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uci ąż liwo ści akustycznej analizowanych miejsc. Na terenie gminy nie wykonywano pomiarów hałasu. Laboratorium WIO Ś zrealizowało pomiary hałasu w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 pa ździernika 2012 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku z 14 czerwca 2007 roku (Dz.U. 2007 r., Nr 120, poz. 826). Poprzednio obowi ązuj ące rozporz ądzenie zawierało jedne z najostrzejszych norm w Unii Europejskiej. Dopuszczalny poziom hałasu w porze dnia był okre ślony dla dróg lub linii kolejowych na poziomie od 50 dB do 65 dB, a w porze nocy - od 45 dB do 55 dB. Dla pozostałych obiektów i działalno ści b ędącej źródłem hałasu dopuszczalny poziom hałasu w porze dnia wynosił od 45 dB do 55 dB, a w porze nocy od 40 dB do 45 dB. Zmiana rozporz ądzenia spowodowała podniesione dopuszczalnego poziomu hałasu pochodz ącego od dróg lub linii kolejowych do warto ści od 50 do 68 dB w porze dnia oraz od 45 do 60 dB w porze nocy. Dla pozostałych obiektów i działalno ści b ędącej źródłem hałasu dopuszczalny poziom hałasu pozostał bez zmian i wynosi od 45 dB do 55 dB w porze dnia oraz od 40 dB do 45 dB w porze nocy. Hałas przemysłowy Zagro żenie hałasem przemysłowym na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wyst ępuje w minimalnym stopniu. Źródła hałasu przemysłowego maj ą zasi ęg lokalny najcz ęś ciej ograniczony do terenu własnego i nie powoduj ą znacz ącego pogorszenia klimatu akustycznego na terenach sąsiednich. Kontrole WIO Ś prowadzone w powiecie krakowskim w latach 2014-2017 nie stwierdziły przypadków przekrocze ń dopuszczalnego poziomu hałasu emitowanego z terenu przedsi ębiorstw produkcyjno-usługowych na obszarze gminy. Faktyczna skala problemu hałasu mo że by ć jednak inna gdy ż nie wszystkie przypadki narusze ń w zakresie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu s ą zgłaszane.

Hałas drogowy Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, podobnie jak w całym województwie, obserwuje si ę zjawisko rozszerzenia si ę terenów zagro żonych akustycznie przez ruch samochodowy. Dotyczy to szczególnie drogi wojewódzkiej 776. Ponadto sie ć drogow ą gminy tworz ą drogi powiatowe i gminne. Stan dróg jest bardzo zró żnicowany - od dobrych po bardzo zniszczone i nieutwardzone drogi lokalne.

51 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Struktura ruchu i jego nat ęż enie, pr ędko ść i płynno ść jazdy, rodzaj i jako ść nawierzchni drogowej wpływaj ą w sposób istotny na poziom hałasu drogowego w środowisku. Najcz ęstsz ą przyczyn ą nadmiernej emisji hałasu do środowiska jest eksploatacja hała śliwych pojazdów o przestarzałych konstrukcjach. Obecnie mamy do czynienia z silnym rozwojem motoryzacji. Konsekwencj ą tego jest: − stały wzrost nat ęż enia ruchu, − nakładanie si ę ruchu tranzytowego na ruch lokalny, − dekapitalizacja zasobów drogowej infrastruktury komunikacyjnej, − rozci ąganie si ę godzin szczytu komunikacyjnego, − stały wzrost uci ąż liwo ści hałasu i drga ń wywołanych przez ruch uliczny.

W latach 2012 - 2017 na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie wykonywano pomiarów hałasu drogowego w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska. Obecnie wzdłu ż dróg (zwłaszcza nowych lub remontowanych) coraz cz ęś ciej budowane s ą ekrany akustyczne. S ą one jednym z najbardziej skutecznych i ekonomicznych sposobów na zmniejszenie poziomu hałasu. Stosuje si ę je do ochrony przed hałasem komunikacyjnym, dobiegaj ącym z arterii drogowych o znacznym nat ęż eniu ruchu (autostrady, drogi szybkiego ruchu, drogi krajowe, wojewódzkie, a nawet lokalne). Maj ą zastosowanie szczególnie w miastach, gdzie istnieje rozbudowana sie ć komunikacyjna. Dzi ęki d źwi ękochłonnym wła ściwo ściom dokuczliwy i uci ąż liwy hałas zostaje zaabsorbowany i rozproszony wewnątrz ekranu.

Planowanie przestrzenne, a emisja hałasu Planowanie przestrzenne jest podstawowym narz ędziem zrównowa żonego rozwoju poszczególnych obszarów w skali całego kraju oraz szczególnie w skali lokalnej. Zgodnie z zasadami prowadzenia polityki ekologicznej samorz ądów lokalnych, celem działa ń planistycznych jest takie gospodarowanie przestrzeni ą, które zapewni równowag ę pomi ędzy wymogami ochrony środowiska a interesami mieszka ńców, samorz ądów i pa ństwa. Podstawowym dokumentem planistycznym szczebla gminnego jest studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wśród uwarunkowa ń rozwoju przestrzennego wa żne miejsce zajmuj ą uwarunkowania środowiskowe, okre ślaj ące wpływ czynników środowiskowych na mo żliwo ści i kierunki rozwoju przestrzennego. Dlatego kształtowanie lokalnego klimatu akustycznego jest mo żliwe wła śnie na poziomie studium. Rozs ądnie podejmowane decyzje pozwalaj ą zapewni ć mieszka ńcom przyjazny klimat akustyczny. Dokumentem stanowi ącym podstaw ę prawn ą do wydawania decyzji o zagospodarowaniu terenu s ą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako akt prawa miejscowego pełni funkcje regulacyjn ą, ustanawiaj ąc przeznaczenie terenu pod okre ślone cele, maj ąc na uwadze zasady rozwoju zrównowa żonego i godz ąc interesy publiczne z punktu widzenia samorz ądu z indywidualnymi potrzebami mieszka ńców. Wprowadzenie przez gmin ę zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego sprzyjaj ących ograniczaniu zagro żenia środowiska hałasem (np. ustalenie odpowiednio odległej nieprzekraczalnej linii zabudowy od dróg i innych obiektów emisji hałasu) pomo że wskaza ć tereny o potencjalnych konfliktach akustycznych w przyszłości.

3.5. Pola elektromagnetyczne W polskim prawie ochrona przed polami elekroenergetycznymi została uj ęta w ustawie Prawo ochrony środowiska. Zapewnienie najlepszego stanu środowiska powinno by ć realizowane poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej dopuszczalnych lub, co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z dnia 14 listopada 2003 r.) okre śla: - dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla: − terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą, − miejsc dost ępnych dla ludno ści, - zakresy cz ęstotliwo ści pól elektromagnetycznych, dla których okre śla si ę parametry

52 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

fizyczne charakteryzuj ące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, - metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, - metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.

Utrzymana została zasada, zgodnie z któr ą nie normuje si ę dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych tam gdzie przebywanie ludzi nie b ędzie miało miejsca. Rozporz ądzenie okre śla równie ż zakresy cz ęstotliwo ści pól elektromagnetycznych, dla których okre ślone zostan ą parametry fizyczne, charakteryzuj ące oddziaływanie tych pól na środowisko, tak że zakres i sposób prowadzenia bada ń pól elektromagnetycznych.

Tabela 16. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych Zakres częstotliwo ści Składowa Składowa Gęsto ść mocy promieniowania elektryczna magnetyczna Pola stałe 16kV/m 8 kA/m - Pola 50 HZ *10 kV/m 80 A/m - 0,001 – 0,1 MHz 100 V/m 10 A/m - 0,1 – 10 MHz 20 V/m 2 A/m - 10 – 300 MHz 7V/m 0,3 – 300 GHz - - 0,1 W/m 2 * na obszarach zabudowy mieszkalnej, lokalizacji szpitali, żłobków, przedszkoli, internatów – 1 kV/m

W latach 2012-2017 prowadzono pomiary PEM, dokonując pomiarów w 45 punktach w województwie małopolskim. Bada ń na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w tym czasie nie wykonywano. Najbli ższy punkt pomiarowy znajdował si ę w Krakowie. W ka żdym punkcie pomiary wykonywano raz w roku kalendarzowym. Badania prowadzono zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 r., Nr 221 poz. 1645). Rozporz ądzenie wskazuje na prowadzenie bada ń w zakresie nat ęż enia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale cz ęstotliwo ści od 3MHz do 3000MHz (3GHz), dla której dopuszczalny poziom pól elektromagnetycznych wynosi 7 V/m. Z przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie bada ń wynika, i ż w żadnym z badanych 45 punktów na terenie województwa małopolskiego nie wyst ąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych [7 V/m].

Źródła niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego

Źródłami emisji niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego w gminie podobnie jak w całym powiecie krakowskim są najcz ęś ciej: - stacje przeka źnikowe telefonii komórkowej, - urz ądzenia elektroenergetyczne.

Jedynym źródłem promieniowania na terenie gminy jest sie ć energetyczna wysokiego napi ęcia. Przez teren gminy przebiega linia napowietrzna 220kV i 110kV. Wymienione źródło pól elektromagnetycznych powoduje zarówno ogólny wzrost poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak te ż zwi ększenie liczby i powierzchni obszarów o podwy ższonym poziomie nat ęż enia promieniowania. Nale ży jednak stwierdzi ć, że wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwi ększa istotnie zagro żenia środowiska i ludno ści. W dalszym ci ągu poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie ni ższy od nat ęż eń, przy których mo żliwe jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Zagro żenie promieniowaniem niejonizuj ącym mo że by ć stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczaj ących okre ślone warto ści graniczne. Dlatego te ż, w projektach planów zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędnia ć wzdłu ż linii elektroenergetycznych pasy terenu wył ączone z zabudowy.

53 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

3.6. Gospodarka odpadami komunalnymi Zgodnie z nowymi uregulowaniami prawnymi, od 2013 r. gospodark ą odpadami komunalnymi na własnym terenie zajmuj ą si ę gminy lub zwi ązki gmin, które stały si ę posiadaczami tych odpadów. Odpady mogą w znacz ący sposób wpływa ć na stan środowiska naturalnego. Jednym z podstawowych celów nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest osi ągni ęcie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwi ększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. Na podstawie ustawy o utrzymaniu porz ądku i czysto ści w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 r. (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 250 z pó źn. zm.) gmina zobowi ązana jest do obj ęcia nowym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi wszystkich wła ścicieli nieruchomo ści. Zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca obj ętych jest aktualnie 100% mieszka ńców. Szczegółowe informacje na temat gospodarki odpadami dost ępne są w wojewódzkiej bazie danych o odpadach (Wojewódzki System Odpadowy - WSO). Źródłem informacji o odpadach komunalnych s ą sprawozdania z gospodarowania odpadami składane corocznie do Marszałka Województwa Małopolskiego. Informacje o odpadach zamieszczane s ą równie ż w publikacjach Głównego Urz ędu Statystycznego (GUS). Odpady komunalne powstaj ą przede wszystkim w gospodarstwach domowych oraz w obiektach infrastruktury, takich jak: handel, usługi, zakłady rzemie ślnicze, szkolnictwo, targowiska, zakłady produkcyjne w cz ęś ci socjalnej i inne. Ilo ść wytwarzanych odpadów, jak równie ż zawarto ść poszczególnych frakcji jest ści śle zwi ązana z miejscem powstawania tych odpadów (gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury, inne) oraz rodzajem obszaru, na którym powstaj ą (teren miejski lub wiejski). Zgodnie z podanymi w KPGO 2014, wska źnikami wytwarzania odpadów na jednego mieszka ńca w zale żno ści od miejsca zamieszkania przyjmuje si ę, że jeden mieszkaniec terenów wiejskich wytwarza rocznie średnio 238 kg odpadów komunalnych. Zatem całkowita potencjalna masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w 2014 r. powinna kształtowa ć si ę na poziomie ok. 3502 Mg. Jak wynika ze sprawozdania gminnego, w 2014 r. z terenu gminy odebrano ł ącznie 3246,890 Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Łączna ilo ść odebranych odpadów z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w 2017 roku wyniosła 4428,065 Mg. Masa odpadów komunalnych odebranych/zebranych w sposób selektywny wyniosła 565,922 Mg. Powy ższe dane wskazuj ą że gospodarka odpadami komunalnymi w gminie jest prowadzona prawidłowo, odpady od mieszka ńców odbierane s ą w ilo ściach wskazuj ących na skuteczno ść systemu. Cało ść zebranych odpadów jest przekazywana do instalacji RIPOK zlokalizowanych poza terenem gminy. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania za rok 2017 dla gminy wyniósł 2,34%. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazanych do składowania w roku 2017 był mniejszy ni ż dopuszczalny przedstawiony w Zał ącznik nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2017r. co oznacza że poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania w roku 2017 dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca został osi ągni ęty. Podobnie poziom recyklingu, przygotowania do ponownego u życia nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła dla gminy za rok 2017 wyniósł 27,79%. Tym samym wymagany poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia został w 2017 r. dotrzymany (wymagany minimum 20%). Osi ągni ęty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami innych ni ż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych wyniósł 106,1%. Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca aktualnie funkcjonuje jeden stały Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK). Do punktu mieszka ńcy mog ą dostarcza ć: odpady wielkogabarytowe; zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, zu żyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki i chemikalia, aerozole, zu żyte opony, odpady segregowane (papier, szkło, tworzywa sztuczne, metale). Pojemniki na zu żyte baterie znajduj ą si ę równie ż w obiektach użyteczno ści publicznej tj. Urz ąd Gminy, placówki o światowe. W latach 2014-2017 system zbierania odpadów nie podlegał wi ększym zmianom. Corocznie gmina w ramach zada ń gospodarowania odpadami prowadzi edukacj ę ekologiczn ą poprzez organizowanie w szkołach i przedszkolach akcji pomagaj ących w kształtowaniu 54 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 ekologicznych nawyków i świadomo ści dzieci i młodzie ży przedszkolnej i szkolnej z terenów Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Najwa żniejsze zadaniem Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na nast ępne lata w zakresie gospodarowania odpadami są nast ępuj ące: − edukacja mieszka ńców w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, w celu ograniczenia ilo ści wytwarzanych odpadów komunalnych oraz racjonalnego sortowania odpadów komunalnych, − osi ągnięcie poziomów odzysku i recyklingu okre ślonych w dokumentach UE, − utworzenie nowego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Gmina Kocmyrzów-Luborzyca corocznie realizuje zadania w ramach usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Od ponad 10 lat prowadzona jest w gminie akcja w wyniku której mieszka ńcy gminy mog ą liczy ć na bezpłatny demonta ż, pakowanie, transport i unieszkodliwianie eternitowych pokry ć dachowych na składowisku odpadów niebezpiecznych znajduj ącym si ę poza terenem gminy. Gmina posiada aktualny „Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca” wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą obiektów i działek na których znajduj ą sie wyroby zawieraj ące azbest. Szacunkowo, na terenie gminy (stan na rok 2017) znajduje si ę jeszcze ok. 1 109,68 Mg wyrobów zawieraj ących azbest (głównie pokry ć dachowych). Powinny one zosta ć usuni ęte do roku 2030.

3.7. Zagro żenie powa żnymi awariami Przez powa żną awari ę wg art. 3 pkt. 23 ustawy Prawo ochrony środowiska rozumie si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Zgodnie z art. 243 ww. ustawy - ochrona środowiska przed powa żną awari ą oznacza zapobieganie zdarzeniom mog ącym powodowa ć awari ę oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska. Na negatywne skutki awarii nara żone s ą: powierzchnia ziemi, grunt, wody gruntowe, podziemne i powierzchniowe, powietrze oraz zdrowie i życie ludzi. Zapobieganie zagro żeniom polega na ochronie wód podziemnych, uj ęć wody i innych obszarów poprzez izolowanie projektowanych obiektów do podło ża, odbieraniu wód opadowych poprzez szczelny system odprowadzania ścieków deszczowych oraz odpowiednie planowanie przeciwdziałania sytuacjom awaryjnym na wszystkich szczeblach administracji rz ądowej i samorz ądowej. Główne zadania zwi ązane z prowadzeniem spraw zwi ązanych z przeciwdziałaniem wyst ąpienia powa żnej awarii nale żą do Pa ństwowej Stra ży Po żarnej (PSP) oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Działania prewencyjne oraz ewidencjonowanie zakładów o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia awarii przyczynia si ę do przewidywania zagro żeń wynikaj ących z wyst ąpienia powa żnej awarii. Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie wyst ępuj ą zakłady o zwi ększonym lub du żym ryzyku wyst ąpienia awarii. W okresie 2014-2017 r. nie odnotowano na terenie gminy zdarze ń z substancjami chemicznymi mog ącymi spowodowa ć ska żenia ziemi jak i powietrza. Potencjalnym zagro żeniem lokalnym, mog ą by ć substancje niebezpieczne zgromadzone przez przedsiębiorców którzy wykorzystuj ą te substancje w procesach technologicznych. Działania prewencyjne polegaj ą na systematycznej kontroli w/w zakładów przez Stra ż Po żarn ą. Zagro żenie powa żną awari ą mo że wynika ć równie ż z przewo żenia substancji niebezpiecznych. W efekcie awarii autocystern ska żeniu mo że ulec teren przyległy do drogi, a przy wi ększej skali substancje niebezpieczne mog ą dosta ć si ę do wód powierzchniowych lub infiltrowa ć w gł ąb podło ża. Na terenie gminy najwi ększym potencjalnym zagro żeniem dla środowiska w tym zakresie jest odcinek tranzytowy drogi wojewódzkiej oraz odcinek trasy kolejowej. Nadzór nad przewozem drogowym towarów niebezpiecznych sprawuje minister wła ściwy do spraw transportu. Szczegółowe przepisy dot. przewozu substancji niebezpiecznych zawarte s ą w Ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2011 r. nr 227 poz. 1367 ze zm.). W gminie istnieje Zespół Zarz ądzania Kryzysowego na czele którego stoi Wójt Gminy. Zespół współpracuje z Powiatowym Centrum Zarz ądzania Kryzysowego oraz PSP i OSP. Obowi ązkiem gminy jest egzekwowanie przepisów bezpiecze ństwa w wydawanych decyzjach, oraz 55 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 przykładanie szczególnej wagi do zapewnienia sprawnej ł ączno ści oraz dost ępno ści terenu w przypadku konieczno ści prowadzenia akcji ratowniczej. Zespół Zarz ądzania Kryzysowego koordynuje działania na wszystkich etapach: zapobiegania, przygotowania, prowadzenia działa ń i odtwarzania, zwi ązanych z kl ęskami żywiołowymi, katastrofami technologicznymi i innymi zdarzeniami powoduj ącymi sytuacje kryzysow ą.

3.8. Główne zagro żenia i szanse dla środowiska na obszarze gminy – analiza SWOT Według danych Rocznika Statystycznego GUS, w powiecie krakowskim a tym samym w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca, nast ąpił w ostatnich latach spadek ilo ści zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych wprowadzanych do powietrza ze źródeł przemysłowych. Wynika to z zastosowania urz ądze ń do redukcji zanieczyszcze ń oraz w znacznym stopniu z redukcji działalno ści gospodarczej w gał ęziach b ędących głównymi producentami zanieczyszcze ń powietrza. W dalszym ci ągu pozostaje problem niskiej emisji w sezonie grzewczym pochodz ącej z kotłowni indywidualnych w gospodarstwach domowych. Zagro żenie jako ści powietrza wynika tak że z du żego nat ęż enia transportu samochodowego na szlakach przebiegaj ących przez gmin ę. Wody powierzchniowe w powiecie krakowskim (analogicznie w Gminie Kocmyrzów- Luborzyca), w ocenie ogólnej, mieszcz ą si ę w grupie wód klas gorszych (klasa IV i V w pi ęcioklasowej skali ocen), bez zauwa żalnej tendencji do poprawy. Stopie ń pokrycia terenu sieci ą kanalizacyjn ą na terenie gminy, jest jeszcze daleki od oczekiwanego - liczba gospodarstw w sołectwach gminy, korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej jest dalej niewielka. Obecnie na terenie gminy nie ma stałych punktów państwowego monitoringu jako ści wi ększo ści komponentów środowiska co jest zdecydowanie niekorzystne dla mo żliwo ści uzyskania rzetelnych informacji o środowisku i tym samym zaplanowania działa ń naprawczych. Przykładowo pomiary hałasu drogowego w ostatnich latach nie były wykonywane na terenie gminy. Obecnie na skutek wzrostu nat ęż enia ruchu pojazdów wzrasta równie ż zagro żenie hałasem w strefach oddziaływania dróg wojewódzkich i powiatowych. Z przeprowadzonych w ostatnich latach przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie bada ń pól elektromagnetycznych wynika, i ż w żadnym z badanych punktów na terenie województwa małopolskiego (w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca brak takich punktów) nie wyst ąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów. Analiza stanu środowiska na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca przeprowadzona w oparciu o zebrane informacje oraz wyniki z bada ń wykonywanych głównie przez WIO Ś i opublikowanych do roku 2017, oraz analiza informacji o stanie działa ń w zakresie ochrony środowiska przekazanych przez słu żby gminne i inne instytucje z terenu powiatu i gminy, pozwala wyci ągn ąć wnioski, że w dalszym ci ągu do najistotniejszych problemów gminy w zakresie ochrony środowiska nale ży zaliczy ć: ─ zły stan jako ści wód powierzchniowych, ─ potencjalne zagro żenie jako ści wód podziemnych, ─ znaczne braki w pokryciu terenu sieci ą kanalizacyjn ą przy bardzo dobrym pokryciu sieci ą wodoci ągow ą, ─ emisja zanieczyszcze ń do powietrza z lokalnych źródeł - szczególnie tzw. „niska emisja”, ─ napływ zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z aglomeracji krakowskiej, ─ wzrastaj ące zagro żenie hałasem komunikacyjnym. Do likwidacji powy ższych problemów niezb ędne s ą działania oraz nakłady finansowe wielokrotnie przekraczaj ące obecne mo żliwo ści bud żetu i kompetencje gminy. Konsekwentna realizacja przyj ętych w programie celów i kierunków interwencji, szczególnie w zakresie poprawy stanu ekologicznego najbardziej zagro żonych obszarów środowiska, mo że jednak przynie ść popraw ę w perspektywie czasowej i powinna w dalszym ci ągu stanowi ć podstaw ę planowania szczegółowych zada ń i nakładów finansowych zwi ązanych z ochron ą środowiska w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca. Poni żej w syntetycznej, tabelarycznej formie przeprowadzono na podstawie stwierdzonego, aktualnego stanu środowiska, analiz ę SWOT dla wskazania najwa żniejszych mocnych oraz słabych stron dla ka żdego z przyszłych obszarów interwencji ze wskazaniem najwa żniejszych szans i zagro żeń dla środowiska wynikaj ących z realnych uwarunkowa ń obecnych na terenie gminy jak i uwarunkowa ń zewn ętrznych.

56 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

1. OCHRONA KLIMATU I JAKO ŚCI POWIETRZA Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − znaczna powierzchnia terenów zielonych, − brak mo żliwo ści budowy sieci ciepłowniczej, − opracowany plan gospodarki niskoemisyjnej − węgiel kamienny słabej jako ści jako główne PGN, źródło energii cieplnej, − systematyczna modernizacja i remonty − mała ilo ść instalacji OZE stosowanych nawierzchni dróg gminnych, na terenie gminy, − brak przemysłu oraz składowisk odpadów, − przypadki spalania odpadów w piecach − przeprowadzanie działa ń domowych, termomodernizacyjnych w obiektach gminnych i indywidualnych, − dobrze rozwini ęta sie ć gazownicza, ok. 50% instalacji c.o. posiada kotły gazowe, − mieszka ńcy gminy s ą zainteresowani udziałem w akcji wymiany kotłów c.o., − modernizacja o świetlenia ulicznego, − prowadzone działania w zakresie usuwania wyrobów azbestowych, − wymiana kotłowni indywidualnych, wysoka świadomo ść ekologiczna mieszka ńców w zakresie ochrony powietrza - znaczna ilo ść wniosków o dofinansowanie inwestycji OZE, − dobre warunki naturalnego przewietrzania na wi ększo ści obszaru gminy,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − mo żliwo ści dofinansowania przez pa ństwo i − utrzymuj ący si ę trend wzrostu zu życia fundusze UE inwestycji OZE, energii, − wzrastaj ące koszty energii wymuszaj ą − wysoki koszt inwestycji w OZE, działania zmniejszaj ące jej zu życie, − rosn ąca ilo ść pojazdów na drogach, − konieczno ść respektowania wymogów UE − napływ zanieczyszcze ń z ośrodków odno śnie efektywno ści energetycznej, zlokalizowanych poza granicami gminy, redukcji emisji oraz wzrostu wykorzystania − brak pa ństwowego monitoringu jako ści OZE, powietrza na terenie gminy, − powszechny rozwój technologii energooszcz ędnych oraz ich coraz wi ększa dost ępno ść , − budowa drogi S-7 - nast ąpi zmniejszenie oddziaływania emisji zanieczyszcze ń do powietrza na terenie gminy,

2. PRZECIWDZIAŁANIE ZAGRO ŻENIU HAŁASEM Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − rozproszona zabudowa mieszkaniowa z dala − znaczne nat ęż enie hałasu od źródeł hałasu na znacznym obszarze komunikacyjnego (droga wojewódzka oraz gminy, powiatowe), − brak uci ąż liwych źródeł hałasu, − stały wzrost nat ęż enia ruchu na drogach − brak uci ąż liwych źródeł halasu powiatowych i gminnych, przemysłowego),

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne)

57 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− popularyzacja w mediach „ecodrivingu” − wzrost ruchu tranzytowego, − rozwój infrastruktury rowerowej, − brak opracowanych map akustycznych − korzystanie z komunikacji zbiorowej, dla odcinka drogi wojewódzkiej − upowszechnienie idei wspólnych dojazdów na terenie gminy, do pracy, − brak monitoringu hałasu komunikacyjnego w − budowa S-7 mo że zmniejszy ć nat ęż enie gminie, hałasu na drogach gminnych, − zły stan techniczny pojazdów, − produkcja cichszych pojazdów - nowe technologie redukuj ące hałas,

3. PRZECIWDZIAŁANIE ZAGRO ŻENIU ZE STRONY PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − pomiary promieniowania − obecno ść na terenie gminy sieci linii elektromagnetycznego przeprowadzane na elektroenergetycznych WN, terenie powiatu przez WIO Ś daj ą wyniki − obecno ść punktów zasilania (gpz), znacznie poni żej dopuszczalnej normy, − brak pomiarów promieniowania − uwzgl ędnianie w mpzp oddziaływania elektromagnetycznego na terenie powiatu i pól elektromagnetycznych, gminy wykonywanych przez WIO Ś), Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − obowi ązek monitoringu PEM w ramach − brak jednoznacznych ocen długofalowego pa ństwowego monitoringu środowiska, wpływu na zdrowie telefonii komórkowej oraz innych technologii emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne np. WiFi. − rozpowszechnienie i szybki rozwój telefonii komórkowej oraz innych technologii emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne,

4. POPRAWA EFEKTYWNO ŚCI GOSPODAROWANIA WODAMI Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − znaczne zasoby dyspozycyjne wód − budowa geologiczna terenu powoduje że podziemnych, wody podziemne s ą słabo chronione przed − wysoka jako ść wód podziemnych, zanieczyszczeniem, − samowystarczalno ść gminy w zakresie − mo żliwo ść ska żenia wód zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę do picia, powierzchniowych i podziemnych przez − brak wi ększych zagro żeń powodziowych, zanieczyszczenia gospodarcze, rolnicze, − brak du żych zbiorników retencyjnych, − słaba jako ść wód powierzchniowych,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − działaj ąca sprawna własna sie ć − brak pa ństwowego monitoringu wód doprowadzaj ąca dobr ą jako ściowo wod ę dla podziemnych, mieszka ńców na terenie gminy, − brak monitoringu wód powierzchniowych na − obserwowany wzrost zainteresowania terenie gminy, w skali całego kraju problematyk ą − rosn ące zagro żenie wyst ąpienia zjawiska gospodarowania wodami oraz wzrost suszy - w ostatnich latach obserwuje si ę świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, nasilenie wyst ępowania zjawisk ekstremalnych, takich jak długotrwałe okresy suszy oraz krótkie, nawalne opady,

58 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − bardzo dobry stopie ń zwodoci ągowania w − niski stopie ń skanalizowania terenu gminy, gminie, − znaczna dysproporcja pomi ędzy sieci ą − post ępuj ąca kanalizacja gminy, wodoci ągow ą i kanalizacyjn ą, − badania jako ści wody w wodoci ągach − problemy lokalizacyjne dla budowy gminnej gminnych wskazuj ą dobr ą jako ść wody do oczyszczalni ścieków, spo życia, − znikomy procent skanalizowania budynków − istniej ą mo żliwo ści odprowadzania ścieków mieszkalnych w cz ęś ci sołectw, do oczyszczalni w Krakowie, − brak mo żliwo ści cz ęstej kontroli − planowana rozbudowa sieci kanalizacyjnej, funkcjonowania zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków, − konieczno ść przeprowadzenia modernizacji sieci wodoci ągowej w gminie,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − istniej ą mo żliwo ści pozyskania − analizy opłacalno ści inwestycji i techniczne dofinansowania na realizacj ę inwestycji z warunki lokalizacyjne nie pozwalaj ą obecnie zakresu budowy kanalizacji oraz wymian ę na pokrycie całego terenu gminy sieci ą zbiorników bezodpływowych na przydomowe kanalizacji, oczyszczalnie tam gdzie jest to uzasadnione, − podj ęto prace nad projektem odprowadzania ścieków gminnych do oczyszczalni w Krakowie, − mo żliwo ść budowy „punktów zlewnych” dla ścieków,

