02 NAJAAR 2017 BESTEMMING ZEELAND Wonen Werken Leren VRIJ UITZICHT Weids wonen in Zeeland ‘WIJ OMARMEN HET WATER ALS EEN VRIEND’ Commissaris van de Koning Han Polman NEGEN MICHELINSTERREN Haute cuisine in de delta GROOTSE HISTORIE Grenzeloze ambitie BESTEMMING #2 EDITIE ZEELAND IS EEN PRODUCTIE VAN ELSML VAN PRODUCTIE EEN IS ZEELAND EDITIE #2 BESTEMMING BESTEMMING 24 ZEELAND ZEELAND OP Z’N MOOIST Al fietsend, wandelend of varend geniet u van Inhoud spectaculaire panorama’s, ongerepte natuur en schilderachtige stadjes 06 Voor wie de drukte en het ruimtegebrek ‘HIER BEGINT DE WERELD’ in grote delen van ons land wil ontvluchten, Gesprek met Commissaris is Zeeland een rustgevende vrijhaven. van de Koning Han Polman Niet alleen voor dagjesmensen en recreatie- over de internationale woningbezitters is Zeeland aantrekkelijk: aantrekkingskracht van de ook voor verhuizers – uit ons land, maar Zeeuwse kenniseconomie, steeds vaker ook uit België. Zeeland is de 28 het bloeiende toerisme en veiligste provincie van Nederland, het het fraaie natuurschoon heeft de meeste zonneschijn, de laagste EETTHEATER werkloosheid, een innovatieve economie De pijlers van de Zeeuwse 18 en last but not least: aantrekkelijke haute cuisine zijn huizenprijzen. In dit tweede nummer getalenteerde chef-koks, van Bestemming leest u alles over het de voorkeur van onze zuider- ZEELANDIA verrassende Zeeland. buren, fantastische schaal- en De geschiedenis van een schelpdieren, de juiste van de grootste leveranciers mentaliteit en een goed van bakkerij-ingrediënten gevoel voor eettheater ter wereld laat zich lezen als een jongensboek 14 TOEGANGSPOORT TOT EUROPA De fusie tussen Zeeland Seaports en de haven van Gent schept grote kansen voor deze toch al krachtige 10 economische regio EN VERDER RUST EN RUIMTE 05 WONEN 16 Weloverwogen de Randstad Huizennieuws uit Zeeland achter je laten, terugkeren Hoofdredactie Wilbert Geijtenbeek naar je geboortegrond of 09 LEREN Art direction Jannie van de Goor ZEELAND LANGS de oversteek vanuit België Studentenstad Middelburg Redactie Anouk Brinkman, DE MEETLAT wagen. Er zijn vele wegen die Ellis Emeis, Roosje van der Kamp, Nanneke Koning, Sterre ten Houte In één oogopslag de belang- naar wonen in Zeeland leiden 20 INNOVATIE de Lange, Loeka Oostra, rijkste cijfers van de zonnigste Drie trendsettende Djaja Ottenhof, Naomi Querido, ondernemers Wessel Simons provincie van Nederland Eindredactie Liesbeth Wijnands Projectmanager Onno Dekker 21 22 HUIZENAANBOD Sales Sylvia Hoogendoorn-Paap Aantrekkelijke woningen Advertentieboekingen 06 20 12 15 14 MARITIEM MIDDELPUNT Bestemming Zeeland is een onafhanke- 23 WERKEN lijke journalistieke special van ELSML, Een mix van militaire en Het belang van bèta-studies met medewerking van kennispartner NVM en valt buiten de verantwoorde- niet-militaire projecten is het lijkheid van de redactie van Elsevier handelsmerk van Damen 30 LEVEN Weekblad. Schelde Naval Shipbuilding Culturele najaarsagenda BESTEMMING ZEELAND | 3 ‘Dat hier niets te beleven BESTEMMING valt, gaat echt ZEELAND niet op’ Wonen - Leven DUURZAAM WONEN Zeeland investeert in de toekomst. In februari van dit jaar tekenden vertegenwoor- digers van het bedrijfsleven en de overheid het Zeeuws Energieakkoord. Dit houdt in dat alle huizen in 2045 energieneutraal moeten zijn – vijf jaar eerder dan afge- Grace Schouteren (30) verhuisde van Utrecht sproken in het landelijk energie- naar Zeeland om