Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANKARA ÜN İVERS İTES İ FEN B İLİMLER İ ENST İTÜSÜ YÜKSEK L İSANS TEZ İ ÇANKIRI/YAPRAKLI ORMANLARININ VASKÜLER B İTK İLER FLORASI Hüseyin MUTLU BİYOLOJ İ ANAB İLİM DALI ANKARA Haziran–2006 Her hakkı saklıdır Prof.Dr. Ender YURDAKULOL danı şmanlı ğında, Hüseyin MUTLU tarafından hazırlanan bu çalı şma 25/05/2006 tarihinde a şağıdaki jüri tarafından Biyoloji Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmi ştir. Ba şkan : Prof. Dr. Ender YURDAKULOL Ankara Üniversitesi Biyoloji A.B.D. Üye : Prof. Dr. Zeki AYTAÇ Gazi Üniversitesi Biyoloji A.B.D. Üye : Doç. Dr. Latif KURT Ankara Üniversitesi Biyoloji A.B.D. Yukarıdaki sonucu onaylarım Prof. Dr. Ülkü MEHMETO ĞLU Enstitü Müdürü ÖZET Yüksek Lisans Tezi ÇANKIRI/YAPRAKLI ORMANLARININ VASKÜLER B İTK İLER FLORASI Hüseyin MUTLU Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danı şman: Prof. Dr. Ender YURDAKULOL Bu çalı şmada İç Anadolu’nun kuzeyinde, Çankırı’nın 25 km kuzeydo ğusunda yer alan Yapraklı İlçesi Ormanları’nın florası ara ştırılmı ştır. Ara ştırma bölgesi yarı kurak üst çok so ğuk Akdeniz İkliminin etkisi altındadır. Ara ştırma bölgesinden toplanan yakla şık 1000 bitki örne ğinin de ğerlendirilmesi sonucu 60 familyaya ait 220 cins 417 tür ve tür altı takson tespit edilmi ştir. Ara ştırma alanında en zengin familya Asteraceae familyası, en zengin cins ise Astragalus L.’dur. Alandan 62 endemik tür toplanmı ş olup, bütün türlere oranı % 14,8’dir. Türlerin floristik bölgelere dağılımı ve oranları ise; İran-Turan; % 20,6, Avrupa-Sibirya; % 15,5, Akdeniz; % 2,4, Do ğu Akdeniz; %1,4 şeklindedir. 2006, 208 Sayfa Anahtar Kelimeler: Flora, Yapraklı, Çankırı, Türkiye i ABSTRACT Masters Thesis THE VASCULAR PLANTS FLORA OF YAPRAKLI FORESTS (ÇANKIRI) Hüseyin MUTLU Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor: Prof. Dr. Ender YURDAKULOL In this research, it was aimed to carry out the floristic characteristics of Yapraklı Town Forests located in 25 km north of Çankırı in the north part of Central Anatolia Region. The study area is under the effective control of sub-humid cold and semi-arid very cold types of mediterranean climate. As a result of identification of nearly 1000 collected specimens, 417 taxa have been determined from the area. These belong to 60 families and 220 genera. In the research area the richest family is Asteraceae and the richest genus is Astragalus L. 62 endemic plant species were determined from the research area, the ratio of which reaches to 14, 8 %. The distribution rates of the species into the floristical regions are as follows: Irano – Turanian; 20,6 %, Euro-Siberian; 15,5 %, Mediterranean; 2,4 % Eastern Mediterranean; 1,4. 2006, 208 Pages Key Words: Flora, Yapraklı, Çankırı, Türkiye ii TE ŞEKKÜR Bu ara ştırmanın ba şlangıcından sonuna kadar beni yönlendiren, çalı şmalarımın yürütülmesinde de ğerli bilgi, tecrübe ve yardımlarını esirgemeyen danı şman hocam Prof.Dr. Ender YURDAKULOL’a te şekkür ederim. Çalı şmalarım sırasında her türlü görü ş ve literatürlerinden faydalandı ğım, herbaryum çalı şmalarımı kolayla ştıran, bitki te şhislerinde sabırla yardımcı olan Uzman Biyolog Tu ğrul KÖRÜKLÜ’ye te şekkür ederim. Tezimin hazırlanması sırasında bir çok konuda yardım ve deste ğini gördü ğüm, hiçbir fedakarlıktan kaçınmayarak kar şıla ştı ğım her türlü güçlükte danı ştı ğım Ara ş. Gör. A. Emre YAPRAK, Dr. Ara ş. Gör. M. Ümit B İNGÖL ve Dr. Gençay AKGÜL’e te şekkür ederim. Beni kırmayarak Verbascum örneklerimi te şhis eden Dr. Faik A. KARAVEL İOĞULLARI’na te şekkür ederim. Ayrıca arazi çalı şmalarımda büyük yardımlarını gördü ğüm Çankırı Orman Fakültesi Fakülte Sekreteri Dr. Mustafa BA ŞARAN, Ara ş. Gör. Melda BAYSAL ve Ara ş. Gör. A. U ğur ÖZCAN’a, Çankırı Milli Parklar Müdürü Ömer AYGÜL’e, Eski Yapraklı Orman İş letme Şefi Mehmet Akif KARASU’ya ve Yapraklı Belediye Ba şkanı Ali HASEK İOĞLU ve Belediye çalı şanlarına te şekkür ederim. Hüseyin MUTLU Ankara, Mayıs 2006 iii İÇİNDEK İLER ÖZET .......................................................................................................................... 1 ABSTRACT ................................................................................................................ii TE ŞEKKÜR...............................................................................................................iii İÇİNDEK İLER.......................................................................................................... iv SİMGELER VE KISALTMALAR D İZİNİ............................................................... v ŞEK İLLER DİZİNİ..................................................................................................vii ÇİZELGELER D İZİNİ ............................................................................................vii HAR İTALAR D İZİNİ .............................................................................................viii 1. GİRİŞ ............................................................................................................... 