6. OCHRONA ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − brak eksploatacji złó ż surowców, sprzyja − nikłe zasoby złó ż surowców mineralnych ochronie przyrody, w tym gleb u żytkowanych których eksploatacja jest dodatkowo rolniczo, ograniczona wzgl ędami ochrony srodowiska,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − brak, − brak,

7. OCHRONA GLEB Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − bardzo dobrej jako ści gleby na wi ększo ści − du ża podatno ść gleb na erozj ę, terenu gminy (I-III kl.), − post ępuj ąca degradacja ł ąk, − du że mo żliwo ści rozwoju rolnictwa − szkody rolnicze ze strony zwierzyny (dziki), ekologicznego i agroturystyki, − niekorzystne przekształcenia powierzchn − mo żliwo ści w zakresie zagospodarowania terenu w wyniku działalno ści budowlanej, gleb słabych na cele zalesie ń, Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − obj ęcie polskiego rolnictwa Wspóln ą − presja na odrolnienie gruntów ze strony Polityk ą Roln ą UE (np. Dyrektywa zewn ętrznych inwestorów, Azotanowa), − istniej ą warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego z mo żliwo ści ą dofinansowania ze źródeł zewn ętrznych,

59 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − gospodarowanie odpadami komunalnymi − dzikie „wysypiska” odpadów w dolinach obejmuje wszystkich mieszka ńców, potoków nie zostały całkowicie − brak składowiska odpadów komunalnych, wyeliminowane, − brak instalacji do przetwarzania odpadów − problemy z prawidłowym gospodarowaniem komunalnych, odpadami powstaj ącymi w rolnictwie, − wzrastaj ąca świadomo ść społeczna w − spalanie odpadów w gospodarstwach zakresie konieczno ści ograniczania domowych, powstawania odpadów i ich segregacji, − gmin ę obsługuje profesjonalny odbiorca odpadów (MPGO w Krakowie), Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − wprowadzenie na terenie kraju nowych − brak wpływu gminy na efektywno ść zało żeń dotycz ących gospodarowania przetwarzania odpadów komunalnych odpadami komunalnymi (nowelizacje w RIPOK, ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku − zjawisko tzw. „podrzucania obcych w gminach), odpadów”, − powstawanie nowoczesnych instalacji do − wzrastaj ące koszty odbioru i utylizacji przetwarzania odpadów komunalnych, odpadów, − gmina nie musi inwestowa ć w budow ę na swoim terenie instalacji zagospodarowania odpadów,

9. OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − wi ększo ść obszaru gminy to tereny − słaba lesisto ść gminy, kwalifikuj ące si ę do ochrony przyrodniczej, − presja budownictwa na środowisko, − mo żliwo ść zalesienia nieu żytków, − bogactwo gatunków ro ślin i zwierz ąt, − małe uprzemysłowienie gminy,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − krajowy program zalesiania nieu żytków, − transgraniczne zanieczyszczenia powietrza, − ograniczanie emisji zanieczyszcze ń − presja inwestorów na zajmowanie nowych transgranicznych, terenów, − rozwój turystyki pieszej i rowerowej, − brak środków na inwestycje poprawiaj ące − promocja agroturystyki, stan zasobów przyrodniczych, − mo żliwo ść wspierania projektów − zaniechanie koszenia ł ąk, pro środowiskowych przez programy i fundusze strukturalne Unii Europejskiej oraz krajowe fundusze celowe,

10. PRZECIWDZIAŁANIE ZAGRO ŻENIOM POWA ŻNYMI AWARIAMI ORAZ NADZWYCZAJNE ZAGRO ŻENIA SRODOWISKA Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − działaj ący system zarz ądzania kryzysowego, − mo żliwo ść wyst ąpienia awarii zwi ązanej z − brak na terenie gminy zakładów o transportem materiałów niebezpiecznych, zwi ększonym ryzyku b ądź o du żym ryzyku − podatno ść terenu na powstawanie osuwisk, wyst ąpienia awarii, − lokalne podtopienia terenu w czasie nawalnych deszczy, − kosztowne i skomplikowane zabezpieczenie osuwisk, Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne)

60 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− rozwój przedsi ębiorczo ści opartej na − tranzytowy transport materiałów nieuci ąż liwych ekologicznie nowoczesnych niebezpiecznych, technologiach, − niewła ściwie przygotowana sie ć dróg − opracowywanie przez prowadz ących zakłady wojewódzkich na wypadek awarii podczas przemysłowe planów operacyjno- przewo żenia materiałów niebezpiecznych ratowniczych, oraz brak wydzielonych miejsc postoju dla − opracowane zewn ętrzne plany operacyjno- samochodów przewo żą cych materiały ratownicze przez Komendanta niebezpieczne, Wojewódzkiego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej, 11. EDUKACJA EKOLOGICZNA Mocne strony (czynniki wewn ętrzne) Słabe strony (czynniki wewn ętrzne) − obserwowany wzrost świadomo ści − niedostateczny stopie ń świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, ekologicznej starszych grup społecze ństwa, − akcje ekologiczne w szkołach, − niski bud żet gminy na działania edukacyjne, − wykwalifikowana kadra w gminie zajmuj ąca si ę realizacja zada ń w zakresie środowiska,

Szanse (czynniki zewn ętrzne) Zagro żenia (czynniki zewn ętrzne) − mo żliwo ść wspierania projektów − ogólna niska świadomo ść ekologiczna w skali edukacyjnych przez programy i fundusze kraju i regionu, strukturalne Unii Europejskiej , − ci ągły niedobór środków finansowych dla zada ń ochrony środowiska,

61 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I ICH FINANSOWANIE

Cele strategiczne i kierunki interwencji programu ochrony środowiska wyznaczone w najwa żniejszych obszarach interwencji dla których stwierdzono konieczno ść podj ęcia działa ń naprawczych, stanowi ą zbiór najwa żniejszych działa ń po osi ągni ęciu których, powinna nast ąpi ć poprawa jako ści poszczególnych elementów środowiska lub powinien zosta ć utrzymany obecny zadowalaj ący jego stan. Na podstawie dokonanej analizy aktualnego stanu środowiska na terenie Gminy Kocmyrzów- Luborzyca (rozdz. 2. oraz rozdz. 3. programu), wyznaczono nadrz ędne cele ekologiczne którym przypisano główne kierunki działa ń (tzw. kierunki interwencji), słu żą ce do ich osi ągni ęcia. W ramach kierunków interwencji wyznaczono bardziej szczegółowe zadania ekologiczne do realizacji przez gmin ę podzielone na: − zadania własne gminy realizowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków własnych bud żetowych oraz pozabud żetowych, − zadania monitorowane przez gmin ę, a realizowane przez inne jednostki z własnych środków.

Proponowane działania w wi ększo ści maj ą charakter ci ągły i powinny by ć realizowane a ż do osi ągni ęcia zało żonego celu interwencji. Wszystkie wyznaczone cele nadrz ędne oraz kierunki działa ń i zadania, stanowi ą podstaw ę realizacji polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. W celu obj ęcia działaniami wszystkich najistotniejszych obszarów środowiska, cele nadrz ędne programu zdefiniowano w trzech podstawowych grupach obszarów działa ń interwencyjnych: − działania o charakterze systemowym, − działania dla ochrony zasobów przyrodniczych, − działania dla poprawy jako ści środowiska i zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego.

Zdefiniowanym celom nadrz ędnym, przewidzianym do realizacji w perspektywie średnioterminowej do roku 2025, przypisano wynikaj ące z nich kierunki interwencji i zadania dora źne krótkoterminowe do realizacji w latach 2018 - 2021.

4.1. Priorytety polityki ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca

Cele, kierunki interwencji i zadania wynikaj ą bezpo średnio z potrzeb ochrony środowiska w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca popartych analiz ą stanu aktualnego (rozdz. 2 i 3 programu) oraz są zgodne z aktualnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi pa ństwa, zało żeniami obowi ązuj ących aktualnie programów ochrony środowiska dla województwa małopolskiego i powiatu krakowskiego (rozdz. 1.4 i 1.5 programu) . Wyznaczone cele, kierunki interwencji i zadania ekologiczne, okre ślaj ą plan działa ń zmierzaj ących do poprawy jako ści wszystkich obszarów środowiska na terenie gminy. Wybór celów nadrzędnych i wynikaj ących z nich priorytetów polityki ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, wynika w szczególno ści z priorytetów i zada ń z zakresu ochrony środowiska wyszczególnionych w aktualnie obowi ązuj ących dokumentach wy ższego rz ędu z których najwi ększe znaczenie posiadaj ą: − Strategia bezpiecze ństwo energetyczne i środowisko – perspektywa do 2020 r., − Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030, − Program ochrony środowiska dla województwa małopolskiego, − Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, − Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego, − Program ochrony środowiska dla powiatu krakowskiego, − Strategia rozwoju powiatu krakowskiego, − Strategia rozwoju Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Aktualizowany Program ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca uwzgl ędnia równie ż zapisy poprzedniego obowi ązuj ącego Programu Ochrony Środowiska na lata 2004-2014,

62 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 poniewa ż wa żnym aspektem prowadzenia polityki zrównowa żonego rozwoju jest ci ągło ść podejmowanych działa ń. Przy wyznaczaniu priorytetów polityki środowiskowej gminy kierowano si ę równie ż nast ępuj ącymi uwarunkowaniami lokalnymi okre ślaj ącymi charakter i specyfik ę Gminy Kocmyrzów- Luborzyca: − wybitnie rolniczy charakter gminy, − konieczno ść ochrony krajobrazu i środowiska przyrodniczego na terenie gminy, − aktualny stan środowiska naturalnego i komfort życia mieszka ńców, − aktualna diagnoza zagro żeń środowiska na obszarze gminy, − perspektywy rozwoju rekreacyjno - turystycznego gminy, − aktualny stopie ń realizacji przedsi ęwzi ęć maj ących na celu popraw ę stanu środowiska.

Polityka ochrony środowiska w gminie będzie realizowana zgodnie z przyj ętymi nadrz ędnymi strategiami ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego ze szczególnym uwzgl ędnieniem nast ępuj ących zasad: 1. Zasada likwidacji zdiagnozowanych lokalnych problemów w najwa żniejszych obszarach środowiska , którymi na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca są: ─ zły stan jako ści wód powierzchniowych, ─ naturalne i antropogeniczne zagro żenia jako ści wód podziemnych (słaba izolacja pionowa głównego zbiornika kredowego), ─ znaczne braki w pokryciu terenu sieci ą kanalizacyjn ą przy bardzo dobrym pokryciu sieci ą wodoci ągow ą, ─ emisja zanieczyszcze ń do powietrza z lokalnych źródeł - szczególnie tzw. niska emisja, ─ napływ zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych z aglomeracji krakowskiej, ─ wzrastaj ące zagro żenie hałasem komunikacyjnym, ─ potencjalne zagro żenie gleb u żytkowanych rolniczo. 2. Zasada prewencji czyli zapobiegania przyszłym problemom. Dla skutecznego przeciwdziałania potencjalnym problemom niezb ędna jest szybka diagnoza mo żliwych zagro żeń środowiska i odpowiednio wczesne podj ęcie prewencyjnych działa ń interwencyjnych ju ż na etapie powstawania zagro żenia. 3. Zasada spójno ści . Zasada ta dotyczy konieczno ści zintegrowania rozpatrywania problemów rozwojowych z problemami ochrony środowiska. 4. Zasada oszcz ędnego korzystania z zasobów naturalnych . Zasada ta zaleca prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie oszcz ędnego korzystania z nieodnawialnych zasobów oraz propagowanie korzystania z zasobów odnawialnych. 5. Zasada odpowiedzialno ści grup zadaniowych . Wdra żanie programu ochrony środowiska powinno by ć realizowane przy udziale wszystkich grup zadaniowych uczestnicz ących w programie, dla programu gminnego s ą to głównie: instytucje zarz ądzaj ące zasobami środowiska, jednostki zwi ązane z lokalnym przemysłem, jednostki zwi ązane z usługami, organizacje pozarz ądowe. 6. Zasada regionalizmu . Zasada ta oznacza, że ka żdy region ma prawo do własnej polityki społeczno-gospodarczej i ekologicznej realizowanej jednak w ramach obowi ązuj ących norm prawnych. Program działa ń niezb ędnych dla realizacji polityki środowiskowej powinien by ć okre ślony poprzez wyznaczenie celów priorytetowych i zada ń prowadz ących do osi ągni ęcia poprawy stanu poszczególnych elementów środowiska (obszarów interwencji): − ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu, − przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem, − pola elektromagnetyczne, − poprawa gospodarowania wodami, − gospodarka wodno-ściekowa, − zasoby geologiczne, − ochrona gleb,

63 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, − ochrona zasobów przyrodniczych, − zagro żenia powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska, − działania w zakresie edukacji ekologicznej mieszka ńców, − monitorowanie środowiska i skutków realizacji programu. W szczególno ści, poprawa stanu środowiska na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca uzale żniona jest od poprawy stanu jego najwa żniejszych komponentów: powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, jako ści zasobów przyrodniczych. Natomiast na podniesienie komfortu życia mieszka ńców składa si ę kilka czynników, które wzajemnie si ę uzupełniaj ą, m.in.: − poprawa warunków bytowych, − poprawa jako ści obsługi turystyki, rekreacji i wypoczynku, − atrakcyjno ść środowiska przyrodniczego i krajobrazowego, − poprawa jako ści wód, powietrza oraz zasobów le śnych.

Realizacja wyznaczonych celów, kierunków i zada ń ekologicznych, w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska, jest podstaw ą polityki ochrony środowiska samorz ądu gminnego i powinna prowadzi ć do jego zrównowa żonego rozwoju.

Główne priorytety polityki środowiskowej Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w zakresie ochrony środowiska na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

1. Ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu: − ograniczanie niskiej emisji ze źródeł lokalnych oraz emisji ze źródeł komunikacyjnych, − termomodernizacja budynków, − wspieranie przedsi ęwzi ęć w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, − kontynuacja programu dofinansowania wymiany przestarzałych urz ądze ń grzewczych na paliwo konwencjonalne, − promocja i zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, kontynuacja programu wsparcia dla budowy instalacji OZE, − kontrola palenisk w kotłowniach indywidualnych pod k ątem spalania odpadów, − wymiana o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne, − dąż enie do usprawnienia komunikacji poprzez modernizacj ę istniej ących i budow ę tras rowerowych. 2. Przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem: − modernizacja nawierzchni dróg, − prowadzenie nasadze ń i odnowa zieleni izolacyjnej przy drogach, − uwzgl ędnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (mpzp) terenów nara żonych na hałas. 3. Przeciwdziałanie zagro żeniu ze strony pól elektromagnetycznych: − współpraca ze słu żbami kontrolno-pomiarowymi w zakresie pól elektromagnetycznych, − uwzgl ędnianie potrzeby ochrony przed polami elektromagnetycznymi w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego. 4. Poprawa gospodarowania wodami - gospodarka wodno-ściekowa: − dąż enie do eliminowania potencjalnych zagro żeń w postaci zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych i rolniczych do wód i do ziemi, − budowa nowych oraz rozbudowa i modernizacja istniejących systemów kanalizacji sanitarnej, − obj ęcie kanalizacj ą sanitarn ą terenów dot ąd nieskanalizowanych, − wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków (przydomowych oczyszczalni ścieków) na terenach gdzie brak mo żliwo ści doprowadzenia kanalizacji, − bie żą ca kontrola, konserwacja i rekonstrukcja koryt potoków,

64 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów, − kontrolowanie posesji i gospodarstw rolnych w zakresie prawidłowego funkcjonowania urz ądze ń do gromadzenia i oczyszczania ścieków. 5. Ochrona gleb: − uwzgl ędnianie w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego potrzeb ochrony przed zainwestowaniem terenów cennych rolniczo, − monitorowanie stopnia zanieczyszczenia gleb, wykonanie okresowych bada ń jako ści gleb, − wdra żanie działa ń w zakresie upowszechniania Dobrych Praktyk Rolniczych, − bie żą ca likwidacja punktowych źródeł zanieczyszczenia gleb. 6. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów: − rozwijanie systemu selektywnego zbierania odpadów (budowa nowego stacjonarnego PSZOK), − promocja działa ń zmierzaj ących do ograniczania ilo ści odpadów u źródła, − prowadzenie kampanii edukacyjnych dla mieszka ńców, w zakresie promowania postaw proekologicznych w post ępowaniu z odpadami, szczególnie w temacie ograniczenia ilo ści powstaj ących odpadów oraz zjawiska nielegalnego spalania odpadów, − bie żą ca likwidacja wyrobów zawieraj ących azbest, − bie żą ca likwidacja dzikich wysypisk odpadów. 7. Ochrona i poprawa stanu ekologicznego zasobów przyrodniczych: − promocja rozwoju aktywnych form turystyki rekreacyjnej poł ączonej z edukacj ą ekologiczn ą, − budowa infrastruktury turystycznej i edukacyjnej na terenach atrakcyjnych przyrodniczo, − prowadzenie zrównowa żonej gospodarki w lasach, − kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze i krajobrazowe, − nale żyte uwzgl ędnianie roli opracowa ń ekofizjograficznych przy tworzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, − ochrona przed zainwestowaniem terenów cennych przyrodniczo i krajobrazowo, − kształtowanie wła ściwych postaw społecze ństwa wobec przyrody poprzez prowadzenie szkole ń i edukacji ekologicznej w zakresie ochrony przyrody i bioró żnorodno ści, − promocja i obj ęcie ochron ą prawn ą miejsc cennych przyrodniczo, w tym tworzenie ście żek przyrodniczo - dydaktycznych, − sukcesywna likwidacja stanowisk barszczu Sosnowskiego, − ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych, − zapewnienie dogodnych warunków organizacyjno-przestrzennych do rozwoju agroturystyki. − wspieranie akcji dokarmiania zwierz ąt dziko żyj ących. 8. Przeciwdziałanie zagro żeniom powa żnymi awariami i nadzwyczajnym zagro żeniom środowiska: − współpraca gminy z powiatowym centrum zarz ądzania kryzysowego, − stałe podnoszenie sprawno ści gminnego systemu zarz ądzania i reagowania kryzysowego, − wdro żenie lokalnych systemów monitoringu i ostrzegania przed nadzwyczajnymi zjawiskami klimatycznymi. 9. Działania w zakresie edukacji ekologicznej mieszka ńców: − organizowanie konkursów i akcji promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska, − wdra żanie programów edukacji ekologicznej w szkołach gminnych, − edukacja mieszka ńców w zakresie oszcz ędnego korzystania z komponentów środowiska, w tym ograniczania ilo ści odpadów komunalnych, − działania dla tworzenia i rozbudowy ście żek ekologicznych pieszych i rowerowych, − propagowanie wykorzystania systemów energii odnawialnej, − prowadzenie kampanii informacyjnych w lokalnych mediach.

65 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

10. Monitoring środowiska i skutków realizacji programu: − uwzgl ędnianie wyników monitoringu stanu środowiska w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, − prowadzenie monitoringu realizacji zada ń programu ochrony środowiska, − sporz ądzanie raportów z wykonania programu ochrony środowiska w cyklach 2-letnich.

4.1.1. Realizacja zada ń programu w latach poprzednich Poni żej zestawiono zrealizowane przez gmin ę najwa żniejsze zadania bud żetowe wynikaj ące z przyj ętych nadrz ędnych celów polityki środowiskowej gminy w dotychczasowym programie ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, wykonane w latach 2014-2018.

Tabela 17. Zestawienie wydatków na zadania programu ochrony środowiska w latach 2014-2018 rok 2014 dział kwota opis 01010 7 000,00 zł wymiana 12 szt. hydrantów przeciwpo żarowych 173 792,74 zł rozbudowa sieci wodoci ągowej 90001 45 859,00 zł przej ęcia sieci kanalizacyjnych koszty zwi ązane z prowadzeniem systemu gospodarki komunalnej na terenie 90002 814 791,93 zl gminy

90003 4 286,71 zł wykonanie zada ń zwi ązanych z likwidacj ą barszczu Sosnowskiego

5 100,00 zł piel ęgnacja drzew 4 832,24 zł wywóz i utylizacja zwłok zwierz ęcych

430,50 zł usługi łowieckie rannych zwierz ąt do o środków rehabilitacji

18 572,60 zł zadania zwi ązane z koszeniem poboczy

90013 53 765,00 zł wydatki zwi ązane z walk ą z bezdomno ści ą zwierz ąt

90019 9 034,77 zł kompleksowe unieszkodliwienie odpadów zawieraj ących azbest

600,00 zł przyci ęcie gał ęzi drzew 4 039,97 zł nasadzenie drzew 1 499,99 zł zakup plastrów do uli RAZEM 1143 605,45 zł rok 2015 dział kwota opis 01010 207 507,37 zł rozbudowa sieci wodoci ągowej 75023 1280 344,50 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem systemu gospodarki komunalnej na terenie 90002 gminy

90001 83 479,00 zł przej ęcia i rozbudowa sieci kanalizacyjnych 90003 5 096,00 zł wywóz i utylizacja zwłok zwierz ęcych 9 918,36 zł zadania zwi ązane z koszeniem poboczy 298,90 zł usługi łowieckie rannych zwierz ąt do o środków rehabilitacji

5 000,00 zł piel ęgnacja drzew 19 114,01 zł wykonanie zada ń zwi ązanych z likwidacj ą barszczu Sosnowskiego, mechaniczne i chemiczne niszczenie barszczu

66 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

5 034,00 zł likwidacja dzikich wysypisk śmieci 90013 58 916,66 zł wydatki zwi ązane z walk ą z bezdomno ści ą zwierz ąt 90003 90019 2 000,00 zł nasadzenie drzew oraz ro ślin 1500,21 zł zakup plastrów woskowych dla owadów w celu poprawy warunków ich bytowania

17 220,00 zł kompleksowe unieszkodliwienie odpadów zawieraj ących azbest

RAZEM 1 695 429,01 zł rok 2016 dział kwota opis 01010 278 256,09 zł rozbudowa sieci wodoci ągowej 70005 28 151,00 zł za urz ądzenie terenów zieleni w centrum gminy oraz kompleksowe jej utrzymanie

75023 1 682 832,25 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem systemu gospodarki komunalnej na terenie gminy 90002

90001 8 049,00 zł przej ęcia i rozbudowa sieci kanalizacyjnych 90003 12 750,96 zł zadania zwi ązane z koszeniem poboczy 1 230,00 zł wykonanie i monta ż koszy na śmieci 2 479,68 zł wywóz i utylizacja zwłok zwierz ęcych 40 500,00 zł likwidacja dzikich wysypisk śmieci 1 900,00 zł wywóz gruzu i innych odpadów, wycinka samosiejek i chwastów z terenu dziełki komunalnej

24 243,35 zł wykonanie zada ń zwi ązanych z likwidacj ą barszczu Sosnowskiego, mechaniczne i chemiczne niszczenie barszczu

1 000,00 zł usługi łowieckie rannych zwierz ąt do o środków rehabilitacji

2 999,99 zł wykonanie analizy ekonomiczno-finansowej - usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest 90005 13 429,36 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem Projektu LIFE 90013 69 802,39 zł wydatki zwi ązane z walk ą z bezdomno ści ą zwierz ąt

90019 3 492,40 zł nasadzenie drzew oraz ro ślin 1 500,80 zł zakup plastrów woskowych dla owadów w celu poprawy warunków ich bytowania

2 925,89 zł kompleksowe unieszkodliwienie odpadów zawieraj ących azbest

RAZEM 2 175 543,16 zł rok 2017 dział kwota opis 01095 50 800,00 zł za konserwacj ę i odmulenie stawu w m. Gł ęboka 70005 13 000,00 zł kompleksowe utrzymanie zieleni w centrum Gminy

81 795,00 zł termomodernizacja obiektów komunalnych

67 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

75023 1 781 184,27 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem systemu gospodarki komunalnej na terenie 90002 gminy 90001 24 580,00 zł przej ęcia i rozbudowa sieci kanalizacyjnych 90003 16 057,00 zł likwidacja dzikich wysypisk śmieci, wykonanie prac porz ądkowych na działkach komunalnych 16 656,82 zł wykonanie zada ń zwi ązanych z likwidacj ą barszczu Sosnowskiego, mechaniczne i chemiczne niszczenie barszczu

2 400,00 zł usługi łowieckie transport rannych zwierz ąt do o środków rehabilitacji

3 808,08 zł wywóz i utylizacja zwłok zwierz ęcych 900,00 zł ści ęcie i piel ęgnacja drzew 60 379,43 zł odbiór, transport i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest

90005 9 840,00 zł wykonanie dokumentacji technicznej w celu przyst ąpienia do projektu 4.1.1 RPO(OZE) 96 294,06 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem Projektu LIFE 553 269,01 zł Projekt wymiany pieców - dotacje na wymian ę pieców

48 733,29 zł Projekt wymiany pieców - koszty dodatkowe prowadzenia projektu

90013 51 949,71 zł wydatki zwi ązane z walk ą z bezdomno ści ą zwierz ąt

90019 1 919,79 zł zakup plastrów woskowych dla owadów w celu poprawy warunków ich bytowania

3 192,90 zł nasadzenie drzew oraz ro ślin, oraz zakup środków ochrony ro ślin

RAZEM 2 816 759,36 zł rok 2018 dział kwota opis 70005 2 190,02 zł wykonanie tablic informacyjnych - projekt termomodernizacji obiektów komunalnych 90002 595 578,91 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem systemu gospodarki komunalnej na terenie gminy 90003 456,82 zł wykonanie zada ń zwi ązanych z likwidacj ą barszczu Sosnowskiego

604,80 zł wywóz i utylizacja zwłok zwierz ęcych 26 765,00 zł opracowanie dokumentacji i wykonanie analiz finansowych i ekonomicznych - budowa PSZOK 90005 1 286,58 zł zakup wilgotno ściomierza 7 377,54 zł zakup i instalacja 5 czujników jako ści powietrza 13 165,95 zł koszty zwi ązane z prowadzeniem Projektu LIFE 2 560,00 zł Projekt wymiany pieców - koszty dodatkowe prowadzenia projektu

90013 28 696,95 zł wydatki zwi ązane z walk ą z bezdomno ści ą zwierz ąt 1 200,00 zł usługi łowieckie rannych zwierz ąt do o środków rehabilitacji 90019 1 194,86 zł zakup sadzonek krzewów ozdobnych w celu obsadzenia terenów gminy

68 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

13 500,00 zł usuni ęcie posuszu na terenie zespołu dworsko-parkowego w Baranówce

1 857,00 zł kompleksowe utrzymanie zieleni w centrum Gminy

RAZEM 696 434,43 zł

4.2. Cele, kierunki interwencji, zadania programu ochrony środowiska Cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca okre ślone zostały w nawi ązaniu do głównych priorytetów i zada ń wyszczególnionych w dokumentach wy ższego szczebla tj m.in.: Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko, Strategiczny Program Ochrona Środowiska dla Województwa Małopolskiego, Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Krakowskiego. Nale ży jednak pami ęta ć, że ze wzgl ędu na indywidualny charakter gminy w zakresie zagro żeń i potrzeb w obszarach ochrony środowiska, od cz ęś ci zada ń i priorytetów zawartych w tych dokumentach odst ąpiono a niektóre zadania zostały zmodyfikowane w celu dostosowania do lokalnych warunków. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, zawiera zadania nale żą ce w zale żno ści od podmiotu realizuj ącego do dwóch grup (zadania własne samorz ądu gminnego i zadania monitorowane przez gmin ę): − zadania własne - zadania które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków bud żetowych i pozabud żetowych będących w dyspozycji gminy, − zadania monitorowane - s ą to pozostałe zadania, zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów przyrodniczych, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla krajowego, bądź instytucji działaj ących na terenie gminy ale podległych bezpo średnio organom centralnym.

Realizacja zada ń ekologicznych finansowych (inwestycyjnych) spoczywa głównie na gminie, podmiotach gospodarczych i instytucjach odpowiedzialnych, przy świadomym udziale mieszka ńców. Zadania inwestycyjne zwi ązane są w wi ększo ści z infrastruktur ą (wodoci ągi, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków, drogi) której stan wpływa znacz ąco na jako ść poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz na poziom życia mieszka ńców. Gmina posiada ograniczone środki na realizacj ę zada ń tego typu i w wi ększo ści przypadków konieczne jest uzyskanie kredytu b ądź dofinansowania ze środków pa ństwowych lub ze źródeł pomocowych UE. Poni żej, w kolejnych podrozdziałach, dokonano szczegółowego omówienia celów, priorytetów i zada ń w zakresie ochrony środowiska Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, do realizacji na jej terenie przez odpowiedzialne instytucje pa ństwowe, samorz ądowe, organizacje, podmioty gospodarcze bior ące udział w ochronie środowiska na terenie gminy , w podziale na poszczególne obszary interwencji środowiska oraz przedstawiono wpływ realizacji tych działa ń na środowisko. W opisie celów i zada ń zastosowano nast ępuj ący układ hierarchiczny: obszar interwencji > cel > kierunek interwencji > zadanie.

