Balikesir Ili Kirsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Plani
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı BALIKESİR İLİ KIRSAL ALANLAR I. ETAP ALT BÖLGE GELİŞME PLANI TARIMSAL GELİŞMİŞLİK ENDEKS RAPORU 1 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı İÇİNDEKİLER A. GİRİŞ ................................................................................................................ 4 B. MUTLAK TARIM ALANLARI ............................................................................. 5 C. SULU TARIM ALANLARI .................................................................................. 7 D. BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ ............................................................................. 9 E. HAYVANSAL VARLIK DEĞERİ ......................................................................... 12 F. İŞLETME ÖLÇEĞİ ............................................................................................. 19 G. TARIMSAL GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ .............................................................. 22 EK 1 – BALIKESİR İLÇELERİ ÜRÜN DETAYINDA BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERLERİ ................................................................................................................................. 25 2 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı TABLOLAR Tablo 1: Balıkesir İli Mutlak Tarım Alanları Endeksi .....................................................5 Tablo 2: Balıkesir İli Sulu Tarım Alanları Endeksi ........................................................7 Tablo 3: Marmara İlçesi Bitkisel Üretim Değeri Hesaplamaları ....................................9 Tablo 4: Balıkesir İli Bitkisel Üretim Değeri Endeksi .................................................. 10 Tablo 5: Balıkesir İli Sığır Varlığı Değerleri ................................................................ 12 Tablo 6: Balıkesir İli Manda Varlığı Değerleri ............................................................ 13 Tablo 7: Balıkesir İli Koyun Varlığı Değerleri ............................................................. 14 Tablo 8: Balıkesir İli Keçi Varlığı Değerleri ................................................................ 14 Tablo 9: Balıkesir İli Etlik Tavuk Varlık Değerleri ....................................................... 15 Tablo 10: Balıkesir İli Yumurtalık Tavuk Değerleri ..................................................... 16 Tablo 11: Balıkesir İli Hayvansal Varlık Değerleri Endeksi ........................................ 17 Tablo 12: Balıkesir İli İşletme Ölçeği Verileri ............................................................. 19 Tablo 13: Balıkesir İli İşletme Ölçeği Endeksi ............................................................ 20 Tablo 14: Balıkesir İli Tarımsal Gelişmişlik Endeksi – Bütüncül ................................. 22 Tablo 15: Balıkesir İli Tarımsal Gelişmişlik Endeksi – Sıralı ...................................... 23 HARİTALAR Harita 1: Balıkesir İli Mutlak Tarım Alanları Endeksi ................................................... 6 Harita 2: Balıkesir İli Sulu Tarım Alanları Endeksi ...................................................... 8 Harita 3: Balıkesir İli Bitkisel Üretim Değeri Endeksi ................................................. 11 Harita 4: Balıkesir İli Hayvan Varlığı Değeri Endeksi ................................................ 18 Harita 5: Balıkesir İli İşletme Ölçeği Endeksi ............................................................ 21 Harita 6: Balıkesir İli Tarımsal Gelişmişlik Endeksi ................................................... 24 3 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı A. GİRİŞ Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı kapsamında yapılan endeks çalışmaları, ilçeler ölçeğinde tarımsal gelişmişlik sıralamasını, istatistiki yöntemler kullanarak tanımlamayı amaçlamaktadır. İlgili amaçlama doğrultusunda temel istatistiki yöntem olarak, Birleşmiş Milletler İnsanı Gelişmişlik Endeksi hesaplamalarında kullanılan yöntem benimsenmekte; söz konusu yönteme ait formül aşağıda yer almaktadır; Endeks Değeri = (ilgili değer – min değer) / (max değer – min değer) Örneklemek gerekirse mutlak tarım alanları başlığında, en yüksek değer 238.301,14 da olarak Bandırma, en düşük değer ise 0,00 da olarak Marmara ilçeleri için hesaplanmaktadır. Bu doğrultuda Altıeylül ilçesine ait endeks değeri, aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır; Altıeylül Endeks Değeri = (149.282,90 – 0,00) / (238.301,14 – 0,00) = 0,63 Alt Bölge Gelişme Planı kapsamında tarımsal gelişmişlik endeksi, ‘mutlak tarım alanları’, ‘sulu tarım alanları’, ‘bitkisel üretim değeri’, ‘hayvansal varlık değeri’ ve ‘işletme ölçeği’ başlıklarındaki hesaplamaların bütüncül değerlendirilmesi ile üretilmektedir. 