samen akkoord. Woningen zijn straks te gaan wonen met haar dus niet meer aangesloten op vriend. Sindsdien is het gasnet, maar hebben een ze bezig Zeeland te ont- elektrische warmtepomp. dekken. Op haar blog GEWILDER DAN HARTJE En ze worden niet meer zeeuwsenzo.nl beschrijft gestookt op grijze energie, ze haar ervaringen en deelt maar wekken zelf energie op. ze haar tips. AMSTERDAM Zo stimuleert Het Zeeuwse Huizen in Zeeland zijn doorgaans goedkoop. De vierkante- Klimaatfonds de postcoderoos Hoe was het om te verhuizen meterprijs op de Zeeuwse eilanden ligt rond de 1.800 euro, – een project waarbij burgers naar Zeeland? terwijl deze in Nederland 2.210 euro bedraagt. Maar dat is niet zonnepanelen plaatsen op ‘Eerlijk gezegd heb ik flink moeten slikken. Ik hou erg van overal in Zeeland het geval. Het strand van Dishoek behoort één groot dak, dat beschik- de drukte van de stad en ik namelijk tot de prijzigste plekken des lands. De strandhuisjes baar is gesteld door een be- verhuisde naar het rustige van zes bij twee meter worden verkocht voor gemiddeld drijf. Op die manier kunnen Zeeland, ver weg van mijn 112.000 euro – zo’n 9.333 euro per vierkante meter. Daarmee particulieren duurzame vrienden. Maar gelukkig is hier ligt de vierkantemeterprijs aanzienlijk hoger dan die in de energie opwekken, ook wan- genoeg te doen.’ duurste buurten van Amsterdam, waar één vierkante meter neer het eigen dak ongeschikt ongeveer 5.600 euro kost. Reden voor de hoge prijs is de unieke is voor zonnepanelen. Wel Zijn er vooroordelen over ligging. Strandhuisjes zo handig in de zonnigste Zeeland die niet kloppen? staan normaliter in provincie van Nederland. ‘Het idee dat hier niets te rijen van drie, waar- beleven valt. Dat gaat echt niet bij elk jaar de strand- op! In de lente en zomer kun je elk weekend naar een festival. plaatsen rouleren. Ook zijn er enorm veel dorps- De driehonderd feesten, marktjes, theater- huisjes in Dishoek shows en optredens.’ staan in één rij en hebben dus altijd Wat zijn de voordelen van een vrij uitzicht op zee. huis kopen in Zeeland? ‘Huurwoningen zijn hier Geld te besteden, maar is een strand- schaars of erg duur, terwijl er huisje te klein? Op Schouwen-Duiveland juist veel te koop staat. Daar- bouwt projectontwikkelaar Matthijs om is kopen in deze tijd veel Zeelenberg aan het Dubai van Zeeland. EEN HUIS AAN ZEE beter. Je kunt hier prachtige Hiervoor worden dertien natuureiland- monumentjes kopen, met het jes opgespoten, die samen een archipel JE HOEFT NIET AAN HET STRAND TE WONEN strand om de hoek. Wat ik vormen. Naast het plaats bieden aan OM DE ZEE NAAST DE DEUR TE HEBBEN. vooral heerlijk vind aan het een aantal vakantievilla’s moeten deze WAAR JE OOK WOONT IN ZEELAND, BINNEN wonen in Zeeland is dat het eilanden flora en fauna aantrekken: voor mij elke dag aanvoelt als 80 procent van de eilanden blijft dan EEN KWARTIER STA JE AAN OPEN WATER [RvdK] vakantie.’ ook onbebouwd. BESTEMMING ZEELAND | 5 BESTEMMING ZEELAND Interview ‘We omarmen het water als een vriend’ Overal waar je kijkt is er water, voorheen de vijand van de Zeeuwen, maar inmiddels de vriend die zorgt voor een innovatieve economie. Volgens Commissaris van de Koning Han Polman moet Zeeland het met bijna 400.000 inwoners niet hebben van de macht van het getal, maar van de kracht van het verhaal. Op een zomerse maandagmiddag is de grote evenementen, die zich via sociale je zou de provincie ook kunnen om- binnenstad van Middelburg, de thuishaven media goed presenteren. Daarbij zijn schrijven als ‘land in zee’. Daardoor zijn van het Zeeuwse Provinciehuis, druk- er op alle eilanden het hele jaar door we een unieke deltaprovincie met een bevolkt. De muzikale klanken van het geweldige kleinere culturele initiatieven. bloeiende innovatieve industrie. Na de Zeeland Nazomerfestival kleuren de achter- Veel kleine campings investeren in Watersnoodramp in 1953 was het water grond van het gesprek met Commissaris duurzame vakantievoorzieningen. de vijand van de mens geworden, nu van de Koning Han Polman (54) over de Een prachtig project is Waterdunen, omarmen we het water als een vriend. provincie waar hij nu vier jaar werkzaam dat recreatie combineert met kust- De nationale en internationale bouw is. Datzelfde festival dwingt de fotograaf versterking. Niet door nieuwe dijken van windmolenparken op zee wordt om naar een rustige fotolocatie te zoeken, te bouwen, maar nieuwe duinen te ont- gefaciliteerd vanuit Zeeland. Als het gaat buiten het feestgedruis. Het wordt de wikkelen. Inmiddels is hier een nieuw om de ontwikkeling van duurzame multifunctionele Nieuwe Kerk. vogelgebied ontstaan en worden er duur- energie wordt er volop geëxperimenteerd, De internationale aantrekkingskracht van zame vakantiehuizen gebouwd. Het is bijvoorbeeld met getijde-energie. Waar Zeeland die Polman in zijn werk ervaart, een voorbeeld waarbij toerisme, veilig- we voorheen veel watermolens hadden, heeft voor een belangrijk deel te maken heid, economie en natuur succesvol hangen hier enorme turbines in het water met de kenniseconomie op het gebied van worden gecombineerd.’ waar bij eb en vloed met een enorme de delta, duurzame energie en aquacultuur. kracht zeewater doorheen stroomt. Toch lopen de Zeeuwen niet te koop met Dat klinkt alsof de kustlijn van Het levert energie op die in feite wordt ‘Het project hun prestaties, aldus Polman. ‘Zeeuwen Zeeland niet zal veranderen in een veroorzaakt door de maan.’ Waterdunen doen zich nooit anders voor dan ze zijn. Hollands Benidorm. Ze zullen je niet verleiden met verhalen ‘Samen met natuurorganisaties, het Het water maakt Zeeland tegelijkertijd combineert die ze niet waar kunnen maken. Dat is bedrijfsleven, overheden en burgers minder goed bereikbaar dan andere hun kracht, maar daardoor moeten ze af hebben we als eerste provincie van uithoeken van Nederland. Er rijdt recreatie met en toe geholpen worden om te stralen.’ Nederland een kustvisie opgesteld. geen rechtstreekse trein vanuit Utrecht kustversterking’ Stralend is Zeeland zeker als toeristische Extra locaties voor strandbebouwing naar Vlissingen. regio. Nog jaarlijks neemt het buitenlands zijn daarin niet toegestaan. We willen ‘Naar Amsterdam rijden wel rechtstreekse toerisme in de provincie met 10 procent de kwaliteit van de kust en de open treinen en vanaf dit najaar gaat er tijdens toe, voornamelijk met Duitsers en Belgen, wateren behouden.’ de spits een snelle intercity rijden tussen maar de laatste jaren weten Noord- Vlissingen en Amsterdam. Deze trein Fransen onze zuidwestelijke provincie Het is een cliché, maar het is de zee, stopt niet op alle stations in Zeeland, wat ook steeds vaker te vinden. het water dat de provincie Zeeland een tijdwinst van zo’n achttien minuten zo bijzonder en aantrekkelijk maakt, oplevert. Dat brengt de Randstad weer Hoe weet Zeeland de groei van niet alleen voor het toerisme.