Opracowany zakres merytoryczny działa ń ekologicznych na lata 2018-2021 z perspektyw ą do roku 2025, odpowiada poszczególnym komponentom środowiska naturalnego, omówionym szczegółowo w analizie stanu i diagnozie zagro żeń środowiska gminy (rozdz. 2 i 3 programu). Przyj ęte obszary interwencji w wi ększo ści odpowiadaj ą poszczególnym komponentom środowiska takim jak np. powietrze atmosferyczne, wody powierzchniowe. Niektóre obszary interwencji odnosz ą si ę do kilku ró żnych komponentów środowiska Do ka żdego celu nadrz ędnego przypisano kierunki działa ń interwencyjnych i wynikaj ące z nich konkretne zadania ekologiczne. W tabelach 18 do 26 zestawiono cele, kierunki i zadania szczegółowe które nale ży rozumie ć jako katalog proponowanych działa ń proekologicznych na terenie gminy , których realizacja uzale żniona jest od aktualnych potrzeb, sytuacji ekonomicznej oraz mo żliwo ści uzyskania dofinansowania na poszczególne przedsięwzi ęcia ze źródeł krajowych, z funduszy pomocowych Unii Europejskiej oraz innych źródeł wymienionych w rozdz. 6 programu.

69 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.1. Działania systemowe - ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym 4.2.1.1. Identyfikacja problemów Skuteczna realizacja polityki ochrony środowiska zale ży w znacznej mierze od działa ń o charakterze systemowym, które s ą elementem harmonijnego równowa żenia celów ochrony środowiska oraz celów gospodarczych i społecznych dla osi ągni ęcia optymalnego rozwoju. Oznacza to, że coraz wi ększy nacisk nale ży kła ść na działania umo żliwiaj ące: zwi ększenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, uwzgl ędnianie aspektów środowiskowych w politykach sektorów gospodarki i działaniach planistycznych, zarz ądzanie środowiskowe oraz aktywizacj ę rynku do działa ń na rzecz ochrony środowiska. W celu utrzymania jako ści środowiska oraz zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, bez konieczno ści hamowania rozwoju gospodarczo-społecznego, nale ży kierowa ć si ę zasadami zrównowa żonego rozwoju. W tym celu nale ży uwzgl ędni ć podstawowe potrzeby ochrony środowiska we wszystkich dokumentach strategicznych, odnosz ących si ę do głównych dziedzin gospodarki maj ących wpływ na środowisko, takich jak: transport, przemysł, gospodarka komunalna i urbanistyka, budownictwo, rolnictwo i le śnictwo, turystyka i rekreacja. Powy ższe sektory wykazuj ą najwi ększ ą presj ę na środowisko poprzez bezpo średnie i po średnie korzystanie z jego zasobów oraz generowanie zanieczyszcze ń i szkodliwych oddziaływa ń fizycznych. Organy odpowiedzialne za przygotowanie gminnych dokumentów strategicznych, powinny dba ć o integracj ę celów i zada ń dotycz ących rozwoju danej dziedziny z ochron ą środowiska. Szczególnie wa żna jest rola jednostek samorz ądowych w tworzeniu, wdra żaniu i koordynacji sektorowych dokumentów o charakterze strategicznym (projekty polityk, programy, strategie, plany zagospodarowania terenu), które powinny by ć poddawane tzw. strategicznym ocenom oddziaływania na środowisko dla sprawdzenia, czy rozwi ązania w nich zastosowane nie stanowi ą zagro żenia dla środowiska przyrodniczego. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego s ą podstawowymi instrumentami kształtowania ładu przestrzennego pozwalaj ącymi na racjonaln ą gospodark ę terenami. Nale ży d ąż yć do wzmocnienia roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska. Do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wykonywane s ą opracowania ekofizjograficzne i prognozy oddziaływania na środowisko, które uwzgl ędniaj ą zagadnienia ochrony środowiska na etapie tworzenia tych planów. Opracowywane przez gminę, plany zagospodarowania przestrzennego, powinny odnosi ć si ę do lokalizacji obiektów mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, wskazywa ć i uwzgl ędnia ć obiekty obj ęte i przewidziane do obj ęcia ró żnymi formami ochrony przyrody i krajobrazu oraz inne obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Ponadto w planach zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędnia ć działania na rzecz optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii czy te ż zachowania proporcji pomi ędzy obszarami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi. W gminnych dokumentach strategicznych takich jak studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz plany zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędni ć potrzeby utrzymania równowagi ekologicznej i racjonalnej gospodarki zasobami przyrodniczymi oraz wskaza ć sposoby ochrony poszczególnych elementów środowiska naturalnego. Dla osi ągni ęcia powy ższych celów nale ży: − zapewni ć racjonalne wykorzystanie i ochron ę powierzchni ziemi i gospodarowanie zasobami gleby stanowi ącymi najcenniejszy element środowiska w gminie, − zapewni ć kompleksowe rozwi ązanie problemów zabudowy, gospodarki wodno-ściekowej, systemów komunikacyjnych, gospodarowania odpadami, − zapewni ć ochron ę elementom krajobrazowym środowiska, w tym poprzez odpowiednie zagospodarowanie i kształtowanie projektowanych terenów zieleni, − dokona ć identyfikacji obszarów wymagaj ących zachowania i ochrony z uwagi na ich walory przyrodnicze, które nie zostały do tej pory wyznaczone i obj ęte ochron ą prawn ą, − uwzgl ędni ć istniej ące i projektowane w otoczeniu gminy sieci ECONET, CORINE, Natura 2000 oraz korytarze ekologiczne, − zapewni ć ochron ę powietrza atmosferycznego, ochron ę przed hałasem i szkodliwym promieniowaniem dla terenów zabudowy mieszkaniowej,

70 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− zapewni ć prawidłowy proces przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko skutków ustale ń projektowanych dokumentów. Szczególn ą rol ę w planowaniu przestrzennym maj ą opracowania ekofizjograficzne i inwentaryzacje zasobów przyrodniczych. Je żeli szkodliwe oddziaływanie na środowisko nie mo że by ć wyeliminowane lub ograniczone nale ży okre śli ć sposób zagospodarowania obszarów obj ętych szkodliwym oddziaływaniem.

Zidentyfikowane mo żliwe problemy ekologiczne: − niedostateczne działania edukacyjne wyja śniaj ące korzy ści środowiskowe opracowania planów zagospodarowania terenu, − potencjalne konflikty społeczne dotycz ące lokalizacji inwestycji proekologicznych, − istniej ąca presja na lokalizowanie zabudowy w s ąsiedztwie obiektów cennych przyrodniczo i rolniczo (gleby o najwi ększej warto ści produkcyjnej, lasy, wzgórza widokowe, doliny potoków), − mo żliwe konflikty społeczne na terenach ewentualnej planowanej ochrony obszarowej, − wzrastająca presja na odrolnienie gruntów pod działalno ść gospodarcz ą i budownictwo, − presja na inwestycje naruszaj ące integralno ść korytarzy ekologicznych, szczególnie w dolinach rzecznych.

4.2.1.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania

Obszar interwencji: (cele dotycz ą wszystkich obszarów interwencji)

Cel interwencji: Stosowanie zasad ochrony środowiska w planowaniu przestrzennym

Kierunki interwencji: Opracowywanie dokumentów o charakterze strategicznym Działania edukacyjne, szkolenie pracowników Zapewnienie ochrony środowiska na etapie planowania strategicznego wymaga w szczególno ści nast ępuj ących działa ń: − prowadzenie procedur ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych z uwzgl ędnieniem opracowa ń ekofizjograficznych, inwentaryzacji przyrodniczych oraz przy udziale instytucji naukowych, lokalnych organizacji ekologicznych, − dąż enie do zapobiegania w planach zagospodarowania przestrzennego fragmentacji siedlisk przyrodniczych oraz wyznaczanie i utrzymanie funkcjonalnych korytarzy ekologicznych, łącz ących poszczególne siedliska, − uwzgl ędnianie potrzeby ochrony przed zainwestowaniem terenów spełniaj ących funkcje korytarzy ekologicznych, stref ekotonowych od kompleksów le śnych oraz otulin biologicznych cieków wodnych, − wykonywanie okresowych aktualizacji waloryzacji przyrodniczej gminy oraz aktualizacja opracowania ekofizjograficznego, − aktualizacja studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w zakresie uwzgl ędnienia wyników okresowej waloryzacji przyrodniczej zawartej w opracowaniach ekofizjograficznych i inwentaryzacjach przyrodniczych, − uwzgl ędnienie w planach zagospodarowania przestrzennego konieczno ści zwi ększenia obszarów le śnych i wodnych, korytarzy wentylacyjnych oraz dopuszczalnego preferowanego sposobu ogrzewania budynków, − uwzgl ędnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego struktury przestrzennej lasów w krajobrazie, − opracowanie planów adaptacji z uwzgl ędnieniem zarz ądzania wodami opadowymi (lub uwzgl ędnienie komponentu adaptacyjnego w innych dokumentach strategicznych i operacyjnych).

71 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 18. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Działania systemowe - ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Regionalny ilo ść wydanych Dyrektor Ochrony Opiniowanie gminnych wydłu żenie pozytywnych Środowiska dokumentów strategicznych terminu decyzji b.d. n.o. zgodnie z kompetencjami zatwierdzenia opiniuj ących Wojewódzki RDO Ś i WSSE dokumentu (RDO Ś, WSSE) Inspektor Sanitarny

Opracowywanie ilo ść uchwalonych Prowadzenie procedur ocen wydłu żenie dokumentów dokumentów o oddziaływania na terminu b.d. n.o. Gmina 1 strategicznych charakterze środowisko dla dokumentów zatwierdzenia (gmina) strategicznym dla strategicznych dokumentu gminy Stosowanie Uwzgl ędnianie w zasad ochrony miejscowych planach środowiska w zagospodarowania planowaniu wydłu żenie ilo ść uchwalonych przestrzennego (mpzp) terminu przestrzennym b.d. n.o. Gmina mpzp (gmina) potrzeb ochrony zasobów zatwierdzenia przyrodniczych, ochrony dokumentu krajobrazu, gleb urodzajnych oraz zasobów złó ż kopalin

Udział pracowników gminy

Wszystkie obszary interwencji interwencji obszary Wszystkie w szkoleniach w zakresie liczba wprowadzanych nowych pracowników Działania edukacyjne, przepisów w dziedzinie bior ących udział szkolenie pracowników 2 b.d. 100% ochrony środowiska Gmina brak w szkoleniach, referatów Urz ędu Gminy

uzyskane Kocmyrzów-Luborzyca Zakup czasopism i certyfikaty opracowa ń z zakresu ochrony środowiska b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

72 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.2. Działania systemowe - edukacja ekologiczna 4.2.2.1. Identyfikacja problemów Ogólne zobowi ązania do prowadzenia edukacji ekologicznej okre śla ustawa Prawo ochrony środowiska. Ustanawia ona obowi ązek uwzgl ędniania problematyki ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju w programach kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół. Obowi ązek popularyzacji ochrony środowiska adresowany jest równie ż do wszystkich środków masowego przekazu. Odpowiednie podej ście do tematu edukacji ekologicznej mieszka ńców, jest jednym z podstawowych warunków skutecznej realizacji celów i zada ń postawionych w programie ochrony środowiska. Zapewnienie mieszka ńcom łatwego i mo żliwie szerokiego dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie, a tak że o działaniach instytucji w sektorze ochrony środowiska, skutkuje wzrostem świadomo ści ekologicznej oraz wzrostem ilo ści inicjatyw oddolnych w dziedzinie ekologicznego korzystania ze środowiska. Kierunki edukacji ekologicznej w Polsce wyznacza Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez edukacj ę do zrównowa żonego rozwoju” oraz dokument UE „Strategia edukacji dla zrównowa żonego rozwoju”. Wskazuj ą one na konieczno ść wł ączania tre ści dotycz ących ochrony środowiska do programów edukacji formalnej, a tak że wspierania programów edukacji nieformalnej i innych inicjatyw mieszka ńców. Działania w zakresie edukacji ekologicznej powinny dociera ć do wszystkich grup zawodowych, społecznych i wiekowych. Aby to osi ągn ąć konieczne jest znalezienie odpowiednio szerokich i zró żnicowanych środków przekazu. Formy i tre ści przekazu powinny by ć dostosowane do specyficznych cech społeczno ści lub grup do których s ą skierowane. Mo żna wyró żni ć wiele grup, do których maj ą by ć kierowane odpowiednio przygotowane informacje, najbardziej typowymi grupami cho ć nie jedynymi s ą: − pracownicy administracji publicznej, − nauczyciele, pracownicy lokalnych mediów (głównie prasy), pracownicy o środków kultury, − dzieci i młodzie ż, − doro śli mieszka ńcy miast, − doro śli mieszka ńcy terenów wiejskich, − rolnicy, − przedsi ębiorcy, kadry kierownicze i pracownicy dozoru w przedsi ębiorstwach. W Gminie Kocmyrzów-Luborzyca corocznie organizowane s ą akcje edukacyjno-ekologiczne. W przedsi ęwzi ęciach tych gmina uczestniczy jako organizator oraz cz ęś ciowo finansuje zakup nagród i przygotowanie materiałów zwi ązanych z ich organizacj ą. Cz ęść dofinansowania pochodzi ze środków WFO ŚiGW w Krakowie. Istotnym elementem skutecznie realizowanej polityki ekologicznej jest współpraca instytucji administracji publicznej z organizacjami pozarz ądowymi. Edukacj ę ekologiczn ą w śród dzieci i młodzie ży najlepiej jest prowadzi ć w trakcie zaj ęć szkolnych (najlepiej terenowych) lub pozaszkolnych w świetlicach. Oprócz edukacji najmłodszych, kluczowe znaczenie ma podnoszenie kwalifikacji w zakresie umiej ętno ści prowadzenia edukacji ekologicznej u pracowników administracji pa ństwowej, samorz ądowej, nauczycieli oraz kadry kierowniczej firm. W szkołach gminy przeprowadzane s ą corocznie akcje ekologiczne z udziałem dzieci i młodzie ży. Ponadto w ramach działa ń proekologicznych w bud żecie gminnym planowane s ą środki finansowe, przeznaczone na wsparcie promocji działa ń ekologicznych. Edukacja ekologiczna mieszka ńców jest realizowana m.in. poprzez: − strony internetowe promuj ące działania proekologiczne, − druk ulotek i broszur informacyjnych dostarczanych bezpo średnio do mieszka ńców, − plakaty rozwieszane w miejscach publicznych, − szkolenia, − publikacje w prasie lokalnej, − konkursy ekologiczne samodzielne lub b ędące elementem lokalnych imprez rozrywkowych.

Działania niezb ędne dla skutecznego osi ągni ęcia celów prowadzonych akcji edukacyjnych to: − realizacja programu edukacji ekologicznej w szkołach, − edukacja i zwi ększanie świadomo ści w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków, wpływu inwazyjnych gatunków obcych oraz znaczenia i konieczno ści oszcz ędzania zasobów środowiska, szczególnie wody i energii elektrycznej,

73 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− promocja i pomoc w tworzeniu gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, − opracowanie projektów ście żek ekologicznych i tras turystycznych, − organizowanie konkursów promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska, − wdra żanie systemów zarz ądzania środowiskowego, − promowanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych gminy, − prowadzenie zaj ęć z przyrody i biologii na ście żkach dydaktycznych, − edukacja mieszka ńców w zakresie oszcz ędnego korzystania z komponentów środowiska, w tym ograniczania ilo ści odpadów komunalnych, − prowadzenie szkole ń dla pracowników firm, − szkolenia dla rolników, − zwi ększenie ilo ści wykwalifikowanych pracowników do realizacji zaplanowanych przedsi ęwzi ęć z zakresu edukacji ekologicznej.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − znaczne niedobory środków finansowych na cele edukacyjne, − brak o środków edukacji ekologicznej, − zbyt niski poziom edukacji starszych grup społecze ństwa oraz brak wi ększej liczby ofert edukacyjnych skierowanych do tej grupy wiekowej, − brak jednolitego programu edukacji ekologicznej w szkołach podstawowych, − zbyt mało konkursów promuj ących racjonalne korzystanie ze środowiska.

4.2.2.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania

Obszar interwencji: (cele dotycz ą wszystkich obszarów interwencji)

Cel interwencji: Upowszechnianie postaw proekologicznych w śród mieszka ńców

Kierunki interwencji: E 1 - Rozwój edukacji ekologicznej E 2 - Rozwój i doskonalenie metod komunikacji społecznej

74 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 19. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Działania systemowe - edukacja ekologiczna Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Działania dla utrzymania i brak środków długo ść nowo rozbudowy ście żek Nadle śnictwa finansowych, wybudowanych b.d. n.o. ekologicznych, rowerowych Gmina presja ruchu odcinków tras, i tras turystycznych Powiat turystycznego na (gmina, powiat) środowisko Propagowanie ilo ść akcji proekologicznych postaw Gmina promocyjnych b.d. n.o. wśród mieszka ńców brak Powiat (gmina, powiat) (w tym w gosp. odpadami, ochronie powietrza) ilo ść konkursów, Wspieranie programów Gmina akcji, ilo ść edukacji ekologicznej dla Powiat wdro żonych szkół Szkoły b.d. n.o. brak programów (szkoły, Współudział w Organizacje Rozwój edukacji 1 gmina , powiat , organizowaniu konkursów społeczne, Upowszechnianie organizacje społ.) ekologicznej ekologicznych postaw Szkolenia dla rolników w proekologicznych zakresie Kodeksu Dobrej Ośrodek wśród Praktyki Rolniczej dla ilo ść szkole ń, Doradztwa mieszka ńców b.d. n.o. ograniczania zanieczyszcze ń brak (ODR) Rolniczego gleb i wód, szkolenia w (ODR) zakresie metod ograniczania skutków zmian klimatu Prowadzenie działa ń ilo ść osób promuj ących ogrzewanie Gmina

Wszystkie obszary interwencji interwencji obszary Wszystkie zmieniaj ących zmniejszaj ące emisj ę Powiat źródło ogrzewania b.d. n.o. zanieczyszcze ń do powietrza Marszałek brak (gmina, w celu u świadamiania Województwa ankietyzacja) mieszka ńcom wpływu Małopolskiego zanieczyszcze ń na zdrowie Informowanie społecze ństwa liczba Rozwój i doskonalenie w zakresie zada ń ochrony mieszka ńców 2 b.d. n.o. metod komunikacji środowiska poprzez stron ę Gmina brak korzystaj ących z społecznej internetow ą Urz ędu Gminy portalu Kocmyrzów-Luborzyca b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

75 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.3. Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazu Szeroko rozumiana ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazowych prowadzona kompleksowo dla wszystkich ekosystemów funkcjonuj ących na danym obszarze ma na celu: ─ utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, ─ zachowanie ró żnorodno ści biologicznej, ─ zachowanie dziedzictwa geologicznego, ─ ochrony terenów maj ących cenne walory krajobrazowe, ─ zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin lub zwierz ąt wraz z siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do wła ściwego stanu, ─ utrzymywanie lub przywracanie do wła ściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a tak że innych zasobów przyrody i jej składników, ─ kształtowanie wła ściwych postaw człowieka wobec przyrody.

Szczegółowy opis walorów przyrodniczych Gminy Kocmyrzów-Luborzyca przedstawiono w rozdz. 2 programu. Do najwa żniejszych i najcz ęstszych zagro żeń oraz problemów w dziedzinie ochrony przyrody, nale ży zaliczy ć w szczególno ści: − post ępuj ący zanik i zubo żenie gatunków fauny i flory w wyniku niekorzystnych zmian wynikaj ących z gospodarczego wykorzystania środowiska, − nadmierna presja na zajmowanie cennych przyrodniczo i atrakcyjnych krajobrazowo terenów pod zabudow ę, − powstawanie barier ekologicznych utrudniaj ących prawidłowe funkcjonowanie systemu przyrodniczego, bariery przegradzaj ą korytarze ekologiczne i wywołuj ą brak ł ączno ści przestrzennej pomi ędzy obszarami w ęzłowymi co skutkuje zakłóceniem równowagi ekologicznej i prowadzi do obni żenia sprawno ści funkcjonowania całego systemu przyrodniczego. W zwi ązku z powy ższym, głównym celem polityki ekologicznej Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu powinno być d ąż enie do zachowania ró żnorodno ści biologicznej na poziomach: wewn ątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), bez konieczno ści nadmiernego ograniczania rozwoju gospodarczego. Nale ży d ąż yć do eliminacji konfliktów powstaj ących w wyniku trudno ści pogodzenia konieczno ści rozwoju gospodarczego z konieczno ści ą zachowania ró żnorodno ści biologicznej. Ochrona ró żnorodno ści biologicznej zwi ązana jest z konieczno ści ą ochrony zasobów przyrody i typowo rolniczego krajobrazu na terenie gminy. Ochrona ta powinna by ć realizowana niezale żnie od tego że formalnie nie ma na terenie gminy obszaru posiadaj ącego status chroniony. Istotne znaczenie ma uwzgl ędnienie potrzeb ochrony przyrody ju ż na etapie opracowania dokumentów planistycznych w gminie w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Mo żna to osi ągn ąć m.in. na drodze konsultacji z organizacjami ekologicznymi i o środkami naukowymi.

4.2.3.1. Identyfikacja problemów Ochrona zasobów przyrody i krajobrazu ma prowadzi ć do zachowania istniej ącego stanu (m.in. ró żnorodno ści gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju. Nadrz ędnym zadaniem w zakresie ochrony przyrody jest powstrzymanie tendencji do zmniejszania si ę ró żnorodno ści biologicznej oraz d ąż enie do odbudowy zniszczonych ekosystemów. W zwi ązku z powy ższym jako podstaw ę wszelkich działa ń w zakresie ochrony przyrody nale ży przyj ąć aktualne opracowania w zakresie inwentaryzacji przyrodniczej województwa oraz gminy, w celu ochrony obszarów, dla których wskazana jest ochrona, z jednoczesnym zachowaniem mo żliwo ści zrównowa żonego rozwoju gospodarczego. Inwentaryzacja przyrodnicza powinna by ć prowadzona w ramach działa ń Regionalnego Konserwatora Przyrody oraz w ramach wykonywanych opracowa ń przyrodniczych i ekofizjograficznych dla gminy. Opracowania te w istotny sposób wspomagaj ą typowanie obszarów cennych przyrodniczo. Do działa ń w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu, podejmowanych głównie przez gmin ę, nale żą działania w zakresie realizacji i koordynacji nast ępuj ących głównych zada ń:

76 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze i krajobrazowe, − nale żyte uwzgl ędnianie roli opracowa ń ekofizjograficznych przy tworzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, − kształtowanie wła ściwych postaw społecze ństwa wobec przyrody poprzez prowadzenie szkole ń i edukacji ekologicznej w zakresie ochrony przyrody i bioró żnorodno ści, − promowanie działa ń chroniących przyrod ę, szczególnie obszarów cennych przyrodniczo, w tym tworzenie ście żek przyrodniczo - dydaktycznych, − ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych, − zapewnienie dogodnych warunków organizacyjno-przestrzennych do rozwoju rolnictwa ekologicznego i agroturystyki.

Ochrona bioró żnorodno ści powinna by ć realizowana na zasadach zrównowa żonego rozwoju, dlatego te ż na wyznaczanych obszarach ochronnych najcz ęś ciej nie przewiduje si ę wprowadzenia ochrony ścisłej. Generalnie nale ży stwierdzi ć, że u żytkowanie ziemi na tych obszarach nie mo że doprowadzi ć do zaniku siedlisk lub gatunków, pomniejszenia areału ich wyst ępowania lub do zmniejszenia liczebno ści gatunków ro ślin i zwierz ąt. Ochrona bioró żnorodno ści mo że by ć realizowana na podstawie planów ochrony, które wskazuj ą kierunki i metody gospodarowania na danym terenie. B ędą one zawiera ć np.: wytyczne dotycz ące zachowania lub przywrócenia ekstensywnych metod gospodarowania na obszarach rolniczych lub respektowania zasad ekologicznej gospodarki le śnej. Ich ustalenia b ędą wi ążą ce dla planów zagospodarowania przestrzennego, planów urz ądzania lasów oraz innych dokumentów strategicznych. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody, rada gminy mo że w drodze uchwały, objąć ochron ą szczególnie cenne miejsca i obiekty przyrodnicze w formie u żytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i pomników przyrody. Do takich obszarów nale żą przede wszystkim doliny rzeczne pełni ące funkcj ę korytarzy ekologicznych, ł ącz ących obszary węzłowe. Chronione powinny by ć tak że tereny zieleni, drzewostan oraz zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, wzdłu ż cieków wodnych, które zapobiegaj ą przedostawaniu si ę do wód powierzchniowych zanieczyszcze ń i tworz ą korytarze ekologiczne. Wa żnym działaniem w zakresie ochrony przyrody b ędzie odbudowa zniszczonych ekosystemów, które utraciły równowag ę przyrodnicz ą. Dotyczy to szczególnie ekosystemów w dolinach cieków wodnych, szczególnie wrażliwych na zanieczyszczenie i antropopresj ę. Działania naprawcze powinny w tym przypadku prowadzi ć do przywrócenia naturalnych stosunków wodnych oraz do odbudowy zniszczonych koryt cieków wodnych. Renaturalizacji powinny podlega ć wszystkie koryta cieków wodnych niekorzystnie przekształcone w wyniku utwardzenia ich dna i niepotrzebnej obudowy brzegów. Obszary o du żych walorach przyrodniczych i podlegaj ące prawnej ochronie przyrody, mog ą by ć szczególnie atrakcyjne dla turystów. Walory przyrodnicze w poł ączeniu z udost ępnieniem lokalnych zasobów dziedzictwa kulturowego mog ą stanowi ć podstaw ę do rozwoju ró żnych form turystyki, a zwłaszcza agroturystyki i turystyki pieszej. Zwi ększenie zalesie ń oraz ochrona istniej ących cennych zasobów le śnych jest jednym z niezb ędnych działa ń proekologicznych, warunkuj ących osi ągni ęcie celów ochrony środowiska przyrodniczego oraz rozwój komplementarnych dziedzin gospodarki, zwłaszcza turystyki. Lasy odgrywaj ą równie ż znacz ącą rol ę w naturalnym procesie zapewnienia retencji wody. Jak wynika z analizy stanu aktualnego, gmina posiada bardzo niekorzystny wska źnik lesisto ści. Jego poprawa mo że przynie ść pozytywne skutki w walce z erozj ą która zaznacza si ę na terenie gminy.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − brak pełnego opracowania monitoringu stanu zachowania gatunków, obszarów chronionych, ptaków i siedlisk przyrodniczych, zgodnego z wymaganiami krajowymi i mi ędzynarodowymi, − zanieczyszczenie wód powierzchniowych i antropogeniczne przekształcanie koryt rzecznych, − za śmiecanie terenów le śnych wokół terenów mieszkaniowych i turystycznych, − niewystarczaj ąca ilo ść infrastruktury turystycznej i komunalnej w s ąsiedztwie lasów,

77 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− nadmierna presja inwestorów na tereny znajduj ące si ę w dolinach rzecznych i poło żone na wierzchowinie w miejscach atrakcyjnych widokowo, − konieczno ść rozwi ązanie problemu obcych, szkodliwych gatunków flory (głównie konieczno ść długofalowych działa ń dla likwidacji barszczu Sosnowskiego), − mało rozpropagowana agroturystyka. 4.2.3.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania

Osi ągni ęcie poprawy w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu gminy wymaga nast ępuj ących działa ń realizowanych przez gmin ę, nadle śnictwa, OPN, regionalnego konserwatora przyrody oraz inne jednostki organizacyjne:

− ochrona przed zainwestowaniem cennych przyrodniczo i krajobrazowo terenów gminy, − prowadzenie zalesień i odnowie ń równolegle z działaniami prowadz ącymi do zró żnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów, − zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieu żytków gatunkami rodzimymi, − ograniczanie lub eliminacja zewn ętrznej presji na ekosystemy le śne, − opracowanie planów ochrony/zada ń ochronnych dla obszarów obj ętych ochron ą prawn ą, − dokarmianie zwierz ąt dziko żyj ących, − likwidacja barszczu Sosnowskiego, − wydawanie informatorów o najcenniejszych walorach gminy i zasadach ich ochrony, − prowadzenie edukacji dla mieszka ńców na temat ochrony rodzimej fauny, a tak że negatywnych zjawisk zwi ązanych z wypalaniem traw i pól, − zaniechanie realizacji wi ększych inwestycji na terenach intensywnie zasiedlonych przez faun ę, − budowa przyrodniczych ście żek dydaktycznych oraz dróg rowerowych, − ochrona istniej ącej zieleni urz ądzonej, − zwi ększenie liczebno ści podstawowych gatunków zwierzyny drobnej, − zwi ększenie powierzchni u żytkowej obwodów łowieckich, − obejmowanie ró żnymi formami ochrony prawnej, terenów przyrodniczo cennych.