4 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı B. MUTLAK TARIM ALANLARI Alt Bölge Gelişme Planı kapsamında üretilen endeksin birinci başlığını, mutlak tarım alanları oluşturmaktadır. İlgili başlıktaki veri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Balıkesir – Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’ndan derlenmektedir. Buna göre Balıkesir il bütününde mutlak tarım alanı varlığı 1.467.341,97 da olarak hesaplanmakta; ilgili alan varlığının ilçe ölçeğinde dağılımı ve buna bağlı hesaplanan endeks değerleri aşağıda yer almaktadır. Tablo 1: Balıkesir İli Mutlak Tarım Alanları Endeksi MUTLAK TARIM İLÇE ALANI da endeks BANDIRMA 238.301,14 1,00 GÖNEN 214.827,23 0,90 ALTIEYLÜL 149.282,90 0,63 MANYAS 136.500,89 0,57 SINDIRGI 108.478,04 0,46 KARESİ 73.763,10 0,31 BİGADİÇ 68.404,84 0,29 SUSURLUK 59.603,07 0,25 AYVALIK 58.754,74 0,25 İVRİNDİ 54.038,99 0,23 EDREMİT 54.026,24 0,23 BURHANİYE 51.990,70 0,22 HAVRAN 47.757,35 0,20 SAVAŞTEPE 41.324,89 0,17 KEPSUT 33.295,68 0,14 GÖMEÇ 24.775,47 0,10 ERDEK 22.630,31 0,09 DURSUNBEY 15.022,99 0,06 BALYA 14.563,41 0,06 MARMARA 0,00 0,00 KAYNAK : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2013 İlgili verilere göre, en yüksek endeks değeri 238.301,14 da mutlak tarım alanı varlığına sahip Bandırma, en düşük endeks değeri ise mutlak tarım alanına sahip olmayan Marmara ilçeleri için hesaplanmaktadır. Değerler %25’erlik dilimlerle değerlendirildiğinde, mutlak tarım alanları başlığında; - Bandırma ve Gönen BİRİNCİL ODAK, - Altıeylül ve Manyas İKİNCİL ODAK, 5 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı - Karesi, Bigadiç, Susurluk, Ayvalık ÜÇÜNCÜL ODAK, - İvrindi, Edremit, Burhaniye, Havran, Savaştepe, Kepsut, Gömeç, Erdek, Dursunbey ve Balya DÖRDÜNCÜL ODAK olarak tanımlanmaktadır. İlgili veriler doğrultusunda üretilen görsel, aşağıda yer almaktadır. Harita 1: Balıkesir İli Mutlak Tarım Alanları Endeksi KAYNAK : Büro Çalışmaları, 2018 6 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı C. SULU TARIM ALANLARI Alt Bölge Gelişme Planı kapsamında üretilen endeksin ikinci başlığını, sulu tarım alanları oluşturmaktadır. İlgili başlıktaki veri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Balıkesir – Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’ndan derlenmektedir. Buna göre Balıkesir il bütününde sulu tarım alanı varlığı 135.686,52 da olarak hesaplanmakta; ilgili alan varlığının ilçe ölçeğinde dağılımı ve buna bağlı hesaplanan endeks değerleri aşağıda yer almaktadır. Tablo 2: Balıkesir İli Sulu Tarım Alanları Endeksi SULU TARIM İLÇE ALANI da endeks BANDIRMA 34.540,71 1,00 GÖNEN 18.289,95 0,53 MANYAS 18.028,17 0,52 SUSURLUK 16.146,51 0,47 KARESİ 10.545,35 0,31 DURSUNBEY 8.711,38 0,25 ALTIEYLÜL 8.618,53 0,25 SAVAŞTEPE 3.612,33 0,10 SINDIRGI 2.825,71 0,08 BALYA 2.655,15 0,08 İVRİNDİ 2.462,56 0,07 KEPSUT 2.266,96 0,07 BİGADİÇ 1.928,10 0,06 EDREMİT 1.677,96 0,05 BURHANİYE 1.475,06 0,04 ERDEK 852,76 0,02 HAVRAN 586,99 0,02 AYVALIK 462,33 0,01 GÖMEÇ 0,00 0,00 MARMARA 0,00 0,00 KAYNAK : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2013 İlgili verilere göre, en yüksek endeks değeri 34,540,71 da sulu tarım alanı varlığına sahip Bandırma, en düşük endeks değeri ise sulu tarım alanına sahip olmayan Gömeç ve Marmara ilçeleri için hesaplanmaktadır. Değerler %25’erlik dilimlerle değerlendirildiğinde, sulu alanları başlığında; - Bandırma BİRİNCİL ODAK, - Gönen ve Manyas İKİNCİL ODAK, 7 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı - Susurluk ve Karesi ÜÇÜNCÜL ODAK, - Savaştepe, Sındırgı, Balya, İvrindi, Kepsut, Bigadiç, Edremit, Burhaniye, Erdek, Havran ve Ayvalık DÖRDÜNCÜL ODAK olarak tanımlanmaktadır. İlgili veriler doğrultusunda üretilen görsel, aşağıda yer almaktadır. Harita 2: Balıkesir İli Sulu Tarım Alanları Endeksi KAYNAK : Büro Çalışmaları, 2018 8 Balıkesir İli Kırsal Alanlar I. Etap Alt Bölge Gelişme Planı D. BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ Alt Bölge Gelişme Planı kapsamında üretilen endeksin üçüncü başlığını, bitkisel üretim değerleri oluşturmaktadır. TÜİK Bitkisel Üretim Veri Tabanı’ndan derlenen ‘üretim’ verileri ve Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden temin edilen ‘maliyet’ verileri, hesaplamaya esas veri başlıklarını oluşturmaktadır. İl Müdürlüğü’nden temin edilen veriler, ‘buğday kuru’, ‘buğday sulu’, ‘yulaf dane kuru’, ‘yulaf kuru ot’, ‘arpa kuru’, ‘arpa sulu’, ‘çavdar kuru’, ‘ayçiçeği kuru’, ‘ayçiçeği sulu’, ‘kuru fasulye kuru’, ‘kuru fasulye sulu’, ‘nohut kuru’, ‘nohut sulu’, ‘susam’, ‘kuru sarımsak’, ‘kuru soğan’, ‘domates’, ‘sivri biber’, ‘sakız kabak’, ‘bamya’, ‘taze fasulye’, ‘karpuz’, ‘kavun’, ‘çeltik’, ‘pamuk’, ‘fiğ kuru ot’, ‘dane mısır’, ‘silajlık mısır’, ‘yonca’, ‘üzüm’, ‘badem’, ‘ceviz’, ‘elma’, ‘erik’, ‘kiraz’ ve ‘zeytin’ başlıklarını kapsamaktadır. Bu doğrultuda İl Müdürlüğü’nden ‘ortalama piyasa fiyatı’ ve ‘maliyet’ verileri temin edilmekte; devamında ise TÜİK