1 2. MATERYAL VE METOT.............................................................................. 4 3. ARA ŞTIRMA BÖLGES İNİN TANIMI......................................................... 9 3.1 Ara ştırma Bölgesinin Co ğrafik Durumu........................................................ 9 3.2 Ara ştırma Bölgesinin Jeolojik Yapısı ........................................................... 12 3.2.1 Jeolojik Tarihçe............................................................................................. 12 3.2.2 Stratigrafi ...................................................................................................... 13 3.2.3 Volkanik Kayaçlar ........................................................................................ 21 3.2.4 Tektonik......................................................................................................... 21 3.3 Ara ştırma Bölgesinin Büyük Toprak Grupları............................................ 23 3.3.1 Kolüvyal Topraklar ...................................................................................... 23 3.3.2 Kahverengi Orman Toprakları ................................................................... 24 3.3.3 Çıplak Kaya ve Molozlar ............................................................................. 26 4. ARA ŞTIRMA BÖLGES İNİN İKL İMİ........................................................ 27 4.1 Ya ğışlar.......................................................................................................... 27 4.2 Mevsimlik Ya ğışlar ....................................................................................... 28 4.3 Nispi Nem ve Rüzgar..................................................................................... 29 4.4 Sıcaklıklar...................................................................................................... 29 4.4.1 Aylık ve yıllık sıcaklık ortalamaları.............................................................. 29 4.4.2 Aylık ve yıllık minimum sıcaklık ortalamaları............................................. 30 4.4.3 Aylık ve yıllık maksimum sıcaklık ortalamaları .......................................... 30 4.4.4 Aylık ve yıllık ekstrem................................................................................... 31 4.5 Biyoiklimsel Sentez........................................................................................ 32 5. ARA ŞTIRMA BÖLGES İNİN F İTOCO ĞRAF İK ÖZELL İKLER İ........... 39 6. ARA ŞTIRMA BÖLGES İNİN FLORASI..................................................... 42 7. ARA ŞTIRMA ALANINDAK İ VEJETASYON T İPLER İ .......................... 47 8. BULGULAR.................................................................................................. 50 9. TARTI ŞMA VE SONUÇ ............................................................................ 201 KAYNAKLAR........................................................................................................ 206 ÖZGEÇM İŞ ............................................................................................................ 209 iv SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Bu çalı şmada kullanılmı ş fakat tez metni içinde açıklanmamı ş bazı kısaltmalar açıklamaları ile birlikte verilmi ştir. Simgeler Açıklamalar km kilometre m metre cm santimetre mm milimetre ºC santigrad derece Kısaltmalar Açıklamalar Akd. Akdeniz Av.-Sib. Avrupa-Sibirya B Batı Bkz. Bakınız D. Da ğ/Da ğı D Do ğu E Do ğu End. Endemik G Güney Ir. Irmak/Irma ğı İr.-Tur. İran-Turan İst. İstasyon K Kuzey Med. Mediterranean Mvk. Mevki N Kuzey No. Numara/Numarası R.S. Rasat Süresi sp. Türü S Güney subsp. Alt Tür T. Tepe/Tepesi var. varyete W Batı Y. Yayla/Yaylası O.Y.G.K. Orman Yangın Gözetleme Kulesi M.T.A. Maden Tetkik Ara ştırma Kurum v ŞEK İLLER D İZİNİ Şekil 4.1 Çankırı ili ombro-termik diyagramı. ................................................. 35 Şekil 4.2 Yapraklı ilçesi ombro-termik diyagramı ........................................... 36 Şekil 4.3 Ilgaz ilçesi ombro-termik diyagramı ................................................. 37 Şekil 4.4 Tosya ilçesi ombro-termik diyagramı ............................................... 38 Şekil 6.1 Familya spektrumu........................................................................... 45 Şekil 6.2 Fitoco ğrafik bölge spektrumu ........................................................... 45 Şekil 6.3 Hayat formu spektrumu .................................................................... 46 Şekil 6.4 Endemik türlerin fitoco ğrafik