Wskazane powy żej działania wymagaj ą współpracy ze strony powiatu, gminy, nadle śnictwa, konserwatora przyrody, wła ścicieli i zarz ądców terenów, instytucji naukowych i organizacji ekologicznych, organów samorz ądowych i rz ądowych. Gmina w wi ększo ści powy ższych zada ń mo że pełni ć wył ącznie rol ę koordynacyjn ą. Wynika to z ograniczonych mo żliwo ści finansowych oraz braku kompetencji (np. w stosunku do lasów pa ństwowych i prywatnych) czy te ż cieków wodnych zarz ądzanych przez RZGW. Zasadniczym narz ędziem gminy w ochronie zasobów przyrodniczych jest odpowiednio kształtowana polityka ekologiczna w zakresie działa ń systemowych, w planowaniu przestrzennym, działaniach administracyjnych i edukacji ekologicznej społecze ństwa.

Obszar interwencji: Ochrona zasobów przyrodniczych

Cel interwencji: Poprawa bezpiecze ństwa zasobów przyrodniczych

Kierunki interwencji:

Ochrona, rozwój i uporz ądkowanie systemu obszarów chronionych Kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektuj ącego warto ści przyrodnicze i krajobrazowe Realizacja zrównowa żonej gospodarki na terenach le śnych

78 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 20. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazu Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Poprawa Ochrona istniej ących i bezpiecze ństwa powierzchnia zakładanie nowych terenów dodatkowe zasobów terenów zielonych 7616 ha/2017 n.o. zielonych, piel ęgnacja Gmina obci ąż enie przyrodniczych i (gmina) terenów zieleni, przycinka bud żetu Gminy ochrona piel ęgnacyjna drzew naturalnego krajobrazu długo ść odcinków jurajskiego dróg, ilo ść Piel ęgnacja terenów Powiat nasadze ń, b.d. n.o. zielonych w pasach Gmina brak poniesione koszty drogowych Zarz ądcy dróg (gmina, powiat, zarz ądcy) Ochrona, rozwój i uporz ądkowanie Ochrona, piel ęgnacja i powierzchnia systemu konserwacja istniej ących Instytucje 1 obj ęta działaniami obszarów obiektów i form ochrony odpowiedzialne - 0 n.o. brak ochronnymi chronionych przyrody po ich słu żby ochrony ( gmina, RDO Ś) ustanowieniu przyrody

Kontrola przestrzegania ilo ść interwencji Gmina b.d. n.o. zakazu wypalania ł ąk, brak (gmina, PSP) Jednostka PSP ściernisk, rowów itp Wspieranie organizacji ilo ść po żytku publicznego w przeprowadzonych zakresie działa ń Gmina akcji, wielko ść b.d. n.o. brak wpływaj ących na popraw ę Powiat dofinansowania stanu środowiska (gmina, powiat) przyrodniczego Kształtowanie polityki Planowanie inwestycji z zagospodarowania zachowaniem walorów 2 - n.o. n.o. Inwestorzy brak przestrzennego przyrodniczych i

Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazu ikrajobrazu przyrodniczych zasobów Ochrona respektuj ącego krajobrazowych warto ści Aktualizacja opracowa ń przyrodnicze ekofizjograficznych w celu - n.o. n.o. Gmina brak i krajobrazowe ochrony obszarów przyrodniczo cennych

79 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Zapewnienie dogodnych ilo ść gospodarstw warunków organizacyjno- agroturystycznych b.d. n.o. Gmina brak przestrzennych do rozwoju (gmina) agroturystyki ilo ść miejsc parkingowych, mo żliwe biwakowych, Rozbudowa infrastruktury obci ąż enie dla długo ść ście żek Gmina turystycznej i edukacyjnej na środowiska w edukacyjnych, b.d. n.o. Powiat terenach atrakcyjnych wyniku szlaków Nadle śnictwa przyrodniczo zwi ększenia ruchu turystycznych turystycznego (gmina, powiat, nadle śnictwo) Gmina powierzchnia Prowadzenie zalesień na Powiat zalesiona (gmina, b.d. n.o. brak terenach nieu żytków Wła ściciele powiat) nieruchomo ści mo żliwe liczba obci ąż enie dla Promocja aktywnych form przeprowadzonych Gmina środowiska w turystyki rekreacyjnej na akcji promocyjnych b.d. n.o. Realizacja Powiat wyniku terenach atrakcyjnych (gmina, powiat, zrównowa żonej Nadle śnictwa nadmiernego przyrodniczo nadle śnictwo) gospodarki zwi ększenia ruchu 3 na terenach turystycznego le śnych Opracowanie uproszczonych planów urz ądzania lasów lub ilo ść planów b.d. n.o. inwentaryzacja stanu lasów Powiat brak (powiat) nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa Nadzór nad lasami nie pow. nadzorowana b.d. n.o. stanowi ącymi własno ści Powiat brak (powiat) Skarbu Pa ństwa

b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

80 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.4. Gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa 4.2.4.1. Identyfikacja problemów Podstaw ą ochrony wód s ą ustawy Prawo ochrony środowiska oraz Prawo wodne. Ochrona wód polega na zapewnieniu jak najlepszej ich jako ści, w tym utrzymywaniu ilo ści wody na poziomie zapewniaj ącym ochron ę równowagi biologicznej. Ustawa Prawo wodne nakazuje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadami zrównowa żonego rozwoju, uwzgl ędniaj ącymi zasad ę wspólnych interesów. Ochrona wód powinna by ć realizowana poprzez współprac ę administracji publicznej, u żytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno ści. Jednym z celów polityki środowiskowej pa ństwa, województwa, powiatu i gminy jest zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej o odpowiedniej jako ści. Z tego powodu wa żne jest utrzymanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami. Ochrona wód powierzchniowych a po średnio podziemnych wi ąż e si ę głównie z wprowadzeniem zintegrowanego systemu gospodarki wodno-ściekowej. Wprowadzenie zintegrowanego systemu gospodarki wodno-ściekowej wynika z Dyrektywy 91/271/EWG i polega na rozbudowie systemów kanalizacji i modernizacji istniej ących oczyszczalni ścieków, z uwzgl ędnieniem aspektów zlewniowych. W zwi ązku z powy ższym, w 2003 r. utworzono Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPO ŚK). KPO ŚK zatwierdzony został przez Rz ąd RP w dniu 16 grudnia 2003 r. Obecnie obowi ązuje Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych zatwierdzona w 2017 roku. Podstawow ą jednostk ą terytorialn ą w KPO ŚK jest aglomeracja czyli teren, na którym zaludnienie lub działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych albo ko ńcowego punktu zrzutu tych ścieków (art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne). KPO ŚK jest instrumentem wdra żania dyrektywy Rady 91/271/EWG w odniesieniu do redukcji zanieczyszcze ń biodegradowalnych z oczyszczalni > 2 000 RLM oraz redukcji zwi ązków azotu i fosforu. Na potrzeby realizacji zada ń przewidzianych w KPO ŚK, w poszczególnych województwach tworzone s ą aglomeracje. Marszałek Województwa Małopolskiego utworzył na terenie województwa aglomeracj ę krakowsk ą, do której nale ży znaczna część terenu Gminy Kocmyrzów- Luborzyca. Zgodnie z KPO ŚK dla ka żdej aglomeracji wyznaczono konieczno ść osi ągni ęcia docelowych poziomów oczyszczania ścieków komunalnych i terminy zako ńczenia rozpocz ętych inwestycji. W miejscach, gdzie budowa kanalizacji zbiorczej generuje nadmierne koszty (np. przy rozproszonej zabudowie), dyrektywa dopuszcza zastosowanie indywidualnych rozwi ąza ń, pod warunkiem, że pozwol ą one na osi ągni ęcie tego samego poziomu ochrony wód. Na obszarach, gdzie wyst ępuje rozproszona zabudowa działania b ędą ukierunkowane na skanalizowanie i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni indywidualnych. Z definicji, przydomowe oczyszczalnie ścieków s ą to urz ądzenia przeznaczone do oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych w ilo ści do 5 m 3/d, pochodz ących z budynków mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych, oraz ścieków w obiektach użytkowania zbiorowego (motele, szkoły, pensjonaty, punkty gastronomiczne). Podana wielko ść 5 m 3/d wynika bezpo średnio z ustawy Prawo wodne, która nadaje wła ścicielowi gruntu prawo do wprowadzania do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków bez pozwolenia wodnoprawnego do tej wielko ści. Równie ż rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 18.11.2014 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (§ 13, pkt 5 oraz 6, obowi ązuj ące od dn. 01.01.2016 r.) okre śla wymagania odno śnie mo żliwo ści zrzutu ścieków z własnych gospodarstw domowych lub rolnych do ziemi. Realizacja przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga zgłoszenia na podstawie § 2 pkt.1 rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dn. 02.07.2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. W przypadku wprowadzania ścieków z oczyszczalni przydomowej do śródl ądowych wód powierzchniowych (własno ść Skarbu Pa ństwa) lub na grunt nie b ędący własno ści ą użytkownika oczyszczalni (tzw. szczególne korzystanie z wód), pozwolenie wodnoprawne jest wymagane niezale żnie od ilo ści wprowadzanych ścieków. Zgodnie z rozporz ądzeniem Nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie z dn. 16.01.2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły (§ 17), obowi ązuje zakaz wprowadzania do ziemi ścieków, z wył ączeniem wód opadowych i roztopowych, o których mowa w art. 9 ust.1 pkt 14 lit. c, ustawy Prawo wodne, na obszarze aglomeracji o których mowa w art. 43 ustawy Prawo wodne. Obszar Gminy Kocmyrzów-Luborzyca znajduje si ę na terenie regionu Górnej Wisły obj ętego w/wym. rozporz ądzeniem. Mo żliwo ść realizacji indywidualnej,

81 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 przydomowej oczyszczalni ścieków, uwarunkowana jest równie ż zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectw gminy (MPZP), oraz aktualnymi granicami zasi ęgu aglomeracji na terenie gminy (w granicach aglomeracji nie jest dopuszczalna budowa przydomowej oczyszczalni ścieków). Ochrona jako ści wód podziemnych ma na celu zmniejszenie przenikania zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi do warstw wodono śnych. W tej sytuacji konieczne jest respektowanie w planowaniu przestrzennym oraz w działaniach realizacyjnych, wszelkich informacji bie żą cych oraz prognoz dotycz ących oddziaływa ń na środowisko wodne projektowanej zabudowy. Zbiorniki wód podziemnych podlegają ochronie zgodnie z art. 98 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ich ochrona polega w szczególno ści na: − zmniejszeniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaływania na obszarach ich zasilania, − utrzymaniu równowagi zasobów tych wód. Wa żnym elementem ochrony wód podziemnych jest zapewnienie aktualnej informacji o jako ści tych wód. Zadanie to powinno by ć realizowane poprzez regionalny i lokalny monitoring wód podziemnych, który winien zapewni ć stał ą obserwacj ę dynamiki zmian jako ściowych oraz wspomaga ć działania zmierzaj ące do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych. Cele w zakresie ochrony wód cz ęś ciowo s ą zbie żne z celami w zakresie poprawy ich jako ści i mog ą by ć rozpatrywane wspólnie. Zostały one zebrane w trzech kierunkach działa ń, z których do najwa żniejszych nale żą : ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści. Zadania te zgłaszane s ą przez gminy i wynikaj ą ze stanu skanalizowania i zwodoci ągowania. W kierunku racjonalizacji wykorzystania zasobów wodnych nale ży realizowa ć zadania zwi ązane z modernizacj ą systemów zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę, które przyczyni ą si ę do zminimalizowania strat wody, oraz zadania zwi ązane ze sprawnym dostarczeniem wody do wszystkich mieszka ńców poprzez utrzymanie w nale żytym stanie technicznym sieci wodoci ągowej. W ramach działa ń zwi ązanych z ochron ą wód nale ży kontynuowa ć realizacj ę zada ń o charakterze nieinwestycyjnym polegaj ących na inwentaryzacji istniej ących źródeł zanieczyszcze ń wód i gleb ściekami. Istotne znaczenie maj ą działania w kierunku ograniczania spływu powierzchniowego zanieczyszcze ń do wód. W przemy śle i rolnictwie konieczne jest wprowadzenie najlepszych dost ępnych praktyk i technik co w konsekwencji ograniczy ilo ść zu żywanej wody i przyczyni si ę do zmniejszenia ładunku zanieczyszcze ń wprowadzanych do odbiorników. Istotnym zagadnieniem w tej materii jest proces podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, m.in. poprzez propagowanie proekologicznych postaw obejmuj ących praktyki oszcz ędzania wody. Działania nastawione na zminimalizowanie strat wody powinny obejmowa ć wszystkie dziedziny gospodarki korzystaj ące z zasobów wodnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem przemysłu i gospodarki komunalnej Realizacja działa ń w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych poprzez ograniczenie nielegalnego zrzutu ścieków, przyczyni si ę do poprawy jako ści rzek i cieków, co przeło ży si ę na popraw ę warunków bytowania organizmów wodnych i przyczyni si ę do dalszego ograniczenia zanieczyszczenia wód dorzecza Wisły. Poprawa infrastruktury (kanalizacja i wodociągi) wpłynie na zwi ększenie mo żliwo ści rozwojowych gminy. Zadania te wpłyn ą równie ż na ograniczenie zagro żenia wód zbiorników wód podziemnych. Analiz ę stanu aktualnego jako ści wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy zawiera rozdz. 3.2. programu.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − zły stan jako ści wód powierzchniowych, − zagro żenie zanieczyszczeniem słabo izolowanego kredowego głównego zbiornika wód podziemnych, − znaczna dysproporcje pomi ędzy długo ści ą sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, − działalno ść rolnicza (nawo żenie) stwarza potencjalne zagro żenie dla wód podziemnych, − brak pa ństwowego monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych na terenie gminy.

4.2.4.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania Wody powierzchniowe:

82 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− ochrona przed zabudow ą terenów w pasach przylegaj ących do cieków oraz terenów nadaj ących si ę pod budow ę małych zbiorników retencyjnych, − renaturyzacja cieków wodnych, − przywracanie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zale żnych, − bie żą ca konserwacja (udro żnienie) koryt potoków w celu ochrony przed podtopieniami w przypadku wyst ąpienia ekstremalnych krótkotrwałych opadów, − bie żą ca konserwacja sztucznych rowów odwadniaj ących, − ograniczenie zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód i do ziemi poprzez kontrole stanu technicznego urz ądze ń do przechowywania i oczyszczania ścieków komunalnych, kontrole sposobu post ępowania ze ściekami, − zapobieganie za śmiecaniu i zasypywaniu dolin i koryt potoków i cieków, − edukacja mieszka ńców w zakresie zagro żeń wynikaj ących z nieprawidłowej gospodarki ściekami i promocja nowoczesnych technologii gromadzenia i usuwania ścieków, − prowadzenie kontroli obiektów o najwi ększym zagro żeniu dla wód powierzchniowych przez uprawnione jednostki. Wody podziemne: − ograniczenie zanieczyszcze ń punktowych i obszarowych odprowadzanych do wód i ziemi, − bie żą cą likwidacja „dzikich wysypisk”, − podejmowanie działa ń przez podmioty gospodarcze w zakresie ograniczenia zu życia wody.

Sie ć wodoci ągowa i kanalizacja: − rozbudowa sieci wodoci ągowej, kanalizacyjnej sanitarnej, minimalizacja strat wody w sieci wodoci ągowej, budowa nowych odcinków na terenach przeznaczonych pod budownictwo, − realizacja planowanej inwestycji przył ączenia terenów gminy do sieci kanalizacyjnej Krakowa, − prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni i zbiorników bezodpływowych i ich okresowa kontrola w zakresie prawidłowego opró żniania, odprowadzania ścieków i wywozu osadów ściekowych.

Obszary interwencji: Poprawa gospodarowania wodami Gospodarka wodno-ściekowa

Cele interwencji: Poprawa bezpiecze ństwa zasobów wodnych Uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej

Kierunki interwencji:

Zarz ądzanie zasobami wodnymi i ich racjonalne wykorzystanie Ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych i powierzchniowych Zapewnienie mieszka ńcom dostaw wody dobrej jako ści i odbioru ścieków Ochrona terenów zagro żonych podtopieniami i nagłymi wezbraniami w dolinach potoków

83 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 21. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Poprawa gospodarowania wodami, gospodarka wodno-ściekowa Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Poprawa Zarz ądzanie Liczba awarii sieci bezpiecze ństwa zasobami wodnymi Minimalizacja strat wody Dostawca wody - 1 wodoci ągowych b.d. 0 brak zasobów i ich racjonalne w sieci wodoci ągowej Gmina (gmina) wodnych wykorzystanie brak środków finansowych, ograniczenia Ochrona zasobów Budowa przydomowych lokalizacyjne liczba i poprawa oczyszczalni ścieków na i prawne, przydomowych stanu wód Wła ściciele 596/2017 r. n.o. terenach gdzie brak ryzyko oczyszczalni podziemnych nieruchomo ści mo żliwo ści przył ączenia do zanieczyszczenia ścieków (gmina) i powierzchniowych sieci kanalizacyjnej środowiska

w wyniku niewła ściwego użytkowania Prowadzenie inwentaryzacji liczba i kontroli opró żniania skontrolowanych przydomowych zbiorników przydomowych na nieczysto ści oraz Gmina b.d. n.o. brak oczyszczalni osadników oczyszczalni WIO Ś ścieków/ilo ść kar przydomowych (gmina, WIO Ś) Kontrolowanie oczyszczalni ścieków komunalnych Ograniczenie negatywnego Prowadz ący wpływu na środowisko ilo ść instalacj ę zanieczyszcze ń punktowych zmodernizowanych b.d. 100% z działalno ści rolniczej lub brak instalacji (gmina, Wła ściciele Poprawa gospodarowania wodami wodami gospodarowania Poprawa przemysłowej poprzez powiat) i zarz ądcy modernizacj ę lub likwidacj ę nieruchomo ści źródeł zanieczyszczenia długo ść poddanych Bie żą ca konserwacja Wła ściciele konserwacji potoków, cieków i rowów i zarz ądcy cieków, odcinków cieków b.d. n.o. odwadniaj ących, rowów brak (gmina, powiat, renaturalizacja koryt Powiat zarz ądcy) potoków Gmina

84 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

ilo ść punktów monitoringu/klasy wody pow. I-II kl. brak środków Prowadzenie monitoringu czysto ści IV-V klasa wody pow. finansowych jako ści wód WIO Ś w Krakowie wód/wielko ść wody podz. skutkuje brakiem powierzchniowych i PIB-PIG Warszawa ładunku II-III klasa I-II kl. monitoringu podziemnych zanieczyszcze ń /2017 r. wody podz. w gminie (WIO Ś,PIB-PIG) Sukcesywna rozbudowa sieci długo ść zmodern. wodoci ągowej i brak środków b.d. n.o. Gmina odc. sieci (Gmina) modernizacja wodoci ągów finansowych Zapewnienie gminnych mieszka ńcom dostaw Rozbudowa sieci brak środków 3 wody dobrej jako ści kanalizacyjnej na terenie finansowych długo ść zmodern. i odbioru ścieków gminy, złe warunki rozbudowanych b.d. n.o. wyrównywanie dysproporcji Gmina lokalizacyjne odc. sieci (Gmina) pomi ędzy długo ści ą sieci utrudniaj ą kanalizacyjnej i przył ączenie Uporz ądkowanie wodoci ągowej gospodarki Systematyczna kontrola MZMiUW wodno-ściekowej ilo ść wybudow. zb. dro żno ści cieków i urz ądze ń Wła ściciele cieków 0 n.o.

ciekowej ciekowej (MZMiUW) wodnych , budowa i urz ądze ń ś Ochrona terenów zbiorników retencyjnych wodnych dł. odc. zagro żonych Odwodnienie dróg gminnych brak środków odremontowanych b.d. n.o. podtopieniami oraz utrzymanie dro żno ści Gmina 4 finansowych dkowanie gospodarki wodno- gospodarki dkowanie (Gmina) i nagłymi wezbraniami rowów i przepustów ą liczba w dolinach potoków Małopolski Zarz ąd skontrolowanych Systematyczna kontrola Melioracji i urz ądze ń b.d. 100% urz ądze ń wodnych Urz ądze ń Wodnych brak (przepusty)

Uporz (MZMiUW, (MZMiUW) Gmina) Gmina b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

85 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.5. Ochrona gleb i powierzchni ziemi 4.2.5.1. Identyfikacja problemów ekologicznych Zasady oraz cele ochrony powierzchni ziemi okre ślaj ą przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska. Istota działa ń ochronnych polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia, na przywróceniu do stanu wła ściwego. Zasadnicz ą jednak i zarazem najbardziej szczegółow ą regulacj ą dotycz ącą problematyki ochrony zasobów i jako ści gruntów jest Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Celem jej jest zachowanie jak najwi ększego areału gruntów, poprawa ich warto ści oraz pełne wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i le śnej. Cel ten ma charakter gospodarczy, jednak że ł ącz ą si ę z nim tak że cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i le śne nale życie zagospodarowane s ą te ż pozytywnym elementem środowiska, podnosz ącym jego warto ść . Do najwa żniejszych czynników powoduj ących degradacj ę gleb na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nale ży zaliczy ć: − zanieczyszczenie wód powierzchniowych, − erozja wodna i wiatrowa, − zakwaszenie gleb, − zanieczyszczenia transgraniczne atmosfery, − urbanizacja i osadnictwo - presja na odrolnienie gruntów.

Szczegółowe informacje na temat aktualnego stanu oraz zagro żeń gleb w gminie zamieszczono w rozdz. 3.3 Programu. W realizacji zada ń ochrony gleb, z których cz ęść posiada charakter nieinwestycyjny lub wi ąż e si ę z działalno ści ą statutow ą niektórych jednostek, uczestniczy ć b ędą takie jednostki jak: Małopolski O środek Doradztwa Rolniczego (MODR), Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych (MZMiUW), Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Okr ęgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze oraz placówki o światowe. Ochrona gleb wymaga prowadzenia kontroli stanu jako ści gleb i ich przydatno ści rolniczej. Istotne jest prowadzenie rejestracji zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb, wynikaj ących z rodzaju i intensywno ści eksploatacji oraz oddziaływania negatywnych czynników takich jak: działalno ść rolnicza, przemysł, emisje, odpady, erozja, ścieki. Prowadzenie okresowych bada ń jako ści gleby i ziemi stanowi istotny element ich ochrony. Zakres i sposób prowadzenia tych bada ń okre śla w drodze rozporz ądzenia Minister wła ściwy ds. środowiska. Są to zadania w ramach działa ń prewencyjno- kontrolnych, które maj ą charakter działa ń długookresowych. Niezb ędne działania w zakresie ochrony gruntów, gleb i powierzchni ziemi polegaj ą na: − ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, − zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i le śnych, − przeciwdziałanie szkodom w produkcji rolnej i le śnej oraz w drzewostanach, − poprawianiu warto ści u żytkowej gruntów oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści, − przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich warto ści u żytkowych, przyrodniczych i krajobrazowych.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − rezygnacja z u żytkowania rolniczego cz ęś ci gleb (ł ąki) i zwi ązana z tym ich degradacja (silne zachwaszczenie i zakrzewienie), − presja inwestorów na zajmowanie terenów rolnych dla inwestycji nierolniczych, − nieprawidłowe u żywanie nawozów i środków ochrony ro ślin, − konieczno ść likwidacji stanowisk barszczu Sosnowskiego, − wypalanie traw i ł ąk.

4.2.5.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania Podstawowe działania interwencyjne w zakresie ochrony gleb i powierzchni ziemi zwi ązane są z zapewnieniem skutecznej kontroli przestrzegania wymogów ochrony gleb oraz realizacj ą

86 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 praktycznych zada ń w zakresie rekultywacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych. Ochron ę gleb i powierzchni ziemi realizuje si ę poprzez: − systematyczn ą kontrol ę przez uprawnione słu żby poziomu zanieczyszcze ń w glebach (głównie metali ci ęż kich i pH), − opracowanie i wdro żenie programów edukacyjnych dotycz ących ochrony powierzchni ziemi i gleb, − identyfikacj ę gruntów i nieu żytków do planowanego zalesienia, − uwzgl ędnianie w gminnych planach zagospodarowania potrzeb ochrony gruntów rolnych na których wystepuj ą gleby najwy ższej klasy, − zwi ększanie lesisto ści zarówno w wyniku sztucznych zalesie ń jak i sukcesji naturalnej, oraz racjonalizacja u żytkowania gruntów, zmniejszenie fragmentacji kompleksów le śnych, − wprowadzanie do gospodarki le śnej zasad le śnictwa ekosystemowego, dynamiczna ochrona istniej ącego zró żnicowania biologicznego wykorzystuj ąca zarówno naturalne procesy genetyczne (adaptacja) jak i działania człowieka, ukierunkowane na zachowanie istniej ącego zró żnicowania biologicznego, ukierunkowanie sztucznej selekcji równie ż na cechy przystosowawcze do zmieniaj ących si ę warunków klimatycznych, − promowanie wśród rolników działa ń ograniczaj ących degradacj ę i erozj ę gleb, − likwidacj ę punktowych źródeł zanieczyszczenia gleb (nielegalne wysypiska odpadów, nieszczelne szamba), − kontrolę podmiotów gospodarczych w zakresie ich wpływu na zanieczyszczenie środowiska glebowego, − upowszechnianie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej w śród rolników.

Obszar interwencji: Ochrona Gleb

Cel interwencji: Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj ą

Kierunki interwencji:

Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem, erozj ą wodn ą i wietrzn ą

Ochrona gruntów rolnych

87 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 22. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona gleb Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J ż Ochrona gleb zalesiona pow. Zalesianie terenów o du ym brak środków, ż Wła ściciele przed gruntów b.d. n.o. nachyleniu, zagro onych problemy ę ą ą gruntów zanieczyszcze- (przedsi biorcy, erozj wodn , własno ściowe niem powiat) nieprz ydatnych dla i degradacj ą ilo ść przeprowadzonych Monitoring stopnia bada ń, wielko ść b.d. n.o. WIO Ś brak środków Ochrona gleb przed zanieczyszczenia gleb zanieczyszczenia zanieczyszczeniem, erozj ą 1 (WIO Ś) wodn ą i wietrzn ą Ograniczanie erozji gleby poprzez mo żliwie jak najdłu ższe utrzymywanie Wła ściciele n.o. n.o. n.o. pokrywy ro ślinnej w postaci gruntów, brak wprowadzenia upraw ARiMR wieloletnich oraz wsiewek i poplonów Prowadzenie systemowych ilo ść Ochrona bada ń okre ślaj ących przeprowadzonych gruntów zanieczyszczenie gleb WIO Ś 2 bada ń, wielko ść b.d. n.o. brak rolnych użytkowanych rolniczo w IUNG Puławy zanieczyszczenia ramach krajowego (WIO Ś, IUNG)

Ochrona gleb Ochrona monitoringu ekologicznego ilo ść Wykonanie okresowych przeprowadzonych bada ń jako ści gleb zgodnie z bada ń, wielko ść b.d. n.o. art. 101d ust. Prawo ochr. Starosta Powiatu brak środków zanieczyszczenia środow. dla potrzeb (powiat) planowania przestrzennego Kontrola podmiotów liczba kontroli, gospodarczych w zakresie ilo ść nakładanych b.d. n.o. WIO Ś brak środków ich wpływu na kar (powiat, WIO Ś) zanieczyszczenie gleb Koordynowanie działa ń w (ODR) ilo ść zakresie upowszechniania Ośrodek

przeprowadzonych b.d. n.o. Dobrych Praktyk Rolniczych Doradztwa brak akcji edukacyjnych oraz upraw ekologicznych - Rolniczego (ODR) szkolenia dla rolników

88 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Wsparcie inwestycyjne gospodarstw oraz szkolenia i doradztwo technologiczne Ministerstwo ilo ść udzielonych uwzgl ędniaj ące aspekty Rolnictwa i mo żliwo ść braku dotacji, b.d. b.d. dostosowania produkcji Rozwoju Wsi środków ilo ść szkole ń rolnej do zwi ększonego (MRiRW) finansowych (MRiRW) ryzyka klimatycznego i przeciwdziałania zmianom klimatu liczba brak środków, zlikwidowanych Bie żą ca likwidacja Wła ściciele nieuregulowane źródeł b.d. b.d. punktowych źródeł nieruchomo ści prawa własno ści zanieczyszczenia zanieczyszczenia gleb gruntów (powiat, gmina) b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

89 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.6. Ochrona klimatu i poprawa jako ści powietrza 4.2.6.1. Identyfikacja problemów Dyrektywa 2008/50/WE (dyrektywa CAFE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jako ści powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L.152 z 11 czerwca 2008 r.) jest podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej w zakresie jako ści powietrza w pa ństwach członkowskich. Dyrektywa CAFE wprowadziła nowe mechanizmy dotycz ące zarz ądzania jako ści ą powietrza w strefach. Dyrektywa podlega procesowi transpozycji do prawa polskiego, jej wdro żenie nast ępuje poprzez wprowadzenie zmian w prawie krajowym. Działania w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego powinny si ę skupia ć na działaniach prewencyjnych oraz eliminowaniu trzech głównych źródeł zanieczyszczenia: niskiej emisji, emisji komunikacyjnej oraz emisji przemysłowej. W zakresie egzekwowania wymogów ochrony powietrza na terenie gminy, najwi ększe uprawnienia posiadają: starosta powiatowy oraz marszałek województwa, do których kompetencji nale ży m.in. wydawanie pozwole ń w drodze decyzji na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz przyjmowanie zgłosze ń instalacji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko, z których emisja nie wymaga pozwolenia. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca znajduje si ę w znacznie lepszym położeniu ni ż inne gminy w powiecie, poniewa ż na jej terenie nie funkcjonuj ą zakłady mog ące w istotny sposób zanieczyszcza ć powietrze. Na terenie gminy istotnym zadaniem jest ograniczenie niskiej emisji poprzez likwidacj ę i modernizacj ę starych, niskosprawnych kotłowni oraz wymian ę wyeksploatowanych kotłów na nowoczesne, wysokosprawne i posiadaj ące atesty. Węgiel powinien by ć stopniowo zast ępowany innymi, bardziej ekologicznymi no śnikami ciepła (gaz ziemny i in.). Jednym ze sposobów znacznego ograniczenia niskiej emisji jest wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Najwi ększe szanse na rozwój w gminie ma wykorzystanie energii słonecznej, biomasy oraz w mniejszym stopniu ciepła gruntu. Wykorzystanie energii wiatrowej jest niewskazane ze wzgl ędu na degradacj ę walorów krajobrazowych terenu. Nale ży dalej promowa ć działania zmniejszaj ące straty cieplne w budynkach. Termoizolacja prowadzona zarówno w skali indywidualnego odbiorcy, jak i zakładów przemysłowych mo że znacznie zredukowa ć zu życie energii, co automatycznie ograniczy emisj ę zanieczyszcze ń do powietrza. Emisja ze źródeł komunikacyjnych mo że stanowi ć zagro żenie na terenach znajduj ących si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o du żym nat ęż eniu ruchu pojazdów. Jednym z najwa żniejszych czynników wpływaj ących na popraw ę jako ści powietrza atmosferycznego b ędzie wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców. Szczególn ą rol ę powinny tu odegra ć szkoły, środki masowego przekazu i pozarz ądowe organizacje ekologiczne wspieraj ące działania samorz ądu gminnego. W najbli ższych latach szczególnie wa żne b ędzie promowanie działa ń prowadz ących do ograniczania niskiej emisji ze źródeł lokalnych. Zadania w zakresie działa ń zapobiegawczo-kontrolnych, nieinwestycyjnych, realizowane s ą głównie przez Urz ąd Marszałkowski, WIO Ś i gmin ę z ich własnych bud żetów. Zadania w zakresie ograniczenia niskiej emisji to jednak głównie zadania inwestycyjne, które są finansowane przez gmin ę, wła ścicieli nieruchomo ści i przedsi ębiorców z wykorzystaniem dost ępnych funduszy własnych i pomocowych ze źródeł UE. W celu zwi ększenia i lepszego skoordynowania efektywności działa ń w ograniczaniu emisji zanieczyszcze ń do powietrza oraz uzyskania dost ępu do źródeł wsparcia finansowego, w gminie został opracowany kompleksowy Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Zwi ększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii powinno by ć realizowane poprzez promowanie odnawialnych źródeł energii oraz technologii, poprzez dawanie przykładu we wdra żaniu odnawialnych źródeł energii oraz wspieranie pozyskiwania energii słonecznej dla obiektów prywatnych i gminnych. Gmina Kocmyrzów-Luborzyca bierze czynny udział we współpracy partnerskiej na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia pn. ,,Wdra żanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” współfinansowanego ze środków instrumentu finansowego LIFE w ramach środków UE. Gmina uczestniczy równie ż w realizacji projektu: „Poprawa efektywno ści energetycznej poprzez modyfikacj ę systemów ogrzewania, wymian ę pieców starego typu na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca” realizowanym w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (Działanie 4.4. Redukcja emisji zanieczyszcze ń do powietrza).

90 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

W zwi ązku z niedotrzymywaniem kryterium ochrony zdrowia, potwierdzonym wynikami monitoringu powietrza wykonywanego przez WIO Ś, strefa małopolska w której znajduje si ę Gmina Kocmyrzów-Luborzyca, została zakwalifikowana do opracowania programu ochrony powietrza. Zadanie to zrealizował w roku 2013 Urz ąd Marszałkowski województwa małopolskiego. W obecnym „Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” okre ślono wymagany efekt ekologiczny ograniczenia emisji dla pyłu PM10, PM2,5, B(a)P i CO 2. Dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w latach 2017-2019 wymagana jest redukcja odpowiednio: PM10 23, PM2,5 22, B(a)P 0,012, CO 2 615 Mg/rok. W latach nast ępnych wymagany poziom redukcji jest jeszcze wi ększy. Z programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, w zwi ązku ze stwierdzonymi zagro żeniami jako ści powietrza w powiecie, wynikaj ą szczególne obowi ązki dla gmin jako jednostek samorz ądu terytorialnego:

Ograniczenie emisji powierzchniowej − Eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, − Wdro żenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN obejmuje kompleksowo wszystkie aspekty gospodarowania energi ą będącą źródłem zanieczyszczenia powietrza w gminie), − Rozbudowa i konserwacja sieci gazowych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u żytkowników, − Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obni żenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego, − Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym i obiektach u żyteczno ści publicznej, − Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostało ści ro ślinnych na powierzchni ziemi. Ograniczenie emisji z transportu − Poprawa organizacji ruchu samochodowego, − Utrzymanie dróg w sposób ograniczaj ący wtórn ą emisj ę zanieczyszcze ń poprzez regularne mycie, remonty i popraw ę stanu nawierzchni dróg. Inne działania − Edukacja ekologiczna mieszka ńców w zakresie ochrony powietrza i zagro żeń klimatycznych, − Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzgl ędniaj ąca priorytety jako ści powietrza (uchwalanie lub aktualizacja zało żeń do gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energi ę elektryczn ą oraz aktualizacja dokumentów strategicznych pod k ątem wymaga ń stawianych w programie w zakresie ochrony powietrza), − Uwzgl ędnianie warunków przewietrzania nowych osiedli i ochrona terenów zielonych w planach zagospodarowania przestrzennego.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − tzw. „niska emisja” której źródłem jest spalanie w ęgla kiepskiej jako ści w indywidualnych gospodarstwach domowych, − wzrastaj ące nat ęż enie ruchu drogowego, − brak mo żliwo ści budowy sieci ciepłowniczej, − mała ilo ść instalacji OZE na terenie gminy, − spalanie w piecach domowych odpadów, − spalanie odpadów poprodukcyjnych w gospodarstwach rolnych, − brak punktów pa ństwowego monitoringu jako ści powietrza na terenie gminy, − napływ zanieczyszcze ń z s ąsiednich aglomeracji (Nowa Huta, Kraków).

4.2.6.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania Działania prowadz ące do rozwi ązania powy ższych problemów lub cz ęś ciowego złagodzenia ich skutków to: − ograniczanie niskiej emisji ze źródeł lokalnych oraz emisji ze źródeł komunikacyjnych, − realizacja na terenie gminy zada ń wskazanych w POP dla strefy małopolskiej, − termomodernizacja budynków,

91 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− wspieranie przedsi ęwzi ęć w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, − kontynuacja programu dofinansowania wymiany urz ądze ń grzewczych, − kontrola palenisk w kotłowniach indywidualnych pod k ątem spalania odpadów, − wymiana o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne, − wdro żenie gminnego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, − propagowanie likwidacji lub modernizacji indywidualnych, małych kotłowni opalanych paliwem o niskiej jako ści, − promocja wykorzystania bardziej ekologicznych no śników ciepła ni ż w ęgiel, − identyfikacja źródeł, promocja i zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), − modernizacja dróg, budowa nowych tras rowerowych, − wprowadzenie pomiarów st ęż eń zanieczyszcze ń powietrza w ramach monitoringu pa ństwowego na terenie gminy, − wprowadzenie na terenie gminy pomiarów st ęż eń zanieczyszcze ń powietrza w ramach monitoringu alternatywnego (np. system AIRLY), − edukacja społecze ństwa w zakresie ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii, szkodliwo ści spalania odpadów, − rozbudowa i konserwacja sieci gazowniczej.

Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu

Cel interwencji: Ochrona i poprawa jako ści powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji gazów i pyłów

Kierunki interwencji:

Identyfikacja i monitorowanie źródeł zanieczyszczenia powietrza Ograniczanie niskiej emisji, ograniczenie zu życia energii Ograniczanie emisji ze źródeł komunikacyjnych Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

92 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 23. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Ochrona ochr. brak punktów ochr. zdrowia i poprawa kategoria strefy zdrowia - A Coroczna ocena jako ści monitoringu na - C jako ści małopolskiej ochr. ro ślin powietrza na podstawie WIO Ś terenie gminy ochr. ro ślin - powietrza (WIO Ś) - A prowadzonego monitoringu klasyfikacja mało D2 /2017 r. Identyfikacja atmosferycznego wiarygodna i monitorowanie poprzez Wdro żenie gminnego Planu - - - źródeł Gmina brak 1 ograniczenie Gospodarki Niskoemisyjnej emisji gazów zanieczyszczenia i pyłów powietrza Przedkładanie do Marszałka Województwa sprawozda ń z Starosta - - - realizacji działa ń uj ętych w brak Wójt Gminy Programie ochrony powietrza Liczba Ograniczanie Wła ściciele Instalowanie odnawialnych wybudowanych niskiej emisji, i zarz ądcy 2 b.d. n.o. źródeł energii w obiektach brak instalacji (powiat, ograniczenie zu życia nieruchomo ści gminnych oraz prywatnych gmina) energii Gmina Termomodernizacja Wła ściciele budynków Modernizacja i zarz ądcy n.o. n.o. n.o. brak ogrzewania w budynkach nieruchomo ści klimatu klimatu

ci powietrza, adaptacja do zmian dozmian adaptacja powietrza, ci użyteczno ści publicznej Gmina ś 65,66 Mg/ Udzielanie wsparcia dla ść ę ń ilo usuni tych 2015 r. całkowite mieszka ców w zakresie ograniczona pula wyrobów/ usuni ęcie usuwania, transportu i Gmina środków (gmina) 8,03 Mg/ do 2030 r. utylizacji wyrobów finansowych 2015 r. zawieraj ących azbest poniesione nakłady Ograniczanie zu życia energii finansowe/ ograniczona pula poprzez wymian ę źródeł uzyskany zysk b.d. n.o. Gmina środków oświetlenia ulicznego na energetyczny finansowych energooszcz ędne (gmina) wielko ść Wspieranie finansowe osób brak środków dofinansowania do fizycznych w zakresie finansowych - wymiany

Ochrona klimatu ijako klimatu Ochrona b.d. n.o. zmiany sposobu ogrzewania Gmina niepewne dotacje kotłów CO/ilo ść na ekologiczne z funduszy zrealizowanych pomocowych wniosków (gmina)

93 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Likwidacja spalania odpadów w kotłowniach ilo ść domowych poprzez przeprowadzonych b.d. n.o. Gmina brak realizację działa ń kontroli (gmina) kontrolnych zmierzaj ących do eliminacji tego procederu długo ść odcinków zmodernizowanych brak Poprawa stanu nawierzchni Zarz ądcy dróg dróg/wielko ść dostatecznych b.d. n.o. dróg, dbało ść o czysto ść (PZD) nakładów środków dróg Gmina finansowych finansowych (gmina, PZD) Budowa i rozbudowa tras Ograniczanie brak środków długo ść rowerowych, wspieranie emisji finansowych, wybudowanych akcji promuj ących Powiat b.d. n.o. ze źródeł mo żliwy wzrost 3 odcinków tras korzystanie z rowerów Gmina komunikacyjnych presji na (gmina, powiat) środowisko

Przedkładanie do Marszałka Województwa wyników przeprowadzanych Powiatowy Zarz ąd n.o. n.o. n.o. pomiarów nat ęż enia ruchu na brak Dróg (PZD) odcinkach dróg zarz ądzanych przez starostów raz w roku Jednostki Rozpoznanie wyst ępowania i naukowo-badawcze mo żliwo ści wykorzystania Wła ściciele brak środków n.o. n.o. n.o. Zwi ększenie źródeł energii odnawialnej i i zarz ądcy finansowych wykorzystania zwi ększenie udziału ich nieruchomo ści odnawialnych wykorzystania. 4 Powiat, Gmina źródeł ilo ść wdro żonych Wdra żanie odnawialnych Wła ściciele energii technologii/liczba źródeł energii oraz instalacji, brak środków działaj ących b.d. n.o. technologii zwi ększaj ących zarz ądcy finansowych instalacji (powiat, efektywne wykorzystanie nieruchomo ści marszałek) energii w firmach b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

94 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.7. Ochrona przed hałasem 4.2.7.1. Identyfikacja problemów Głównym źródłem hałasu na obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca jest transport drogowy o zasi ęgu oddziaływania ograniczonym głównie do stref wokół drogi wojewódzkiej i dróg powiatowych. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje si ę mo żliwo ść ustanowienia stref ograniczonego u żytkowania lub rozwi ąza ń kompensuj ących negatywne oddziaływanie. Dla osi ągni ęcia poprawy klimatu akustycznego i zmniejszenia skali nara żenia mieszka ńców na ponadnormatywny poziom hałasu, podj ęte działania musz ą by ć przedmiotem polityki długofalowej oraz zwi ązanymi z ni ą programami naprawczymi i działaniami dora źnymi. Polityk ę Unii Europejskiej w zakresie walki z hałasem okre śla dyrektywa 2002/49/WE w sprawie oceny i zarz ądzania hałasem w środowisku. Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poni żej poziomu dopuszczalnego lub na tym poziomie, a w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu na jego zmniejszeniu do co najmniej dopuszczalnego. Ponadto problem zagro żenia hałasem nale ży integrowa ć z aspektami planowania przestrzennego w gminach przy opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Głównym kierunkiem działa ń w zakresie hałasu w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca jest zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego i lokalnie w przypadku wyst ąpienia, przemysłowego. Dla realizacji tych celów wyznaczono zadania o charakterze inwestycyjnym i nieinwestycyjnym. Zadaniem ci ągłym dla Inspektoratu WIO Ś w Krakowie jest przyjmowanie zgłosze ń i kontrola w zakresie emisji hałasu. W działaniach gminy istotne jest systematyczne uwzgl ędnianie w opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego wpływu lokalizacji przedsi ęwzi ęć uci ąż liwych dla środowiska. Zarz ądcy dróg mog ą realizowa ć działania ograniczaj ące oddziaływanie hałasu, poprzez budow ę ekranów izolacyjnych wzdłu ż niektórych odcinków dróg, na których dochodzi do przekrocze ń dopuszczalnego nat ęż enia hałasu. Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − znaczne nat ęż enie hałasu komunikacyjnego (droga wojewódzka), − wzrost nat ęż enia hałasu na pozostałych drogach, − hałas kolejowy, − wzrost ruchu tranzytowego, − brak aktualnych map akustycznych dla odcinka drogi wojewódzkiej przebiegaj ącej przez teren gminy, − brak pa ństwowego monitoringu hałasu komunikacyjnego w gminie. 4.2.7.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania Do głównych działa ń inwestycyjnych warunkuj ących osi ągni ęcie zakładanego celu ekologicznego w zakresie ograniczenia hałasu nale żą : − utworzenie terenów zieleni izolacyjnej wokół obiektów uci ąż liwych dla środowiska, − budowa ekranów izolacyjnych przez zarz ądców dróg, − budowa systemu monitorowania hałasu drogowego, − budowa parkingów przy stacjach i dworcach PKP, − zwi ększenie skuteczno ści egzekwowania ogranicze ń pr ędko ści pojazdów, − wykonywanie nawierzchni dróg w technologii ograniczaj ącej emisj ę hałasu do środowiska. Osi ągni ęcie poprawy klimatu akustycznego w gminie poprzez obni żenie poziomu hałasu wymaga tak że realizacji nast ępuj ących działa ń pozainwestycyjnych: − okresowe wykonywanie pomiarów hałasu wzdłu ż głównych szlaków komunikacyjnych, − prowadzenie działa ń edukacyjnych dotycz ących ochrony przed hałasem, − kontrolowanie podmiotów gospodarczych w zakresie ich wpływu na środowisko akustyczne.

Obszar interwencji: Przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem Cel interwencji: Ograniczenie uci ąż liwo ści hałasu Kierunki interwencji: Ograniczanie hałasu komunikacyjnego i przemysłowego

95 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 24. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J ilo ść pomiarów/ Prowadzenie pomiarów brak efektywnego wielkości poziomów hałasu w monitoringu przekrocze ń środowisku dla drogi Zarz ądcy dróg b.d. n.o. uniemo żliwia dopuszczalnych krajowej i dróg WIO Ś obiektywn ą ocen ę poziomów wojewódzkich na terenie zagro żenia (zarz ądcy, WIO Ś) gminy długo ść Poprawa stanu nawierzchni wyremontowanych dróg wojewódzkich, brak środków 1 odcinków dróg, Zarz ądcy dróg b.d. n.o. krajowych, powiatowych i finansowych ilo ść nasadze ń, Gmina gminnych, prowadzenie nakłady finansowe nasadze ń zieleni izolacyjnej (zarz ądcy, gmina) eniu hałasem hałasem eniu

ż Ograniczanie długo ść hałasu Modernizacja i przebudowa brak środków Ograniczenie zmodernizowanych Zarz ądcy dróg b.d. n.o. dróg, finansowych uci ąż liwo ści odcinków dróg komunikacyjnego i Gmina

hałasu ą (zarz dcy, gmina) przemysłowego Budowa parkingów P+R Zarz ądcy dróg brak środków n.o. n.o. n.o. przy stacjach Gmina finansowych PKP i w centrum

Kontrola zakładów liczba kontroli/ilo ść Powiat b.d. n.o. przemysłowych w zakresie brak kar (powiat, WIO Ś) WIO Ś emisji hałasu

2 zagro Przeciwdziałanie Podejmowanie wielko ść nakładów przedsi ęwzi ęć na ograniczenie organizacyjnych i b.d. n.o. Przedsi ębiorcy brak hałasu technicznych w celu (przedsi ębiorcy) ograniczenia emisji hałasu przemysłowego b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

96 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.8. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi 4.2.8.1. Identyfikacja problemów ekologicznych Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej poziomów dopuszczalnych lub na tych poziomach, a tak że przez zmniejszenie poziomów tych pól do warto ści dopuszczalnych, w przypadku ich przekroczenia. Prawo ochrony środowiska okre śla obowi ązki zwi ązane z ocenami i pomiarami poziomów pól elektromagnetycznych na terenach przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą oraz w miejscach dost ępnych dla ludno ści. Art. 123 w. wym. ustawy, nakłada na organy kontrolne WIO Ś obowi ązek badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Zasady monitoringu reguluje rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645). Z analizy stanu aktualnego (rozdz. 3.6 Programu) wynika że źródła pól elektromagnetycznych na terenie gminy nie stanowi ą aktualnie zagro żenia ponadnormatywnym promieniowaniem. Istnieje jednak potencjalna mo żliwo ść wyst ąpienia zwi ększonej emisji promieniowania elektromagnetycznego w wyniku: − ci ągłego wzrostu zapotrzebowania na usługi radiokomunikacyjne, − rozwoju systemów telefonii komórkowych (budowa nowych masztów przeka źnikowych bazowych stacji telefonii komórkowej), − rozwoju systemów zasilania elektroenergetycznego.

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − brak punktów monitorowania wielko ści promieniowania niejonizuj ącego w gminie, − intensywny rozwój systemów telefonii mobilnej.

4.2.8.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania

Obszar interwencji: Pola elektromagnetyczne

Cel interwencji: Kontrola i ograniczanie emisji promieniowania elektromagnetycznego

Kierunki interwencji:

Ocena oddziaływania pól elektromagnetycznych Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

97 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 25. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Pola elektromagnetyczne Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J

ilo ść pomiarów/ Dokonywanie oceny brak monitoringu wielko ści brak poziomów pól na terenie gminy przekrocze ń 0 przekrocze ń elektromagnetycznych w WIO Ś uniemo żliwia dopuszczalnych wart. dop. środowisku i obserwacji ich całkowicie pewn ą poziomów zmian ocen ę ( WIO Ś)

Gromadzenie i analiza Ocena danych nt. instalacji Starosta Powiatu brak - - - oddziaływania emituj ących pola Marszałek 1 pól elektromagnetyczne Województwa elektromagnetycznych wymagaj ących zgłosze ń Kontrola i ograniczanie emisji Prowadzenie rejestru zawieraj ącego informacje o promieniowania pow. terenów terenach, na których elektromagne- zagro żonych 0 0 WIO Ś brak stwierdzono przekroczenie tycznego (WIO Ś) dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych

Pola elektromagnetyczne elektromagnetyczne Pola Przyjmowanie zgłosze ń instalacji emituj ących pola liczba zgłosze ń b.d. n.o. elektromagnetyczne (w tym Starosta Powiatu brak (powiat) Ochrona stacji bazowych telefonii przed komórkowej) 2 polami elektromagnetycznymi wielko ść nakładów Modernizacja istniej ących Zakład na modernizacj ę b.d. n.o. sieci elektroenergetycznych i brak Energetyczny (ZE) stacji transformatorowych

b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

98 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.9. Przeciwdziałanie powa żnym awariom i ograniczanie skutków nadzwyczajnych zagro żeń środowiska 4.2.9.1. Identyfikacja problemów ekologicznych Podstawowym aktem prawnym reguluj ącym zagadnienia przeciwdziałania powa żnym awariom jest ustawa Prawo ochrony środowiska, w której zawarte s ą: przepisy ogólne, instrumenty prawne słu żą ce przeciwdziałaniu tym awariom, obowi ązki zakładu stwarzaj ącego takie zagro żenie, obowi ązki organów administracji. Dodatkowo wiele rozwi ąza ń zwi ązanych z tym tematem, zawartych jest w ustawie o ochronie przeciwpo żarowej z dn. 24 sierpnia 1991 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r., poz. 736 z pó źn. zm.) i ustawie o Pa ństwowej Stra ży Po żarnej z dn. 24 sierpnia 1991 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r., poz. 1204 z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 3 pkt. 23, ustawy PO Ś przez powa żną awari ę nale ży rozumie ć: „zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem” . Z kolei powa żna awaria przemysłowa to: „ powa żna awaria w zakładzie ” (art. 3, pkt. 24, PO Ś). Na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca nie ma zakładów o zwi ększonym ani du żym ryzyku wyst ąpienia awarii. Podstawowe działania w celu ochrony przed wyst ąpieniem powa żnej awarii powinny by ć ukierunkowane przede wszystkim na systematyczn ą kontrol ę przedsi ębiorstw posiadaj ących substancje niebezpieczne. Zagro żenie powa żną awari ą na terenie gminy mo że wynika ć głównie z nast ępuj ących przyczyn: − awaria transportowa przy przewo żeniu materiałów niebezpiecznych, − awaria przemysłowa (po żar, wyciek substancji niebezpiecznych). Oprócz awarii przemysłowych na terenie gminy mo żliwe jest równie ż wyst ąpienie innych nadzwyczajnych zagro żeń maj ących swoj ą genez ę w zjawiskach przyrodniczych zwi ązanych ze zmianami klimatu oraz zjawiskami geodynamicznymi. Zagro żenia takie s ą monitorowane przez powołane do tego słu żby krajowe które s ą w bezpo średnim kontakcie z powiatowymi i gminnymi organami zarz ądzania kryzysowego. Niektórych zagro żeń nie mo żna jednak łatwo przewidzie ć (m.in. nagłe po żary lasów, wstrz ąsy tektoniczne, nagłe wezbrania potoków, osuni ęcia mas ziemnych). Mo żna jedynie w sprawny sposób szybko powiadomi ć mieszka ńców o wyst ąpieniu wi ększo ści z tych zjawisk za pomoc ą systemów wczesnego ostrzegania. Do naturalnych nadzwyczajnych zagro żeń środowiska na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca mo żna zaliczy ć: − mo żliwo ść wyst ąpienia po żarów lasów i ł ąk na terenach nieu żytków, − mo żliwo ść lokalnych podtopie ń w wyniku fali wezbraniowej podczas nawalnych deszczy, − zły stan cz ęś ci rowów melioracyjnych, − mo żliwo ść wyst ąpienia ruchów masowych typu osuwisk zwi ązana z wyst ępowaniem pokrywy lessowej na zboczach dolin, − wyst ąpienie awarii energetycznej zwi ązanej z ekstremalnymi zjawiskami meteorologicznymi. Zidentyfikowane główne problemy ekologiczne: − transport substancji niebezpiecznych (drogowy i kolejowy), − lokalne podtopienia przy potokach, − awarie energetyczne.

4.2.9.2. Cele, kierunki działa ń oraz zadania

Obszar interwencji: Zagro żenia powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska

Cel interwencji: Ograniczanie skutków awarii przemysłowych i nadzwyczajnych zagro żeń środowiska

Kierunki interwencji:

Działania profilaktyczne i kontrolne Działania zmierzaj ące do zmniejszenia zagro żenia w przypadku wyst ąpienia awarii

99 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 26. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Zagro żenia powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa A B C D E F G H I J Działania Systematyczna kontrola ilo ść kontroli/ilo ść Komenda profilaktyczne przedsi ębiorstw 1 kar b.d. n.o. Pa ństwowej Stra ży brak i kontrolne posiadaj ących substancje (PSP) Po żarnej niebezpieczne Prowadzenie ewidencji liczba źródeł powa żnych awarii zewidencjonowa- przemysłowych - WIO Ś nych źródeł / ilo ść 0 0 aktualizacja bazy zakładów o brak PSP zakładów w bazie zwi ększonym i du żym (WIO Ś, PSP) ryzyku wyst ąpienia Ograniczanie powa żnej awarii skutków awarii Aktualizacja tras optymalnego przewozu Urz ąd przemysłowych brak środków na substancji niebezpiecznych, Marszałkowski i n.o. n.o. n.o. realizacj ę zadania budowa parkingów dla Województwa nadzwyczajnych pojazdów przewo żą cych Małopolskiego rodowiska rodowiska zagro żeń ś substancje niebezpieczne środowiska Doskonalenie technologii produkcji w celu enia enia n.o. n.o. n.o. Przedsi ębiorcy brak

ż ograniczenia ryzyka nymi awariami i nadzwyczajne inadzwyczajne awariami nymi

ż wyst ąpienia poważnej awarii Identyfikacja osuwisk i

zagro terenów zagro żonych ruchami masowymi, zjawisko trudne wła ściwe zabezpieczanie i Gmina do identyfikacji, n.o. n.o. n.o. zagospodarowywanie PIG-PIB kosztowne prace enia powa enia terenów osuwiskowych i zabezpieczaj ące ż terenów o predyspozycjach osuwiskowych

Zagro Starosta Powiatu Monitoring terenów n.o. n.o. n.o. Gmina brak osuwiskowych

100 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Kontrola przestrzegania Inspekcja europejskiej umowy „ADR” n.o. n.o. n.o. Transportu brak o przewozie substancji i Drogowego (ITD) materiałów niebezpiecznych Stałe podnoszenie Starosta Powiatu sprawno ści systemu Gmina n.o. n.o. n.o. brak zarz ądzania i reagowania Komenda kryzysowego Powiatowa (PSP) Informowanie społecze ństwa o zagro żeniach powstałych w WIO Ś n.o. n.o. n.o. wyniku powa żnej awarii PSP brak Działania przemysłowej z udziałem Starosta Powiatu zmierzaj ące materiałów niebezpiecznych do zmniejszenia zagro żenia Prowadzenie akcji 2 informacyjno - edukacyjnych Komenda liczba akcji w przypadku dla społecze ństwa Powiatowa edukacyjnych b.d. n.o. wyst ąpienia brak dotycz ących zasad Pa ństwowej Stra ży (PSP) awarii post ępowania na wypadek Po żarnej zaistnienia powa żnej awarii

Powiat Utrzymywanie w gotowo ści Komenda słu żb ratowniczych na n.o. n.o. n.o. Powiatowa brak wypadek zaistnienia Pa ństwowej Stra ży powa żnej awarii Po żarnej

b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

101 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

4.2.10. Gospodarowanie odpadami, zapobieganie powstawaniu odpadów 4.2.10.1. Identyfikacja problemów ekologicznych Podstawowym celem rozwijania systemów gospodarki odpadami jest ograniczenie ilo ści powstaj ących odpadów poprzez poło żenie nacisku na zapobieganie powstawaniu odpadów i na ponowne ich u życie, jak równie ż maksymalizacj ę odzysku, szczególnie recyklingu takich materiałów jak: szkło, metale, tworzywa sztuczne oraz papier i tektura. Powy ższe działania przyczyni ą si ę do ograniczenia ilo ści odpadów unieszkodliwianych na składowiskach poprzez składowanie, oraz pozwol ą na osi ągni ęcie celów zało żonych w polityce ekologicznej pa ństwa i wymaga ń zawartych w podpisanym przez Polsk ę Traktacie Akcesyjnym UE. Gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na mocy nowych uregulowa ń prawnych, realizuje Urz ąd Gminy na którego zlecenie, uprawnione podmioty gospodarcze odbieraj ą od mieszka ńców odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych oraz odpady komunalne od podmiotów gospodarczych z terenu gminy. Jednym z podstawowych celów nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce, jest obj ęcie zbieraniem odpadów 100% mieszka ńców, osi ągni ęcie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwi ększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. W ramach prowadzonej gospodarki odpadami komunalnymi, gmina zobowi ązana jest równie ż do prowadzenia edukacji ekologicznej społecze ństwa w zakresie prawidłowego postepowania z odpadami komunalnymi, w tym z odpadami niebezpiecznymi. Jednym z wa żnych elementów gospodarki odpadami innymi ni ż komunalne, jest udział gminy w sukcesywnym usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów budowlanych (głównie pokry ć dachowych).

Zidentyfikowane problemy ekologiczne: − zbyt niski poziom świadomo ści ekologicznej społecze ństwa odno śnie postepowania z odpadami w gospodarstwach domowych, − wprowadzenie nowego systemu gospodarowania odpadami nie zlikwidowało całkowicie problemu „dzikich” wysypisk, − wyst ępuj ące problemy z prawidłowym gospodarowaniem odpadami powstaj ącymi w zwi ązku z działalno ści ą rolnicz ą, − brak skutecznego nadzoru nad podmiotami gospodarczymi w zakresie prowadzonej przez nie gospodarki odpadami.

4.2.10.2. Cele, kierunki interwencji oraz zadania

Obszar interwencji: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

Cel interwencji: Minimalizacja wytwarzania odpadów, rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów

Kierunki interwencji:

Zapobieganie powstawaniu odpadów

Rozwój systemów selektywnego zbierania i odzysku odpadów

Usuwanie odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest

Działania kontrolne w gospodarce odpadami, eliminowanie nielegalnych wysypisk odpadów

102 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 27. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa Warto ść Warto ść odpowiedzialny (źródło danych) bazowa docelowa B A C D E F G H I J

Edukacja ekologiczna Zapobieganie społecze ństwa w zakresie nakłady na powstawaniu prawidłowego postepowania 1 działalno ść b.d. n.o. Gmina brak odpadów z odpadami komunalnymi (w edukacyjn ą (gmina) tym odpadami Minimalizacja niebezpiecznymi) wytwarzania odpadów, Rozwój systemów rozwój selektywnego zbierania systemów ilo ść stacjonarnych odpadów komunalnych, 1 1 Gmina brak selektywnego PSZOK (gmina) w tym zbierania surowców zbierania wtórnych - budowa nowego i odzysku Rozwój stacjonarnego PSZOK odpadów systemów selektywnego Zapewnienie prawidłowej 2 zbierania gospodarki odpadami n.o. n.o. n.o. Gmina brak i odzysku odpadów niebezpiecznymi z sektora komunalnego

Udział w tworzeniu odpadów odpadów systemów regionalnych n.o. n.o. n.o. instalacji do odzysku i Gmina brak unieszkodliwiania odpadów komunalnych

Usuwanie odpadów Udzielanie wsparcia dla 0 Mg/ pozostała ilo ść 1 109,680 niebezpiecznych mieszka ńców w zakresie ograniczona pula całkowite wyrobów Mg/ zawieraj ących azbest usuwania, transportu i Gmina środków usuni ęcie (gmina) *) utylizacji wyrobów finansowych 2017 r. do 2030r. zawieraj ących azbest 3 ilo ść Działania kontrolne w Likwidowanie nielegalnych Gmina na terenach zlikwidowanych

Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu powstawaniu izapobieganie odpadami Gospodarka gospodarce odpadami, wysypisk odpadów i wywóz gminnych brak środków 4 wysypisk/ b.d. 0 eliminowanie nielegalnych odpadów zbieranych w Wła ściciele finansowych poniesione koszty wysypisk odpadów ramach akcji ekologicznych terenów (gmina)

103 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

liczba wydanych Nadzór nad gospodark ą zezwole ń/liczba WIO Ś b.d. n.o. odpadami z sektora brak kontroli/ilo ść kar Starosta Powiatu gospodarczego (WIO Ś, powiat) *) - zadanie to żsame z zadaniem w Tab. 23 Ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu b.d. - brak aktualnych danych, n.o. - nie okre ślono

5. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH I MONITOROWANYCH GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA W LATACH 2017-2024

5.1. Harmonogram realizacji zada ń własnych gminy

W tabeli 28 zestawiono zadania własne Gminy Kocmyrzów-Luborzyca oraz szacunkowe nakłady finansowe niezb ędne do realizacji zada ń, realizowanych głównie przez Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w latach 2018-2025 ze środków uj ętych w bud żecie Gminy oraz z dodatkowych źródeł takich jak fundusze krajowe i środki pomocowe UE. Oszacowanie nakładów niezb ędnych na realizacj ę cało ści zada ń przewidzianych w programie ochrony środowiska jest trudne i zawsze obarczone jest bł ędem. W wielu przypadkach trudno jest oszacowa ć nakłady niezb ędne na wykonanie poszczególnych zada ń, co wynika z faktu i ż w ich realizacj ę wspólnie z gmin ą zaanga żowanych jest wiele podmiotów (województwo, zwi ązki gminne, przedsi ębiorcy, zarz ądcy dróg itp). Ponadto na realizacj ę niektórych zada ń gmina oraz podmioty b ędą wyst ępowały o unijne dotacje, a wyniki tych stara ń nie s ą pewne.

Przy okre ślaniu i wyborze zada ń własnych zało żono, że przyj ęte do realizacji cele i działania b ędą wypadkow ą obiektywnych potrzeb i realnych mo żliwo ści ich spełnienia. Ich wybór wynika głównie z: − zada ń obligatoryjnych, nało żonych na samorz ąd gminny przez ustawodawc ę, zawartych w obowi ązuj ących aktach prawnych i z wytycznych nadrz ędnych dokumentów strategicznych pa ństwa, − obligatoryjnych zada ń nało żonych na samorz ąd gminny w dokumentach planowania strategicznego: wojewódzkich, powiatowych i gminnych, − z dost ępnych środków finansowych w bud żecie gminy i z mo żliwo ści pozyskania środków ze źródeł zewn ętrznych.

104 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Tabela 28. Harmonogram realizacji planowanych zada ń własnych gminy Kocmyrzów-Luborzyca wraz z ich finansowaniem (dane szacunkowe)

Szacunkowe koszty realizacji zadania Podmiot (w tys. zł) odpowiedzialny za Źródła Dodatkowe ZADANIA Lp. realizacj ę rok rok rok rok 2022- finansowania informacje Obszar Razem (+ jednostki wł ączone) 2018 2019 2020 2021 2025 o zadaniu interwencji

A B C D E F G H I J K L

Prowadzenie procedur ocen Urz ąd Gminy Kocmyrzów- oddziaływania na środowisko dla Bud żet Gminy Luborzyca dokumentów strategicznych i zamierze ń ------(zadanie realizowane

inwestycyjnych z uwzgl ędnieniem w ramach prac (Starostwo Powiatowe, 1. zasad ochrony zasobów przyrodniczych, etatowych) WSSE, RDO Ś, RZGW) i walorów krajobrazowych gminy Uwzgl ędnianie w miejscowych planach koszty zostan ą zagospodarowania przestrzennego Urz ąd Gminy Kocmyrzów- okre ślone w (mpzp) potrzeb ochrony zasobów Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Bud żet Gminy post ępowaniu przyrodniczych, gleb urodzajnych oraz (Starostwo Powiatowe, przetargowym na walorów krajobrazowych gminy WSSE, RDO Ś, RZGW) wybór wykonawcy mpzp Udział pracowników gminy w finansowanie b ędzie szkoleniach w zakresie wprowadzanych Urz ąd Gminy Kocmyrzów- 2,0 2,0 2,0 2,0 8,0 16,0 Bud żet Gminy zale żne od nowych przepisów w dziedzinie Luborzyca aktualnych potrzeb ochrony środowiska Zakup czasopism i opracowa ń z zakresu finansowanie b ędzie ochrony środowiska Urz ąd Gminy Kocmyrzów- 0,5 0,5 0,5 0,5 2,0 4,0 Bud żet Gminy zale żne od Luborzyca aktualnych potrzeb

Propagowanie proekologicznych postaw wśród mieszka ńców Urz ąd Gminy Bud żet Gminy (w tym w gospodarowaniu odpadami, Kocmyrzów-Luborzyca 5,0 5,0 5,0 5,0 20,0 40,0 Dotacje WFO ŚiGW ochronie powietrza) wykonywanie (Starostwo) Fundusze UE materiałów promocyjnych o tematyce Dzialania systemowe - wszystkie obszary interwencji obszary - wszystkie Dzialaniasystemowe ekologicznej

105 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Wspieranie programów edukacji ekologicznej dla szkół Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy Luborzyca Współudział w organizowaniu 20,0 20,0 20,0 20,0 80,0 160,0 konkursów ekologicznych (Starostwo, organizacje Dotacje WFO ŚiGW społeczne) Fundusze UE

Informowanie społecze ństwa o Bud żet Gminy działaniach w zakresie ochrony Urz ąd Gminy Kocmyrzów------(zadanie realizowane środowiska poprzez stron ę internetow ą Luborzyca w ramach prac Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca etatowych) Ochrona istniej ących i zakładanie nowych terenów zielonych, bie żą ca piel ęgnacja terenów zieleni, przycinka Bud żet Gminy Urz ąd Gminy Kocmyrzów- piel ęgnacyjna drzew na terenach Dotacje WFO ŚiGW Luborzyca 100,0 100,0 100,0 100,0 400,0 800,0 2. gminnych, przebudowa terenów zieleni

Ustanowienie nowych form prawnej Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy ochrony przyrody Luborzyca ------(zadanie realizowane (Instytucje odpowiedzialne w ramach prac - słu żby ochrony przyrody) etatowych) Wojewoda Kontrola przestrzegania zakazu Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy wypalania ł ąk, ściernisk, rowów itp Luborzyca ------(zadanie realizowane (Komenda PSP) w ramach prac etatowych) Wspieranie organizacji po żytku publicznego w zakresie działa ń ą ę wpływaj cych na popraw stanu Urz ąd Gminy ś Bud żet Gminy rodowiska przyrodniczego Kocmyrzów-Luborzyca 10,0 10,0 10,0 10,0 60,0 100,0 Dotacje WFO ŚiGW (Starostwo)

Ochrona zasobów przyrodniczych przyrodniczych zasobów Ochrona Likwidacja barszczu Sosnowskiego na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca Urz ąd Gminy Bud żet Gminy Kocmyrzów-Luborzyca 16,00 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Dotacje WFO ŚiGW

106 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Aktualizacja opracowa ń koszty zostan ą ekofizjograficznych w celu ochrony b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. okre ślone w Urz ąd Gminy Kocmyrzów- obszarów przyrodniczo i krajobrazowo Bud żet Gminy post ępowaniu Luborzyca cennych, Bie żą ce ekspertyzy dotycz ące przetargowym

stanu środowiska, zieleni, lasów gminnych Zapewnienie dogodnych warunków zadanie organizacyjno-przestrzennych do powi ązane Bud żet Gminy rozwoju agroturystyki Urz ąd Gminy Kocmyrzów- z opracowywaniem ------(zadanie realizowane Luborzyca gminnych w ramach prac dokumentów etatowych) strategicznych, m.in. mpzp

Prowadzenie zalesie ń na terenach

nieu żytków gminnych - zabiegi Urz ąd Gminy Bud żet Gminy piel ęgnacyjne drzewostanu w lasach 10,0 10,0 10,0 10,0 40,0 80,0 Kocmyrzów-Luborzyca Dotacje WFO ŚiGW gminnych Wprowadzenie zmian do

planu urz ądzania lasów gminnych

Bud żet Gminy Promocja aktywnych form turystyki Urz ąd Gminy Kocmyrzów------(zadanie realizowane rekreacyjnej na terenach atrakcyjnych Luborzyca w ramach prac przyrodniczo etatowych)

Budowa przydomowych oczyszczalni Urz ąd Gminy Kocmyrzów- ścieków na terenach gdzie brak Luborzyca

mo żliwo ści przył ączenia do sieci (wła ściciele Bud żet Gminy kanalizacyjnej - dofinansowanie do nieruchomo ści) 50,0 50,0 50,0 50,0 200,0 400,0 Dotacje WFO ŚiGW budowy przydomowych biologicznych Dotacje NFO ŚiGW oczyszczalni ścieków na terenie gminy

3. Kocmyrzów-Luborzyca dla osób fizycznych wodami wodami Poprawa Poprawa Prowadzenie inwentaryzacji i kontroli Bud żet Gminy Urz ąd Gminy Kocmyrzów- przydomowych oczyszczalni i ------(zadanie realizowane gospodarowania Luborzyca cz ęstotliwo ści opró żniania zbiorników w ramach prac (WIO Ś) na nieczysto ści płynne etatowych)

107 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Bie żą ca konserwacja potoków, cieków i rowów melioracyjno- odwadniaj ących Urz ąd Gminy w Bud żet Gminy Kocmyrzów-Luborzyca Dotacje WFO ŚiGW 40,0 40,0 40,0 40,0 240,0 400,0 (wła ściciele i zarz ądcy Fundusze UE cieków)

Odwodnienie dróg gminnych oraz utrzymanie dro żno ści rowów i przepustów 4. Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Dotacje WFO ŚiGW (wła ściciele i zarz ądcy Fundusze UE dróg)

Ekspertyzy, opinie do prowadzonych post ępowa ń w sprawie zmiany stanu wód na gruncie

ciekowej ciekowej Urz ąd Gminy

ś b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Bud żet Gminy Kocmyrzów-Luborzyca dkowaniewodno- gospodarki ą Kontynuacja rozbudowy sieci Bud żet Gminy kanalizacji sanitarnej na terenie gminy - Dotacje WFO ŚiGW poł ączenie z miejsk ą sieci ą kanalizacji Urz ąd Gminy Fundusze UE Uporz Krakowa Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. RPO Woj.

Małopolskiego 2014-2020

108 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

5 Prowadzenie działa ń promuj ących ogrzewanie zmniejszaj ące emisj ę ń zanieczyszcze do powietrza w celu Bud żet Gminy uświadamiania mieszka ńcom wpływu Regionalny zanieczyszcze ń na zdrowie Prowadzenie bazy danych pozwalaj ącej Urz ąd Gminy Program na inwentaryzacj ę źródeł ciepła Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020

Poprawa efektywno ści energetycznej działanie 4.4 Bud żet Gminy poprzez modyfikacj ę systemów Redukcja emisji Regionalny ogrzewania, wymian ę pieców starego zanieczyszcze ń do ą Program typu na terenie Gminy Kocmyrzów- Urz d Gminy powietrza, Luborzyca Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Operacyjny poddziałanie 4.4.1 Województwa Obni żenie Małopolskiego na poziomu niskiej lata 2014-2020 emisji - ZIT

ci powietrza, adaptacja do klimatu zmian powietrza, ci ż

ś Partnerski projekt budowy instalacji Bud et Gminy odnawialnych źródeł energii dla Gmin Urz ąd Gminy Dotacje WFO ŚiGW Województwa Małopolskiego Kocmyrzów-Luborzyca 28, 092 - 14, 046 - - 42,138 Fundusze UE RPO Woj. Małopolskiego Przedkładanie do Marszałka Bud żet Gminy Województwa sprawozda ń z realizacji Urz ąd Gminy ------(zadanie realizowane działa ń uj ętych w Programie ochrony Kocmyrzów-Luborzyca w ramach prac powietrza etatowych) Instalowanie odnawialnych źródeł Bud żet Gminy Urz ąd Gminy energii w obiektach gminnych Dotacje WFO ŚiGW Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Ochrona klimatu Ochrona i jako Dotacje NFO ŚiGW

Fundusze UE

109 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Termomodernizacja budynków RPO Województwa gminnych: Małopolskiego na Przedszkola samorz ądowego „Wesoła lata 2014-2020; Gromadka „ w Dojazdowie – 2 budynki Działanie 4.3: Szkoły podstawowej w Goszczy, Poprawa Szkoły podstawowej w Maciejowicach, efektywno ści Remizy OSP w Goszczy, energetycznej w Bud żet Gminy Remizy OSP w Łuczycach, Urz ąd Gminy Kocmyrzów- sektorze 1 475, Fundusze UE - Świetlicy wiejskiej w Zastowie Luborzyca b.d. b.d. - - - publicznym i Regionalny Program 703 mieszkaniowym Operacyjny Poddziałanie 4.3.1 : Gł ęboka modernizacja energetyczna budynków użyteczno ści publicznej - ZIT Wymiana źródeł ciepła w Bud żet Gminy indywidualnych gospodarstwach Urz ąd Marszałkowski poddziałanie 4.4.3 Urz ąd Gminy domowych na paliwa stałe na terenie Województwa Obni żenie poziomu Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. gminy Kocmyrzów-Luborzyca lata Małopolskiego niskiej emisji

2018-2020 Regionalny Program (paliwa stałe)-SPR Operacyjny Likwidacja spalania odpadów w Bud żet Gminy kotłowniach domowych poprzez Urz ąd Gminy ------(zadanie realizowane realizacj ę działa ń kontrolnych Kocmyrzów-Luborzyca w ramach prac zmierzaj ących do eliminacji tego etatowych) procederu Udzielanie wsparcia dla mieszka ńców Bud żet Gminy Urz ąd Gminy w zakresie usuwania wyrobów Dotacje WFO ŚiGW Kocmyrzów-Luborzyca 50,0 50,0 50,0 50,0 200,0 400,0 zawieraj ących azbest Dotacje NFO ŚiGW

Wdra żanie Programu ochrony Bud żet Gminy Urz ąd Gminy powietrza 345,55 Dotacje WFO ŚiGW Kocmyrzów-Luborzyca 148,948 64,248 66,178 66,179 b.d. dla województwa małopolskiego – Dotacje NFO ŚiGW 3 Małopolska w zdrowej atmosferze Sukcesywna redukcja emisji Bud żet Gminy poddziałanie 4.4.2 zanieczyszcze ń do powietrza, Urz ąd Marszałkowski Urz ąd Gminy Obni żenie poziomu pochodz ących zwłaszcza z systemów 3 124, 3800,73 Województwa Kocmyrzów-Luborzyca 676,73 - - - niskiej emisji indywidualnego ogrzewania obiektów 00 Małopolskiego (paliwa stałe)-SPR Poprawa efektywno ści energetycznej – Regionalny Program wymiana pieców Operacyjny

110 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Ograniczanie zu życia energii poprzez Bud żet Gminy wymian ę źródeł o świetlenia ulicznego Urz ąd Gminy Dotacje WFO ŚiGW na energooszcz ędne Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Dotacje NFO ŚiGW

Fundusze UE

Budowa i rozbudowa tras rowerowych, Bud żet Gminy Urz ąd Gminy wspieranie akcji promuj ących Dotacje WFO ŚiGW Kocmyrzów-Luborzyca b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. korzystanie z rowerów Dotacje NFO ŚiGW

Fundusze UE

Budowa parkingów P+R przy stacjach Bud żet Gminy Urz ąd Gminy PKP i w centrum 2 465, 3 649, 6 115,27 Dotacje WFO ŚiGW Kocmyrzów-Luborzyca - - - 647 627 4 Dotacje NFO ŚiGW

Fundusze UE Remonty nawierzchni dróg, bie żą ce zadanie dotyczy Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy utrzymanie dróg gminnych, równie ż obszaru Luborzyca (bud żet zarz ądców b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. interwencji - (zarz ądcy dróg) dróg) Przeciwdziałanie

zagro żeniu hałasem 6 Likwidowanie nielegalnych wysypisk odpadów na terenach gminnych i wywóz odpadów zbieranych w ramach Urz ąd Gminy Bud żet Gminy akcji ekologicznych Kocmyrzów-Luborzyca 20,0 20,0 20,0 20,0 120,0 200,0 Dotacje WFO ŚiGW Dotacje NFO ŚiGW

Odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca Urz ąd Gminy Bud żet Gminy Kocmyrzów-Luborzyca 1 900,0 2 000,0 2 200,0 2 400,0 8 500,0 20 000,0

powstawaniu odpadów powstawaniuodpadów

Budowa PSZOK wraz z dojazdem Urz ąd Gminy 975, i wyposa żeniem Kocmyrzów-Luborzyca 263,627 2, 000 - - 1240,66

Gospodarka odpadami izapobieganie Gospodarka odpadami 039

111 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Odbiór i bezpieczne składowanie Oś priorytetowa 5. azbestu z terenu Gminy Kocmyrzów- Bud żet Gminy Działanie 5.2 Luborzyca Urz ąd Marszałkowski Rozwijanie systemu Urz ąd Gminy Kocmyrzów- Województwa gospodarki Luborzyca Małopolskiego odpadami,

Regionalny Program Poddziałanie 5.2.1 Operacyjny Gospodarka odpadami – zit.

5.2. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych

Tabela 29. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wraz ze źródłami ich finansowania

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G

Bud żet Starostwa Powiatowego Piel ęgnacja terenów zielonych w pasach Powiat b.d. Bud żet zarz ądcy drogi drogowych dróg powiatowych

1. Opracowanie uproszczonych planów

urz ądzania lasów lub inwentaryzacja stanu Powiat b.d. Bud żet Starostwa Powiatowego lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu

Pa ństwa

Nadzór nad lasami nie stanowi ącymi Powiat b.d. Bud żet Starostwa Powiatowego własno ści Skarbu Pa ństwa

Ochrona zasobów przyrodniczych Rozbudowa infrastruktury turystycznej i Bud żet Nadle śnictwo b.d. edukacyjnej na terenach Lasów Pa ństwowych Nadle śnictwa

112 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G 2.

Ograniczenie negatywnego wpływu na Bud żety Wła ścicieli Prowadz ący instalacj ę środowisko zanieczyszcze ń punktowych z nieruchomo ści

działalno ści rolniczej lub przemysłowej b.d. Dotacje WFO ŚiGW Dotacje Wła ściciele poprzez modernizacj ę lub likwidacj ę źródeł NFO ŚiGW i zarz ądcy nieruchomo ści zanieczyszczenia Fundusze UE

Prowadzenie monitoringu jako ści wód WIO Ś Bud żet WIO Ś b.d. powierzchniowych i podziemnych PIB-PIG Bud żet PIB-PIG Warszawa Poprawa gospodarowania Poprawa wodami 3. Monitoring stopnia zanieczyszczenia gleb WIO Ś b.d. Bud żet WIO Ś brak monitoringu

Prowadzenie systemowych bada ń okre ślaj ących jakość gleb u żytkowanych IUNG Puławy b.d. Bud żety IUNG Puławy brak monitoringu rolniczo w ramach krajowego monitoringu ekologicznego

Wykonanie okresowych bada ń jako ści gleb zgodnie z art. 101d ust. Prawo ochr. środow. Starosta Powiatu b.d. Bud żet Starostwa Powiatowego

Ochrona gleb Ochrona dla potrzeb planowania przestrzennego

Koordynowanie działa ń w zakresie upowszechniania Dobrych Praktyk Rolniczych Ośrodek Doradztwa Rolniczego b.d. Bud żet ODR oraz upraw ekologicznych - szkolenia dla (ODR) rolników

113 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G Wsparcie inwestycyjne gospodarstw oraz szkolenia i doradztwo technologiczne Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju uwzgl ędniaj ące aspekty dostosowania Wsi Bud żet MRiRW b.d produkcji rolnej do zwi ększonego ryzyka (MRiRW) klimatycznego i przeciwdziałania zmianom

klimatu

Bie żą ca likwidacja punktowych źródeł Bud żety Wła ścicieli Wła ściciele nieruchomo ści b.d. zanieczyszczenia gleb nieruchomo ści

5. Coroczna ocena jako ści powietrza na WIO Ś b.d. Bud żet WIO Ś podstawie prowadzonego monitoringu

Zarz ądca dróg Poprawa stanu nawierzchni dróg Bud żet Zarz ądcy dróg (PZD) (PZD) b.d. powiatowych, dbało ść o czysto ść dróg

Wydawanie pozwole ń na wprowadzanie

ci powietrza, adaptacja powietrza, ci gazów lub pyłów do powietrza lub pozwole ń

ś Starosta Powiatu Bud żet Starostwa zintegrowanych z uwzgl ędnieniem procesu b.d. kompensacji emisji na obszarach przekrocze ń, Marszałek województwa Bud żet U. Marszałkowskiego przyjmowanie zgłosze ń instalacji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko

doklimatu zmian Bud żety Wła ścicieli instalacji Instalowanie nowych oraz poprawa Wła ściciele instalacji Dotacje WFO ŚiGW Dotacje sprawno ści obecnie funkcjonuj ących urz ądze ń b.d. NFO ŚiGW do redukcji zanieczyszcze ń Fundusze UE Bud żety Wła ścicieli instalacji Wdra żanie odnawialnych źródeł energii (OZE) Wła ściciele instalacji Dotacje WFO ŚiGW Dotacje oraz technologii zwi ększaj ących efektywne b.d. NFO ŚiGW wykorzystanie energii w firmach Ochrona klimatu Ochrona i jako Fundusze UE

114 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G Bud żety Wła ścicieli Jednostki naukowo-badawcze i zarz ądców nieruchomo ści Rozpoznanie wyst ępowania i mo żliwo ści Wła ściciele b.d. Dotacje WFO ŚiGW Dotacje wykorzystania OZE i zarz ądcy nieruchomo ści NFO ŚiGW

Fundusze UE 6. Prowadzenie pomiarów poziomów hałasu w Zarz ądcy dróg Bud żet WIO Ś środowisku dla dróg wojewódzkich i trasy b.d. WIO Ś Bud żety Zarz ądców dróg

eniu krajowej na terenie gminy ż

Kontrola zakładów przemysłowych Powiat Bud żet Starostwa Powiatowego b.d. w zakresie emisji hałasu WIO Ś Bud żet WIO Ś

hałasem hałasem Podejmowanie przedsi ęwzi ęć organizacyjnych i technicznych w celu ograniczenia emisji Przedsi ębiorcy b.d. Bud żety Przedsi ębiorców hałasu przemysłowego

Poprawa stanu nawierzchni dróg Zarz ądcy dróg Bud żety Zarz ądców dróg

Przeciwdziałanie zagro Przeciwdziałanie wojewódzkich, powiatowych, prowadzenie b.d.

nasadze ń zieleni izolacyjnej 7.

Dokonywanie oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i WIO Ś b.d. Bud żet WIO Ś obserwacji ich zmian

Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji Starosta Powiatu Bud żet Starostwa Powiatowego emituj ących pola elektromagnetyczne b.d. Marszałek Województwa Bud żet U. Marszałkowskiego Pola elektromagnetyczne elektromagnetyczne Pola wymagaj ących zgłosze ń

115 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G

Prowadzenie rejestru zawieraj ącego informacje o terenach, na których stwierdzono WIO Ś b.d. Bud żet WIO Ś przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych

Przyjmowanie zgłosze ń instalacji emituj ących Bud żet Starostwa Powiatowego pola elektromagnetyczne (w tym stacji Starosta Powiatu b.d.

bazowych telefonii komórkowej) Modernizacja istniej ących sieci Bud żet Zakładu elektroenergetycznych i stacji Zakład Energetyczny b.d. Energetycznego transformatorowych 8.

Systematyczna kontrola przedsi ębiorstw Komenda Pa ństwowej Stra ży b.d. Bud żet PSP posiadaj ących substancje niebezpieczne Po żarnej PSP rodowiska ś

enia Prowadzenie ewidencji źródeł powa żnych ż nymi awariami i nymiawariami

ż awarii przemysłowych - aktualizacja bazy WIO Ś Bud żet WIO Ś b.d. zakładów o zwi ększonym i du żym ryzyku Komenda PSP Bud żet PSP wyst ąpienia powa żnej awarii Aktualizacja tras optymalnego przewozu substancji niebezpiecznych, budowa Urz ąd Marszałkowski Urz ąd Marszałkowski eniapowa b.d. ż parkingów dla pojazdów przewo żą cych Województwa Małopolskiego Województwa Małopolskiego substancje niebezpieczne Doskonalenie technologii produkcji w celu Zagro

nadzwyczajne zagro nadzwyczajne ograniczenia ryzyka wyst ąpienia powa żnej Przedsi ębiorcy b.d. Bud żety Przedsi ębiorców awarii

116 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Podmiot odpowiedzialny za Szacunkowe koszty Dodatkowe

ZADANIA realizacj ę realizacji zadania informacje Lp. Źródła finansowania

Obszar (+ jednostki wł ączone) (w tys. zł) o zadaniu

interwencji A B C D E F G

Kontrola przestrzegania europejskiej umowy Inspekcja Transportu Drogowego „ADR” o przewozie substancji i materiałów b.d. Bud żet ITD (ITD) niebezpiecznych

Bud żet WIO Ś Informowanie społecze ństwa o zagro żeniach WIO Ś Bud żet PSP powstałych w wyniku powa żnej awarii PSP b.d. Bud żet przemysłowej z udziałem materiałów Starosta Powiatu Starostwa Powiatowego niebezpiecznych

Utrzymywanie w gotowo ści słu żb Powiat Bud żet Starostwa Powiatowego ratowniczych na wypadek zaistnienia Komenda Powiatowa Pa ństwowej b.d Bud żet PSP powa żnej awarii Stra ży Po żarnej

9.

Bud żet WIO Ś Nadzór nad gospodark ą odpadami z sektora WIO Ś Bud żet b.d gospodarczego Starosta Powiatu Starostwa Powiatowego

odpadów Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami izapobieganie powstawaniu

117 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

6. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KOCMYRZÓW-LUBORZYCA

6.1. Narz ędzia i instrumenty polityki ekologicznej gminy 6.1.1. Instrumenty prawne Kompetencje do wydawania pozwole ń w zakresie ochrony przed zanieczyszczeniami i uci ąż liwościami na terenie gminy podzielono pomi ędzy Marszałka, a Starost ę. Za podstawowe kryterium rozdziału kompetencji przyjmuje si ę skal ę uci ąż liwo ści danego obiektu. Z kolei rola gminnych organów ochrony środowiska polega na wydawaniu opinii i uzgodnie ń oraz wydawaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji mog ących negatywnie oddziaływa ć na środowisko. Instrumenty prawne słu żą ce zarz ądzaniu programem ochrony środowiska i realizacji polityki środowiskowej na terenie gminy to przysługuj ące marszałkowi, staro ście powiatowemu oraz instytucjom kontrolnym uprawnienia:

1. Wynikaj ące z przepisów prawa krajowego pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: − pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, − pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód, − pozwolenia w zakresie gospodarowania odpadami, − decyzje okre ślaj ące dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, − decyzje nakazuj ące ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko, − koncesje, − pozwolenia zintegrowane. 2. Działania kontrolne WIO Ś i nakładanie kar za niezgodne z przepisami korzystanie ze środowiska.

Instrumenty prawne słu żą ce zarz ądzaniu programem ochrony środowiska i realizacji polityki ekologicznej na terenie gminy będące w dyspozycji organów gminnych to:

1. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego b ędące podstawowym prewencyjnym instrumentem ochrony środowiska w gminie, jako akt prawa miejscowego uwzgl ędniającym potrzeby ochrony środowiska w my śl zasady zrównowa żonego rozwoju. 2. Uchwały gminne dotycz ące np. powoływania niektórych form indywidualnej ochrony przyrody. 3. Decyzje administracyjne o charakterze prewencyjnym, finansowym i restrykcyjnym, z których najwa żniejsze to: decyzje ustalaj ące lokalizacj ę inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy, zezwolenia na usuni ęcie drzew lub krzewów, zezwolenie na opró żnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczysto ści ciekłych, opłaty i kary pieni ęż ne, nakaz unieruchomienia maszyny lub urz ądzenia technicznego ze wzgl ędu na uci ąż liwo ść dla środowiska.

Szczególnym instrumentem prawnym jest pomiar stanu środowiska okre ślany mianem monitoringu. Prowadzony jest on zarówno jako badania jako ści środowiska, jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiskowych. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów informacyjnych. Stanowił on i stanowi podstaw ę analiz, ocen oraz podejmowanych decyzji. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących poprzez zapisy w aktach prawnych, pozwala na zaklasyfikowanie monitoringu, jako instrumentu o znaczeniu prawnym. Wójt Gminy mo że wyst ąpi ć do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o podj ęcie odpowiednich działa ń b ędących w jego kompetencji przekazuj ąc dokumentacj ę sprawy, je żeli w wyniku kontroli stwierdził naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub wyst ępuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nast ąpi ć. Wójt w drodze decyzji mo że, nakaza ć osobie fizycznej, której działalno ść negatywnie oddziałuje na

118 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

środowisko, wykonanie w okre ślonym czasie czynno ści zmierzaj ących do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Wójt jest tak że uprawniony do wyst ępowania w charakterze oskar życiela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska.

6.1.2. Kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska Uprawnienia i kompetencje jakimi dysponuje gmina w zakresie ochrony środowiska i dziedzin pokrewnych stanowi ą o mo żliwo ściach bezpo średniego wpływania na sposób i zakres formalny realizacji polityki ochrony środowiska. Do podstawowych kompetencji wydziałów i referatów Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w zakresie ochrony środowiska za pomoc ą których mo żna prowadzi ć działania na rzecz ochrony środowiska nale żą:

A. Działania w zakresie infrastruktury i gospodarki komunalnej:

1) współpraca z podmiotami w sprawach zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą, gaz, ciepło, 2) oświetlenie dróg, miejsc publicznych, 3) współudział w opracowywaniu programów rozwoju gminy w zakresie gospodarki komunalnej, 4) współpraca z gminnymi jednostkami organizacyjnymi w zakresie spraw gospodarki komunalnej, 5) utrzymanie publicznych gminnych placów zabaw, terenów rekreacji i wypoczynku, 6) współpraca z podmiotem zaopatruj ącym w wod ę i zapewniaj ącym odbiór ścieków, 7) prowadzenie spraw zwi ązanych z opiek ą nad zwierz ętami bezdomnymi oraz zapobieganiem bezdomno ści zwierz ąt, 8) rejestracja psów oraz wydawanie zezwole ń na utrzymywanie psów rasowych uznawanych za agresywne.

B. Działania w zakresie ochrony środowiska: 1) prowadzenie działa ń na rzecz kształtowania systemu terenów zieleni, programów w zakresie utrzymania terenów zieleni i ochrony przyrody, poprawy estetyki i zagospodarowania rekreacyjnego gminy, 2) prowadzenie spraw zwi ązanych z zapewnieniem ochrony środowiska w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą gminy, oraz podejmowanie działa ń na rzecz poprawy warunków ekologicznych, 3) koordynacja wpływów i wydatków z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieni ęż nych za przekroczenia lub naruszenia warunków korzystania ze środowiska, prowadzenie sprawozdawczo ści w tym zakresie, oraz koordynacja udzielanych dotacji na realizacj ę zada ń z zakresu ochrony środowiska, 4) wydawanie zezwole ń na usuwanie drzew i krzewów oraz wydawanie decyzji o wymiarze administracyjnych kar za zniszczenie zieleni, usuwanie drzew lub krzewów bez zezwole ń, 5) współudział w opracowywaniu programów rozwoju gminy w zakresie ochrony środowiska, rolnictwa i le śnictwa, 6) prowadzenie spraw w zakresie gospodarki wodno ściekowej, w tym post ępowa ń administracyjnych w sprawach zmiany stanu wody na gruntach, 7) prowadzenie spraw dotycz ących ochrony powietrza, w tym udzielanie dofinansowania do wymiany przez mieszka ńców kotłów i pieców w ęglowych na niskoemisyjne źródła ogrzewania, 8) współdziałanie z organami administracji rządowej i jednostek samorz ądu terytorialnego, z organizacjami społecznymi i innymi w zakresie ochrony rzek, potoków przebiegaj ących w granicach administracyjnych gminy, 9) gospodarka odpadami w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą gminy, w tym: a) spraw dotycz ących odbierania nieczysto ści płynnych od wła ścicieli nieruchomo ści oraz naliczanie stosownych opłat z tego tytułu, b) usuwanie wyrobów azbestowo-cementowych z terenu gminy zgodnie z przyj ętymi zasadami, c) wydawanie opinii w sprawach dotycz ących gospodarki odpadami, d) przyjmowanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania odpadami na terenie gminy, e) prowadzenie sprawozdawczo ści,

119 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

10) prowadzenie spraw wynikaj ących z prawa geologicznego i górniczego w zakresie: a) sporz ądzania opinii do wniosków o udzielenie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złó ż kopalin, b) sporz ądzania opinii do decyzji zatwierdzaj ącej projekt prac geologicznych, 11) prowadzenie spraw w zakresie wykonywania obowi ązków utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie, w tym: a) oczyszczanie gminy (dróg, placów, parkingów i innych gruntów gminnych z odpadów, zanieczyszcze ń, likwidacja dzikich wysypisk śmieci), b) zakup naprawy i utrzymanie koszy ulicznych, c) gospodarowania odpadami komunalnymi, sprawozdawczo ść , edukacja, d) kontrola realizacji przez wła ścicieli nieruchomo ści obowi ązków wynikaj ących z ustawy, e) Prowadzenie spraw zwi ązanych z zapewnieniem zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok bezdomnych zwierz ąt lub ich cz ęś ci, f) prowadzenie spraw deratyzacji na terenie gminy, 12) utrzymywanie obiektów małej architektury na gminnych terenach zieleni (m.in. ławek, pergoli, itp) przekazanych wydziałowi, 13) opracowywanie gminnych programów ochrony środowiska, programów usuwania wyrobów azbestowych, koordynacja zapisanych zada ń, sporz ądzanie okresowych raportów i sprawozda ń z ich realizacji, oraz opiniowanie wojewódzkich programów gospodarki odpadami, 14) prowadzenie post ępowa ń administracyjnych i sporz ądzanie decyzji o środowiskowych uwarunkowa ń realizacji przedsi ęwzi ęć , 15) gromadzenie i przetwarzanie informacji o środowisku oraz prowadzenie publicznie dost ępnych wykazów o dokumentach dotycz ących środowiska, 16) prowadzenie ewidencji: a) zbiorników bezodpływowych, b) przydomowych oczyszczalni ścieków, c) umów na odbieranie odpadów stałych od wła ścicieli nieruchomo ści w celu kontroli obowi ązków okre ślonych przepisami, d) umów na opró żnianie zbiorników bezodpływowych w celu kontroli realizacji obowi ązków okre ślonych przepisami, e) odpadów zawieraj ących azbest, 17) wydawanie (cofanie, odmowa) zezwole ń na prowadzenie przez przedsi ębiorców działalno ści w zakresie: a) ochrony przed bezdomnymi zwierz ętami, b) prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierz ąt, a tak że grzebowisk i spalar ń zwłok zwierz ąt i ich cz ęś ci, c) opró żniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ści ciekłych, oraz kontrola realizacji warunków okre ślonych w w/w zezwoleniach, 18) współdziałanie z organami administracji rz ądowej i jednostek samorz ądu terytorialnego, z organizacjami społecznymi w sprawach profilaktyki i lecznictwa weterynaryjnego, poprawy warunków hodowli i zwalczania zaka źnych i paso żytniczych chorób zwierz ęcych i chorób odzwierz ęcych, 19) współdziałanie z organizacjami, instytucjami, jednostkami samorz ądu terytorialnego na rzecz ochrony i opieki zwierz ąt, 20) opiniowanie zasad gospodarki łowieckiej, 21) sprawy w zakresie wliczania okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do sta żu pracy, 22) aktualizacja dokumentacji do spisów rolnych, 23) nadzór nad gospodark ą le śną w lasach gminnych, 24) nadzór nad uprawami maku i konopi włóknistych, 25) prowadzenie spraw z zakresu zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej, 26) realizacja zada ń wynikaj ących z ustawy o Izbach Rolniczych, 27) prowadzenie inwestycji i remontów wskazanych przez wójta.

120 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

6.1.3. Instrumenty finansowe - źródła finansowania programu Realizacja poszczególnych projektów zwi ązanych z ochron ą środowiska wymaga nakładów finansowych co jest mo żliwe poprzez wykorzystanie m.in.: − środków publicznych - pochodz ących z bud żetu pa ństwa, powiatu, gminy lub pozabud żetowych instytucji publicznych, − środków prywatnych - środki własne inwestorów, − środków publiczno-prywatnych - pochodz ących z bud żetu powiatu, gmin lub pozabud żetowych instytucji publicznych oraz środków własnych inwestora. Formy finansowania inwestycji ekologicznych w gminie to głównie: − udziały własne gminy lub przedsi ębiorstw, − zobowi ązania kapitałowe (kredyty, po życzki, obligacje, leasing), − udziały kapitałowe – (akcje i udziały w spółkach), − dotacje. Skuteczna realizacja zada ń postawionych w programie ochrony środowiska, wymaga zabezpieczenia odpowiednich środków bud żetowych oraz pozabud żetowych. Do realizacji programu konieczne jest posiadanie sprawnego systemu finansowania zada ń ochrony środowiska, w którym głównymi źródłami finansowania s ą: − bud żet gminy, − fundusze ekologiczne, − programy pomocowe, − środki własne inwestorów. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska finansowane s ą z bud żetu gminy jako zadania własne, oraz ze środków zewn ętrznych krajowych i unijnych, pozyskanych na realizacj ę niektórych zada ń. Do instrumentów finansowych gminy w zakresie ochrony środowiska nale żą głownie środki pozyskiwane z: − opłat za korzystanie ze środowiska, − z nało żonych kar, − inne źródła np. po życzki, dotacje. Jednostki organizacyjne, instytucje i podmioty realizuj ące zadania inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska i przyrody oraz zadania w zakresie edukacji ekologicznej, mog ą czyni ć starania o uzyskanie pomocy finansowej ze środków funduszy strukturalnych, funduszy celowych, fundacji oraz banków. Specyfik ą systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce jest to, że wi ększ ą cz ęść wydatków ponosz ą przedsi ębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorz ądy terytorialne. Dokładne okre ślenie źródeł i wielko ści środków mo żliwych do pozyskania, szczególnie tych po roku 2020, stwarza znaczne trudno ści. Odnosi si ę to zarówno do środków własnych jak i innych, w tym szczególnie dotyczy to dost ępno ści środków unijnych po aktualnym okresie programowania 2014-2020. W zale żno ści od rodzaju zadania form ą dofinansowania mo że by ć dotacja, preferencyjny kredyt lub po życzka. Poni żej w syntetycznej formie, wymienione zostały najwa żniejsze potencjalne źródła finansowania zada ń Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca, realizowanych w latach 2018-2021 i w perspektywie do roku 2025:

− Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www.nfosigw.gov.pl) promuje du że przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska. Celem działalno ści NFO ŚiGW jest wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasi ęgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz wybranych zada ń lokalnych, szczególnie istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska (http://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-krajowe/programy- priorytetowe). − Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie (WFO ŚiGW), udziela pomocy finansowej na realizacj ę zada ń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodnych z kierunkami obowi ązuj ących strategii jak: Polityki Ekologicznej Pa ństwa, Bezpiecze ństwo energetyczne i środowisko, Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego oraz zada ń wynikaj ących ze zobowi ąza ń mi ędzynarodowych Polski i obowi ązuj ących przepisów prawa. WFO ŚiGW

121 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

najcz ęś ciej jedynie współfinansuje zadania inwestycyjne, do wysoko ści nie przekraczaj ącej 40% potwierdzonych dokumentami kosztów realizacji zadania. Podstawow ą form ą działalno ści WFO ŚiGW jest udzielanie po życzek na korzystnych warunkach oprocentowania i spłat a tak że dofinansowywanie niektórych zada ń w formie dotacji. Szczegółowe informacje o zasadach finansowania znajduj ą sie na stronie www.wfos.krakow.pl . − Program LIFE . Program LIFE to jedyny instrument finansowy Unii Europejskiej po świ ęcony wył ącznie współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony i poprawy jako ści środowiska oraz wpływu człowieka na klimat i dostosowania si ę do jego zmian. Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdra żania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja unijnej polityki w tym zakresie, a tak że identyfikacja i promocja nowych rozwi ąza ń dla problemów dotycz ących środowiska w tym przyrody. Program działa ń na rzecz środowiska i klimatu (2014- 2020) został ustanowiony Rozporz ądzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE w dniu 11 grudnia 2013 r. Wdra żanie programu zostało podzielone na dwa okresy rozliczeniowe, w ramach których b ędą przyjmowane tzw. Wieloletnie Programy Prac, w ramach których KE definiuje ramy wdra żania LIFE w danym okresie. I Wieloletni Program Prac obowi ązuje na lata 2014-2017. II Wieloletni Program Prac b ędzie obowi ązywał w latach 2018-2020. − Środki norweskie i EOG. Bezzwrotna pomoc finansowa dla Polski w postaci dwóch instrumentów pod nazw ą: Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy (potocznie znanych jako fundusze norweskie), pochodzi z EFTA (Europejskiego Stowarzyszenie Wolnego Handlu), b ędących zarazem członkami EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Na mocy Umowy o rozszerzeniu EOG z 14 pa ździernika 2003 r. ustanowiona została pomoc finansowa krajów (EFTA) dla najmniej zamo żnych pa ństw UE, w tym Polski. W 2004 r. polski rz ąd podpisał dwie umowy, które umo żliwiaj ą korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno ści Unii Europejskiej, źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. − Bank Ochrony Środowiska S.A . (BO Ś), jest bankiem komercyjnym, nastawionym na finansowanie przedsi ęwzi ęć słu żą cych wył ącznie ochronie środowiska. Współpracuje z organizacjami zajmuj ącymi si ę finansowaniem działa ń z zakresu ochrony środowiska np. NFO ŚiGW, WFO ŚiGW. Bank współfinansuje w szerokim zakresie zadania z zakresu ochrony wody i gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi. Szczegółowe, aktualne informacje o zasadach finansowania banku, znajduj ą si ę na stronie internetowej http://www.bosbank.pl/. − Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska dost ępne w latach 2014-2020 . W ramach funduszy strukturalnych działaj ą programy operacyjne. W Polsce dost ępne są nast ępuj ące programy operacyjne (PO) w ramach których mo żna uzyska ć dofinansowanie do projektów w dziedzinie ochrony środowiska: − Regionalne programy operacyjne wojewódzkie (RPO), − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, − Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Jednym z najwa żniejszych źródeł finansowania du żych przedsi ęwzi ęć w ochronie środowiska w Polsce, w okresie programowym na lata 2014-2020 jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIi Ś). Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjno ści inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu to żsamo ści kulturowej i rozwijaniu spójno ści terytorialnej. Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, środowisko, energetyk ę, kultur ę i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wy ższe, a tak że ochron ę zdrowia (http://www.pois.gov.pl/). W zakresie ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie dla: − du żych inwestycji komunalnych, − inwestycji ekologicznych w przedsi ębiorstwach, − projektów ochrony przyrody i bezpiecze ństwa ekologicznego, − edukacji ekologicznej.

122 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Wsparcie z Programu otrzymuj ą zarówno samorz ądy i przedsi ębiorcy, jak równie ż m.in. organizacje pozarz ądowe, parki narodowe i Lasy Pa ństwowe. Obecnie przygotowane zostały programy operacyjne które pozwol ą na kontynuacj ę realizacji zada ń w dziedzinie ochrony środowiska do roku 2020. Na poziomie krajowym z polityki spójno ści w latach 2014-2020 realizowanych b ędzie 5 tematycznych programów operacyjnych, w tym program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (www.pois.gov.pl). W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 przewidziano realizacj ę zada ń skupionych wokół 8 osi priorytetowych, z których dla realizacji zada ń programów ochrony środowiska najwa żniejsza jest O ś II - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Głównym celem Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Obszary planowane do wsparcia w tym programie to przede wszystkim zadania w nast ępuj ących dziedzinach: − gospodarka niskoemisyjna, − przystosowanie do zmian klimatu, − zapobieganie ryzyku i zarz ądzanie ryzykiem, − ochrona środowiska naturalnego, − efektywno ść wykorzystania zasobów w sektorze środowiska, − dziedzictwo kulturowe, − zrównowa żony transport, − bezpiecze ństwo energetyczne, − sektor zdrowia. Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 to najwi ększy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i Unii Europejskiej. Główne obszary na które zostan ą przekazane środki to: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, transport i bezpiecze ństwo energetyczne oraz ochrona zdrowia i dziedzictwo kulturowe. Dzi ęki równowadze pomi ędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastruktur ę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program b ędzie skutecznie realizował zało żenia strategii Europa 2020, z któr ą powi ązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Obszary wsparcia i rodzaje projektów mo żliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020:

1. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki − wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii (OZE); − poprawa efektywno ści energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym i mieszkaniowym; − promowanie strategii niskoemisyjnych; − rozwój i wdra żanie inteligentnych systemów dystrybucji. 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu − rozwój infrastruktury środowiskowej; − dostosowanie do zmian klimatu; − ochrona i zahamowanie spadku ró żnorodno ści biologicznej; − poprawa jako ści środowiska.

Zakres finansowania w obszarze energetyki i środowiska I i II osi priorytetowej: I O ś priorytetowa - Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki: − produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np. budowa, rozbudowa farm wiatrowych, instalacji na biomas ę b ądź biogaz; − poprawa efektywno ści energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym; − rozwój i wdra żanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napi ęcia. II O ś priorytetowa - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu:

123 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− rozwój infrastruktury środowiskowej (np. oczyszczalnie ścieków, sie ć kanalizacyjna oraz wodoci ągowa, instalacje do zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym do ich termicznego przetwarzania); − ochrona i przywrócenie ró żnorodno ści biologicznej, poprawa jako ści środowiska (np. redukcja zanieczyszczenia powietrza i rekultywacja terenów zdegradowanych); − dostosowanie do zmian klimatu, np. zabezpieczenie obszarów miejskich przed niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi, zarz ądzanie wodami opadowymi, projekty z zakresu małej retencji oraz systemy zarz ądzania kl ęskami żywiołowymi.

Małopolski Regionalny Program Operacyjny 2014-2020 (MRPO) Celem głównym projektu MRPO na lata 2014-2020 przyjętego 01.04.2014 r., jest tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Celami szczegółowymi s ą: − podnoszenie konkurencyjno ści i innowacyjno ści gospodarki Małopolski, − poprawa spójno ści wewn ętrznej regionu osi ągana w oparciu o zasad ę zrównowa żonego rozwoju, − rozwój potencjału instytucjonalnego podmiotów z terenu Małopolski. Działania z zakresu ochrony środowiska realizowane będą w ramach Osi priorytetowej 5 - Ochrona Środowiska. Maksymalna warto ść dotacji z UE mo że wynie ść od 50 do 85% środków kwalifikowanych inwestycji. Celem głównym realizacji działa ń dla Osi priorytetowej 5 - Ochrona środowiska jest wzmocnienie stanu bezpiecze ństwa ekologicznego regionu z zachowaniem zasad równowagi pomi ędzy popraw ą stanu środowiska, racjonalnym u żytkowaniem zasobów naturalnych oraz minimalizowaniem niekorzystnych oddziaływa ń na środowisko i jego zasoby. Cele szczegółowe to: − Zapewnienie stabilno ści ekosystemów oraz odporno ści na wpływ zewn ętrznych zakłóce ń środowiska oraz zapobieganie i minimalizowanie ryzyka wyst ąpienia kl ęsk żywiołowych, − Ochrona zasobów wodnych poprzez ograniczenie zanieczyszcze ń przedostaj ących si ę do wód podziemnych, powierzchniowych, gleb oraz działania na rzecz poprawy jakości wód, − Zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowanie do ponownego ich u życia oraz intensyfikacja odzysku odpadów, a tym samym ograniczenie ich ilo ści na składowiskach. W ramach Osi priorytetowej 5 udzielane jest bezzwrotne dofinansowanie przedsi ęwzi ęć w czterech głównych obszarach: − gospodarki wodno-ściekowej, − poprawy jako ści powietrza i zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, − gospodarki odpadami, − poprawy bezpiecze ństwa ekologicznego oraz ochrony przed skutkami kl ęsk żywiołowych. Głównymi beneficjentami programu b ędą mogły by ć: − Jednostki samorz ądu terytorialnego (JST), ich zwi ązki i stowarzyszenia, − Jednostki organizacyjne JST posiadaj ące osobowo ść prawn ą, − Przedsi ębiorcy. Drugim obszarem działania MRPO zwi ązanym ze środowiskiem jest Oś priorytetowa 4 - Regionalna polityka energetyczna . Celem wiod ącym jest wspieranie przej ścia na gospodark ę niskoemisyjn ą we wszystkich sektorach. Będzie to realizowane poprzez stworzenie warunków do zrównowa żonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego oraz sektora transportu miejskiego celem zapewnienia bezpiecze ństwa energetycznego mieszka ńców regionu oraz poprawy jako ści ich życia, z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska. Cele szczegółowe to: − Zwi ększenie produkcji i wykorzystania rozproszonych odnawialnych źródeł energii oraz zmniejszenie energochłonno ści w sektorze publicznym, mieszkaniowym i w przedsi ębiorstwach, − Dostosowanie sieci dystrybucyjnych do rozwijaj ącego si ę rynku odnawialnych źródeł energii oraz poprawa ich stanu technicznego, − Poprawa jako ści powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń oraz gazów cieplarnianych do powietrza pochodz ących z indywidualnego ogrzewania mieszka ń, procesów przemysłowych i energetyki, − Stworzenie warunków dla budowy sprawnych, przyjaznych dla podró żnych, ekologicznych i zintegrowanych systemów transportu miejskiego. Główni beneficjenci programu to:

124 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− Jednostki samorz ądu terytorialnego (JST), ich zwi ązki i stowarzyszenia, − Jednostki organizacyjne JST posiadaj ące osobowo ść prawn ą, − Przedsi ębiorcy.

Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 – 2020 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW 2014-2020) został opracowywany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególno ści rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w cało ściowy system polityki rozwoju kraju, w szczególno ści poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta okre śla strategi ę wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów okre ślonych w unijnej strategii wzrostu „ Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa żonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu ” z uwzgl ędnieniem potrzeb rozwojowych danego pa ństwa członkowskiego. Celem głównym PROW 2014 – 2020 jest poprawa konkurencyjno ści rolnictwa, zrównowa żone zarz ądzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównowa żony rozwój terytorialny obszarów wiejskich (http://www.minrol.gov.pl/). Program realizuje sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie: − Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, le śnictwie i na obszarach wiejskich. − Poprawa konkurencyjno ści wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwi ększenie rentowno ści gospodarstw rolnych. − Poprawa organizacji ła ńcucha żywno ściowego i promowanie zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. − Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zale żnych od rolnictwa i le śnictwa. − Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu w sektorach: rolnym, spo żywczym i le śnym. − Zwi ększanie wł ączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. W ramach PROW 2014-2020 b ędzie realizowanych ł ącznie 15 działa ń. Pomoc finansowa ze środków Programu b ędzie skierowana głównie do sektora rolnego. Sektor ten jest szczególnie istotny z punktu widzenia zrównowa żonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Planowane w Programie instrumenty pomocy finansowej b ędą miały na celu przede wszystkim rozwój gospodarstw rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych, Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych, Premie dla młodych rolników, Płatno ści dla rolników przekazuj ących małe gospodarstwa rolne). Do dalszego rozwoju sektora rolnego i wzrostu jego konkurencyjno ści przyczyni ą si ę tak że takie instrumenty pomocy finansowej jak: Transfer wiedzy i innowacji oraz Doradztwo rolnicze. Nowym instrumentem wspieraj ącym wdro żenie innowacji w sektorze rolno-spo żywczym b ędzie działanie Współpraca. W ramach poprawy organizacji ła ńcucha żywno ściowego przewiduje si ę wsparcie inwestycji zwi ązanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych, dalszy rozwój grup i organizacji producentów oraz systemów jako ści produktów rolnych i środków spo żywczych. Ponadto, dla ułatwiania sprzeda ży bezpo średniej artykułów rolnych, planuje si ę kontynuacj ę wsparcia na rzecz budowy i modernizacji targowisk. Planowana jest kontynuacja wsparcia pozwalaj ącego na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wyst ąpienia kl ęsk żywiołowych i katastrof naturalnych, jak równie ż wprowadzenie nowego zakresu, którego celem b ędzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami. Nowym działaniem b ędzie Rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej. Przedsi ęwzi ęcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania bioró żnorodno ści b ędą finansowane w ramach działa ń rolno-środowiskowo-klimatycznych i zalesie ń. Kontynuowane b ędą płatno ści na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wsparcie inwestycyjne w zwi ązku z realizacj ą celów środowiskowych otrzymaj ą gospodarstwa poło żone na obszarach Natura 2000 i na obszarach nara żonych na zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego. W celu zapewnienia zrównowa żonego rozwoju obszarów wiejskich kontynuowane b ędą działania przyczyniaj ące si ę do rozwoju przedsi ębiorczo ści, odnowy i rozwoju wsi, w tym w zakresie

125 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 infrastruktury technicznej, które b ędą realizowane zarówno w ramach odr ębnych działa ń, jak równie ż poprzez działanie Leader. Kontynuacja wdra żania Lokalnych Strategii Rozwoju (Leader) wzmocni realizacj ę oddolnych inicjatyw społeczno ści lokalnych.

Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez mo żliwo ści umorze ń udzielane s ą przez Bank Ochrony Środowiska S.A.(BO Ś). Kredytobiorca musi posiada ć cz ęść własnych środków na sfinansowanie zadania. BO Ś przy udzielaniu po życzek kieruje si ę podobnymi kryteriami jak WFO ŚiGW – do głównych kryteriów zalicza si ę efektywno ść ekologiczn ą zadania i jego zgodno ść z priorytetami dla polityki ekologicznej województwa.

Komercyjne kredyty bankowe Komercyjne kredyty bankowe ze wzgl ędu na du że koszty finansowe zwi ązane z oprocentowaniem, nie mog ą by ć brane pod uwag ę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z po życzek preferencyjnych. Samorz ądy s ą obecnie postrzegane przez banki jako interesuj ący i wiarygodni klienci, st ąd dost ęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednostkom samorz ądu terytorialnego s ą ka żdorazowo negocjowane indywidualnie. Własne środki inwestorów Niektóre inwestycje b ędą pokrywane ze środków własnych ró żnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do realizacji przez podmioty gospodarcze mog ą by ć dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz uzupełniaj ąco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za priorytetowe.

6.1.4. Instrumenty społeczne - działania informacyjno-edukacyjne

Do najwa żniejszych instrumentów społecznych słu żą cych realizacji programu nale ży zaliczy ć: − swobodny dost ęp do informacji o środowisku, − komunikacj ę społeczn ą oraz udział społecze ństwa w sprawach zwi ązanych z ochron ą środowiska: systemy konsultacji i debat publicznych, − edukacj ę ekologiczn ą społecze ństwa, − współprac ę i budowanie partnerstwa pomi ędzy samorz ądem a społecze ństwem oraz pomi ędzy powiatowymi i gminnymi słu żbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi, − nacisk społeczny czyli petycje, demonstracje, akcje zbierania podpisów.

Istotnym elementem skutecznego zarz ądzania środowiskiem jest świadomo ść ekologiczna mieszka ńców oraz przyjazne dla środowiska nawyki i codzienna postawa ludno ści. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane. Wła ściwa informacja przyspiesza proces edukacji. W przypadku osi ągni ęcia wła ściwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest łatwiejsza, a przekazywane informacje s ą wła ściwie odbierane i wykorzystywane. Rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony, a tak że umiej ętno ść porozumiewania si ę ze społecze ństwem s ą niezb ędne dla sukcesu realizowanej polityki ekologicznej. Gmina, przy wsparciu powiatu, organizacji ekologicznych oraz placówek o światowych i badawczych, powinna zapewni ć odpowiednie wsparcie medialne, zadba ć o sprzyjającą atmosfer ę oraz promowa ć wyniki akcji na rzecz ochrony środowiska. Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system opłat i kar nie spełni ą całego zakresu celów i zada ń wyznaczonych przez program ochrony środowiska. Ka żda grupa zadaniowa (jednostka realizuj ąca zadanie oraz wszyscy mieszka ńcy) ponosi odpowiedzialno ść za zapewnienie czystego środowiska, zapobieganie problemom i ukierunkowanie przyszłego rozwoju. Mieszka ńcy gminy powinni by ć informowani o zadaniach poprzez pras ę, biuletyny, internet, lokalne media, czy te ż poprzez środki po średnie, takie jak pozarz ądowe organizacje ekologiczne. Realizacja celów programu ochrony środowiska poprzez edukacj ę ekologiczn ą, jest zadaniem długotrwałym, które nale ży realizowa ć w sposób ci ągły w działaniach gmin, co w dłu ższym horyzoncie czasu przynosi korzy ści ekologiczne i umo żliwia rozwi ązanie lub złagodzenie wa żnych

126 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025 problemów ekologicznych. Nawet wieloletnie nakłady na edukacj ę ekologiczn ą i cz ęsto z ni ą zwi ązan ą profilaktyk ę zagro żeń s ą znacznie ni ższe, ni ż wynikaj ące z ich zaniedbania, koszty likwidacji strat ekologicznych lub szybkiego wdro żenia wymaga ń prawnych. Jednym z najwa żniejszych instrumentów społecznych s ą kampanie informacyjno-edukacyjne. Współpraca gminy z przedsi ębiorstwami oraz wł ączenie si ę społecznych organizacji ekologicznych w proces informacyjno-edukacyjny powinny by ć ukierunkowane na: − prowadzenie szkole ń dla nauczycieli, urz ędników, przedsi ębiorców, działaczy samorz ądu terytorialnego i mieszka ńców, − przygotowywanie i kolporta ż materiałów informacyjno-edukacyjnych dla mieszka ńców, − organizowanie konkursów, wystaw, prelekcji, − prowadzenie ró żnego rodzaju kampanii ekologicznych.

Działalno ść informacyjno-edukacyjna w szkołach Szkoły maj ą bardzo szerokie mo żliwo ści wł ączenia si ę w proces informacyjno-edukacyjny zwi ązany z problematyk ą ochrony środowiska. W tym zakresie mo żliwe s ą zarówno formy zaj ęć lekcyjnych, jak i pozalekcyjnych. Szkoły powinny w szczególno ści: − inicjowa ć i korzysta ć z kontaktów z władzami samorz ądowymi oraz innymi reprezentantami społeczno ści lokalnej, szkołami wy ższymi, jednostkami badawczymi, terenowymi o środkami edukacji ekologicznej oraz innymi instytucjami i organizacjami (w tym z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi), − uczestniczy ć w krajowych i mi ędzynarodowych programach edukacji ekologicznej, − stale podejmowa ć i rozszerza ć zakres praktycznych działa ń na rzecz ochrony środowiska w szkole i jej otoczeniu, − eksponowa ć pozytywn ą rol ę dzieci w edukacji ekologicznej dorosłych, − prowadzi ć edukacj ę ekologiczn ą w terenie. Dla osi ągni ęcia tych celów szkoła powinna wprowadzi ć ró żne formy działa ń bezpo średnio skierowanych na pobudzenie świadomo ści, podnoszenie poziomu wiedzy i wyrabianie umiej ętno ści wśród dzieci i młodzie ży, a po średnio równie ż u wszystkich mieszka ńców. Spo śród zalecanych form edukacyjno-oświatowych nale ży wymieni ć, miedzy innymi: − ście żki tematyczne w ramach przedmiotu o środowisku w nauczaniu pocz ątkowym oraz w klasach wy ższych w ramach poszczególnych przedmiotów, − badania ankietowe dzieci i młodzie ży, − rozmowy i spotkania z ciekawymi lud źmi (przedstawiciele wydziałów ochrony środowiska urz ędów gmin i starostwa, przedstawiciele zakładów przemysłowych, organizacji ekologicznych, jednostek naukowo-badawczych), − konkursy plastyczne, literackie, konkursy zbiórki surowców wtórnych, − przedstawienia teatralne, happeningi ekologiczne, − festyny, aukcje, pokazy, − dni otwarte w zakładach przemysłowych i w jednostkach badawczych, − współpraca i wymiana do świadcze ń z innymi szkołami, − tworzenie klubów młodego ekologa.

Kampania informacyjno-edukacyjna dla podmiotów gospodarczych i rolników Jest drugim wa żnym kierunkiem podnoszenia świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Główny ci ęż ar działa ń informacyjno-szkoleniowych dla podmiotów gospodarczych z terenu gminy powinny przej ąć izby gospodarcze, izby rzemie ślnicze, cechy, kongregacje kupieckie, itp. Zakres szkole ń powinien obejmowa ć, mi ędzy innymi: − zagadnienia prawne w ochronie środowiska, − obowi ązki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska, − zagadnienia zwi ązane ze stosowaniem najlepszych dost ępnych technik (BAT), − zagadnienia stosowania Dobrych Praktyk Rolniczych, − zagadnienia zwi ązane z obni żaniem materiałochłonno ści, wodochłonno ści i energochłonno ści procesów technologicznych, − zagadnienia zwi ązane z mo żliwo ści ą pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych,

127 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− gospodark ę odpadami przemysłowymi wraz z recyklingiem odpadów. Zdecydowana wi ększo ść osób czynnych zawodowo ma bezpo średni wpływ na stan środowiska. Wynika to z mniej lub bardziej świadomych decyzji podejmowanych na każdym stanowisku pracy. Realizacja zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska w znacznej mierze zale żna jest od konkretnych działa ń podejmowanych w zakładach pracy. Skuteczno ść tych działa ń wymaga spełnienia nast ępuj ących warunków: − wiedza o ochronie środowiska w miejscu pracy powinna by ć upowszechniana przez kierownictwo zakładu, specjalistyczne słu żby pracownicze i zwi ązki zawodowe, wł ączaj ąc w to program doskonalenia zawodowego kadry oraz elementy edukacji środowiskowej zwi ązanej ze specyfik ą prowadzonej działalno ści, − w programach szkoleniowych słu żb BHP w zakładach pracy, nale ży podj ąć tematyk ę skutków oddziaływania zakładów na lokalne środowisko i zdrowie ludzi, − we wszystkich działaniach promocyjnych nale ży zwróci ć uwag ę na technologie i rozwi ązania przyjazne środowisku. Kampania informacyjno-edukacyjna prowadzona przez organizacje społeczne Działania pozarz ądowych organizacji ekologicznych polegaj ą głównie na: − kształtowaniu świadomo ści ekologicznej osób zaanga żowanych w działania społeczne, − przybli żaniu społecze ństwu istoty i znaczenia problemów ekologicznych, − wpływaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podejmowanie decyzji dotycz ących zarz ądzania środowiskiem, − propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ekologii.

6.2. Zarz ądzanie programem ochrony środowiska Podstawow ą zasad ą realizacji programu ochrony środowiska powinna by ć zasada wykonywania zada ń przez jednostki zwi ązane z systemem zarz ądzania środowiskiem, świadome istnienia programu i ich roli w jego realizacji. W realizacji poszczególnych zada ń programu ochrony środowiska uczestnicz ą nast ępuj ące podmioty (interesariusze programu): − podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu programem, − podmioty bezpo średnio realizuj ące zadania programu, − podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty programu, − społeczno ść lokalna, jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń programu.

Zarz ądzanie środowiskiem odbywa si ę na wielu poziomach: krajowym, wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym i obejmuje działania środowiskowe odpowiednio na danym obszarze. Działania na rzecz środowiska podejmowane s ą tak że w mniejszej skali przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska, które kieruj ą si ę głównie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, ale zmuszone s ą do respektowania obowi ązuj ącego prawa nad wykonaniem którego powinny czuwa ć słu żby ochrony środowiska. Podmioty gospodarcze uczestnicz ą w zarz ądzaniu środowiskiem poprzez: − respektowanie wymaga ń zawartych w pozwoleniach emisyjnych, − modernizacj ę wykorzystywanych technologii, a w szczególno ści eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska i kontrolowanie wielko ści emisji zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji rz ądowej i samorz ądowej odpowiedzialne za wykonywanie i egzekwowanie przepisów prawa maj ą na celu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przez: − racjonalne planowanie przestrzenne, − kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, − porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska. Najwa żniejsze działania w ramach zarz ądzania środowiskiem realizowane przez gmin ę dotycz ą nast ępuj ących zagadnie ń:

128 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

− wdra żanie programu ochrony środowiska - koordynacja wdra żania programu, weryfikacja celów i ich realizacji, ocena wdro żenia celów, współpraca z jednostkami realizuj ącymi zadania, − edukacja i komunikacja ze społecze ństwem w ramach systemu informacji o środowisku - rozwój ró żnorodnych form edukacji ekologicznej, wykorzystanie mediów w celu informowania społecze ństwa o planowanych działaniach z zakresu ochrony środowiska, w tym realizacji programu, wydawanie ulotek i broszur informacyjnych itp., − propagowanie wdra żania systemów zarz ądzania środowiskiem w instytucjach i przedsi ębiorstwach, − monitoring stanu środowiska – monitoringu komponentów środowiska oraz stopnia nara żenia mieszka ńców na skutki jego zanieczyszczenia. Głównym koordynatorem programu gminnego jest Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca a bezpo średnim odbiorc ą społeczno ść lokalna. Bezpo średnim realizatorem zada ń programu b ędą wszystkie podmioty gospodarcze planuj ące i realizuj ące inwestycje zgodnie z kierunkami nakre ślonymi przez program. Wójt poprzez Kierowników właściwych w sprawach ochrony środowiska jednostek organizacyjnych, sprawuje nadzór i realizuje zarz ądzanie programem, tj.: − koordynacja prac, − monitorowanie realizacji programu, − uruchamianie działa ń koryguj ących, − przygotowanie sprawozda ń oraz przedstawianie raportów radzie gminy i zarz ądowi powiatu. Do zakresu odpowiedzialności Kierowników wydziałów merytorycznych nale ży nadzór nad realizacj ą zada ń zawartych w programie ochrony środowiska, sporz ądzanie sprawozda ń z jego wykonania i przekazywanie raportów Wójtowi. Co dwa lata organ wykonawczy gminy sporz ądza raport z wykonania cało ści zada ń programu i przedstawia go radzie gminy oraz przekazuje do zarz ądu powiatu.

6.3. Monitoring jako ści środowiska

Podstaw ą oceny efektywno ści wdra żania programu ochrony środowiska jest wynik prowadzonego monitoringu. Monitoring dostarcza informacji na podstawie, których mo żna oceni ć, czy stan środowiska ulega poprawie czy pogorszeniu. W pracach kontroluj ących efektywno ść wdra żania programu ochrony środowiska wyró żniamy: − monitoring jako ści środowiska, − monitoring polityki środowiskowej. Monitoring środowiska mo że by ć traktowany jako system kontroli stanu środowiska, dostarczaj ący informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska. Jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Zakres, sposób i cz ęstotliwo ść prowadzenia bada ń monitoringowych jest okre ślony odpowiednimi rozporz ądzeniami oraz wskazówkami i wytycznymi, dost ępnymi w opracowaniach specjalistycznych, z odniesieniem do poszczególnych komponentów środowiska. Badania stanu środowiska na obszarze powiatu realizowane s ą głównie w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska przez organy Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska. Wykonywane badania wchodz ą w skład systemu pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udost ępniania informacji o środowisku, co umo żliwia ocen ę prawidłowo ści realizowanej polityki ekologicznej. Ocenie podlegaj ą oddzielnie poszczególne elementy monitoringu środowiska: − monitoring wód powierzchniowych, − monitoring wód podziemnych, − monitoring zbiorników wodnych, − monitoring wody pitnej, − monitoring jako ści powietrza, − monitoring gleb, − monitoring hałasu, − monitoring promieniowania elektromagnetycznego, − inne dora źne działania monitoringowe.

129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

6.4. Monitoring polityki środowiskowej

Konieczno ść monitorowania polityki ochrony środowiska oznacza, że wdra żanie programu ochrony środowiska jako jednego z podstawowych elementów tej polityki, b ędzie podlegało regularnej ocenie w zakresie: − oceny stopnia wykonania zada ń, − oceny stopnia realizacji przyj ętych celów, − oceny rozbieżno ści pomi ędzy celami i zadaniami, − analizy przyczyn powstałych rozbie żno ści. Najwa żniejszym wska źnikiem oceny osi ągni ęć w zakresie realizacji polityki ochrony środowiska są wyniki monitorowania stopnia realizacji zada ń. Wyniki oceny rozbie żno ści pomi ędzy celami i analiza przyczyny tych rozbie żno ści, b ędą stanowiły wkład do opracowania kolejnej aktualizacji programu ochrony środowiska.

6.5. Monitoring realizacji zada ń programu

Pomiar stopnia realizacji zada ń programu odbywa si ę poprzez mierniki zwi ązane z poszczególnymi celami. Do szczególnie wa żnych rodzajów mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono: − stopie ń zmniejszenia ró żnicy (w %) mi ędzy faktycznym zanieczyszczeniem środowiska a naukowo uzasadnionym dopuszczalnym (ładunkiem krytycznym), − ilo ść zu żywanej energii, materiałów, wody oraz ilo ść wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszcze ń w przeliczeniu na jednostk ę dochodu narodowego lub wielko ść produkcji (wyra żon ą w wielko ściach fizycznych lub za pomoc ą warto ści sprzedanej), − stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska).

Mierniki powinny by ć gromadzone i wykorzystywane do ocen realizacji polityki ekologicznej samorz ądu gminnego. Poza wymienionymi powy żej miernikami do oceny realizacji zada ń ekologicznych stosowane s ą równie ż nast ępuj ące rodzaje wska źników: − wska źniki społeczno-ekonomiczne, − wska źniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, − wska źniki aktywno ści pa ństwa i społecze ństwa.

Monitoring środowiska powinien by ć traktowany jako system kontroli jego stanu, dostarczaj ący informacji o uzyskanych efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska. Jest tak że narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Zmiany warto ści wska źników charakteryzuj ących elementy środowiska s ą wymiernym efektem realizacji programu ochrony środowiska. Wyró żnia si ę trzy rodzaje wska źników (mierników) przydatnych do monitorowania programu:

1. Wska źniki presji wywieranej na środowisko, odnosz ą si ę do tych form działalno ści, które zmniejszaj ą ilo ść i jako ść zasobów środowiska, przy czym mo żliwe jest rozró żnienie: − wska źników presji bezpo średniej, wyra żonej w kategoriach emisji zanieczyszcze ń lub konsumpcji zasobów środowiska, − wska źników presji po średniej, opisuj ących te szkodliwe formy działalno ści człowieka, które w efekcie prowadz ą do wywierania presji bezpo średniej. 2. Wska źniki stanu odnosz ące si ę do jako ści środowiska i jako ści jego zasobów. Odnosz ą si ę one do ostatecznych celów realizacji programu i powinny by ć konstruowane w sposób umo żliwiaj ący dokonanie przegl ądowej oceny stanu środowiska i zmian dokonuj ących si ę w danym okresie czasu. 3. Wska źniki reakcji które wskazuj ą, w jakim stopniu społecze ństwo zainteresowane jest odpowiedzi ą na stan środowiska. Reakcja społeczna dotyczy ć mo że indywidualnych i kolektywnych działa ń prowadz ących do ograniczenia, opanowania lub unikni ęcia negatywnego oddziaływania na środowisko, ewentualnie powstrzymania post ępuj ącej ju ż degradacji środowiska.

130 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

Zmiany warto ści wska źników charakteryzuj ących elementy środowiska w poszczególnych obszarach interwencji s ą wymiernym efektem post ępu w realizacji programu. Wska źniki monitoringu Programu ochrony środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca zestawiono w tabeli 30.

Tabela 30. Proponowane wska źniki monitorowania realizacji programu ochrony środowiska

Źródło Mierniki stanu środowiska/zmiany presji na informacji/ Lp. środowisko jednostka monitoruj ąca Zmniejszenie ładunków zanieczyszcze ń wprowadzanych do wód powierzchniowych: Odbiorca − stan jako ści jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych ścieków, (jcwp) w punktach monitoringowych, Urz ąd Gminy, 1. − ilo ść przył ączy kanalizacyjnych, WIO Ś w − ilo ść oczyszczalni przydomowych, Krakowie, − ilo ść oczyszczonych ścieków odprowadzonych do wód GUS powierzchniowych Zmniejszenie ładunków zanieczyszcze ń wprowadzanych do WIO Ś w 2. wód podziemnych: Krakowie − jako ść wód podziemnych w punktach monitoringu, Wzrost jako ści wody pitnej: − długo ść zmodernizowanych odcinków sieci Dostawca wody, ą wodoci ągowej, Urz d Gminy, 3. − ść ą ą ilo przył czy wodoci gowych, SANEPID − wyniki bada ń jako ści wody pitnej w sieci w Krakowie rozdzielczej, Zmniejszenie ilo ści zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza: Urz ąd Gminy, − klasyfikacja strefy dla kryterium ochrony zdrowia, WIO Ś w − klasyfikacja strefy dla kryterium ochrony ro ślin, Krakowie, 4. − ść ź ilo energii wytworzonej ze ródeł odnawialnych, ą − Urz d ilo ść obiektów gminnych, poddanych Statystyczny termomodernizacji, w Krakowie − ilo ść dofinansowanych inwestycji (zmiana ogrzewania), Powierzchnia ziemi i jako ść gleb: Starosta 5. − powierzchnia terenów zdegradowanych, Powiatowy − jako ść gleb, WIO Ś IUNG Puławy

Starosta Zmniejszenie hałasu emitowanego do środowiska: Powiatowy, − ilo ść decyzji administracyjnych w zakresie emisji Marszałek 6. hałasu, Województwa − poziom hałasu przy szlakach drogowych WIO Ś Zarz ądcy dróg

Ochrona przyrody i krajobrazu: Urz ąd Gminy, − liczba pomników przyrody, Nadle śnictwo, − powierzchnia terenów le śnych, 7. Regionalny − ą powierzchnia terenów zieleni publicznej (urz dzonej, Konserwator bez lasów komunalnych), Przyrody

Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ące: WIO Ś 8. − liczba zidentyfikowanych obszarów o przekroczonych w Krakowie warto ściach dopuszczalnych,

131 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

ą Zwi ększenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa: Urz d Gminy,

− ilo ść szkole ń, odczytów, prelekcji, Ośrodki kultury, 9. − ilo ść akcji zorganizowanych dla ochrony środowiska, Organizacje − ść ą ilo instytucji bior cych udział w organizowanych pozarz ądowe akcjach (szkoły, domy kultury, itp.), Gospodarowanie odpadami: − całkowita masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy, − całkowita masa odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze komunalnym, Wojewódzki − masa odpadów komunalnych zbieranych selektywnie, − System masa odp. kom. zbieranych selektywnie poddanych recyklingowi Odpadowy 10. − masa odp. kom. zbieranych selektywnie poddanych recyklingowi przygotowanych do ponownego u życia, Urz ąd Gminy, − masa odpadów komunalnych składowanych bez

przetworzenia na składowiskach, − osi ągni ęty poziom redukcji składowania odpadów ulegaj ących biodegradacji w stosunku do wytworzonych w 1995 r., − ilo ść usuni ętych odpadów azbestowych, Wielko ść nakładów na ochron ę środowiska w bud żecie gminy: Urz ąd Gminy, − wielko ść nakładów na ochron ę środowiska ogółem, 11. − wielko ść nakładów na ochron ę powietrza,

− wielko ść nakładów na gospodark ę wodn ą, Urz ąd Gminy, Wielko ść nakładów na edukacj ę ekologiczn ą w bud żecie 12. gminy Ośrodki kultury, Organizacje pozarz ądowe

Lista przyj ętych wska źników jest list ą otwart ą i mo że a nawet powinna by ć modyfikowana w przypadku pojawienia si ę nowych istotnych mierników nie uwzgl ędnionych wcze śniej. Proponuje si ę utrzymanie analizy poziomu mierników w odst ępach dwóch lat w uj ęciu ilo ściowym, w celu uchwycenia szybko ści przeobra żeń środowiska. Wska źniki powinny by ć szerzej analizowane podczas sporz ądzania raportów z wykonania programu ochrony środowiska. Bezpo średnim wska źnikiem zaawansowania realizacji zada ń przedstawionych w programie ochrony środowiska b ędzie wysoko ść ponoszonych nakładów finansowych. Uzyskane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocen ę stanu jako ści i dotrzymywania norm środowiskowych, dokonan ą w ramach systemu monitoringu, ilustrowa ć będą stopie ń zaawansowania realizacji programu i umo żliwia ć dokonywanie na bie żą co niezb ędnych korekt w tym dokumencie.

6.6. Okresowa sprawozdawczo ść z wykonania programu

Zgodnie z zapisem w ustawie Prawo ochrony środowiska, Wójt Gminy Kocmyrzów- Luborzyca jest zobowi ązany do sporz ądzania, co 2 lata raportu z wykonania Programu ochrony środowiska, który przedstawia Radzie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca a nast ępnie przekazuje do Zarz ądu Powiatu Krakowskiego. Wyniki dwuletniej oceny realizacji programu stanowi ą podstaw ę do aktualizacji listy przedsi ęwzi ęć przyj ętych w dokumencie oraz wyznaczania w przyszło ści nowych celów i kierunków interwencji w obszarach interwencji które nie wykazuj ą poprawy.

132 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

7. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW

1. Informacje i materiały Urz ędu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. 2. Informacje Starostwa Powiatowego w Krakowie. 3. Informacje i opracowania statystyczne. Ochrona środowiska w województwie małopolskim w roku 2014. Urz ąd Statystyczny w Krakowie, 2015. 4. Informacje i opracowania statystyczne. Ochrona środowiska w województwie małopolskim w roku 2015. Urz ąd Statystyczny w Krakowie, 2016. 5. Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r. Warszawa, 2014r. 6. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030 - Uchwała Rady Ministrów z dnia 29.10.2014 r. Warszawa 2014. 7. Kleczkowski A.S. (red.), 1984 - Ochrona wód podziemnych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 328. 8. Kleczkowski A.S. 1990 (red.) – Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony. Skala 1:500 000. Instytut Hydrogeologii i Geologii In żynierskiej AGH, Kraków. 9. Kondracki J., 1978 - Geografia fizyczna Polski. PWN Warszawa. 10. Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (AKPO ŚK 2015). Warszawa 2016. 11. Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (AKPO ŚK 2017). Warszawa 2017. 12. Malinowski J. (red), 1991 – Hydrogeologia – Budowa geologiczna Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 13. Raporty o stanie środowiska w województwie małopolskim w roku 2014, WIO Ś Kraków. Biblioteka monitoringu środowiska. Kraków 2015. 14. Raporty o stanie środowiska w województwie małopolskim w roku 2015, WIO Ś Kraków. Biblioteka monitoringu środowiska. Kraków 2016. 15. Raporty o stanie środowiska w województwie małopolskim w roku 2016, WIO Ś Kraków. Biblioteka monitoringu środowiska. Kraków 2017. 16. Program Strategiczny Ochrona Środowiska, Województwo Małopolskie, 2014. 17. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego. 18. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego 2013 r. 19. Program Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego. Małopolska w zdrowej atmosferze. Urz ąd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. 2017. 20. Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Kocmyrzów- Luborzyca, Kocmyrzów-Luborzyca, 2004 r.. 21. Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą. 2015r. 22. Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca za 2015 r. 23. Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca za 2016 r. 24. Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca za 2017 r. 25. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Krakowskiego na lata 2012-2015. 26. Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Krakowskiego na lata 2018-2021. 27. Wieloletnia prognoza finansowa Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2022. 28. Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb projektów Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego sołectw Gminy Kocmyrzów – Luborzyca, IRM, Kraków, kwiecie ń 2003 r., 29. Prognoza oddziaływania na środowisko „Projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectw Gminy Kocmyrzów-Luborzyca” - Krajowy Instytut Polityki Przestrzennej i Mieszkalnictwa. Kraków - maj 2018. 30. Rozporz ądzenie Nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie z dn. 16.01.2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły.

133 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

31. Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013-2020. 32. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. 33. Strategia rozwoju Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2016-2020. 34. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego 2013 r. 35. Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2015. 36. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2014 roku. WIO Ś w Krakowie. 37. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2015 roku. WIO Ś w Krakowie. 38. Wyniki oceny jako ści powietrza i klasyfikacji stref w województwie małopolskim w 2016 roku. WIO Ś w Krakowie. 39. Program małej retencji dla województwa małopolskiego. 40. Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2015 r. PIG-PIB. Warszawa 2016. 41. powiat.krakow.pl 42. www.kocmyrzow-luborzyca.pl 43. http://wikipedia.pl 44. natura2000.gdos.gov.pl 45. www.wrotamalopolski.pl 46. www.stat.gov.pl/krak 47. http://geoportal.pgi.gov.pl/ 48. http://www.nfosigw.gov.pl/ 49. http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl 50. http://www.funduszestrukturalne.gov.pl 51. www.kzgw.gov.pl/ 52. www.krakow.rzgw.gov.pl/ 53. http://www.pois.gov.pl/ 54. www.monitoring.krakow.pios.gov.pl 55. http://www.minrol.gov.pl/ 56. http://www.ekofundusz.org.pl 57. http://www.eog.gov.pl 58. www.wup.krakow.pl 59. www.zpkwm.pl

8. WYKAZ TABEL I RYSUNKÓW

Tabela 1. Struktura zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca ( stan na 31.12.2015, GUS, 2016) Tabela 2. Struktura ewidencyjna użytkowania gruntów w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca Tabela 3. Charakterystyka strefy małopolskiej ( WIO Ś Kraków, 2016) Tabela 4. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest okre ślony poziom dopuszczalny i nie jest okre ślony margines tolerancji lub osi ągn ął on warto ść zerow ą Tabela 5. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest okre ślony poziom docelowy Tabela 6. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń ozonu z uwzgl ędnieniem poziomu celu długoterminowego Tabela 7. Wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia Tabela 8. Wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej pod k ątem ochrony ro ślin Tabela 9. Lokalizacja wybranych punktów pomiarowo-kontrolnych jednolitych cz ęś ci wód

134 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na lata 2018-2021 z perspektyw ą na lata 2022- 2025

powierzchniowych w powiecie krakowskim zasilanych wodami powierzchniowymi z terenu Gminy Kocmyrzów-Luborzyca w latach 2014-2016 ( źródło: WIO Ś Kraków, 2017 ) Tabela 10. Ocena stanu/potencjału ekologicznego i chemicznego rzek w punktach monitoringu na terenie powiatu krakowskiego - ocena za rok 2015 (źródło WIO Ś Kraków 2016 ) Tabela 11. Uj ęcia wód podziemnych w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.) Tabela 12. Gminne zbiorniki wody w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.) Tabela 13. Infrastruktura wodno-ściekowa w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2018 r.) Tabela 14. Pobór wody ogółem, zu życie i straty wody w Gminie Kocmyrzów-Luborzyca (źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca , stan na 2016 r.) Tabela 15. Zestawienie aglomeracji utworzonych przez Marszałka Województwa Małopolskiego obejmuj ących teren Gminy Kocmyrzów-Luborzyca ( źródło: AKPO ŚK 2017). Tabela 16. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych Tabela 17. Zestawienie wydatków na zadania programu ochrony środowiska w latach 2014-2018 Tabela 18. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Działania systemowe - ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym Tabela 19. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Działania systemowe - edukacja ekologiczna Tabela 20. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazu Tabela 21. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Poprawa gospodarowania wodami, gospodarka wodno-ściekowa Tabela 22. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona gleb Tabela 23. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Ochrona klimatu i jako ści powietrza, adaptacja do zmian klimatu Tabela 24. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Przeciwdziałanie zagro żeniu hałasem Tabela 25. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Pola elektromagnetyczne Tabela 26. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Zagro żenia powa żnymi awariami i nadzwyczajne zagro żenia środowiska Tabela 27. Cele, kierunki interwencji oraz zadania - Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Tabela 28. Harmonogram realizacji zada ń własnych gminy Kocmyrzów-Luborzyca wraz z ich finansowaniem Tabela 29. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych Gminy Kocmyrzów-Luborzyca wraz ze źródłami ich finansowania Tabela 30. Proponowane wska źniki monitorowania realizacji programu ochrony środowiska

Rys. 1. Poło żenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca na tle województwa i powiatu krakowskiego ( źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca) Rys. 2. Mapa Gminy Kocmyrzów-Luborzyca z podziałem na sołectwa ( źródło: Urz ąd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca) Rys. 3. Sie ć drogowa na terenie Gminy Kocmyrzów-Luborzyca ( źródło: ZDP Kraków)

135